Jaarverslag 2010
NHL Hogeschool 1
4 Jaarverslag 2010
Inhoudsopgave Voorwoord
7
Verslag Raad van Toezicht
9
1. 1.1 1.2 1.3
Profiel NHL Hogeschool Kernwaarden en activiteiten Duidelijk op koers De organisatie
12 13 15 16
2. 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7
Het onderwijs en onderzoek van de NHL Onderwijsaanbod Kwaliteit: voortdurende uitdaging Instroom en inschrijvingen Praktijksturing en flexibilisering Vernieuwing van de beroepspraktijk Persoonlijke begeleiding Internationalisering
20 21 22 23 27 28 30 32
3. 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5
NHL Hogeschool in bedrijf Personele ontwikkelingen Gereorganiseerd voor de toekomst Een professionele organisatie Gezond, prettig en veilig werken Informatisering
36 37 41 42 43 44
4. 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5
Governance Interne beheersing en control Horizontale dialoog Medezeggenschap Rechtsbescherming Helderheid
46 47 48 48 49 50
5. 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5
Financieel Jaarverslag Financiële ontwikkelingen Financieel resultaat Financiële positie Beloning bestuurders en toezichthouders Begroting 2011
52 53 54 56 58 59
Bijlagen 1. Samenstelling Raad van Toezicht 2. Portefeuilleverdeling College van Bestuur 3. Overzicht opleidingen NHL Hogeschool 4. Wijzigingen onderwijsaanbod 5. Overzicht van lectoraten en lectoren 6. Overzicht van kenniscentra, aandachtsterreinen en activiteiten 7. Jaarrekening 2010 8. Controleverklaring
60 62 64 65 69 70 74 79 106
NHL Hogeschool 5
6 Jaarverslag 2010
Voorwoord Het jaar 2010 was dat van de ingebruikname van het nieuwe gebouwencomplex aan de Rengerslaan. Op 27 mei was de officiële opening door prinses Máxima. Een groot feest. De nieuwbouw naar een ontwerp van Herman Hertzberger omhelst de ‘oudbouw’ van architect Bonnema. Het nieuwe geheel vertegenwoordigt bijna 25 jaar geschiedenis en een veelbelovende toekomst. Intussen is duidelijk dat het nieuwe complex functioneert zoals het bedoeld was. Dat blijkt uit de dagelijkse praktijk van intensief gebruik van de vele verschillende ruimten. De open dagen trokken recordaantallen bezoekers. De grote centrale hal functioneerde geweldig als marktplaats voor ons onderwijsaanbod. Kinderziekten waren er natuurlijk ook, maar gaandeweg zijn we er van genezen. In 2010 zijn we begonnen de exploitatie van de hogeschool af te stemmen op de nieuwe centrale huisvesting. In verband daarmee werd een reorganisatie doorgevoerd in de onderwijsondersteuning. De komende tijd zal deze tot een afronding komen. De bedrijfsvoering verliep in hoge mate conform de begroting. Wanneer we de incidentele ontwikkelingen buiten beeld laten, is duidelijk dat we een gezonde exploitatie hebben gevoerd. Dankzij aanzienlijke incidentele baten hebben we een behoorlijk positief resultaat kunnen boeken. Het zodoende bevredigende verloop van dit eerste exploitatiejaar in de nieuwe huisvesting geeft vertrouwen voor de toekomst. De organisatorische en financiële basis voor die toekomst is in hoge mate op orde. Het jaar 2010 was ook voorspoedig op het vlak van onderwijskwaliteit. Een groot aantal accreditaties vond plaats. Ze werden allemaal succesvol en vlot doorlopen. In de Keuzegids HBO Voltijd behaalden we wederom een hoge notering: de 5e plaats bij de middelgrote hogescholen. Gestaag werken we aan de versterking van onderzoeksdisciplines. Er kwamen weer zes nieuwe lectoraten bij, waarmee het aantal nu op veertien lectoraten komt. De goede samenwerking tussen lectoraten en de onderwijsinstituten waarmee ze zijn verbonden, maakte het mogelijk een record aantal onderzoeks- en valorisatieprojecten bij diverse subsidiegevers gehonoreerd te krijgen. Daarmee versterkt de hogeschool de bijdrage aan de regionale economie. In maart 2010 werd het Sectorplan Noord, ‘(Hoge)Scholen voor Ambities’, aangeboden aan de directeur-generaal voor het Hoger Onderwijs. Het departement liet weten dit plan van de Noordelijke Hogescholen te beschouwen als een ‘best practice’ voor regionale samenwerking in het hoger onderwijs. Na een voorzichtige start is de uitwerking van het plan inmiddels op gang gekomen. Kortom, intern en extern is het afgelopen jaar een basis gelegd voor hernieuwde continuïteit.
1 juni 2011 College van Bestuur NHL Hogeschool 7
8 Jaarverslag 2010
Verslag Raad van Toezicht De Raad van Toezicht volgt alle belangrijke ontwikkelingen binnen de hogeschool. Behalve toezichthouder is de raad ook een klankbord voor het College van Bestuur. De Raad van Toezicht richt zich in beide functies op thema’s als strategie, governance, bedrijfsvoering, financiën, kwaliteitszorg en de primaire processen. Commissiestructuur
De Raad van Toezicht kent drie commissies: • De Benoemings- en remuneratiecommissie • De Auditcommissie • De Commissie onderwijs, onderzoek en contractactiviteiten De Benoemings- en remuneratiecommissie bestaat uit de voorzitter (Ybema) en de plaatsvervangend voorzitter (Nijhof) van de Raad van Toezicht. De laatste is voorzitter van de commissie. De benoemings- en remuneratiecommissie richt zich op het werkgeverschap van de leden van het College van Bestuur. De commissie bereidt de jaarlijkse resultaatsafspraken van de Raad van Toezicht met het College van Bestuur voor en voert de functioneringsgesprekken met de leden van het college. Daarnaast is de commissie belast met de opvolgingsprocedures als binnen het College van Bestuur of de Raad van Toezicht een vacature ontstaat. De Auditcommissie houdt onder meer toezicht op de financiën, (externe) verslaglegging, riskmanagement en treasury. Tweemaal per jaar vergadert de commissie in aanwezigheid van de externe accountant. Vanuit de Raad van Toezicht hebben de leden Wenselaar (voorzitter) en Van der Werf zitting in de Auditcommissie. De Commissie onderwijs, onderzoek en contractactiviteiten bestaat uit de leden Wilcke (voorzitter), Van Dijk en Visschedijk. Een dergelijke commissie, die zich nadrukkelijk richt op de (kwaliteit van) de primaire processen van de hogeschool, is voor zover bekend uniek in hogeschoolland. De commissies komen drie à vier keer per jaar bijeen en worden ambtelijk ondersteund door de secretaris van de Raad van Toezicht. De commissiestructuur is in 2009 ingevoerd en in 2010 volledig geïmplementeerd. Medio 2011 zal het functioneren van de commissiestructuur worden meegenomen in de evaluatie van het eigen functioneren van de Raad van Toezicht. Contact met de organisatie
De Raad van Toezicht onderhoudt op verschillende manieren contact met de organisatie. Regelmatig worden instituutsdirecteuren en lectoren uitgenodigd om een presentatie in de Raad van Toezicht te houden over de ontwikkeling van hun instituut respectievelijk hun onderzoeksdomein. Deze presentaties nodigen altijd uit tot een inhoudelijke gedachtewisseling met de Raad van Toezicht. Verder zijn er diverse, ook meer informele momenten waarop leden van de Raad van Toezicht in contact staan met de organisatie: het jaarlijkse diner met het College van Bestuur en directeuren, het bijwonen van inauguraties van lectoren, het voorzitterschap van het VSBfonds Beurs, het bijwonen van de officiële opening van het studiejaar en diverse andere gebeurtenissen binnen de hogeschool. De voorzitter of de plaatsvervangend voorzitter van de Raad van Toezicht woont eenmaal per jaar een reguliere vergadering van de Medezeggenschapsraad bij. Als gevolg van de Wet versterking besturing die eind 2010 in werking is getreden, zal het contact met de NHL Hogeschool 9
10 Jaarverslag 2010
Medezeggenschapsraad met ingang van 2011 worden geïntensiveerd door de invoering van twee formele overlegmomenten. Dan treedt namelijk de nieuwe wettelijke plicht in werking om als Raad van Toezicht ten minste tweemaal per jaar overleg te voeren met de Medezeggenschapsraad. Aan deze nieuwe overlegverplichting is inmiddels in overleg met de Medezeggenschapsraad invulling gegeven. Ten slotte is de directeur Finance & Control standaard aanwezig in de vergaderingen van de Raad van Toezicht en de Auditcommissie. Strategie
Eind 2009 hebben de vier noordelijke hogescholen het Sectorplan HBO Noord-Nederland 2010 - 2015 ‘Scholen voor ambities’ opgesteld. Het sectorplan behelst in grote lijnen een meer functionele taakverdeling in het Noorden, waarbij elke hogeschool zich in onderwijs en onderzoek focust op thematische speerpunten waar zij sterk in is. Deze gedachte sluit naadloos aan bij de aanbevelingen uit het rapport dat de commissieVeerman begin 2010 heeft uitgebracht onder de titel ‘Differentiëren in drievoud’. Het sectorplan is in 2010 in uitvoering genomen door het instellen van een gezamenlijke programmaorganisatie onder leiding van een externe voorzitter. Het sectorplan zal leiden tot nieuwe samenwerkingsverhoudingen in Noord-Nederland. Deze en andere omgevingsfactoren zijn aanleiding voor het College van Bestuur en de Raad van Toezicht om eind 2010 intensief met elkaar van gedachten te wisselen over de strategische positionering van NHL Hogeschool in de komende jaren. Deze gedachtewisseling vond plaats aan de hand van de door het College van Bestuur opgestelde ‘Kadernotitie Samenwerking en Continuïteit’. De uitkomsten van die discussie vormen belangrijke input voor het nieuwe strategische instellingsplan 2012 - 2015, dat in 2011 zijn beslag zal krijgen. Behandelde onderwerpen
In 2010 zijn onder meer de volgende onderwerpen in de Raad van Toezicht besproken: • Jaarverslag, jaarrekening en managementletter 2009 • Treasurystatuut • Ontwikkelingen in de rijksbekostiging • Begroting 2011 • Eindafrekening nieuwbouwproject • Evaluatie reorganisatie onderwijsondersteunend personeel • Sectorplan HBO Noord-Nederland • University Campus Fryslân • Gameship • Accreditatie en kwaliteitszorg • Herbenoeming lid College van Bestuur • Evaluatie Strategisch Plan 2008 - 2011 • Overdracht opleiding Theologie Enschede aan Hogeschool Windesheim • Governance: gevolgen van de Wet versterking besturing voor de Raad van Toezicht • Statutenwijziging • Strategische kadernotitie Samenstelling
Voor de samenstelling van de Raad van Toezicht wordt verwezen naar bijlage 1. In het verslagjaar zijn geen wijzigingen opgetreden in de samenstelling van de Raad van Toezicht. De Raad van Toezicht bedankt alle studenten en medewerkers voor hun bijdrage aan de hechte onderwijsgemeenschap die de NHL kenmerkt.
Leeuwarden, juni 2011 Gerrit Ybema, Voorzitter Raad van Toezicht
NHL Hogeschool 11
1.
Profiel NHL Hogeschool
12 Jaarverslag 2010
1.1
Kernwaarden en activiteiten Visie en kernwaarden
De NHL wil op actieve en motiverende wijze een kennisplatform in het Noorden opbouwen waar studenten, organisaties en overheden elkaar ontmoeten. Hierbij richt de NHL zich op innovatie met behulp van technologie in alle sectoren. Centraal staan: kennis en competenties, onderzoek en innovatie. Kenmerkend voor de wijze waarop de NHL dit doet zijn de kernwaarden: Uitdagend, Onderzoekend en Ondernemend, Betrouwbaar en Verbindend. Het onderwijs van de NHL is competentiegericht. Binnen de kaders van de beroepscompetenties is het onderwijs gericht op de vraag van de student. Het is flexibel en efficiënt. De NHL verzorgt onderzoek ten behoeve van bedrijven. Dit onderzoek wordt in de komende jaren uitgebreid. Het onderzoek is praktijkgericht, ontwikkelingsgericht en gericht op het maatschappelijke belang. Speerpunten in het onderzoeks- en ontwikkelingswerk van de NHL zijn ‘livability’ en ‘creative technologies’. De NHL streeft naar een verdubbeling van het aantal lectoraten door middel van sponsoring. De contractactiviteiten die de NHL verricht, worden uitgebreid. Focus voor de toekomst
De komende jaren wil de NHL het onderwijs verder flexibiliseren en samenwerking tussen de instituten stimuleren. Dit moet leiden tot meer multidisciplinaire projecten binnen het onderwijs en de door lectoraten ontwikkelde kennisgebieden. Studenten worden gestimuleerd een deel van hun onderwijsprogramma naar eigen inzicht in te vullen en te participeren in multidisciplinaire projecten. Bedrijven en instellingen vragen steeds vaker naar innovatieve professionals die buiten het eigen specialisme kunnen denken en kunnen samenwerken met andere disciplines. Praktijkgerichtheid blijft een speerpunt bij de NHL. Dit geldt zowel voor de voltijd bachelorstudent als voor werkenden die zich willen laten bij- of omscholen. De laatste doelgroep wordt de komende jaren steeds belangrijker in het kader van een leven lang leren. Strategisch Plan 2012 – 2015
In 2010 is een start gemaakt met het Strategisch Plan 2012 – 2015. Bij dit proces zijn interne en externe stakeholders betrokken. De eerste discussiebijeenkomsten hebben in november en december plaatsgevonden. Het plan is voor de zomer van 2011 gereed. Activiteiten 2010
De NHL heeft in 2010 een veelheid activiteiten ontplooid voor interne en externe doelgroepen. Naast de reguliere activiteiten die zich vooral richten op studentenwerving zijn er een aantal hoogtepunten te benoemen: de ingebruikname van het nieuwe gebouw in januari, de officiële openingsweek eind mei, de oprichting van het online internationaal scholennetwerk My Schools Network, de NHL-website in de top 3 van alle 41 hogescholen
NHL Hogeschool 13
en de European Design Award voor de NHL-huisstijl. NHL Hogeschool haalde in 2010 met al haar activiteiten veelvuldig de regionale pers. In 2010 zijn nieuwe opleidingen gestart: HBO-Rechten, de master Social Work en de Master of Education. Ook zijn er vier lectoren geïnaugureerd: Jelle Drost, lectoraat voor de Maatschappelijke participatie door (jonge) mensen met een licht verstandelijke beperking; Hans Hummel, lectoraat Werkplekleren en ICT; Wouter Stol, lectoraat Cybersafety en Siemen Veenstra, lectoraat Water Services Management. Hieronder worden drie hoogtepunten nader beschreven. Nieuwe locatie in gebruik
In 2010 is de nieuwbouw van NHL Hogeschool in gebruik genomen door medewerkers en studenten. Tijdens de eerste week, de zogenaamde wenweek, zijn de verhuisdozen uitgepakt en de werkruimtes ingericht. Allerlei activiteiten zijn ingezet om de ‘inhuizing’ zo goed mogelijk te laten verlopen: rondleidingen, een centraal informatiepunt, plattegronden, workshops, optredens en een avond voor familie en vrienden. De verhuizing verliep over het algemeen soepel en in korte tijd vond iedereen zijn weg. Het gebouw is de ultieme vertaling van de missie van de NHL: ‘Ontmoeting leidt tot ontplooiing’. Wekelijks vinden er events plaats in de centrale hal, het theater of de kuil. Onverwachte ontmoetingen leiden tot samenwerking. Tegelijkertijd blijft dit de uitdaging voor 2011: meer samenwerking op met name onderwijskundig gebied over de instituten en opleidingen heen. In 2010 heeft dit tot een aantal nieuwe activiteiten geleid: het excellentieprogramma is van start gegaan met studenten en docenten uit alle geledingen, lectoraten werken interdisciplinair en er zijn minoren ontwikkeld en gestart vanuit meerdere opleidingen. Feestelijke opening NHL Hogeschool
2010: Het jaar van de feestelijke opening van NHL Hogeschool. Op donderdag 27 mei verrichtte H.K.H. Prinses Máxima de openingshandeling, onder grote belangstelling van studenten, medewerkers en genodigden. Studenten en medewerkers ontvingen een e-mail met de boodschap: “Veel succes in jullie prachtige nieuwe gebouw!”, ondertekend met ‘Máxima’. Door de deuren van de school voor iedereen open te zetten werd de omgeving (omwonenden, relaties, alumni, ouders van studenten, vrienden en familie) uitgenodigd om op een laagdrempelige wijze kennis te maken met de hogeschool of op informele wijze de NHL (weer) te ontmoeten. Kennis en onderwijs zijn er voor iedereen, en dus is NHL Hogeschool er voor iedereen. De openingsweek was gekoppeld aan een goed doel, Edukans. Edukans helpt kansarme kinderen in ontwikkelingslanden om naar school te gaan, van algemeen basisonderwijs tot de leeftijd van veertien jaar en beroepsopleidingen tot de leeftijd van twintig jaar. De openingsweek stond bol van de activiteiten, met als hoogtepunt iedere avond het theaterspektakel ‘De Toorn van de Sfinx’. Het gebouw van de NHL was decor van deze voorstelling vol muziek, animatie en kostuums. Studenten en medewerkers uit alle opleidingen hebben de voorstelling tot een groot succes gemaakt. Gedurende de week waren er gratis workshops voor iedereen, rondleidingen door het gebouw en een slotfestival op het plein van de Kenniscampus.
14 Jaarverslag 2010
1.2
Duidelijk op koers Speerpunten
In het Strategisch Plan 2008 – 2011 heeft NHL Hogeschool een duidelijke koers gekozen. In 2010 is NHL Hogeschool op deze weg verder gegaan. De belangrijkste speerpunten zijn: • Talentontwikkeling op maat • Intensieve samenwerking met de beroepspraktijk • Inspirerende ontmoetingsplaats Talentontwikkeling op maat
De kenniseconomie vraagt om een nieuw type afgestudeerde: de professional die zichzelf weet te vernieuwen door een leven lang te leren. Een andere ontwikkeling is dat hogescholen tegenwoordig willen dat studenten een nieuwe, meer onderzoekende en experimenterende leerstijl ontwikkelen. Met het concept competentiegericht onderwijs wil NHL Hogeschool op beide ontwikkelingen inspelen. Een student formuleert zelf zijn onderwijsvraag, uiteraard binnen de kaders van de beroepscompetenties. De NHL zet daar flexibel onderwijs en leerroutes tegenover. Het op maat aanbieden van onderwijs is de afgelopen jaren sterk verbeterd. Mensen die door werkervaring al over de nodige competenties beschikken, hoeven bijvoorbeeld alleen nog die programmaonderdelen te volgen die echt nodig zijn. Daarnaast is voor elke opleiding vastgelegd over welke kennis de afgestudeerde moet beschikken. De NHL wil de komende jaren het onderwijs verder flexibiliseren en een excellente vraaggestuurde didactiek ontwikkelen. Elke student moet een deel van zijn onderwijsprogramma naar eigen inzicht in kunnen vullen. NHL Hogeschool vergroot daarom het maatwerk. NHL Hogeschool wil studenten ondersteunen bij het ontwikkelen van hun talenten. Wanneer de leerroutes op hun persoonlijke ambities zijn afgestemd, kunnen zij het maximale uit zichzelf halen. Kwaliteit staat vanzelfsprekend voorop bij NHL Hogeschool, net als betrouwbaarheid. De afgelopen jaren is er hard gewerkt om de kwaliteit van het onderwijs verder te verbeteren. De NHL heeft ook laten zien dat al haar opleidingen goede resultaten boeken bij accreditaties. De kwaliteitszorg wordt integraal aangepakt. In de opleidingen ligt het accent op kennisverwerving, reflectie, onderzoek, ontwerp en de vertaling van kennis naar toepassing. De borging van kennisverwerving door vraagsturing wordt ingevuld door de hantering van een standaard basiskennis bij elke opleiding. Intensieve samenwerking met de beroepspraktijk
De beroepspraktijk is belangrijk voor NHL Hogeschool. Snelle ontwikkelingen in de beroepspraktijk vragen om kennis en vaardigheden die up-to-date zijn. Dat geldt zowel voor jonge professionals die afstuderen als voor mensen die werk hebben en zich willen laten bijscholen. Daarnaast vragen bedrijven en instellingen steeds vaker om sectoroverschrijdend, toepasbaar onderzoek. Het onderzoek in het wetenschappelijk onderwijs is gericht op analyse, het onderzoek in het hoger beroepsonderwijs op de praktische toepassing ervan. De NHL heeft veel contact met bedrijven en instellingen in de regio. Voortdurend onderzoekt de hogeschool welke kennis, vaardigheden en houdingen de beroepspraktijk vraagt. Het resultaat is bruikbare en toepasbare kennis. Omdat de NHL zich steeds meer richt op onderzoek zijn er nieuwe lectoraten ontwikkeld, waarvan een aantal in samenwerking met bedrijven en instellingen. Bovendien verricht NHL Hogeschool steeds meer betaalde diensten voor het bedrijfsleven en de overheid. De NHL-kenniscentra voeren deze contractactiviteiten uit. Het gaat hierbij om onderzoek, advies, uitvoering van projecten en het verzorgen van onderwijs.
NHL Hogeschool 15
De NHL is gegroeid tot een Regional University of Applied Sciences. Dat is te herkennen aan het onderzoek, bijvoorbeeld in de vorm van lectoraten die afgestemd zijn op de behoefte van het noordelijke bedrijfsleven, instellingen en overheden. NHL Hogeschool streeft naar een toename van het aantal lectoraten naar circa twintig. Een University of Applied Sciences is tevens te herkennen aan het aantal afgestudeerde Masters. De NHL heeft in 2010 337 afgestudeerde Masters. Inspirerende ontmoetingsplaats
Meer dan ooit maken hogescholen onderdeel uit van de maatschappij. Kennis komt op allerlei manieren de school binnen en gaat er op allerlei manieren weer uit. Vaak ontstaan hierdoor bijzondere samenwerkingsverbanden. Ze leiden tot nieuwe inzichten, prikkelen en maken nieuwsgierig. In veel gevallen legt dit de basis voor innovatie en ondernemerschap. De wisselwerking tussen praktijk en onderwijs is de afgelopen jaren binnen NHL Hogeschool sterk toegenomen. Studenten werken veel aan praktijkopdrachten en krijgen hiervoor soms zelfs betaald. Steeds meer bedrijven en instellingen weten de NHL te vinden als sparringpartner of onderzoeksinstituut. Samen met bedrijven helpt de NHL studenten die als startend ondernemer aan de slag gaan. De NHL wil de komende jaren uitgroeien tot de ‘kennishotspot’ van de regio. Meehelpen aan de ontwikkeling van een aantrekkelijk leef- en werkklimaat door specifieke onderzoeks- en ontwikkelingsgebieden te benoemen die direct bijdragen aan de continuïteit, groei en innovatie in de regio. Door studenten op te leiden tot onderzoekende, nieuwsgierige en ondernemende mensen. En door professionals te voorzien van kennis die aansluit op de beroepspraktijk.
1.3
De organisatie NHL Hogeschool is een dynamische organisatie waar ruim 1.000 gedreven mensen werken, met allemaal hun specifieke expertise en eigenzinnigheid. De hogeschool staat bekend als nuchter maar gedreven, open en sociaal. Ruim 10.000 studenten volgen onderwijs bij de NHL. Dit kan in Leeuwarden op de hoofdlocatie zijn, maar ook op Terschelling, in Groningen of Zwolle. Opleidingen en instituten
NHL Hogeschool is uniek in de regio. De hogeschool heeft 74 opleidingen: een breed aanbod van bachelors, hoogwaardige masters en Associate degrees. Deze diversiteit is de kracht van de NHL. Wie wil studeren, kan op de NHL kiezen uit vele opleidingen: van Informatica tot Verpleegkunde en van Commerciële Economie tot Leraar Maatschappijleer. Het onderwijsaanbod van NHL Hogeschool is ondergebracht in vier instituten: • Economie & Management • Educatie & Communicatie • Techniek • Zorg & Welzijn Elk instituut wordt geleid door een instituutsdirecteur. Deze is verantwoordelijk voor onderwijs, onderzoek en contractactiviteiten van zijn opleidingen. De instituutsdirecteur werkt volgens de kaders van het Strategisch Plan. Een instituut is onderverdeeld in afdelingen. Deze worden geleid door afdelingshoofden.
16 Jaarverslag 2010
Learning Centre
Behalve de instituten heeft NHL Hogeschool ook het Learning Centre. Dit onderdeel ondersteunt, NHL-breed, het competentiegericht leren. Studenten en medewerkers kunnen via het Learning Centre allerlei cursussen, workshops of trainingen volgen en zo hun kennis uitbreiden. Een deel van de cursussen is gericht op het ontwikkelen van vaardigheden, zoals Excel Plus, Nederlands formuleren en structureren en Conflicthantering. Andere trainingen richten zich meer op de ontwikkeling van het individu. Voorbeelden hiervan zijn Heroriëntatie studieloopbaan, Positieve psychologie en deficiëntie programma’s op het terrein van Nederlands, Engels en wiskunde. Service Centre voor Kwaliteit en Organisatie
Sinds 2007 werken de ondersteunende diensten binnen de NHL samen in het Service Centre voor Kwaliteit en Organisatie (SCKO). Dit centrum heeft een breed aanbod, waaronder ontwikkeling, advies en uitvoering van beleid. Het SCKO werkt voor de instituten en het College van Bestuur en bestaat uit de afdelingen: • Facilitaire Zaken • Informatisering • Marketing & Communicatie • Onderwijs & Kwaliteit • Human Resource Management • Onderwijs Servicebureau • Inkoop Bestuur en ondersteuning
Het College van Bestuur bestaat uit twee leden: Willem Smink, voorzitter en Diane Keizer-Mastenbroek. Samen hebben zij de dagelijkse leiding over de NHL. Het college is verantwoordelijk voor de realisatie van de visie, de missie en de doelstellingen van de hogeschool. De collegeleden hebben elk hun eigen portefeuille en zijn verantwoordelijk voor verschillende beleidsterreinen en organisatieonderdelen (bijlage 2). Het College van Bestuur vergadert wekelijks in aanwezigheid van de bestuurssecretaris en, op uitnodiging, inhoudsdeskundigen. Elke twee weken overlegt het college met de vier instituutsdirecteuren en de twee stafdirecteuren in het College van Overleg. Het College van Overleg bespreekt alle belangrijke ontwikkelingen binnen en buiten de hogeschool, bijvoorbeeld op het gebied van strategie, onderwijsconcept, lectoraten, contractactiviteiten, informatisering, intern bekostigingsmodel en noordelijke samenwerking. Beleidsvoorstellen die de hogeschool als geheel betreffen worden in het College van Overleg afgestemd voordat formele besluitvorming erover in het College van Bestuur plaatsvindt. Bureau Bestuursondersteuning staat het College van Bestuur bij op het gebied van juridische, algemeen bestuurlijke en secretariële zaken. Het bureau wordt rechtstreeks aangestuurd door het College van Bestuur. Medezeggenschap
NHL Hogeschool heeft een Medezeggenschapsraad die het College van Bestuur gevraagd en ongevraagd adviseert en op bepaalde onderwerpen instemmingsrecht heeft. Met de Wet versterking besturing is in 2010 in de WHW de mogelijkheid opgenomen om te kiezen tussen twee medezeggenschapsstelsels: een gedeelde ondernemingsraadstructuur met gescheiden organen voor personeel en studenten, of een ongedeelde medezeggenschapsraadstructuur. Het College van Bestuur heeft met instemming van de Medezeggenschapsraad besloten om de bestaande ongedeelde medezeggenschapsraadstructuur te handhaven en de Wet op de ondernemingsraden niet op de NHL van toepassing te verklaren. De medezeggenschapsstructuur ligt hiermee voor de komende vijf jaren vast.
