jaarverslag 2002 van lanschot nv

j a a r v e r s l ag

20 02 van l a n s c hot n v

j a a r v e r s l ag

Brought to you by Global Reports

20 02 van l a n s c hot n v

Profiel Van Lanschot

5 Kerngegevens

8 Aandeelhoudersinformatie

10 Stichting Administratiekantoor van gewone aandelen A Van Lanschot

14 Stichting Preferente aandelen C Van Lanschot

16 Bericht van de Raad van Commissarissen

17 Jaarverslag van de Raad van Bestuur

21 Jaarrekening

46

Geconsolideerde balans

48

Geconsolideerde winsten verliesrekening

49

Geconsolideerd kasstroomoverzicht

50

Toelichting

78

Vennootschappelijke balans

79

Vennootschappelijke winsten verliesrekening

80

Toelichting op de vennootschappelijke balans

Overige gegevens


86

Accountantsverklaring

87

Winstbestemming

88

Personalia

90

Belangrijke dochterondernemingen

92

Kantoren in Nederland

94

Kantoren in België

Van Lanschot nv is de houdstermaatschappij van F. van Lanschot Bankiers nv, de oudste onafhankelijke bank van Nederland met een geschiedenis die teruggaat tot 1737. De bank richt zich op een drietal doelgroepen: de vermogende particulier, het middelgrote (familie)bedrijf en de institutionele belegger. Van Lanschot staat voor kwalitatief hoogwaardige dienstverlening, waarin integrale advisering, persoonlijke service en maatwerk centraal staan. Van Lanschot beschikt in Nederland thans over 32 kantoren, van waaruit het volledige pakket banken verzekeringsdiensten voor de particulier en het (familie)bedrijf wordt aangeboden. In België, dat Van Lanschot eveneens als haar thuismarkt beschouwt, heeft de bank 8 vestigingen. Voorts heeft Van Lanschot vestigingen in Zwitserland (2), Luxemburg en op Curaçao en Jersey, alsmede een representative ohce in Hongkong. De bank is buiten Nederland en België nagenoeg uitsluitend actief ten dienste van de vermogende particulier. Aan institutionele beleggers en grote corporates verleent de bank vooral specialistische diensten op het gebied van vermogensbeheer, corporate en investment banking en treasury. Certificaten Van Lanschot nv, vertegenwoordigend ruim 33% van het gewone aandelenkapitaal, worden verhandeld aan de Euronext Amsterdam Stock Market. De overige aandelen worden gehouden door La Dou du Midi bv en enige vooraanstaande Nederlandse financiële instellingen. Geen van de aandeelhouders bezit een overwegend belang; mede daardoor zijn de onafhankelijkheid en de eigen identiteit van Van Lanschot gewaarborgd.


Raad van Commissarissen

Mr. drs. H. Langman Voorzitter Drs. A.A. Anbeek van der Meijden Vice-voorzitter Mr. W.E. de Vin Prof. dr. B. de Vries H.J. Bierma Drs. M.W. Dekker Prof. dr. Th.J. Peeters Mr. C.W. de Monchy Mr. J. de Vroe Raad van Bestuur

Mr. H.J. Baeten Voorzitter Mr. C.N. van der Spek Mr. P.R. Zwart Secretarissen Raad van Bestuur

Mw. mr. M.E.G. van Erp Directeur-secretaris Mr. F.R.J. Baron van Hövell tot Westerflier Secretaris Directeur Group Audit & Compliance

Drs. J. Remijn ra


Directeuren

Adjunct-directeuren

Drs. A. Boogaarts mba

K.H. Aulman ra

A.P. Bruijnooge mba

D. Bansema ra

Drs. H.J.J. Debrauwer

Drs. A.J.J. Barens mfe

F. Depickere

A.J.N.M. van den Broek

C.M. den Engelsen ra

M.C.M. van Doveren

Mr. P.W.A. van Galen

Jhr. mr. A.A. van der Does de Willebois

Drs. P.G.M. van den Heuvel

Mr. D.W. Ellens

Drs. J.J.M. Jacobs

Drs. J.S.C. Faber rba

Drs. Ch.H.A. Kuijpers

Drs. A. Gerlofs

Mr. C.W.J. van der Linden

R.A.W.M. Helmonds

Drs. F.G.A. Mahieu

A.G.M. van Hemert

Drs. L.W.J. Mertens

Mr. F. Hilhorst

P.J.J. van Schijndel

C.J. van Iersel

Drs. G.L. Sirks

Mr. B.L.M. Jansen

Drs. R. Verdam

Mr. R.J.H. Jurgens

Drs. P.J. Vogelzang

Mr. F.H. Kamsteeg

Drs. J.A.M. Vriend

M.A. Krauss mba Mw. mr. T.L. Nagel Drs. ing. J.W.P. van Oudenhoven rba Drs. F.J.L.M. Plasmans S. Pravisani P.A.M. van Raak G.J. van Rosmalen J. van der Schans Drs. F.A. Smoor Drs. F.A.C. Stoop Mr. W.P. Valk mfe A.G.H. Veeke Mr. R.J.A. Verberne L. Visser F.H.B. Voss mfm Drs. H.J.H.M. Zijlmans Drs. P.M.M. Zijlmans


Bedragen in duizenden euro’s (geconsolideerde cijfers)

2002

2001

2000

1999

Resultaten Baten

377.904

373.465

359.738

296.098

Bedrijfslasten

227.636

216.434

229.325

189.618

15.205

10.158

8.157

7.835

–

18.455

6.591

6.912

135.063

128.418

115.665

91.733

97.576

90.008

80.759

62.443

Groepsvermogen (eigen vermogen)

587.554

563.004

509.061

375.215

Aansprakelijk groepsvermogen

983.578

893.944

744.710

597.433

Toevertrouwde middelen

8.047.908

7.644.565

6.782.405

5.640.122

Kredieten

8.696.610

8.042.057

7.439.931

6.053.432

11.288.864

10.748.821

9.718.968

8.195.193

Aantal gewone aandelen ultimo boekjaar

28.972.009

28.897.340

28.809.862

28.236.871

Gemiddeld aantal gewone aandelen

28.946.170

28.868.388

28.570.333

27.896.004

Winst per gewoon aandeel op basis van gemiddeld 2 aantal gewone aandelen in euro’s

3,25

3,00

2,71

2,12

Dividend per aandeel

1,63

1,50

1,35

0,94

Waardeveranderingen van vorderingen Toevoeging Fonds voor algemene bankrisico’s Bedrijfsresultaat voor belastingen Nettowinst (groepswinst)

2

1

1

Balans

Balanstotaal

Kengetallen

Efficiency ratio (%)

60,2

61,6

63,7

64,0

Rendement gemiddeld eigen vermogen (%)

17,0

16,8

18,3

17,6

bis-ratio totaal vermogen (%)

12,7

12,7

11,9

12,4

8,4

8,6

8,7

8,5

bis-ratio kernkapitaal (%) 1 Inclusief efect vrijval it-voorziening ad 13.600 2 Exclusief buitengewone baten in 2001 ad 10.816 / 2000 ad 67.062 / 1997 ad 11.575 en 1993 ad 8.940. De aandelengegevens over 1993 tot en met 1997 zijn in verband met splitsing van de aandelen aangepast.


1998

1997

1996

1995

1994

1993

Resultaten 255.176

208.575

166.109

137.024

125.104

115.265

168.028

135.275

104.488

87.109

83.366

78.880

7.548

7.813

13.613

13.613

13.613

14.521

7.200

6.935

–

–

–

–

72.400

58.552

48.007

36.301

28.125

21.864

49.583

40.947

33.200

25.413

19.924

15.401

334.903

306.235

216.079

196.926

179.895

156.238

541.510

488.950

331.555

306.293

245.806

224.286

4.941.260

4.226.461

3.933.447

3.294.185

3.317.929

3.173.070

5.231.513

4.473.807

3.561.981

2.874.721

2.535.691

2.396.977

7.442.234

6.280.207

5.292.616

4.206.614

3.999.577

3.935.405

27.412.920

26.186.300

25.610.650

25.399.700

34.758.750

33.898.200

26.628.719

25.864.866

25.441.616

26.159.314

34.276.325

33.721.925

1,73

1,45

1,17

0,84

0,58

0,46

0,84

0,72

0,58

0,43

0,23

0,18

65,8

64,8

62,9

63,5

66,6

68,4

15,5

15,7

16,1

13,6

12,0

10,5

12,5

12,3

12,0

14,4

13,2

11,4

8,3

8,2

6,8

8,2


–

–

Het Aandelenkapitaal van Van Lanschot nv

Het maatschappelijk kapitaal van Van Lanschot nv bestaat uit 135 miljoen aandelen met een nominale waarde van € 1,—. Het maatschappelijk kapitaal is onderverdeeld in preferente aandelen en gewone aandelen. Ultimo 2002 stonden 5.000.000 preferente aandelen uit. Dit aantal is niet gewijzigd. Per preferent aandeel wordt jaarlijks een dividend van 7,5% over het daarop gestorte bedrag van € 9,08 uitgekeerd. Per 1 januari 2005, en telkens tien jaar daarna, wordt het dividendpercentage aangepast op basis van het alsdan geldende efectieve rendement op staatsleningen met een resterende looptijd van negen tot tien jaar. Per 31 december 2001 beliep het aantal gewone aandelen Van Lanschot nv 28.897.340. In juni 2002 nam het aantal gewone aandelen als gevolg van de omwisseling van stockdividenden toe met 74.669. Daarmee kwam het aantal gewone aandelen op 28.972.009, welk aantal tot de datum van dit verslag geen verdere wijziging onderging. Het gewone aandelenkapitaal is onderverdeeld in 9.708.695 Gewone Aandelen A en 19.263.314 Gewone Aandelen B. De gewone aandelen A worden gehouden door de Stichting Administratiekantoor van Gewone Aandelen A Van Lanschot, die daartegenover certificaten heeft uitgegeven; deze certificaten zijn genoteerd op de Ohciële Markt van de Euronext Amsterdam Stock Market. De Gewone Aandelen B zijn in bezit van La Dou du Midi bv en enige financiële instellingen. Ingevolge de statuten is voor overdracht van de Gewone Aandelen B de voorafgaande toestemming van de Raad van Commissarissen en Raad van Bestuur vereist. Het Van Lanschot Aandelenoptieplan

Sinds 1989 kent Van Lanschot een aandelenoptieplan voor alle medewerkers die een vast dienstverband hebben voor ten minste 50% van de volle arbeidstijd. In 1999 werden, in het kader van de verkrijging van beursnotering, het reglement van het aandelenoptieplan en het systeem van toekenning vernieuwd. Sindsdien stelt de Raad van Commissarissen jaarlijks het aantal optierechten, dat in het komende jaar maximaal door de Raad van Bestuur kan worden toegekend, vast. Daarbij gaat het reglement ervan uit dat het vast te stellen aantal nooit meer zal belopen dan 1% van het aantal uitstaande gewone aandelen. Sinds 1999 zijn er jaarlijks opties toegekend. Na de publicatie van de jaarcijfers vindt er een algemene toekenningsronde plaats; tegelijk met die algemene toekenningsronde, alsmede in augustus – na de publicatie van de halfjaarcijfers – worden ook opties op individuele basis toegekend. In het kader van de algemene ronde wordt het aantal opties waarvoor een medewerker in aanmerking komt, vastgesteld aan de hand van functieniveau, salaris en beoordeling. De toekenning op individuele basis wordt gebruikt om medewerkers, die zich door prestatie hebben onderscheiden, extra te belonen, of om medewerkers aan de bank te binden.


