Jaarverslag Nederlandsche Algemeene Maatschappij van Levensverzekering Conservatrix N.V. (Conservatrix Levensverzekeringen N.V

Jaarverslag 2015

Nederlandsche Algemeene Maatschappij van Levensverzekering “Conservatrix” N.V. (Conservatrix Levensverzekeringen N.V.) te Baarn

Uitgebracht in de Algemene Vergadering van Aandeelhouders op 31 mei 2016.

Colofon

Conservatrix Levensverzekeringen N.V.

Baarn

Raad van Commissarissen Mr. J.W.H. Richters

Directie Drs. R. Collé RC, voorzitter (vanaf 10 augustus 2015) R.C. van Kooten

Accountant BDO Audit & Assurance B.V., G. van Roekel RA

Certificerend actuaris Arcturus B.V., H. Couperus AAG

Inhoudsopgave Pagina Verslag van de Directie -

Over Conservatrix

2

-

Toekomst Conservatrix

5

-

Onze verantwoordelijkheden in 2015

7

-

Financiële ontwikkelingen

9

-

Naleving van de Governance Principes

13

-

Code Duurzaam Beleggen

29

Verslag van Raad van Commissarissen

30

Preadvies van Raad van Commissarissen

31

Kerncijfers

32

Jaarrekening 2015 -

Grondslagen voor de financiële verslaggeving

34

-

Governance, risicomanagement & compliance

42

-

Balans

45

-

Winst- en verliesrekening

47

-

Kasstroomoverzicht

49

-

Toelichting op de balans

51

-

Toelichting op de winst- en verliesrekening

63

Overige gegevens -

Controleverklaring van de accountant

69

-

Statutaire bepalingen betreffende de winstverdeling

70

-

Winstverdeling/dividend

70

Verslag van de Directie Conservatrix Levensverzekeringen N.V. is onderdeel van Conservatrix Groep S.à.r.l. Een collectief van verzekeringsbedrijven in Nederland en België. De andere verzekeringsbedrijven zijn:  

Nuvema Uitvaartverzekeringen N.V. en Hooghenraed Levensverzekeringen N.V.

Als we het in het vervolg van dit jaarverslag hebben over Conservatrix dan gaat het over Conservatrix Levensverzekeringen N.V. Het verslag vangt aan met een algemene beschouwing op de ontwikkelingen in de markt, de financiële stabiliteit en de gevolgen daarvan op het eigen vermogen. Vervolgens wordt er ingegaan op de toekomst van Conservatrix. Vervolgens worden de belangrijkste financiële ontwikkelingen toegelicht. Een uitgebreide toelichting op de governance structuur van Conservatrix wordt gegeven in het hoofdstuk ‘Naleving van governance principes’. Binnen dit hoofdstuk is eveneens een toelichting te vinden op de voortgang binnen de verschillende Solvency II-functies inzake risicomanagement, compliance, actuariaat en interne audit. Tot slot gaat de directie in op het onderwerp duurzaam beleggen uit hoofde van maatschappelijk verantwoord ondernemen.

Over Conservatrix Economische ontwikkelingen In 2015 zette het herstel van de Nederlandse economie zich voort. De woningmarkt laat meer verkooptransacties en hogere prijzen zien. Daarnaast nam de koopkracht van huishoudens toe. Ondanks de positieve ontwikkeling van de economie stond de verzekeringsmarkt ook in 2015 onder druk. De krimp werd grotendeels veroorzaakt door de markt van individuele levensverzekeringen. De al historisch lage rente bleef in 2015 laag. Verzekeraars hebben veel last van die lage rente. Zij zijn genoodzaakt om meer risico’s bij de polishouders te leggen. Het aanbod van levensverzekeringen met lange termijn garanties is verschraalt. Het aantal collectieve pensioencontracten in 2015 groeide ten opzichte van 2014. Vaak wordt hier gekozen voor verzekeringen in beleggingseenheden. Invloed op financiële stabiliteit De solvabiliteitspositie van de vennootschap is in het verslagjaar flink verbeterd. De aanwezige solvabiliteit ultimo 2015 bedroeg 3.097 (ultimo 2014 was dit – 18.259). De solvabiliteit is de verhouding tussen het aanwezige eigen vermogen en het minimaal wettelijk vereiste eigen vermogen. In 2014 zijn maatregelen genomen ter versterking van de kapitaalspositie die onverkort werden voortgezet in 2015:  Er vond in 2014 een versterking plaats van het agiokapitaal door de aandeelhouder.  Er zijn maatregelen genomen om het beleggingsbeleid aan te passen. Deze maatregelen zijn gericht op het zo ver mogelijk reduceren van het renterisico en het afbouwen van beleggingen in aandelen.  Per 16 september 2014 verlaagde Conservatrix de garantie en de winstdeling voor nieuwe aanvragen van het product Het ‘Natuurlijk’ Garantieplan. Per 4 december 2014 voerde Conservatrix uit eigen beweging een volledige productiestop door.  Om kosten te reduceren voert Conservatrix diverse personele besparingen door binnen haar organisatie. Het personeelsbestand dat overblijft is voldoende in aantal en van niveau om aan de verplichtingen van Conservatrix in de richting van haar polishouders te voldoen. Hoewel de solvabiliteitspositie sterk is verbeterd bevindt die zich nog onder het wettelijke minimum. De genomen maatregelen blijven dan ook van kracht. 2

Versterken eigen vermogen Het versterken van de financiële stabiliteit heeft in 2015 voortdurend de aandacht gehad van de Directie. In samenwerking met de RvC en de aandeelhouder voerde de Directie maatregelen uit om haar verplichtingen richting haar klanten na te kunnen komen. Om de belangen van de polishouders voor de lange termijn duurzaam te beschermen zoekt de directie naar een geschikte partij voor de overname van de aandelen van de vennootschap, de overname van portefeuilles of het betrekken van een externe aandeelhouder. Overige maatregelen Gedurende het jaar heeft de Directie op diverse momenten rentegevoeligheidsanalyses laten verrichten. Naast versterking van het eigen vermogen zijn maatregelen genomen om het beleggingsbeleid aan te passen. Deze maatregelen zijn gericht op het zo ver als mogelijk reduceren van het renterisico en het afbouwen van beleggingen in aandelen. Stand van zaken Solvency II De vennootschap heeft haar systemen gereed gemaakt voor de uitvoering van berekeningen gevraagd onder de Solvency II regelgeving en om tijdig de verplichte rapportages te kunnen leveren. Tevens zijn de sleutelfuncties volledig ingevuld en loopt een project om Solvency II verder te implementeren. Reorganisatie Het beëindigen van nieuwe productie per 4 december 2014 heeft verstrekkende gevolgen gehad voor de organisatie van Conservatrix. Voert Conservatrix geen wijzigingen door in haar bedrijfskosten dan komt haar hoofddoelstelling van kostendekkendheid in gevaar. En dus ook de continuïteit van Conservatrix. Het instellen van een productiestop heeft er toe geleid dat de personele bezetting verminderd dient te worden. De afvloeiing van personeel wordt uitgevoerd in drie fasen omdat dit vanuit de bedrijfsvoering logisch en verantwoord is. Ten tijde van het vaststellen van de jaarrekening zijn de eerste en de tweede fase inmiddels gerealiseerd. 1. Fase 1 – Het commerciële apparaat en externen, eind 2014. 2. Fase 2 – De operatie, begin 2015. 3. Fase 3 – De techniek, nog uit te voeren. Voor deze reorganisatie is een begroting opgesteld en een voorziening getroffen. De reorganisatie verloopt momenteel conform begroting. Ontwikkelingen binnen Conservatrix Groep Conservatrix maakt deel uit van de Conservatrix Groep, waartoe mede behoren de verzekeringsmaatschappijen Nuvema N.V. en Hooghenraed Levensverzekeringen N.V. alsmede de onroerend goedmaatschappij Nijzoon B.V. Deze maatschappijen zijn organisatorisch sterk met elkaar verbonden. Dat uit zich in de werkzaamheden welke worden uitgevoerd door de stafafdelingen alsmede in het gebruik van de zelfde IT infrastructuur en daartoe behorende systemen. Gelet op mogelijke toekomstige ontwikkelingen wordt onderzocht wat de consequenties zijn van een eventuele ontvlechting van Conservatrix Groep. De voorlopige conclusie van dit onderzoek lijkt dat de gevolgen beperkt zijn (zowel in organisatorisch, economisch als financieel opzicht) en geen belemmering zullen vormen voor het kunnen continueren van Conservatrix als zelfstandige onderneming. De geschetste vooruitzichten maken dat het belang van kostenbeheersing bij verzekeraars in het algemeen en bij Conservatrix in het bijzonder de komende jaren verder toeneemt.

3

Toezicht Als gevolg van diverse voor de markt relevante thema’s worden verzekeraars geconfronteerd met een toename van regelgeving, welke nieuwe eisen stelt aan de bedrijfsvoering en de inrichting van de bedrijfsprocessen. Deze ontwikkeling uit zich tevens in een intensivering van het toezicht. Op regelmatige basis is in dit kader door de Directie van de vennootschap met de toezichthouders overleg gevoerd.

4

Toekomst Conservatrix Mogelijke overname Gezien de ontwikkelingen in de markt voor levensverzekeringen, de extreem lage rente en de bereikte grens aan financieringsmogelijkheden van de huidige aandeelhouder in de vennootschap, hebben de Directie en de RvC in 2015 diverse strategische scenario’s onderzocht en uitgewerkt om het eigen vermogen te kunnen versterken. Gezien de invoering van Solvency II per 1 januari 2016 is er een noodzaak om het eigen vermogen te verhogen en/of het vereiste vermogen te verlagen. Het belang van verzekeringnemers stond daarbij centraal. Onder andere de opties overname van de aandelen in de vennootschap door een externe partij, de overname van deelportefeuilles en het betrekken van een externe aandeelhouder. Geconcludeerd is dat de overname van de aandelen door een externe partij de belangen van de verzekeringnemers op de lange termijn het beste beschermt. In het eerste kwartaal 2015 zijn besprekingen gestart met derden voor overname van de aandelen in de vennootschap. De Directie is intensief betrokken in dit traject. Voor de zelfstandige voortzetting van de vennootschap (in de tussenliggende periode tot overdracht van de aandelen) heeft de Directie eind 2014 een gedetailleerd plan voor beheerste afbouw uitgewerkt, dat de basis vormt voor de bedrijfsvoering. Belangrijke elementen in dit plan zijn: continuering van de productiestop, gehele uitvoering van het reorganisatieplan en het zoveel als mogelijk reduceren van marktrisico’s zoals het renterisico, kredietrisico, vastgoedrisico en aandelenrisico. Er wordt vanaf begin 2015 gewerkt aan de uitvoering van dit plan voor beheerste afbouw. Gevolgen voor verzekeringnemers De maatregelen die werden genomen en het zoeken naar een nieuwe aandeelhouder worden uitgevoerd om de belangen van polishouders te beschermen. Toezeggingen in de richting van polishouders werden niet gekort. Daarmee toont Conservatrix aan het klantbelang centraal te stellen. Gevolgen voor de organisatie De organisatie van Conservatrix bevindt zich momenteel in een reorganisatie. Het personeelsbestand dat overblijft is voldoende om aan de verplichtingen van Conservatrix in de richting van haar polishouders te kunnen voldoen. Binnen het personeelsbestand blijft blijvend aandacht voor permanente educatie en persoonlijke ontwikkeling teneinde haar polishouders op het door Conservatrix gewenste niveau te kunnen bedienen. Doelstelling van Conservatrix is het streven naar een beheerste afbouw van de verzekeringsportefeuille, behoud van kostendekking en een jaarlijkse kostenbesparing van 2%. Deze doelstelling heeft tot gevolg dat de organisatie van Conservatrix mee moet krimpen met haar portefeuille, waarbij zij blijvend moet voldoen aan de verwachtingen van haar bestaande klanten. Standaardisatie van processen en dienstverlening is het gevolg. In de huidige situatie wordt het doel om te voldoen aan de verwachtingen van bestaande klanten al behaald gezien de score in het klanttevredenheidsonderzoek onder verzekeringnemers dat door Gfk is uitgevoerd in 2015. Conservatrix krijgt in de huidige situatie een 7,0. Het cijfer is fractioneel lager dan in 2014 (7,2). Het toont daarmee aan dat bestaande klanten in 2015 weinig tot geen hinder ondervonden van de reorganisatie. Door gedane investeringen in automatisering en processen is Conservatrix in staat om het gewenste niveau van dienstverlening ten aanzien van die twee onderdelen ook met een in personeel krimpende organisatie te behouden. Het kwaliteitsbeleid van Conservatrix borgt dat het gewenste niveau van dienstverlening wordt behaald. De goede en betaalbare elementen uit het kwaliteitsbeleid worden behouden zoals:      

Persoonlijke benadering (korte lijnen, persoonlijke bereikbaarheid). Leren van klachten. Begrijpelijk en duidelijk taalgebruik. Goede bereikbaarheid (online, telefoon, e-mail, schriftelijk). Marktconforme reactietermijnen voor afhandeling van hoofdprocessen. Monitoring van ontwikkeling van verzekeringen binnen de portefeuille van Conservatrix.

5

Daarnaast wordt onverkort doorgewerkt aan het stroomlijnen van processen. De afgelopen jaren hebben daartoe diverse investeringen plaatsgevonden in systemen, waarvan de komende jaren de vruchten kunnen worden geplukt. Die nieuwe automatisering biedt ook diverse mogelijkheden om efficiënter te werken en efficiënter te communiceren met klanten. Gevolgen voor de solvabiliteit De Solvency II ratio berekend per 1 januari 2016 bedraagt 26%. Ten einde de ratio boven het wettelijk vereist minimum te krijgen zijn de maatregelen genomen in 2014 onverkort doorgezet. Deze maatregelen hebben uiteindelijk een aantoonbaar effect gehad in 2015. Het effect is nog niet voldoende waardoor de maatregelen ook in 2016 worden doorgezet.

Vooruitzichten De liquiditeitspositie van de vennootschap is onverminderd als goed te kwalificeren. De vennootschap beschikt over een ruime hoeveelheid vrij beschikbare liquiditeiten, alsmede over een omvangrijke goed verhandelbare aandelen- en obligatieportefeuille. De noodzaak blijft evenwel bestaan om aanvullend kapitaal aan te trekken ter verhoging van het eigen vermogen. Alleen met aanvullend kapitaal is Conservatrix in staat om bijbehorende risico’s te ondervangen.

6

Onze verantwoordelijkheden in 2015 Dossier beleggingsverzekeringen Een beperkt aantal van onze klanten heeft in het verleden een beleggingsverzekering bij ons afgesloten om in de toekomst geld beschikbaar te krijgen. Bijvoorbeeld voor het pensioen of om een hypothecaire lening geheel of gedeeltelijk terug te betalen. Bij een beleggingsverzekering staat van tevoren niet vast hoeveel geld een klant later krijgt. Dat hangt in hoge mate af van de ontwikkelingen op de aandelenbeurzen. Nazorg belangrijk In onze ogen is iedere beleggingsverzekering een zorg, omdat deze ‘open eind’-verzekering vaak niet past bij de doelstellingen van de klant en datgene waar wij voor staan, namelijk zekerheid bieden. Daarom hebben wij in het verleden uitsluitend beleggingsverzekeringen verkocht waarbij de klant altijd keuze had voor garantie. Op 31 december 2011 zijn wij gestopt met het aanbieden van beleggingsverzekeringen. Wij adviseren onze klanten nadrukkelijk om actief met hun financieel adviseur kritisch naar hun beleggingsverzekering te kijken zodat zij een overzicht krijgen van hun mogelijkheden en eventueel stappen ondernemen om hun situatie te veranderen. Ook een bewuste keuze van de klant om zijn situatie niet te veranderen kan daarvan de uitkomst zijn. Dit geldt zowel voor klanten met een beleggingsverzekering zonder gegarandeerde uitkering als voor klanten met een beleggingsverzekering met een gegarandeerde uitkering. In het laatste geval kan het zijn dat het gewenste doelkapitaal op de einddatum is afgegeven op het prognoserendement in plaats van het garantierendement waardoor de klant zijn doelstelling niet haalt. Wij geven daarbij zelf geen advies maar verwijzen altijd naar een financieel adviseur. Acties succesvol In 2015 hebben we speciaal aandacht gegeven aan het benaderen van twee kwetsbare groepen. Wij beperkten onze inspanningen niet tot het versturen van activerende brieven en telefoongesprekken met klanten. Zo bezochten onze medewerkers klanten op hun huisadres als een reactie via brieven en telefoon uitbleef. Wij vergoeden aan klanten de kosten voor twee adviesuren. Daarmee spelen wij in op het gevaar dat consumenten de kosten voor een hersteladvies als een te hoge drempel kunnen ervaren voor het inwinnen van zo’n advies. De resultaten tonen aan dat ons plan van aanpak succesvol was: 1. Binnen onze portefeuille bevindt zich een kleine groep beleggingsverzekeringen waarbij de inleg in de polis waarschijnlijk niet leidt tot vermogensopbouw. Voor deze groep beleggingsverzekeringen zijn we erin geslaagd om in alle gevallen contact te krijgen met de verzekeringnemer. Daarnaast hebben we die personen kunnen stimuleren om een bewuste keuze te maken over hun beleggingsverzekering. 2. Een andere belangrijke groep zijn beleggingsverzekeringen met als doel de opbouw van een vermogen voor de aflossing van een hypotheekschuld. Eind 2015 hebben wij al onze klanten met zo’n verzekeringspolis weten te activeren. Het komende jaar In 2016 geven wij speciale aandacht aan de beleggingsverzekeringen met als doel de opbouw van een vermogen voor de aanvulling van het inkomen vanaf de pensioendatum en aan de groep beleggingsverzekeringen met een algemeen doel voor kapitaalopbouw. Meer informatie Op onze website (www.conservatrix.nl/mijnbeleggingsverzekering) vinden onze klanten meer informatie over wat wij voor hen kunnen betekenen.

7

Het Keurmerk Klantgericht Verzekeren Vanaf september 2012 beschikken wij over het Keurmerk Klantgericht Verzekeren, een kwaliteitskeurmerk voor dienstverlening dat wordt uitgegeven door de onafhankelijke Stichting toetsing verzekeraars (Stv). Een verzekeraar met het Keurmerk Klantgericht Verzekeren moet voldoen aan een aantal kwaliteitseisen. Deze eisen gaan over de kwaliteit van dienstverlening en klantgerichtheid. Het klantbelang staat hierin altijd centraal. Zo zorgen wij ervoor dat we verzekeringen aanbieden die onze klanten begrijpen en die bij hen passen. We zorgen ervoor dat onze dienstverlening optimaal is en dat het helder is wat klanten van ons mogen verwachten. Het keurmerk garandeert een continue kwaliteit van de dienstverlening en klantgerichtheid. Als houder van het keurmerk wordt onze dienstverlening dan ook regelmatig getoetst. Het Keurmerk Klantgericht Verzekeren biedt ons een basis voor de dienstverlening die onze klanten minimaal van ons mogen verwachten. De toezichthouder De overheid wil consumenten en bedrijven die hun geld toevertrouwen aan financiële instellingen zoals Conservatrix, zo goed mogelijk beschermen. Daarom houdt de overheid toezicht op de werkwijze van individuele bedrijven en het complete financiële systeem. Eventuele financiële risico’s worden hierbij in kaart gebracht. De Nederlandsche Bank (DNB) en de Stichting Autoriteit Financiële Markten (AFM) voeren dat toezicht uit. DNB is verantwoordelijk voor het prudentieel toezicht. Dat toezicht richt zich op de soliditeit van financiële ondernemingen en draagt bij aan de stabiliteit van de financiële sector. De AFM richt zich op het toezicht op het gedrag, waarbij de focus ligt op eerlijke en transparante markten. De druk die de toezichthouders leggen op verzekeraars is in de afgelopen jaren toegenomen. Deze druk komt tot uiting in rapportages, uitvragingen, rekenmodellen en onderzoeken. Om aan de vraag van de toezichthouders te kunnen blijven voldoen zijn mensen en middelen benodigd. In het verslagjaar is veel energie gestoken in de inrichting van die middelen en de acquisitie van mensen. Op die wijze kunnen we op deugdelijke wijze invulling te geven aan de beantwoording van vragen die in het belang van onze klanten aan ons worden gesteld.