NHL Hogeschool 17
Naast de Medezeggenschapsraad op hogeschoolniveau zijn er deelraden per instituut en het SCKO. De deelraden overleggen met hun directeur over voorstellen die het eigen organisatieonderdeel aangaan. De omvang van de deelraden is afhankelijk van de grootte van het organisatieonderdeel. De medezeggenschapsraden zijn met uitzondering van de deelraad SCKO paritair samengesteld. De leden worden gekozen door en uit de personeelsleden en studenten van de NHL. In 2010 is de zittingstermijn van de studentenleden van de medezeggenschapsraden gelijkgetrokken met die van de personeelsleden, zodat er voortaan elke twee jaar verkiezingen zijn voor beide geledingen. De verkiezingen worden georganiseerd door het Centraal Stembureau. Organogram
Raad van Toezicht
Gerrit Ybema (voorzitter)
College van Bestuur
Willem Smink en Diane Keizer-Mastenbroek
Bureau Bestuursondersteuning
Directie Finance & Control Johan Wobma
Service Centre voor Kwaliteit en Organisatie Gytha Postma (a.i.)
Afdeling Facilitaire Zaken
Mathijs Rutten (a.i.)
Afdeling Informatisering
André Abrahamse
Afdeling Marketing & Communicatie
Sarolta van Beek (a.i.)
A On K
Simone
Afdeling Financiële Administratie Hans Paul van der Snee
Learning Centre Rob Reichardt
Instituut Economie & Management Egon van der Veer
Instituut Educatie & Communicatie
Instituut Zo
Geiske Tol
Willie van der
Afdeling Business Administration
Afdeling Communicatie
Afdeling Gezond
Afdeling Economics
Afdeling Exacte Vakken
Afdeling We
Afdeling Information & Organisation
Afdeling Kunst & Educatie
Afdeling Marketing Management
Afdeling Lerarenopleiding Basisonderwijs
Afdeling Public Management
Afdeling Sociale Vakken
Gerrit Baan
Sikko van der Wal
Henk van der Vaart
Jan Heidstra (a.i.)
Danny Buma
Klau
Rob Koning
Harr
Jooske Haje
Dick Laning
Tom Jansen
Sjouke Wouda
Afdeling Talen
Alex van der Stouwe
Afdeling Educatief Centrum Noord Oost Fokke de Kok
Interafdeling Educatieve Masters Jan Borkent
18 Jaarverslag 2010
Afdeling nderwijs & Kwaliteit
e Schoonhoven
Afdeling Human Resource Management Gerard Angement
org & Welzijn
Galiën-Roodhardt
dheidszorg & Theologie
us Boonstra
elzijnsopleidingen
rie Dijkstra
Afdeling Onderwijs Servicebureau
Afdeling Inkoop Duco Boonstra
Sijke van der Heide
Instituut Techniek Jan Steenmeijer
Afdeling Built Environment Soon Hee Santema-Tenwee
Afdeling Communication & Multimedia Design Harry Zengerink Afdeling Engineering Angela Schat
Afdeling Maritiem Instituut ‘Willem Barentsz’ Gerrit van Leunen Afdeling Life Sciences & Technology * Gerrit Jeuring
* Betreft samenwerking op grond van een gemeenschappelijke regeling in de zin van art. 8.1 WHW met de Stichting Van Hall Larenstein
NHL Hogeschool 19
2.
Het onderwijs en onderzoek van de NHL
20 Jaarverslag 2010
NHL Hogeschool is als kennisinstelling sterk geworteld in de Noordelijke regio. Met een breed aanbod aan opleidingen is de hogeschool bovendien verbonden met vrijwel alle sectoren in de maatschappij. Opleidingen van de NHL zijn steeds vaker gekoppeld aan een of meerdere lectoraten. Binnen deze lectoraten wordt over de grenzen van opleidingen heen samengewerkt met het regionale MKB, industrie, overheden en instellingen van publieke dienstverlening. Docenten en studenten dragen zo bij aan praktijkgericht onderzoek, gericht op verbeteringen en innovatie van de beroepspraktijk.
2.1
Onderwijsaanbod De NHL heeft een breed palet aan opleidingen. Met 74 opleidingen op diverse niveaus manifesteert de NHL zich in alle sectoren en beroepsgroepen: accountants, verpleegkundigen, ICT-ers, docenten, technici, welzijnswerkers, bestuurskundigen, noem maar op. Als middelgrote hogeschool in Nederland is de NHL uniek met dit brede aanbod. Aanbod
Het onderwijsaanbod van de NHL omvat 60 bachelor-, 4 Associate degree- en 11 masteropleidingen. Daarnaast heeft de NHL een omvangrijk aanbod aan contractonderwijs. De belangrijkste doelgroep is scholieren. Daarnaast is er een groeiend aantal professionals dat gebruik maakt van het onderwijsaanbod van de NHL. De masters richten zich met name op de doelgroep professionals en worden alleen in deeltijd aangeboden. In bijlage 3 is een overzicht te vinden van alle in het CROHO geregistreerde opleidingen. Mutaties opleidingen 2010
De NHL heeft per september 2010 drie nieuwe opleidingen in haar aanbod: bacheloropleiding HBO-Rechten, Associate degree Bedrijfseconomie en de Associate degree Maritieme Techniek. Wijzigingen
Om de professionele markt beter te kunnen bedienen is bij een aantal opleidingen de deeltijdvariant toegevoegd. Het betreft de bacheloropleiding Leraar Basisonderwijs (Pabo), bacheloropleiding Communicatie, bacheloropleiding Docent Beeldende Kunst en Vormgeving en bacheloropleiding Docent Theater.
NHL Hogeschool 21
Voorts is bij een aantal opleidingen de Engelstalige benaming gewijzigd. Het betreft het Ad-programma IT Service Management: toegevoegd is de Engelstalige benaming ‘Associate degree of IT Service Management’. Bij de Bacheloropleiding Ocean Technology is de Engelstalige benaming ‘Bachelor of Hydrographic Surveyor’ toegevoegd. En bij de masteropleiding Leraar Fries is de Engelstalige benaming ‘Master of Teacher Education in Frisian’ toegevoegd. Beëindiging
In 2010 is een aantal opleidingen stopgezet. Het betreft hier lerarenopleidingen die onvoldoende of geen instroom van studenten hadden: • Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de tweede graad in Mens en Maatschappij • Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de tweede graad in Techniek • Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de tweede graad in Consumptieve Techniek I en II • De bacheloropleiding Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de tweede graad in Bouwkunde I en II Bouwtechniek I en II Elektrotechniek I en II Mechanische Techniek I en II Motorvoertuigentechniek I en II Werktuigbouwkunde I en II Vestigingsplaats Leeuwarden Voorts is een aantal varianten stopgezet. Het betreft de duale variant van de bacheloropleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de tweede graad in Mechanische Techniek I en II en de bacheloropleiding Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de tweede graad in Motorvoertuigentechniek I en II.
2.2
Kwaliteit: voortdurende uitdaging De NHL wil de kwaliteit van haar diensten en producten structureel, systematisch en samenhangend verbeteren en wel op zo’n manier dat medewerkers én studenten kwaliteit niet als vanzelfsprekend beschouwen, maar als een permanente uitdaging. Dat geldt voor onderwijs, maar ook voor onderzoek en contractactiviteiten. Deze drie elementen zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Ook de kwaliteit van de ondersteunende producten en diensten is voor alle belanghebbenden belangrijk. Kwaliteit vraagt daarom om permanente aandacht en inspanning. De NHL is in 2010 gestart met een project integrale kwaliteitszorg om aan de kwaliteitsdoelstelling te kunnen voldoen. De NHL beschikt al over veel processen, instrumenten en organisatie-elementen van en voor kwaliteitszorg. Het project heeft als belangrijk uitgangspunt de samenhang van al deze elementen te verbeteren. Alle opleidingen die in 2010 zijn gevisiteerd door de beoordelende instantie Netherlands Quality Agency zijn positief beoordeeld. Het gaat om de volgende opleidingen: Personeel & Arbeid, Ad Personeel & Arbeid, Bouwkunde, Civiele Techniek, Verkeerskunde, Informatica, Bedrijfsinformatica, Ad IT Service Management, Communicatie, Maritiem Officier, Chemie, Chemische Technologie, Biotechnologie, Biologie en Medisch Laboratoriumonderzoek. De NVAO, de accrediterende instantie, heeft voor een deel van de visitaties al een positief besluit afgegeven. In de loop van 2011 zal de NVAO de resterende beoordelingen uitvoeren. Ten opzichte van 2009 zijn meer facetten bij meer opleidingen
22 Jaarverslag 2010
met een ‘goed’ beoordeeld. Bij de opleiding tot Maritiem Officier zijn zelfs twee facetten met ‘excellent’ beoordeeld, te weten kwaliteit personeel en voorzieningen. In 2010 heeft de NHL deelgenomen aan de Nationale Studenten Enquête (NSE). Uit de analyse blijkt dat de NHL-student gemiddeld even tevreden is als alle studenten in Nederland. Mede omdat uit de NSE bleek dat de studenten graag iets verbeterd wilden zien aan de informatievoorziening heeft de NHL besloten een nieuw intranet te maken. NHL-studenten zijn duidelijk tevredener dan landelijk over de roostering, de studiefaciliteiten en de huisvesting. Oordeel Keuzegids
Half november verscheen de Keuzegids HBO Voltijd, uitgegeven door het Centrum Hoger Onderwijs Informatie (CHOI). De ranglijst geeft een oordeel over de kwaliteit van opleidingen. De samenstelling is gebaseerd op een combinatie van studentenoordelen, het oordeel van experts en cijfermatige informatie als slagingspercentages. Hierin worden hogescholen en opleidingen beoordeeld op een aantal criteria. De NHL staat met twee opleidingen op een eerste plaats in de Keuzegids HBO Voltijd 2011. Het gaat om Docent Theater en Maritiem Officier. Beide opleidingen mogen zich één van de 22 excellente opleidingen in Nederland noemen. NHL Hogeschool staat op de vijfde plaats in de landelijke ranking van middelgrote hogescholen.
2.3
Instroom en inschrijvingen Instroom
In 2010 stroomden 3.142 studenten in bij NHL Hogeschool. Dit is een daling van 2,5% ten opzichte van 2009. Landelijk daalde de instroom in het hoger beroepsonderwijs met 1%. De daling bij de NHL wordt veroorzaakt door de instroom van voltijdstudenten: een daling van 6,3% in vergelijking met 2009. De landelijke trend voor voltijd stijgt nog licht, in tegenstelling tot de instroom voltijd bij de NHL. De instroom deeltijd groeit bij de NHL, tegen de landelijk dalende trend in, met 10,1% ten opzichte van 2009. Bekostigde instroom NHL Hogeschool naar opleidingsvorm en aantal (Bron: HBO-raad) NHL Voltijd
NHL Deeltijd
NHL Duaal
NHL Totaal
2006
2419
348
22
2789
2007
2526
380
11
2917
2008
2321
524
33
2878
2009
2540
643
40
3223
2010
2382
708
52
3142
Vooropleiding instroom
Het grootste deel van de instroom (35,7%) bestaat uit studenten met een havovooropleiding. Het aandeel havisten is vrijwel gelijk aan het landelijke beeld. Instroom NHL Hogeschool naar vooropleiding in % (Bron: HBO-raad) HAVO
VWO
MBO
HO
Overig
2006
34,9
5,0
32,7
13,7
13,7
2007
33,6
4,9
32,9
15,0
13,6
2008
37,7
5,2
29,1
16,7
11,3
2009
35,3
5,5
29,4
19,9
9,9
2010
35,7
6,0
31,2
19,5
7,6
NHL Hogeschool 23
Instroom per sector
De grootste instroom in 2010 vond plaats bij de sector hoger economisch onderwijs (HEO). In 2009 was de sector HEO nog de grootste daler. De instroom bij deze sector is weer terug op het niveau van 2007. De sector hoger technisch en natuurkundig onderwijs (HTNO) heeft de groei van 2009 niet weten vast te houden. Instroom NHL Hogeschool naar hbo-sector in % (Bron: HBO-raad) HEO (hoger economisch onderwijs)
HGZO (hoger gezondheidszorg onderwijs)
KUO (hoger kunstonderwijs)
HPO (hoger pedagogisch onderwijs)
HSAO (hoger sociaalagogisch onderwijs)
HTNO (hoger technisch en natuurkundig onderwijs)
2006
31
5
2
22
15
25
2007
30
3
2
23
18
24
2008
28
4
2
25
17
24
2009
24
4
1
30
14
28
2010
30
4
1
28
13
24
Regionale herkomst instroom 2010
Leeuwarden
Drachten
526
669
Groningen
Grouw, Berlikum
122 127 151
362
Sneek Franeker
303
Dokkum Bolsward
180
Gorredijk, Heerenveen
189
235
278
Joure Overig
Ruim 20% (669 overig) is niet herleidbaar naar een specifieke regio. Marktaandeel instroom
Landelijk heeft de NHL al jaren een marktaandeel in instromende studenten tussen de 2,4% en 2,5%. In 2010 bedroeg het marktaandeel instroom 2,43%. De NHL heeft regionaal gezien (de drie noordelijke provincies) een marktaandeel van 21,7% en is daarmee de tweede hogeschool in het Noorden. Het totaal marktaandeel was in 2009 2,41%. Op basis van de instroomtoename verwacht de NHL een lichte stijging van het marktaandeel over 2010. Deze cijfers worden 15 juni 2011 door het ministerie van OC&W bekendgemaakt. Samenstelling
Er studeren meer mannen aan de NHL dan vrouwen. De instroom van vrouwen neemt echter toe ten opzichte van mannen. Het aantal ingeschreven studenten is in 2010 met 81 afgenomen ten opzichte van 2009. De stijgende lijn van de afgelopen jaren zette niet door.
24 Jaarverslag 2010
Man-vrouw verdeling ingeschreven (collegegeldbetalende en niet-collegegeldbetalende) studenten NHL 2006-2010 (Bron: HBO-raad) Ingeschreven
man
vrouw
2006
9944
5323
4621
2007
10090
5312
4778
2008
10121
5255
4866
2009
10441
5575
4866
2010
10790
5667
5123
Verdeling ingeschreven studenten NHL 2010 naar leeftijd in %
369
802
275
< 20
20 - 24
345
25 - 29
40 +
30 - 39
1351
Verdeling ingeschreven studenten NHL 2010 naar hbo-sector in % (Bron: HBO-raad)
204 (2%)
HEO
2717 (25%)
3194 (30%)
HGZO
HPO
HSAO
1317 (12%)
HTNO 409 (4%)
KUO
2949 (27%)
Verdeling ingeschreven studenten NHL 2010 naar opleidingsvorm in % (Bron: HBO-raad)
147 (1%)
2127 (20%)
Voltijd
Deeltijd
Duaal
8516 (79%)
NHL Hogeschool 25
Studierendementen
Het gemiddelde afstudeerrendement (na vijf jaar studie) van alle NHL-opleidingen samen ligt iets lager dan het gemiddelde van alle opleidingen in Nederland. In tegenstelling tot 2009 toen het rendement van de NHL nog boven het landelijk gemiddelde lag, hebben studenten in de sectoren HTNO en HPO (met instroomjaar 2004) er mede voor gezorgd dat het rendement onder het landelijk gemiddelde is komen te liggen. Opmerkelijk is ook het verschil tussen mannen en vrouwen. Het studierendement bij vrouwelijke studenten is structureel hoger dan de mannelijke studenten. Het studierendement van vrouwen is 15 tot 50% beter dan dat van mannen. Ten aanzien van vooropleiding en studierendement blijven studenten met een vwo- of ho-vooropleiding het beter doen dan studenten met een mbo- of havo-opleiding. Opmerkelijk is ook het studierendement bij mensen met vooropleiding ‘onbekend’: In 2003 had deze groep een rendement van 100%, in 2004 een rendement van 40%. Afstudeerrendement na vijf jaar studie per instroomcohort in % (Bron: HBO-raad) NHL
Landelijk
2000
55,5
56,8
2001
58
57
2002
58,5
58,6
2003
59,3
58,6
2004
55,9
57,3
Sectoren waar studierendement is gestegen / gedaald (Bron: HBO-raad) Instroomjaar
HTNO NHL
HTNO Landelijk
HPO NHL
HPO Landelijk
2000
57,8
56,6
55,3
62,1
2001
63,4
58
53
61,7
2002
62,5
57,6
54
61,4
2003
62,5
57,1
58,2
61,3
2004
56,5
54,7
52,4
59,4
Uitval
Sinds 2006 is er sprake van een sterke daling bij de uitval van eerstejaarsstudenten. De NHL loopt hier zelfs iets voor op de landelijke trend. Het uitvalpercentage na drie jaar is vrijwel gelijk aan het landelijke beeld. De NHL streeft ernaar de uitval na het eerste jaar zoveel mogelijk te beperken. Uitval na één jaar studie in % (Bron: HBO-raad) NHL na 1 jaar
Landelijk na 1 jaar
2002
12,8
15,7
2003
13,3
15,3
2004
14,6
15,3
2005
13,1
15,6
2006
16,8
17,3
2007
15,4
17,6
2008
13
15,5
26 Jaarverslag 2010
Uitval na drie jaar studie in % (Bron: HBO-raad) NHL na 3 jaar
Landelijk na 3 jaar
2002
18
21,6
2003
19
21,3
2004
20,8
21,7
2005
20,2
22,2
2006
22,7
23,1
2007
nb
nb
2008
nb
nb
Diplomarendement
Het aantal afgestudeerden neemt iets af ten opzichte van het landelijk gemiddelde. Diplomarendement (afgegeven diploma’s) NHL
Landelijk
2005
1742
64302
2006
1774
65231
2007
1749
65679
2008
1759
66836
2009
1730
67277
De daling van het diplomarendement doet zich met name voor bij de sectoren HEO, HTNO en HGZO. HGZO is wel fors hersteld ten opzichte van het dieptepunt in 2008. De sector HPO presteert fors boven het landelijke gemiddelde. De sector HSAO is fors teruggevallen na het topjaar 2008. Dit wordt veroorzaakt door het afstoten van de bachelor Pedagogiek aan Hogeschool Windesheim in Zwolle.
2.4
Praktijksturing en flexibilisering Het onderwijsconcept van de NHL is gepubliceerd onder de titel ‘Ruimte binnen kaders’. De implementatie van het onderwijsconcept is in 2010 verder doorgevoerd. Het onderwijsconcept is competentiegericht, vraag- en praktijkgericht. Het vraagt een ondernemende houding van de student: die werkt op basis van zijn eigen leervraag zoveel mogelijk in een realistische beroepssituatie aan de competenties die behoren tot het beroepsprofiel van zijn opleiding. Verschillen in leerstijl, ambitie en oriëntatie van de student leiden tot maatwerk binnen de kaders van de beroepscompetenties. Verbinding met onderzoek
Verbinding met de beroepspraktijk wordt verder vormgegeven door onderwijs te koppelen aan praktijkopdrachten van opdrachtgevers uit bedrijfsleven en overheid. Daarmee wordt nadrukkelijk de verbinding gezocht met de lectoraten van de NHL. Onderzoekscompetenties en een onderzoekende houding van studenten krijgen steeds meer aandacht in het curriculum van de opleidingen. Participatie van studenten in toegepast onderzoek neemt toe. Studenten van verschillende opleidingen werken daarbij samen. Een voorbeeld hiervan is de deelname van studenten aan projecten die door middel
NHL Hogeschool 27
van RAAK-subsidies worden uitgevoerd. Zo werken studenten Communicatie samen met studenten Bouwkunde in het RAAK-project ‘Netwerk Nieuw Bouwen’. Excellentie en ondernemingszin
In 2010 is het Excellentieprogramma van de NHL gestart. In 2009 kreeg de NHL hiervoor een subsidie toegekend uit het Sirius Programma. Het programma richt zich op studenten die ondernemingszin hebben en ‘nieuwe dingen durven doen’. De studenten hebben op alle fronten aangetoond dat zij een extra uitdaging aankunnen. Het programma omvat 60 EC waarvan de ene helft onderdeel is van de opleiding en de andere helft naar het opleidingsprogramma wordt ingevuld. In 2010 is het eerste deel van het programma gedraaid voor studenten in de propedeuse. Als onderdeel van dit programma hebben de lectoren inspirerende voorbeelden gepresenteerd van innovaties. In 2010 hebben 28 studenten deelgenomen aan het propedeuseprogramma en zijn 25 studenten ingestroomd in het hoofdfase programma. Studenten komen uit verschillende opleidingen. Minors
NHL-studenten kunnen kiezen uit een groot aantal minors. De meeste van deze minors worden binnen opleidingen aangeboden. In toenemende mate worden ook hogeschoolbrede minors aangeboden. Voorbeelden zijn de minor duurzaamheid of ondernemerschap. Deze zijn toegankelijk voor alle studenten van de NHL. Daarnaast is de NHL in 2010 toegetreden tot ‘Kies op Maat’. Dit is een landelijk platform waar hogescholen en universiteiten minors uitwisselen. Het aanbod voor studenten is hiermee enorm verruimd. De NHL ontvangt via ‘Kies op Maat’ ook studenten van andere instellingen. Studenten kunnen ook in het kader van hun minor naar een partnerinstelling in het buitenland. EVC
In 2010 is het aantal EVC-procedures teruggelopen. Het betreft vooral de particuliere aanvragen. Voor grotere opdrachtgevers zijn diverse trajecten uitgevoerd. Het betreft hier De Friesland Zorgverzekeraar en het RBO. Ook in 2010 is de NHL partner in het regionale netwerk ‘kennisontwikkeling in de provincie Friesland’. In dit netwerk participeren het mbo en hbo, gemeenten, kenniscentra, opleidingsfondsen, UWV, werkgeversorganisaties en de provincie. In het kader van kennisuitwisseling zijn er twee bijeenkomsten op de NHL georganiseerd.
2.5
Vernieuwing van de beroepspraktijk Onderzoek
Praktijkgericht onderzoek wordt steeds belangrijker binnen hogescholen. Praktijkgericht onderzoek heeft een aantal doelen: bijdragen aan de kennisontwikkeling, bijdragen aan de inhoud van het onderwijsprogramma, ontwikkeling en vernieuwing van de beroepspraktijk en bijdragen aan de professionalisering van docenten. Binnen de NHL krijgt het praktijkgericht onderzoek vorm en inhoud binnen lectoraten. Nieuwe lectoren
Met ingang van 1 maart is Evelyn Finnema benoemd tot lector Wonen, Welzijn en Zorg op hoge leeftijd. Met ingang van 1 juli is Ate Dijkstra benoemd tot lector Zorg en Welzijn in een digitale wereld. Jan Berenst is met ingang van 1 september benoemd tot lector Taalgebruik als basis voor succesvol leren. Henny Brandsma is met ingang van die datum benoemd tot lector Duurzaam innoveren in het onderwijs. Met ingang van 1 oktober is Walter Jansen benoemd tot lector Computer Vision. Ten slotte is Hylke van Dijk met ingang van 1 november benoemd tot lector Serious Gaming.
28 Jaarverslag 2010
Overzicht
Eind 2010 telde de NHL de volgende lectoraten: • Innovatie door sectoroverschrijdende toepassing van technologie (Open Innovatie) • Cybersafety • Ondernemerschap en Risicofinanciering • Water Services Management • Werkplekleren en ICT • Maritiem, Marien milieu en Veiligheidsmanagement • Maatschappelijke participatie door (jonge) mensen met een licht verstandelijke beperking • Zorg en Welzijn in de digitale wereld (iHuman) • Fries en meertaligheid in onderwijs en opvoeding • Wonen, welzijn en zorg op hoge leeftijd • Duurzaam innoveren in het onderwijs • Serious Gaming • Computer Vision • Taalgebruik en Leren Inauguraties
In het verslagjaar werden de volgende lectoren op de daarachter vermelde datum geïnaugureerd: • Jelle Drost, lector Maatschappelijke participatie door (jonge) mensen met een licht verstandelijke beperking: 9 februari • Hans Hummel, lector Werkplekleren en ICT: 18 maart • Wouter Stol, lector Cybersafety: 19 mei • Siemen Veenstra, lector Water Services Management: 31 mei Contractactiviteiten
De contractactiviteiten zijn ondergebracht in de kenniscentra van de NHL. Deze verbinden het onderwijs met de praktijk en houden zich bezig met onderzoek, advies en uitvoering van projecten. Daarnaast verzorgen de kenniscentra opleidingen en cursussen voor bedrijven en instellingen. NHL Hogeschool ambieert een sterke groei op het gebied van onderzoek en contractactiviteiten. Het aantal lectoraten en de omzet uit contractactiviteiten moeten toenemen. Kenniscentra
NHL Hogeschool profileert zich in de regio als dé plek waar men voor elke kennisvraag terechtkan. Ook bedrijven en instellingen weten steeds beter de weg naar de NHL te vinden. Vaak kloppen ze aan bij één van de kenniscentra voor advies, in-companyopleidingen of de uitvoering van een (onderzoeks)project. In 2010 waren binnen de NHL veertien kenniscentra actief, te weten: • Computer Vision • Communicatie • Economie & Management • Educatief Centrum Noord en Oost (ECNO) • Engineering • Hotspot Duurzame Energie • Internet Academie • Jachtbouw • Maritiem Instituut Willem Barentsz • Multimedia • Ruimtebouwers • VraaghetdeVries • Shared Space • Zorg & Welzijn In bijlage 6 staan de kenniscentra met hun aandachtsterreinen en activiteiten vermeld. NHL Hogeschool 29
De kenniscentra leveren een substantiële omzet. De externe inkomsten bedroegen in totaal 10,6 mln euro. Dit komt overeen met 12,7 procent van de totale baten. Behalve voor omzet zorgen de kenniscentra ook voor kennisontwikkeling; het onderwijs en de innovatie in de regio worden erdoor gestimuleerd. Dat gebeurt bijvoorbeeld door de zogenaamde RAAK-projecten. Samen met het MKB en professionals in de publieke sector werkt de NHL direct aan kenniscirculatie en kennisontwikkeling. Rode draad voor de NHL is de inzet van technologie om sectoroverstijgende oplossingen aan te dragen voor innovatievraagstukken. Een voorbeeld hiervan is het RAAK-project ‘werkplekleren met serious games voor til- en verplaatsingstechnieken in welzijn en zorg’. In de gezondheidszorg komen veel rugklachten voor bij werknemers. Deze klachten vormen één van de belangrijkste oorzaken van ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid. Verpleegkundigen en verzorgenden zijn op zoek naar een oplossing die recht doet aan de mogelijkheid om bekwaam te worden/blijven op gebied van til- en verplaatsingstechnieken. Op basis van de eerste ervaringen met serious games (o.a. Nintendo Wii) lijken er veel mogelijkheden te zijn om hiermee ook verpleegkundigen en verzorgenden op een betere en doeltreffender manier til- en verplaatsingsvaardigheden te laten oefenen. De techniek en het onderzoek op dit gebied staan echter nog in de kinderschoenen. Verpleegkundigen en verzorgenden zien een onderzoek naar het toepassen van serious games hierin als zeer kansrijk. Het onderzoek wordt uitgevoerd door NHL Hogeschool onder auspiciën van een consortium. De algehele kennisvraag kan worden samengevat in de volgende onderzoeksvraag: “Hoe kunnen zorgprofessionals bekwaam worden c.q. blijven in til- en verplaatsingstechnieken met behulp van serious gaming als onderdeel van een digitale werkplek leeromgeving?”