Uitstaande opties op gewone aandelen

Uitoefen-

Aantallen

Gemiddelde

per 31 december 2002

periode t/m

opties

uitoefenprijs

2003

7.225

€ 21,50

2004

10.000

€ 19,52

2005

242.370

€ 44,06

2006

262.162

€ 47,99

2007

261.944

€ 41,00

783.701

€ 43,83

Ontwikkeling nettowinst* per gewoon aandeel In euro’s

3,0 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5

* Exclusief buitengewone baten

0,0

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

In euro’s

Kerncijfers gewone aandelen

2002

2001

2000

1999

Winst per gewoon aandeel ultimo (gemiddeld) Pay-out ratio in % Dividend

3,25 50

3,00 50

2,71 50

2,12 45

1,63

1,50

1,35

0,94

4,06

3,75

2,74

2,35

18,72

17,91

16,10

11,68

Dividendrendement in % (ultimo) Intrinsieke waarde per aandeel (ultimo)


Beurskoers certificaten Van Lanschot nv in 2002 In euro’s

43,0 42,0 41,0 40,0 39,0 38,0 37,0 36,0 35,0 34,0

jan

feb

mrt

apr

mei

jun

jul

aug

sept

okt

nov

dec

De Remuneratiecommissie van de Raad van Commissarissen stelt jaarlijks het aantal opties, waarvoor de leden van de Raad van Bestuur in aanmerking komen, vast. Per 31 december 2002 bedroeg het aantal uitstaande optierechten 783.701. Tegenover de verplichtingen uit hoofde van deze optierechten houdt Van Lanschot steeds voldoende certificaten van Gewone Aandelen A om te bewerkstelligen dat de uitoefening van opties niet leidt tot verwatering. Daardoor heeft sinds 1999 de uitoefening van opties nimmer tot een verhoging van het gewone aandelenkapitaal geleid. In zijn vergadering van 14 februari 2003 heeft de Raad van Commissarissen besloten dat gedurende het jaar dat loopt van maart 2003 tot maart 2004, maximaal 289.720 optierechten aan medewerkers kunnen worden uitgegeven. Per 14 maart 2003 – na publicatie van de jaarcijfers – zullen weer optierechten worden toegekend. Van Lanschot is voornemens ervoor te zorgen dat ook de nieuwe opties niet leiden tot verwatering van de belangen van bestaande aandeelhouders. De per 31 december 2002 uit hoofde van personeelsopties uitstaande rechten worden weergegeven in de tabel op pagina 11. Aandeelhouders

Per 31 december 2002 staan de navolgende aandeelhouders voor de hieronder vermelde aantallen ingeschreven in het aandeelhoudersregister van Van Lanschot nv. Met Friesland Bank nv, nib Capital nv en La Dou du Midi bv is bij de beursintroductie in 1999 een kernaandeelhoudersovereenkomst gesloten.


Gewone aandelen

Gewone aandelen

Preferente aandelen

Totaal

Friesland Bank nv

6.227.144

21,49%

554.700

19,96%

nib Capital nv

4.981.744

17,20%

554.700

16,30%

Delta Lloyd nv

4.214.432

14,55%

519.800

13,94%

La Dou du Midi bv

3.685.607

12,72%

–

Ducatus nv (indirect) Stichting Pensioenfonds Van Lanschot Stichting Administratiekantoor van Gewone Aandelen A Van Lanschot Totaal

–

–

10,85%

3.370.800

9,92%

154.387

0,53%

–

0,45%

9.708.695 *

33,51%

–

28,58%

100,00%

5.000.000

100,00%

28.972.009

Ontwikkeling van de beurskoers

De introductie van de certificaten aan de Efectenbeurs te Amsterdam op 29 juni 1999 vond plaats tegen een koers van € 36,50. In 2002 was de hoogste beurskoers € 43,20 en de laagste € 34,75. Op de laatste beursdag van 2002 kwam de slotkoers uit op € 40,17. Kalender 2003 Aandeelhoudersvergadering

8 mei

Ex-dividend-notering

12 mei

Betaalbaarstelling dividend 2002

21 mei

Bekendmaking halfjaarcijfers 2003

22 augustus

* Hierin is begrepen een belang van 5% gehouden door sns Reaal Groep nv.


Rapport aan Certificaathouders Ter voldoening aan het bepaalde in artikel 12 van de voorwaarden van administratie van gewone aandelen A Van Lanschot d.d. 28 juni 1999 brengen wij onderstaand verslag uit. Het bestuur is in het verslagjaar tweemaal bijeen geweest. Het bestuur komt bijeen teneinde het beleid van de vennootschap te bespreken en de wijze van het uitoefenen van het stemrecht op de door de Stichting gehouden aandelen in de vennootschap in de jaarlijkse Algemene Vergadering van Aandeelhouders te bepalen. Tijdens de bestuursvergadering, welke is gehouden in het najaar van vorig jaar, heeft het bestuur besloten de onafhankelijkheid van de Stichting ten opzichte van de vennootschap te vergroten. Daartoe zullen de statuten van de Stichting worden gewijzigd zodanig dat het bestuur voortaan zal bestaan uit vier (onafhankelijke) bestuursleden A en één bestuurslid B. Mede in verband daarmede is drs. H. Heemskerk per 1 december 2002 als bestuurslid van de Stichting afgetreden en is de aldus ontstane vacature niet direct vervuld. Een benoeming van een nieuw bestuurslid A zal na wijziging van de statuten plaatsvinden. Het bestuur is thans als volgt samengesteld: Ir. A.P.H. van Baardewijk, bestuurslid A Voorzitter Mr. O.L.O. de Witt Wijnen, bestuurslid A Vice-voorzitter J.D.R.A. Bax, bestuurslid A Drs. M.W. Dekker, bestuurslid B Bestuursleden A worden benoemd door het bestuur van de Stichting. Het bestuurslid B wordt benoemd door de Raad van Commissarissen van de vennootschap, na overleg met de Raad van Bestuur van de vennootschap. Per 31 december 2002 zijn 9.708.695 gewone aandelen A van nominaal € 1,— in administratie genomen waartegenover voor een gelijk nominaal bedrag aan certificaten is uitgegeven. De werkzaamheden van administratieve aard verbonden aan de administratie van de aandelen worden verricht door nv Algemeen Nederlands Trustkantoor ant te Amsterdam. Het Bestuur ’s-Hertogenbosch, 27 januari 2003


Onafhankelijkheidsverklaring

Het bestuur van de Stichting Administratiekantoor van gewone aandelen A Van Lanschot en de Raad van Bestuur van Van Lanschot nv verklaren hiermede dat naar hun gezamenlijk oordeel voldaan is aan de ten aanzien van de onafhankelijkheid van de bestuurders van de Stichting Administratiekantoor van gewone aandelen A Van Lanschot gestelde eisen als bedoeld in bijlage X bij het fondsenreglement van Euronext Amsterdam nv te Amsterdam. Stichting Administratiekantoor van

Van Lanschot nv

gewone aandelen A Van Lanschot

Raad van Bestuur

Het Bestuur ’s-Hertogenbosch, 27 januari 2003


De Stichting Preferente aandelen C Van Lanschot, gevestigd te ’s-Hertogenbosch, werd opgericht op 28 december 1999. Tussen de Stichting en Van Lanschot nv is een call optie-overeenkomst gesloten waarbij de Stichting het recht heeft verkregen preferente aandelen C te nemen tot maximaal 50% van het voor de uitoefening van de optie geplaatste kapitaal van Van Lanschot nv. Bij het nemen van de preferente aandelen C dient daarop ten minste 25% van het nominale bedrag te worden gestort. In het begin van het verslagjaar is mr H.J. Baeten als bestuurder van de Stichting teruggetreden. Zijn plaats is ingenomen door drs. P.J.J.M. Swinkels. Hierdoor is het aantal van de vennootschap onafhankelijke bestuurders gekomen op vier. Het bestuur van de Stichting is in 2002 eenmaal in vergadering bijeengekomen. Naast de gang van zaken bij de vennootschap in het jaar 2001 zijn onderwerp van bespreking geweest de samenstelling van het bestuur en de contacten die er met de aandeelhouders zijn geweest. De samenstelling van het bestuur van de Stichting is als volgt: Mr. A.A.M. Deterink Voorzitter Dr. J.V.H. Pennings Vice-voorzitter F.H.J. Boons ra Drs. P.J.J.M. Swinkels Mr. C.W. de Monchy Het Bestuur ’s-Hertogenbosch, 12 februari 2003 Onafhankelijkheidsverklaring

Het Bestuur van de Stichting Preferente aandelen C Van Lanschot en de Raad van Bestuur van Van Lanschot nv verklaren hiermede dat naar hun gezamenlijk oordeel is voldaan aan de ten aanzien van de onafhankelijkheid van de bestuurders van de Stichting Preferente aandelen C Van Lanschot gestelde eisen als bedoeld in bijlage X van het fondsenreglement van Euronext Amsterdam nv te Amsterdam. Stichting Preferente aandelen C Van Lanschot

Van Lanschot nv

Het Bestuur

Raad van Bestuur

’s-Hertogenbosch, 12 februari 2003


Het jaar 2002 is geen gemakkelijk jaar geweest. Desondanks heeft de bank een stijging van het bedrijfsresultaat en de winst per aandeel kunnen tonen. De Raad acht het in het verslagjaar behaalde resultaat in het licht van de omstandigheden zeer bevredigend. Jaarrekening en dividend

Met genoegen bieden wij de aandeelhouders hierbij het jaarverslag 2002 van Van Lanschot nv aan. Naast het verslag van de Raad van Bestuur bevat dit jaarverslag de jaarrekening van Van Lanschot nv. De jaarrekening is, na controle door Ernst & Young Accountants, door onze Raad ongewijzigd vastgesteld. Wij stellen de Algemene Vergadering van Aandeelhouders voor de jaarrekening 2002 zoals voorgelegd goed te keuren en de leden van de Raad van Bestuur en de leden van de Raad van Commissarissen decharge te verlenen voor het blijkens de jaarrekening en het verslag door de Raad van Bestuur gevoerde beleid respectievelijk voor het door onze Raad uitgeoefende toezicht. Bij goedkeuring van de jaarrekening en de daarin opgenomen winstbestemming wordt € 50,6 miljoen aan dividend uitgekeerd en € 46,9 miljoen aan de reserves toegevoegd.

Houders van gewone aandelen zullen een dividend van € 1,63 per aandeel van € 1,— ontvangen. De overige aandeelhouders ontvangen het statutaire dividend als vermeld op pagina 87 van dit jaarverslag. Benoeming

In de vergadering van de Raad is prof. dr. Th.J. Peeters, die aftredend was volgens rooster, herbenoemd. De benoeming is in overeenstemming met de profielschets die is opgemaakt met betrekking tot de samenstelling van de Raad. De Ondernemingsraad en de Algemene Vergadering van Aandeelhouders hebben tegen de voorgenomen benoeming geen bezwaar gemaakt. Vergaderingen

De Raad van Commissarissen heeft in de verslagperiode zesmaal vergaderd in aanwezigheid van de Raad van Bestuur. Aan het begin van het jaar werd besloten het aantal vergaderingen met één uit te breiden en de extra vergadering geheel te wijden aan presentaties door directeuren over de onder hen ressorterende onderdelen van de bank. Dit jaar kwamen aan de orde het vermogensbeheer en de vermogensadvisering, Van Lanschot België, de structurering van de commerciële organisatie in Nederland en het relatiebeheer, en het assurantiebedrijf. Dat geeft de Raad de gelegenheid meer gedetailleerd kennis te nemen van de ontwikkelingen binnen de bank en daarbij tevens het tweede echelon in actie te zien. In de overige vergaderingen werden de jaarcijfers en de tussentijdse cijfers, het bedrijfsplan en de budgetten behandeld. De externe accountant woonde de vergaderingen bij waarin de jaarrekening, het accountantsrapport, de management letter en de halfjaarcijfers aan de orde waren. De Raad schonk in het verslagjaar ook aandacht aan de ontwikkelingen op


de financiële markten en het risicobeheer op het gebied van de kredietverlening en de efectendienstverlening. Onderwerpen van overleg waren daarnaast de voortgang van de it-projecten, het aandelenoptieplan en de taakverdeling binnen de Raad van Bestuur, zulks mede in het licht van het vertrek van drs. H. Heemskerk. Verder werd kennisgenomen van het jaarlijkse ratingrapport van de bank en de verslagen van de beleidsgesprekken met De Nederlandsche Bank en de Autoriteit Financiële Markten. Buiten tegenwoordigheid van de Raad van Bestuur werd gesproken over het functioneren van de Raad van Commissarissen. Voorts werd, deels in tegenwoordigheid van de voorzitter van de Raad van Bestuur, gesproken over het functioneren van de Raad van Bestuur. Commissies uit de Raad van Commissarissen

De uit de Raad samengestelde Audit- & Compliancecommissie, bestaande uit de heren Anbeek van der Meijden, Bierma en De Monchy, en de Krediet- en Risicocommissie, bestaande uit de heren Anbeek van der Meijden, Peeters en De Vroe, kwamen in het verslagjaar beide driemaal in vergadering bijeen. Bij deze vergaderingen is telkens een delegatie uit de Raad van Bestuur aanwezig. De vergaderingen van de Audit- & Compliancecommissie worden ook bijgewoond door de externe accountants, door de directeur van Group Audit & Compliance en diens plaatsvervanger, door de directeur Financial Control en Risk Management en, als diens werkterrein aan de orde is, de Compliance Ohcer. De Audit- & Compliancecommissie boog zich ter voorbereiding op de vergadering van de voltallige Raad over de jaar-, halfjaar- en kwartaalcijfers en besprak de accountantsrapporten, de management letter alsmede de ontwikkelingen op verslaggevingsgebied. Daarnaast werden de halfjaarlijkse controlerapporten van Group Audit & Compliance alsmede de rapportages van de Compliance Ohcer besproken. In haar laatste vergadering in het verslagjaar is het besluit genomen dat de Audit- & Compliancecommissie eenmaal per jaar afzonderlijk met de externe accountant overleg zal plegen. Het eerste overleg zal in de loop van dit boekjaar plaatsvinden. De Krediet- en Risicocommissie besprak het kredietbeleid en nam de risico’s die worden gelopen uit hoofde van verleende kredieten in ogenschouw. Daarnaast behandelde deze commissie als vaste onderwerpen de ingenomen posities op de kapitaalmarkt, de banklimieten, de risicorapportages en de voorzieningen. De Audit- & Compliancecommissie en de Krediet en Risicocommissie zijn in het verslagjaar niet van samenstelling gewijzigd. De Remuneratiecommissie uit de Raad, die vast bestaat uit de Voorzitter en de Vicevoorzitter van onze Raad, besprak het niveau van de arbeidsvoorwaarden van de leden van de Raad van Bestuur.