8

Financiële ontwikkelingen (bedragen in euro x 1.000)

Algemeen De aanwezige solvabiliteit ultimo 2015 bedraagt 3.097 (2014; - 18.259) bij een wettelijk vereiste solvabiliteit van 24.432 (2014; 24.592). Ten opzichte van de stand ultimo 2014 is aanwezige solvabilteit toegenomen met 21.356.

Resultaatontwikkeling Het resultaat van de vennootschap bedroeg in het boekjaar 30.617 (in 2014; – 71.017). Hierin is begrepen een last uit hoofde van te betalen vennootschapsbelasting van 5.090 (in 2014 was sprake van een bate ad 17.276). De toename van het resultaat voor belastingen in 2015 ten opzichte van 2014 bedroeg 124.000. Hierin is begrepen een toename van het resultaat als gevolg van:      

een lagere dotatie van de technische voorziening voor eigen rekening een lagere dotatie van de overige voorzieningen lagere winstbijschrijving ten gunste van polishouders hogere opbrengst uit beleggingen lagere beleggingslasten lagere beheers- en personeelskosten, afschrijving bedrijfsmiddelen

210.944 2.500 142 2.130 241 375

Tegenover deze toename staat een afname van het resultaat als gevolg van:    

lagere premie-inkomsten voor eigen rekening hogere uitkeringen voor eigen rekening lager niet gerealiseerd resultaat op beleggingen hogere (wijziging van overlopende) acquisitiekosten

67.595 6.474 17.598 665

Premies Het periodieke premie-inkomen bleef in 2015 nagenoeg onveranderd op 33.074 (in 2014; 33.123). De opbrengst uit eenmalige premies en koopsommen is in dat boekjaar fors afgenomen tot 14.523 (in 2014; 82.515). Opbrengsten uit beleggingen De opbrengsten uit beleggingen (toegerekend aan de technische en de niet-technische rekening) ten gunste van het resultaat zijn toegenomen van 28.068 naar 30.198. In deze toename is begrepen:    

hogere gerealiseerde opbrengsten uit de deelneming in Heco Invest een hoger resultaat gerealiseerd bij verkoop van effecten en onroerend goed hogere intrestbaten uit verstrekte hypothecaire leningen lagere overige intrestbaten

407 2.102 718 63

Tegenover deze toename staat een daling van de beleggingsopbrengsten als gevolg van   

lagere opbrengsten uit onroerend goed lagere dividendopbrengsten lagere intrestbaten uit de verminderde omvang van de obligatieportefeuille

101 683 376 9

Niet gerealiseerd resultaat op beleggingen Het niet gerealiseerde resultaat op beleggingen voor rekening van polishouders bedraagt 941. Daarnaast is sprake van een niet gerealiseerd resultaat voor eigen rekening van – 6.129. Dit resultaat is het gevolg van enerzijds de waardetoename van de derivaten, anderzijds het terugnemen van ongerealiseerde koersverliezen m.b.t. aandelen en obligaties, welke in voorgaande jaren ten laste van het resultaat zijn verantwoord.

Uitkeringen Het totaalbedrag aan uitkeringen voor eigen rekening is in het boekjaar gestegen van 17.061 naar 22.004. Van een stijging van de uitkeringen is sprake bij de overlijdensuitkeringen (714), de uitkeringen door expiraties (3.573), de pensioen- en lijfrente-uitkeringen (612). De lasten van premievrijstelling zijn gedaald (16). De waarde van de afkoop van verzekeringen is gestegen tot een bedrag van 10.012 (in 2014; 8.481).

Toevoeging voorziening verzekeringsverplichtingen De vrijval van de voorziening verzekeringsverplichtingen bedroeg in het boekjaar 11.238 (in 2014 een toevoeging van 199.707). De benodigde aanvulling van de technische voorziening naar aanleiding van de uitgevoerde TRT is in 2015 afgenomen met ruim 36 miljoen (2014; toename van ruim 105 miljoen). Deze afname is met name veroorzaakt door een stijging van de overwaarde van de portefeuille hypothecaire leningen voor een bedrag van ruim 23 miljoen en een stijging van de rentestand voor een bedrag van ruim 11 miljoen. Rente-ontwikkeling In de Toereikendheidstoets per 31 december 2015 zijn de verzekeringsverplichtingen contant gemaakt op basis van de Rentetermijnstructuur (RTS) per 31 december 2015. Deze rentestand is gestegen in vergelijking tot de stand per 31 december 2014. In de vrijval van de voorziening verzekeringsverplichtingen is begrepen een afname van de toetsvoorziening als gevolg van een verhoging van de overwaarde begrepen in de per 31 december 2015 opgebouwde hypotheekportefeuille. De verhoging van de overwaarde van de hypotheekportefeullie werd veroorzaakt door de stijging van de RTS alsmede de daling van de marktrente voor hypothecaire leningen. Op basis van de per vorig boekjaar vastgestelde parameters bedroeg de berekende overwaarde van de op 31 december 2015 opgebouwde portefeuille (hypothecaire) leningen 71.100 (per 31 december 2014: 47.689).

Waardering aan hypotheken gerelateerde verzekeringsportefeuille (incl. verleende opties en garanties) De berekende waarde van de toetsvoorziening op 31 december 2015 voor de aan hypotheken gerelateerde verzekeringsportefeuille bedraagt 430.417 (2014; 404.196).

10

De Directie van Conservatrix heeft besloten tot strikte toepassing van de polisvoorwaarden inzake het deel van de portefeuille met polisvoorwaarden dat spreekt over rente dat wordt bijgeschreven op het investeringssaldo van de polis dat wordt afgeleid van het gemiddelde netto rendement in het voorafgaande verzekeringsjaar van alle door de verzekeraar verstrekte hypothecaire leningen. Tot nu toe werd bij toekenning van rentebijschrijvingen door Conservatrix geen verschil gemaakt tussen bruto en netto rente. Netto rente wordt berekend door van de bruto rente afsluitkosten, beheerskosten en eventuele kredietverliezen af te trekken. In het verleden werd dus te veel rente bijgeschreven ten gunste van onze polishouders. Met ingang van 1 januari 2015 is die situatie uitsluitend richting de toekomst hersteld. Er vindt dus achteraf geen correctie plaats ten nadele van de polishouder. Overigens heeft deze maatregel geen invloed op de garantiekapitalen van polishouders. Conservatrix doorloopt daartoe thans het Productontwikkeling en Review Proces (PARP). Bedrijfskosten De acquisitiekosten zijn licht gedaald tot een bedrag van 549 (in 2014; 562) Die kosten houden verband met reguliere vergoedingen aan financieel adviseurs ter zake van de totstandkoming van overeenkomsten van levensverzekering gesloten vóór 1 januari 2013. In het verslagjaar was er sprake van een afname van de geactiveerde acquisitiekosten ten bedrage van 3.324 (in 2014 was er sprake van een afname van 2.646). Het totaal aan personeelskosten bedroeg 5.815 (in 2014; 7.397), waarvan 1.322 (in 2014; 1.435) is doorbelast aan andere groepsmaatschappijen. De stijging van kosten voor inhuur derden werd meer dan gecompenseerd door een daling van de salaris- en sociale lasten. Het totaal aan beheerskosten bedroeg 5.175 (in 2014; 4.592). De stijging wordt met name veroorzaakt door een toename van de algemene kosten welke het gevolg is van een forse toename van kosten in verband met inhuur van advies, actuariële expertise en accountantskosten. De kosten voor afschrijving van bedrijfsmiddelen zijn fors toegenomen tot een bedrag van 681. De afschrijvingskosten over 2014 zijn lager als gevolg van een terugneming van een waardevermindering in het daar aan voorafgaande boekjaar van 400. Beleggingen De waarde van de beleggingen in onroerend goed bedroeg 7.400 (ultimo 2014: 14.477). Per 3 september 2015 heeft de vennootschap haar Nederlandse onroerend goed portefeuille verkocht aan haar zustermaatschappij Nijzoon. Op 28 februari 2015 heeft de vennootschap haar belang van 44,8% in het aandelenkapitaal van Heco Invest B.V geheel verkocht aan de herverzekeraar Heco Re S.A. De waarde van de overige financiële beleggingen vermeerderd met de beleggingen voor rekening van polishouders is toegenomen van 514.520 naar 553.743. De toename is toe te rekenen aan de beleggingen in hypothecaire leningen, obligaties, andere vastrentende waarden en afgeleide financiële instrumenten, waaronder begrepen beleggingen in zgn. LDI fondsen. De beleggingen in aandelen zijn in belangrijke mate afgebouwd. De vennootschap heeft een overeenkomst gesloten met de herverzekeraar Heco Re S.A., waarin bepaald is dat door de herverzekeraar beleggingen worden aangehouden in een depot dat op naam gesteld is van de vennootschap. De waarde van de in depot aan te houden beleggingen is gesteld op 100% van de toetswaarde van de verplichtingen, zoals blijkt uit de toereikendheidstoets van de verzekeraar per ultimo van het boekjaar. Contractueel is vastgelegd dat de jaarlijkse bijstelling van de in depot aangehouden beleggingen plaatsvindt uiterlijk op 1 juli van het daaropvolgende jaar. 11

Eigen vermogen De hoogte van het eigen vermogen per 31 december 2015 bedraagt 3.097 (2014; - 18.259). De toename van het eigen vermogen is het gevolg van een positief resultaat over het boekjaar . Hier tegenover staat een rechtstreekse mutatie in het eigen vermogen van – 9.269 als gevolg van een vrijval van herwaarderingsreserves wegens verkoop van onroerend goed, de deelneming in Heco Invest B.V. en van effecten. Voorziening verzekeringsverplichtingen De totale voorziening verzekeringsverplichtingen ultimo 2015 bedroeg 595.300 (ultimo 2014: 606.538). Hierin is begrepen een benodigde aanvulling van de voorziening naar aanleiding van de uitgevoerde toereikendheidstoets ultimo 2015 van 106.266. (ultimo 2014; 142.352). Verzekeringsportefeuille De ontwikkeling van de verzekeringsportefeuille was als volgt (in euro x 1.000):

Verzekerde kapitalen

Stand ultimo 2014 Vermeerdering door nieuwe verzekeringen Vermindering door uitkeringen, afkopen, etc. Stand ultimo 2015 Ontvangen koopsommen in 2015

Jaarlijkse premie

1.801.712 411.432 170.391

32.302 1.802 2.579

2.042.753

31.525 14.523

12

Naleving van de Governance Principes Dit is de verantwoording van de naleving van de Governance Principes van het Verbond van Verzekeraars door de Nederlandsche Algemeene Maatschappij van Levensverzekering "Conservatrix" N.V. over 2015. 1 Conservatrix is onderdeel van de Conservatrix Groep die bestaat uit de onderstaande verzekeraars:   

Nederlandsche Algemeene Maatschappij van Levensverzekering ‘Conservatrix’ N.V. (Conservatrix); N.V. Nederlandse Uitvaart Verzekering Maatschappij N.U.V.E.M.A. (Nuvema); en Hooghenraed Levensverzekeringen N.V. (Hooghenraed).

Conservatrix Groep S.à r.l.

Nederlandsche Algemeene Maatschappij van Levensverzekering ‘Conservatrix’ N.V.

Hooghenraed Levensverzekeringen N.V.

N.V. Nederlandse Uitvaart Verzekering Maatschappij N.U.V.E.M.A.

Onderdelen van de Groep dan wel gelieerd aan de Verzekeraars binnen de Groep zijn tevens:     

Beleggingsinstelling Nuvema B.V.; N.V. Beleggingsmaatschappij Nubeco; Stichting NUVEMA; Nijzoon B.V.; en SEAN EUROPE NV.

Deze entiteiten vallen niet binnen de reikwijdte van de Governance Principes of de verantwoording daarvan. 1.

Inleiding

1.1 Vaststelling van de Governance Principes Het Verbond van Verzekeraars (Verbond) heeft op 15 december 2010 de Governance Principes Verzekeraars (Code) vastgesteld. De intentie van de Code is om het vertrouwen in de financiële sector te herstellen en het functioneren van de sector te verbeteren. Conservatrix onderschrijft dit streven en doet dat door de Code aantoonbaar en bewust na te leven. 1.2 Voor wie zijn de Governance Principes verplicht? De Code is gebaseerd op zelfregulering. De leden van het Verbond, waaronder Conservatrix, hebben zich gecommitteerd aan de naleving van de principes en de wettelijke verankering daarvan. De Code is op 25 mei 2011 aangewezen als gedragscode in de zin van artikel 391 lid 5 van boek 2 Burgerlijk Wetboek. De inwerkingtreding van de Code is bepaald op 1 januari 2011. De wettelijke verankering heeft plaatsgevonden via het Besluit van 23 augustus 2011, Staatsblad 2011, nr. 396. Daarmee is vastgelegd dat verzekeraars zoals de Nederlandsche Algemeene Maatschappij van Levensverzekering "Conservatrix" N.V. (Conservatrix), in hun jaarverslag en op hun website dienen te rapporteren over de naleving van de Code.

1

Conservatrix Groep B.V. is per ultimo 2015 verhuisd naar Luxemburg en de naam is gewijzigd in Conservatrix Groep S.à.r.l. 13

De Code geldt tot 2015 via de wettelijke verankering voor onder andere verzekeraars met een vergunning onder de Wet op het financieel toezicht (Wft). Bij Besluit van 11 december 2014, Staatsblad 2014, nr. 555, is de verankering weer ingetrokken met ingang van 2015. Het Verbond van Verzekeraars heeft besloten om de Governance Principes als vorm van verplichte zelfregulering ultimo 2015 af te schaffen. Op grond van zowel haar lidmaatschap van het Verbond, als het oogpunt van een transparante en beheerste bedrijfsvoering, publiceert Conservatrix ook over 2015 onveranderd over de naleving van de Code. Dit past in het streven van Conservatrix naar transparantie, herstel van vertrouwen en het continu aantoonbaar maken van haar beheerste en integere bedrijfsvoering, en hier ook publiekelijk verantwoording over af te leggen. 1.3 Wat houden de Governance Principes in? De Code bevat in het bijzonder principes met betrekking tot de Raad van Commissarissen, de Directie, risicomanagement, de interne audit, het beloningsbeleid en de naleving van wet- en regelgeving. Op de Code is het pas toe of leg uit-beginsel van toepassing. Conservatrix vermeldt gemotiveerd in haar jaarverslag en op haar website per bepaling uit de Code op welke wijze zij de betreffende bepaling toepast. Indien Conservatrix niet (volledig) voldoet aan de bepaling legt zij uit waarom. Conservatrix plaatst dit verslag op haar website: http://www.conservatrix.nl/conservatrix/naleving-governance-principes Conservatrix streeft ernaar om haar governance en bedrijfsvoering te blijven optimaliseren. Daarbij is de naleving van de Code een integraal en vanzelfsprekend onderdeel. 1.4 Begrippen Waar de Code spreekt over Raad van Bestuur, wordt in de motivatie gesproken over Directie. Conservatrix kent een risicocommissie en auditcommissie, de Audit en Risicocommissie (ARC) binnen de Raad van Commissarissen (Raad) die deze functies vervult. Onder Sleutelfuncties wordt verstaan de Actuariële Functie, de Risicomanagementfunctie (tweede lijn), en de Interne Auditfunctie (derde lijn).

Compliancefunctie,

de

De gemotiveerde naleving van de Code wordt onderstaand uiteengezet, waarbij de oorspronkelijke nummering van de Code ten behoeve van de leesbaarheid wordt gehanteerd.

14

2.

Raad van Commissarissen

Conservatrix past de principes van hoofdstuk 2 van de Code toe. De aan de Raad verbonden onderdelen van de Code, zijn geborgd in zowel de profielschets van de (leden van de) Raad, als het Reglement Raad van Commissarissen Conservatrix Groep van 1 juni 2014 (Reglement). Het Reglement is in 2015 niet geëvalueerd en/of herzien. 2.1

Samenstelling en deskundigheid

2.1.1 De raad van commissarissen is zodanig samengesteld, dat hij zijn taak naar behoren kan vervullen. Complementariteit, collegiaal bestuur, onafhankelijkheid en diversiteit zijn een voorwaarde voor een goede taakvervulling door de raad van commissarissen. In 2015 is de omvang van de Raad van vier personen teruggebracht tot één persoon; de heer J.W.H. Richters. In het licht van diverse ontwikkelingen bij de verzekeraars van de Conservatrix Groep is deze situatie ongewijzigd gebleven tot ultimo 2015. De verzekeraars streven naar normalisering van de samenstelling en omvang van de Raad in 2016 zodat wordt voldaan aan de eisen van samenstelling en deskundigheid. 2.1.2 De raad van commissarissen beschikt over een voldoende aantal leden om zijn functie, ook in de commissies van de raad, goed te kunnen uitoefenen. Het geschikte aantal leden is mede afhankelijk van de aard, omvang en complexiteit van de verzekeraar. De Raad bestond ultimo 2015 uit één persoon. Het betreft de heer: 

J.W.H. Richters

In 2015 trad op 6 januari de heer De Bondt af, op 5 juni de heer Buitenhuis en op 30 juni de heer Hinse. In de loop van 2016 worden twee nieuwe leden van de Raad geworven om het gewenste aantal weer te bereiken. 2.1.3 De leden van de raad van commissarissen beschikken over gedegen kennis van de maatschappelijke functies van de verzekeraar en van de belangen van alle bij de verzekeraar betrokken partijen. De raad van commissarissen maakt een evenwichtige afweging van de belangen van de bij de verzekeraar betrokkenen zoals zijn klanten, aandeelhouders en medewerkers. De leden van de Raad hebben op grond van hun profielschets voldoende kennis van het verzekeringsbedrijf en haar belanghebbenden. De vereiste kennis maakt deel uit van deze profielschets. De leden van de Raad zijn, waar van toepassing, met goed gevolg door De Nederlandsche Bank N.V. (DNB) op geschiktheid en betrouwbaarheid getoetst. Voor de werving van leden van de Raad is een profielschets opgesteld die past binnen de profielschets voor de gehele Raad. De Raad is ook in 2015 actief geïnformeerd door Conservatrix over de activiteiten op het gebied van het centraal stellen van het belang van haar klanten, waaronder de voortgang op de implementatie en het behoud van het Keurmerk Klantgericht Verzekeren. De heer Richters heeft een relevante achtergrond in de verzekeringsbranche. De Raad maakt een evenwichtige afweging van de belangen van de bij Conservatrix betrokkenen. Dit is vastgelegd in de notulen van zijn vergaderingen. 2.1.4 Ieder lid van de raad van commissarissen is in staat om de hoofdlijnen van het totale beleid van de verzekeraar te beoordelen en zich een afgewogen en zelfstandig oordeel te vormen over de basisrisico’s die daarbij worden gelopen. Voorts beschikt ieder lid van de raad van commissarissen over specifieke deskundigheid die noodzakelijk is voor de vervulling van zijn rol binnen de raad van commissarissen. Daartoe wordt, zodra een vacature in de raad van commissarissen ontstaat, een individuele profielschets voor het nieuwe lid van de raad van commissarissen opgesteld die past binnen de profielschets die voor de gehele raad is opgesteld. Het in staat zijn om, onder andere op basis van deskundigheid, het totale beleid te beoordelen, is onderdeel 15

van de profielschets. Voor de werving van leden van de Raad is een profielschets opgesteld die past binnen de profielschets voor de gehele Raad. 2.1.5 Bij de vervulling van de vacature van voorzitter van de raad van commissarissen wordt in de op te stellen individuele profielschets aandacht besteed aan de door de verzekeraar gewenste deskundigheid en ervaring met de financiële sector en bekendheid met de sociaaleconomische en politieke cultuur en de maatschappelijke omgeving van de belangrijkste markten waarin de verzekeraar opereert. Dit principe is nader uitgewerkt in de profielschets van de voorzitter van de Raad. 2.1.6 Ieder lid van de raad van commissarissen, de voorzitter in het bijzonder, is voldoende beschikbaar en bereikbaar om zijn taak binnen de raad van commissarissen en de commissies van de raad waarin hij zitting heeft naar behoren te vervullen. Dit principe is nader uitgewerkt in het Reglement. De leden van de Raad spreken elkaar aan op het voldoende beschikbaar zijn. Conservatrix is van mening dat zij een voldoende beroep heeft kunnen doen op de leden van de Raad, ook met de beperkte samenstelling. De Raad komt minimaal zes maal per jaar bijeen. In 2015 is dat aanzienlijk meer geweest. 2.1.7 Ieder lid van de raad van commissarissen ontvangt een passende vergoeding in relatie tot het tijdsbeslag van de werkzaamheden. Deze vergoeding is niet afhankelijk van de resultaten van de verzekeraar. De wijze van bezoldiging van de leden van de Raad is vastgelegd in het Reglement van de Raad en de statuten van de Conservatrix Groep (artikel 15). Deze wordt vastgesteld door de algemene vergadering van aandeelhouders van de Conservatrix, conform artikel 13, Bezoldiging Raad, van het Reglement van de Raad. De vergoeding is gerelateerd aan het (verwachte) tijdsbeslag van de betreffende werkzaamheden en is niet afhankelijk van de resultaten van Conservatrix. Gelet op de beperkte samenstelling van de Raad (ondertal) en de omstandigheden waar de verzekeraars binnen de Conservatrix Groep zich bevinden, is vastgesteld dat er een groot beroep op de heer Richters wordt gedaan in belasting en tijd. In feite vervult de heer Richters de taken die normaal verdeeld zijn over de gehele Raad. Derhalve is voor de heer Richters een beloning vastgesteld die passend is bij de realiteit en omvang van het huidige tijdsbeslag. Dit betekent dat door de algemene vergadering aandeelhouder in 2015 is besloten dat:  

de heer Richters een beloning is toegekend die gedurende de periode van ondertal wordt vermenigvuldigd met een factor 2 (van 24.000 euro naar 48.000 euro per jaar); dit is geeffectueerd met ingang van 1 november 2014.