2.6
Persoonlijke begeleiding NHL vindt persoonlijke begeleiding van studenten belangrijk. Studenten waarderen de persoonlijke aandacht en toegankelijkheid van docenten. De ontwikkeling van studieloopbaanbegeleiding is een van de ambities die in het strategisch plan zijn geformuleerd. Een goede persoonlijke begeleiding begint in principe al voor de poort en gaat door nadat een student is afgestudeerd. De NHL zal de komende jaren hier meer in gaan investeren. Voorlichting en begeleiding aankomende studenten
De NHL biedt voorlichting gesegmenteerd aan. Scholieren in de regio worden jaarlijks uitgenodigd voor een bijeenkomst die past bij de fase van hun vooropleiding. Dit proces volgt de route van brede oriëntatie (havo 3) tot bevestiging van de definitieve keuze (eindexamenkandidaten). Individuele voorlichting staat voorop bij NHL Hogeschool. Scholieren zijn tijdens de voorlichtingsmomenten in de gelegenheid om één-op-ééngesprekken te voeren met studenten en docenten. Internet blijft de belangrijkste informatiebron voor studiekiezers. Tijdens de open dagen kunnen studenten een interessetest doen en vervolgens een gesprek voeren met een studiekeuzeadviseur. NHL-studenten (Dreamteamers) geven veelvuldig voorlichting en workshops op het voortgezet onderwijs. Scholieren geven aan de individuele voorlichting te waarderen, vooral van studenten die uit eigen ervaring spreken. In 2010 is het opleidingenaanbod uitgebreid met drie nieuwe Associate degrees. Deze tweejarige variant speelt in op de behoefte van mbo-leerlingen om hun kennisniveau naar een hoger plan te brengen.
30 Jaarverslag 2010
Deeltijd- en cursorisch onderwijs worden in het kader van een leven lang leven steeds belangrijker. Daarnaast is de verwachting dat de instroom in voltijdonderwijs in de toekomst zal afnemen. De NHL speelt hierop in door het aanbod van cursorische- en deeltijdopleidingen en masters te vergroten. De instroom bij ‘Werk en Studie’ is in 2010 verhoogd. Het aantal belangstellenden neemt toe en de NHL heeft hierop ingespeeld door potentiële deeltijdstudenten de mogelijkheid te bieden tot het volgen van proefcolleges. Toekomstige studenten krijgen via een oriëntatiegesprek de mogelijkheid om te bekijken of de studie aansluit bij de vooropleiding en werkervaring. De studie kan hierdoor meer op maat worden ingericht. De oriëntatiegesprekken blijven de belangrijkste informatiebron bij de voorbereiding op de studiekeuze. Aansluiting
De NHL participeert in het Fries Platform aansluiting VO-HBO ter versterking van de contacten met het VO in de regio en ter verbetering van de aansluiting. Het platform coördineert de diverse activiteiten op dit terrein. Een belangrijk deel van de activiteiten houdt verband met de verbetering van de kennis van scholieren van het hbo. In dat kader valt ook het ‘proefstuderen’. In 2010 hebben 530 scholieren de NHL in het kader van deze activiteit bezocht. Scholieren maken zo kennis met de alledaagse praktijk van het studeren aan de NHL. Een andere activiteit is het jaarlijks in kaart brengen van de instroom door de werkgroep propedeuseresultaten. De NHL koppelt jaarlijks de studieresultaten van propedeusestudenten terug naar de VO-scholen binnen het platform. Het aandeel van de mbo’ers in de totale instroom stabiliseert op 30%. Gerekend zijn alle studenten die voor het eerst aan de NHL komen studeren, ongeacht hun bekostiging. De NHL scoort qua mbo-instroom hoger dan de rest van Nederland. De mbo’ers komen met name van de beide Friese ROC’s, te weten het Friesland College en de Friese Poort. De NHL heeft met deze ROC’s samenwerkingsovereenkomsten. In het laatste jaar van het mbo maken de leerlingen van deze ROC’s kennis met de NHL en dat bewerkstelligt een soepele overgang. Voorbeelden hiervan zijn te vinden bij de opleidingen Bouwkunde, Verpleegkunde, Communication & Multimedia Design en enkele economische opleidingen. Naast deze ROC’s wordt ook in toenemende mate samengewerkt met andere ROC’s in de noordelijke regio, waaronder het Noorderpoort College en het Alfa College. Studieloopbaanbegeleiding
Alle opleidingen van de NHL kennen een studieloopbaanlijn (SLB). De invulling van deze lijn kent de nodige diversiteit. Dit is sterk afhankelijk van het beroep waartoe wordt opgeleid en de daarmee samenhangende behoeften van studenten. In 2009 is de NHL gestart met enige harmonisering van de SLB. In dat kader is eind 2010 ook een studiemiddag voor afdelingshoofden georganiseerd. Daarbij werd onder meer gesproken over het belang van SLB voor de studieplanning en voortgang. Ook is een presentatie gehouden over talentontwikkeling als rode draad binnen SLB. In 2010 zijn de voorbereidingen gestart van een scholingsprogramma voor SLB’ers in het kader van het professionaliseringsprogramma. Ook is begonnen met de ontwikkeling van een hogeschoolbrede toolkit waarin alle ondersteunende programma’s en methoden die de opleidingen gebruiken, worden gebundeld. Op deze manier wordt kennis gedeeld en uitwisseling tussen SLB’ers gestimuleerd. Studentendecanen
Op instellingsniveau functioneert het Decanaat. De decanen begeleiden studenten bij problemen die kunnen leiden tot een studieswitch en bij problemen in de sfeer van studievoorzieningen (financiën, hulpmiddelen, hulpbronnen). Een student wordt soms door een SLB’er naar de decaan doorverwezen, maar vindt ook vaak zelf zijn weg naar de decaan.
NHL Hogeschool 31
De student komt bij een decaan als: • Er sprake is van (meervoudige) complexe problematiek (bijv. studieprobleem in combinatie met persoonlijke omstandigheden, functiebeperking) • Bij ernstige studievertraging • De student een studieloopbaanvraagstuk heeft dat de opleiding overstijgt (bijv. als iemand wil switchen van opleiding) • Bij vragen over financiën, wet- en regelgeving, uitstelmogelijkheden etc. • Bij problemen rondom studievaardigheden (faalangst, niet durven presenteren, uitstelgedrag etc.) De studenten kunnen in dit geval deelnemen aan trainingen van decanen • Bij psychologische problemen, de decanen verwijzen hierbij ook door naar de GGZ In 2009 hebben de studentendecanen ruim 3500 gesprekken gevoerd. Daarnaast hebben zij trainingen verzorgd op het gebied van studievaardigheden en faalangst. Studeren met een functiebeperking
In het voorjaar van 2009 is een NHL-breed onderzoek uitgevoerd onder studenten met een functiebeperking. Uit het onderzoek bleek dat studenten met een functiebeperking behoefte hebben aan een betere voorlichting over speciale voorzieningen en mogelijkheden. Dit punt is in 2010 opgepakt door het decanaat. Studenten kunnen daardoor in een vroeg stadium aangeven of ze behoefte hebben aan ondersteuning. Bij het decanaat bestaat de mogelijkheid om gedurende lange tijd extra begeleiding te krijgen. Het onderzoek gaf in 2010 aanleiding om beleid te ontwikkelen op deze specifieke doelgroep. Dit is inmiddels vastgesteld en wordt in de periode 2011 - 2014 geïmplementeerd.
32 Jaarverslag 2010
2.7
Internationalisering In 2010 is een vervolg gegeven aan de realisatie van de afspraken in de ‘Beleidsnotitie Internationalisering’. Uitgangspunt bij alle internationaliseringactiviteiten van de NHL moet volgens het ‘Beleidsplan Internationalisering‘ de bijdrage aan het primair proces zijn: ‘Internationalisering heeft als doel een versterking en verrijking van het primair proces’. De ambitie van de NHL is toe te werken naar een situatie waarbij elke student gedurende zijn of haar opleiding in elk geval met een vorm van internationalisering in aanraking komt. Hiertoe is in de loop van 2010 in het kader van de reorganisatie de samenstelling van het International Office veranderd.
Inkomende en uitgaande mobiliteit in aantallen studenten Techniek
Economie & Management
Zorg & Welzijn
Educatie & Communicatie
Totaal
2006
18
63
9
58
148
2007
22
56
6
41
125
2008
22
57
2
55
136
2009
13
74
2
58
147
2010
15
60
1
49
125
2006
3
59
1
37
100
2007
14
41
3
44
102
2008
24
50
0
35
109
2009
7
47
7
48
110
2010
15
60
3
31
109
Inkomende
Uitgaande
Toelichting cijfers
In de tabel is te zien dat de uitgaande mobiliteit in 2010 stabiel is geweest t.o.v. de afgelopen jaren. Hierbij gaat het om studenten die een semester in het buitenland zijn geweest en bij een partnerinstelling studiepunten hebben behaald. De ingaande mobiliteit is afgenomen. De balans tussen uitgaande en inkomende studenten is hierdoor verbeterd. Dit overzicht doet echter geen recht aan alle resultaten op het gebied van internationalisering. Niet alle opleidingen lenen zich in dezelfde mate voor dergelijke uitwisselingen. Er zijn binnen de NHL veel kortdurende uitwisselingen, projecten en excursies. Zo lijkt het instituut Zorg & Welzijn op basis van deze cijfers bijvoorbeeld weinig internationaal actief te zijn, terwijl er in de praktijk een veelheid aan internationale activiteiten ontplooid wordt. In deze statistieken met stuurgetallen is deze nuancering niet terug te zien. De NHL heeft de laatste jaren ingezet op stimulering van kortdurende mobiliteit om de drempel naar internationalisering te verlagen.
NHL Hogeschool 33
Voorbeelden kortdurende mobiliteit
Voorbeelden van andere vormen van internationalisering zijn volop te vinden: • Zo is samenwerking met o.a. periodieke video conferencing met Boise State University in Idaho, VS verder uitgebouwd. Verder namen er ook in 2010 docenten deel aan internationale conferenties waarbij ook studenten betrokken waren. • Binnen het instituut Educatie & Communicatie gaan studenten van Beeldende Vakken naar Berlijn, eerstejaars van Sociale Vakken naar Papenburg en derdejaars naar Turkije. Bij de opleiding Communicatie reisden tachtig studenten naar Hongarije. • Vanuit het instituut Techniek participeren jaarlijks meerdere groepen studenten in Neptune-projecten die binnen het netwerk worden georganiseerd. Studenten van de opleiding Communication & Multimedia Design gingen op diverse excursies en docenten bezochten conferenties over de hele wereld. • Vanuit het instituut Economie & Management gingen negentig studenten van Economics naar Londen, verder gingen groepen naar bijvoorbeeld Lyon, Brussel en Frankfurt. Daarnaast was er binnen het instituut EcMa zowel inkomende als uitgaande mobiliteit van docenten. Engelstalig aanbod binnen de NHL
Hoewel het Engelstalige aanbod groeit, stond ook 2010 vooral in het teken van de voorbereiding van verdere groei. Er zijn veel docenten geschoold om (beter) in staat te zijn in het Engels te doceren. Bij het instituut Zorg & Welzijn is dat bijvoorbeeld een verplichte bijscholing voor alle docenten en bij het instituut EcMa deed een groot aantal docenten mee aan een taaltest met aanvullende scholing. Ook medewerkers in ondersteunende functies maakten in 2010 gebruik van het Learning Centre voor bijscholing van hun Engels. Versteviging partnernetwerk
De International Week van het instituut EcMa bleek ook in 2010 een uitstekend middel te zijn om de relatie met partners te versterken. Er blijkt veel belangstelling bij partners te zijn om in een dergelijke week te komen. De concentratie van veel gasten in één week levert organisatorisch en inhoudelijk veel voordelen op en blijkt aantrekkelijk voor gasten. Internationale stages
Naast de mogelijkheden voor studie in het buitenland kiezen ook veel studenten voor een stage in het buitenland. Soms verwerven studenten zelf een plek voor stage buiten Nederland, maar in toenemende mate maken ze daarbij gebruik van bemiddelingsbureaus. Stagebureaus en docenten van opleidingen verzorgen de inhoudelijke kant van de stage, het International Office assisteert waar nodig met formaliteiten en beursaanvraag. Naar schatting tachtig studenten van de NHL hebben in 2010 een stage in het buitenland gedaan. Centrale registratie van dergelijke stages is er niet binnen de NHL. Verankering van internationalisering in regulier onderwijs
Een aansprekend voorbeeld van verankering van internationalisering in het reguliere onderwijs is het project International Communication in het derde jaar van de opleiding Communicatie. Het project, verplicht voor alle studenten, is volledig Engelstalig. Er participeren buitenlandse studenten in het project en een excursie naar het land dat op dat moment voorzitter is van de EU maakt deel uit van het programma. Buitenlandse gastsprekers treden op en tijdens de excursie moeten de studenten op locatie presentaties houden bij bedrijven. Dit project duurt vier weken en levert in deze korte tijd een krachtig resultaat op. Studenten evalueren het project positief en externe partijen reageren enthousiast op de bereikte resultaten. Ontwikkelingssamenwerking
In 2010 is de NHL succesvol geweest in deelname aan twee NICHE tenders in Mozambique en Zuid-Afrika. De NHL werkt in deze projecten op het gebied van watermanagement samen met o.a. de TU Delft. Verder is er in 2010 een project in Benin afgerond en positief beoordeeld. Drie medewerkers van Vitens uit Zuidelijk Afrika namen in 2010 deel aan de NHL-minor Water Services Management.
34 Jaarverslag 2010
International Office
Het International Office heeft in 2010 studenten geadviseerd en geholpen met beursaanvragen en andere formaliteiten. De nadruk lag daarbij op het Erasmus Programma. Verder heeft het International Office de inkomende en uitgaande mobiliteit ondersteund en geregistreerd. Voor inkomende studenten van buiten de EU verzorgt het International Office de visumaanvraag bij de IND. Naast studenten maakten ook docenten gebruik van de dienstverlening voor ondersteuning bij gastdocentschappen. Het International Office beheerde in 2010 ook het partnernetwerk. Het afsluiten, verlengen, aanpassen of opzeggen van de ruim 170 overeenkomsten vraagt een zorgvuldige registratie. In 2010 is die deels in Decos uitgevoerd en deels in een bestaande database.
NHL Hogeschool 35
3.
NHL Hogeschool in bedrijf
36 Jaarverslag 2010
NHL Hogeschool heeft de afgelopen jaren stevig gewerkt aan de ontwikkeling en inrichting van een aantrekkelijke, innovatieve en kwalitatief hoogwaardige kennisinstelling. Nieuwe lectoraten zijn opgestart, het onderwijsconcept is uitgewerkt, het merk NHL Hogeschool is gepositioneerd, er is een modern en inspirerend onderwijsgebouw in gebruik genomen, onderwijsondersteunende processen zijn gecentraliseerd en er is stevig ingezet op een efficiënte inzet en control van financiële middelen.
3.1
Personele ontwikkelingen De NHL wil een energieke organisatie zijn waar gedreven mensen onderwijs verzorgen, onderzoek verrichten en contractactiviteiten uitvoeren. Eigenzinnigheid en tegendraadsheid worden gewaardeerd. Door de gemaakte keuzes voor onderwijs op maat, meer praktijkgericht onderzoek en de groei van contractactiviteiten ontstaan nieuwe rollen, zoals die van expert, trainer, tutor/coach, assessor, studieloopbaanbegeleider, onderzoeker en acquisiteur. NHL Hogeschool speelt hierop in met verschillende strategieën. Bijvoorbeeld: investeren in de competentieontwikkeling van de huidige medewerkers. Maar ook: meer functiedifferentiatie binnen het primair proces. Dat betekent meer juniorposities en meer topposities zodat de deskundigheid van het personeel aansluit bij de verschillende onderwijsvragen van studenten. Functiedifferentiatie is bovendien goed voor de loopbaanmogelijkheden op NHL Hogeschool. Mede met behulp van Plasterk-gelden zijn veel medewerkers een masteropleiding of een promotietraject gestart. Verder wil de NHL toe naar een vast percentage aan flexibele formatie en meer personeelsdynamiek. Ontwikkelingen in kaart
Jaarlijks wordt met de start van het begrotingsproces door Finance & Control een kaderbrief geschreven. Deze kaderbrief geeft de beleidsprioriteiten (financieel en economisch) aan voor het betreffende begrotingsjaar. De instituten maken jaarlijks met hun afdelingen een plan over ontwikkelingen in het onderwijs gekoppeld aan de begroting van het instituut en betrekt de kaderbrief bij het vertalen van doelen naar afspraken voor het Resultaat-Gericht Management (RGM) van dat jaar. In dit proces van bedrijfsvoering is het HR-instrument Meerjaren personeelsplanning geïntroduceerd. In 2010 heeft de NHL hiertoe een format ontwikkeld om per afdeling/instituut te komen tot meerjaren personeelsplanning. Immers, nadenken over meerjaren personeelsplanning vormt de basis van waaruit gerichte keuzes gemaakt kunnen worden. Dit betekent dat per afdeling de huidige situatie in kaart wordt gebracht, wordt nagedacht over de gewenste situatie
NHL Hogeschool 37
(onderwijsontwikkeling en -economie, organisatieontwikkeling, marktontwikkeling) en de invloed hiervan op het te voeren personeelsbeleid. Meerjaren personeelsplannen zijn de basis voor een toepasbaar HRM-beleid en -instrumentarium. Het kalenderjaar 2011 wordt benut om het format eigen te maken en de plannen af te stemmen met het Strategisch Plan 2012 – 2015. Formatie
De gemiddelde omvang van de personeelsformatie in 2010 was 774 fte. Dit is een daling ten opzichte van 2009 (806 fte) met een toenemend aantal studenten. De afname van de formatie wordt onder andere veroorzaakt door de reorganisatie en de uitstroom van medewerkers met een tijdelijke aanstelling in de ondersteunende formatie. Kosten
In 2010 bedroegen de totale personeelskosten van de NHL 59,0 miljoen euro. De salariskosten daalden licht naar 53,1 miljoen euro. Bij het sturen van de formatieontwikkeling kijkt de NHL vooral naar de verhouding tussen vaste salariskosten en de totale baten. Wanneer inkomsten teruglopen, vormen de vaste salariskosten het belangrijkste risico voor de organisatie. In 2010 bedroeg het percentage vaste salariskosten 63,7%, een lichte stijging ten opzichte van 2009. Kosten van het personeelsbestand x € 1.000
2006
2007
2008
2009
2010
Salariskosten
45.259
48.613
52.073
53.494
53.126
Overige personeelskosten
7.753
8.535
8.439
7.204
5.904
Totale personeelskosten
53.012
57.148
60.512
60.698
59.030
Totale baten
71.223
74.921
81.458
84.377
83.462
Salariskosten t.o.v. totale baten
63,5%
64,9%
63,9%
63,4%
63,7%
Totale personeelskosten t.o.v totale baten
74%
76%
74%
72%
71%
Vast en tijdelijk
Tijdelijk personeel maakt een organisatie flexibeler. Het is van belang om hier een goed evenwicht in te vinden. Immers, flexibiliteit maakt een organisatie wendbaarder, maar kan ook van invloed zijn op de mate van betrokkenheid bij de organisatiebelangen. NHL Hogeschool streeft daarom naar een minimaal percentage van 16% aan tijdelijke formatie. De uitdaging in 2009 was om de verhouding vaste en flexibele formatie in lijn te brengen met de streefcijfers en de personeelsformatie niet groter te laten groeien dan begroot. In 2010 is dit streven voortgezet en is een reorganisatie doorgevoerd van de onderwijsondersteunende dienst. Deze reorganisatie is mede van invloed geweest op het verlagen van de flexibele formatie naar 17,4%. Verhouding vast - tijdelijk, % aantal medewerkers Vaste aanstelling
Tijdelijke aanstelling
2008
76,9%
23,1%
2009
80,9%
19,1%
2010
82,6%
17,4%
Onderwijzend en ondersteunend personeel
De verhouding tussen onderwijsgevend (OP) en onderwijsondersteunend (OOP) personeel 38 Jaarverslag 2010
is de afgelopen jaren stabiel gebleven. In 2010 is deze verhouding veranderd omdat de omvang van het ondersteunend personeel conform de beoogde doelstelling door de reorganisatie is afgenomen ten gunste van het onderwijzend personeel. Verhouding OP - OOP, % aantal medewerkers Functie
Onderwijsgevend
Ondersteunend
2008
54,1%
45,9%
2009
54,6%
45,4%
2010
56,1%
43,9%
Functieschaal
De verdeling van de functieschalen over de medewerkers is in 2010 veranderd ten opzichte van 2009. Vanaf 2008 zijn er landelijke afspraken om de functie van docent aantrekkelijker te maken (Convenant Leerkracht). Met de lokale vakbonden zijn afspraken gemaakt over de wijze waarop de NHL extra middelen (Plasterk-gelden) tot en met 2012 zal inzetten. Naast een gewijzigde functiemix is er ook sprake van een opwaartse druk door het scholings- en aannamebeleid van de NHL gericht op master opgeleide docenten en gepromoveerde docenten. Realisatie schaalbewegingen tot en met 2010 - Convenant Leerkracht Schaalbewegingen Plasterk NHL Hogeschool Afspraak
Gerealiseerd in 2010
Verschil
Schaalbeweging
fte
fte
fte
9 n 10
3,78
7,4
overschot
-3,62
10 n 11
14,86
1,2
nog te realiseren
13,66
11 n 12
18,63
23,85
overschot
-5,22
12 n 13
13,4
2,9
nog te realiseren
10,5
13 n 14
5,1
0,8
nog te realiseren
4,3
14 n 15
4,3
2,1
nog te realiseren
2,2
60,07
38,25
21,82
Schaalverhoudingen, % aantal medewerkers
2008
Schaal <2: 2,2
Schaal 7:
6,1
Schaal 12: 27,3
Schaal 3:
1,6
Schaal 8:
7,4
Schaal 13: 4,1
Schaal 4:
2,8
Schaal 9:
4,2
Schaal >14: 2,2
Schaal 5:
7,3
Schaal 10: 4,4
Schaal 6:
5,3
Schaal 11: 25,1
2009
Schaal <2: 0,7
Schaal 7:
5,9
Schaal 12: 28,5
Schaal 3:
0,4
Schaal 8:
7,5
Schaal 13: 4,9
Schaal 4:
3,5
Schaal 9:
4,8
Schaal >14: 2,0
Schaal 5:
6,9
Schaal 10: 5,1
Schaal 6:
5,6
Schaal 11: 24,3
2010
Schaal <2: 0,7
Schaal 7:
6,1
Schaal 12: 29,7
Schaal 3:
0,3
Schaal 8:
6,2
Schaal 13: 5,9
Schaal 4:
3,0
Schaal 9:
5,5
Schaal >14: 2,0
Schaal 5:
6,5
Schaal 10: 5,9
Schaal 6:
3,5
Schaal 11: 24,7
NHL Hogeschool 39
Leeftijd
In 2009 heeft de NHL zich voorgenomen om het personeelsbestand te verjongen door instroom van nieuw personeel in de leeftijd van 25 tot 34 jaar. Het resultaat voor 2010 is, voor het eerst sinds een aantal jaren, een lichte stijging in de lagere leeftijdscategorieën. Verder is er een daling in de categorie 55-59 jaar en een behoorlijke stijging van de categorie 60 jaar en ouder. Deze stijging heeft te maken met een hoge uitstroom van de ‘babyboomers’. Leeftijdsverhoudingen, % aantal medewerkers Leeftijd
2008
2009
2010
18 - 24 jaar
3,1
2,2
3,5
25 - 34 jaar
16,1
13,9
14,0
35 - 44 jaar
23,3
23,7
22,3
45 - 54 jaar
31,5
32,5
31,2
55 - 59 jaar
16,1
17,7
16,7
60 jaar en ouder
9,9
10,9
12,4
Anciënniteit
Anciënniteit staat voor het aantal jaren dat een medewerker in dienst is. Dit getal is veelzeggend voor de instroom van nieuwe medewerkers, het ervaringsniveau van de huidige medewerkers en de aantrekkelijkheid van de NHL als werkgever. Het aantal medewerkers dat 10 jaar of korter in dienst is, daalde ten opzichte van 2009 en het aantal medewerkers dat 10 jaar of langer in dienst is, steeg ten opzichte van 2009. Dit betekent dat er, mede gezien de daling van de gemiddelde personeelsformatie, een daling is van de instroom van nieuwe medewerkers en dat er een uitstroom van medewerkers met een dienstverband van 5 tot 9 jaar is. Deze uitstroom vraagt aandacht in het te voeren beleid met betrekking tot Recruitment & Imago. Anciënniteitverhoudingen, % aantal medewerkers Aantal jaar in dienst
2008
2009
2010
0 tot 4
39,6
34,0
30,0
5 tot 9
17,4
23,0
20,5
10 tot 14
6,8
10,8
12,0
meer dan 15
36,2
32,2
37,5
Man/vrouw
De verhouding mannen en vrouwen is ten opzichte van 2008 en 2009 nagenoeg ongewijzigd. De verdeling mannen - vrouwen is als volgt: Verhouding man/vrouw, % aantal medewerkers Geslacht
2008
2009
2010
Man
50,1
49,9
49,7
Vrouw
49,9
50,1
50,3
40 Jaarverslag 2010
3.2
Gereorganiseerd voor de toekomst In 2009 is om financiële en organisatorische redenen een reorganisatie gestart en in 2010 uitgevoerd. De doelstelling voor de reorganisatie was de kwaliteit van onderwijs en ondersteuning ook op lange termijn te waarborgen. De reorganisatie betrof het op een andere manier organiseren van de ondersteunende processen en een financiële besparing op materieel en personeel. De doelstellingen voor deze reorganisatie: 1. Het financieel gezond maken van de NHL om de continuïteit van de bedrijfsvoering te waarborgen. Dit is geoperationaliseerd door de uitspraak dat de NHL ernaar streeft binnen het hbo tot het bovenste kwartiel te horen wat betreft de verhouding OP/OOP. Dat wil zeggen dat de NHL het percentage OOP’ers in het totale personeelsbestand wil terugbrengen. 2. Het doorvoeren van de gewenste vernieuwingen en efficiencyverbetering in de bedrijfsvoering als gevolg van de herhuisvesting in de nieuwbouw, de ingezette automatisering en centralisering van de onderwijsprocessen en de daarmee gepaard gaande standaardisering van de onderwijsondersteunende processen. In 2010 is het proces van herplaatsing gestart voor alle medewerkers behorende bij de personeelscategorie Onderwijs Ondersteuning. De uitgangspunten bij het proces van herplaatsing waren: gedwongen ontslagen zoveel mogelijk voorkomen door natuurlijk verloop, het niet verlengen van tijdelijke aanstellingen en het herplaatsen van medewerkers waar mogelijk. In deze uitgangspunten is de NHL redelijk goed geslaagd. Voor een zeer klein aantal medewerkers is er geen perspectief op interne herplaatsing. In dit geval is gekozen voor de begeleiding naar een andere baan buiten de NHL. De reorganisatie loopt door tot 1 april 2011. De resultaten van de reorganisatie
De reorganisatie heeft het volgende opgeleverd: • Het aantal onderwijsondersteunende medewerkers (Service Centre voor Kwaliteit en Organisatie en Onderwijs Servicebureau) is gedaald met totaal 31,42 fte. Ook in 2009 heeft al een daling van het aantal medewerkers in het OSB plaatsgevonden, circa 10 fte. Exacte cijfers hierover zijn niet te achterhalen omdat de OSB-activiteiten nog verspreid waren over de instituten. • Het percentage onderwijsondersteunende medewerkers ten opzichte van de totale formatie is gedaald. Het oorspronkelijk gestelde doel is nog niet helemaal gehaald. (Achteraf kunnen vraagtekens gezet worden bij de definitie van dit doel, want niet alle hogescholen hanteren dezelfde definities voor OP en OOP). • De loonsom van de NHL is als gevolg van de reorganisatie gedaald met 1,22 miljoen. De definitie behorende bij dit bedrag betreft het verschil in loonkosten op peildatum 1 januari 2009 versus 1 oktober 2010 waarbij geen rekening gehouden is met vacatureruimte en prijspeilcorrecties. • Alle onderwijsondersteuning is uit de instituten gehaald en ondergebracht in een centrale afdeling OSB (onderdeel van het SCKO). Dit is een noodzakelijke voorwaarde om tot standaardisering van de onderwijsondersteunende processen te kunnen komen. Deze standaardisering zelf zal de komende jaren nog verder invulling moeten krijgen. • Aanpassing van de ondersteunende diensten aan de vereisten van de nieuwe huisvesting. • Vermindering van de flexibele schil bij SCKO van 21,6% naar 12,1%. • Een actueel functiegebouw voor de onderwijsondersteunende functies en duidelijkheid over de toegewezen functie voor betrokken medewerkers. • Verschuiving in de verhouding OOP - OP, respectievelijk 43,9% ten opzichte van 56,1%.