Overige Activiteiten

De leden van de Raad namen zoals gebruikelijk bij toerbeurt deel aan de Overlegvergaderingen met de Ondernemingsraad; zij waarderen zeer de constructieve sfeer waarin het overleg met de Ondernemingsraad plaatsvond. Samenstelling Raad van Bestuur

In oktober werd de Raad verrast door de mededeling van de voorzitter van de Raad van Bestuur, de heer Heemskerk, dat hij in wilde gaan op het verzoek van Rabobank de functie van voorzitter van de Raad van Bestuur op zich te nemen. Wij hebben er begrip voor dat hij deze benoeming als een kroon op zijn loopbaan ziet, al zien wij hem node gaan. Gedurende elf jaar heeft hij leiding gegeven aan onze instelling en hij mag zich beschouwen als de architect van het moderne Van Lanschot. De bank is hem veel dank verschuldigd voor de uitstekende wijze waarop hij zijn taak vervuld heeft. Wij vonden de heer Baeten bereid hem op te volgen en in verband daarmee zijn pensionering uit te stellen tot de Algemene Vergadering van Aandeelhouders in 2004. Het stemt de Raad gerust dat in de huidige, niet eenvoudige situatie de leiding in handen is van ‘a safe pair of hands’. Wij realiseren ons dat er een extra beroep op zijn collega’s gedaan wordt nu de Raad van Bestuur uit slechts drie leden bestaat. De Raad van Commissarissen beraadt zich inmiddels op de opvolging van de heer Baeten. Tot slot

De Raad van Commissarissen spreekt zijn waardering uit voor de Raad van Bestuur en de medewerkers die ondanks de moeilijke economische omstandigheden een stijging van de resultaten hebben kunnen realiseren. Daarmee heeft de Van Lanschot-organisatie een slagvaardigheid getoond die naar verwachting ook in het lopende jaar van nut zal zijn. Raad van Commissarissen

H. Langman Voorzitter A.A. Anbeek van der Meijden Vice-voorzitter W.E. de Vin B. de Vries H.J. Bierma M.W. Dekker Th.J. Peeters C.W. de Monchy J. de Vroe


’s-Hertogenbosch, 13 maart 2003


Ondanks verslechterde marktomstandigheden is Van Lanschot er in het afgelopen boekjaar in geslaagd een verbetering van resultaat en zakenvolume te realiseren. Ook kon een groei van het aantal cliënten tot stand worden gebracht. Het bedrijfsresultaat na belastingen steeg in 2002 met 8,4% tot € 97,6 miljoen tegen € 90,0 miljoen in het jaar daarvoor. De nettowinst daalde met 3,2% ten opzichte van 2001,

doch toen was daarin een buitengewone bate van € 10,8 miljoen begrepen. De winst per gewoon aandeel steeg met 8,3 % en kwam daarmee uit op € 3,25. Het rendement op het gemiddeld eigen vermogen kwam uit op 17,0%. Het balanstotaal nam toe van € 10,7 miljard tot € 11,3 miljard per 31 december 2002. Het bewaard vermogen daalde echter in het verslagjaar van € 15,4 miljard tot € 12,5 miljard. In 2001 werd in het licht van de verminderde economische groei en de ontwikkelingen op de aandelenbeurzen reeds grote aandacht gegeven aan bewaking van de kosten en het richten van de activiteiten op marktsegmenten die goede mogelijkheden boden. Vooral de verdere verslechtering van het beursklimaat in 2002 was aanleiding dit beleid met versterkte kracht door te zetten. In het verslagjaar heeft de Van Lanschot-organisatie de flexibiliteit en de slagkracht getoond die noodzakelijk waren om de moeilijke marktomstandigheden het hoofd te bieden. Voor het eerst sinds vele jaren nam het aantal medewerkers af. r e sultaten

De baten stegen in 2002 met € 4,4 miljoen tot € 377,9 miljoen. De daling van de provisies werd overtrofen door een stijging van andere batencategorieën. De provisies daalden ten opzichte van 2001 met € 24,2 miljoen (– 15,4%). Daartegenover nam het intrestresultaat toe met € 19,4 miljoen (+ 9,9%) tot € 214,7 miljoen. De groei van het renteresultaat is een gevolg van de uitbreiding van de kredietportefeuille en een verbetering van de rentemarge. De efectenprovisies daalden met € 27,3 miljoen of 23,2%. De assurantieprovisies gaven echter een stijging te zien van € 2,5 miljoen of 14,1%, mede als gevolg van overnames, terwijl de betalingsverkeerprovisies groeiden met € 1,2 miljoen of 11,3%. De overige provisies vielen terug met € 0,6 miljoen, hoofdzakelijk als gevolg van minder activiteiten op het gebied van corporate finance. Het resultaat uit financiële transacties daalde met € 1,1 miljoen tot € 8,8 miljoen. De opbrengsten uit efecten en deelnemingen namen per saldo toe met € 10,3 miljoen tot € 21,7 miljoen. De waardevermindering van de beleggingsportefeuille aandelen werd ruimschoots overtrofen door de winsten op de verkoop van enige aandelenbelangen.


In duizenden euro’s

Resultaten

Rente

2001

Mutatie

214.713

195.333

9,9%

6.130

2.041

200,3%

15.498

4.981

211,1%

– 841

– 930

9,6%

925

5.330

– 82,6%

Opbrengsten uit efecten en deelnemingen

21.712

11.422

90,1%

Assurantieprovisies

20.293

17.779

14,1%

Buitenlandprovisies

1.903

1.944

– 2,1%

Efectenprovisies

89.993

117.249

– 23,2%

Provisies kas- en betalingsverkeer

11.797

10.603

11,3%

8.737

9.328

– 6,3%

132.723

156.903

– 15,4%

Koersresultaten efecten

2.138

– 2.180

198,1%

Koersresultaten valuta

4.962

6.530

– 24,0%

Overige resultaten uit financiële transacties

1.656

5.457

– 69,7%

Resultaat uit financiële transacties

8.756

9.807

– 10,7%

Totaal baten

377.904

373.465

1,2%

Personeelskosten

Deelnemingen met invloed Deelnemingen zonder invloed Resultaat participaties Aandelen beleggingsportefeuille

Overige provisies Provisie

143.265

133.546

7,3%

Andere beheerskosten

68.024

68.475

– 0,7%

Afschrijvingen

16.347

14.413

13,4%

Bedrijfslasten

227.636

216.434

5,2%

15.205

10.158

49,7%

–

18.455

– 100,0%

Totaal lasten

242.841

245.047

– 0,9%

Bedrijfsresultaat voor belastingen

135.063

128.418

5,2%

Waardeveranderingen van vorderingen Toevoeging far


2002

Batenverdeling naar business line

24,4%

Zakelijk Particulier

48,5%

Instituten

9,4%

Overige

17,7%

De lasten daalden in 2002 met 0,9% tot € 242,8 miljoen. De personeelskosten stegen met € 9,7 miljoen of 7,3%. Dit is een gevolg van hogere pensioenlasten, onder meer voortvloeiend

uit de nieuwe pensioenregeling die met ingang van 2002 werd ingevoerd. De vermindering van het aantal medewerkers met 75 volledige arbeidsplaatsen is geleidelijk via natuurlijk verloop tot stand gebracht en komt nog niet volledig in de cijfers tot uiting. Hetzelfde geldt voor het verminderde beroep op interimkrachten. De andere beheerskosten daalden met € 0,5 miljoen of 0,7%. Indien de vrijval van de itvoorziening van € 13,6 miljoen, die in 2001 in mindering op de andere beheerskosten werd gebracht, buiten beschouwing wordt gelaten, is de daling 17,1%. Deze flinke vermindering van kosten is het rechtsreekse gevolg van de verscherpte kostenbewaking. De afschrijvingen stegen met € 1,9 miljoen of 13,4% door investeringen op het gebied van de informatietechnologie en onroerend goed. Voor waardeveranderingen van vorderingen is € 15,2 miljoen ten laste van het resultaat gebracht. Conform het in 2001 genomen besluit en na de extra dotatie van € 13,6 miljoen in dat jaar heeft er in 2002 geen toevoeging aan het Fonds voor algemene bankrisico’s plaatsgevonden. De belastingen over het bedrijfsresultaat zijn uitgekomen op € 37,5 miljoen, € 0,9 miljoen minder dan in het vorige verslagjaar. De belastingdruk daalde van 29,9% tot 27,8%. In 2002 werd, anders dan in 2001 (€ 10,8 miljoen) geen buitengewone bate gerealiseerd. De stijging van het bedrijfsresultaat na belastingen met € 7,6 miljoen had tot gevolg dat ten opzichte van 2001 de nettowinst slechts daalde met € 3,2 miljoen of 3,2%.




2002

2001

Binnenland

126.037

116.374

8,3%

Buitenland

9.026

12.044

– 25,1%

135.063

128.418

5,2%

Totaal

Mutatie

di v idend

Na betaling van het preferente dividend resteert er een aan de gewone aandeelhouders toekomende winst uit gewone bedrijfsuitoefening van € 94,2 miljoen (2001: € 86,6 miljoen). Op basis van het gemiddeld aantal gewone aandelen bedraagt de winst per gewoon aandeel exclusief buitengewone baten € 3,25 tegen € 3,00 in 2001, een stijging van 8,3%. Over 2001 werd met het oog op de goede solvabiliteitspositie van de bank besloten een pay out ratio te hanteren van 50%. Ook voor 2002 is uitgegaan van dit percentage. Bij goedkeuring van de jaarrekening door de aandeelhouders zal het dividend over 2002 aldus uitkomen op € 1,63. Het dividend zal beschikbaar worden gesteld in de vorm van contanten.

ba l a ns

Het balanstotaal is in het verslagjaar met € 0,5 miljard toegenomen tot € 11,3 miljard. De kredietportefeuille groeide met € 655 miljoen, de resultante van een afname van de kredieten aan de overheid met € 50 miljoen en een toename van de kredieten aan de private sector met € 704 miljoen. De groei in de zakelijke markt bedroeg € 96 miljoen; in de particuliere markt was de groei € 608 miljoen, waarvan € 360 miljoen aan woninghypotheken. De woninghypothekenportefeuille beliep eind 2002 € 4,8 miljard. In de zakelijke markt werd de toename van de kredietverlening in hoofdzaak gerealiseerd bij de familiebedrijven. De Rentedragende Waardepapieren daalden onder meer door verkopen met € 237 miljoen van € 910 miljoen tot € 673 miljoen. De toevertrouwde middelen namen in het verslagjaar met € 403 miljoen toe tot € 8,0 miljard. Door aflossing nam de post Schuldbewijzen af met circa € 75 miljoen tot € 860 miljoen. Het aansprakelijk vermogen bedroeg ultimo 2002 € 984 miljoen, € 90 miljoen meer dan per het einde van het vorige boekjaar.