Deze beloning is de totale beloning voor het lidmaatschap van de Raden van zowel de verzekeraars van de Conservatrix Groep, als de Conservatrix Groep zelf. Conservatrix, de Raad en de algemene vergadering van aandeelhouders zijn van mening dat de beloning passend is. 2.1.8 De voorzitter van de raad van commissarissen ziet toe op de aanwezigheid van een programma van permanente educatie voor de leden van de raad van commissarissen, dat tot doel heeft de deskundigheid van de commissarissen op peil te houden en waar nodig te verbreden. De educatie heeft in ieder geval betrekking op relevante ontwikkelingen binnen de verzekeraar en de financiële sector, op corporate governance in het algemeen en die van de financiële sector in het bijzonder, op de zorgplicht jegens de klant, integriteit, het risicomanagement, financiële verslaggeving en audit. Ieder lid van de raad van commissarissen neemt deel aan het programma en voldoet aan de eisen van permanente educatie. De Raad is in 2012 gestart met het permanente educatieprogramma. In 2015 is, gelet op de omstandigheden waarin de verzekeraars zich bevinden, slechts beperkte uitvoering gegeven aan het permanente educatieprogramma. Daarbij is het sturen op Solvency II aan de orde geweest.

16

2.1.9 De beoordeling van de effectiviteit van de in principe 2.1.8 bedoelde permanente educatie maakt deel uit van de jaarlijkse evaluatie van de raad van commissarissen. Gelet op de omstandigheden waar de verzekeraars binnen de Conservatrix Groep zich bevinden, heeft de jaarlijkse evaluatie van het eigen functioneren van de Raad niet plaatsgevonden. Op grond daarvan, heeft ook de beoordeling van de effectiviteit van het programma van permanente educatie niet plaatsgevonden. De Raad is van mening dat de permanente educatie niet voldoende effectief was. Door andere prioriteiten is beperkt geïnvesteerd in een volwaardige permanente educatie. 2.1.10 Naast de jaarlijkse evaluatie van het eigen functioneren van de raad van commissarissen wordt dit functioneren eens in de drie jaar onder onafhankelijke begeleiding geëvalueerd. De betrokkenheid van ieder lid van de raad van commissarissen, de cultuur binnen de raad van commissarissen en de relatie tussen de raad van commissarissen en de raad van bestuur maken deel uit van deze evaluatie. Gelet op de omstandigheden waar de verzekeraars binnen de Conservatrix Groep zich bevinden, heeft de jaarlijkse evaluatie van het eigen functioneren van de Raad niet plaatsgevonden. Jaarlijks evalueert de Raad zijn eigen functioneren conform het principe. Hier is in 2015 van afgeweken door de situatie van ondertal. In 2015 stond de driejaarlijkse zelfevaluatie onder onafhankelijke begeleiding gepland. Gezien de situatie van ondertal was dit niet realistisch en is hier geen invulling aan gegeven. Daarmee is niet voldaan aan het principe. 2.2

Taak en werkwijze

2.2.1 Bij zijn toezicht besteedt de raad van commissarissen bijzondere aandacht aan het risicobeheer van de verzekeraar. Iedere bespreking van het risicobeheer wordt voorbereid door een risico- of vergelijkbare commissie, die daartoe door de raad van commissarissen uit zijn midden is benoemd. De ARC is in 2015 zesmaal bijeen geweest. Daarbij heeft de ARC ook met de certificerend actuaris en de externe accountant gesproken en is er afstemming geweest met de Interne Auditfunctie. Hier zijn notulen van beschikbaar. De ARC maakt bij haar werkzaamheden onder andere gebruik van rapportages zoals de Kwartaalrapportage Risicomanagement en Compliance, de Kwartaalrapportage Interne Audit, het accountantsverslag en het actuarieel verslag. Ultimo 2015 was de heer Richters voorzitter en enig lid van de ARC. 2.2.2 Voor de risicocommissie gelden, evenals voor de auditcommissie, specifieke competentie- en ervaringseisen. Zo moet een aantal leden van de risicocommissie beschikken over grondige kennis van de financieel-technische aspecten van het risicobeheer of over de nodige ervaring die een gedegen beoordeling van risico’s mogelijk maakt en moet een aantal leden van de auditcommissie beschikken over grondige kennis van financiële verslaglegging, interne beheersing en audit of over de nodige ervaring die een gedegen toezicht op deze onderwerpen mogelijk maakt. Dit principe is nader uitgewerkt in de profielschets van de leden van de Raad. De profielschets schrijft voor welke kennis- en ervaringscompetenties noodzakelijk zijn op thema’s als de:    

Actuariële functie; Compliancefunctie; Interne Auditfunctie; en Risicomanagementfunctie.

17

3.

Raad van bestuur

Conservatrix past de principes van hoofdstuk 3 van de Code toe met uitzondering van 3.1.7, 3.1.8, 3.2.4, zoals onder toegelicht. De aan de Directie verbonden onderdelen van de Code, zijn geborgd in zowel de profielschets van de (leden van de) Directie, als het Reglement inzake de Directie Conservatrix N.V. van 17 juli 2014. Dit reglement is in 2015 geëvalueerd en herzien, mede in het kader van mutaties binnen de Directie. 3.1

Samenstelling en deskundigheid

3.1.1 De raad van bestuur is zodanig samengesteld, dat hij zijn taak naar behoren kan vervullen. Complementariteit, collegiaal bestuur en diversiteit zijn een voorwaarde voor een goede taakvervulling door de raad van bestuur. De statutaire Directie van Conservatrix bestond ultimo 2015 uit twee directeuren. Het betreft de heren:  Drs R. Collé RC, voorzitter; R.C. van Kooten.Daarnaast is de heer drs. P.P.A. Bronger RBA titulair directeur. In 2015 zijn de heer A.C. Hopma en de heer J.E. Henny afgetreden, de heer R. Collé is toegetreden tot de Directie. Elke directeur heeft een eigen takenpakket, toegespitst op ervaring en deskundigheid, beschreven in het Reglement inzake de Directie. Op de leden van de Directie is een profielschets van toepassing waarin dit principe is verwerkt. 3.1.2 Ieder lid van de raad van bestuur beschikt over gedegen kennis van de financiële sector in het algemeen en het verzekeringswezen in het bijzonder. Ieder lid beschikt over gedegen kennis van de maatschappelijke functies van de verzekeraar en van de belangen van alle betrokken partijen. Voorts beschikt ieder lid van de raad van bestuur over grondige kennis om de hoofdlijnen van het totale beleid van de verzekeraar te kunnen beoordelen en bepalen en zich een afgewogen en zelfstandig oordeel te kunnen vormen over risico’s die daarbij worden gelopen. De leden van de Directie hebben op grond van hun profielschets voldoende kennis van het verzekeringsbedrijf en haar belanghebbenden. De vereiste kennis maakt deel uit van deze profielschets voor de betreffende personen. De leden van de Directie zijn, waar van toepassing, met goed gevolg door DNB op geschiktheid en betrouwbaarheid getoetst. Voor de werving van leden van de Directie is een profielschets opgesteld die past binnen de profielschets voor de gehele Directie. 3.1.3 De voorzitter van de raad van bestuur ziet toe op de aanwezigheid van een programma van permanente educatie voor de leden van de raad van bestuur, dat tot doel heeft de deskundigheid van de leden van de raad van bestuur op peil te houden en waar nodig te verbreden. De educatie heeft in ieder geval betrekking op relevante ontwikkelingen binnen de verzekeraar en de financiële sector, op corporate governance in het algemeen en die van de financiële sector in het bijzonder, op de zorgplicht jegens de klant, integriteit, het risicomanagement, financiële verslaggeving en audit. Zie principe 2.1.8. 3.1.4 Ieder lid van de raad van bestuur neemt deel aan het programma als bedoeld in 3.1.3 en voldoet aan de eisen van permanente educatie. Eén en ander is voorwaarde voor het kunnen functioneren als lid van de raad van bestuur. De raad van commissarissen vergewist zich ervan of de leden van de raad van bestuur voldoende deskundig zijn. Zie hiervoor de toelichting onder 3.1.3. Het toezicht houden op of de leden van de Directie kunnen blijven voldoen aan de deskundigheidseisen is geborgd in het Reglement. Het deelnemen aan de permanente educatie is geborgd in het Reglement inzake de Directie. Zie principe 2.1.8.

18

3.1.5 De verzekeraar vermeldt jaarlijks in zijn jaarverslag hoe invulling is gegeven aan de principes 3.1.3 en 3.1.4. Conservatrix vermeldt in haar jaarverslag gemotiveerd hoe zij invulling geeft aan de Code, waaronder deze specifieke principes. 3.1.6 De raad van bestuur draagt, met inachtneming van de door de raad van commissarissen goedgekeurde risicobereidheid, zorg voor een evenwichtige afweging tussen commerciële belangen van de verzekeraar en te nemen risico’s. Conservatrix heeft haar risicobereidheid op diverse thema’s vastgesteld en vertaald naar (kapitaal-) beleid. Deze risicobereidheid dient in de praktijk als kader voor de bedoelde afweging. Besluitvorming in het overleg van de Directie vindt plaats op basis van een aantal vaststaande criteria die zijn vastgelegd in het besluitvormingsdocument. Zo wordt dit document altijd voorzien van het oordeel van ten minste een van de Sleutelfuncties in de tweede lijn. Voor het duiden van risico’s, is het oordeel van deze Sleutelfuncties een extra countervailing power bij de besluitvorming. Dit betekent dat eventuele bevindingen nadrukkelijk worden meegewogen in de besluitvorming en vastgelegd in de notulen van het directieoverleg De Sleutelfuncties in de tweede lijn zijn onafhankelijk. De werking van deze Sleutelfuncties is vastgesteld in de reglementen van deze Sleutelfuncties. Bij het uitoefenen van de Sleutelfuncties wordt aandacht besteed aan het belang van financiële stabiliteit en de impact die risico’s mogelijk hebben op het risicoprofiel van Conservatrix. 3.1.7 Binnen de raad van bestuur wordt aan een van de leden van de raad van bestuur de taak opgedragen besluitvorming binnen de raad van bestuur op het punt van risicobeheer voor te bereiden. Het betrokken lid van de raad van bestuur is tijdig betrokken bij de voorbereiding van beslissingen die voor de verzekeraar van materiële betekenis voor het risicoprofiel zijn, in het bijzonder waar deze beslissingen een afwijking van de door de raad van commissarissen goedgekeurde risicobereidheid tot gevolg kunnen hebben. Bij het uitoefenen van de risicobeheerfunctie wordt tevens aandacht besteed aan het belang van financiële stabiliteit en de impact die systeemrisico´s mogelijk hebben op het risicoprofiel van de eigen instelling. Het principe is opgenomen in het Reglement inzake de Directie. Er vindt afstemming plaats alvorens besluitvorming plaatsvindt. Het onderdeel risicobeheer, inclusief het oordeel van ten minste één van de Sleutelfuncties in de tweede lijn, is onderdeel van het besluitvormingsproces en wordt als zodanig vastgelegd in het besluitvormingsdocument. De leden van de Directie stemmen individueel bij materiele onderwerpen binnen hun takenpakket tijdig af met de betrokken Sleutelfuncties in de tweede lijn. 3.1.8 Het lid van de raad van bestuur bij wie de taak is belegd de besluitvorming binnen de raad van bestuur op het punt van risicobeheer voor te bereiden kan zijn functie combineren met andere aandachtsgebieden, op voorwaarde dat hij geen individuele commerciële verantwoordelijkheid draagt voor en onafhankelijk functioneert van commerciële taakgebieden. In het Reglement inzake de Directie zijn de taakgebieden van de leden van de Directie vastgelegd. Daarbij is er nadrukkelijk voor gekozen om de commerciële verantwoordelijkheden en het risicobeheer te scheiden. 3.2

Taak en werkwijze

3.2.1 De raad van bestuur van de verzekeraar draagt bij zijn handelen zorg voor een evenwichtige afweging van alle belangen van de bij de verzekeraar betrokken partijen zoals zijn klanten, aandeelhouders en medewerkers. Hierbij wordt rekening gehouden met de continuïteit van de verzekeraar, de maatschappelijke omgeving waarin de verzekeraar functioneert en wet- en regelgeving en codes die op de verzekeraar van toepassing zijn. Door middel van het besluitvormingsproces zoals onder 3.1.6 en 3.1.7 beschreven vindt belangenafweging en de vastlegging daarvan plaats.

19

3.2.2 Het centraal stellen van de klant is een noodzakelijke voorwaarde voor de continuïteit van de verzekeraar. Onverminderd principe 3.2.1 draagt de raad van bestuur er zorg voor dat de verzekeraar zijn klanten te allen tijde zorgvuldig behandelt. De raad van bestuur draagt er zorg voor dat de zorgplicht jegens de klant wordt verankerd in de cultuur van de verzekeraar. Conservatrix is al sinds 1872 gericht op het bieden van financiële zekerheid aan klanten. Conservatrix als familiebedrijf wordt niet gedreven door korte termijnwinst, maar door een bestendige visie gericht op continuïteit. Het centraal stellen van het klantbelang is een belangrijk thema waaraan continu aandacht wordt gegeven. Tevens beschikt Conservatrix over het Keurmerk Klantgericht Verzekeren. 3.2.3 De leden van de raad van bestuur oefenen hun functie op een zorgvuldige, deskundige en integere manier uit met inachtneming van de van toepassing zijnde wet- en regelgeving, codes en reglementen. Ieder lid van de raad van bestuur tekent een moreel-ethische verklaring. In de toelichting op deze Code is een modelverklaring opgenomen. Dit model kan iedere verzekeraar naar eigen inzicht aanvullen. Ieder lid van de Directie heeft de moreel-ethische verklaring afgelegd en getekend. De Directie draagt er zorg voor dat deze verklaring wordt vertaald in principes die gelden als leidraad voor het handelen van alle medewerkers van Conservatrix. Dit gebeurt bijvoorbeeld door het opstellen en uitvoeren van beleid. De leden van de Directie zijn onder andere gebonden aan de interne integriteitsregeling van Conservatrix, de Gedragscode Belangenverstrengeling. Deze is in 2014 geïmplementeerd. In 2015 is de naleving wederom getoetst op het gebied van nevenfuncties. De Compliancefunctie draagt onder andere bij aan het naleven van wet- en regelgeving en integer gedrag in de ruimste zin, door de Directie, maar ook de medewerkers. 3.2.4 De raad van bestuur draagt er zorg voor dat de in principe 3.2.3 bedoelde verklaring wordt vertaald in principes die gelden als leidraad voor het handelen van alle medewerkers van de verzekeraar. Iedere nieuwe medewerker van de verzekeraar wordt bij indiensttreding uitdrukkelijk gewezen op de inhoud van deze principes door middel van een verwijzing naar deze principes in het arbeidscontract en wordt geacht deze principes na te leven. In de arbeidscontracten is geen verwijzing opgenomen naar de principes van de moreel-ethische verklaring. In de arbeidscontracten is wel een verwijzing opgenomen naar het personeelsreglement. In 2016 wordt het personeelsreglement aangepast met een verwijzing naar de moreel-ethische verklaring. De principes zijn in 2015 onderdeel van werkbesprekingen geweest. Iedere medewerker van de verzekeraar heeft daarbij een moreel-ethische verklaring afgelegd en deze ondertekend. In de nieuwe Regeling Screening, is dit geborgd voor nieuwe en tijdelijke medewerkers. Niet alleen beleidsbepalers en commissarissen van de verzekeraar, maar ook alle medewerkers met inhoudelijk klantcontact en medewerkers die het risicoprofiel van de verzekeraar wezenlijk kunnen beïnvloeden moeten wettelijk gezien de moreel-ethische verklaring afleggen. De Directie heeft besloten dit onderscheid niet te hanteren, maar de moreel-ethische verklaring door alle medewerkers van de verzekeraar te laten afleggen. De Directie is van mening dat dit bijdraagt aan de integere bedrijfsvoering.

20

4.

Risicomanagement

De Directie draagt zorg voor systematische controle op de beheersing van de risico's die met de (bedrijfs)activiteiten van Conservatrix samenhangen. Conservatrix voert dit uit, onder andere door het effectief inrichten van de Sleutelfuncties van de tweede en de derde lijn, te weten de:    

Actuariële functie; Compliancefunctie; Risicomanagementfunctie binnen de tweede lijn; en de Interne Audifunctie binnen de derde lijn.