NHL Hogeschool 41
3.3
Een professionele organisatie De NHL en het onderwijs veranderen. Daarmee veranderen ook de competenties die van medewerkers gevraagd worden. De afgelopen jaren is veel geïnvesteerd in regelingen en faciliteiten om de deskundigheid van medewerkers te verbeteren. Ook in 2010 stond het verder verbeteren van de deskundigheid van de medewerkers hoog op de agenda. Competenties als externe gerichtheid, onderzoeksvaardigheden, internationale oriëntatie, ICT-vaardigheden, ondernemerschap en conceptueel denken worden steeds belangrijker. NHL Hogeschool wil sterk investeren in de competentieontwikkeling van medewerkers en streeft onder andere naar meer gepromoveerde medewerkers, meer medewerkers met een masteropleiding en een beter loopbaan- en carrièrebeleid. Beoordelingsgesprekken
In 2010 doorliep de NHL de cyclus Coachen, Beoordelen & Belonen voor de vierde keer. Het uitgangspunt in de CBB-cyclus is dat alle medewerkers jaarlijks een beoordelingsgesprek hebben. In sommige gevallen is dat om logische reden niet mogelijk. Bijvoorbeeld omdat iemand langdurig ziek is of omdat een medewerker zeer binnenkort uit dienst gaat. In sommige situaties besluiten leidinggevende en medewerker om de beoordeling op te schorten, zodat er nog enige tijd beschikbaar is om de afgesproken doelen en ontwikkelingen tot resultaat te brengen. In het studiejaar 2009 - 2010 werd 72,5% van de medewerkers beoordeeld. In het studiejaar 2008 - 2009 betrof het 66,2% van het totaal aantal medewerkers. Een ideaal verhouding in de beoordelingen onvoldoende, goed en uitstekend is 10 - 80 - 10. Binnen de NHL is vanaf het moment van het invoeren van deze systematiek de verhouding anders. Om competentiegerichte plan- en beoordelingsgesprekken te kunnen voeren wordt in 2011 het functiegebouw hierop aangepast en worden vanuit de Professionaliseringsacademie voor leidinggevenden en medewerkers gesprekstrainingen verzorgd. Ook wil de NHL haar CBB-systeem bijstellen. Aantal beoordelingsgesprekken studiejaar 2009-2010
Hogeschool totaal
Beoordelingen
Onvoldoende
Goed
Uitstekend
712
7-(0,9%)
658- (92,4%)
47-(6,6%)
Inzetten op talent
In 2010 heeft de NHL een visie en doelstellingen op het gebied van hoger opgeleide docenten (master en gepromoveerd) geformuleerd en resultaten afgesproken. Met het Convenant Leerkracht en de Plasterk-gelden zijn er extra impulsen gegeven aan het aantrekkelijker maken van de functie van docent. Er zijn afspraken gemaakt over het verruimen van het aantal OP-functies in de hogere salarisschalen en er zijn extra middelen ingezet voor scholingstrajecten gericht op het verhogen van het aantal gepromoveerde medewerkers en medewerkers op masterniveau. Met de lokale vakcentrales zijn afspraken gemaakt over de wijze waarop de NHL de extra middelen zal inzetten. Jaarlijks worden deze afspraken geëvalueerd. De NHL wil excellente medewerkers traceren en behouden voor de nabije toekomst waarin de arbeidsmarkt krapper zal worden. In 2011 en volgende jaren wordt het beleid uitgewerkt hoe de NHL op een systematische manier talent kan identificeren, ontwikkelen en behouden. Dit beleid zal gericht zijn op zowel medewerkers als leidinggevenden. Promotielijnen OP
De loopbaanmogelijkheden en de ambitie voor hoger ingeschaalde functies zijn onderwerp van gesprek tussen medewerker en leidinggevende, bij uitstek tijdens de plangesprekken.
42 Jaarverslag 2010
Om beargumenteerd en planmatig om te kunnen gaan met het onderwerp promotie naar een hogere functie is het belangrijk om de verschillen in de afzonderlijke onderwijsfuncties te kennen en te betrekken bij de gesprekken. Om deze reden is in 2010 een handleiding Promotielijnen Onderwijsgevende functies NHL ontwikkeld en deze wordt in 2011 geïmplementeerd. Professionaliseringsacademie
Medio 2010 is de NHL-Professionaliseringsacademie van start gegaan. Vanuit deze academie wordt de opleiding Pedagogisch Didactische bekwaamheid aan NHL-ers (en externen) aangeboden. Deze opleiding is bestemd voor beginnende docenten die geen onderwijsbevoegdheid hebben. Naast een breed scholingsaanbod gericht op de verschillende rollen in het onderwijs wordt het programma in 2011 uitgebreid met scholing op het gebied van ondernemerschap, projectmanagement en klantgerichtheid en kwaliteit van dienstverlening.
3.4
Gezond, prettig en veilig werken NHL Hogeschool wil een bedrijf zijn waar mensen graag komen werken en blijven werken. De hogeschool moet daarom een gezonde, prettige en veilige werkomgeving bieden. Verzuim
Het verzuimpercentage geeft het totaalverzuim aan, inclusief ziektegevallen langer van een jaar. Het percentage lag in 2010 op gemiddeld 4,27%. Dit is een lichte stijging ten opzichte van 2009. Het verzuim onder onderwijsgevend personeel steeg in 2009 met 2% en is nu gedaald naar ongeveer het streefpercentage van 3,7%. Het verzuimpercentage van het ondersteunend personeel is daarentegen gestegen. Dit kan te maken hebben met de reorganisatie van het ondersteunend personeel. Ziekteverzuim, % aantal medewerkers 2006
2007
2008
2009
2010
Onderwijsgevend
3,68
3,58
2,64
4,64
3,96
Ondersteunend
3,85
3,66
3,63
3,72
4,51
Totaal
3,76
3,62
3,15
4,15
4,27
In 2010 heeft NHL Hogeschool de toename van het verzuim onderzocht en verbeterplannen voorgesteld en deels geïmplementeerd. Eigen regiemodel
De NHL heeft voor de begeleiding van verzuim gekozen voor het eigen regiomodel. Dit betekent dat leidinggevenden de regie voeren over de activiteiten die nodig zijn bij verzuim van hun medewerkers. Bij deze regievoering worden ze ondersteund en geadviseerd door de HRM-adviseur. De bedrijfsarts blijft op afstand en wordt met name ingezet als medicus en als adviseur/verwijzer naar de reguliere gezondheidszorg en als coach/adviseur richting management en leidinggevende. Met deze manier van werken wordt de grip op verzuim groter en mogelijk heeft dit invloed op de hoogte van het verzuimpercentage.
NHL Hogeschool 43
Decentrale arbeidsvoorwaarden
De hogeschool besteedt 1,15% van de bruto loonsom aan decentraal overleg over arbeidsvoorwaarden. Dit budget is beschikbaar voor het maken van nieuwe afspraken of het verbeteren van bestaande regelingen. In het lokale CAO-overleg wordt regelmatig gesproken over de besteding van de middelen. In 2009 is voor onderstaande verbeteringen van regelingen gekozen. Deze afspraken zijn vastgelegd tot medio 2012. • Betaald ouderschapsverlof, afgestemd op de nieuwe wetgeving per 1 januari 2009 • Aanvullende afspraken over de regeling reiskosten woon/werkverkeer • Telewerken door het vergoeden van abonnementskosten voor medewerkers die internet thuis zakelijk gebruiken
3.5
Informatisering Door vraaggestuurd onderwijs wordt ICT belangrijker. Flexibel onderwijs betekent meer docent-, tijd- en plaatsonafhankelijk studeren. Informatietechnologie maakt het mogelijk om op elke plek en op elk moment informatie op te vragen en te gebruiken. ICT is ook belangrijk omdat de NHL een inspirerende ontmoetingplaats wil zijn. De techniek op het gebied van ICT en nieuwe media blijven zich sterk ontwikkelen. NHL Hogeschool is daarom voortdurend bezig met het analyseren, aanpassen en aanvullen van de informatiseringfunctie. De belangrijkste onderwerpen in 2010 waren de ICT-inrichting van de nieuwe locatie, de uitvoering van de reorganisatie, de verdere inrichting van Educator en de voorbereidingen op de realisatie van een nieuw intranet. ICT op de nieuwe locatie
De inhuizing van het nieuwe gebouw kende relatief veel opstartproblemen, maar nu is de ICT-inrichting stabiel en optimaal in gebruik. De tevredenheid van gebruikers over de ICT-voorzieningen in het nieuwe gebouw is duidelijk toegenomen. Voorbereidingen voor een aantal omvangrijke aanpassingen in de ICT-infrastructuur zijn onderhanden. Het gaat hierbij om: • Het optimaliseren van de werkplek van studenten en medewerkers door nog beter aan te sluiten op de laatste technologische ontwikkelingen die tijd-, device- en plaatsonafhankelijk studeren en werken mogelijk maken. • Het verbeteren van de softwaredistributie. De softwaredistributie is binnen de NHL nog niet optimaal. De kosten zijn hoog en de flexibiliteit voor de gebruiker is gering. • Het verbeteren van de netwerkopslag en de netwerktoegang. • Het optimaliseren van de centrale registratie van gebruikers (medewerkers en studenten). Met het project Identity Management kijkt de NHL welke verbeteringen nodig zijn voor een goede administratie van alle soorten gebruikers. Uitgangspunt van de nieuwe werkomgeving is het activiteitengerelateerde werkplekconcept; werken in een werkomgeving die afgestemd is op de werkprocessen en optimaal is gefaciliteerd. In aansluiting op dit concept is er een aanbesteding uitgevoerd voor inkoop van een mobiele telefonie-oplossing. Het verhogen van de bereikbaarheid van medewerkers en studenten in het nieuwe gebouw staat hierbij centraal. Deze aanbesteding heeft in 2010 geen geldige toeschrijving opgeleverd en wordt in 2011 opnieuw in de markt gezet. Beveiliging van informatie is een belangrijk onderwerp binnen informatisering. Door een sterke toename van het aantal mobiele apparaten in het nieuwe gebouw is het wachtwoordbeleid aangescherpt.
44 Jaarverslag 2010
Reorganisatie
In 2010 is de afdeling Informatisering opnieuw ingericht. Uitgangspunten bij deze herinrichting zijn: het verhogen van de professionaliteit, het verbeteren van de besturing van de afdeling en het verbeteren van de aansluiting van de afdeling op de onderwijsorganisatie. In 2011 wordt er verder gewerkt aan het binnen deze nieuwe structuur verder optimaliseren van de interne processen met als doel het verbeteren van de dienstverlening. Educator
Educator is een compleet informatiesysteem voor de onderwijsadministratie, het onderwijsproces en de bijbehorende onderwijslogistiek. Omdat de NHL voor vraaggestuurd onderwijs kiest, kan Educator belangrijk zijn voor het harmoniseren van werkprocessen en het uniformeren van beschrijvingen van het onderwijs- en toetsaanbod. In 2009 is het eerste deel van Educator afgerond en is het pakket volop in gebruik genomen. Uit diverse evaluaties in 2010 is duidelijk geworden dat het pakket nog niet op alle punten voldoet aan de eisen en verwachtingen. Dit heeft te maken met de functionaliteiten en gebruikersvriendelijkheid van het pakket, maar ook met de variëteit in het onderwijsmodel van de NHL en processen. Er wordt nu eerst gewerkt aan het verder optimaliseren van het huidige gebruik van het pakket. Nieuw intranet
De huidige intranetoplossing van de NHL is niet meer actueel qua technologie, opzet en inrichting. De interne informatievoorziening is daardoor niet optimaal en efficiënt ingericht en informatie is moeilijk vindbaar. De vormgeving van het huidige intranet is verouderd, sluit niet meer aan bij de huisstijl van NHL Hogeschool en de inrichting van het gebouw. In 2010 is besloten een nieuw intranet te ontwikkelen. De ontwerpfase van het nieuwe intranet is doorlopen met een grote enthousiaste gebruikersgroep. Er is in deze fase veel praktijkinput van docenten, studenten en medewerkers verzameld. De realisatie van het nieuwe intranet is gestart en de invoering zal in 2011 plaatsvinden.
NHL Hogeschool 45
4.
Governance
46 Jaarverslag 2010
4.1
Interne beheersing en control Op basis van de door de Raad van Toezicht geadapteerde Governancecode is besloten het risicomanagement binnen de NHL structureel in te bedden. Daarvoor is door de Raad van Toezicht een auditcommissie ingesteld die toezicht houdt op de ontwikkeling en werking van interne risicobeheersings- en controlesystemen.
In 2009 is gewerkt aan de ontwikkeling van het systeem van integrale kwaliteitszorg dat de kapstok vormt voor het risicomanagement op de kernactiviteiten van de NHL zijnde onderwijs en onderzoek. Dit project is inmiddels afgerond. In april 2010 heeft het College van Bestuur het systeem voor integrale kwaliteitszorg ter instemming voorgelegd aan de Hogeschoolraad. Naast bovenstaande ontwikkeling is in 2010 gestart met een risico-inventarisatie in de ondersteunende processen en vinden er in samenwerking met juridische zaken audits in de bedrijfsprocessen plaats. Tevens participeert de NHL in de landelijke projectgroep ter ontwikkeling van risicomanagement binnen het hbo. Uit deze projectgroep komt een gemeenschappelijke ‘kapstok’ voort op basis waarvan de NHL haar risico’s kan categoriseren, inventariseren, beoordelen en rapporteren. Planning & control
In 2009 zijn de eerste stappen gezet voor de aanscherping van de control door de groei van decentrale naar centrale aansturing van systemen en inrichting van controles. Daarbij is de eerste aanzet geweest voor de ombouw van gegevensgerichte controlewerkzaamheden naar systeemgerichte controlewerkzaamheden. In 2010 is prioriteit gegeven aan de verdere verbetering aan de planning- en controlcyclus. De planning is verder versterkt door verbeteringen in de voorjaarsnota (meerjarenbegroting van zowel resultaat, balans als liquiditeit voor drie jaar) en de centrale kaderstelling voor de begroting van het nieuwe jaar. In de jaarplannen en begrotingen alsook de periodieke tussentijdse rapportages zijn bij alle organisatieonderdelen risicoparagrafen opgenomen. Tevens wordt hierbij aandacht besteed aan de mogelijke maatregelen ter beheersing van de geconstateerde risico’s. De reguliere control is ook verder verbeterd. Maandelijks ontvangt elke manager een sterk verbeterde maandrapportage op basis waarvan gesprekken in de lijn plaatsvinden. Bij de periodieke rapportages zijn de afsluitprocedures verbeterd zodat de kwaliteit van het tussentijdse resultaat eveneens verbeterd is. Dit komt tevens de kwaliteit van de prognose van het jaarresultaat ten goede. De hygiëne in de basisadministratie en de financiële accuraatheid van de cijfers zijn sterk toegenomen door een verbeterde aanvoer vanuit de organisatie en de verbeterde administratieve processen, waaronder de digitale factuurverwerking en het centraal ontwikkelde personeelskostenmodel. Daarnaast zijn er initiatieven gestart ter verbetering
NHL Hogeschool 47
van de managementinformatie ten aanzien van de bedrijfsprocessen en is er geïnvesteerd in de administratieve systemen voor de financiële projectregistratie. Deze ontwikkelingen zullen in 2011 verder hun beslag krijgen. De financiële positie wordt met behulp van het liquiditeitsmodel goed inzichtelijk geprognosticeerd en gestuurd. Tevens heeft de NHL haar treasurystatuut vastgesteld en vertaald in een treasuryplan. Bovenstaande ontwikkelingen dragen alle bij aan de groei van financial control naar management control.
4.2
Horizontale dialoog Onderzoeken
NHL Hogeschool onderhoudt op verschillende manieren contact met belanghebbenden. Om de tevredenheid onder studenten te meten doet de hogeschool elk jaar mee aan de Nationale Studentenenquête. Dit is een breed onderzoek, met als onderwerpen onder andere de waardering van het onderwijs en de geboden faciliteiten. Deelname aan de nationale enquête maakt een vergelijking met de scores van andere hogescholen mogelijk. Naast de gemeenschappelijke vragen is er ruimte om een aantal instellingsspecifieke vragen aan de enquête toe te voegen. Verder worden curricula, stages, afstuderen en de aansluiting met het voortgezet onderwijs gebruikt om de waardering van studenten te meten. Wanneer studenten de hogeschool voortijdig verlaten, worden hun motieven in kaart gebracht door exitinterviews te houden. Door deelname aan de jaarlijkse HBO-monitor weet de NHL wat afgestudeerden vinden van de aansluiting tussen opleiding en arbeidsmarkt. Alle opleidingen houden bovendien een tweejaarlijks onderzoek onder het werkveld en ook bij contractactiviteiten wordt de waardering door de opdrachtgever nagevraagd. Om de tevredenheid van medewerkers te meten wordt om de twee jaar een medewerkerstevredenheidsonderzoek gehouden. In 2011 zal er wederom een onderzoek plaatsvinden. De waardering door de overheid wordt eveneens op verschillende manieren gemeten. De NHL verantwoordt de kwaliteit van haar onderwijs eens in de zes jaar via de Nederlands Vlaamse Accreditatie Organisatie (NVAO). Tussentijds worden interne mid term audits gehouden. De kwaliteit van het onderzoek wordt eens in de zes jaar gevalideerd door de Validatiecommissie Kwaliteit Onderzoek (VKO). Tussentijds worden de onderzoekseenheden van de NHL (lectoraten/kenniskringen) beoordeeld door een onafhankelijke evaluatiecommissie. In het kader van de voorbereiding van het nieuwe Strategisch Plan 2012 – 2015 organiseert de NHL een aantal sessies met sleutelfunctionarissen afkomstig uit verschillende werkvelden en uit de regionale politiek-bestuurlijke omgeving.
4.3
Medezeggenschap De Hogeschoolraad is in 2010 veelvuldig bijeen geweest in commissieverband ter voorbereiding van de overlegvergaderingen met het College van Bestuur. De stukken voor de overlegvergaderingen zijn, behalve in de commissies van de Hogeschoolraad zelf, ook besproken in het overleg van het Dagelijks Bestuur van de Hogeschoolraad met de voorzitters van alle deelraden. Dit is een goede voorbereiding gebleken. De Hogeschoolraad heeft in de overlegvergaderingen met het College zeker 75 stukken besproken, waarvan zo’n 25 ter instemming. Veel stukken betroffen de reorganisatie voor het onderwijs ondersteunend personeel, de update van het functiegebouw en de aanpas-
48 Jaarverslag 2010
sing van reglementen en interne regelingen aan nieuwe wet- en regelgeving. Ook een aantal jaarlijks terugkerende onderwerpen zat daarbij, zoals de kaderstelling en kaderbrief begroting, de begroting, het jaarverslag en het instellingsspecifieke deel van het studentenstatuut. Daarnaast zijn ter instemming gepasseerd de voorgenomen besluiten van het College betreffende: HBO-Rechten, de regeling faciliteiten studenten, het Sectorplan Noord, de reorganisatie van de afdeling P&O, het mastertraject voor docenten, de overdracht van Theologie Enschede, de instelling van een interafdeling Educatieve masteropleidingen, het integraal stelsel kwaliteitszorg, de gemeenschappelijke regeling Academische Pabo’s, de start van nieuwe Associate degree programma’s, het bestuursreglement en de keuze van het medezeggenschapsmodel voor NHL Hogeschool. De Hogeschoolraad heeft in 2010 een aantal maal gebruik gemaakt van zijn initiatiefrecht en heeft voorstellen bij het College ingediend ter aanpassing van het streefcijfer voor de flexibele schil aan personeel, ter herziening van de besteding van decentrale arbeidsvoorwaardengelden aan een verhoging van de vergoeding voor woon-werkverkeer en ter vergelijking van het gebruik van Google Apps for Education en Live@Edu als standaard. De Hogeschoolraad heeft zich daarnaast hard gemaakt voor de toegankelijkheid van de nieuwbouw voor studenten en medewerkers met een functiebeperking, voor aanpassing van het programma Educator, voor verbetering van het internationaliseringsbeleid en voor het inrichten van een discussieplatform voor studenten en medewerkers. Dit laatste is uitgemond in een pilot E-magazine. Studenten van de opleiding Communication & Multimedia Design onderzoeken in 2011 de mogelijkheden daarvan en komen met een proefnummer. Ook heeft de Hogeschoolraad een poll gehouden om te zien hoe binnen de NHL gedacht wordt over het onderwerp ‘NHL en omgeving rookvrij’. De Hogeschoolraad gaat per 01-01-2011 verder onder de naam Medezeggenschapsraad.
4.4
Rechtsbescherming Klachtenloket
Met de Wet versterking besturing is de rechtsbescherming van studenten per 1 september 2010 gewijzigd. De NHL heeft daarom onder meer een Klachtenloket ingesteld. Via dit Klachtenloket kan een student een klacht, beroep of bezwaar indienen. Het Klachtenloket bevestigt de ontvangst daarvan en zendt de klacht, beroep of bezwaar door naar het bevoegde orgaan. De eerste ervaringen met het Klachtenloket zijn positief. Studenten weten het Klachtenloket te vinden en het Klachtenloket kan de afhandeling van zaken goed monitoren. Klachtencommissie
Per 1 september 2010 is tevens de Klachtencommissie studenten ingesteld. Deze commissie handelt klachten af overeenkomstig de klachtenregeling van de Algemene wet bestuursrecht. Bij de Klachtencommissie studenten zijn vanaf 1 september 2010 tot 31 december 2010 tien klachten ingediend. Vijf klachten waren aan het einde van 2010 nog niet afgehandeld. College van Beroep
Tegen veel beslissingen van de NHL staat voor studenten beroep open bij het College van Beroep voor de examens van de NHL. Het reglement van orde van het College van Beroep is per 1 september 2010 aangepast aan de Wet versterking besturing. Tevens is de samenstelling van het College van Beroep gewijzigd. Het College van Beroep bestaat nu uit twee studentleden, twee docentleden en een voorzitter. Bij het College van Beroep voor de examens zijn in 2010 48 zaken aanhangig gemaakt. Hiervan zijn veertig zaken beëindigd met een minnelijke schikking en zeven zaken met een uitspraak. Eén zaak was nog niet afgehandeld aan het einde van 2010.
NHL Hogeschool 49
Geschillenadviescommissie
Op grond van de Wet versterking besturing is ook de Geschillenadviescommissie per 1 september 2010 ingesteld. Bij deze commissie zijn vanaf 1 september 2010 tot 31 december 2010 geen zaken aanhangig gemaakt. Examencommissies
De positie van examencommissies is op grond van de Wet versterking besturing per 1 september 2010 versterkt. Examencommissies vervullen nu mede een kernrol bij de bewaking van de kwaliteit van toetsen en examens. Daartoe dienen examencommissies voldoende onafhankelijk en deskundig te zijn. De NHL besteedt al enkele jaren aandacht aan de positie en rol van examencommissies. Dit heeft onder meer geleid tot: • Een Regeling examencommissies waarin samenstelling, taken en besluitvorming betreffende examencommissies zijn beschreven. Bepaald is onder meer dat het management geen lid kan zijn van een examencommissie. • De vaststelling van een richtlijn voor facilitering van leden van examencommissies. • Een jaarlijkse controle van de benoeming van de leden en de samenstelling van examencommissies. • De vaststelling van een Code of Good Practice Examencommissies die in goed overleg met de examencommissies tot stand is gekomen. • Tweemaal per jaar een scholingsbijeenkomst voor leden van examencommissies • De vaststelling van een format voor het jaarverslag van examencommissies in goed overleg met de examencommissies.
4.5
Helderheid In het kader van de notitie Helderheid en de aanvulling op de notitie is een aantal extra gegevens opgenomen in het jaarverslag. De notitie Helderheid bestaat uit negen thema’s: Thema 1: Thema 2: Thema 3: Thema 4: Thema 5: Thema 6: Thema 7: Thema 8: Thema 9:
Uitbesteding Investeren van publieke middelen in private activiteiten Het verlenen van vrijstellingen Bekostiging van buitenlandse studenten Collegegeld niet betaald door student zelf Studenten volgen modules van opleidingen De student volgt een andere opleiding dan waarvoor hij is ingeschreven Bekostiging van maatwerktrajecten Bekostiging van het kunstonderwijs
De NHL onderschrijft haar verantwoordelijkheid zoals beschreven in de notitie. De strekking om geen activiteiten alleen voor financieel gewin uit te voeren, sluit aan bij het beleid van de NHL. Bovenstaande thema’s zijn verwerkt in voorgaande hoofdstukken of in de jaarrekening. Enkele punten worden hieronder apart beschreven. Uitbesteding
Binnen het regulier onderwijs worden alle opleidingen zelf of onder verantwoordelijkheid van NHL Hogeschool verzorgd. Op diverse fronten vindt er samenwerking plaats met andere hogescholen, universiteiten en organisaties, maar daarbij is geen sprake van uitbesteding. Wel werkt de NHL met enkele partners in een 8.1 constructie. Het gaat daarbij om de opleidingen Life Sciences, IBMS, Master Leren en Innoveren en Master Kunsteducatie.