In miljoenen euro’s

Ontwikkeling eigen vermogen

2002

2001

2000

1999

563,0

509,1

375,2

334,9

0,1

0,4

2,9

– 2,2

– 10,2

– 12,3

– 11,7

– 3,8

– 13,9

4,6

6,0

– 1,7

–

4,6

5,6

–

Afboeking goodwill

– 2,6

– 2,0

– 0,8

– 7,4

Winstinhouding

46,9

54,1

105,9

32,5

4,3

4,5

26,0

22,9

587,6

563,0

509,1

375,2

2002

2001

2000

1999

Kernvermogen (Tier 1)

617.170

578.708

521.722

394.860

Aanvullend vermogen (Tier 2)

323.066

277.177

194.119

185.214

– 631

– 649

– 577

– 551

939.605

855.236

715.264

579.523

572.225

514.431

445.810

353.887

17.892

16.504

18.569

17.028

3.947

9.608

18.615

2.956

594.064

540.543

482.994

373.871

12,7

12,7

11,9

12,4

8,4

8,6

8,7

8,5

Van Lanschot nv Stand 1 januari Uitoefening optierechten Afdekking openstaande optiepositie Herwaardering aandelen en deelnemingen Herwaardering onroerende zaken

Stockdividend Stand 31 december


Solvabiliteit

Aftrekposten Totaal toetsingsvermogen Vermogensvereisten: Kredietrisico Kredietrisico buiten de balans Marktrisico

bis-ratio toetsingsvermogen (%) bis-ratio kernvermogen (%)


fina nciël e r atio’s

De ehciency ratio (de verhouding tussen bedrijfslasten en baten), na correctie van de cijfers van 2001 voor de vrijval van de it-voorziening, is in het verslagjaar verbeterd van 61,6% in 2001 tot 60,2%. Het rendement op het gemiddelde eigen vermogen bedroeg in 2002 17,0% tegen 16,8% in 2001. De naar risico gewogen activa van de bank bedroegen eind 2002 € 7,4 miljard, een toename van ongeveer 10% ten opzichte van ultimo 2001. De bis-ratio

voor het totale toetsingsvermogen kwam uit op 12,7%, ruim boven de minimumnorm van 8%. De bis-ratio kernvermogen beliep ultimo 2002 8,4%. De minimumnorm voor deze ratio is 4%.


De economie heeft te kampen met een ernstige groeivertraging en de aandelenbeurzen zijn teruggevallen tot een niveau dat enige tijd geleden nog als niet realistisch werd beschouwd. Daarnaast heeft de politieke onzekere situatie haar sporen nagelaten. Dit klimaat biedt geen plaats voor positieve verwachtingen ten aanzien van een herstel op de efectenbeurzen. Wij gaan er daarom vanuit dat de provisies onder druk zullen blijven staan. Wel rekenen wij op een voortgaande groei van het aantal cliënten, zowel bij de particulieren als bij de zakelijke relaties. Dit zal naar verwachting leiden tot een verdere vergroting van de kredietportefeuille hetgeen een positief efect zal hebben op het renteresultaat. In het afgelopen jaar zijn met succes de kosten bewaakt. Ook in het nu lopende boekjaar zal een strikte bewaking van de kosten worden toegepast. Het huidige klimaat brengt grote onzekerheden met zich. In dat licht bezien kunnen wij geen uitspraak doen omtrent de winstverwachting voor 2003.


De strategie van Van Lanschot is gebaseerd op de volgende uitgangspunten: – Van Lanschot richt zich op drie doelgroepen: de particulier, die zich door vermogen en/of inkomen onderscheidt, het middelgrote (familie)bedrijf en de institutionele belegger; – in de dienstverlening van Van Lanschot staan integraal advies, persoonlijke service, flexibiliteit en maatwerk centraal; – Van Lanschot ziet Nederland en België als haar thuismarkt, met dien verstande dat in België anders dan in Nederland thans nog de nadruk ligt op private banking voor de vermogende particulier. In International Private Banking, waarop de vestigingen in Zwitserland en Luxemburg en op Jersey en Curaçao zich richten, volgt Van Lanschot haar doelgroeprelaties. Vanuit die vestigingen worden – zij het op incidentele basis – ook elders in WestEuropa activiteiten ontplooid; – aan particulieren en (familie)bedrijven wordt een breed pakket van banken assurantiediensten aangeboden via een netwerk van kantoren in plaatsen met een regionale functie; aan institutionele beleggers bieden wij vanuit de hoofdvestiging te ’s-Hertogenbosch een selectie van gespecialiseerde diensten aan. Voor haar bedrijfsvoering houdt Van Lanschot de volgende business principles aan: – Van Lanschot wil waarde creëren voor cliënten, medewerkers en aandeelhouders op een consistente en evenwichtige wijze; – handhaving van de onafhankelijkheid en de eigen cultuur en identiteit bieden Van Lanschot het onderscheidend vermogen dat nodig is om haar strategie ten uitvoer te brengen; – Van Lanschot stelt hoge eisen aan integriteit en degelijkheid, met name ten aanzien van haar medewerkers. – Een stevige financiële basis, een laag risicoprofiel en een brede commerciële basis zijn kernpunten van beleid; – Van Lanschot wil een compacte, flexibele en moderne organisatie met korte beslissingslijnen zijn. Daarmee is de bank in staat voortvarend in te spelen op de mogelijkheden die de markt biedt en/of op veranderende omstandigheden; – Van Lanschot wil via een modern human-resources-beleid haar medewerkers optimaal betrekken bij de bank en hen de mogelijkheid bieden zich te ontplooien en te ontwikkelen. Op basis daarvan zal het mogelijk zijn een hoogwaardige dienstverlening aan onze cliënten te waarborgen; – Van Lanschot stelt groot belang in moderne en goed beveiligde informatievoorziening en communicatie met haar cliënten via Internet. De belangrijkste financiële doelstellingen op middellange termijn zijn: – een jaarlijkse groei van de nettowinst uit gewone bedrijfsuitoefening en van de winst per aandeel van tenminste 12%, en – een rendement op het eigen vermogen van minimaal 15%.


Jaarlijkse winstgroei ten opzichte van de doelstelling (12%)

30 24 18 12 6 0

1998

1999

2000

2001

2002

Rentabiliteit eigen vermogen ten opzichte van de doelstelling (15%)

20,0 17,5 15,0 12,5 10,0 7,5 5,0 2,5 0,0

1998

1999

2000

2001

2002

Het Van Lanschot-concept heeft in de afgelopen jaren geleid tot een forse verbreding van onze commerciële basis. Het aantal cliënten is flink toegenomen en onze organisatie is sterk vergroot. Onze positie in de markt biedt ook nu – ondanks het verminderde economische klimaat – goede mogelijkheden. Hebben de negentiger jaren het ons mogelijk gemaakt flink te investeren in uitbreiding van het aantal medewerkers in ons kantorennet en in informatievoorziening, de huidige omstandigheden maakten een aanpassing van beleid noodzakelijk door onze krachten meer in te zetten in die marktsegmenten die goede mogelijkheden bieden en te richten op het verhogen van de ehciency. Daarmee wordt een wissel op de flexibiliteit van onze organisatie getrokken, maar wij hebben het vertrouwen dat het beroep dat wij op onze medewerkers doen niet vergeefs zal blijken.


De afgelopen jaren werd de doelstelling ten aanzien van het rendement op het eigen vermogen steeds ruimschoots gehaald. Dat gold tot 2001 ook voor de doelstelling ten aanzien van de groei van de winst per gewoon aandeel. Toen bleef de groei van de winst per aandeel fractioneel achter bij de doelstelling. Ook in 2002 werd die doelstelling niet gehaald. Gezien de moeilijke marktomstandigheden achten wij de in het vorig boekjaar gerealiseerde groei van de winst per aandeel toch bevredigend.


pa rticul ier e r el atie s In de private banking-markt richt Van Lanschot zich op particulieren die zich naar inkomen en/of vermogen onderscheiden. Bij de dienstverlening zijn integraal advies, persoonlijke aandacht en uitvoering op kwalitatief hoog niveau de belangrijkste uitgangspunten.

Het aantal particuliere relaties is in het verslagjaar verder gegroeid, ondanks de stagnerende economie en de malaise op de efectenbeurzen. Het aantal doelgroepcliënten nam met 3,9% toe tot 52.309. Veel aandacht werd gedurende het jaar gegeven aan crossselling. Concepten als Kroonvermogen en Kroonwonen, welke zijn gericht op integrale advisering inzake respectievelijk vermogensplanning en de aankoop van een (eerste of tweede) woning, zijn daarbij een uitstekend hulpmiddel. Op het gebied van de vermogensadvisering van haar cliënten legde de bank, gegeven de onzekere situatie op de financiële markten, de nadruk op het terugbrengen van risico’s. Eind 2002 was het overall belang van obligaties in de efectenportefeuilles van onze relaties voor het eerst in lange tijd weer groter dan dat van aandelen. Bovendien werd in het kader van de aandelenbeleggingen het accent gelegd op vormen van garantiebeleggen. Zo werd in het verslagjaar voor € 209 miljoen ingeschreven op Van Lanschot Index Garantie Contracten, een vorm van beleggen op de internationale aandelenbeurzen waarbij de inleg voor naar keuze 80% of 100% wordt gegarandeerd. Daarnaast werd het Van Lanschot Market Neutral Garantie Certificaat geïntroduceerd, een hedgefund met een marktneutrale strategie en een hoofdsomgarantie. De inschrijving op dit fonds bedroeg € 60 miljoen. Voorts schreven relaties voor € 35 miljoen in op de samen met ing Bank op de markt gebrachte aex Airbag, een driejarig product met 100% participatie op een stijging van de aex, waarbij een eventuele daling van de index geheel of gedeeltelijk wordt gecompenseerd. Gegeven de nog altijd grote vraag naar vormen van garantiebeleggen zal de bank dergelijke producten ook in het lopende jaar blijven aanbieden. Voor relaties met een efectenportefeuille kleiner dan € 250.000 heeft de bank in het verslagjaar het adviesconcept Fund Support geïntroduceerd. Bij dit concept staat een optimale spreiding van de efectenportefeuille centraal, zodat deze minder kwetsbaar wordt voor de risico’s van een individueel aandeel. Daartoe wordt voor relaties een selectie gemaakt van beleggingsfondsen op basis van verschillende kengetallen, waaronder track record, sharp ratio en Morningstar rating. Alle efectenrelaties zijn in het verslagjaar door de bank opnieuw ingedeeld in een risicoprofiel op de wijze zoals die door de Wet Toezicht Efectenverkeer wordt verlangd. Uit hoofde van haar zorgplicht bewaakt de bank of de portefeuilles van haar cliënten qua asset


Aantal particuliere doelgroeprelaties

50.000 45.000 40.000 35.000 30.000 25.000 20.000 15.000 10.000 5.000 0

1998

1999

2000

2001

2002

Ontwikkeling actief /passief particulieren In miljarden euro’s

6,5 6,0 5,5 5,0 4,5 4,0 3,5 3,0 2,5 2,0 1,5 1,0 Actief

0,5

Passief

0,0

1998


1999

2000

2001

2002

allocatie in overeenstemming zijn met het door de cliënt gekozen risicoprofiel. Daarnaast zijn, ter bevordering van de transparantie voor beleggers, de door de bank aangeboden beleggingsfondsen voorzien van een Financiële Bijsluiter. De stijging van het aantal doelgroeprelaties kon niet voorkomen dat het door particulieren in bewaring gegeven vermogen daalde. Daarvoor waren de koersverliezen op de aandelenbeurzen namelijk te groot. In totaal nam het door particulieren in bewaring gegeven vermogen af met 14,3% tot € 8,7 miljard; het deel daarvan dat voor relaties wordt beheerd daalde met 21,7% tot € 1,6 miljard. Ook het bij onze beleggingsfondsen ondergebrachte vermogen was met een daling van 25,6% tot € 1,4 miljard lager, maar dit was deels het gevolg van de overname van het Index Click Fonds door Fortis Bank (Nederland) nv. Om de dienstverlening op het terrein van vermogensbeheer dichter bij onze cliënten te brengen zal het relatiebeheer meer decentraal worden ingericht, waarbij lokale efectendeskundigen het contact met onze relaties onderhouden en het feitelijke portefeuillemanagement op het hoofdkantoor plaatsvindt. Ook duurzaam beleggen ontmoet zowel bij particulieren als institutionele beleggers steeds meer belangstelling. Door samenwerking met een op dit terrein gespecialiseerde aanbieder van research is de bank inmiddels in staat ook op dit deelgebied haar vermogensbeheerdiensten aan te bieden. De door particulieren toevertrouwde middelen namen met 7,4% toe tot € 3,6 miljard, hoofdzakelijk als gevolg van een stijging van de deposito’s. Veel relaties zagen in spaarrekeningen en deposito’s een veilige haven in onzekere beurstijden en namen daarbij de verdere daling van de geldmarkttarieven, die het gevolg was van de verdere verlaging van de herfinancieringsrente door de Europese Centrale Bank, voor lief. Aan de actiefzijde van de balans liet de woninghypothekenportefeuille een stijging zien met 8,1% tot € 4,8 miljard. Aan deze groei werd bijgedragen door de succesvolle introductie van de