De Sleutelfuncties zijn objectief en onafhankelijk. De Sleutelfuncties binnen de tweede lijn ontwikkelen beleid en ondersteunen bij de inrichting van processen. Zij adviseren en ondersteunen het lijnmanagement en de Directie, en monitoren, waar van toepassing, de uitvoering van beleid. Zij rapporteren rechtstreeks aan Directie en Raad. Een beheerste bedrijfsvoering, waar de Sleutelfuncties een belangrijke rol in spelen, is onverbrekelijk verbonden met ondernemen. Kwaliteit van de besturing van de organisatie en kwaliteit en effectiviteit van processen en risicomanagement zijn daarbij onmisbaar. Door inzicht en (additionele) zekerheid te verschaffen over het systeem van interne beheersing dragen de Sleutelfuncties bij aan het functioneren van de bedrijfsvoering en aan het succes van Conservatrix. De Sleutelfuncties Risicomanagement, Interne Audit en Compliance worden waar van toepassing nader toegelicht onder hoofdstuk 4, 5 en 7. Conservatrix heeft de principes van hoofdstuk 4 van de Code in 2015 gedeeltelijk toegepast gezien de ontwikkelingen binnen de RvC. 4.1 De raad van bestuur, en binnen de raad van bestuur primair de voorzitter van de raad van bestuur, is verantwoordelijk voor het vaststellen, uitvoeren, monitoren en waar nodig bijstellen van het algehele risicobeleid van de verzekeraar. De risicobereidheid wordt op voorstel van de raad van bestuur tenminste jaarlijks ter goedkeuring aan de raad van commissarissen voorgelegd. Tussentijdse materiële wijzigingen van de risicobereidheid worden eveneens ter goedkeuring aan de raad van commissarissen voorgelegd. Het principe is opgenomen in de reglementen van de Directie en de Raad. In de praktijk wordt het principe ook nageleefd, onder begeleiding van de Risicomanagementfunctie. Conservatrix kent een integraal risicobeleid zoals vastgelegd in het Risicomanagementhandboek. Conservatrix heeft haar risicobeleid op diverse thema’s nader uitgewerkt. Mede met het oog op de verdere implementatie van Solvency II wetgeving, wordt sinds 2015 voor een aantal thema’s gewerkt aan nadere verdieping van het beleid. In 2015 is de risicobereidheid niet geëvalueerd door de Directie en ter goedkeuring aangeboden aan de Raad gezien de ontwikkelingen die hebben plaatsgevonden. Tussentijdse materiële wijzigingen en aanvullingen hierin worden aan de Raad voorgelegd. Verder vindt jaarlijks een risico-inventarisatie en -weging plaats. Deze wordt via de ARC aan de Raad voorgelegd. Rapportage vindt plaats door middel van de Kwartaalrapportage Risicomanagement en Compliance. 4.2 De raad van commissarissen houdt toezicht op het door de raad van bestuur gevoerde risicobeleid. Daartoe bespreekt de raad van commissarissen het risicoprofiel van de verzekeraar en beoordeelt hij op strategisch niveau of kapitaalallocatie en liquiditeitsbeslag in algemene zin in overeenstemming zijn met de goedgekeurde risicobereidheid. Bij de uitoefening van deze toezichtrol wordt de raad van commissarissen geadviseerd door de risicocommissie die hiertoe uit de raad van commissarissen is gevormd. Hier wordt in de eerste plaats verwezen naar de toelichting op de naleving van principe 2.2.1. De Raad is betrokken bij de vaststelling van het risicobeleid en de risicobereidheid. De Risicomanagementfunctie voert risicoinventarisaties uit. Hier wordt een risicobereidheid aan gekoppeld. Over de status van het risicoprofiel en de solvabiliteit wordt aan de Directie gerapporteerd in de Kwartaalrapportage Risicomanagement en Compliance waar de Raad een afschrift van ontvangt, dat in de ARC wordt besproken. De Raad wordt geïnformeerd over de bevindingen van de ARC. De Raad wordt eveneens betrokken bij de uitvoering van het 21

Own Risk and Solvency Assessment (ORSA) van Conservatrix. De ORSA is een instrument waarmee de Directie risico, kapitaal en rendement gezamenlijk beschouwt in de context van de strategie. 4.3 De raad van commissarissen beoordeelt periodiek op strategisch niveau of de bedrijfsactiviteiten in algemene zin passen binnen de risicobereidheid van de verzekeraar. De voor deze beoordeling relevante informatie wordt op zodanige wijze door de raad van bestuur aan de raad van commissarissen verstrekt dat deze laatste in staat is zich daar een gedegen oordeel over te vormen. De beoordeling vond vooral plaats bij gelegenheid van de vaststelling van het strategisch jaarplan van Conservatrix in combinatie met het uitvoeren van de ORSA. De Raad ontvangt alle relevante informatie, waaronder risicorapportages zoals de Kwartaalrapportage Risicomanagement en Compliance. De ARC bevraagt ieder kwartaal de Directie en de Sleutelfuncties op relevante onderwerpen. De Directie van Conservatrix bespreekt ieder kwartaal de actuele ontwikkelingen en de daaraan verbonden risico’s met de Raad. 4.4 De raad van bestuur draagt er zorg voor dat het risicobeheer zodanig adequaat is ingericht dat hij tijdig op de hoogte is van materiële risico’s die de verzekeraar loopt opdat deze risico’s beheerst kunnen worden. Beslissingen die van materiële betekenis zijn voor het risicoprofiel, de kapitaalallocatie of het liquiditeitsbeslag, worden genomen door de raad van bestuur. De Directie geeft invulling aan een adequaat risicobeheer door onder andere het instellen van Sleutelfuncties in de tweede lijn. Risicobeoordeling is een vast onderdeel van besluitvorming. De Sleutelfuncties zijn onafhankelijk waarbij de werking is vastgelegd in een reglement per Sleutelfunctie. Bij het uitoefenen van de Sleutelfuncties bestaan voldoende gelegenheden voor het escaleren naar de Raad indien er onvoldoende invulling zou worden gegeven aan dit principe, of indien andere omstandigheden daartoe aanleiding zouden geven. Besluitvorming in het overleg van de Directie, wordt altijd voorzien van het oordeel van ten minste een van de Sleutelfuncties in de tweede lijn. Indien relevant voor het duiden van risico’s, is het oordeel van deze Sleutelfuncties een extra countervailing power bij de besluitvorming. In 2015 is het Reglement Risicomanagementfunctie niet meer geëvalueerd en herzien, door andere prioriteiten. Dit is echter voor 2016 opgenomen als onderdeel van het Solvency II project. Aandachtspunten worden expliciet benoemd in de Kwartaalrapportage Risicomanagement en Compliance. Periodiek, maar ten minste maandelijks, vindt er een regulier overleg plaats tussen de Risicomanager, de Compliance Officer en de individuele leden van de Directie. Daarnaast vindt er op ad-hoc basis zoveel overleg plaats, als aanvullend noodzakelijk wordt geacht door Directie en/of Sleutelfuncties. 4.5 Iedere verzekeraar heeft een Product Goedkeuringsproces. De raad van bestuur draagt zorg voor de inrichting van het Product Goedkeuringsproces en is verantwoordelijk voor het adequaat functioneren daarvan. Producten die het Product Goedkeuringsproces binnen de verzekeraar doorlopen worden niet op de markt gebracht of gedistribueerd zonder een zorgvuldige afweging van de risico’s door de risicomanagementfunctie binnen de verzekeraar en zorgvuldige toetsing van andere relevante aspecten, waaronder de zorgplicht jegens de klant. De interne auditfunctie controleert op basis van een jaarlijkse risico-analyse of opzet, bestaan en werking van het proces effectief zijn en informeert de raad van bestuur en de desbetreffende (risico)commissie van de raad van commissarissen omtrent de uitkomsten hiervan. Conservatrix beschikt over een Product Acceptatie en Evaluatie Proces (PAEP). In 2014 was het PAEP onderwerp van een interne audit in opdracht van de Directie. In opzet, bestaan en werking voldeed het PAEP binnen Conservatrix nog niet volledig aan de gestelde eisen. De Interne Auditfunctie heeft een aantal aanbevelingen gedaan. Deze aanbevelingen zijn in 2015 voor wat betreft de opzet verwerkt in de vorm van een geëvalueerd en herzien PAEP. De Interne Auditfunctie monitort in 2015 de voortgang van de aanbevelingen uit 2014. De Interne Auditfunctie neemt de werking van het PAEP mee in de risicoanalyse ten behoeve van haar jaarplan 2016. De Interne Auditfunctie heeft de Directie, als opdrachtgever, in 2015 geïnformeerd over de uitkomsten van haar monitoring van de aanbevelingen.

22

5. Audit Conservatrix past de principes van hoofdstuk 5 van de Code toe. Dit is opgenomen in het Reglement Interne Auditfunctie. De Interne Auditfunctie verschaft (aanvullende) zekerheid en voert adviesopdrachten uit om meerwaarde te leveren aan en de operationele activiteiten te verbeteren van Conservatrix. De Interne Auditfunctie helpt Conservatrix haar doelstellingen te realiseren door met een systematische, gedisciplineerde aanpak de effectiviteit van risicomanagement en beheersings- en besturingsprocessen te evalueren en te verbeteren. De doelstelling van de Interne Auditfunctie is het ondersteunen van de medewerkers, het lijnmanagement en de Directie in het doeltreffend uitvoering geven aan hun verantwoordelijkheden. Zij doet dit door hen te voorzien van analyses, evaluaties, aanbevelingen, advies en informatie over de huidige manieren van werken en hoe dat anders en/of beter kan. 5.1 De raad van bestuur draagt zorg voor systematische controle op de beheersing van de risico's die met de (bedrijfs)activiteiten van de verzekeraar samenhangen. Dit principe is verankerd in de reglementen van de Directie en de Raad, en het Reglement Interne Auditfunctie en wordt in de praktijk nageleefd. De Directie stelt jaarlijks een audit jaarplan vast. 5.2 Binnen de verzekeraar is een interne auditfunctie werkzaam die onafhankelijk is gepositioneerd. Het hoofd interne audit rapporteert aan de voorzitter van de raad van bestuur en heeft een rapportagelijn naar de voorzitter van de auditcommissie. De werking en onafhankelijkheid alsmede de rapportagestructuur van de Interne Auditfunctie is in overeenstemming met dit principe en vastgesteld in het Reglement Interne Auditfunctie. De uitvoering van de Interne Auditfunctie is uitbesteed aan een externe partij, een gerenommeerde top vier accountantsorganisatie. De externe partij is verantwoordelijk voor de uitvoering van de Interne Auditfunctie, waarborgt de kwaliteit, en brengt de auditrapportages onder haar verantwoordelijkheid uit. De externe partij maakt bij haar werkzaamheden gebruik van een medewerker die in vaste dienst van een van de verzekeraars is en die hiervoor door de voorzitter van de Directie is aangesteld teneinde de uitvoeringslasten te beperken. Uiteraard blijft Conservatrix, en in het bijzonder de voorzitter van de Directie, eindverantwoordelijk voor de Interne Auditfunctie. De vereiste rapportagelijnen zijn eveneens verankerd in het Reglement Interne Auditfunctie. Het audit jaarplan 2015 is uitgevoerd. Het audit jaarplan is tussentijds nog niet schriftelijk geëvalueerd. Daarnaast is er een balanced scorecard ontwikkeld, op basis waarvan het functioneren van de Interne Auditfunctie door de verzekeraar is beoordeeld. 5.3 De interne auditfunctie heeft tot taak te beoordelen of de interne beheersmaatregelen in opzet, bestaan en in werking effectief zijn. Daarbij ziet zij onder meer op de kwaliteit en effectiviteit van het functioneren van de governance, het risicobeheer en de beheersprocessen binnen de verzekeraar. De interne auditfunctie rapporteert over de bevindingen aan de raad van bestuur en de auditcommissie. Dit principe is verankerd in het Reglement Interne Auditfunctie. De Interne Auditfunctie beoordeelt de effectiviteit van onder andere de risicobeheersing binnen Conservatrix op basis van een audit jaarplan dat jaarlijks risicogebaseerd wordt opgesteld en uitgevoerd. Voorbeelden van interne audits die in 2015 plaatsvonden waren:  

Periodieke financiële rapportageprocessen; en Uitkering-, premie-restitutie en afkoopprocessen.

De Interne Auditfunctie rapporteerde over deze bevindingen aan de Directie en de ARC met een afschrift aan de Raad. De Interne Auditfunctie heeft haar bevindingen besproken met zowel de Directie, de Sleutelfuncties en de ARC.

23

5.4 Tussen de interne auditfunctie, de externe accountant en de risico- of auditcommissie van de raad van commissarissen vindt periodiek informatie-uitwisseling plaats. In het kader van deze informatie-uitwisseling is ook de risicoanalyse en het auditplan van de interne auditfunctie en van de externe accountant onderwerp van overleg. De Interne Auditfunctie overlegt periodiek met de externe accountant al naar gelang de noodzaak, maar ten minste jaarlijks. De Interne Auditfunctie bespreekt haar bevindingen met zowel de Directie als de ARC. Dit is verankerd in het Reglement Interne Auditfunctie. 5.5 In het kader van de algemene controleopdracht voor de jaarrekening rapporteert de externe accountant in zijn verslag aan de raad van bestuur en de raad van commissarissen zijn bevindingen over de kwaliteit en effectiviteit van het functioneren van de governance, het risicobeheer en de beheersprocessen binnen de verzekeraar. De externe accountant geeft in de praktijk uitvoering aan dit principe. De externe accountant verbindt dit aan de Wft en het Besluit prudentiële regels Wft (artikel 17), en in het algemeen aan haar oordeel over de beheerste bedrijfsvoering. Zij rapporteert hierover in haar accountantsverslag. 5.6 De interne auditfunctie neemt het initiatief om met de Nederlandsche Bank en de externe accountant tenminste jaarlijks in een vroegtijdige fase elkaars risicoanalyse en bevindingen en auditplan te bespreken. De externe accountant en de Interne Auditfunctie geven in de praktijk deels uitvoering aan dit principe. In 2015 heeft overleg tussen de Interne Auditfunctie en de externe accountant plaatsgevonden. In 2015 heeft geen overleg tussen de Interne Auditfunctie en DNB plaatsgevonden. In 2014 heeft de Interne Auditfunctie DNB uitgenodigd voor een vervolgafspraak. Deze vervolgafspraak heeft niet plaatsgevonden. In 2015 heeft de Interne Auditfunctie DNB niet uitgenodigd voor overleg, daar DNB heeft aangegeven dat zij hiertoe het initiatief zouden nemen.

24

6.

Beloningsbeleid

Conservatrix past de principes van hoofdstuk 6 van de Code toe, met uitzondering van de hieronder beschreven situaties. De principes zijn deels opgenomen in het Reglement van de Raad en het beloningsbeleid van Conservatrix. In 2015 heeft Conservatrix noch aan haar Directie, noch aan haar senior management, noch aan haar medewerkers variabele beloningen toegekend, uitgekeerd of laten uitkeren. De Regeling inzake beheerst beloningsbeleid dateert uit 2011 en is in 2015 geëvalueerd door de Risicomanagementfunctie en de Compliancefunctie, waarbij onder andere de Directie en de Remuneratiecommissie betrokken zijn. Ultimo 2015 is een concept beloningsbeleid opgeleverd. Dit is in het eerste kwartaal van 2016 besproken. Het vernieuwde beloningsbeleid voorziet in 2016, na goedkeuring door de Directie, Raad en de aandeelhouder, in de situaties hieronder beschreven, voor zover nu nog niet expliciet wordt voorzien. 6.1

Uitgangspunt

6.1.1 De verzekeraar voert een zorgvuldig, beheerst en duurzaam beloningsbeleid dat in lijn is met zijn strategie en risicobereidheid, doelstellingen en waarden en waarbij rekening wordt gehouden met de lange termijn belangen van de verzekeraar, de relevante internationale context en het maatschappelijk draagvlak. De raad van commissarissen en de raad van bestuur nemen dit uitgangspunt in acht bij het vervullen van hun taken met betrekking tot het beloningsbeleid. Conservatrix voert een zorgvuldig, beheerst en duurzaam beloningsbeleid. Daarvoor heeft Conservatrix een Regeling inzake beheerst beloningsbeleid opgesteld. Deze Regeling ziet onder andere op de beloning van de Directie. Hierin worden veel van de principes gerelateerd aan dit thema uitgewerkt. 6.2

Governance

6.2.1 De raad van commissarissen is verantwoordelijk voor het uitvoeren en evalueren van het vastgestelde beloningsbeleid ten aanzien van de leden van de raad van bestuur. Daarnaast geeft de raad van commissarissen goedkeuring aan het beloningsbeleid voor het senior management en ziet hij toe op de uitvoering daarvan door de raad van bestuur. Tevens keurt de raad van commissarissen de beginselen van het beloningsbeleid voor overige medewerkers van de verzekeraar goed. Het beloningsbeleid van de verzekeraar omvat mede het beleid met betrekking tot het toekennen van retentie-, exit- en welkomstpakketten. De Raad ziet, door middel van zijn Remuneratiecommissie, toe op naleving van het beloningsbeleid conform zijn Reglement. Verder ziet de Raad er op toe dat de Directie voor de medewerkers een beloningsbeleid voert dat in overeenstemming is met haar uitgangspunten en niet aanmoedigt tot het nemen van risico’s die voor Conservatrix niet aanvaardbaar zijn. In 2015 is er geen sprake geweest van het verstrekken van retentie-, exit- en welkomstpakketten. De bepalingen opgenomen in de arbeidsovereenkomst inzake de bescherming van de rechtspositie van de statutair directeur zijn bij de evaluatie van het beloningsbeleid in 2015 geformaliseerd. In 2015 is door andere prioriteiten de Remuneratiecommissie niet bijeen geweest ten behoeve van dit specifieke thema. Conservatrix acht dit ook voor 2015 acceptabel, daar Conservatrix aan haar Directie geen variabele beloningen heeft toegekend, uitgekeerd of laten uitkeren. Wel hebben er beoordelingsgesprekken plaatsgevonden tussen de Remuneratiecommissie en de leden van de Directie. De Remuneratiecommissie zal in 2016 wel betrokken zijn bij de totstandkoming van het vernieuwde beleid.

25

6.2.2. De raad van commissarissen bespreekt jaarlijks de hoogste variabele inkomens. De raad van commissarissen ziet erop toe dat de raad van bestuur ervoor zorg draagt dat de variabele beloningen binnen de verzekeraar passen binnen het vastgestelde beloningsbeleid van de verzekeraar en in het bijzonder of deze voldoen aan de in deze paragraaf genoemde principes. Tevens bespreekt de raad van commissarissen materiële retentie, exit en welkomstpakketten en ziet erop toe dat deze passen binnen het vastgestelde beloningsbeleid van de verzekeraar en niet excessief zijn. Zie principe 6.2.1. 6.3

Bestuurdersbeloning

6.3.1 Het totale inkomen van een lid van de raad van bestuur staat in een redelijke verhouding tot het vastgestelde beloningsbeleid binnen de verzekeraar waarbij het totale inkomen ten tijde van de vaststelling iets beneden de mediaan van vergelijkbare functies binnen en buiten de financiële sector ligt, waarbij de relevante internationale context wordt meegewogen. Conservatrix voert een zorgvuldig, beheerst en duurzaam beloningsbeleid. De leden van de Directie ontvangen een gepaste beloning. Hier wordt geen internationale context in meegewogen. Conservatrix opereert immers uitsluitend in Nederland. Het is naar mening van Conservatrix noch passend, noch relevant om daar buitenlandse normen bij te betrekken. 6.3.2 De vergoeding bij ontslag van een lid van de raad van bestuur bedraagt maximaal eenmaal het jaarsalaris (het “vaste” deel van de bezoldiging). Indien het maximum van eenmaal het jaarsalaris voor een lid van de raad van bestuur die in zijn eerste benoemingstermijn wordt ontslagen kennelijk onredelijk is, komt dit lid van de raad van bestuur in dat geval in aanmerking voor een ontslagvergoeding van maximaal tweemaal het jaarsalaris. Het beloningsbeleid voorziet in 2015 nog niet specifiek in deze situatie. De arbeidsovereenkomsten van de statutaire leden van de Directie zijn conform de Code per 1 januari 2014 opgesteld. Hierin is een bepaling opgenomen die regelt dat de ontslagvergoeding maximaal tweemaal het jaarsalaris (inclusief vakantiegeld en dertiende maand) bedraagt. Deze bepaling is inmiddels achterhaald door de introductie van de Wet beloningsbeleid financiële ondernemingen (Wbfo) die de Wft wijzigt. Op grond hiervan, keert Conservatrix aan zowel de statutaire als titulaire leden van de Directie geen vertrekvergoeding uit die meer dan 100% bedraagt van de vaste beloning op jaarbasis. Conservatrix hanteert geen bepaalde benoemingstermijn voor zowel de statutaire als titulaire leden van de Directie. Bij de evaluatie van het beloningsbeleid in 2015 is dit geadresseerd. Conservatrix acht dit voor 2015 acceptabel, daar Conservatrix aan haar Directie geen ontslagvergoedingen, ongeacht de omvang, heeft toegekend, uitgekeerd of laten uitkeren. 6.3.3 Bij de toekenning van de variabele beloning aan een lid van de raad van bestuur wordt rekening gehouden met de lange termijn component. De toekenning is mede afhankelijk van winstgevendheid en/of continuïteit. De variabele beloning wordt voor een materieel deel voorwaardelijk toegekend en op zijn vroegst drie jaar later uitgekeerd. Het beloningsbeleid voorziet in 2015 nog niet specifiek in deze situatie. Bij de evaluatie van het beloningsbeleid in 2015 is dit geadresseerd. Conservatrix acht dit voor 2015 acceptabel, daar Conservatrix aan haar Directie geen variabele beloningen heeft toegekend, uitgekeerd of laten uitkeren. Dit is standaard beleid. 6.3.4 Aandelen die zonder financiële tegenprestaties aan een lid van de raad van bestuur worden toegekend, worden aangehouden voor telkens een periode van ten minste vijf jaar of tot ten minste het einde van het dienstverband indien deze periode korter is. Indien opties worden toegekend worden deze in ieder geval de eerste drie jaar na toekenning niet uitgeoefend. Het beloningsbeleid voorziet in 2015 nog niet specifiek in deze situatie. Bij de evaluatie van het beloningsbeleid in 2015 is dit geadresseerd. Conservatrix acht dit voor 2015 acceptabel, daar Conservatrix aan haar Directie geen aandelen of opties heeft toegekend, uitgekeerd of laten uitkeren. Dit is standaard beleid. Aandelen van Conservatrix zijn niet beursgenoteerd en worden niet verhandeld. 26