50 Jaarverslag 2010
Investering in private activiteiten
De rijksbijdrage van het ministerie van OCW en het collegegeld van de studenten worden besteed aan het onderwijs en de ondersteunende activiteiten. Daarnaast is er sprake van een zogenoemde ‘derde geldstroom’. Dit staat voor de financiële bijdrage van subsidiegevers, bedrijven, instellingen en cursisten voor het contractonderzoek en -onderwijs. Een nauwe verbinding tussen onderwijs, onderzoek en contractactiviteiten en de samenwerking met het werk- en beroepenveld is voor de kwaliteit van het onderwijs en onderzoek van strategisch belang. NHL Hogeschool voert het beleid dat de commerciële activiteiten geen negatief rendement mogen opleveren. De subsidietrajecten ten gunste van het onderwijs kennen echter vaak een eigen bijdrage en dienen voor minimaal deze bijdrage een aanvulling te leveren aan de publieke taak van de NHL. De NHL voert daarbij geen bekostigde maatwerktrajecten uit vanuit haar CROHOopleidingen. Daarnaast heeft de NHL geen uitwisselingsprogramma’s met buitenlandse onderwijspartners, waar de inkomende student als student bij de NHL wordt ingeschreven. Bij NHL Hogeschool volgden in 2010 25 medewerkers een bekostigde opleiding binnen de eigen organisatie.
NHL Hogeschool 51
5.
Financieel Jaarverslag
52 Jaarverslag 2010
5.1
Financiële ontwikkelingen Algemeen
Na de voltooiing van de verhuizing in de eerste week van januari 2010 is het boekjaar 2010 het eerste jaar waarin de financiële consequenties van de nieuwbouw volledig in de exploitatie van de NHL naar voren komen. Het in gebruik nemen van de unilocatie en de daarmee verwachte besparingen op de huisvestingslasten was één van de drie redenen om in 2009 en 2010 een reorganisatie door te voeren. De andere redenen waren de verwachte ingebruikname van onderwijsondersteunende software (gecombineerd met uniformering van processen) en de verwachte druk op ontwikkeling van de resultaten en de liquiditeit. De laatstgenoemde risico’s werden beheerst door een sterke focus op de financiën en een strakke sturing op de kostenontwikkelingen en liquiditeitsposities. Gaandeweg 2010 ontstond er een ruimere financiële positie, onder andere door een onverwachte stijging van de rijksbekostiging, het uitblijven van de begrote loonkostenstijgingen doordat de verwachte tijdelijke premieverhoging van het ABP werd uitgesteld en gerealiseerde kostenbesparingen uit de reorganisatie. Ondanks de verbeterde positie blijft het belangrijk om, in het kader van het financieel meerjarenperspectief, de risico’s ten aanzien van de baten (vooral de onduidelijkheid in de bezuinigingsplannen van de overheid) scherp in de gaten te houden. Vanuit financieel perspectief moeten deze scenario’s goed worden vertaald naar beheersmogelijkheden in de kosten. Naast dit defensieve perspectief is het van groot belang om ook de kansen, die in een dergelijke periode ontstaan, te grijpen en financieel mogelijk te maken. In 2010 is daar een goede financieel-economische basis voor gelegd. Aantal bekostigde studenten en marktaandeel
Het aantal bekostigde studenten (inclusief graden) steeg van 7.256 in oktober 2009 naar 7.485 in oktober 2010. De definitieve bevestiging door DUO in 2011 van het werkelijke aantal bekostigde studenten volgt traditiegetrouw in het voorjaar van 2011. De aantallen laten een stijging zien van 3,2%. Deze tellingen zijn conform de systematiek van het nieuwe bekostigingssysteem. Het aantal collegegeldbetalende studenten in oktober 2010 bedroeg 10.354. Het marktaandeel in 2009 was 2,41%; naar alle waarschijnlijkheid zal de stijging in aantallen een lichte verhoging van het marktaandeel tot gevolg hebben in 2010. Externe inkomsten
NHL Hogeschool heeft in 2010 haar ambities met betrekking tot de contractactiviteiten niet op alle onderdelen gerealiseerd. Mede hierdoor zijn de personele lasten 2010 ook lager. Huisvesting
In 2010 heeft de NHL in Leeuwarden haar nieuwbouw geheel afgerond. Gelet op het ingewikkelde bouwproces van nieuwbouw, letterlijk rondom de bestaande oudbouw, en een gedeeltelijke renovatie van de oudbouw, heeft het bouwteam een uitstekende prestatie geleverd door per saldo binnen het goedgekeurde eindbudget te blijven. De extra kosten van € 493.000 die onverwacht gemaakt moesten worden om de vervuilde grond van de tuin te saneren, waren niet gebudgetteerd en zijn los van het bouwbudget in de NHL Hogeschool 53
exploitatierekening opgenomen. Met de ingebruikname van het pand zijn de eerste effecten op de exploitatiekosten inzichtelijk geworden. Naar verwachting zullen deze kosten mogelijk kunnen dalen met het inregelen van de zeer moderne installatie voor de verwarming en koeling van het gebouw. Bij de gedeeltelijke renovatie van de oudbouw is echter niet al het achterstallig onderhoud weggewerkt. De komende jaren zal dit achterstallig onderhoud planmatig worden uitgevoerd. De NHL heeft daarom haar onderhoudsvoorzieningen niet laten vrijvallen. In de begroting van 2010 was daarvoor wel een bate opgenomen. Eind 2010 en begin 2011 zijn de laatste werkzaamheden uitgevoerd aan de sloop van de oude HTS aan de Tesselschadestraat en de oplevering van de grond. Door de juridische overdracht per 31 maart 2011 is het gehele proces zowel financieel als operationeel afgerond. Sinds mei 2010 is ook het ontwikkelde kenniscampusterrein operationeel. De Beheersorganisatie Kenniscampus Leeuwarden BV, die naast de NHL ook voor 50% eigendom is van Stenden hogeschool, draagt zorg voor de (parkeer)terreinen. De ontwikkelmaatschappij van de Kenniscampus (CV/BV) is in 2010 ook gestart met de ontwikkeling van het restant van het gebied. Naar verwachting zal dit in 2011 afgerond kunnen worden. In 2011 wordt tevens gestart met de bouw van de studentenwoningen en de geplande bedrijfshuisvesting.
5.2
Financieel resultaat Resultaat 2010
Het resultaat over 2010 is 2,291 miljoen euro tegenover begroot 1,071 miljoen euro. Geconsolideerde exploitatierekening (bedragen x € 1.000)
Realisatie 2010
Begroting 2010
Realisatie 2009
Realisatie 2008
Rijksbijdragen
55.265
52.673
53.628
52.407
Collegegeld
15.985
14.932
14.889
14.466
Externe inkomsten
12.212
15.725
15.860
14.585
Totaal Baten
83.462
83.330
84.377
81.458
59.030
60.153
60.698
60.512
4.358
3.417
4.865
4.578
Beheerslasten
10.710
11.719
10.274
10.536
Afschrijvingen
4.444
4.479
5.229
4.506
Totaal Lasten
78.543
79.768
81.066
80.132
Baten
Lasten
Personele lasten Huisvestingslasten
Saldo baten en lasten
4.920
3.562
3.312
1.326
Interest
-2.629
-2.417
-2.432
-475
Resultaat
2.291
1.145
879
851
Het positieve operationele resultaat wordt hoofdzakelijk veroorzaakt door hogere baten vanuit de rijksbekostiging en een lagere stijging van de loonkosten dan was begroot. Het resultaat wordt incidenteel beïnvloed door de boekwinsten van de verkoop van de panden aan de Tesselschadestraat en Vondelstraat (1,4 miljoen euro). Daarnaast zijn er kosten gemaakt zijn voor de sanering van de vervuilde grond bij de Rengerslaan en de Vondelstraat (0,8 miljoen euro). De grote afwijking ten opzichte van het begrote incidentele resultaat wordt veroorzaakt door het niet laten vrijvallen van de grootonderhoudsvoorziening (begroot 1,660 miljoen euro vrijval). 54 Jaarverslag 2010
Opbouw baten 2010
In de loop der jaren is het aandeel van de externe inkomsten geleidelijk toegenomen. In 2010 is dit echter absoluut en relatief teruggelopen. De relatieve daling van het aandeel wordt enerzijds veroorzaakt door een sterke stijging van de rijksbijdragen en de collegegelden en anderzijds door de werkelijke lagere realisatie van de externe inkomsten. Deze lagere inkomsten hebben niet geleid tot lagere financiële resultaten, aangezien de lagere realisatie ook een lagere realisatie aan de kostenkant kende. Batensoorten als percentage van de totale baten 2010
2009
2008
2007
Rijksbijdragen
66,2%
63,6%
64,3%
65,3%
Collegegeld
19,2%
17,6%
17,8%
18,6%
Externe inkomsten Totaal Baten
14,6%
18,8%
17,9%
16,1%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
Opbouw lasten 2010
De verhouding tussen de lasten stabiliseert zich in 2010. De voorgaande jaren waren de huisvestingslasten procentueel hoger door de tijdelijke huisvesting en waren nog niet alle financierings- en afschrijvingseffecten van de nieuwbouw in de exploitatie opgenomen. Lastensoorten als percentage van de totale lasten 2010
2009
2008
2007
72,7%
72,7%
75,1%
75,4%
5,4%
5,8%
5,7%
5,8%
Beheerslasten
13,2%
12,3%
13,1%
13,5%
Afschrijvingen
5,5%
6,3%
5,6%
5,7%
Rente
3,2%
2,9%
0,6%
-0,4%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
Personele lasten Huisvestingslasten
Totaal Lasten
Na een aantal jaren daling is het percentage personele lasten stabiel ten opzichte van 2009. In absolute zin is er echter een onderuitputting van 1,193 miljoen euro ten opzichte van de begroting en een daling ten opzichte van 2009 van 1,668 miljoen euro. Personele lasten (bedragen x € 1.000)
2010
2009
2008
2007
53.126
53.494
52.073
48.613
Overige personele lasten
1.961
3.012
2.858
2.363
Personeel niet in loondienst
4.238
4.388
5.862
6.351
Uitkeringen en inhoudingen
-295
-196
-281
-179
59.030
60.698
60.512
57.148
Personeel in loondienst
Totaal
De daling van de overige personele lasten ten opzichte van 2009 ontstaat doordat de personele voorzieningen (WW & reorganisatievoorziening) op de balans 2010 voldoende zijn en er in tegenstelling tot oudere jaren geen extra dotaties in de voorzieningen nodig waren. Ten opzichte van 2009 is het totaal aantal formatieplaatsen op 31 december 2010 met 786 fte stabiel gebleven. Er heeft echter wel een gewenste verschuiving in aantal fte’s van onderwijsondersteunend personeel naar onderwijzend personeel plaatsgevonden. NHL Hogeschool 55
Formatie personeel in loondienst op peildatum 31-12-2010
31-12-2009
31-12-2008
31-12-2007
Onderwijzend personeel in fte’s
441
428
453
449
Niet-onderwijzend personeel in fte’s
345
356
384
372
Onderwijzend personeel als percentage van totaal personeel in loondienst
56,1%
54,6%
54,1%
54,7%
Totaal personeel in loondienst in fte’s
786
784
837
821
Vaste formatie D2+D3 in fte’s
649
634
644
631
Flexibele formatie D4 in fte’s
137
150
193
190
17,4%
19,1%
23,1%
23,1%
Flexibele formatie D4 als percentage van totaal personeel in loondienst
De begrote formatie voor 2010 was hoger dan de werkelijke formatie, waardoor er een besparing ten opzichte van de begroting plaatsvond. Deze werd gedeeltelijk tenietgedaan door een overschrijding van de externe inhuur. Bij de externe inhuur zijn tevens detacheringen meegenomen.
5.3
Financiële positie De financiële positie van de NHL is in 2010 beter ontwikkeld dan begroot. In onderstaande geconsolideerde balans van de NHL en haar verbonden partijen kent de NHL een balanstotaal van 116.633 miljoen euro. Geconsolideerde balans (bedragen x € 1.000)
31-12-2010
31-12-2009
31-12-2008
31-12-2007
100.053
106.704
76.252
44.357
Activa Vaste activa Vlottende activa
16.580
16.619
19.332
35.981
116.633
123.323
95.584
80.338
26.182
23.891
23.012
22.161
7.905
7.449
6.390
6.337
Langlopende schulden
52.750
55.060
38.750
25.000
Kortlopende schulden
29.796
36.923
27.432
26.840
116.633
123.323
95.584
80.338
Totaal activa Passiva Eigen vermogen Voorzieningen
Totaal Passiva
De verbeterde financiële positie komt tot uiting in de gangbare kengetallen. Vooral de toename van de solvabiliteit naar 22,4% is een goede ontwikkeling. De jaarlijkse aflossing van de langlopende schulden en de rentabiliteit dragen de komende jaren bij aan een toename van dit kengetal. De kapitalisatiefactor wordt berekend door het balanstotaal minus de balanswaarde van de gebouwen en terreinen te delen door de totale baten 2010 van de NHL. De kapitalisatiefactor is door een daling van de vaste activa gedaald ten opzichte van 2010.
56 Jaarverslag 2010
Financiële kengetallen 31-12-2010
31-12-2009
31-12-2008
31-12-2007
22,4%
19,4%
24,1%
27,6%
Rentabiliteit totaal vermogen
4,1%
3,0%
1,5%
-3,0%
Rentabiliteit eigen vermogen
19,7%
14,9%
14,7%
12,0%
Kapitalisatiefactor
52,9%
57,9%
31,8%
0,0%
Current ratio
55,6%
45,0%
70,5%
134,1%
Solvabiliteit
In de NHL is in 2010 voor 8,344 miljoen euro geïnvesteerd. Deze investeringen waren voornamelijk gerelateerd aan de nieuwbouw. Investeringen (bedragen x € 1.000)
2010
2009
2008
2007
-
840
-
-
Nieuwbouw
2.841
35.021
34.197
12.674
Overige gebouwen
3.644
0
26
270
Apparatuur en inventaris
1.859
1.891
2.223
2.520
Totaal
8.344
37.752
36.446
15.464
Terreinen
De stand en het verloop in de voorzieningen is als volgt: Voorzieningen Saldo 31-12-2009
Instandhoudingslasten gebouwen Periodiek onderhoud gebouwen Dokbeurt schepen Wettelijk deel WW-uitkeringen
Dotatie in 2010
Onttrekking in 2010
525
Vrijval in 2010
Saldo 31-12-2010
525
0
-525
2.995
2.035
600
165
12
20
-4
36
2.092
884
1.015
1.961
Eigen Risico WAO
829
0
13
816
Ambtsjubilea
650
60
57
653
Reorganisatie
900
297
23
1.174
Afstudeerfonds
81
10
71
20
Vervanging beeldbuizen MSTC
75
Borgstelling Totaal
75
250 7.449
0 250
1.871
1.340
75
7.905
De belangrijkste wijziging in de voorzieningen is het niet laten vrijvallen van de grootonderhoudsvoorzieningen voor de locaties in Leeuwarden. De reorganisatievoorziening heeft met 1,174 miljoen euro zijn definitieve beslag gekregen. Het eigen risico WIA blijft op het verantwoorde niveau van 0,816 miljoen euro.
NHL Hogeschool 57
Geconsolideerd kasstroomoverzicht (bedragen x € 1.000)
Liquide middelen per 1 januari
Exploitatie effecten
2010
2009
2008
2007
5.978
9.932
26.766
10.812
2.602
15.197
6.337
6.418
-10.344
-38.453
-36.446
-15.464
9.457
2.992
Opname hypothecaire leningen
690
19.060
15.000
25.000
Aflossing langlopende schulden
-3.000
-2.750
-1.250
-595
-3.954
-16.834
15.954
5.383
5.978
9.932
26.766
Investeringen Desinvesteringen
Mutatie liquide middelen
Liquide middelen per 31 december
In het kasstroomoverzicht springen de mutaties bij investeringen en desinvesteringen als gevolg van de nieuwbouw eruit. De exploitatie-effecten (resultaat, afschrijvingen, mutaties op voorzieningen, voorraden, vorderingen en schulden) zijn veel lager dan in 2009. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door een toename van de schulden in verband met de nieuwbouw ultimo 2009. Eind 2010 zijn die schulden betaald en heeft het crediteurensaldo zijn normale niveau weer bereikt. De liquide middelen zijn in overeenstemming met het treasuryplan weggezet in een achtjarige deposito bij het ministerie van Financiën. Hiermee wordt geanticipeerd op de aflossing in 2018 van één van de leningen van de nieuwbouw.
5.4
Beloning bestuurders en toezichthouders De beloning van de bestuurders van NHL hogeschool is gebaseerd op de Hay-systematiek voor bestuurders in het hbo. Opgave in dit jaarverslag geschiedt op basis van de vastgestelde beloningscomponenten van WOPT 2008. Bezoldiging leden College van Bestuur in 2010 Functie
Loon voor loonheffing
Vergoedingen en werkgeverslasten
Totaal
W. Smink
voorzitter CvB
137.145
21.718
158.863
A.C. Keizer-Mastenbroek
lid CvB
134.682
21.190
155.873
De honorering van de leden van de Raad van Toezicht wordt met ingang van 2009 eveneens gebaseerd op de Hay-systematiek. De honorering voor de voorzitter bedraagt € 12.000 per jaar en de honorering voor de leden € 8.000 per jaar. Leden Raad van Toezicht in 2010 Functie
G. Ybema
voorzitter
R.E.F.M. Nijhof
lid
G.A. van der Werf
lid
R.C.A. Wilcke
lid
R. Wenselaar
lid
J. van Dijk
lid
P. Visschedijk
lid
58 Jaarverslag 2010
5.5
Begroting 2011 De begroting 2011 laat de ingezette stabilisatie van de financiën zien. De begroting samengevat in bedragen van 1000 euro Begroting 2011 Regulier
Niet regulier
2010 Totaal
Werkelijk
Begroting
Baten
Normatieve rijksbijdrage Overige rijksbijdragen Collegegelden Externe opbrengsten
56.475 92
56.475 330
16.406
54.635
52.433
422
630
239
16.406
15.985
14.934
4.005
8.668
12.673
12.212
15.724
-2.081
2.081
0
0
0
2.300
191
2.491
2.557
2.312
77.197
11.270
88.467
86.019
85.642
50.419
7.561
57.980
53.126
55.997
Personeel niet in loondienst
2.092
626
2.718
4.238
2.468
Overige personele lasten
1.291
79
1.370
1.961
1.791
-93
-295
-103
Exploitatietoelage Overige interne baten Totaal Baten Lasten
Personeel in loondienst
Uitkeringen en inhoudingen Totaal personele lasten
-93 53.709
8.266
61.975
59.030
60.153
Huisvestingslasten
3.537
0
3.537
4.358
3.417
Administratie
1.962
246
2.208
2.610
2.343
Reis- en verblijfkosten
644
426
1.070
1.015
1.105
Leermiddelen
995
160
1.155
1.160
1.202
1.167
198
1.365
1.448
1.445
30
0
30
10
40
Apparatuur en inventaris Dotaties voorzieningen Overige beheerslasten
5.870
101
5.971
4.467
5.584
10.668
1.131
11.799
10.710
11.719
Afschrijvingen
5.099
309
5.408
4.444
4.479
Interne lasten
566
1.925
2.491
2.557
2.312
73.579
11.631
85.210
81.099
82.080
Saldo baten en lasten
3.618
-361
3.257
4.920
3.562
Renteresultaat
-2.235
10
-2.225
-2.629
-2.417
Resultaat
1.383
-351
1.032
2.291
1.145
Totaal beheerslasten
Totaal lasten
Onder ‘niet regulier’ zijn opgenomen de activiteiten op het gebied van subsidies (onderwijs en onderzoek) en overige contractactiviteiten. Het negatieve bedrag ontstaat door de verplichte eigen bijdrage die conform de subsidievoorwaarden besteed moet worden. De overige contractactiviteiten zijn in principe tenminste kostendekkend.
NHL Hogeschool 59
60 Jaarverslag 2010
Bijlagen
NHL Hogeschool 61
Bijlage 1 Samenstelling Raad van Toezicht NHL Hogeschool kent een Raad van Toezicht van zeven leden. De raad volgt alle grote ontwikkelingen binnen de hogeschool. Behalve toezichthouder is de raad ook een klankbord voor het College van Bestuur. Binnen de Raad van Toezicht bestaan drie commissies: • De Benoeming- en remuneratiecommissie • De Auditcommissie • De Commissie onderwijs, onderzoek en contractactiviteiten Via de Commissie onderwijs, onderzoek en contractactiviteiten heeft de Raad van Toezicht voeling met de primaire processen van de hogeschool. Zodoende kan zowel een inhoudelijke bijdrage worden geleverd aan de ontwikkeling van beleid op het gebied van onderwijs, onderzoek en contractactiviteiten, als toezicht worden gehouden op het kwaliteitsbeleid. De Raad van Toezicht is gedurende het verslagjaar als volgt samengesteld:
Gerrit Ybema, voorzitter De heer G. Ybema, directeur advies- en consultancybureau Ybema Economy Solutions Sector: financieel-economisch Nevenfuncties: • lid Raad van Commissarissen ARCADIS • plaatsvervangend voorzitter en lid Raad van Commissarissen Alliander • voorzitter Raad van Toezicht Zorggroep Noorderbreedte • voorzitter Raad van Toezicht Stichting Westholland Foreign Investment Agency • lid Raad van Toezicht ROC Friese Poort • voorzitter Zorg Innovatie Forum • voorzitter Consultatief Orgaan voor de Friese taal • voorzitter Nederlandse Vereniging van Bioscoopexploitanten
Ruud Nijhof, plaatsvervangend voorzitter De heer R.E.F.M. Nijhof, voormalig algemeen directeur Raad voor de Kinderbescherming Sector: overheid Nevenfuncties: • voorzitter Raad van Toezicht Stichting MEE Amstel en Zaan • lid sectie Euro Defense Pays Bas • lid Adviesraad Slachtofferhulp Nederland • lid Selectiecommissie Leden Rechterlijke Macht van de Raad voor de Rechtspraak • consultant bij Gilde Amsterdam • lid Raad van Toezicht Stichting Katholiek Onderwijs Flevoland en Veluwe • lid Klachtencommissie 0nze Lieve Vrouwe Gasthuis Amsterdam
62 Jaarverslag 2010
Jouke van Dijk De heer J. van Dijk, hoogleraar regionale arbeidsmarktanalyse aan de Rijksuniversiteit Groningen Sector: hoger onderwijs en onderzoek Nevenfuncties: • lid bestuur Waddenacademie • lid Raad Advies College van Bestuur ROC Noorderpoortcollege • lid bestuur Stichting Academische Opleidingen • lid Sociaal-Economische Raad Noord-Nederland • lid Raad van Advies Centrum voor Arbeid en Beleid B.V. te Groningen • directeur Klaassen Consulting B.V. te Groningen
Paul Visschedijk De heer P. Visschedijk, managing director CSK Food Enrichment B.V. Sector: bedrijfsleven/MKB Nevenfuncties: • voorzitter bestuur AMAFE (Association of Manufactures of Animal Derived Enzymes) • vice-voorzitter EFFCA (European Food and Feed Culture Association) • voorzitter Innexus (Vereniging van voedingsbedrijven in Noord Nederland) • lid Raad van Advies HANNN (Healthy Ageing Network North Netherlands) • voorzitter Friese Export Club • lid Raad van Bezieling DODG (Fries Millennium Comité)
Ruben Wenselaar De heer R. Wenselaar, vicevoorzitter Raad van Bestuur Menzis zorgverzekeraar Sector: bedrijfsleven/financiële dienstverlening Nevenfuncties: • voorzitter Stichting Bedrijfstakpensioenfonds Zorgverzekeraars • lid Raad van Commissarissen Vektis • lid Bestuur Van Houten & Co • lid Aandeelhoudersvergadering Zorgpunt Holding B.V.
Gina van der Werf Mevrouw G.A. van der Werf, managing director First Dutch Capital B.V. Sector: bedrijfsleven Nevenfuncties: • lid Raad van Advies 2Blegal B.V. • lid Raad van Commissarissen (bestuurder STAK) TheFactor.e B.V.
Ronald Wilcke De heer R.C.A. Wilcke, voorzitter college van bestuur ROC Flevoland te Almere Sector: (middelbaar beroeps) onderwijs Nevenfuncties: • lid landelijk bestuur MBO-raad • lid dagelijks bestuur Technocentrum Flevoland • lid dagelijks bestuur Stichting Sportservice Net • voorzitter bestuur Stichting Sportservice Flevoland en Olympisch Netwerk • voorzitter bestuur Roy Heiner Academy
NHL Hogeschool 63
Bijlage 2 Portefeuilleverdeling College van Bestuur Het College van Bestuur bestaat uit twee leden: Willem Smink (voorzitter) en Diane Keizer-Mastenbroek. Samen hebben zij de dagelijkse leiding over de NHL. Het college is verantwoordelijk voor de realisatie van de visie, de missie en de doelstellingen van de hogeschool. De collegeleden hebben elk hun eigen portefeuille en zijn verantwoordelijk voor verschillende beleidsterreinen en organisatieonderdelen:
Willem Smink voorzitter College van Bestuur • Contractactiviteiten • Financiën • Huisvesting • Facilitaire zaken • Strategische planvorming • Marketing & Communicatie • Bestuurlijke en juridische zaken • Medezeggenschap • Instituut Zorg & Welzijn • Instituut Economie & Management • Service Centre voor Kwaliteit & Organisatie • Directie Finance & Control • Kenniscampus
Diane Keizer-Mastenbroek lid College van Bestuur • Onderwijs • Onderzoek inclusief lectoraten • Human Resources • Informatisering/ICT/Mediatheek • Studentenzaken • Integrale kwaliteitszorg • Internationalisering • Instituut Techniek • Instituut Educatie & Communicatie • Learning Centre • HOOP/Educator • Reorganisatie
64 Jaarverslag 2010
Bijlage 3 Overzicht opleidingen NHL Hogeschool Afdeling
Opleiding (Ba = Bachelor, Ma = Master, Ad = Associate degree)
Bijzonderheden
Instituut Economie & Management
Economics
Accountancy (Ba - voltijd) Bedrijfseconomie (Ba - voltijd/deeltijd) Bedrijfseconomie (Ad - voltijd/deeltijd) Financial Services Management (Ba - voltijd/duaal)
Public Management
Bestuurskunde/Overheidsmanagement (Ba - voltijd/deeltijd) European Studies (Ba - voltijd) Integrale Veiligheid (Ba - voltijd/deeltijd) HBO-Rechten (Ba - voltijd)
Marketing
Commerciële Economie (Ba - voltijd/deeltijd) International Business and Languages (Ba - voltijd)
International Business and Management Studies
International Business and Management Studies (Ba - voltijd)
Information and Organisation
Bedrijfskundige Informatica (Ba - voltijd/deeltijd)
Samenwerkingsverband met Stenden hogeschool en Hogeschool Van Hall Larenstein.