Van Lanschot Garantierentehypotheek (een hypotheekvorm op basis van variabele rente, die echter is gemaximeerd). Ook voor de een jaar eerder op de markt gebrachte Buitenlandhypotheek (voor financiering van woningen in het buitenland) en de in samenwerking met Van Lanschot Assurantiën ontwikkelde Beschermd Vermogen Hypotheek (met risicodekking) bestond wederom veel belangstelling. Van Lanschot België kent vooralsnog hoofdzakelijk efectenrelaties en ondervond daardoor ernstig hinder van de malaise op de efectenbeurzen. De efecteninkomsten liepen fors terug, hetgeen onvoldoende werd gecompenseerd door een groei bij de kredietverlening en de creditgelden. In reactie op de teruglopende inkomsten werd het personeelsbestand met 14% teruggebracht. Mede door de eenmalige kosten die dit met zich bracht behaalde onze Belgische dochter in het verslagjaar een negatief netto resultaat. Dit ondanks een stevige groei van het relatiebestand, dat met liefst 12% toenam tot ruim 2.600. Deze groei werd


bijna volledig gerealiseerd in het topsegment van de Belgische markt. Inmiddels is de verhouding Belgen/‘Nederbelgen’ ook verbeterd tot nagenoeg 50/50, een bewijs dat het Van Lanschot-concept ook in België goed aanslaat. Door de sterke toename van het aantal relaties liet het of- en on-balance toevertrouwde vermogen, ondanks de sterk gedaalde aandelenkoersen, een stijging zien van 7% tot € 1,2 miljard. Teneinde de afhankelijkheid van de efectenmarkt te verminderen is besloten de dienstverlening van Van Lanschot België te gaan verbreden en de doelgroepcriteria te verruimen. Ook in België worden nu hypotheken aangeboden en worden nieuwe beleggingsconcepten op de markt gebracht. De doelgroepcriteria voor nieuwe cliënten zijn verlaagd naar een inkomen van ten minste € 100.000 of een vrij belegbaar vermogen van ten minste € 250.000. Voorheen werden in België alleen miljonairs tot de doelgroep gerekend. Daardoor is het marktgebied van Van Lanschot België aanmerkelijk vergroot. De behaalde resultaten bij onze international private banking-activiteiten stemmen, in aanmerking nemende de slechte stemming op de efectenbeurzen, tot tevredenheid. Zwitserland liet een winstgroei zien. Het aantal relaties nam aanzienlijk toe, mede dankzij een aantal succesvolle presentaties voor in het buitenland residerende vermogende Nederlanders. Ook onze vestiging in Luxemburg profiteerde van deze presentaties. Van Lanschot Curaçao kon ook uitbreiding geven aan het aantal cliënten. De in 2001 overeengekomen bestendiging van de fiscale regelgeving op de Nederlandse Antillen tot 2019 en de ontwikkeling van een aantal specifieke trustproducten heeft geleid tot hernieuwde aandacht voor de Nederlandse Antillen als vestigingsplaats voor vennootschappen met een holding- en financieringskarakter. Door de ontwikkelingen op de financiële markten toonden zowel Van Lanschot Curaçao als Van Lanschot Luxemburg een licht lager resultaat.


z a k el ij k e r el atie s In de zakelijke markt richt Van Lanschot zich op het midden- en grootbedrijf en meer in het bijzonder op het familiebedrijf, dat door de vele raakvlakken met private banking bij uitstek een natuurlijke doelgroep vormt. Een duurzame en voor beide partijen profijtelijke relatie vormt het uitgangspunt bij de dienstverlening aan de ondernemer, waarbij de bank zich wil onderscheiden door het bieden van integraal advies en maatwerkoplossingen.

De groei van de Nederlandse economie is in het verslagjaar verder teruggevallen. Met een bbp-groei van slechts 0,3% was er bijna sprake van een stagnatie. De export stond onder druk en voor het tweede achtereenvolgende jaar lieten de bedrijfsinvesteringen een scherpe terugval zien. Het stemt dan ook tot grote tevredenheid dat de bank haar zakelijke bedrijf ondanks deze moeilijke omstandigheden verder wist uit te breiden. Het aantal zakelijke doelgroeprelaties nam met 8,4% toe tot 5.572. Het accent van deze groei lag daarbij weer op de familiebedrijven. De uitzettingen in het zakelijke bedrijf stegen met € 96 miljoen, een toename van 3,9%. De risico’s van de, met name op het Nederlandse

bedrijfsleven gerichte, kredietverlening bleven breed gespreid over de diverse bedrijfssectoren. De overall kwaliteit van onze kredietportefeuille bleef onverminderd hoog. Ook het zakelijk passief liet een verdere groei zien. De toevertrouwde middelen stegen met € 152,4 miljoen ofwel 3,6%. De afdeling Treasury kon opnieuw een flinke groei in het aantal zakelijke relaties optekenen. De cliënt-gebonden transacties bij de valutahandel namen daardoor toe. Toch kwam het totaal uit de valuta-arbitrage verkregen resultaat in het verslagjaar lager uit; dat was te wijten aan een sterke daling van het aantal efectentransacties in niet-euro valuta’s. De vraag naar rente- en valutaderivaten met het oog op risicobeheer nam fors toe. Derivaten maken steeds vaker onderdeel uit van de door de bank aangeboden maatwerkoplossingen voor onze relaties. Behoudens de plaatsing van € 75 miljoen aan tienjaars kapitaalbankbrieven heeft de bank in het verslagjaar geen beroep gedaan op de openbare kapitaalmarkt. De groei van de debiteurenportefeuille werd gefinancierd met van de private sector opgenomen gelden. De bank heeft haar net-lender positie in de bancaire sfeer gehandhaafd. Het aantal gerealiseerde fusies en overnames nam in het verslagjaar sterk af, evenals het aantal nieuwe participaties in de doelgroepondernemingen van Van Lanschot. De activiteit op het gebied van aandelenemissies was nagenoeg nihil. Gegeven deze marktomstandigheden kan het door de afdeling Corporate Finance behaalde resultaat goed worden genoemd, al lag het wel ruim onder dat van een jaar eerder. De grootste transactie die door Corporate Finance werd verzorgd was de plaatsing van preferente aandelen Heijmans nv.


Aantal zakelijke relaties

5.500 5.000 4.500 4.000 3.500 3.000 2.500 2.000 1.500 1.000 500 0

1998

1999

2000

2001

2002

Ontwikkeling zakelijk actief/passief In miljarden euro’s

4,5 4,0 3,5 3,0 2,5 2,0 1,5 1,0 Actief

0,5

Passief

0,0

1998

1999

2000

2001

2002

Van Lanschot Assurantiën zag haar brutoresultaat flink toenemen, ondanks een tegenvallende levensverzekeringenmarkt, waar defiscalisering ertoe heeft geleid dat de omzet in koopsompolissen en kleinere lijfrenteverzekeringen sterk verminderde. De daling van provisie-inkomen uit dit particuliere segment werd evenwel meer dan goedgemaakt door een stijging van de provisies uit de zakelijke brand- en aansprakelijkheidsmarkt. In het verslagjaar werd assurantiekantoor F. van Harskamp bv overgenomen, een bedrijf met een sterke positie in de advocatuur en het notariaat. Tevens vond overname plaats van de bedrijvenschadeportefeuille van azl.


i nstitu tionel e r el atie s De dienstverlening van Van Lanschot aan institutionele relaties concentreert zich op vermogensbeheer, efectenadvisering en -bemiddeling, bewaarneming en treasuryactiviteiten. De benadering van cliënten is relatiegericht en wordt ondersteund door gedegen research.

Onzekerheid over de ontwikkeling van de conjunctuur, boekhoudschandalen en oplopende spanningen rond Irak leidden tot een sombere stemming op de aandelenbeurzen. De aex daalde voor de derde maal op rij, dit keer zelfs met 36%. Daarmee behoorde Amsterdam tot de slechtst presterende beurzen. Voor het institutionele efectenbedrijf werd 2002 dan ook opnieuw een moeilijk jaar, met een daling van de efectenprovisies van 40%. De teruggang deed zich voor het overgrote deel voor bij de aandelenprovisies. Op obligatiegebied was slechts sprake van een geringe teruggang, daar veel beleggers onder invloed van de economische en politieke onzekerheid hun toevlucht zochten tot (met name staats-) obligaties. Het door Van Lanschot Asset Management voor institutionele beleggers beheerde vermogen nam als uitvloeisel van de sterk gedaalde aandelenkoersen met 20,9% af tot € 1,7 miljard.

Met tevredenheid kan worden teruggekeken op de verdere ontwikkelingen inzake esn (European Securities Network), het internationale samenwerkingsverband op het terrein van research, sales en orderuitvoering waarin de bank participeert. Inmiddels zijn, naast de grote beursfondsen, ook de Europese mid- en smallcap ondernemingen onderwerp van analyse. Het netwerk profiteert daarbij van de lokale expertise die elke participerende financiële instelling op de thuismarkt bezit. Gezien de groeiende stroom aan Europese orders van bestaande relaties en de aanwas van nieuwe relaties is de transformatie van Van Lanschot van een lokale broker naar een Europese speler succesvol gebleken. Er vinden gezamenlijke salesbezoeken plaats en het orderexecutiesysteem is veelal goedkoper geworden. Op researchgebied worden veel gemeenschappelijke publicaties uitgegeven, zoals de esn-Analyser, de Monthly Strategy, Weekly Sector Comments en uitgebreide sectorrapporten. Inmiddels is ruim een jaar ervaring opgedaan met het nsc, het handelssysteem van Euronext, en met name met het systeem van liquidity providers. De meeste aanloopproblemen lijken voorbij. De bank is voor circa 60 fondsen (deels ondernemingen, deels beleggingsfondsen) liquidity provider.


Ontwikkeling bewaard vermogen In miljarden euro’s

11 10 9 8 7 6 5 4 3 Beleggingsfondsen

2

Instituten

1

Particulieren

0

1998

1999

2000

2001

2002

Ontwikkeling beheerd vermogen In miljarden euro’s

3,0 2,5 2,0 1,5 Beleggingsfondsen

1,0

Instituten

0,5

Particulieren

0,0

1998


1999

2000

2001

2002

va n l a nscho t i n ter n Risicobeheer

Van Lanschot hecht sterk aan een laag risicoprofiel. Het beleid van de bank is gericht op een voortdurende, zorgvuldige bewaking en beheersing van de risico’s die het bankbedrijf met zich brengt. In verband hiermee wordt binnen de organisatie veel aandacht besteed aan het bewustzijn bij de medewerkers van mogelijke risico’s die de bedrijfsactiviteiten met zich brengen. Adequate beheersmaatregelen en rapportagesystemen, waaronder begrepen het hanteren van passende limieten en de bewaking hiervan met behulp van betrouwbare informatiesystemen, zijn dan ook wezenlijke onderdelen van risicobeheersing. Risicobeheer is een continu proces waarbij de kwaliteit en inzet van de medewerkers van groot belang blijven. Het beleid en de systemen worden voortdurend aangepast aan veranderende (markt)omstandigheden. Kredietbeheer Het kredietacceptatiebeleid van Van Lanschot is gericht op handhaving van

de goede kwaliteit van de kredietportefeuille. De bevoegdheid om kredieten en kredietcontinuaties goed te keuren is tot een bescheiden niveau, en met inachtneming van strikte acceptatienormen, gedelegeerd aan de kantoordirecties, die daarbij worden ondersteund door regionale kredietfunctionarissen. De fiatteringsbevoegdheid voor kredieten groter dan € 3 miljoen berust bij de Centrale Kredietcommissie, waarvan de Raad van Bestuur deel uitmaakt. Deze commissie ziet ook toe op een evenwichtige spreiding van de uitzettingen. Bij de bewaking van de kwaliteit van de zakelijke kredietportefeuille wordt voorts gebruikgemaakt van een kredietclassificatiesysteem waarbij de kredieten op basis van relevante financiële gegevens worden ingedeeld in een vijftal risicocategorieën. Voor kredieten in de hoogste risicocategorie worden voorzieningen getrofen die periodiek op toereikendheid worden getoetst. De kredietportefeuille heeft een relatief lage risicograad, aangezien zij voor ruim de helft bestaat uit woninghypotheken en omdat de uitzettingen buiten de Benelux beperkt zijn. Balansbeheer De verantwoordelijkheid voor het balansbeheer ligt bij de Asset- & Liability-

commissie, waarin de leden van de Raad van Bestuur zitting hebben. Zij stelt de richtlijnen vast voor de beheersing van rente-, markten liquiditeitsrisico’s en houdt toezicht op de naleving hiervan. Door het instellen van procedures en limieten wordt gestreefd naar een beperkte invloed van voornoemde risico’s op het resultaat van de bank. Daarnaast is deze commissie verantwoordelijk voor het beleid ten aanzien van de balansstructuur, de vermogensratio’s en de funding, alsmede voor de uitvoering ervan. De subcommissie Financiële Markten, die elke twee weken bij elkaar komt, bespreekt de ontwikkelingen op de financiële markten en de mogelijke invloed daarvan op de activiteiten van de bank.