6.4

Variabele beloning

6.4.1 Het toekennen van een variabele beloning is mede gerelateerd aan de lange termijn doelstellingen van de verzekeraar. Het beloningsbeleid voorziet in 2015 nog niet specifiek in deze situatie. Conservatrix acht dit voor 2015 acceptabel, daar Conservatrix noch aan haar Directie, noch aan haar senior management, noch aan haar medewerkersvariabele beloningen heeft uitgekeerd. Bij de evaluatie van het beloningsbeleid in 2015 is dit geadresseerd, maar bestaat er geen recht op variabele beloning meer voor enige categorie medewerkers, waaronder de Directie. 6.4.2 Iedere verzekeraar stelt een bij de verzekeraar passend maximum vast voor de verhouding tussen de variabele beloning en het vaste salaris. Voor een lid van de raad van bestuur bedraagt de variabele beloning per jaar maximaal 100% van het vaste inkomen. Het beloningsbeleid voorziet in 2015 nog niet specifiek in deze situatie. Conservatrix acht dit voor 2015 acceptabel, daar Conservatrix noch aan haar Directie, noch aan haar senior management, noch aan haar medewerkers variabele beloningen heeft toegekend, uitgekeerd of laten uitkeren. Bij de evaluatie van het beloningsbeleid in 2015 is dit geadresseerd, maar bestaat er geen recht op variabele beloning meer voor enige categorie medewerkers, waaronder de Directie. 6.4.3 Een variabele beloning wordt gebaseerd op de prestaties van het individu, zijn bedrijfsonderdeel en die van de verzekeraar als geheel op basis van vooraf vastgestelde en beoordeelbare prestatiecriteria. Naast financiële prestatiecriteria vormen ook niet-financiële prestatiecriteria een belangrijk onderdeel van de individuele beoordeling. In het beloningsbeleid van de verzekeraar worden de prestatiecriteria zoveel mogelijk geobjectiveerd. Zie principe 6.4.2. 6.4.4 Bij het beoordelen van prestaties op basis van de vastgestelde prestatiecriteria worden financiële prestaties gecorrigeerd voor (geschatte) risico’s en kosten van kapitaal. Zie principe 6.4.2. 6.4.5 In buitengewone omstandigheden, bijvoorbeeld indien toepassing van de vastgestelde prestatiecriteria tot een verkrijging van ongewenste variabele beloning van een lid van de raad van bestuur zou leiden, heeft de raad van commissarissen de discretionaire bevoegdheid de variabele beloning aan te passen wanneer deze naar zijn oordeel leidt tot onbillijke of onbedoelde uitkomsten. Het Reglement voorziet niet specifiek in deze situatie. Bij de evaluatie van het Reglement en het beloningsbeleid in 2015 is dit geadresseerd. Zie principe 6.4.2. Conservatrix acht dit voor 2015 acceptabel, daar Conservatrix noch aan haar Directie, noch aan haar senior management, noch aan haar medewerkers variabele beloningen heeft toegekend, uitgekeerd of laten uitkeren. Dit is standaard beleid. 6.4.6 De raad van commissarissen heeft de bevoegdheid de variabele beloning die is toegekend aan het lid van de raad van bestuur op basis van onjuiste (financiële) gegevens terug te vorderen van het desbetreffende lid van de raad van bestuur. Het beloningsbeleid voorziet in 2015 nog niet specifiek in deze situatie. Bij de evaluatie van het beloningsbeleid in 2015 is dit geadresseerd. Zie principe 6.4.2. Conservatrix acht dit voor 2015 acceptabel, daar Conservatrix conform beleid noch aan haar Directie, noch aan haar senior management, noch aan haar medewerkers variabele beloningen heeft toegekend, uitgekeerd of laten uitkeren. In 2015 is een proces in gang gezet dat in 2016 zal resulteren in een volledig geactualiseerd beloningsbeleid, dat voldoet aan alle relevante wet- en regelgeving, waarbij ook de uitgangspunten van de Governance Principes op dit thema worden geadresseerd. 27

7.

Naleving wet- en regelgeving

Conservatrix past de principes van hoofdstuk 7 van de Code toe, met uitzondering van de hieronder beschreven evaluatie. De verzekeraar beschikt over een proces dat borgt dat nieuwe wet- en regelgeving tijdig wordt gesignaleerd en geïmplementeerd. Dit proces evalueert de verzekeraar jaarlijks. Betrokken bij dit proces zijn in ieder geval de volgende functies: het bestuur, de interne toezichthouder, risicomanagement, compliance, internal audit en de actuariële functie. Conservatrix beschikt over een proces dat borgt dat nieuwe wet- en regelgeving tijdig wordt gesignaleerd en geïmplementeerd. Het proces is in 2015 niet geëvalueerd door andere prioriteiten. De Compliancefunctie heeft als doelstelling Conservatrix en haar Directie te ondersteunen in het realiseren van hun doelstellingen. Zij doet dit door op een effectieve wijze in samenwerking met de eerste lijn, en op basis van de Compliancerisicomanagementcyclus, te borgen dat Conservatrix deze binnen de kaders van wet- en regelgeving en integriteitsnormen realiseert. De Compliancefunctie is de functie die in de meest algemene zin bevordert dat door de Directie wordt toegezien op de implementatie en naleving van wet- en regelgeving. Hiernaast bevordert zij handhaving van de integriteit van Conservatrix, de medewerkers en haar Directie. Zij bevordert het bewust keuzes maken in de beheersing danwel beperking van Compliancerisico’s en integriteitsrisico’s en de eventueel daaruit voortvloeiende schade. Hiermee draagt zij bij aan het beschermen van de reputatie van Conservatrix en biedt zij bescherming tegen de gevolgen van niet-naleving van wet- en regelgeving.

28

Code Duurzaam Beleggen Conservatrix staat sinds 1872 voor zekerheid. Conservatrix gaat uiterst verantwoord om met het geld van haar klanten. De verantwoorde en behoedzame aanpak vindt zijn weg ook terug in de manier waarop wordt belegd. Conservatrix onderschrijft daarnaast de Code Duurzaam Beleggen die is opgesteld door het Verbond van Verzekeraars. De Code Duurzaam Beleggen bevat principes (The Principles for Responsible Investment) waarin onder meer voorschrijft dat milieu-, sociale en governance-aspecten moeten worden betrokken in het beleggingsbeleid en besluitvormingsproces. Ook schrijft deze code de UN Global Compact voor. Dit zijn tien principes op het gebied van mensenrechten, arbeidsrechten, milieu en anticorruptie. Daarnaast is een apart artikel in de code opgenomen, waarin staat dat beleggingen in controversiële wapens worden uitgesloten. Het beleggingsbeleid is de plaats waarin de Code Duurzaam Beleggen wordt verankerd. De uitgangspunten van deze code worden toegepast bij nieuwe investeringsbeslissingen. Investeringsbeslissingen worden genomen in lijn met de investeringsstrategie. Op de code is het “pas toe of leg uit” principe van toepassing. Conservatrix heeft er voor gekozen om de code onverkort toe te passen.

Baarn, 24 mei 2016 De Directie, Drs. R. Collé RC R.C. van Kooten

29

Verslag van Raad van Commissarissen Gedurende 2015 heeft de Raad van Commissarissen (RvC) zestien keer vergaderd. In de uitoefening van haar taken is de Raad bijgestaan door de Audit en Risicocomissie alsmede de Remuneratiecommissie. De RvC heeft voortdurend aandacht besteed aan de solvabiliteitsontwikkeling van de vennootschap. Geconstateerd is dat de solvabiliteit van de vennootschap ondanks een flinketoename per 31 december 2015 niet voldoet aan de wettelijke eisen. In 2015 zijn door de RvC en Directie diverse scenario’s onderzocht en uitgewerkt, waaronder de overname van de aandelen door een externe partij, de overname van deelportefeuilles en het betrekken van een externe aandeelhouder. In het eerste kwartaal zijn besprekingen gestart met een kandidaat voor overname van de aandelen van de vennootschap. De RvC is intensief betrokken in dit traject. Ook is de RvC nadrukkelijk betrokken geweest bij de totstandkoming van de door de Directie doorgevoerde beleidswijzigingen. Naast het continuïteitsvraagstuk heeft de RvC tijdens haar vergaderingen aandachts besteed aan de volgende onderwerpen:                    

de strategie van de vennootschap, de toekomstscenario’s, de relatie met de toezichthouder, de governance structuur, de samenstelling van de Raad, de samenstelling van de Directie, het kapitaalbeleid, het beleggingsbeleid, het risicomanagementbeleid en mitigerende maatregelen, de Risicomanagement- en Compliance kwartaalrapportage, het interne audit jaarplan en de bevindingen en aanbevelingen van de interne auditfuntie, het jaarverslag 2014, de toereikendheidstoets 2014, de bevindingen en aanbevelingen van de certificerende actuaris, de bevindingen en aanbevelingen van de externe accountant, de kwartaalcijfers, de invoering van Solvency II, gevolgen van wettelijke wijzigingen voor pensioenregeling personeel, automatisering, het dossier beleggingsverzekeringen,

30

Preadvies van Raad van Commissarissen De Directie heeft ons de jaarrekening 2015 en het daartoe behorende verslag over de gang van zaken en het gevoerde beleid voorgelegd. Tevens hebben wij kennis genomen van de door de heer H. Couperus AAG van Arcturus B.V. afgegeven actuariële verklaring en van de door de heer G. van Roekel RA van BDO Audit & Assurance B.V. afgegeven controleverklaring bij de jaarrekening 2015. De RvC spreekt zijn waardering uit voor de door de Directie geleverde inspanningen in de afgelopen periode. De situatie waarin de vennootschap zich bevindt en de voorbereidingen op Solvency II vereisen van alle betrokkenen extra inzet. Overeenkomstig de bepalingen in artikel 21 lid 3 van de statuten stellen wij de Algemene Vergadering van Aandeelhouders voor de balans en de winst- en verliesrekening met toelichting vast te stellen en de Directie voor het in het afgelopen boekjaar gevoerde beleid te déchargeren. Baarn, 24 mei 2016 De Raad van Commissarissen, Mr. J.W.H. Richters

31

Kerncijfers (in euro x 1.000) 2015

2014

2013

2012

2011

47.597

115.638

91.082

84.216

70.882

1.456

- 1.902

2.046

1.686

1.680

Netto premie-inkomen

46.141

113.736

89.036

82.530

69.202

Opbrengst beleggingen (incl. niet gerealiseerd resultaat) voor eigen rekening

23.384

38.984

19.018

20.129

7.575

Opbrengst beleggingen (incl. niet gerealiseerd resultaat) voor rekening van polishouders

1.626

1.494

2.999

1.555

-903

Totale omzet

71.151

154.214

111.053

104.214

75.874

Uitkeringen en afkopen voor eigen rekening

32.016

25.542

20.580

21.361

16.343

- 11.238

199.707

81.564

78.299

57.796

549

562

1.355

4.485

3.205

3.324

2.646

1.908

- 486

863

10.349

10.724

10.314

8.488

7.478

5.090

-/- 17.276

-/- 440

-/- 697

-/- 1.216

Resultaat na belasting

30.617

-/- 71.017

-/- 4.729

-/- 7.588

-/- 8.840

Technische voorziening

595.300

606.538

406.831

325.267

246.968

Aanwezige solvabiliteit

3.097

-/- 18.259

22.879

22.246

23.428

24.432

24.592

16.628

12.860

9.879

-21.335

-/- 42.851

6.251

9.386

13.549

Bruto premie-inkomen Af: herverzekering

Toevoeging verzekeringsverplichtingen

Acquisitiekosten Wijziging overlopende acquisitiekosten Bedrijfskosten (exclusief acquisitiekosten) Belasting met betrekking tot de winst

Wettelijk vereiste solvabiliteit Solvabiliteitsmarge

De actuele solvabiliteit als percentage van de vereiste solvabiliteit is 13%.

32

Jaarrekening 2015 Conservatrix Levensverzekeringen N.V.

33

Grondslagen voor financiële verslaggeving

Algemeen De jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met de wettelijke bepalingen, zoals die zijn opgenomen in Titel 9 Boek 2 B.W. en met inachtneming van de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving. Dit impliceert dat voor dit jaarverslag Richtlijn 605 is toegepast. De algemene grondslag voor de waardering van de activa en passiva, alsmede voor de bepaling van het resultaat, is de verkrijgingsprijs- of de vervaardigingsprijs. Voor zover niet anders vermeld, worden activa en passiva opgenomen voor de nominale waarde. Vergelijkende cijfers In enkele gevallen zijn de cijfers over het voorgaande boekjaar aangepast met als doel de cijfers over het boekjaar te kunnen vergelijken. Activiteiten De activiteiten van Nederlandsche Algemeene Maatschappij van Levensverzekering “Conservatrix” N.V., statutair gevestigd te Baarn, bestaan uit het sluiten van overeenkomsten van levensverzekering, pensioenen en hypotheken op de Nederlandse markt. Niet-geconsolideerde deelnemingen Nederlandsche Algemeene Maatschappij van Levensverzekering “Conservatrix” N.V., te Baarn heeft haar deelneming welke niet in de consolidatie was opgenomen verkocht per 28 februari 2015. Het betrof de deelneming in Heco Invest B.V., statutair gevestigd te Baarn, waarin Conservatrix een aandeel van 44,83 % in het geplaatste kapitaal bezat.

Continuïteit De jaarrekening toont dat het zelfstandig voortbestaan van de onderneming onzeker is. Per 31 december 2015 is de solvabiliteitsmarge onder het thans geldende regime (Solvency I) nog steeds negatief. In augustus 2014 is door de Directie een herstelplan opgesteld. Dit plan heeft niet geleid tot de conclusie dat duurzaam herstel mogelijk is. Daarom is de door DNB bepaalde solvabiliteitseis gesteld op 130% en wordt gewerkt aan de beheerste afbouw van de verzekeringsactiviteiten van de vennootschap. Bij het uitbrengen van deze jaarrekening zijn er door DNB geen nadere eisen opgelegd of zijn eerder opgelegde aanvullende eisen nog steeds van kracht. Onder het per 1 januari 2016 van toepassing zijnde regime (Solvency II) bedraagt de Solvency Capital Requirement (SCR) 49 miljoen bij een in aanmerking te nemen eigen vermogen van 13 miljoen. De directie heeft mede gelet op het kapitaalbeleid geconcludeerd dat er geen maatregelen meer kunnen worden genomen om op eigen kracht en op de korte termijn voldoende solvabel te worden. Daarom wordt uitvoering gegeven aan beheerste afbouw van de verzekeringsactiviteiten van de vennootschap en worden gesprekken over de toekomst van de onderneming thans gevoerd, waaronder overname van de aandelen in de vennootschap of de overdracht van (delen van) de verzekeringsportefeuille van de vennootschap. De vennootschap beschikt over voldoende liquide middelen en courante beleggingen om in de voorzienbare periode te voldoen aan haar verplichtingen. Er is dus tijd om onderzoek te doen naar en uitvoering te geven aan de gewenste wijze van beheerste afbouw van de vennootschap. Op grond hiervan en gegeven het plan voor beheerste afbouw is de jaarrekening opgesteld uitgaande van de continuïteitsveronderstelling. Mochten de aannames zoals genoemd in de voorgaande alinea en in het plan voor beheerste afbouw toch onjuist zijn dan kan dat materiële effecten hebben op het getoonde eigen vermogen van de vennootschap ultimo 2015.

34

Samengevat: In het kader van de continuïteit van de onderneming spelen samengevat de volgende zaken een rol. De vennootschap heeft een plan voor beheerste afbouw van de verzekeringsactiviteiten van de vennootschap opgesteld, hetgeen van toepassing is tot het moment van verkoop van de aandelen of overdracht van de verzekeringsportefeuille. Uit de jaarrekening 2015 en uit het plan voor beheerste afbouw blijkt dat de vennootschap beschikt over voldoende liquide middelen en courante beleggingen om in de komende jaren te voldoen aan haar verplichtingen. Op grond hiervan is de jaarrekening opgesteld uitgaande van de continuïteitsveronderstelling. Schattingen De opstelling van de jaarrekening vereist dat directie en management mede schattingen maken, die van invloed zijn op de gerapporteerde posten in de balans en de resultatenrekening. Deze schattingen zijn naar beste weten gemaakt. De daadwerkelijke uitkomsten kunnen uiteindelijk afwijken van die schattingen. De belangrijkste schattingen, zoals hier bedoeld, zijn gehanteerd bij de waardering van de verplichtingen inzake verzekeringscontracten zoals opgenomen in de TRT. Grondslagen voor de waardering van activa en passiva Beleggingen Onroerende goederen De waardering geschiedt tegen de actuele waarde. Deze waarde is gebaseerd op de uitkomsten van recent uitgevoerde taxaties. Op onroerende goederen wordt niet afgeschreven ten laste van het resultaat. Beleggingen in deelnemingen Beleggingen in deelnemingen worden gewaardeerd tegen netto vermogenswaarde. Aandelen en andere niet vastrentende waardepapieren Aandelen en andere niet vastrentende waardepapieren worden gewaardeerd tegen de beurskoers op balansdatum. Obligaties en andere vastrentende waardepapieren Obligaties worden gewaardeerd tegen de beurskoers op balansdatum. Afgeleide financiële instrumenten Betreft beleggingen zgn. LDI fondsen. Deze beleggingen zijn in de balans verwerkt voor het bedrag dat hiervoor is betaald (inclusief transactiekosten). Nadat deze beleggingen voor het eerst in de balans zijn opgenomen, vindt waardering tegen reële waarde (zijnde de marktwaarde) plaats. Vorderingen uit hypothecaire leningen De vorderingen uit verstrekte hypothecaire leningen worden bij eerste verwerking opgenomen tegen de reële waarde en vervolgens gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs welke gelijk is aan de nominale waarde, eventueel onder aftrek van noodzakelijk geachte voorzieningen voor het risico van oninbaarheid. Deze voorzieningen worden bepaald op basis van individuele beoordeling van de vorderingen.

35

Vorderingen uit andere leningen De vorderingen worden bij eerste verwerking opgenomen tegen de verkrijgingsprijs en vervolgens wordt bij de waardering rekening gehouden met opgebouwde intrest vanaf de datum van aankoop, eventueel onder aftrek van noodzakelijk geachte voorzieningen voor het risico van oninbaarheid.