IT Service Management (Ad - voltijd/deeltijd) Technische Bedrijfskunde (Ba - voltijd/deeltijd)
Business Administration
Bedrijfskundige MER (Ba - voltijd/deeltijd) Personeel en Arbeid (Ba - voltijd/deeltijd) Personeel en Arbeid (Ad - voltijd/deeltijd)
NHL Hogeschool 65
Afdeling
Opleiding (Ba = Bachelor, Ma = Master, Ad = Associate degree)
Bijzonderheden
Zorg & Welzijn
Welzijns-opleidingen
Culturele en Maatschappelijke Vorming (Ba - voltijd/deeltijd) Godsdienst-Pastoraal Werk (Ba - deeltijd) Leraar Godsdienst (Ma - deeltijd) Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de tweede graad in Godsdienst (Ba - deeltijd) Maatschappelijk Werk en Dienstverlening (Ba - voltijd/deeltijd) Pedagogiek (Ba - voltijd/deeltijd) Pedagogiek (Ma - deeltijd) Social Work (Ma - deeltijd)
Verpleegkunde
Opleiding tot Verpleegkundige (Ba - voltijd/deeltijd/duaal)
Educatie & Communicatie
Communicatie
Communicatie (Ba - voltijd/deeltijd)
Kunst en Educatie
Docent Beeldende kunst en Vormgeving (Ba - voltijd/deeltijd) Docent Drama (Ba - voltijd/deeltijd) Kunsteducatie (Ma - deeltijd)
Pabo
Opleiding tot leraar basisonderwijs (Ba - voltijd)
Talen
Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de eerste graad in: Duits (Ma - deeltijd) Engels (Ma - deeltijd) Fries (Ma - deeltijd) Nederlands (Ma - deeltijd) Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de tweede graad in: Duits (Ba - voltijd/deeltijd) Engels (Ba - voltijd/deeltijd) Frans (Ba - voltijd/deeltijd) Fries (Ba - voltijd/deeltijd) Nederlands (Ba - voltijd/deeltijd)
66 Jaarverslag 2010
Samenwerkingsverband met Hanzehogeschool.
Afdeling
Opleiding (Ba = Bachelor, Ma = Master, Ad = Associate degree)
Sociale vakken
Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de eerste graad in:
Bijzonderheden
Algemene Economie (Ma - deeltijd) Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de tweede graad in: Aardrijkskunde (Ba - voltijd/deeltijd) Algemene Economie (Ba - voltijd/deeltijd) Bedrijfseconomie (Ba - voltijd/deeltijd) Geschiedenis (Ba - voltijd/deeltijd) Gezondheidszorg en welzijn (Ba - voltijd/deeltijd) Maatschappijleer (Ba - voltijd/deeltijd) Omgangskunde (Ba - voltijd/deeltijd)
Exacte vakken
Bedrijfswiskunde (Ba - voltijd/deeltijd) Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de eerste graad in: Natuurkunde (Ma - deeltijd) Wiskunde (Ma - deeltijd) Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de tweede graad in: Biologie (Ba - voltijd/deeltijd) Scheikunde (Ba - voltijd/deeltijd) Bouwkunde I en II (Ba - deeltijd) Bouwtechniek I en II (Ba - deeltijd) Consumptieve Techniek I en II (Ba - deeltijd) Elektrotechniek I en II (Ba - deeltijd) Natuurkunde (Ba - voltijd/deeltijd) Mechanische Techniek I en II (Ba - deeltijd) Motorvoertuigentechniek I en II (Ba - deeltijd) Werktuigbouwkunde I en II (Ba - deeltijd) Wiskunde (Ba - voltijd/deeltijd)
NHL Hogeschool 67
Afdeling
Opleiding (Ba = Bachelor, Ma = Master, Ad = Associate degree)
Bijzonderheden
Biologie en Medisch Laboratoriumonderzoek (Ba - voltijd)
Samenwerkingsverband met Hogeschool Van Hall Larenstein.
Techniek
Life Sciences & Technology
Biotechnologie (Ba - voltijd) Chemie (Ba - voltijd) Chemische Technologie (Ba - voltijd)
Engineering
Elektrotechniek (Ba - voltijd) Informatica (Ba - voltijd) Scheepsbouwkunde (Ba - voltijd) Werktuigbouwkunde (Ba - voltijd)
Built Environment
Bouwkunde (Ba - voltijd) Civiele Techniek (Ba - voltijd) Verkeerskunde (Ba - voltijd)
Maritiem Instituut Willem Barentsz
Maritiem Officier (Ba - voltijd) Maritieme Techniek (Ad - voltijd) Ocean Technology (Ba - voltijd)
Communication & Multimedia Design
68 Jaarverslag 2010
Communication & Multimedia Design (Ba - voltijd)
Duaal wordt geschrapt.
Bijlage 4 Wijzigingen onderwijsaanbod
Uitbreiding • Bacheloropleiding HBO-Rechten: nieuwe opleiding per 1 september 2010. • Associate degree Bedrijfseconomie binnen de bacheloropleiding Bedrijfseconomie: nieuw programma per 1 september 2010. • Associate degree Maritieme Techniek binnen de bacheloropleiding Scheepsbouwkunde: nieuw programma per 1 september 2010.
Wijziging • Bacheloropleiding Leraar Basisonderwijs: toevoeging deeltijdse variant per 1 september 2010. • Bacheloropleiding Communicatie: toevoeging deeltijdse variant per 1 september 2010. • Bacheloropleiding Docent Beeldende Kunst en Vormgeving: toevoeging deeltijdse variant per 1 september 2010. • Bacheloropleiding Docent Theater: toevoeging deeltijdse variant per 1 september 2010. • Bacheloropleiding Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de tweede graad in Scheikunde: doorhaling duale variant per 1 september 2010. • Ad-programma IT Service Management: toegevoegd is de Engelstalige benaming ‘Associate degree of IT Service Management’. • Bacheloropleiding Ocean Technology: toegevoegd is de Engelstalige benaming ‘Bachelor of Hydrographic Surveyor’. • Masteropleiding Leraar Fries: toegevoegd is de Engelstalige benaming ‘Master of Teacher Education in Frisian’. • Bacheloropleiding Opleiding voor Management, Economie en Recht: wijziging naam in Bedrijfskunde MER met wijziging van CROHO-nummer in 34 139 per 1 september 2012.
Beëindiging Per 31 december 2010 zijn beëindigd: • Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de tweede graad in Mens en Maatschappij, CROHO-nummer 35513. • Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de tweede graad in Techniek, CROHOnummer 35254. • Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de tweede graad in Consumptieve Techniek I en II, CROHO-nummer 35 423. • De bacheloropleiding Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs van de tweede graad in Bouwkunde I en II, ISAT-code 35 382; Bouwtechniek I en II, ISAT-code 35 383 ; Elektrotechniek I en II, ISAT-code 35 384; Mechanische Techniek I en II, ISAT-code 35 385; Motorvoertuigentechniek I en II, ISAT-code 35 386; Werktuigbouwkunde I en II, ISAT-code 35 387; alle geregistreerde inrichtingen uitsluitend vestigingsplaats Leeuwarden. • De bacheloropleiding Leraar Voortgezet Onderwijs van de tweede graad in Mechanische Techniek I en II, ISAT-code 35 385, duale inrichting. • De bacheloropleiding Leraar Voortgezet Onderwijs van de tweede graad in Motorvoertuigentechniek I en II, ISAT-code 35 386, duale inrichting.
NHL Hogeschool 69
Bijlage 5 Overzicht van lectoraten en lectoren Cybersafety Lector Wouter Stol Aandachtsterreinen: Het lectoraat heeft als maatschappelijke missie bij te dragen aan de veiligheid in Cyberspace. Het lectoraat wil haar missie bereiken door middel van hoogwaardig, onafhankelijk en praktijkgericht veiligheidskundig onderzoek, ten gunste van het veiligheidsonderwijs en de veiligheidspraktijk. Speerpunten in het onderzoek van het lectoraat Cybersafety zijn ‘trends in cybercrime’, ‘jeugd en cybersafety’ en ‘bedrijf en cybersafety’.
Fries en meertaligheid in onderwijs en opvoeding Lector Alex Riemersma Aandachtsterreinen: De Fryske Akademy, Stenden hogeschool en NHL Hogeschool hebben een lectoraat ingesteld met als doel het ondersteunen van de ontwikkeling van een doorlopende leerweg drietalig onderwijs op een aantal Friese scholen voor basis- en voortgezet onderwijs en het doen van onderzoek naar de opbrengsten van een dergelijke leerweg. De lector is aangesteld bij de NHL. Het lectoraat heeft als doel ervoor te zorgen dat de kennis op het gebied van Fries in de context van meertalig onderwijs in basis- en voortgezet onderwijs een sterke impuls krijgt en dat verworven inzichten aangewend worden bij de ontwikkeling van drietalig onderwijs op scholen voor basis- en voortgezet onderwijs in Friesland.
Maatschappelijke participatie door (jonge) mensen met een licht verstandelijke beperking Lector Jelle Drost Aandachtsterreinen: NHL Hogeschool en Tjallinga Hiem hebben het eerste lectoraat in Nederland gestart dat zich volledig richt op mensen met een licht verstandelijke beperking. Het lectoraat wil een bijdrage leveren aan maatschappelijk maatwerk bij Langdurig Problematische Gezinssituaties. De samenwerking tussen NHL Hogeschool en Tjallinga Hiem levert goede mogelijkheden op voor kruisbestuiving tussen theorie en praktijk. De NHL is als hogeschool in de positie om de beschikbare wetenschappelijke kennis te vertalen naar praktijkkennis en vice versa. Tjallinga Hiem levert, als orthopedagogisch expertise- en behandelcentrum, beschikbare wetenschappelijke en praktijkkennis en biedt daarnaast een platform voor de verdere ontwikkeling en praktische toepassing van de beoogde kennis.
Maritiem, Marien Milieu & Veiligheidsmanagement Lector Wierd Koops Aandachtsterreinen: Het lectoraat heeft als maatschappelijke missie bij te dragen aan de veiligheid van maritieme sectoren en de kustregio’s. Daarnaast maakt het lectoraat zich sterk voor het duurzaam gebruik van de zeeën en oceanen. Maritiem, Marien Milieu & Veiligheidsmanagement is vooral bedoeld als (inter)nationaal herkenbare ingang voor overheid en maritieme bedrijfssectoren die professionele ondersteuning zoeken bij het oplossen van vraagstukken aangaande calamiteiten op het water.
70 Jaarverslag 2010
Talmalectoraat Wonen, welzijn en zorg op hoge leeftijd Lector Evelyn Finnema Aandachtsterreinen: Met de toename van het aantal ouderen, een steeds krapper wordende arbeidsmarkt en beperkte financieringsmogelijkheden wordt het bieden van bij de ouderen passende, menswaardige zorg en ondersteuning steeds moeilijker te realiseren. Het betekent durven afwijken van gangbare paden en met een creatieve insteek zoeken naar innovatieve oplossingen. De zorg voor ouderen verandert daardoor. Het Talmalectoraat Wonen, welzijn en zorg op hoge leeftijd gaat over ondersteuning van kwetsbare ouderen, hun mantelzorgers en professionele hulpverleners op het gebied van wonen, zorg en welzijn. Het gaat hierbij niet alleen om gezondheidszorg, maar ook om zorg ten aanzien van huisvesting, huishouden en welbevinden.
Ondernemerschap en Risicofinanciering Lector Johan Mekkes Aandachtsterreinen: Het lectoraat betreft een gezamenlijk initiatief van de NHL en de NOM Investerings- en Ontwikkelingsmaatschappij voor Noord-Nederland. Het lectoraat heeft als centraal doel systematisch kennis te ontwikkelen door middel van het opzetten van een meerjarig onderzoeksprogramma op het gebied van ondernemerschap en risicofinanciering.
Open innovatie Lector Peter Joore Aandachtsterreinen: Het lectoraat komt voort uit de constatering dat nieuwe (technologische) kennis steeds sneller en op steeds meer locaties tegelijkertijd ontstaat. Hierdoor is het onmogelijk om alle benodigde kennis binnen één organisatie te ontwikkelen en is er behoefte aan nieuwe manieren om externe kennis te ontsluiten. Aan de andere kant is kennis die intern is ontwikkeld regelmatig waardevoller voor externe partijen dan voor de eigen organisatie en kan voordeel behaald worden door deze kennis te delen.
Water Services Management Lector Siemen Veenstra Aandachtsterreinen: Het lectoraat richt zich op het optimaal inrichten en verzorgen van de waterketendiensten (drinkwatervoorziening, riolering en afvalwaterzuivering) in Nederland en daarbuiten. In Nederland is de sector gekenmerkt door versnippering, vergrijzing en haar publieke signatuur maakt dat er nog getwijfeld wordt aan haar doelmatigheid.
Werkplekleren en ICT Lector Hans Hummel Aandachtsterreinen: Het lectoraat heeft als doel onderzoek te doen naar de onderwijsleersituatie waar het leren op de werkplek centraal staat en uitgangspunt is bij de vormgeving van het onderwijs en het in aansluiting hierop ontwikkelen van elementen van de didactiek waarin ICT een rol speelt. Het lectoraat probeert daarbij te komen tot een systematisch didactisch model met een set bewezen ontwerprichtlijnen en bijbehorende instrumentatie (werkvormen en mediatoepassingen) voor werkplekleren. De richtlijnen en instrumenten worden cyclisch ontworpen, geïmplementeerd en geëvalueerd binnen relevante contexten en verbanden van samenwerking om effectiviteit en transferverbetering breed vast te kunnen stellen.
NHL Hogeschool 71
Computer Vision Lector Walter Jansen Aandachtsterreinen: Het lectoraat doet onderzoek naar ‘Computer Vision’. Computer Vision is het automatiseren van visuele inspecties. Met behulp van een computer worden beelden geïnterpreteerd die met een camera zijn vastgelegd. De op deze wijze verkregen informatie kan vervolgens worden gebruikt om andere processen aan te sturen. Voorbeelden daarvan zijn: kwaliteitscontrole, positie- en oriëntatiebepaling en sorteren van producten op lopende banden. Voor veel bedrijven die producten maken of verwerken, is visuele inspectie of meting belangrijk. Met behulp van Computer Vision is het in een groot aantal gevallen mogelijk om deze inspecties of metingen geautomatiseerd te laten uitvoeren. Dit zal in veel gevallen kunnen bijdragen aan een goedkoper, flexibeler en/of arbeidsvriendelijker productieproces.
Serious Gaming Lector Hylke van Dijk Aandachtsterreinen: Het lectoraat heeft onder andere tot doel het opzetten van een praktijklaboratorium voor serious gaming. Het lab wordt een speeltuin; een interactieve ruimte, met een gedegen uitstraling, voor exploratief en experimenteel onderzoek. In het lab wordt serious gaming technologie ontwikkeld langs de lijnen: ‘applied gaming’, en ‘pervasive gaming’. De speeltuin is een bron van motivatie voor zittende en aankomende studenten en docenten, en een bron van inspiratie voor het bedrijfsleven en academische kennisinstituten. Het kerngebied van het lab omvat de technologiedomeinen Communicatie, Media & Design, ICT, en ‘Ubiquitous Systems’, met toepassingen op het gebied van energie, water, landbouw, gezondheid en toerisme. Het lab moet in vier jaar uitgroeien tot hét nationaal laboratorium voor praktijkgericht onderzoek op gebied van serious gaming en dé nationale proeftuin voor toegepast onderzoek.
Taalgebruik en Leren Lector Jan Berenst Aandachtsterreinen: In het lectoraat wordt onderzoek gedaan naar de invloed van het taalgebruik van kinderen en leerkrachten op de leerresultaten. Het onderzoek richt zich voornamelijk op het Friese basisonderwijs. In de onderzoeksprojecten zijn leerkrachten en studenten medeonderzoekers van hun eigen onderwijspraktijk en van de consequenties van bepaalde veranderingen daarin. Het onderzoek beoogt bij te dragen aan de versterking van de taalvaardigheid van leerlingen en aan de verbetering van hun leerresultaten.
Duurzaam innoveren in het onderwijs Lector Henny Brandsma Aandachtsterreinen: Het lectoraat richt zich op het voortgezet onderwijs in Groningen, Friesland en Drenthe. Vanuit het lectoraat wordt onderzoek gedaan naar de voortgang en effectiviteit van innovatie op scholen. Het praktijkgerichte onderzoek draagt bij aan de professionalisering van docenten als onderzoekers, de duurzaamheid van de onderwijskundige ontwikkelingen op de deelnemende scholen en de kennis over factoren die de voortgang van innovaties beïnvloeden.
72 Jaarverslag 2010
iHuman Welzijn Zorg digitaal Lector Ate Dijkstra Aandachtsterreinen: iHuman staat voor het vinden van oplossingen in welzijn en zorg door het verbinden van nieuwe technologische mogelijkheden met problemen ervaren door de mens. Kernwoorden zijn ‘interactie’, ‘intelligent’, ‘internet’, ‘I (ai-ENG = ik)’ en [Human] de mens als cliënt, hulpverlener, student, docent, ondernemer, burger. De term iHuman staat daarbij ook voor nieuwe technologische trends (producten/diensten zoals iPad, iPhone, iCare, iCure etc.) en werpt de vraag op: “I Human; wie, wat ben ik als mens, wat kan ik bijdragen aan mezelf en aan anderen?”
NHL Hogeschool 73
Bijlage 6 Overzicht van de kenniscentra, aandachtsterreinen en activiteiten Computer Vision Aandachtsterrein: Het kenniscentrum is gespecialiseerd in het automatiseren van visuele inspecties en 3D beeldverwerking. Met behulp van een computer worden beelden geïnterpreteerd die met een camera zijn vastgelegd. Deze informatie wordt gebruikt om andere processen aan te sturen. Bijvoorbeeld kwaliteitscontrole, positie- en oriëntatiebepaling en het sorteren van producten op een lopende band. Het kenniscentrum bestaat sinds 1996 en is leidend in Nederland als het gaat om kennis en kunde op het gebied van computer vision in het hbo. Activiteiten: • Verrichten van haalbaarheidsonderzoeken • Verzorgen van cursussen voor het bedrijfsleven • Penvoerderschap Cluster Computer Vision Noord-Nederland • Speerpunten: - Industriële automatisering - 3D Vision - Multi-spectrale- en thermografische toepassingen - Kunstmatige intelligentie
Communicatie Aandachtsterrein: De ontwikkelingen op het communicatie vakgebied gaan razendsnel. Zo heeft een DJ vandaag de dag genoeg aan Twitter om zijn zaal wekelijks vol te krijgen. Vorig jaar nog had de DJ flyers, persberichten, posters, websites nodig voor eenzelfde resultaat. En hoe werkt de communicatie bij bedrijven en instellingen? In het kenniscentrum bundelen docenten en studenten hun expertise op het gebied van interne-, marketing-, corporate- en publieke communicatievraagstukken. De expertise wordt aangevuld met vakkennis op het gebied van journalistiek, copywriting, film, grafische vormgeving, event management, social media, advisering en onderzoek. Activiteiten: • onderzoeksrapporten • (marketing-) communicatieadviezen • concepten • pr-, evenement- en campagneplannen • geheel uitgewerkte communicatiemiddelen zoals: - evenementen - websites - webteksten - huisstijl handboek - handboek gebruik social media - logo’s, posters, brochures, nieuwsbrieven - audiovisuele middelen
74 Jaarverslag 2010
• trainingen op maat, op het gebied van: - communicatievaardigheden - communicatieplannen maken - internationale communicatie - webteksten schrijven - beleid en inzet van social media
Economie & Management Aandachtsterrein: Het kenniscentrum verzorgt scholing, opleiding, onderzoek en advies op het gebied van management en organisatievraagstukken. In de meeste gevallen worden deze trajecten uitgevoerd door medewerkers in samenwerking met studenten. Het is ook mogelijk dat een medewerker in een organisatie wordt gedetacheerd. Activiteiten: • financiële en juridische dienstverlening • bedrijfseconomie en accountancy • marketing, sales, international business • management en organisatie • HRM-vraagstukken • overheidsmanagement • integrale veiligheid • ICT en (technische) bedrijfskunde • ondernemerschap
Educatief Centrum Noord en Oost (ECNO) Aandachtsterrein: Het Educatief Centrum Noord en Oost (ECNO) is het centrum voor onderwijsdienstverlening in de provincies Groningen, Friesland, Drenthe en Overijssel. Activiteiten: • advies • mediation • coaching • interim-management • onderzoek • opleiding en training
NHL Hogeschool 75
Engineering Aandachtsterrein: Het kenniscentrum Engineering is een technisch breed en multidisciplinair kenniscentrum en bedient vijf vakgebieden: • Industriële Automatisering • Informatietechniek • Materiaalkundig onderzoek • Duurzame energie (zonne- en windenergie, Elektrisch rijden) • Software engineering Complexe opdrachten die een multidisciplinaire benadering vragen, vormen de uitdaging van dit kenniscentrum. Het kenniscentrum Engineering geeft advies, doet onderzoek en voert projectopdrachten uit voor diverse bedrijven en instellingen. Inmiddels heeft het kenniscentrum een intensieve relatie met het werkveld opgebouwd. Activiteiten: • advies • toegepast onderzoek • ontwikkelen demonstrators, bijvoorbeeld voor elektrische voertuigen • materiaalkundig onderzoek • haalbaarheidsonderzoek, bijvoorbeeld voor toepassingen van duurzame energie • cursorisch aanbod, onder andere op het gebied van materiaalkunde en duurzame energie • ontwikkeling van software diensten en/of applicaties
HotSpot Duurzame Energie (HSDE) Aandachtsterrein: Overheid en kennisinstellingen in Friesland werken samen aan de versterking van de kennisinfrastructuur. Friesland wil zich profileren op een aantal speerpunten, de zogenaamde HotSpots. Duurzame Energie is daar één van en de NHL is gevraagd dit proces (versterking kennisinfrastructuur) in te richten. Dat betekent bouwen aan netwerken, platforms, kringen, maar ook nieuw onderwijs, nieuw onderzoek en nieuwe projecten. Activiteiten: Versterking van de kennisinfrastructuur door: • bouwen aan netwerken, platforms, kringen • nieuw onderwijs • nieuw onderzoek • nieuwe projecten (demonstraties, proeftuinen)
Internet Academie Aandachtsterrein: De Internet Academie is hét transferpunt bij uitstek van kennis, kunde, innovatie en onderzoek op het gebied van internet, intranet, extranet en mobiele toepassingen ter verbetering van bedrijfsprocessen in de brede zin van het woord. Met deze activiteiten wil de Internet Academie een bijdrage leveren aan het tot stand komen van de informatiemaatschappij in Noord-Nederland en Friesland in het bijzonder. Activiteiten: Hoe met web- en mobiele oplossingen een bijdrage geleverd kan worden aan: • de kwaliteit van leven en werken • het dichter bij elkaar brengen van overheid en burger • het handhaven van het zorgniveau in met name de rurale gebieden • het beter ontsluiten van de recreatieve en toeristische waarden in Friesland
76 Jaarverslag 2010
Jachtbouw Aandachtsterrein: Jachtbouw is voor de Noordelijke economie van groot belang. Ons land neemt internationaal een leidende positie in. Boten van Nederlandse makelaardij staan bekend om hun kwaliteit en duurzaamheid. Het Kenniscentrum Jachtbouw van NHL Hogeschool wil de branche helpen die vooraanstaande concurrentiepositie te behouden en verder uit te bouwen. Door kennis te ontwikkelen en toe te passen draagt het kenniscentrum bij aan innovaties die leiden tot nieuwe producten en efficiëntere processen. Activiteiten: • advies • toegepast onderzoek • ontwikkelen demonstrators, bijvoorbeeld: PV sportboat • materiaalkundig onderzoek • haalbaarheidsonderzoek • cursorisch aanbod, onder andere op het gebied van de minor Jachtbouw • onderzoek naar PV-toepassingen aan boord van jachten en schepen • toepassen van composieten in de jachtbouw, bijvoorbeeld vacuüminjectie • onderzoek en advisering rondom elektrisch varen • onderzoek en advisering rondom procesverbetering en marketing van watersportbedrijven
Maritiem Instituut Willem Barentsz Aandachtsterrein: Sinds 1875 wordt maritiem onderwijs verzorgd op Terschelling. In de loop der jaren is het instituut uitgegroeid tot één van de best uitgeruste nautische en technische instituten in Nederland. Het instituut participeert ook in nationale en internationale projecten. Activiteiten: • Maritiem Simulator Training Centrum (MSTC) • cursussen op maritiem gebied • participatie in onderzoeksprojecten
Multimedia Aandachtsterrein: De ontwikkelingen in digitale media gaan onvoorstelbaar snel. Zo snel, dat veel bedrijven het niet meer bijhouden en afhaken. En daarmee laten ze kansen liggen, want nieuwe media bieden ongekende mogelijkheden waarmee veel voordeel valt te behalen. Het Kenniscentrum Multimedia maakt onderdeel uit van de opleiding Communication & Multimedia Design (CMD) en begeleidt opdrachten voor bedrijven en instellingen. Activiteiten: Het uitvoeren van opdrachten op het gebied van: • crossmedia • innovatie en inspiratie • educatie en multimedia • ondernemen • The Next Web • gamedesign • 3D-design • art and sound • multimediaal reclamebureau
NHL Hogeschool 77
Ruimtebouwers Aandachtsterrein: Het Kenniscentrum Ruimtebouwers maakt onderdeel uit van de opleidingen Bouwkunde, Civiele Techniek en Verkeerskunde (Built Environment) en begeleidt projecten die voor bedrijven en instellingen worden uitgevoerd. Het voornaamste doel van het kenniscentrum is het creëren van een rijke leeromgeving voor de studenten. Studenten hebben rechtstreeks contact met externe opdrachtgevers vanuit het beroepenveld. Activiteiten: • advies • onderzoek • praktijkopdrachten
VraaghetdeVries Aandachtsterrein: Het instituut Economie & Management van de NHL beschikt over een consumentenpanel onder de naam vraaghetdevries.nl. Het consumentenpanel is bedoeld voor snelle antwoorden op korte onderzoeksvragen. Hierbij kan gedacht worden aan opiniepeilingen, naamsbekendheid, attitude en bezoekfrequenties. Activiteiten: Zes keer per jaar wordt het panel geraadpleegd.
Shared Space Aandachtsterrein: Per 1 december van het verslagjaar ging het Kenniscentrum Shared Space bij de afdeling Built Environment van start. Het is de opvolger van het Shared Space Institute (SSI) in Drachten. De lopende projecten zijn van het SSI overgenomen en worden uitgevoerd. Het Kenniscentrum gaat voort op dezelfde weg maar met een kleinere bezetting en zal samenwerken met de opleidingen van de afdeling Built Environment.
Zorg & Welzijn Aandachtsterrein: Het Kenniscentrum Zorg & Welzijn van de NHL verzorgt onderzoek en advies op het gebied van strategische, tactische en operationele vraagstukken in de zorg- en welzijnssector. Deze trajecten worden uitgevoerd door docenten en medewerkers van de NHL, soms met hulp van studenten. Inmiddels heeft het kenniscentrum een intensieve relatie met het werkveld opgebouwd. Activiteiten: • verzorgen van landelijke scholing op het gebied van intensieve ambulante gezinsbehandeling (IAG) • innovatie van zorg • jeugd en jongeren • opleiden en trainen tot coach • inzicht en overzicht bieden in jeugdhulpverlening • contextuele benadering • werken vanuit oplossingsgerichte methodieken
78 Jaarverslag 2010
Bijlage 7 Jaarrekening 2010 Inhoudsopgave Jaarrekening 2010 Stichting NHL
1. 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 1.7
Jaarrekening Geconsolideerde balans Geconsolideerde exploitatierekening over 2010 Geconsolideerd kasstroomoverzicht Algemene toelichting op de Jaarrekening 2010 Toelichting op de geconsolideerde balans Niet uit de balans blijkende verplichtingen en rechten Toelichting op de geconsolideerde exploitatierekening
80 80 81 82 83 86 96 97
2. 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7 2.8 2.9
Bijlagen Overzicht overige Rijksbijdragen Overzicht verbonden partijen Bezoldiging leden College van Bestuur 2010 Bezoldiging leden Raad van Toezicht 2010 Afstudeerfonds Accountantshonoraria Enkelvoudige balans Enkelvoudige exploitatierekening Toelichting enkelvoudige balans en exploitatierekening
100 100 100 101 102 102 103 103 104 104
NHL Hogeschool 79
1.