Voorzieningen kredieten

2002

%

2001

%

Totaal kredieten private sector

8.677.468

7.973.321

Kredieten waarover geen rente wordt verantwoord

5.429

0,06

1.195

0,02

Totaal voorzien op kredieten private sector

61.611

0,7

47.960

0,6

Toename voorziening

13.651

28,5

8.101

20,3

Afgeboekte kredieten

478

0,01

1.760

0,02

14.129

0,16

9.861

0,13

Gevormde voorziening

De meting van het renterisico, het efect van fluctuaties in de marktrente, geschiedt met behulp van een aantal methoden waaronder gap-analyse, duration-analyse en scenarioanalyse. Deze drie methoden samen geven een goed inzicht in het renterisico van de bank. Op basis hiervan vindt sturing plaats door aanpassingen in de vastrentende portefeuille en het aantrekken van middelen met de gewenste rentetypische looptijd. Daarnaast worden in het kader van balansbeheer afgeleide producten, zoals renteswaps, ingezet om de renterisico’s te verminderen. Marktrisico heeft betrekking op de onzekerheid over de waardeontwikkeling van de eigen posities van de bank als gevolg van veranderingen op de financiële markten. Gegeven het nagestreefde lage risicoprofiel zijn het aangaan van transacties en de toegestane posities voor eigen rekening sterk gelimiteerd. Handelsportefeuilles worden voornamelijk aangehouden voor het noodzakelijke marktonderhoud en de dienstverlening aan cliënten. Voor een continu inzicht in de risico’s wordt onder andere gebruikgemaakt van de Valueat-Risk-methode, stress-testing en worst-case scenario’s. Bij de Value-at-Risk-methode wordt, met hantering van een kansberekening, het potentiële verlies op de handelsposities (inclusief derivatenposities) geschat dat zich overnight kan voordoen bij ongunstige marktbewegingen. De stress-testen, die dagelijks uitgevoerd worden, geven informatie over de waardeontwikkeling van portefeuilles onder extreme marktomstandigheden en zijn daarmee een aanvulling op de Value-at-Risk-berekening. Operationele risico’s Operationele risico’s, zoals mogelijke verliezen door storingen in de

systemen voor informatievoorziening, transactieverwerking en verevening of de nietadequate werking van procedures alsmede frauduleuze en/of onbevoegde handelingen van medewerkers of derden, tracht Van Lanschot zo klein mogelijk te houden door middel van een intern controlesysteem waarvan een set van procedures en instructies deel uitmaakt.


Voor de systemen die van belang zijn voor de informatievoorziening en gegevensverwerking en -opslag zijn back-up- en uitwijkfaciliteiten geregeld. Juridische risico’s Van Lanschot streeft ernaar juridische risico’s zoveel mogelijk te beperken

door het gebruik van standaardovereenkomsten en het vroegtijdig inschakelen van juridische adviseurs. Het risico van claims van cliënten tracht de bank tegen te gaan door haar dienstverlening op een kwalitatief hoog niveau te houden, onder meer door adequate training van haar medewerkers en door haar producten te laten toetsen door juristen en fiscalisten. Compliance Van Lanschot hecht sterk aan haar reputatie van solide en integer bankiershuis.

In de ‘Gedragscode’ (Code of Conduct) zijn de waarden en normen vastgelegd waaraan alle bij de organisatie betrokkenen zich dienen te houden. De Compliance Ohcer waakt, samen met de voor de buitenlandse vestigingen benoemde Local Compliance Ohcers, over de integriteit van de Van Lanschot-organisatie. Er wordt regelmatig contact onderhouden met de Autoriteit Financiële Markten, De Nederlandsche Bank en Euronext. De Compliance Ohcer rapporteert rechtstreeks aan de voorzitter van de Raad van Bestuur en brengt driemaal per jaar verslag uit aan de Audit- & Compliancecommissie van de Raad van Commissarissen. Betrokkenheid van de Raad van Commissarissen Ook de Raad van Commissarissen beschouwt

risicobeheersing en compliance als belangrijke aandachtsgebieden. De uit zijn midden samengestelde Krediet- en Risicocommissie en de Audit- & Compliancecommissie bespreken regelmatig het door Van Lanschot gevoerde beleid en doen terzake aanbevelingen. Informatievoorziening

Voor onze particuliere relaties is in het verslagjaar de internet-toepassing Online Betalen beschikbaar gekomen. Hierbij kan de cliënt op een gebruiksvriendelijke wijze toegang tot zijn rekeningen krijgen. De toepassing is volgens de hoogste normen beveiligd. De functionaliteit van Online Betalen zal in het lopende jaar verder worden uitgebreid met onder meer incasso en buitenlandse betalingen. Voor efectencliënten wordt ten behoeve van de vermogensadvisering gewerkt aan een nog inzichtelijker rapportage met betrekking tot de portefeuilles en resultaten. Deze rapportage komt eveneens beschikbaar via internet. De relaties van de afdeling vermogensbeheer kunnen sinds het verslagjaar beschikken over een sterk verbeterde rapportage, dankzij een nieuwe inrichting van de ondersteunende systemen.


In februari van het lopende jaar is de nieuwe Van Lanschot Online Research website geïntroduceerd. Op deze site worden alle studies van de afdeling Research gepubliceerd, inclusief actueel bedrijvennieuws en commentaar op macro-economische ontwikkelingen. Tevens bevat de website on line koersinformatie. Doordat de informatie wordt gegroepeerd naar regio, sector en individueel fonds kunnen relaties snel een overzichtelijk totaalbeeld verkrijgen van de gewenste onderwerpen. Sociaal beleid

Tegen de achtergrond van de aanhoudend slechte stemming op de financiële markten en de stagnerende economie is in het verslagjaar een terughoudend beleid ingezet bij het vervullen van vacatures en werd waar mogelijk een reductie van het personeelsbestand doorgevoerd. Dit beleid heeft erin geresulteerd dat het aantal medewerkers (inclusief dochterondernemingen) berekend op basis van volledige arbeidsplaatsen daalde van 1.890 tot 1.815. In absolute getallen liep het aantal medewerkers terug met 52 personen tot 1.973. In deze cijfers komt tot uiting dat meer medewerkers dan in 2001 parttime zijn gaan werken. De gemiddelde personeelsbezetting kwam in het verslagjaar, gerekend in volledige arbeidsplaatsen, uit op 1.853, tegen 1.890 in 2001. Verdere gegevens omtrent het personeelsbestand kunnen worden gevonden in het Sociaal Jaarverslag van de bank, dat afzonderlijk verschijnt. De pensioenadministratie is met de invoering van nieuwe pensioenregelingen aan het begin van het verslagjaar uitbesteed aan azl. Deze coördineert sedertdien de communicatie naar zittende, inkomende en uitgaande pensioenfondsdeelnemers en zorgt voor de bijbehorende correspondentie en (jaar)verslaglegging. Het in 2001 opgezette Klanten Kwaliteits Project, dat zich richt op een verhoging van de kwaliteit, ehciency en efectiviteit van de dienstverlening aan relaties, maakte in het verslagjaar verdere vorderingen. Inmiddels zijn alle vestigingen aangesloten op de afdeling Client Services, waar onze cliënten rechtstreeks terecht kunnen voor de beantwoording van eenvoudige bancaire vragen. Hiermee is bereikt dat onze private en business bankers meer tijd beschikbaar hebben voor hoogwaardige adviesvragen en de verkoop van financiële producten. De moeilijker omstandigheden waaronder de bank in het verslagjaar moest opereren maakten goed overleg met de werknemers meer dan ooit belangrijk. De Ondernemingsraad vervulde daarbij een waardevolle rol.


Tot slot

De economische tegenwind en de mineurstemming op de aandelenbeurzen maakten van 2002 geen gemakkelijk jaar. Dat de bank er in is geslaagd haar bedrijfsresultaat toch verder te laten toenemen stemt dan ook tot tevredenheid. Zonder de grote inzet van onze medewerkers, waarvoor wij hen zeer danken, was dit niet mogelijk geweest. Op 1 december van het verslagjaar nam drs. H. Heemskerk afscheid van de bank wegens aanvaarding van een functie elders. Als voorzitter van de Raad van Bestuur heeft hij ruim een decennium lang een belangrijke bijdrage geleverd aan de verdere groei van de bank. Wij zijn hem hiervoor bijzonder erkentelijk. Raad van Bestuur

H.J. Baeten C.N. van der Spek P.R. Zwart


’s-Hertogenbosch, 13 maart 2003


Bedragen in duizenden euro’s (na winstbestemming)

Activa

2002

Kasmiddelen Bankiers

1 [ toel ichti ng]

2

Kredieten: 3 – Kredieten aan de overheid – Kredieten aan de private sector

Rentedragende waardepapieren Aandelen

4

6

Onroerende zaken en bedrijfsmiddelen Overige activa

8

Overlopende activa

Totaal activa


9

37.154

49.089

1.081.702

808.649

19.142 8.677.468

5

Deelnemingen

2001

7

68.736 7.973.321 8.696.610

8.042.057

672.805

910.237

379.370

456.779

95.690

119.552

176.567

169.232

24.244

45.040

124.722

148.186

11.288.864

10.748.821

Passiva

Bankiers

2002

10

850.631

Toevertrouwde middelen: 11 – Spaargelden – Overige toevertrouwde middelen

Schuldbewijzen

12

Overige schulden

13

Overlopende passiva Voorzieningen

2001

14

15

Fonds voor algemene bankrisico’s Achtergestelde schulden

17

Eigen vermogen/groepsvermogen Aansprakelijk groepsvermogen Totaal passiva

Voorwaardelijke schulden

19

Onherroepelijke faciliteiten


16

20

18

2.102.865 5.945.043

636.964

2.065.666 5.578.899 8.047.908

7.644.565

860.227

935.697

316.900

411.964

213.548

202.929

16.072

22.758

10.305.286

9.854.877

48.110

48.110

347.914

282.830

587.554

563.004

983.578

893.944

11.288.864

10.748.821

337.838

284.424

712.917

453.321

1.050.755

737.745

over het boekjaar 2002 Bedragen in duizenden euro’s

Rentebaten 21 [ toel ichti ng] Rentelasten 22

2002

2001

644.006 429.293

656.120 460.787

Rente Opbrengsten uit efecten en deelnemingen

23

214.713

195.333

21.712

11.422

145.030 12.307

Provisiebaten Provisielasten 24

168.764 11.861 132.723

156.903

8.756

9.807

Overig inkomen

163.191

178.132

Totaal baten

377.904

373.465

Provisie


25

143.265 68.024

Personeelskosten Andere beheerskosten 26

133.546 68.475 211.289

202.021

16.347

14.413

227.636

216.434

15.205

10.158

–

18.455

Totaal lasten

242.841

245.047


135.063

128.418

30

37.487

38.410

Bedrijfsresultaat na belastingen

97.576

90.008

–

10.816

97.576

100.824

Winst per gewoon aandeel in euro’s

3,25

3,00

Dividend per gewoon aandeel in euro’s

1,63

1,50

Personeels- en andere beheerskosten Afschrijvingen

27

Bedrijfslasten Waardeveranderingen van vorderingen

28

Toevoeging Fonds voor algemene bankrisico’s

Belastingen bedrijfsresultaat

Buitengewone baten

31

Nettowinst


29

Bedragen in duizenden euro’s

2002

2001

Kasstroom uit operationele activiteiten Nettowinst

97.576

100.824

16.347 15.205 – – 6.686 63.659

14.413 10.158 11.995 – 13.519 – 61.048

Aanpassingen voor: Afschrijvingen Waardeveranderingen van vorderingen Mutatie Fonds voor algemene bankrisico’s Mutaties in voorzieningen Overige mutaties overlopende posten