Beleggingen voor risico van polishouders De beleggingen voor risico van polishouders hebben betrekking op aandelen aangehouden voor risico van polishouders. Deze beleggingen in aandelen worden gewaardeerd tegen de beurskoers op balansdatum. Actieve latentie De actieve latentie betreft de latente fiscale vordering die ontstaat als gevolg van alle daarvoor in aanmerking komende verschillen tussen commerciële en fiscale waarderingen van activa en passiva. De actieve latentie is gevormd in verband met een fiscaal lagere waardering van de voorziening voor verzekeringsverplichtingen. De actieve latentie is opgenomen, indien en voorzover het waarschijnlijk is dat belastingvordering gerealiseerd wordt. De actieve latentie heeft betrekking op langdurige verschillen tussen commerciële en fiscale waardering. Daarmee is rekening gehouden bij de bepaling van de hoogte van de latente vordering. In dat geval is de hoogte van de latente vordering berekend als de contante waarde van het verschil tussen de fiscale en de commerciële waarde van het actief/passief (voor 2015 is in die situatie gerekend met een effectieve belastingdruk van 18%). Langlopende en kortlopende vorderingen De vorderingen worden bij eerste verwerking opgenomen tegen de reële waarde en vervolgens gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs welke gelijk is aan de nominale waarde, eventueel onder aftrek van noodzakelijk geachte voorzieningen voor het risico van oninbaarheid. Deze voorzieningen worden bepaald op basis van individuele beoordeling van de vorderingen.

Overige activa De in de overige activa opgenomen bedrijfsmiddelen zijn gewaardeerd tegen aanschaffingswaarde verminderd met lineair berekende afschrijvingen gebaseerd op de verwachte economische levensduur. De afschrijving geschiedt in 5 jaar.

Liquide middelen De liquide middelen staan, voor zover niet anders vermeld, ter vrije beschikking. Activering acquisitiekosten De (vaste en variabele) acquisitiekosten, die direct zijn toe te rekenen aan de productie van nieuwe verzekeringscontracten, worden met ingang van het boekjaar 2001 geactiveerd, mits de kosten kunnen worden gedekt uit toekomstige marges uit deze overeenkomsten. Hierin zijn begrepen kosten in verband met tot 1 januari 2013 verschuldigde afsluitprovisie aan tussenpersonen alsmede maatschappijkosten. Tot deze laatste categorie behoren de kosten voor aanvraag, acceptatie en (administratieve) verwerking van nieuwe polissen, marketingkosten en andere kosten die direct of indirect te maken hebben met het sluiten van een verzekeringsovereenkomst.

36

De geactiveerde acquisitiekosten met betrekking tot nieuwe verzekeringscontracten zonder beleggingseigenschappen worden gedurende een periode van 10 jaar lineair afgeschreven ten laste van het resultaat. De tot 1 januari 2013 geactiveerde acquisitiekosten met betrekking tot nieuwe verzekeringsovereenkomsten met beleggingskenmerken worden in 5 jaar lineair afgeschreven ten laste van het resultaat. De vanaf 1 januari 2013 geactiveerde acquisitiekosten met betrekking tot nieuwe verzekeringsovereenkomsten met beleggingskenmerken worden in 10 jaar lineair afgeschreven ten laste van het resultaat. Aan het einde van elke verslaggevingsperiode worden de geactiveerde acquisitiekosten beoordeeld en zo nodig afgeboekt indien de geactiveerde bedragen niet langer als realiseerbaar kunnen worden beschouwd, zoals dat het geval is bij onnatuurlijk verval van voorheen gesloten verzekeringsovereenkomsten. Herwaarderingsreserve effecten Ongerealiseerde koerswinsten, bepaald per individueel fonds, worden onder aftrek van een daarvoor gevormde voorziening latente belastingen toegevoegd aan de herwaarderingsreserve effecten. Ongerealiseerde koersverliezen, die niet meer onttrokken kunnen worden aan de in voorgaande jaren gevormde herwaarderingsreserve, worden ten laste van het resultaat geboekt. Voorzieningen Voorzieningen worden gevormd tegen concrete of specifieke risico’s en verplichtingen die op de balansdatum bestaan en waarvan de omvang onzeker is doch redelijkerwijs in te schatten. Verzekeringsverplichtingen De voorziening verzekeringsverplichtingen is in eerste instantie berekend volgens de netto methode. De hierbij gehanteerde intrestvoet is 3 tot 4%. Ten tijde van introductie van een product wordt een berekening gemaakt van het tarief, welke gebaseerd is op grondslagen (waaronder begrepen de gehanteerde sterftetafel) die recent zijn vastgesteld. Tevens zijn opgenomen een voorziening voor toekomstige administratiekosten en een voorziening voor premievrijstelling bij invaliditeit. Met ingang van 31 december 2004 zijn de verzekerde pensioenen ter zake van de (ex-)personeelsleden herverzekerd bij Heco Re S.A. te Luxemburg. De aldus berekende voorziening wordt, indien van toepassing, verhoogd naar aanleiding van de uitkomsten van de toereikendheidstoets. Toereikendheidstoets Krachtens de Wet op het financieel toezicht (Wft) is een toets op de toereikendheid van de voorziening verzekeringsverplichtingen uitgevoerd. Hierbij zijn de door De Nederlandsche Bank voorgeschreven richtlijnen in acht genomen. Het principe is dat de balanswaarde van de voorziening verzekeringsverplichtingen ten minste gelijk is aan de toetsvoorziening. De toetsvoorziening bestaat uit een voorziening vastgesteld op basis van de Regeling solvabiliteitsmarge en technische voorzieningen verzekeraars alsmede de Good Practice Toereikendheidstoets. De toetsvoorziening is de som van: 

 

de contante waarde van de toekomstige jaarlijkse uitkeringen vermeerderd met de toekomstige kosten voor de verzekeringen minus de bruto premies op basis van best estimate veronderstellingen (contant maken geschiedt met de door DNB voorgeschreven en gepubliceerde rentetermijnstructuur), een adequate risicomarge en de waarde van eventuele opties en garanties. 37

De toetsvoorziening wordt vervolgens gecorrigeerd voor eventuele accounting mismatches met tegenoverstaande activa. Dat wil zeggen dat rekening wordt gehouden met een eventueel verschil tussen de boekwaarde en de marktwaarde van beleggingen die zijn gealloceerd aan de verplichtingen. Indien de marktwaarde van de beleggingen hoger is dan de boekwaarde leidt dit tot een verlaging van de toetsvoorziening en omgekeerd. De uitkomsten van de toereikendheidstoets worden jaarlijks geëvalueerd door de directie. Ultimo 2015 bedroeg de in de balansvoorziening begrepen aanvulling op de volgens de netto methode berekende voorziening verzekeringsverplichtingen 106.266 (2014; 142.352) Herverzekeringen Met ingang van 31 december 2004 zijn de opgebouwde pensioenen bestemd voor het eigen personeel herverzekerd. Het herverzekerde deel wordt afgetrokken van de verzekeringsverplichtingen op dezelfde grondslagen waarop de verzekeringsverplichtingen worden berekend. Voorzieningen voor verzekeringen waarbij polishouders het beleggingsrisico dragen De voorzieningen voor verzekeringen in beleggingseenheden worden gewaardeerd op de waarde van het aantal aan desbetreffende verzekeringnemers toegewezen eenheden tegen de koers per eenheid per balansdatum. Voorzieningen voor latente belastingen Voorzieningen voor latente belastingen betreffen de fiscale claim die rust op alle daarvoor in aanmerking komende verschillen tussen commerciële en fiscale waarderingen van activa en passiva, alsmede op het bedrag waarvoor fiscaal toelaatbare reserves zijn gevormd. De voorzieningen zijn gevormd in verband met een fiscaal lagere waardering van de aandelen, de obligaties, de afgeleide financiële instrumenten en het onroerend goed. Voor de aandelen, obligaties en afgeleide financiële instrumenten wordt de voorziening berekend over het verschil tussen de fiscale en commerciële waarde van het actief vermenigvuldigd met het actuele belastingtarief van 25%. Voor zover de voorzieningen betrekking hebben op langdurige verschillen tussen commerciële en fiscale waarderingen van activa en passiva is daarmee rekening gehouden bij de bepaling van de hoogte van de voorziening. Deze situatie is van toepassing op de waarde van het onroerend goed. In dat geval is de voorziening berekend over het verschil tussen de fiscale en de commerciële waarde van het actief tegen de contante waarde van het actuele belastingtarief (voor 2015 is in die situatie gerekend met een effectieve belastingdruk van 15%). Schulden op lange termijn Onder de langlopende schulden worden schulden opgenomen met een resterende looptijd van meer dan één jaar. De schulden worden bij eerste verwerking opgenomen tegen de reële waarde en vervolgens gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs. Schulden op korte termijn De kortlopende schulden hebben een verwachte looptijd van maximaal één jaar.

38

Grondslagen voor de resultaatbepaling Algemeen Baten en lasten worden toegerekend aan het jaar waarop zij betrekking hebben. Verdiende premies eigen rekening Verdiende premies eigen rekening bestaan uit periodieke bruto premies en koopsommen onder aftrek van uitgaande herverzekeringspremies. Opbrengsten uit beleggingen Hieronder zijn opgenomen enerzijds de over het boekjaar gerealiseerde opbrengsten uit deelnemingen, zijnde het resultaat deelneming en anderzijds de gerealiseerde opbrengsten uit hoofde van de exploitatie van terreinen en gebouwen en overige beleggingen, zoals hypothecaire leningen, aandelen en obligaties. Gerealiseerde koersresultaten bij verkoop van onroerend goed of effecten zijn inbegrepen in de opbrengsten uit beleggingen. Niet gerealiseerd resultaat op beleggingen Ongerealiseerde koersresultaten, bepaald per individueel fonds, die niet meer onttrokken kunnen worden aan de in voorgaande jaren gevormde herwaarderingsreserve, worden ten laste van het resultaat geboekt. Ongerealiseerde koerswinsten, bepaald per individueel fonds, die betrekking hebben op in voorgaande jaren ten laste van het resultaat gebrachte koersverliezen, worden teruggenomen ten gunste van het resultaat. Hierin zijn mede begrepen de ongerealiseerde koersresultaten in het verslagjaar toe te rekenen aan de afgeleide financiële instrumenten. Uitkeringen eigen rekening De uitkeringen eigen rekening bestaan uit het totaal aan verplichtingen uit hoofde van uitkeringen van levensverzekeringen, waarop de van herverzekeraars te ontvangen bedragen in mindering worden gebracht. Wijziging technische voorzieningen voor levensverzekering De wijziging technische voorzieningen eigen rekening is gelijk aan het verschil tussen begin- en eindstand van de technische voorziening (na aftrek van herverzekering). Deze post bevat dus alle effecten van financiële transacties, van bijstellingen van economisch-actuariële grondslagen en van afwijkingen tussen de werkelijkheid en de eerder gehanteerde veronderstellingen. Bedrijfskosten De bedrijfskosten worden bepaald op historische basis en toegerekend aan het verslagjaar waarop zij betrekking hebben. Niet technische rekening De toerekening van het resultaat aan de niet-technische rekening vindt plaats om het gedeelte van de opbrengsten uit beleggingen, dat toe te rekenen is aan de verschaffer van het eigen vermogen, tot uitdrukking te brengen in relatie tot de opbrengsten uit beleggingen toe te rekenen aan polishouders. Belastingen resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening De vennootschapsbelasting is berekend over het resultaat volgens de winst- en verliesrekening tegen het geldend tarief, rekening houdend met fiscale faciliteiten. 39

Grondslagen van het kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht wordt opgesteld volgens de indirecte methode. In de opstelling wordt de samenstelling van de kasstroom weergegeven uitgaande van het resultaat na belastingen vermeerderd met de afschrijvingslasten.

40

ALM In 2014 heeft de Directie opdracht gegeven aan een gespecialiseerd actuarieel bureau om een vervolgstudie uit te voeren naar de mate waarin de beleggingsportefeuille is afgestemd op de toekomstige verzekeringsverplichtingen (een zogenaamde ALM-studie). De studie is een follow up van de studie uit 2011. De belangrijkste aanleiding tot de nieuwe studie is gelegen in de herijking van het beleggingsbeleid, in het licht van gedaalde solvabiliteit en persistent lage rentes. De risicobereidheid van de studie is door de directie bepaald als risico avers hetgeen resulteert in een ‘Matching’ portfolio. Dit sluit aan bij de reeds genomen acties tot het zo ver mogelijk dichtzetten van het renterisico van Conservatrix. Extra aandacht is geschonken aan een run off scenario waarbij de bestaande portefeuille verzekeringsverplichtingen worden afgewikkeld zonder nieuwe productie. Bij dit scenario is de prognosehorizon verlengd naar 50 jaar. Bij aanvang van de ALM-studie was de solvabiliteit daarmee niet toereikend. Mede om die reden zijn acties genomen door de directie. Deze betreffen zowel kapitaalversterkende maatregelen als risico reducerende maatregelen in de beleggingssfeer. De ALM studie was gebaseerd op de balanspositie ultimo 2013. In deze positie domineren het renterisico, het kredietrisico en het aandelenrisico de portfolio. Inmiddels hebben managementacties deze risico’s fors afgebouwd. In geval van implementatie van de “Matching” portefeuille en realisatie van de beoogde kostenreductie zullen solvabiliteitsratio’s zowel bij een volledig als bij een gedeeltelijk afbouwscenario zeer fors verbeteren. De beoogde kapitaalversterkende maatregelen kunnen er voor zorgen dat ook op de korte termijn voldaan wordt aan de solvabiliteitsvereisten. Ten aanzien van hypotheken wordt geadviseerd een allocatie naar hypotheken aan te blijven houden in de orde van grootte 40% tot 55% van het belegd vermogen: 1. 2. 3.

om voldoende rendement op de beleggingsportefeuille te behouden, vanwege de matching met kapitaalopbouwproducten met garantie en saldobijschrijvingen (gekoppeld aan de hypotheekportefeuille) en een te grote allocatie leidt tot een mogelijk te sterke verhoging van de tracking error beleggingen versus verplichtingen.

De bestaande allocatie naar hypotheken past dan ook in de doelstelling van Conservatrix. Conservatrix zal deze studie gebruiken ten behoeve van of ter ondersteuning van: 1. 2. 3. 4.

strategische (beleggings)beslissingen, vaststelling van beheersmaatregelen, vaststelling van een nieuw beleggingsbeleid in 2016 en vaststelling van een nieuw beleggingsjaarplan.

41

Governance, risicomanagement & compliance Governance beslaat het geheel van inrichting en maatregelen om een onderneming te besturen, te beheersen, verantwoording te afleggen en toezicht te houden. Het gaat hierbij om zaken als de samenstelling, taak en werkwijze van de diverse gremia binnen de organisatie, maar ook om beleidsmatige keuzes bijvoorbeeld ten aanzien van beloningen, beleggingsbeleid, risicomanagement, integriteit en compliance. 1. Governance Het Verbond van Verzekeraars heeft de Governance Principes opgesteld als bindende zelfregulering. De Governance Principes werden tot 2015 ook aangemerkt als gedragscode in de zin van artikel 2:391 lid 5 van het Burgerlijk Wetboek. Met ingang van 1 januari 2015 zijn de Governance Principes formeel geen gedragscode meer in de zin van het Burgerlijk Wetboek en vervallen als zelfregulering. De wettelijke verplichting om in het jaarverslag te rapporteren over de Governance Principes vervalt daarmee vanaf het boekjaar 2015. Conservatrix heeft in het kader van transparante bedrijfsvoering besloten om ook over 2015 hier verantwoording over af te leggen. Conservatrix past de beginselen van de Governance Principes onverkort toe op haar bedrijfsvoering. 2. Risicomanagement & compliance Conservatrix beschikt over een risicomanagementsysteem dat bestaat uit strategieën, processen en rapportageprocedures. Ze zorgen ervoor dat risico’s en de onderlinge afhankelijkheid van deze risico’s voortdurend worden onderkend, gemeten, beheerd en gerapporteerd. Deze zijn essentieel om op individueel en geaggregeerd niveau de naleving van wet- en regelgeving, de efficiency en effectiviteit van de bedrijfsprocessen en de betrouwbaarheid van de informatie te faciliteren en garanderen. 3. Risicocategorisatie Conservatrix heeft vijf risicocategorieën benoemd. Dit zijn: 1. 2. 3. 4. 5.

verzekeringstechnische risico’s; marktrisico’s; tegenpartijrisico’s; operationele risico’s; strategische risico’s.

Elke risicocategorie kent subrisico’s die eveneens zijn vastgelegd in het risicomanagementhandboek van de Conservatrix Groep. Het risicomanagementsysteem binnen Conservatrix is zodanig ingericht dat er continu aandacht is voor actuele relevante risico’s. Dit gebeurt onder andere via een integrale risico-inventarisatie en risicowaardering ter bepaling van het risicoprofiel van de onderneming. De risicocategorieën en een aantal belangrijke subrisico’s worden hierna kort toegelicht. Een aantal relevante risico’s is tevens opgenomen in het verslag van de directie binnen deze jaarrekening. 3.1. Verzekeringstechnische risico’s Verzekeringstechnische risico’s betreffen de negatieve gevolgen van veranderingen in de eigenschappen van de verzekeringsportefeuille en kosten van het beheren van de portefeuille. Deze risico’s, waaronder het sterfterisico en het vervalrisico, die inherent zijn aan het ondernemen van verzekeringsactiviteiten, worden beoordeeld binnen de bestaande portefeuille. De verzekeringstechnische risico’s worden bij nieuw ontwikkelde, aangepaste producten en product evaluaties vooraf getoetst aan de eisen vanuit het Product Acceptatie en Evaluatie Proces (PAEP). De mogelijke impact van het optreden van deze risico’s is verwerkt in de uitkomsten van de toereikendheidstoets. Daarmee vindt het zijn weerslag in de bepaling van de solvabiliteit.

3.2. Marktrisico’s Marktrisico’s betreffen de risico’s die bestaan als gevolg van het blootstaan aan wijzigingen in marktprijzen van verhandelbare financiële instrumenten, en wijzigingen in de waardering van niet, of minder verhandelbare financiële instrumenten. Conservatrix staat bloot aan marktrisico’s voor de waardering van de beleggingsportefeuille. Een van de grotere risico’s, het marktrisico, heeft impact zowel op de beleggingsportefeuille als op de verzekeringsportefeuille. 42

De ontwikkeling van de rente (rentetermijnstructuur en de spread op de portefeuille hypothecaire leningen) en de beheersing van de daaraan verbonden risico’s was in 2015 een punt van aandacht in verband met de gevolgen voor de ontwikkeling van de solvabiliteitspositie. Het gebruik van LDI fondsen heeft het economisch renterisico dichtgezet. De gevoeligheid van de solvabiliteit voor veranderingen in de hypotheektarieven blijft bestaan.

3.3. Tegenpartijrisico’s Tegenpartijrisico’s bestaan uit het risico dat een tegenpartij contractuele of andere overeengekomen verplichtingen niet nakomt. Binnen Conservatrix ligt het grootste tegenpartijrisico aanwezig bij de hypotheekgevers en Heco Reassurantie S.A.; de herverzekeraars van de pensioenregeling eigen personeel. De omvang van het tegenpartijrisico wordt periodiek gemonitord. In 2015 zijn maatregelen genomen om het tegenpartijrisico te beperken. 3.4. Operationele risico’s Operationele risico’s bestaan uit risico’s die samenhangen met ondoelmatige of onvoldoende doeltreffende procesinrichting dan wel procesuitvoering en het integriteitsrisico. De operationele risico’s hebben continu de aandacht van directie en management in de dagelijkse bedrijfsvoering. Steeds meer procedures, controles en toetskaders zijn vastgelegd. Hierbij wordt rekening gehouden met de van toepassing zijnde wet- en regelging. De dagelijkse operatie is hierdoor steeds beter in staat wet- en regelgeving adequaat na te leven en risico’s te beheersen. De organisatie heeft als doel gesteld om continu te verbeteren en daardoor bij te dragen aan een beheerste bedrijfsvoering. 3.5. Strategische risico’s Strategische risico’s zijn risico’s van onjuiste besluitvorming, verkeerde implementatie en/of het onvoldoende reageren op externe veranderingen op het gebied van concurrentieverhoudingen, belanghebbenden, reputatie en ondernemingsklimaat. Binnen Conservatrix is er strategisch risico aanwezig vanuit de lage solvabiliteitsratio. De maatregelen die zijn genomen in 2015 worden toegelicht in het hoofdstuk “Toekomst Conservatrix”. 4. Systeem van interne beheersing De directie van Conservatrix is eindverantwoordelijk voor de beheerste bedrijfsvoering en de werking van het systeem van interne beheersing. De organisatorische indeling en besluitvormingsprocedures binnen Conservatrix ondersteunen de doelstellingen van het risicomanagementsysteem. Conservatrix hanteert in het systeem van interne beheersing het three lines of defense-model inclusief de vier Sleutelfuncties zoals gedefinieerd in Solvency II richtlijnen. Dit betreft de:    

Actuariële Functie; Compliancefunctie; Risicomanagementfunctie; en Interne Auditfunctie.