Jaarrekening 1.1
Geconsolideerde balans
(Bedragen x € 1.000) Na verwerking exploitatieresultaat Per
1
31-12-2010
31-12-2009
Activa
Vaste activa 1.2.1
Materiële vaste activa
102.610
106.760
1.2.2
Investeringssubsidies
(3.167)
(1.232)
1.3
Financiële vaste activa
610
1.176
100.053
106.704
79
71
11.118
10.570
Totaal vaste activa
Vlottende activa 1.4
Voorraden
1.5
Vorderingen
1.7
Liquide middelen Totaal vlottende activa Totaal activa
Per
2
Passiva
2.1
Eigen vermogen
2.1.2
Algemene reserve
2.1.3
Overige reserves Totaal eigen vermogen
5.383
5.978
16.580
16.619
116.633
123.323
31-12-2010
31-12-2009
25.823
23.532
359
359
26.182
23.891
7.905
7.449
2.4
Voorzieningen
2.5
Langlopende schulden
52.750
55.060
2.6
Kortlopende schulden
29.796
36.923
116.633
123.323
Totaal Passiva
80 Jaarverslag 2010
1.2
Geconsolideerde exploitatierekening over 2010
(Bedragen x € 1.000) 2010
Begroting 2010
2009
3
Baten
3.1
Rijks- en overige bijdragen
55.265
52.673
53.628
3.2
Collegegelden
15.985
14.932
14.889
3.3
Opbrengst werk voor derden
10.618
10.125
11.524
3.4
Overige opbrengsten
1.594
5.600
3.882
83.462
83.330
83.923
59.030
60.153
60.698
Totaal baten
4
Lasten
4.1
Personele lasten
4.2
Afschrijvingen
4.444
4.479
4.775
4.4
Overige instellingslasten
15.068
15.136
15.139
Totaal lasten
78.542
79.768
80.612
4.920
3.562
3.311
Saldo baten en lasten
5.1
Financiële baten
58
30
138
5.2
Financiële lasten
2.687
2.447
2.570
5
Saldo financiële baten en lasten
(2.629)
(2.417)
(2.432)
2.291
1.145
879
Exploitatiesaldo
NHL Hogeschool 81
1.3
Geconsolideerd kasstroomoverzicht
(Bedragen x € 1.000) 2010
2009
2.291
879
Kasstroom uit operationele activiteiten
- Resultaat (uit de resultatenrekening)
Aanpassingen voor: - Afschrijvingen
5.603
4.781
- Mutatie subsidies op investeringen
1.935
228
456
1.059
- Mutaties voorzieningen
7.994
6.068
Verandering in vlottende middelen: - voorraden - vorderingen - kortlopende schulden
Kasstroom uit bedrijfsoperaties
(8)
89
(548)
(1.330)
(7.127)
9.491 (7.683)
8.250
2.602
15.197
(4.298)
(37.752)
2.845
2.992
-
(701)
566
-
(887)
(35.461)
690
19.060
(3.000)
(2.750)
(2.310)
16.310
(595)
(3.954)
5.978
9.932
(595)
(3.954)
5.383
5.978
Kasstroom uit investeringsactiviteiten
- Materiële vaste activa Investeringen Desinvesteringen - Financiële vaste activa Investeringen Desinvesteringen
Kasstroom uit financieringsactiviteiten
- Opname hypothecaire lening - Aflossing langlopende schulden
Mutatie liquide middelen
Het verloop van de geldmiddelen is als volgt: Stand per 1 januari Mutatie Stand per 31 december
82 Jaarverslag 2010
1.4
Algemene toelichting op de Jaarrekening 2010
Activiteiten: De activiteiten van de Stichting NHL en haar groepsmaatschappijen bestaan voornamelijk uit dienstverlening op het gebied van hoger onderwijs en het verzorgen van contractactiviteiten. Consolidatie: In de geconsolideerde jaarrekening zijn verwerkt de financiële gegevens van de Stichting NHL, Stichting Leeuwarden Business School, NHL Services BV, Stichting Gamevalley en Beheersorganisatie Kenniscampus Leeuwarden BV. De laatste rechtspersoon is voor 50% opgenomen. De overigen zijn voor 100% opgenomen. Voor een overzicht van de verbonden partijen wordt verwezen naar de betreffende bijlage. Transacties tussen groepsmaatschappijen worden in de consolidatie geëlimineerd. Schattingen: Om de grondslagen en regels voor het opstellen van de jaarrekening te kunnen toepassen, is het nodig dat de leiding van de instelling over verschillende zaken zich een oordeel vormt, en dat de leiding schattingen maakt die essentieel kunnen zijn voor de in de jaarrekening opgenomen bedragen. Indien het voor het geven van het in art. 2:362 lid 1 BW vereiste inzicht noodzakelijk is, is de aard van deze oordelen en schattingen inclusief de bijbehorende veronderstellingen opgenomen bij de toelichting op de op de betreffende jaarrekeningposten. Algemene waarderingsgrondslagen: De geconsolideerde jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met de wettelijke bepalingen van Titel 9 Boek 2 BW en de stellige uitspraken van de Richtlijnen voor de jaarverslaggeving, die uitgegeven is door de Raad voor de Jaarverslaggeving. Deze bepalingen zijn van toepassing op grond van de Regeling Jaarverslaggeving Onderwijs. De jaarrekening is opgesteld in euro’s. Activa en passiva (met uitzondering van het groepsvermogen) worden in het algemeen gewaardeerd tegen de verkrijgings- of vervaardigingsprijs of de actuele waarde. Indien geen specifieke waarderingsgrondslag is vermeld, vindt waardering plaats tegen de verkrijgingsprijs. In de balans, de staat van baten en lasten en het kasstroomoverzicht zijn referenties opgenomen. Met deze referenties wordt verwezen naar de toelichting. Materiële vaste activa De terreinen, gebouwen en schepen worden gewaardeerd tegen historische kostprijs c.q. bruto deelnamesom voor zover het investeringen betreffen, welke overgenomen zijn in het kader van de OKF-operatie. Inventaris / apparatuur is gewaardeerd tegen aanschafwaarde verminderd met de jaarlijkse afschrijvingen op basis van de geschatte levensduur. Aanschaffingen met een waarde lager dan € 2.500 worden niet geactiveerd. Financiële vaste activa De financiële vaste activa worden gewaardeerd tegen netto vermogenswaarde. Indien de netto vermogenswaarde negatief wordt, is het actief gewaardeerd op nihil, omdat er geen aansprakelijkheidsverklaring is afgegeven. Voorraden De voorraden zijn gewaardeerd tegen historische inkoopprijzen of tegen lagere marktwaarde. Indien nodig is een voorziening voor incourantheid getroffen.
NHL Hogeschool 83
Vorderingen De vorderingen zijn gewaardeerd tegen nominale waarde onder aftrek van een voorziening voor oninbaarheid. De vorderingen betreffen onder andere externe debiteuren uit hoofde van contractactiviteiten en studenten inzake collegegelden. Liquide middelen Liquide middelen bestaan uit kas, banktegoeden en deposito’s. Tenzij anders vermeld zijn de tegoeden direct opeisbaar. Eigen vermogen Het eigen vermogen bestaat uit algemene reserves en bestemmingsreserves en/of -fondsen. Hierin is tevens een segmentatie opgenomen naar publieke en private middelen. De bestemmingsreserves zijn reserves met een beperktere bestedingsmogelijkheid, welke door het bestuur is aangebracht. Ten behoeve van de Stichting Waarborgfonds HBO, dat zich ten doel stelt borg te staan ten gunste van de kredietverstrekkers in het kader van de financiering van het onroerend goed, is 1% van de normatieve rijksbijdrage 1993 gereserveerd. Ingevolge de gesloten standaardovereenkomst van borgtocht artikel 7 heeft de Stichting NHL zich verbonden niet zonder schriftelijke toestemming van de Stichting Waarborgfonds HBO de aan de hogeschool toebehorende registergoederen te vervreemden of met enig recht te bezwaren. Voorts dient de hogeschool, indien zij haar verplichtingen uit de geborgde overeenkomsten niet kan nakomen, een recht van hypotheek aan de Stichting Waarborgfonds HBO te verstrekken tot zekerheid van het regresrecht van de Stichting Waarborgfonds HBO. Voorzieningen Voorzieningen worden gevormd voor in rechte afdwingbare of feitelijke verplichtingen die op de balansdatum bestaan, waarbij het waarschijnlijk is dat een uitstroom van middelen noodzakelijk is en waarvan de omvang op betrouwbare wijze is te schatten. De voorzieningen worden gewaardeerd tegen de beste schatting van de bedragen die noodzakelijk zijn om de verplichtingen per balansdatum af te wikkelen. De voorzieningen worden gewaardeerd tegen de nominale waarde van de uitgaven die naar verwachting noodzakelijk zijn om de verplichtingen af te wikkelen, tenzij anders vermeld. Langlopende schulden Langlopende schulden worden bij de eerste waardering gewaardeerd tegen reële waarde. Transactiekosten die direct zijn toe te rekenen aan de verwerving van de schulden worden in de waardering bij eerste verwerking opgenomen. Schulden worden na eerste verwerking gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs, zijnde het ontvangen bedrag rekening houdend met agio of disagio en onder aftrek van transactiekosten. Het verschil tussen de bepaalde boekwaarde en de uiteindelijke aflossingswaarde wordt samen met de verschuldigde rentevergoeding zodanig bepaald dat de effectieve rente gedurende de looptijd van de schulden in de staat van baten en lasten wordt verwerkt. Financiële instrumenten Alle in de balans opgenomen financiële instrumenten zijn gewaardeerd tegen de (geamortiseerde) kostprijs. Dit is de nominale waarde, tenzij anders vermeld. Bij het toepassen van kostprijshedge-accounting is de eerste waardering en de grondslag van verwerking in de balans en de resultaatbepaling van het hedge-instrument afhankelijk van de afgedekte post. Dit betekent dat, indien de afgedekte post tegen kostprijs in de balans wordt verwerkt, ook het derivaat tegen kostprijs wordt gewaardeerd. Het ineffectieve deel van de hedgerelatie wordt direct in de winst-en-verliesrekening verwerkt. De NHL past kostprijshedge-accounting toe voor de renteswaps die ervoor zorgen dat bepaalde variabel rentende schulden wordt omgezet in vast rentende. Het ineffectieve deel van de waardeverandering van de renteswaps wordt verantwoord in de winst-enverliesrekening onder de financiële baten en lasten.
84 Jaarverslag 2010
Grondslagen van de bepaling van het resultaat Algemeen De baten en lasten worden toegerekend aan het boekjaar waarop ze betrekking hebben. Winsten worden slechts opgenomen voor zover zij op balansdatum zijn verwezenlijkt. Verliezen en risico’s die hun oorsprong vinden voor het einde van het verslagjaar worden in acht genomen, indien zij voor het vaststellen van de jaarrekening bekend zijn geworden. Normatieve rijksbijdragen De normatieve rijksbijdrage is in overeenstemming met de laatst bekende rijksbijdragenbrief. Overige rijksbijdragen In de exploitatierekening is als bate opgenomen het bedrag dat aan het betreffende verslagjaar is toe te rekenen. Collegegelden De collegegelden worden in de exploitatierekening verantwoord volgens het baten- en lastenstelsel. Overheidssubsidies Exploitatiesubsidies worden als bate verantwoord in de staat van baten en lasten in het jaar waarin de gesubsidieerde kosten zijn gemaakt of opbrengsten zijn gederfd, of wanneer een gesubsidieerd exploitatietekort zich heeft voorgedaan. De baten worden verantwoord als het waarschijnlijk is dat deze worden ontvangen en de instelling de condities voor ontvangst kan aantonen. Subsidies met betrekking tot investeringen in materiële vaste activa worden in mindering gebracht op het desbetreffende actief en als onderdeel van de afschrijvingen verwerkt in de staat van baten en lasten. Overige opbrengsten Overige opbrengsten bestaan uit baten uit verhuur, detachering, ouderbijdragen en overige baten. Afschrijving materiële vaste activa Immateriële vaste activa inclusief goodwill en materiële vaste activa worden vanaf het moment van ingebruikneming afgeschreven over de verwachte toekomstige gebruiksduur van het actief. Over terreinen wordt niet afgeschreven. Indien een schattingswijziging plaatsvindt van de economische levensduur, dan worden de toekomstige afschrijvingen aangepast. Boekwinsten en -verliezen bij verkoop van materiële vaste activa zijn begrepen onder de afschrijvingen. Personele beloningen Periodiek betaalbare beloningen Lonen, salarissen en sociale lasten worden op grond van de arbeidsvoorwaarden verwerkt in de staat van baten en lasten voor zover ze verschuldigd zijn aan werknemers. Pensioenen De instelling heeft de toegezegde pensioenregelingen bij bedrijfstakpensioenfondsen verwerkt als zou sprake zijn van een toegezegde bijdrageregeling. Voor toegezegde bijdrageregelingen betaalt de instelling op verplichte, contractuele of vrijwillige basispremies aan pensioenfondsen en verzekeringsmaatschappijen. Behalve de betaling van premies heeft de instelling geen verdere verplichtingen uit hoofde van deze pensioenregelingen. De premies worden verantwoord als personeelskosten als deze NHL Hogeschool 85
verschuldigd zijn. Vooruitbetaalde premies worden opgenomen als overlopende activa indien dit tot een terugstorting leidt of tot een vermindering van toekomstige betalingen. Financiële baten en lasten Rentebaten en rentelasten worden tijdsevenredig verwerkt, rekening houdend met de effectieve rentevoet van de betreffende activa en passiva. Bij de verwerking van de rentelasten wordt rekening gehouden met de verantwoorde transactiekosten op de ontvangen leningen. 1.5
Toelichting op de geconsolideerde balans
(Bedragen x € 1.000)
1
Activa
1.2
Vaste activa Gebouwen en terreinen buiten gebruik
1.2.1.4 Inventaris en apparatuur
Totaal
Aanschafwaarde per 1-1-2010
1.2.1.3
Terreinen
1.2.1.1 Gebouwen
Materiële vaste activa
84.745
4.473
15.300
67.094
171.612
(17.628)
-
(12.455)
(34.769)
(64.852)
67.117
4.473
2.845
32.325
106.760
2.439
-
-
1.859
4.298
-
-
(15.300)
(61)
(15.361)
(14.803)
-
-
-
(14.803)
(1.454)
(36)
-
(4.113)
(5.603)
-
-
12.455
61
12.516
Verlaging afschrijving oudbouw
14.803
-
-
-
14.803
Boekwaarde per 31-12-2010
68.102
4.437
-
-
102.610
Cumulatieve aanschafwaarde per 31-12-2010
72.381
4.473
-
68.892
145.746
Cumulatieve afschrijvingen per 31-12-2010
(4.279)
(36)
-
(38.821)
(43.136)
Boekwaarde per 31-12-2010
68.102
4.437
-
30.071
102.610
Ontvangen in 2008 voor nieuwbouw
550
-
-
-
550
Ontvangen in 2009 voor nieuwbouw
682
-
-
-
682
Afschrijvingen t/m 2009 Boekwaarde per 1-1-2010 Investeringen Mutatie aanschafwaarde i.v.m. desinvestering Verlaging aanschafwaarde oudbouw Afschrijvingen Mutatie afschrijving i.v.m. desinvestering
1.2.2
Investeringssubsidies
Aanschafwaarde per 1-1-2010
1.232
-
-
-
1.232
Ontvangen in 2010 voor nieuwbouw
2.000
-
-
-
2.000
(65)
-
-
-
(65)
3.167
-
-
-
3.167
Vrijval 2010 Cumulatieve aanschafwaarde per 31-12-2010
86 Jaarverslag 2010
1.2.1.2
In november 2009 is de nieuwbouw aan de Rengerslaan te Leeuwarden in gebruik genomen. De uiteindelijke kosten van de nieuwbouw waren per ultimo 2009 nog niet bekend, omdat de oplevering en de daarbij behorende financiële afhandeling nog niet afgerond was. In de jaarrekeningen van de NHL is tot en met die van 2009 € 85,6 miljoen als investering verantwoord. Sinds november 2009 wordt op die investering afgeschreven. De uiteindelijke oplevering heeft in 2010 plaatsgevonden. In de jaarrekening 2010 is de totale investering nieuwbouw ad. € 88,3 miljoen met de daarbij behorende investeringssubsidie ad € 3,2 miljoen verantwoord. Per saldo is er € 85,1 miljoen geïnvesteerd. Ter bepaling van het afschrijvingsbedrag zijn de navolgende afschrijvingspercentages gehanteerd : Gebouwen Nieuwbouw Rengerslaan 2009 Verbouwingen vanaf 1993 Opleidingsschip Installaties Meubilair e.d. Apparatuur Computerapparatuur Software Software simulatoren
: : : : : : : : :
2% 10% 5% 5 en 10% 10% 20% 25% 33,33% 10%
De investeringssubsidie nieuwbouw valt in vijftig jaar vrij. De afschrijving vindt plaats op basis van historische kostprijs en geschiedt volgens de lineaire methode vanaf het moment van ingebruikname. (Bedragen x € 1.000) Saldo per 31-12-2010
Saldo per 31-12-2009
1.3
Financiële vaste activa
1.3.1
Deelnemingen
1.3.1.1
Deelneming NHL Bedrijfsopleidingen ICT BV
-
-
1.3.1.2
Deelneming Kenniscampus CV
-
-
1.3.1.3
Deelneming Kenniscampus Beheer BV
6
6
1.3.1.4
Deelneming Gamefactory Top of Holland BV
-
-
6
6
-
950
1.3.2
Langlopende vorderingen
1.3.2.1
Lening Kenniscampus CV
1.3.2.2
Lening Beheersorganisatie Kenniscampus BV
440
65
1.3.2.3
Lening Gamefactory Top of Holland BV
164
155
604
1.170
610
1.176
Totaal financiële vaste activa
1.3.1.1
De Stichting NHL heeft op 16 september 1999 een 50% deelneming verworven in de NHL Bedrijfsopleidingen ICT B.V. gevestigd te Leeuwarden. Het geplaatst aandelenkapitaal van deze besloten vennootschap bedraagt € 20.000. Aan deze deelneming is een achtergestelde, renteloze lening verstrekt van € 103.445. De aandelen zijn volledig afgewaardeerd. NHL Hogeschool 87
1.3.1.2
De Stichting NHL heeft op 19 september 2007 een 33% deelneming verworven in de Kenniscampus CV. gevestigd te Leeuwarden. De totale inbreng van deze commanditaire vennootschap bedraagt € 1.000. Het aandeel van de Stichting NHL daarin is € 320.
1.3.1.3
De Stichting NHL heeft op 10 juli 2007 een deelneming verworven in de Kenniscampus Beheer B.V. gevestigd te Leeuwarden. Het totale maatschappelijke en geplaatste kapitaal bedraagt € 18.000. De Stichting NHL bezit 33% van de geplaatste aandelen.
1.3.1.4
De Stichting NHL heeft op 3 december 2008 een deelneming verworven in de Game Factory Top of Holland B.V. gevestigd te Leeuwarden. Het totale maatschappelijke kapitaal bedraagt € 90.000, waarvan € 52.876 is geplaatst.
De Stichting NHL bezit 34% en één prioriteitsaandeel (totaal 34,1%) van de geplaatste aandelen. De aandelen zijn volledig afgewaardeerd.
1.3.2.1
In 2008 en 2009 is aan de Kenniscampus CV een lening verstrekt van € 475.000, zodat het saldo per ultimo 2009 € 950.000 is. In 2010 is de lening nogmaals verhoogd met € 475.000 tot het totaalsaldo van € 1.425.000. Begin 2010 is de lening overgedragen van de Kenniscampus CV aan de Beheersorganisatie Kenniscampus Leeuwarden BV. Het rentepercentage wordt jaarlijks op 1 januari vastgesteld op driemaands Euribor tarief plus 1% opslag.
1.3.2.2
In 2009 is aan de Beheersorganisatie Kenniscampus Leeuwarden BV geconsolideerd een lening verstrekt van € 440.000.
Het saldo van de lening laat zich als volgt specificeren: BKL BV €
Conso NHL €
Lening Stichting Stenden hogeschool aan BKL BV 2009
(130.000)
(65.000)
Lening Stichting NHL Hogeschool aan BKL BV 2009
(260.000)
130.000
Saldo lening 1 januari 2010
(390.000)
65.000
Lening Stichting Stenden hogeschool aan BKL BV 2010
(675.000)
(337.500)
(1.425.000)
712.500
(2.490.000)
440.000
Lening Stichting NHL Hogeschool aan BKL BV 2010 (zie 1.3.2.1) Totaal langlopende schuld Beheersorganisatie Kenniscampus Leeuwarden BV
Het rentepercentage wordt jaarlijks op 1 januari vastgesteld op driemaands Euribor tarief plus 1% opslag.
1.3.2.3
In 2009 is aan de Gamefactory Top of Holland B.V. een lening verstrekt van € 150.000. Over de vordering wordt 6% rente berekend. De rente wordt aan de lening toegevoegd.
Ter zekerheid is door de B.V. aan de St. NHL pandrecht verstrekt op de roerende goederen van de B.V. in het pand aan de Willemskade 14 te Leeuwarden ter grootte van € 300.000. Dit pandrecht geldt ter zekerheidstelling van deze lening en de kortlopende vordering bij 1.5.5.
88 Jaarverslag 2010
(Bedragen x € 1.000) Saldo per 31-12-2010
Saldo per 31-12-2009
5
5
51
42
-
18
23
6
79
71
2.770
2.418
660
161
2.110
2.257
5.858
5.718
150
150
1225
-
40
40
1.027
1.018
29
33
Vlottende activa 1.4.1
Voorraden Voorraad restauratieve diensten Voorraad reproductiediensten Voorraad winkel Voorraad verbruiksmaterialen
1.5
Vorderingen
1.5.1
Debiteuren Af: voorziening dubieuze debiteuren
1.5.4
Collegegelden
1.5.5
Game Factory Top of Holland BV Restant koopsom verkochte panden Leningen fietsproject personeel Subsidies Voorschotten Rente
14
6
299
657
2.784
1.904
Overlopende activa
366
691
Totaal vorderingen
11.118
10.570
Diverse vorderingen
1.5.6
De vordering op het ministerie van OC&W van € 3,1 mln., in verband met de lumpsum bekostiging en de verschuiving van de IZK-uitkering, is tot nihil afgewaardeerd.
1.7
Liquide middelen
1.7.1
Banken
1.7.2
Kas
5.378
5.975
5
3
5.383
5.978
Bij het ministerie van Financiën heeft de Stichting NHL de mogelijkheid krediet in rekening courant op te nemen ten bedrage van € 5.800.000. Bij het ministerie van Financiën heeft de Stichting NHL € 5.000.000 in depot geplaatst tot en met 27 december 2018. Dit bedrag is direct opvraagbaar. Het rentepercentage van het deposito is 2,98%. Het ministerie van Financiën heeft een bankgarantie ter grootte van het bedrag van de Waarborgfonds HBO ad € 342.750 verstrekt. Dit is statutair voorgeschreven door de Stichting Waarborgfonds HBO. Tevens heeft het ministerie van Financiën een bankgarantie ter grootte van € 88.484 afgegeven, ten behoeve van zekerheid voor de nakoming van de betalingsverplichting van huurtermijnen. Voor de genoemde bedragen wordt een deposito aangehouden.
NHL Hogeschool 89
(Bedragen x € 1.000)
2
Passiva
2.1
Eigen vermogen
2.1.2
Algemene reserve
2.1.3
Overige reserves
Saldo per 31-122009
Bestemming resultaat 2009
Saldo per 31-122009 na bestemming resultaat
22.653
879
359 23.012
879
Mutaties 2010
Saldo per 31-122010
23.532
-
23.532
359
0
359
23.891
-
23.891
Resultaten boekjaar
2.291 26.182
2.1.2
Algemene reserve Algemene reserve St. LBS Algemene reserve St. Gamevalley Eigen Vermogen NHL Services Algemene reserve MSTC Eigen Vermogen
(205)
659
454
454
(18)
(18)
(18)
17
17
17
1.071
(16)
1.055
1.055
21.788
236
22.024
22.024
22.653
879
23.532
23.532
Resultaten boekjaar
2.291 25.823
Totaal Algemene Reserve
2.1.3
Overige reserves Bestemmingsreserves (publiek) Noodfonds
16
-
16
-
Waarborgfonds HBO
343
Totaal overige reserves
359
16
-
343
-
343
-
359
-
359
Bestemmingsfonds (publiek)
90 Jaarverslag 2010
(Bedragen x € 1.000)
2.4
Voorzieningen
2.4.1
Onderhoudsvoorzieningen
2.4.1.1
Voorziening groot onderhoud gebouwen
2.4.1.2
Voorziening dokbeurt schepen
Saldo per 31-122009
Dotaties
Onttrekkingen
Vrijval
2.560
600
165
2.995
12
20
(4)
36
2.572
620
161
2092
884
1.015
1.961
13
816
-
Saldo per 31-122010
3.031
2.4.2
Personeelskostenvoorzieningen
2.4.2.1
Voorziening WW-uitkeringen
2.4.2.2
Voorziening Eigen Risico WAO/ WIA
829
2.4.2.3
Voorziening Ambtsjubilea
650
60
57
653
2.4.2.4
Reorganisatievoorziening
900
297
23
1.174
4.471
1.241
1.108
81
10
71
2.4.3
Fonds Financiële Ondersteuning Studenten
2.4.4
Overige voorzieningen
2.4.4.1
Vervanging beeldbuizen MSTC
2.4.4.2
Voorziening borgstelling
Totaal voorzieningen
75
-
4.604 20
75
-
250
250
325
-
-
75
250
7.449
1.871
1.340
75
7.905
2.4.1.1
Voorziening groot onderhoud gebouwen Deze voorziening is gevormd ten behoeve van periodiek groot onderhoud zoals schilderwerk en dakreparatie.
Bij de uitvoering van de nieuwbouw in Leeuwarden is geconstateerd dat de bestaande oudbouw van de Leeuwarder locatie onderhoud nodig heeft. Vooral aan de buitenkant moet nog het nodige gebeuren. Door het wegwerken van het achterstallig onderhoud van de oudbouw zal op een gegeven moment een gelijkwaardige situatie gaan ontstaan die aansluit bij de nieuwbouw.
Voor de locatie Terschelling is in 2009 gestart met het wegwerken van het achterstallig onderhoud en het voldoen aan de geldende wet- en regelgeving. De komende jaren zal dit worden doorgezet.