186.101

Kasstroom uit bedrijfsoperaties Mutatie efecten handelsportefeuille Mutatie bankiers, niet terstond opeisbaar Mutatie kredieten Mutatie toevertrouwde middelen

– 14.822 – 7.099 – 669.758 403.343

62.823 54.928 157.681 – 612.284 862.160

Overige mutaties uit operationele activiteiten

– 288.336

462.485

Totale kasstroom uit operationele activiteiten

– 102.235

525.308

Kasstroom uit investeringsactiviteiten Investeringen en aankopen

– beleggingsportefeuille – overige deelnemingen – materiële vaste activa

– 150.277 – 13.410 – 27.405

– 690.762 – 86.798 – 35.291

418.536 37.272 3.723

445.186 37.165 1.695

Desinvesteringen, aflossingen en verkopen

– beleggingsportefeuille – overige deelnemingen – materiële vaste activa

268.439

Totale kasstroom uit investeringsactiviteiten

– 328.805

Kasstroom uit financieringsactiviteiten Plaatsing aandelenkapitaal Overige mutaties eigen vermogen Ontvangsten uit achtergestelde leningen Aflossingen achtergestelde leningen Ontvangsten uit schuldbewijzen Aflossingen schuldbewijzen Betaald dividend

Totale kasstroom uit financieringsactiviteiten Netto kasstroom Liquide middelen per 1 januari Liquide middelen per 31 december Mutatie liquide middelen


75 – 73.101 72.995 – 7.911 – – 75.470 – 42.440

87 – 46.968 90.810 – 7.514 11.297 – – 41.903 – 125.852

5.809

40.352

202.312

488.140 528.492

285.828 488.140

40.352

202.312

a l gemeen

De jaarrekening is opgemaakt in overeenstemming met de bepalingen voor de jaarrekening van banken, opgenomen in Afdeling 14 van Titel 9 boek 2 van het Burgerlijk Wetboek. De toelichting heeft betrekking op zowel de vennootschappelijke als de geconsolideerde balans en winsten verliesrekening, tenzij anders is aangegeven. De vennootschappelijke winsten verliesrekening is opgesteld met inachtneming van Artikel 402 van Titel 9 boek 2 van het Burgerlijk Wetboek. In de toelichting zijn, voor zover van toepassing, de overeenkomstige bedragen van het voorgaand jaar vermeld. grondsl agen voor consol idatie

De geconsolideerde jaarrekening van Van Lanschot nv bevat volgens de integrale consolidatiemethode de financiële gegevens van Van Lanschot nv en de tot haar groep behorende maatschappijen, die met haar een organisatorische en economische eenheid vormen. grondsl agen voor opna me va n fi na nciël e i nstru men ten i n de ba l a ns

Een financieel actief of financieel passief wordt in de balans opgenomen vanaf het tijdstip dat de vennootschap recht heeft op de voordelen respectievelijk gebonden is aan de verplichtingen voortkomend uit de contractuele bepalingen van het financieel instrument. Vanaf het tijdstip dat niet meer wordt voldaan aan deze voorwaarden wordt een financieel instrument niet meer in de balans opgenomen. Financiële activa en passiva worden per saldo in de balans opgenomen indien Van Lanschot nv op grond van wettelijke of contractuele bepalingen over de bevoegdheid beschikt en de intentie heeft deze activa en passiva gesaldeerd of simultaan af te wikkelen. grondsl agen voor wa a r der i ng Algemeen

De activa en passiva worden, tenzij hierna anders vermeld, gewaardeerd tegen de nominale waarde. Vreemde valuta

De vorderingen en schulden in vreemde valuta en de hiermee samenhangende termijncontracten worden omgerekend naar euro’s tegen de contante koers per de balansdatum. De bij genoemde termijncontracten behorende swapresultaten, zijnde het verschil tussen de waarde omgerekend naar termijnkoers en naar contante koers op de transactiedatum, worden in de winsten verliesrekening opgenomen onder Rente naarmate de looptijd van de contracten verstrijkt. De overige termijncontracten in vreemde valuta worden omgerekend tegen de op de balansdatum geldende, dan wel hiervan afgeleide, marktnoteringen voor de resterende looptijd. Omrekeningsverschillen worden in de winsten verliesrekening


opgenomen onder Resultaat uit financiële transacties. Deelnemingen in groepsmaatschappijen luidende in vreemde valuta worden gewaardeerd tegen de contante koers per balansdatum. De hieruit voortvloeiende valutakoersverschillen worden, voor zover het koersrisico niet is ingedekt, in het eigen vermogen verwerkt. Derivaten

Derivaten aangegaan ter dekking van risico’s verbonden aan activa of passiva worden gewaardeerd overeenkomstig de grondslagen voor waardering en resultaatbepaling die gelden voor de desbetrefende post. De overige financiële instrumenten worden gewaardeerd tegen de marktwaarde of mogelijke opbrengstwaarde per balansdatum. De hieruit resulterende koers- en waardeverschillen worden in de winsten verliesrekening opgenomen onder Resultaat uit financiële transacties. Voor derivaten in vreemde valuta wordt verwezen naar de toelichting onder Vreemde valuta. Bankiers en kredieten

De waardering van de vorderingen vermeld onder deze balanshoofden geschiedt tegen nominale waarde onder aftrek van de noodzakelijk geachte waardeverminderingen. De waardecorrecties voor oninbaarheid van vorderingen worden per post bepaald, waarbij rekening wordt gehouden met de waarde van de verstrekte zekerheden. Indien twijfel bestaat over de terugbetaling van kredieten wordt de rente in de winsten verliesrekening verantwoord op het moment van ontvangst. Beleggings- en handelsportefeuille

De beleggingsportefeuille omvat alle rentedragende waardepapieren alsmede aandelen en andere niet-rentedragende waardepapieren, die beleidsmatig als vaste activa zijn aangemerkt en in principe bestemd zijn voor de bedrijfsuitoefening. De handelsportefeuille omvat alle rentedragende waardepapieren alsmede aandelen en andere niet-rentedragende waardepapieren, die beleidsmatig niet als vaste activa zijn aangemerkt en in principe zijn bestemd voor het behalen van transactieresultaten. Overdrachten tussen de portefeuilles geschieden tegen marktwaarde. De resultaten bij overdrachten worden overeenkomstig die bij verkopen verantwoord. Rentedragende waardepapieren

De waardering van de tot de beleggingsportefeuille behorende rentedragende waardepapieren geschiedt tegen de aflossingswaarde onder aftrek van de waardeverminderingen wegens verminderde volwaardigheid. Het verschil tussen de aflossingswaarde en verkrijgingswaarde van deze fondsen wordt opgenomen onder Overlopende activa c.q. Overlopende passiva. Dit verschil wordt, naarmate de looptijd van deze waardepapieren verstrijkt, ten gunste of ten laste van de winsten verliesrekening gebracht en verantwoord onder Rentebaten.


Bij verkopen van rentedragende waardepapieren in het kader van ruiltransacties worden de per saldo positieve verschillen toegerekend aan de verslagperioden overeenkomstig de gemiddeld resterende looptijd van de portefeuille en als rente verantwoord; de per saldo negatieve verschillen worden direct in de winsten verliesrekening verwerkt. Rentedragende waardepapieren bestemd voor de handel zijn gewaardeerd op basis van de laatstbekende marktwaarde dan wel de reeds overeengekomen verkoopkoers. Ingekochte eigen banken spaarbrieven, bestemd voor de wederverkoop, worden tegen kostprijs of lagere marktwaarde verantwoord. Tot de handelsportefeuille behorende baisse-posities worden gewaardeerd tegen marktwaarde en zijn opgenomen onder Overige schulden. Aandelen

De waardering van de tot de beleggingsportefeuille behorende aandelen en andere nietrentedragende waardepapieren geschiedt tegen marktwaarde. De uit deze waardering voortvloeiende waardemutaties worden over een daartoe bestemde herwaarderingsreserve geleid. Voor zover deze herwaarderingsreserve onvoldoende is om negatieve waardemutaties op te vangen, worden deze ten laste van de winsten verliesrekening gebracht onder het hoofd Waardeveranderingen van financiële vaste activa. Ontvangen dividenden alsmede gerealiseerde waardemutaties worden ten gunste of ten laste van de winsten verliesrekening gebracht onder het hoofd Opbrengsten uit efecten en deelnemingen. Aandelen behorende tot de handelsportefeuille worden gewaardeerd tegen marktwaarde dan wel de reeds overeengekomen verkoopwaarde. De uit de waardering voortvloeiende waardeverschillen worden in de winsten verliesrekening als Resultaat uit financiële transacties verantwoord. Tot de handelsportefeuille behorende baisseposities worden gewaardeerd tegen marktwaarde en opgenomen onder Overige schulden. De kapitaalbelangen die worden gehouden in het kader van investment bankingactiviteiten (participaties) worden gewaardeerd tegen kostprijs dan wel lagere marktwaarde. Voor beursgenoteerde participaties geldt dat waardering naar lagere marktwaarde plaatsvindt indien de beurswaarde in totaliteit lager is dan de kostprijs. De uit deze waardering voortvloeiende waardemutaties worden in de winst-en verliesrekening als Opbrengsten uit efecten en deelnemingen verantwoord. Deelnemingen

De deelnemingen, op wier zakelijke en financiële beleid invloed van betekenis wordt uitgeoefend, worden gewaardeerd op de netto vermogenswaarde bepaald volgens de grondslagen van deze jaarrekening. Op basis hiervan wordt tevens het aandeel in de resultaten van deze deelnemingen in de geconsolideerde winsten verliesrekening verantwoord onder Opbrengsten uit efecten en deelnemingen.


Van deelnemingen die voor het eerst overeenkomstig de hiervoor weergegeven grondslagen worden gewaardeerd, wordt het verschil, indien de verkrijgingsprijs c.q. boekwaarde hoger is, ten laste van de Overige reserves gebracht. Is de verkrijgingsprijs lager, dan wordt het verschil toegevoegd aan de Herwaarderingsreserve. De deelnemingen op wier zakelijke en financiële beleid geen invloed van betekenis wordt uitgeoefend, worden gewaardeerd tegen geschatte opbrengstwaarde. De hieruit voortvloeiende waardemutaties worden rechtstreeks in het eigen vermogen verwerkt onder Herwaarderingsreserve. Voor zover deze Herwaarderingsreserve onvoldoende is om negatieve waardemutaties op te vangen, wordt het tekort ten laste van de winsten verliesrekening gebracht onder het hoofd Waardeveranderingen van financiële vaste activa. De van deze vennootschappen ontvangen dividenden worden in de geconsolideerde winsten verliesrekening onder Opbrengsten uit efecten en deelnemingen verantwoord. Onroerende zaken en bedrijfsmiddelen

De onroerende zaken voor eigen gebruik worden gewaardeerd tegen actuele waarde, afgeleid uit de vervangingswaarde. Deze waarde wordt ontleend aan taxaties, verricht door externe deskundigen, welke taxaties zodanig plaatsvinden, dat in een periode van tien jaren alle gebouwen ten minste eenmaal worden getaxeerd. In de interimperiode wordt de actuele waarde aangepast door middel van indexering, waarbij ten hoogste 50% van de stijging van het bouwindexcijfer in aanmerking wordt genomen; een daling van het bouwindexcijfer wordt volledig verwerkt. Waardeaanpassingen op grond van bovenstaande grondslagen worden ten gunste of ten laste van de herwaarderingsreserve gebracht, rekeninghoudend met latente belasting. De jaarlijks ten laste van de winsten verliesrekening te brengen afschrijving op onroerende zaken voor eigen gebruik beloopt 2,5% van bovengenoemde actuele waarde exclusief grond, verbouwingen en installaties. De jaarlijkse lineaire afschrijving op verbouwingen en installaties beloopt 6,67%. Kosten van verbouwingen worden, voor zover zij leiden tot een verbetering van continuïteit en functionaliteit, geactiveerd. Onroerende zaken in aanbouw worden gewaardeerd tegen bestede kosten, zonder afschrijving. De onroerende zaken niet voor eigen gebruik worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs minus afschrijving dan wel tegen vermoedelijke opbrengstwaarde bij verkoop indien deze lager is. De jaarlijkse lineaire afschrijving beloopt 2,5% voor nieuwbouw en 4% voor bestaande gebouwen. De onroerende zaken verkregen uit afwikkeling van vorderingen worden gewaardeerd tegen de verkrijgingsprijs of lagere opbrengstwaarde. De inventaris, waaronder computerinstallaties, wordt gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs minus afschrijvingen. Afhankelijk van de economische levensduur wordt de inventaris lineair afgeschreven in drie tot tien jaar. Indien daartoe aanleiding bestaat, wordt tot versnelde afschrijving overgegaan.