De taken van de Sleutelfuncties inclusief bevoegdheden en verantwoordelijkheden zijn per Sleutelfunctie vastgelegd in een reglement. De Sleutelfuncties werken samen om invulling te geven aan een integrale benadering van zowel de mate van naleving van wet- en regelgeving, als de risico’s die met de activiteiten van Conservatrix samenhangen. Zij wisselen waar van toepassing in een vroegtijdig stadium relevante informatie uit. 4.3. Eerste lijn (first line of defense) De eerste lijn is primair verantwoordelijk voor de mate waarin en de wijze waarop de organisatie bloot staat aan risico’s. Zij is daarmee verantwoordelijk voor de beheersing van de operationele inrichting en uitvoering van de eigen processen, producten en diensten en de bijbehorende management controls en het systeem van interne beheersing. De eerste lijn wordt gevormd door de directie en het daaronder ressorterende management. De eerste lijn is verplicht om de Sleutelfuncties in kennis te stellen van alle relevante feiten die nodig zijn voor de uitvoering van hun taken. 43

4.4. Tweede lijn (second line of defense) De Actuariële Functie, de Compliancefunctie en de Risicomanagementfunctie vormen de tweede lijn binnen het three lines of defense-model. In samenspraak met de eerste lijn stelt de tweede lijn het beleid met betrekking tot interne beheersing op. Dit doen zij in samenspraak zodat de directie de maatregelen kan vaststellen en kan implementeren. Daarnaast ondersteunt de tweede lijn de eerste lijn bij het geven van inzicht in en het bevorderen van het bewustzijn van de mate van naleving van wet- en regelgeving en de risico’s die Conservatrix loopt. De tweede lijn geeft, gevraagd en ongevraagd, zelfstandig een oordeel en advies over de mate van naleving van wet- en regelgeving, risico’s en de kwaliteit van het risicomanagement binnen Conservatrix. Op het gebied van beleid zijn in 2015 grote stappen gemaakt met betrekking tot beloning, uitbesteding, incidenten, nevenfuncties, screening, enz. Dit draagt direct bij aan de opzet van het systeem van interne beheersing. De werking van het systeem blijkt onder andere uit de kwartaalrapportages van de Sleutelfuncties aan de directie met een afschrift aan de raad van commissarissen als interne toezichthouder. In deze rapportages wordt verslag gedaan over de mate van naleving van wet- en regelgeving, geïdentificeerde risico’s en waardering en voortgang en status inzake acties om de risico's tot een acceptabel niveau terug te reduceren. De Sleutelfuncties brengen haar advies uit aan de directie in de kwartaalrapportages en in de besluitvormingsdocumenten. De directie voert minimaal een keer per maand een voortgangsoverleg met de Sleutelfuncties. Hierin worden relevante feiten en meningen uitgewisseld en de voortgang van de aan de kwartaalrapportages verbonden acties besproken. Er is regelmatig afstemming tussen de Sleutelfuncties. De Risicomanagementfunctie en de Compliancefunctie rapporteren gezamenlijk en er is sprake van dagelijks overleg.. Methodiek, rapportage en aanpak worden steeds op elkaar afgestemd. Uitwisseling van informatie tussen de Interne Auditfunctie enerzijds en de Risicomanagementfunctie en Compliancefunctie anderzijds, vond meer informeel plaats. De Interne Auditfunctie is aanwezig bij het bespreken van de kwartaalrapportage met de directie. De samenwerking met de in oktober 2014 ingestelde Actuariële Functie is door de situatie van de verzekeraar, beperkt geoperationaliseerd. In 2016 zal dit verder ontwikkeld worden om te komen tot een verdere integratie van de risicorapportages en daarmee een verbetering van de interne controle. 4.5. Derde lijn (third line of defense) De derde lijn is verantwoordelijk voor een onafhankelijke beoordeling van opzet, bestaan en werking van het risicomanagementsysteem, het interne controlesysteem, de bedrijfsprocessen en de governance. Op deze manier stelt de derde lijn vast in hoeverre de organisatie haar bedrijfsvoering beheerst conform haar beleid en doelstellingen. De derde lijn wordt gevormd door de Interne Auditfunctie. 5. Audit en Risicocommissie De raad van commissarissen heeft onder meer een Audit en Risicocommissie (ARC) ingesteld (voormalige Toetsingscommissie). Deze ARC houdt onder andere toezicht op de mate van inzicht en het nemen van verantwoordelijkheid bij de invulling van interne beheersingsmaatregelen door de directie. De directie en de raad van commissarissen, inclusief de ARC, worden bij de bepaling van het te voeren beleid en de controle daarvan bijgestaan door de Sleutelfuncties. In 2015 hebben de bijeenkomsten van de ARC regelmatig plaatsgevonden. Hierbij zijn de kwartaalrapportages van de Sleutelfuncties afdoende besproken. 6. Solvency II Conservatrix heeft zich in 2015 verder voorbereid op de introductie van de Solvency II richtlijnen per 1 januari 2016. Diverse onderdelen zijn reeds gerealiseerd. Voor de resterende onderdelen loopt er een implementatietraject om te borgen dat alle noodzakelijke wijzigingen in de bedrijfsvoering in 2016 worden ingeregeld. De directie van Conservatrix is hier nauw bij betrokken. De zogenaamde Solvency Capital Requirement (SCR) geeft onder Solvency II het vereiste kapitaal weer. Conservatrix maakt geen gebruik van een intern model voor bepaling van de SCR, maar van het standaard model.

44

Balans per 31 december 2015 (in euro x 1.000)

ACTIVA

2015

2014

Beleggingen voor eigen risico Terreinen en gebouwen: - in eigen (deel)gebruik - overige terreinen en gebouwen Beleggingen in groepsmaatschappijen en deelnemingen: - beleggingen in deelnemingen Overige financiële beleggingen: - aandelen en andere niet-vastrentende waardepapieren - obligaties en andere vastrentende - waardepapieren - afgeleide financiële instrumenten - vorderingen uit hypothecaire leningen - vorderingen uit andere leningen

0 7.400

3.450 14.477 7.400

17.927

0

20.229

16.727

17.298

163.879 60.175 288.705 9.893

148.160 47.787 276.263 9.626 539.379

499.134

Beleggingen in depot bij verzekeraar - Overige financiële beleggingen: - beleggingen voor herverzekeraar

23.340

15.281

Beleggingen voor risico van polishouders Overige financiële beleggingen: - aandelen en andere niet-vastrentende waardepapieren

14.364

15.386

Actieve latentie belastingen

12.855

14.695

Vorderingen op korte termijn Herverzekeraars Verzekeringnemers Tussenpersonen Aandeelhouder Groepsmaatschappijen Overige vorderingen

760 163 17 0 823 1.603

1.717 0 27 3.061 171 1.408 3.366

6.384

296

436

Liquide middelen Kasgelden en bankrekeningen

23.451

18.297

Overlopende activa Overlopende acquisitiekosten

6.076

9.400

630.527

617.169

Overige activa Vaste activa: - materiele vaste activa

TOTAAL ACTIVA

45

Balans per 31 december 2015 (in euro x 1.000)

PASSIVA

EIGEN VERMOGEN Geplaatst kapitaal Agiokapitaal Herwaarderingsreserve Wettelijke reserve Overige reserves Onverdeeld resultaat

2015

13.848 28.500 20.103 0 - 89.971 30.617

2014

13.848 28.500 29.372 7.227 - 26.189 - 71.017 3.097

Voorzieningen verzekeringsverplichtingen Verzekeringstechnische voorziening Af: Aandeel herverzekeraar Verzekeringstechnische voorziening van polishouders

617.936 37.000 580.936

-18.259

635.202 44.050 591.152

14.364

15.386 595.300

Andere voorzieningen Reorganisatievoorziening Latente belastingen

1.280 0

606.538 2.500 0

1.280 Langlopende schulden Depot van herverzekeraar Overige schulden

23.340 46

2.500 15.281 58

23.386 Schulden op korte termijn Herverzekeraars Verzekeringnemers Tussenpersonen Aandeelhouder Belastingen en premies sociale verzekeringen Groepsmaatschappijen Overige schulden

TOTAAL PASSIVA

0 0 297 242 364 0 6.561

15.339

0 4.905 273 0 448 0 5.425 7.464

11.051

630.527

617.169

46

Winst- en verliesrekening 2015 (in euro x 1.000)

2015 Technische rekening levensverzekering verdiende premies eigen rekening Bruto premies Af: herverzekeringspremies Netto premies Opbrengsten uit beleggingen Opbrengsten uit deelnemingen Opbrengsten uit beleggingen: - terreinen en gebouwen - overige beleggingen Gerealiseerd resultaat op beleggingen

47.597 1.456

115.638 1.902 46.141

113.736

5.176

4.769

388 15.764 21.328 8.851

489 15.620 20.878 6.749

Niet gerealiseerd resultaat op beleggingen Uitkeringen eigen rekening Bruto Af: aandeel herverzekeraars

2014

30.179

27.627

-5.188

12.410

32.544 528

26.130 588 32.016

Wijziging overige technische voorziening voor eigen rekening Bruto Aandeel herverzekeraars

-18.287 7.050

Wijziging overige voorzieningen

Winstdeling en kortingen Bedrijfskosten Acquisitiekosten Wijziging overlopende acquisitiekosten Beheers- en personeelskosten, afschrijving bedrijfsmiddelen

Naar volgende pagina

25.542

218.488 -18.781 -11.237

199.707

0

2.500

48

190

549 3.324 3.873

562 2.646 3.208

10.349

10.724 14.222

13.932

36.083

- 88.098

47

Winst- en verliesrekening 2015 (in euro x 1.000)

2015

2014

36.083

- 88.098

395

636

35.688

- 88.734

Toegerekende opbrengst uit beleggingen overgeboekt van technische rekening

19

441

Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening voor belastingen

35.707

- 88.293

5.090

- 17.276

30.617

- 71.017

0

0

30.617

- 71.017

30.617

- 71.017

Van vorige pagina Beleggingslasten Resultaat technische rekening levensverzekering

Belastingen resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening na belastingen Buitengewoon resultaat na belastingen Resultaat na belasting

Overzicht van het totaalresultaat Netto resultaat na belastingen toekomend aan Conservatrix Levensverzekeringen N.V. Afname van herwaarderingsreserve onroerend goed

2.402

- 2.773

Afname van herwaarderingsreserve effecten

3.639

-15.454

Afname herwaarderingsreserve effecten deelneming

3.228

2.848

Totaal afname als gevolg van de rechtstreekse mutaties in het eigen vermogen

Totaal resultaat

9.269

- 15.379

21.348

-55.638

48

Kasstroomoverzicht 2015 (in euro x 1.000)

Netto winst Correctie voorgaande jaren Ongerealiseerd koersresultaat obligaties Afschrijving materiële vaste activa Toename technische voorziening Toename overige voorziening Afname vorderingen op herverzekeraars Afname vorderingen op tussenpersonen Afname actieve belastinglatentie Afname vorderingen op aandeelhouder Afname overige vorderingen op korte termijn Afname vorderingen op groepsmaatschappijen Afname overlopende acquisitiekosten Toename voorziening dubieus Toename depots verzekerden Toename schulden aan tussenpersonen Toename schuld aan aandeelhouder Toename overige schulden op korte termijn Mutatie herwaarderingsreserve Mutatie reserves

2015

2014

30.617 8 4.078 148 0 0 957 10 1.840 3.061 0 0 3.324 0 0 24 242 1.136 0 0

- 71.017 57 0 228 199.783 2.500 0 0 0 0 13.276 636 2.646 101 0 32 0 0 4.729 15.214 45.437

Af: Ongerealiseerd resultaat aandelen Ongerealiseerd resultaat derivaten Vrijval ingehouden winst deelnemingen Ongerealiseerd koersresultaat polishouders Ongerealiseerd koersresultaat obligaties Toename vordering op verzekeringsnemers Toename actieve latentie Toename vordering op aandeelhouder Toename vordering op groepsmaatschappijen Toename overige vorderingen op korte termijn Toename vordering op tussenpersonen Afname schuld aan verzekeringsnemers Afname schuld aan aandeelhouder Afname depots van verzekerden Afname voorziening dubieus Afname technische voorziening Afname schulden belastingen en soc. premies Afname overige voorzieningen Afname schulden op korte termijn Mutatie herwaarderingsreserve Mutatie reserves

Kasstroom uit operationele activiteiten

952 150 0 0 0 163 0 0 652 3.795 0 4.905 0 12 6 11.238 84 1.220 0 11.034 175

168.185 2.110 6.209 0 0 24.984 0 13.052 1.777 0 0 12 0 0 0 0 76 0 0 1.657 0 9.742

34.386

59.619

11.051

108.566

49

Kasstroomoverzicht 2015 (in euro x 1.000)

2015

Desinvesteringen, verkopen en aflossing van: - onroerend goed - deelnemingen - hypothecaire leningen - andere leningen - aandelen - obligaties - afgeleide financiële instrumenten

10.807 25.777 13.836 187 4.080 19.895 11.923

2014

334 0 16.790 93 24.411 54.422 57 86.505

Af: Investeringen in resp. verwerving en aankopen van: - onroerende goederen - deelnemingen - hypothecaire leningen - andere leningen - aandelen - afgeleide financiële instrumenten - obligaties en andere vastrentende waardepapieren - materiële vaste activa

96.107

280 0 26.282 444 1.535 24.161

30 0 73.030 506 827 41.602

39.692 8

93.393 219 92.402

209.607

- 5.897

- 113.500.

Bij: Storting agiokapitaal

0

14.500

Kasstroom uit financieringsactiviteiten

0

14.500

5.154

9.566

Kasstroom uit investerings- en beleggingsactiviteiten

Mutatie saldo liquide middelen

Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode.

50

Toelichting op balans per 31 december 2015 (in euro x 1.000)

2015

2014

3.450

2.224

0

1.226

3.450

0

0

3.450

14.477

12.751

280 14.757

30 12.781

7.357 7.400

334 12.447

0

2.030

7.400

14.477

Beleggingen Terreinen en gebouwen In eigen (deel)gebruik Balans per 1 januari Bij: toevoeging wegens herwaardering Af: verkopen Balans per 31 december

Overige terreinen en gebouwen Balans per 1 januari Bij: investeringen

Af: verkopen

Bij: toename wegens herwaardering Balans per 31 december

Per 3 september 2015 heeft de vennootschap haar Nederlandse onroerend goed portefeuille verkocht aan zustermaatschappij Nijzoon B.V. De verkrijgingsprijs van de overige terreinen en gebouwen bedraagt 5.219.

Deelnemingen Balans per 1 januari Bij: - aankoop aandelen Heco Invest - ingehouden winst deelneming Heco Invest - herwaardering effecten deelneming Heco Invest

Af: - verkoop deelneming Heco Invest - aandeel in vordering van Heco Invest op aandeelhouder Balans per 31 december

23.829

21.907

0 183 1.765 25.777

0 5.013 -3.092 23.829

25.777 0

0 3.600

0

20.229

51

Toelichting op balans per 31 december 2015 (in euro x 1.000)

2015

2014

16.113 1.535 17.648 12 17.660

33.861 ___827 34.688 1.233 35.921

441 17.219

19.808 16.113

492

- 1.185

16.727

17.298

Overige financiële beleggingen: Aandelen en andere niet-vastrentende waardepapieren Balans per 1 januari Bij: aankopen Bij: ongerealiseerd koersresultaat

Af: verkopen

Af: overheveling van aandelen voor risico polishouders Balans per 31 december

De verkrijgingsprijs van de aandelen en andere niet-vastrentende waardepapieren in eigendom per balansdatum bedraagt 14.636. Obligaties en andere vastrentende waardepapieren Obligaties Balans per 1 januari Bij: aankopen Af: verkopen en uitlotingen

Af: ongerealiseerd koersresultaat Balans per 31 december

148.160 39.692 187.852 19.895 167.957

84.205 93.393 177.598 54.422 123.176

4.078

-24.984

163.879

148.160

De verkrijgingsprijs van de obligaties in eigendom per balansdatum bedraagt 143.612.

Afgeleide financiële instrumenten Balans per 1 januari Bij: aankopen

47.787 24.161 71.948

33 41.602 41.635

Af: verkopen

11.923 60.025

57 41.578

150

6.209

60.175

47.787

Bij: ongerealiseerd koersresultaat Balans per 31 december

De afgeleide financiële instrumenten betreffen beleggingen in LDI fondsen. De verkrijgingsprijs van de beleggingen in LDI fondsen per balansdatum bedraagt 59.161.

52

Toelichting op balans per 31 december 2015 (in euro x 1.000)

Vorderingen uit hypothecaire leningen Balans per 1 januari Bij: nieuw verstrekt

Af: aflossingen

Af: voorziening dubieuze hypotheken Balans per 31 december

2015

2014

276.817 26.282 303.099

220.577 73.030 293.607

13.836 289.263

16.790 276.817

558

554

288.705

276.263

De hypothecaire leningen zijn verstrekt aan met name particulieren op de Nederlandse markt, kennen een overwegende langlopende renteherzieningstermijn van 10,15 en 20 jaar en worden hoofdzakelijk met NHG garantie afgesloten. De hypothecaire leningen worden aangehouden ter mitigering van het renterisico begrepen in de toekomstige kasstromen uit langlopende verzekeringsverplichtingen. Ten behoeve van de verkoop per 3 september 2015 van de vennotschap haar Nederlandse onroerend goed portefeuille aan haar zustermaatschappij Nijzoon B.V. heeft de vennootschap aan Nijzoon B.V. een hypothecaire lening verstrekt ad EUR 10.128.

Vorderingen uit andere leningen Balans per 1 januari Bij: - nieuw verstrekt - herwaardering

9.664 1 443 10.108 187 9.921

9.251 83 __423 9.757 93 9.664

Af: voorziening dubieus

28

38

Balans per 31 december

9.893

9.626

Af: aflossingen

De vorderingen uit andere leningen bestaan in hoofdzaak uit onderhands verstrekte leningen aan een financiële instelling en een woningcorporatie. Aandelen voor risico polishouders Balans per 1 januari Bij: aankopen

Bij: overheveling naar aandelen voor eigen risico

16.571 0 16.571 3.639 12.932 940 13.872 492

20.297 0 20.297 4.603 15.694 __877 16.571 - 1.185

Balans per 31 december

14.364

15.386

Af: verkopen Bij: ongerealiseerd koersresultaat

53

Toelichting op balans per 31 december 2015 (in euro x 1.000)

2015

2014

Actieve latentie belastingen Samenstelling: Vordering uit hoofde van actieve latenties Af: Voorziening uit hoofde van passieve latenties

19.519 6.664

26.198 11.503

Balans per 31 december

12.855

14.695

Balans per 1 januari

14.695

1.643

Bij: toevoeging in verband met - herwaardering onroerend goed - ongerealiseerd koersresultaat effecten - mutatie in aanvulling verzekeringstechnische voorziening

Balans per 31 december

2.334 2.505

- 547 - 6.699

- 6.679

20.298 1.840

13.052

12.855

14.695

347 330

381 354

17

27

58 661 719

65 742 807

-117 0 -117

48 0 48

0 252 749 1.001

0 0 553 553

1.603

1.408

Vorderingen op korte termijn Tussenpersonen Rekening-courant Af: voorziening voor oninbaarheid

Overige vorderingen Lopende intrest: - hypothecaire leningen - obligaties

Hypotheekincasso Af: voorziening voor oninbaar

Debiteuren Vooruitbetaalde kosten Overige

54

Toelichting op de balans per 31 december 2015 (in euro x 1.000)

De vordering op de herverzekeraar bestaat uit vorderingen op Heco Re resp. Swiss Re. Deze vordering is ontstaan als gevolg van transacties samenhangend met de herverzekeringsovereenkomsten gesloten door de maatschappijen behorende tot de Conservatrix Groep. Krachtens die overeenkomsten wordt premie afgedragen en uitkeringen ontvangen alsmede rente verrekend over de onderlinge rekening courantpositie middels overdracht van liquiditeiten en/of effecten.