Voor bovenstaand onderhoud is in 2010 een onderhoudsplan opgesteld voor de komende 10 jaar.
2.4.1.2
Voorziening dokbeurt schepen Deze voorziening is gevormd voor de periodieke dokbeurt van het oefenschip ‘Octans’.
NHL Hogeschool 91
2.4.2.1
Voorziening WW-uitkeringen Het ministerie van OC&W heeft bij brief (kenmerk FTO/TPK-2001/124876U) besloten de contante waarde van de door de Stichting NHL aan ex-personeelsleden te betalen bovenwettelijke uitkeringen in het kader van de BWOO uit te keren. Het totale bedrag is gedoteerd aan deze voorziening. De genoemde uitkeringen worden ten laste van deze voorziening geboekt. Ook de bovenwettelijke uitkeringen van het na 1 januari 2001 ontslagen personeel worden ten laste gebracht van deze voorziening.
2.4.2.2
Voorziening Eigen Risico WAO/WIA De Stichting NHL is eigen risicodrager voor de WAO/WIA. De WAO/WIAuitkeringen, die voor rekening van de NHL komen, worden aan deze voorziening onttrokken.
2.4.2.3
Voorziening Ambtsjubilea Op grond van hoofdstuk H artikel 5.2 van de CAO voor het HBO hebben werknemers recht op een gratificatie bij het bereiken van een 25-jarig, een 40-jarig en een 50-jarig dienstverband.
2.4.2.4
Reorganisatievoorziening In 2009 zijn er twee reorganisaties bij de Stichting NHL afgekondigd voor het onderwijs ondersteunend personeel. Hiervoor is een sociaal plan met de vakbonden overeengekomen. In 2010 zijn de plannen concreet geworden en per ultimo 2010 zijn de kosten van de afvloeiingsregelingen bekend.
2.4.3
Fonds Financiële Ondersteuning Studenten Uit het afstudeerfonds worden studenten ondersteund die door bijzondere omstandigheden vertraging oplopen bij de studie, zodat zij niet kunnen voldoen aan de normen van Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO - IB-Groep), waardoor ze het recht op een studiebeurs verliezen.
2.4.4.1
Vervanging beeldbuizen MSTC Deze voorziening diende ter vervanging van de beeldbuizen van het Maritiem Simulatie TrainingsCentrum te Terschelling. In 2010 is besloten de voorziening vrij te laten vallen.
2.4.4.2
Voorziening borgstelling De Stichting NHL heeft zich ten behoeve van de ING hoofdelijk aansprakelijk gesteld voor de voldoening van alle vorderingen van de bank ten laste van de Game Factory Top of Holland BV te Leeuwarden tot een bedrag van € 250.000.
(Bedragen x € 1.000) Onderverdeling afwikkeling saldi per 31 december 2010 Saldi
< 1jaar
> 1 jaar
2.995
445
2.550
36
-
36
1.961
900
1.061
2.4.1.1
Voorziening groot onderhoud gebouwen
2.4.1.2
Voorziening dokbeurt schepen
2.4.2.1
Voorziening WW-uitkeringen
2.4.2.2
Voorziening Eigen Risico WAO/WIA
816
25
791
2.4.2.3
Voorziening Ambtsjubilea
653
60
593
2.4.2.4
Reorganisatievoorziening
1.174
900
274
2.4.3
Fonds Financiële Ondersteuning Studenten
20
20
-
2.4.4.1
Vervanging beeldbuizen MSTC
-
-
-
2.4.4.2
Voorziening borgstelling
250
-
250
7.905
2.350
5.555
92 Jaarverslag 2010
(Bedragen x € 1.000) Saldo 31-122009
2.5
Mutatie 2010
Saldo 31-122010
Aflossingsverplichting
Resterende looptijd >1 jaar
Resterende looptijd >5 jaar
Langlopende schulden Hypothecaire leningen
2.5.1.1
Lening ministerie van Financiën
22.500
22.500
1.250
21.250
16.250
2.5.1.2
Lening ministerie van Financiën
14.250
14.250
750
13.500
10.500
2.5.1.3
Lening ING Bank N.V.
9.250
(250)
9.000
1.000
8.000
4.000
2.5.1.4
Lening ING Bank N.V.
9.060
940
10.000
10.000
10.000
55.060
690
55.750
52.750
40.750
3.000
2.5.1.1
Aanvang (hoofdsom) Looptijd Rentepercentage Aflossing Zekerheden
: 2 januari 2007 (€ 25.000.000) : 22 jaar (einddatum 2 januari 2029) : 3,83% gedurende de gehele looptijd (jaarlijks achteraf) : € 312.500 per kwartaal ingaande 31 maart 2009 : Eerste hypotheek op perceel grond met scholencomplex genaamd De Bouhof aan en nabij de Rengerslaan te Leeuwarden
2.5.1.2
Aanvang (hoofdsom) Looptijd Rentepercentage Aflossing Zekerheden
: 1 augustus 2008 (€ 15.000.000) : 22 jaar (einddatum 2 januari 2030) : 4,61% gedurende de gehele looptijd (jaarlijks achteraf) : € 187.500 per kwartaal ingaande 4 januari 2010 : Eerste hypotheek op perceel grond met scholencomplex genaamd De Bouhof aan en nabij de Rengerslaan te Leeuwarden
2.5.1.3
Aanvang (hoofdsom) Looptijd Rentepercentage Aflossing Zekerheden
: 2 januari 2009 (€ 10.000.000) : 10 jaar (einddatum 2 januari 2019) : 3 maands Euribor tarief + 1,15% opslag : € 250.000 per kwartaal ingaande 1april 2010 : Eerste hypotheek op het pand met ondergrond en erf aan de Dellewal 8 en het pand met ondergrond en erf aan de Heusdeweg 33. Beide panden zijn kadastraal bekend gemeente Terschelling, sectie A respectievelijk onder de nummers 3507 en 3504.
2.5.1.4
Aanvang (hoofdsom) Looptijd Rentepercentage Aflossing Zekerheden Bijzonderheden
: 2 januari 2009 (€ 10.000.000) : 10 jaar (einddatum 2 januari 2019) : 3 maands Euribor tarief + 1,15% opslag : Er is geen tussentijdse aflossingsverplichting : Eerste hypotheek op het pand met ondergrond en erf aan de Dellewal 8 en het pand met ondergrond en erf aan de Heusdeweg 33. Beide panden zijn kadastraal bekend gemeente Terschelling, sectie A respectievelijk onder de nummers 3507 en 3504. : Van deze lening kon per 31 december 2009 nog € 939.500 worden opgenomen
NHL Hogeschool 93
Ter afdekking van het renterisico van de leningen onder 2.5.1.3 en 2.5.1.4 zijn twee renteswaps afgesloten: • Een in 2008 afgesloten overeenkomst waarin een 1-maands Euribor tarief wordt geruild tegen een vaste rente van 4,43% over een periode van tien jaar, die op 1 januari 2019 afloopt. De marktwaarde (fair value) op 31 december 2010 is € 955.343 negatief (31 december 2009 is € 966.633 negatief). • Een in 2008 afgesloten overeenkomst waarin een 1-maands Euribor wordt geruild tegen een vaste rente van 4,54% over een periode van tien jaar, die op 1 januari 2019 afloopt. De marktwaarde (fair value) op 31 december 2010 is € 1.485.692 negatief (31 december 2009 is € 1.289.489 negatief).
94 Jaarverslag 2010
(Bedragen x € 1.000)
2.6
Saldo per 31-12-2010
Saldo per 31-12-2009
Kortlopende schulden De kortlopende schulden kunnen als volgt worden samengevat:
2.6.1
Rente hypothecaire lening
1.451
1.481
2.6.2
Aflossing kredietinstellingen komend boekjaar (zie 2.5)
3.000
2.750
2.6.3
Crediteuren / diverse schulden
7.428
12.765
2.6.4
Saldi rijksbijdragen
551
517
2.6.5
Belastingen en premies sociale verzekeringen
2.787
2.465
2.6.6
Schulden terzake pensioenen
761
744
2.6.7
Overlopende passiva
13.818
16.201
29.796
36.923
Handelscrediteuren
3.763
9.106
Accountantskosten
41
30
140
349
60
113
Aandeel andere hogescholen in IBMS
-
(37)
Van Hall Larenstein
-
324
2.584
1.662
2.6.3
Crediteuren / diverse schulden
Studentengelden Saldi op magneetkaarten betaalsysteem
Nog uit te voeren projecten Onkostenvergoedingen personeel
75
47
765
1.171
7.428
12.765
551
517
2.761
2.531
19
(71)
7
5
2.787
2.465
761
744
11.355
10.777
-
2.888
Overige vooruit ontvangen bedragen
195
364
Lonen 13e maand minus voorschotten
19
69
1.742
1.605
507
498
13.818
16.201
Overig
2.6.4
Saldi rijksbijdragen Overige rijksbijdragen In een bijlage is het saldo van de overige rijksbijdragen nader gespecificeerd.
2.6.5
Belastingen en premies sociale verzekeringen Loonheffing Omzetbelasting Overige
2.6.6
Schulden terzake pensioenen Pensioenbijdragen ABP
2.6.7
Overlopende passiva Vooruit ontvangen collegegelden Vooruit ontvangen verkoop pand *)
Vakantie-uitkering juni t/m december Vakantierechten
NHL Hogeschool 95
*) In 2009 heeft de NHL haar complex aan de Tesselschadestraat en Fonteinland verkocht. Eind 2009 is de locatie Fonteinland 7 afgerekend met een boekwinst van € 2.185.000. In 2010 is de grond aan de Vondelstraat overgedragen met een boekverlies van circa € 745.000. Om deze reden zijn de ontvangen opbrengsten ultimo 2009 op de balans gezet. Het uiteindelijke resultaat van de verkoop van het complex is in 2010 in de exploitatie verwerkt. Zie 4.2.5.
1.6 Niet uit de balans blijkende verplichtingen en rechten Huurverplichtingen
De NHL huurt diverse panden voor haar vestigingen in Groningen en Zwolle. De huurverplichting daarvoor bedraagt € 243.000. Tevens wordt in het Medisch Centrum Leeuwarden een deel van het gebouw gehuurd met een opzegtermijn van 1 jaar. De huurverplichting daarvoor bedraagt € 55.000. Juridische procedures
Met een deelneming van de Stichting NHL lopen momenteel juridische procedures inzake een beweerdelijke overtreding door de NHL van een met Fintan overeengekomen concurrentiebeding. In 2002 is er een claim ad. € 900.000,- ingediend welke geheel betwist wordt door de NHL. Hoewel onzeker, acht de NHL de kans minimaal dat deze claim daadwerkelijk wordt toegewezen, daarom is hiervoor geen voorziening opgenomen in de balans. Liquiditeitsbijdrage collegegelden
Door het ministerie van OC&W is een liquiditeitsbijdrage van € 1.746.000 verstrekt in verband met de financiering van de regeling gespreide inning van collegegelden. Uit nadere analyse blijkt dat deze bijdrage hooguit bij liquidatie van de instelling zal worden teruggevorderd. Daarom heeft een aantal hogescholen in het verleden deze schuld verrekend met de vordering op het ministerie in verband met de invoering van de bekostigingssystematiek lumpsum in 1987 (zie financiële vaste activa). Het wegstrepen tegen deze vordering is voor de Stichting NHL niet mogelijk, omdat deze vordering volledig is afgeschreven ten laste van het resultaat. De Stichting NHL heeft er daarom voor gekozen de mutatie door het vervallen van de schuld rechtstreeks toe te voegen aan het eigen vermogen. ProRata teruggave omzetbelasting
Begin 2011 ontving de NHL een beschikking van de fiscus, waarin de proRata teruggave omzetbelasting over de jaren 2004 en 2005 werd vastgesteld op € 398.000 exclusief heffingsrente. Op basis van deze beschikking wordt de totale teruggave over de periode 2004 - 2010 geschat op € 1,5 miljoen. Deze opbrengsten zullen worden verwerkt in de jaarrekening 2011.
96 Jaarverslag 2010
1.7
Toelichting op de geconsolideerde exploitatierekening
(Bedragen x € 1.000) Baten 2010
Begroting 2010
Baten 2009
54.635
52.434
53.616
630
239
12
55.265
52.673
53.628
Collegegelden
15.985
14.932
14.889
3.3.2.a
Aantal ingeschreven studenten per 1 oktober
10.354
3.3
Baten werk in opdracht van derden
3.3.1.1
Contractonderwijs
3
Baten
3.1.1
Rijks- en overige bijdragen Normatieve rijksbijdrage hbo Normatieve rijksbijdrage exploitatiekosten
3.1.2
Aanvullende rijksbijdragen - Overige rijksbijdragen hbo Totaal rijks- en overige bijdragen
Voor een nadere toelichting van de overige rijksbijdragen verwijzen wij u naar de bijlage in deze jaarrekening.
3.2
Collegegelden
9.935
Ontvangen van opdrachtgever
3.441
3.219
4.579
Cursus- en examengelden
2.232
2.028
2.263
Subsidiegelden
3.763
3.764
3.602
Opbrengsten Restauratieve diensten
986
951
890
Opbrengsten Reproductiediensten
196
163
140
Boekwinkel en AVC-materialen
-
-
20
Advertentieopbrengsten NHL-Krant
-
-
30
10.618
10.125
11.524
85
113
113
Totaal
3.4
Overige baten
3.4.1
Huuropbrengsten
3.4.2
Detacheringen personeel
337
397
379
3.4.3
Vergoeding inning collegegelden
168
80
94
3.4.4
Bijdrage gemeente Terschelling inzake MSTC
80
80
80
3.4.5
Introductie- en examengelden
100
-
118
3.4.6
Subsidie tijdelijke huisvesting in verband met nieuwbouw
-
-
1.318
3.4.7
Diverse overige opbrengsten
824
4.930
1.780
1.594
5.600
3.882
Totaal
NHL Hogeschool 97
(Bedragen x € 1.000) Lasten 2010
Begroting 2010
Lasten 2009
36.632
-
36.526
Vakantietoelagen
2.802
-
2.967
Overige toelagen
6.611
-
6.916
(433)
-
(519)
45.612
47.476
45.890
4.1
Lasten
4.1
Personele lasten naar kostensoorten Beloning voor arbeid
4.1.1
Bruto salarissen
Kortingen
4.1.2
Sociale lasten (incl. pensioenpremie)
7.514
7.821
7.604
4.1.3
Dotatie voorziening WW-uitkeringen
884
700
1.403
Dotatie reorganisatievoorzieningen
297
-
900
60
-
103
-
-
(157)
720
1.791
763
1.961
2.491
3.012
4.238
2.468
4.388
(295)
(103)
(196)
59.030
60.153
60.698
Dotatie voorziening kosten ambtsjubilea Geactiveerde personeelskosten Overige personele lasten
4.1.3.2
Incidenteel personeel
4.1.4
Uitkeringen en inhoudingen Sociale Verzekeringsfondsen Totale personele lasten
4.1.a
Aantal fte’s per 31 december Onderwijzend personeel
441
429
Onderwijs Ondersteunend Personeel
345
356
786
785
In het verslagjaar zijn geen werknemers in het buitenland werkzaam geweest.
4.1.b
Overzicht bezoldigingen CvB/RvT College van Bestuur Raad van Toezicht
4.2
Afschrijvingen
4.2.1
Gebouwen
4.2.2
Terreinen
4.2.3
Inventaris en apparatuur
4.2.4
Vrijval investeringssubsidie
4.2.5
Boekresultaten verkocht en gesloopte panden Totale afschrijvingslasten
98 Jaarverslag 2010
319
320
60
60
379
380
1.454
1.500
2.021
36
-
-
4.113
4.079
2.760
5.603
5.579
4.781
(65)
-
(454)
(1.094)
(1.100)
448
4.444
4.479
4.775
(Bedragen x € 1.000) Lasten 2010
Begroting 2010
Lasten 2009
1.047
617
2.154
Wettelijke lasten
345
284
319
Onderhoud en exploitatie
380
241
188
Energie en water
946
683
1.244
Schoonmaakkosten
909
847
829
Dotatie onderhoudsvoorzieningen
620
620
20
4.4
Overige instellingslasten
4.4.1
Huisvestingslasten Huur
Verhuiskosten
9
5
9
102
120
102
4.358
3.417
4.865
Administratie en beheer
2.610
2.342
2.323
Reis- en verblijfkosten
1.015
1.106
1.092
Leermiddelen
1.160
1.202
1.179
Inventaris- en apparatuurkosten
1.448
1.475
1.257
10
10
260
(75)
-
-
- inkoop restauratieve diensten
907
972
781
- inkoop reproductiediensten
157
88
144
-
-
126
- advertentie- en reclamekosten
697
640
856
- bijdrage HBO-raad
202
200
135
2.579
3.684
2.121
10.710
11.719
10.274
15.068
15.136
15.139
58
30
138
2.687
2.447
2.555
-
-
15
2.687
2.447
2.570
Overige huisvestingslasten
4.4.2
Beheerslasten
Dotatie overige voorzieningen Vrijval overige voorzieningen Overige beheerslasten
- inkoop winkel
- overig
Totaal overige instellingslasten
5
Financiële baten en lasten
5.1
Financiële baten Rente deposito’s
5.2
Financiële lasten Hypothecaire leningen Overig
NHL Hogeschool 99
2.
Bijlagen 2.1
Overzicht overige Rijksbijdragen
(Bedragen x € 1.000) Omschrijving
Toegewezen bedrag
Ontvangen t/m 2009
Besteding t/m 2009
Saldo 31-122009
Ontvangen 2010
Besteding 2010
Saldo 31-122010
Regionale samenwerkingsverbanden en landelijke expertisecentra lerarenopleidingen BGS/UBT-06/2114406 M
926
926
611
315
-
228
87
Siriusprogramma OND/ODB-09/69853 M
239
24
12
12
24
2
34
Krachtig Meesterschap Leren, innoveren en netwerken OND/ODB-09/85532M
327
196
6
190
65
118
137
Krachtig Meesterschap My Schools Network OND/ODB-10/47828M
525
-
-
-
315
66
249
Foech Frysk OND/ODB-10/50114U
150
-
-
-
50
6
44
Sectorplan HBO Noord-Nederland HO&S/BL/2010/209920
75
-
-
-
75
75
-
BEK-10-50705M
112
-
-
-
112
112
-
BEK-10-53681M
5
-
-
-
5
5
-
BEK-10-73336M
26
-
-
-
26
26
-
BEK-10-83902M
-8
-
-
-
-8
-8
-
2377
1146
629
517
664
630
551
Lerarenbeurzen:
Totaal
2.2
Overzicht verbonden partijen Stichting NHL
Partijen waarin de Stichting NHL een beslissende zeggenschap heeft en die in de jaarrekening zijn geconsolideerd (Bedragen x € 1.000) Naam
Juridische vorm
Statutaire zetel
Code activiteit
Eigen vermogen 31-12-2010
Omzet 2010
Verklaring art. 2:403 BW
Stichting LBS
Stichting
Leeuwarden
3
462
-
Nee
NHL Services BV
BV
Leeuwarden
4
17
75
Nee
Stichting Gamevalley
Stichting
Leeuwarden
4
(68)
-
Nee
De enige activiteit van de Stichting LBS was het verhuren van het Hans Wiegelhuis (Fonteinland 11, Leeuwarden) aan de Stichting NHL. In 2009 is het pand verkocht.
100 Jaarverslag 2010
Partijen waarin de Stichting NHL geen beslissende zeggenschap heeft en die in de jaarrekening zijn geconsolideerd (Bedragen x € 1.000) Naam
Juridische vorm
Statutaire zetel
Code activiteit
Eigen vermogen 31-12-2010
Omzet 2010
Verklaring art. 2:403 BW
Beheersorganisatie Kenniscampus Leeuwarden BV
BV
Leeuwarden
4
13
-
Nee
De Beheersorganisatie is voor 50% in de jaarrekening geconsolideerd. Overige aan de Stichting NHL verbonden partijen Naam
Juridische vorm
Statutaire zetel
Code activiteit
Bedrijfsactiviteit gestopt
NHL Bedrijfsopleidingen ICT BV
BV
Leeuwarden
1
Ja
Game Factory Top of Holland BV
BV
Leeuwarden
4
Nee
Kenniscampus Beheer BV
BV
Leeuwarden
4
Nee
Kenniscampus CV
CV
Leeuwarden
4
Nee
Stichting Leeuwarden Studiestad
Stichting
Leeuwarden
4
Nee
Stichting Simulator Training Nautisch Onderwijs
Stichting
Leeuwarden
1
Nee
Stichting Zeevaartschoolbelangen Terschelling
Stichting
Terschelling
4
Nee
Stichting Kenniscampus
Stichting
Leeuwarden
4
Nee
Stichting Bison
Stichting
Leeuwarden
4
Nee
Omschrijving Code Activiteit 1 = contractonderwijs 2 = contractonderzoek 3 = onroerende zaken 4 = overig
2.3
Bezoldiging leden College van Bestuur 2010
(Bedragen x € 1.000) Naam
Functie
Periode
Bedrag
Drs. W. Smink
Voorzitter
01-01 31-12
159
Drs. A.C. Keizer - Mastenbroek
Lid
01-01 31-12
160 319
NHL Hogeschool 101
2.4
Bezoldiging leden Raad van Toezicht 2010
(Bedragen x € 1.000) Naam
Functie
Bedrag
G. Ybema
Voorzitter
R.C.A. Wilcke
Lid
8
R.E.F. Nijhof
Lid
8
R. Wenselaar
Lid
8
G.A. van der Werf
Lid
8
P. Visschedijk
Lid
8
J. van Dijk
Lid
8
12
60
2.5
Afstudeerfonds
(Bedragen x € 1.000) 2010
2009
Beginsaldo
81
166
Dotatie
10
10
(71)
(95)
Totaal terug ontvangen leningen (periode 1-1 t/m 31-12)
-
-
Bestuurskosten fonds
-
-
20
81
71
95
-
-
Totaal bedrag onttrekkingen (periode 1-1 t/m 31-12)
Saldo per 31 december
Splitsing totaal bedrag onttrekkingen: Giften Leningen Overig
Overschrijding gemengde studiefinancieringsduur Niet behalen studievoortgangsnorm
Bestuurswerk Ziekte Inrichting opleiding Overige redenen
102 Jaarverslag 2010
-
-
71
95
71
95
-
-
71
95
3
2
61
52
2
-
5
41
71
95
2.6
Accountantshonoraria
(Bedragen x € 1.000) 2010
2009
In het boekjaar zijn de volgende bedragen aan accountantshonoraria ten laste van het resultaat gebracht: Controle van de jaarrekening
55
54
Andere controlewerkzaamheden
32
31
Fiscale advisering
20
-
-
-
107
85
31-12-10
31-12-09
Andere niet-controlediensten
2.7
Enkelvoudige balans
(Bedragen x € 1.000) Stichting NHL
1
Activa
1.1
Vaste activa
1.2
Materiële vaste activa
98.458
75.327
1.3
Financiële vaste activa
1.864
502
100.322
75.829
79
71
11.155
10.217
4.583
9.583
15.817
19.871
116.139
95.700
31-12-10
31-12-09
25.412
22.578
359
359
25.771
22.937
Totaal vaste activa
Vlottende activa 1.4
Voorraden
1.5
Vorderingen
1.7
Liquide middelen Totaal vlottende activa Totaal activa
(Bedragen x € 1.000)
2
Passiva
2.1
Eigen vermogen
2.1.2
Algemene reserve
2.1.3
Overige reserves Totaal eigen vermogen
2.4
Voorzieningen
2.4.1
Onderhoudsvoorzieningen
3.031
2.572
2.4.2
Personeelskostenvoorzieningen
4.604
3.080
2.4.3
Overige voorzieningen
270
156
Totaal voorzieningen
7.905
5.808
2.5
Langlopende schulden
52.750
55.060
2.6
Kortlopende schulden
29.713
27.457
116.139
111.262
Totaal passiva
NHL Hogeschool 103
2.8
Enkelvoudige exploitatierekening
(Bedragen x € 1.000) 2010
Begroting 2010
2009
3
Baten
3.1
Rijks- en overige bijdragen
55.265
52.673
53.628
3.2
College-, cursus en examengelden
15.985
14.932
14.889
3.3
Opbrengst werk voor derden
10.557
10.125
11.524
3.4
Overige opbrengsten
1.594
5.600
3.871
83.401
83.330
83.912
58.996
60.153
60.671
4.393
4.402
5.229
Totaal baten
4
Lasten
4.1
Personele lasten
4.2
Afschrijvingen
4.4
Overige instellingslasten
15.061
15.213
15.363
Totaal lasten
78.450
79.768
81.263
4.951
3.562
2.649
Saldo baten en lasten
5.1
Financiële baten
58
30
120
5.2
Financiële lasten
2.676
2.447
2.530
5
Saldo financiële baten en lasten
(2.618)
(2.417)
(2.410)
2.333
1.145
239
Resultaat uit gewone bedrijfsvoering
2.9
Toelichting enkelvoudige balans en exploitatierekening
De jaarrekening van de Stichting NHL is opgenomen in de geconsolideerde jaarrekening. De waardering van de activa en passiva geschiedt volgens de grondslagen zoals opgenomen in de toelichting bij de geconsolideerde jaarrekening. Dit geldt eveneens ten aanzien van de bepaling van het exploitatieresultaat. De financiële vaste activa worden gewaardeerd tegen netto vermogenswaarde voor zover er sprake is van een kapitaaldeelname in de betreffende verbonden partij. Verbonden partijen, waarin beslissende zeggenschap is, maar geen kapitaaldeelname, worden uitsluitend in de geconsolideerde jaarrekening verwerkt en niet in de enkelvoudige jaarrekening.
104 Jaarverslag 2010
Bedragen x € 1.000 2010
2009
7
4
456
1.454
463
1.458
BALANS STG. LEEUWARDER BUSINESS SCHOOL PER 31 DECEMBER Activa Vorderingen Liquide middelen
Passiva Eigen vermogen
462
454
1
1.004
463
1.458
Huuropbrengst
-
83
Vrijval ten laste van egalisatierekening
-
454
-
537
Afschrijvingen
-
49
Overige kosten
-
2
-
51
Bedrijfsresultaat
-
486
Rente
8
(22)
Boekwinst gebouwen
-
195
Resultaat
8
659
Kortlopende schulden
EXPLOITATIEREKENING STG. LEEUWARDER BUSINESS SCHOOL Baten
Lasten
In 2009 is het pand van de Stichting LBS (Fonteinland 11 te Leeuwarden) verkocht. Aansluiting tussen eigen vermogen enkelvoudig en geconsolideerd
Eigen vermogen Stichting NHL enkelvoudig Eigen vermogen Stichting Leeuwarden Business School Eigen vermogen NHL Services BV Eigen vermogen Stichting Gamevalley Eigen vermogen Stichting NHL geconsolideerd
25.771 462 17 (68) 26.182
Aansluiting tussen resultaat enkelvoudig en geconsolideerd
Resultaat Stichting NHL enkelvoudig
2.333
Resultaat Stichting Leeuwarden Business School
8
Resultaat NHL Services BV
-
Resultaat Stichting Gamevalley Resultaat Stichting NHL geconsolideerd
(50) 2.291
NHL Hogeschool 105
Bijlage 8 Controleverklaring
106 Jaarverslag 2010
NHL Hogeschool 107
108 Jaarverslag 2010