Materiële vaste activa

Aanschafwaarde 31.12.2014

Aankopen 2015

Verkopen of afgeschreven

Aanschafwaarde 31.12.2015

4.058 520 162

8 0 0

0 0 0

4.066 520 162

4.740

8

0

4.748

Boekwaarde 31.12.2014

Aankopen 2015

Afschrijving 2015

Boekwaarde 31.12.2015

248 51 137 436

8 0 0 8

94 21 33 148

162 30 104 296

Overige bedrijfsmiddelen Informatie verwerkende apparatuur Kantoorinventaris Bedrijfswagens

Overige bedrijfsmiddelen Informatie verwerkende apparatuur Kantoorinventaris Bedrijfswagens

De afschrijvingspercentages zijn: - informatie verwerkende apparatuur 20%; - kantoorinventaris 20%. Liquide middelen Banken

23.451

18.297

9.400 277 9.677

12.046 1.665 13.711

Afschrijving

3.601

4.311

Balans per 31 december

6.076

9.400

Overlopende activa Overlopende acquisitiekosten Balans per 1 januari Toevoeging activering

De benodigde aanvulling van de technische voorziening op grond van de berekende toetsvoorziening, als onderdeel van de uitvoering van de toereikendheidstoets, is zodanig vastgesteld dat het bedrag aan geactiveerde eerste kosten volledig uit de gevormde voorziening verzekeringsverplichtingen per 31 december 2015 kan worden voldaan.

55

Toelichting op balans per 31 december 2015 (in euro x 1.000)

Geplaatst kapitaal Gewoon kapitaal

2015

2014

13.848

13.848

Het gestort en opgevraagd aandelenkapitaal bestaat uit 5.539 gewone aandelen met een nominale waarde van 13.847.500 euro (nominale waarde per aandeel bedraagt 2.500). Reserves Agioreserve Balans per 1 januari Bij: kapitaalstorting

28.500 0

14.000 14.500

Balans per 31 december

28.500

28.500

Herwaarderingsreserve Balans per 1 januari

29.372

13.993

0 1.765 -2.025 -260

2.773 -2.848 19.491 19.416

2.402 4.993 1.614 9.009

0 0 4.037 4.037

20.103

29.372

7.227 183 7.410 0

2.214 5.013 0 7.227

Bij: Herwaardering onroerend goed Herwaardering deelneming Heco Invest Herwaardering effecten Af: Vrijval bij verkoop van: - Onroerend goed - Deelneming Heco Invest - Effecten

Balans per 31 december Wettelijke reserve ingehouden winst deelnemingen Balans per 1 januari Bij: ingehouden winst deelneming Af: vrijval ingehouden winst deelneming Balans per 31 december

De wettelijke reserve werd gevormd voor het aandeel van Conservatrix N.V. in de ingehouden winst van haar deelneming Heco Invest B.V. Overige reserve Balans per 1 januari Resultaat vorig boekjaar Af: dotatie aan wettelijke reserve ingehouden winst deelneming Bij: vrijval van wettelijke reserve ingehouden winst deelneming

Bij: Correctie voorgaande jaren Af: Dividenduitkering Balans per 31 december

- 26.189 - 71.017 -97.206 183 7.410 -89.979

-16.447 -4.729 -21.176 5.013 0 -26.189

8 0

0 0

- 89.971

- 26.189

56

Toelichting op balans per 31 december 2015 (in euro x 1.000)

Onverdeeld resultaat Balans per 1 januari Bij: resultaat boekjaar

Af: naar algemene reserve Balans per 31 december

Solvabiliteit Vereiste solvabiliteit Door directie gewenste solvabiliteit Aanwezige solvabiliteit Solvabiliteitsmarge

2015

2014

- 71.017 30.617

- 4.729 - 71.017

- 40.400

- 75.746

- 71.017

- 4.729

30.617

- 71.017

24.432 48.864 3.097 -21.335

24.592 49.184 -18.259 -42.851

De door de directie gewenste solvabiliteit is bepaald op 2 * de vereiste solvabiliteit. De hoogte van deze gewenste solvabiliteit is gebaseerd op de aard en omvang van de verzekeringstechnische risico’s en het beleggingsrisico.

57

Toelichting op balans per 31 december 2015 (in euro x 1.000)

2015

2014

Af: herverzekering pensioenen personeelsleden

650.588 -18.288 632.300 37.000

432.100 218.488 650.588 44.050

Balans per 31 december

595.300

606.538

Splitsing: - verzekeringstechnische voorziening - verzekeringstechnische voorziening polishouder

580.936 14.364

591.152 15.386

595.300

606.538

Technische voorziening verzekeringsverplichtingen Balans per 1 januari Toevoeging

Het verloop van de technische voorziening is als volgt: Stand per 1 januari Premies eigen rekening Vrijval kosten uit premies eigen rekening Benodigde intresttoevoeging eigen rekening Uitkeringen en afkopen eigen rekening Kosten verrekend met de vvp eigen rekening Vrijgevallen voor kosten uit de voorziening Overdrachten van/aan andere onderdelen van de vvp

464.186 46.141 - 4.154 16.954 - 32.016 - 1.478 - 278

369.473 113.736 - 6.485 16.376 - 25.543 - 1.834 - 265

0

819 25.169

Af: wijzigingen als gevolg van verandering in: - rente(termijnstructuur) - sterfte - overige - totaal wijzigingen

0 0 - 945

Af: Resultaat op kanssystemen: - resultaat op sterfte - resultaat op invaliditeit - resultaat op ontwikkeling portefeuille - totaal resultaat op kanssystemen

1.583 179 - 496

96.804 0 0 192

- 945

192

1.189 163 547 1.266

1.899

Stand 31 december

489.034

464.186

Aanvulling voorziening:

106.266

142.352

Balans per 31 december

595.300

606.538

58

Toelichting op balans per 31 december 2015 (in euro x 1.000)

De aanvulling van de technische voorziening naar aanleiding van de uitgevoerde toereikendheidstoets bedraagt 106.266 ultimo 2015 (142.352 ultimo 2014). Van deze aanvulling is een bate van 36.086 toe te rekenen aan het verslagjaar. Voor een groot aantal verzekeringscontracten is sprake van een vaste gegarandeerde rente. Tevens is voor de verzekeringscontracten onder de naam Het ‘Natuurlijk’ Garantieplan sprake van een toename van het aan polishouders uit te keren saldo, welke afhankelijk is van de gemiddelde rendement resp. de rente voor hypothecaire leningen in portefeuille van Conservatrix. De marktwaarde van opties en garanties van de aan beleggingen gekoppelde producten, op basis van de interpretaties van de grondslagen voorgeschreven door DNB in de Good Practice Toereikendheidstoets bedraagt 109.000 ultimo 2015 (107.000 per ultimo 2014). De marktwaarde van de (hypothecaire) leningen berekend door het management op basis van de interpretaties van de grondslagen voorgeschreven door DNB in de Good Practice Toereikendheidstoets is 71.100 (2014; 47.689) hoger dan de boekwaarde per ultimo 2014. De technische voorziening heeft een overwegend langlopend karakter.

59

Toelichting op balans per 31 december 2015 (in euro x 1.000)

2015

2014

Balans per 1 januari

2.500

0

Bij: Reorganisatievoorziening Af: Ontrekking aan reorganisatievoorziening

0 1.220

2.500 0

Balans per 31 december

1.280

2.500

Depots van verzekerden

46

58

Balans per 31 december

46

58

Tussenpersonen Rekening-courant

297

273

Overige schulden Crediteuren Transitoria

5.506 1.055

4.621 _ 803

Balans per 31 december

6.561

5.424

Overige voorzieningen

Schulden op lange termijn

Schulden op korte termijn

60

Toelichting op balans per 31 december 2015 (in euro x 1.000)

Niet uit de balans blijkende verplichtingen

Groepshoofd N.V. Nederlandsche Algemeene Maatschappij van Levensverzekering Conservatrix is onderdeel van Conservatrix Groep S.à.r.l. Een collectief van verzekeringsbedrijven in Nederland en België. De andere verzekeringsbedrijven zijn:  

Hooghenraed Levensverzekeringen N.V. en Nederlandse Uitvaartverzekering Maatschappij Nuvema N.V.

Conservatrix Groep B.V., tot 30 december 2015 gevestigd te Baarn, staat aan het hoofd van de groep. Conservatrix Groep B.V. is per ultimo 2015 verhuisd naar Luxemburg en de naam is gewijzigd in Conservatrix Groep S.à.r.l. Fiscale eenheid Inzake de vennootschapsbelasting vormde N.V. Nederlandsche Algemeene Maatschappij Levensverzekering Conservatrix. vanaf 1 januari 2002 tot ultimo 2015 een fiscale eenheid met:    

van

Nederlandse Uitvaartverzekering Maatschappij Nuvema N.V., Bouw- en Exploitatie Maatschappij Nijzoon B.V., Hooghenraed Levensverzekeringen N.V Conservatrix Groep B.V. (Groepshoofd).

Als gevolg van de zetelverplaatsing van de Conservatrix Groep S.à.r.l. (voorheen Conservatrix Groep B.V.) per 30 december 2015 naar Luxemburg is een ingediend verzoek bij de belastingdienst in behandeling om de fiscale eenheid voort te zetten zonder Conservatrix Groep S.à.r.l. en met Nederlandse Uitvaartverzekering Maatschappij Nuvema N.V. als groepshoofd. Elke vennootschap is zelfstandig aansprakelijk voor de door de fiscale eenheid verschuldigde vennootschapsbelasting.

Overige informatie Zelfstandige aansprakelijkheid bankzaken Voor bankzaken hebben Conservatrix Groep S.à.r.l., N.V. Nederlandsche Algemeene Maatschappij van Levensverzekering “Conservatrix”, Nederlandse Uitvaartverzekering Maatschappij Nuvema N.V., Hooghenraed Levensverzekeringen N.V., Nijzoon B.V. en Sean Europe N.V. gezamenlijk een overeenkomst gesloten met Rabobank N.V., waarin iedere rekeninghouder jegens de bank hoofdelijk aansprakelijk is vooral hetgeen de bank van enige andere rekeninghouder terzake van of in samenhang met de overeenkomst te vorderen heeft of zal krijgen. De maximale debetstand van het gecombineerde saldo (de saldolimiet) bedraagt € 0.

61

Toelichting op balans per 31 december 2015 (in euro x 1.000)

Contract Stater Conservatrix heeft op 22 december 2011 een contract gesloten met Stater Nederland B.V. voor het overmaken en innen van gelden uit hoofde van door de vennootschap aan particulieren verstrekte hypothecaire leningen. In 2013 is daaraan toegevoegd de behandeling van achterstanden bij de inning van uit hoofde van deze leningen ontstane vorderingen. Deze diensten worden geleverd voor rekening en risico van de vennootschap. De looptijd van de overeenkomst bedraagt 7 jaar. Indien Conservatrix besluit om de overeenkomst binnen deze looptijd op te zeggen geldt er een exit fee. De exit fee bedraagt 140 bij opzegging in 2016. Dit bedrag neemt af in de jaren daarna volgens een overeengekomen staffel per jaar van opzegging. Herverzekeringscontract Conservatrix heeft haar deelportefeuille inzake de pensioenverzekeringen voor het eigen personeel herverzekerd. Dit is overeengekomen in een contract met Heco Re S.A., een in Luxemburg gevestigde herverzekeraar. Ter afdekking van het tegenpartijrisico is overeengekomen dat deze herverzekeraar de voor haar rekening en risico gehouden beleggingen voor 100% van de door haar te vormen toetsvoorziening zal aanhouden in een depot op naam van de verzekeraar. Hieraan dient te worden voldaan uiterlijk 1 juli na afloop van het boekjaar. Ten tijde van het opmaken van deze jaarrekening bedraagt de waarde van de in depot aangehouden beleggingen 63% van de waarde van de toetsvoorziening per 31 december 2015. Fiscaal boekenonderzoek Er is een fiscaal boekenonderzoek gaande bij de fiscale eenheid waartoe Conservatrix Levensverzekeringen N.V. behoort. De uitkomsten van dit onderzoek zijn nog in een zodanig concept- en bespreekstadium, dat geen conclusies kunnen worden getrokken omtrent de eventuele gevolgen voor de balanspositie van de vennootschap.

62

Toelichting op winst- en verliesrekening over 2015 (in euro x 1.000)

2015

2014

33.074 14.523 47.597 1.456 46.141

33.123 82.515 115.638 1.902 113.736

Baten Verdiende premies eigen rekening Periodieke premies Premies ineens Af: premies herverzekering

De premie-inkomsten zijn geheel voortgekomen uit in Nederland gesloten verzekeringsovereenkomsten. Opbrengsten uit beleggingen Deelnemingen Betreft het aandeel in het resultaat van de deelneming Heco Invest B.V. Deze deelneming is verkocht op 28 februari 2015. Terreinen en gebouwen Huuropbrengst onroerend goed Af: exploitatiekosten

1.052 664 388

1.142 653 489

In de huuropbrengst onroerend goed is begrepen een bedrag van 122 voor een kantoorpand in eigen (deel)gebruik. Hiertegenover staat een bedrag van 137 opgenomen in de huisvestingskosten. Overige beleggingen Hypothecaire leningen Aandelen Obligaties Leningen op schuldbekentenis Beleningen Banken en diverse Af: betaalde intrest

13.146 806 1.182 443 11 195 0 15.783

12.428 1.489 1.558 423 15 148 __0 16.061

aan niet-technische rekening toegerekende opbrengsten uit beleggingen voor eigen rekening

19

441

Aan technische rekening toegerekende opbrengsten uit overige beleggingen

15.764

15.620

15.244 520 15.764

15.038 582 15.620

Af:

Recapitulatie opbrengsten uit overige beleggingen Eigen rekening Polishouders

63

Toelichting op winst- en verliesrekening over 2015 (in euro x 1.000)

Gerealiseerde winst op beleggingen Eigen rekening Polishouders

Niet gerealiseerde winst op beleggingen Eigen rekening Polishouders

2015

2014

8.686 165 8.851

6.714 35 6.749

-6.129 941 -5.188

11.533 __877 12.410

2.337 9.915 3.581 6.684 15 22.532 528 22.004

1.623 6.342 3.707 5.946 31 17.649 588 17.061

10.012 0 10.012

8.481 0 8.481

32.016

25.542

48 0 48

190 0 190

Lasten Uitkeringen Uitkeringen bij overlijden Uitkeringen door expiraties Lijfrente-uitkeringen Pensioenuitkeringen Lasten van premievrijstelling Af: aandeel herverzekeraars

Afkopen Afkopen Af: aandeel herverzekeraars

Totaal uitkeringen en afkopen

Winstdeling en kortingen Winst polishouders Afschrijving rentestandkorting

64

Toelichting op winst- en verliesrekening over 2015 (in euro x 1.000)

2015

2014

549

562

3.324

2.646

Bedrijfskosten Acquisitiekosten Wijziging overlopende acquisitiekosten Beheers- en personeelskosten, afschrijving bedrijfsmiddelen Personeelskosten Salarissen Beëindigingsvergoedingen Sociale lasten Pensioenpremies Reis- en autokosten Inhuur derden Overige personeelskosten Af: onttrekking aan reorganisatievoorziening Af: doorberekend

Beheerskosten Kantoorkosten Huisvestingskosten Marketing- en verkoopkosten Algemene kosten

Afschrijvingskosten Afschrijvingen Provisie/winstdeling herverzekering

3.715 785 465 430 202 1.212 226 7.035 1.220 5.815 1.322 4.493

4.801 0 666 724 326 478 402 7.397 0 7.397 1.435 5.962

934 226 74 3.941 5.175

1.162 237 794 2.399 4.592

681

170

0

0

Beheers- en personeelskosten, afschrijving bedrijfsmiddelen

10.349

10.724

Totaal bedrijfskosten

14.222

13.932

 Het aantal personeelsleden ultimo boekjaar was 51 (vorig boekjaar 85).  Onder de personeelskosten zijn opgenomen de vergoedingen aan bestuurders ad 577 (vorig boekjaar 408) en de vergoedingen aan commissarissen ad 51 (vorig boekjaar 77).  Op grond van artikel 2:382a lid 3 BW is het accountantshonorarium niet vermeld.

65

Toelichting op winst- en verliesrekening over 2015 (in euro x 1.000)

Afschrijvingskosten Het totaalbedrag aan afschrijvingskosten is als volgt samengesteld: 2015

2014

Eigen activa Doorberekend door groepsmaatschappijen

147 607 754

172 __86 258

Doorberekend aan groepsmaatschappijen

73 681

88 170

Winstdeling en kortingen Betreft de winstbijschrijving ten gunste van houders van polissen behorende tot de traditionele portefeuille.

Vennootschapsbelasting Bij de bepaling van de vennootschapsbelasting is rekening gehouden met permanente en tijdelijke verschillen tussen commercieel en fiscaal resultaat. Voor de berekening van de actieve latentie voortvloeiend uit het verschil tussen de commercieel en fiscaal bepaalde voorziening verzekeringsverplichtingen is uitgegaan van een belastingdruk van 18,0%.

Het in de winst- en verliesrekening opgenomen bedrag aan vennootschapsbelasting is als volgt opgebouwd:

VPB tegen toepasselijk tarief Deelnemingsvrijstelling Mutatie actieve latentie

2015

2014

- 295 - 1.294 6.679

4.106 - 1.192 - 20.190

5.090

- 17.276

66

Toelichting op winst- en verliesrekening over 2015 (in euro x 1.000)

Analyse van het resultaat

2015

2014

24.596

39.400

16.954

16.376

0

0

Resultaat op interest

7.642

23.024

Vrijval kosten uit premies Vrijval kosten uit voorziening verzekeringsverplichtingen Kosten verrekend met voorziening verzekeringsverplichtingen Af: Bedrijfskosten

4.154

6.485

278

265

1.478 14.222

1.834 16.432

Resultaat op kosten

- 8.312

- 7.848

1.266 945

1.899 627

321

1.272

-349

16.448

Af: contractueel

48

190

Totaal beschikbaar gestelde resultatendeling

48

190

Resultaat op grondslagen na resultatendeling

- 397

16.258

Winstbronnen Verzekeringen in geld en beleggingsverzekeringen

Opbrengst uit beleggingen toegerekend aan verzekeringen Af: interesttoevoeging voorziening verzekeringsverplichtingen Af: wijziging door verandering in rente(termijnstructuur)

Resultaat op kanssystemen Af: wijziging door verandering in kanssystemen Resultaat technische analyse Totaal resultaat op grondslagen Resultatendeling

Het resultaat technische rekening volgens bovenstaand overzicht winstbronnen wijkt als gevolg van specifieke invulinstructies uitgevaardigd door De Nederlandse Bank af van het resultaat technische rekening zoals weergegeven in de winst- en verliesrekening. Het verschil ad € 36.086 betreft de vrijval van de balansvoorziening in het boekjaar als gevolg van de uitkomsten van de toereikendheidstoets.

67

Overige Gegevens

68

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Aan de Algemene Vergadering en de directie van Nederlandsche Algemeene Maatschappij van Levensverzekering “Conservatrix” N.V.

Verklaring betreffende de jaarrekening

69

Statutaire bepalingen betreffende resultaatverdeling (artikel 23) 1. Van de winst, zoals die blijkt uit de door de algemene vergadering vastgestelde jaarrekening, kan de directie onder goedkeuring van de Raad van Commissarissen, zoveel reserveren als zij nodig oordeelt. 2. De winst, na reservering volgens het vorige lid, staat ter beschikking van de algemene vergadering. Winstdeling/dividend Voorgesteld wordt het resultaat ad € 30.617 in mindering te brengen op de algemene reserve. Goedkeuring door de Algemene Vergadering van Aandeelhouders moet nog plaatsvinden.

70