Schuldbewijzen

De onder dit balanshoofd gerubriceerde door ons uitgegeven (genoteerde) spaarbrieven worden opgenomen voor hun nominale waarde vermeerderd met de opgelopen rente. De overige rentedragende waardepapieren worden gewaardeerd tegen nominale waarde. Voorzieningen voor pensioenen

De pensioenaanspraken van de medewerkers in Nederland en van hen die zijn uitgezonden naar het buitenland zijn ondergebracht bij de Stichting Pensioenfonds F. van Lanschot. Jaarlijks worden de betaalde premies ten laste van het resultaat gebracht. Deze premies worden gesteld op het bedrag dat dit fonds nodig heeft voor het op peil houden van de premiereserve ter dekking van aangegane verplichtingen. Voor de niet bij derden ondergebrachte regelingen wordt een voorziening gevormd op basis van actuariële berekeningen. Hierbij wordt een rekenrente gehanteerd van 3%. De ten laste van het resultaat komende jaarlijkse dotatie aan deze voorziening wordt bepaald op basis van verkregen aanspraken. Voorziening latente belastingverplichtingen

De voorziening latente belastingverplichtingen heeft betrekking op belastingverplichtingen die in de toekomst kunnen ontstaan als gevolg van het verschil tussen de balanswaarde en de fiscale waardering van bepaalde activa en passiva. Actieve belastinglatenties worden slechts in aanmerking genomen indien realisatie naar verwachting te zijner tijd kan plaatsvinden. Kortlopende belastinglatenties worden gewaardeerd op nominale waarde; de langer lopende latenties op contante waarde. Overige voorzieningen

De overige voorzieningen worden opgenomen tegen de nominale waarde. Fonds voor Algemene Bankrisico’s

Het Fonds voor Algemene Bankrisico’s (far) is gevormd ter dekking van de algemene, niet specifieke, risico’s die aan het bankbedrijf zijn verbonden, zoals fraudes, nationalisaties en uitzonderlijke tegenslagen van grote omvang betrekking hebbende op kredietverlening en rente- en valutaposities. Daar het far niet is bestemd voor voorzienbare risico’s per balansdatum, wordt aan het Fonds meer het karakter toegekend van een reserve dan van een voorziening. grondsl agen voor r e sulta atbepa l i ng Algemeen

In deze paragraaf worden de grondslagen voor resultaatbepaling toegelicht voor zover niet behandeld onder Grondslagen voor waardering.


Baten

De baten worden toegerekend aan het boekjaar waarop zij betrekking hebben respectievelijk waarin de dienst is verleend, met uitzondering van de waardeverschillen van de op marktwaarde gewaardeerde handelsposities, die direct ten gunste of ten laste van het resultaat worden gebracht. Rente en provisie uit hoofde van kredietverlening ten aanzien waarvan twijfel bestaat ter zake van de inbaarheid worden niet als resultaat verantwoord. Dit geldt eveneens voor rente en provisie inzake vorderingen waarop in verband met het landenrisico een waardevermindering is toegepast. In het laatste geval wordt slechts als resultaat genomen hetgeen betrekking heeft op de hoofdsom na waardevermindering. De resultaten die voortvloeien uit de verkoop van de tot de beleggingsportefeuille behorende rentedragende waardepapieren worden aan de Rentebaten toegerekend over de gewogen gemiddelde resterende looptijd van die portefeuille. Indien en voor zover hierdoor een actiefsaldo zou ontstaan, zal dit saldo direct als negatieve Rentebaten in de winsten verliesrekening worden verwerkt. Lasten

De lasten worden toegerekend aan het boekjaar waarop zij betrekking hebben. Belastingen

De belastingen worden, rekeninghoudend met vrijgestelde winstbestanddelen en aftrekposten, berekend op basis van geldende tarieven over het resultaat voor belastingen. toel ichti ng op geconsol ideer d k asstroomov er zicht

Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode. Dit overzicht geeft inzicht in de herkomst van de liquide middelen en de wijze waarop deze middelen zijn aangewend. De kasstromen worden gesplitst naar die uit de operationele, investeringsen financieringsactiviteiten. Onder de liquide middelen zijn opgenomen de kasvoorraden alsmede het saldo van de direct opvraagbare tegoeden bij andere banken en tegoeden bij de centrale banken. Mutaties uit hoofde van valuta-omrekeningsverschillen worden, voor zover van wezenlijk belang, geëlimineerd.



Activa

2002

1

Kasmiddelen

2001

37.154

49.089

1.081.702

808.649

–

579

8.696.610

8.042.057

2.542.686 6.134.782

2.446.750 5.526.571

8.677.468

7.973.321

103.795 5.181.568 19.670 223.176 3.149.259

144.819 4.481.210 17.393 284.260 3.045.639

8.677.468

7.973.321

39.013

45.058

16.359

20.443

Consists of all legal tender and balances, withdrawable on demand, with central banks in the countries where the Bank is represented.

2

Banks Deze post omvat alle vorderingen op kredietinstellingen die onder overheidstoezicht op het bankwezen staan alsmede op centrale banken, die niet zijn opgenomen onder kasmiddelen en voor zover niet belichaamd in rentedragende waardepapieren. In de post Bankiers zijn begrepen vorderingen op: Deelnemingen en participanten en buiten de groep staande verbonden maatschappijen

3

Kredieten Hieronder zijn begrepen alle vorderingen, voor zover geen vorderingen op kredietinstellingen en voor zover niet belichaamd in rentedragende waardepapieren. De kredieten aan de private sector zijn als volgt onder te verdelen: Zakelijke kredieten en marktbedrijf Kredieten aan particulieren

Naar zekerheden zijn de kredieten aan de private sector als volgt onder te verdelen: Garantie van overheden Hypothecaire dekking Garantie van kredietinstellingen Efectendekking Overige zekerheden en blanco kredieten

Het totaal van de uitstaande leningen en voorschotten aan bestuurders bedraagt € 3,3 miljoen (2001: € 6,0 miljoen). Voor een specificatie wordt verwezen naar pagina 76 van dit verslag. In de post Kredieten zijn begrepen vorderingen op: Deelnemingen en participanten en buiten de groep staande verbonden maatschappijen Onder de kredieten is aan achtergestelde vorderingen begrepen:


2002

Activa

4

Rentedragende waardepapieren

2001

672.805

910.237

470.075 202.730

539.794 370.443

672.805

910.237

598.200 74.605

877.679 32.558

672.805

910.237

Hieronder zijn opgenomen door publiekrechtelijke lichamen en door anderen geëmitteerde beursgenoteerde obligaties met een vaste of van de rentestand afhankelijke rente en andere beursgenoteerde rentedragende waardepapieren. Van deze balanspost is geëmitteerd door: Publiekrechtelijke lichamen Anderen

Deze post is onder te verdelen in: Beleggingsportefeuille Handelsportefeuille

Van de obligaties en andere vastrentende waardepapieren is in 2003 € 112,3 miljoen opeisbaar (2002: € 102,4 miljoen). Het verschil tussen de verkrijgingsprijs en de op marktwaarde gewaardeerde handelsportefeuille bedraagt € 0,3 miljoen positief (2001: € 0,3 miljoen negatief). Het verloop van de beleggingsportefeuille is als volgt: Balanswaarde per 1 januari Aankopen Verkopen Lossingen Overige mutaties Balanswaarde per 31 december

877.679 130.424 – 298.980 – 105.172 – 5.751 598.200

Het per balansdatum nog niet geamortiseerde verschil tussen de op aflossingswaarde gewaardeerde waardepapieren behorende tot de beleggingsportefeuille en de verkrijgingsprijs hiervan bedraagt € 0,8 miljoen (2001: € 1,7 miljoen) en is opgenomen onder overlopende activa. Dit bedrag zal gedurende de resterende looptijd van de desbetrefende fondsen worden geamortiseerd. De achtergestelde rentedragende waardepapieren bedragen:

27.951

3.468

1.588

1.588

In de handelsportefeuille zijn begrepen niet-achtergestelde rentedragende waardepapieren, uitgegeven door groepsmaatschappijen tot een bedrag van € 30,3 miljoen (2001: € 9,7 miljoen).

In de post Rentedragende waardepapieren zijn begrepen waardepapieren uitgegeven door: Deelnemingen en participanten en buiten de groep staande verbonden maatschappijen


2002

Activa

5

Aandelen

2001

379.370

456.779

69.256 127.731

97.915 115.077

196.987

212.992

149.167 47.820

137.947 75.045

196.987

212.992

Hieronder zijn opgenomen door anderen dan deelnemingen geëmitteerde aandelen en niet-rentedragende waardepapieren, waaronder begrepen opties. In deze balanspost is begrepen € 182,4 miljoen (2001: € 243,8 miljoen) ter zake van door de

bank voor rekening en risico van cliënten gehouden opties en aandelen. De samenhangende passiefpost is opgenomen onder de overige schulden. De hierna volgende specificaties worden gegeven na eliminering van genoemde optiebedragen en betrefen derhalve € 197,0 miljoen (2001: € 213,0 miljoen). De samenstelling luidt als volgt: Ter beurze genoteerd Niet ter beurze genoteerd

Deze balanspost is te verdelen in: Beleggingsportefeuille Handelsportefeuille

Het verloop van de beleggingsportefeuille is als volgt:

Herwaardering

137.947 35.881 – 14.384 – 10.277

Balanswaarde per 31 december

149.167

Balanswaarde per 1 januari Aankopen Verkopen

De cumulatieve herwaardering van de aandelen opgenomen in de beleggingsportefeuille bedraagt € 7,5 miljoen negatief. Het verschil tussen de verkrijgingsprijs en de op marktwaarde gewaardeerde handelsportefeuille bedraagt € 9,5 miljoen negatief (2001: € 17,1 miljoen negatief). In de post Aandelen zijn begrepen aandelen geëmitteerd door: Deelnemingen en participanten en buiten de groep staande verbonden maatschappijen


–

284

2002

Activa

6

Deelnemingen

2001

95.690

119.552

83.872 11.818

106.050 13.502

95.690

119.552

Deze post omvat belangen in vennootschappen, niet zijnde kredietinstellingen. De samenstelling luidt als volgt: Ter beurze genoteerd Niet ter beurze genoteerd

Het verloop is als volgt: Balanswaarde per 1 januari Aankopen en bijstortingen Verkopen en terugbetalingen Waardeaanpassingen Balanswaarde per 31 december

119.552 12.023 – 37.272 1.387 95.690 – 979

10.262

Onroerende zaken en bedrijfsmiddelen

176.567

169.232

Terreinen en gebouwen in eigen gebruik

139.906 36.661

130.978 38.254

176.567

169.232

De cumulatieve herwaardering bedraagt

7

Overige

Het verloop is als volgt: Terreinen en gebouwen in eigen gebruik:

Afschrijvingen

130.978 17.030 – 1.027 – 7.075


139.906

Balanswaarde per 1 januari Investeringen Desinvesteringen

Cumulatieve afschrijvingen Cumulatieve herwaarderingen

33.977 22.492

Overige:

Afschrijvingen

38.254 10.375 – 2.696 – 9.272


36.661

Balanswaarde per 1 januari Investeringen Desinvesteringen


29.097 22.458

Activa

8

Overige activa

2002

2001

24.244

45.040

124.722

148.186

Onder deze post zijn onder meer begrepen de edele metalen alsmede de niet onder andere activa te rubriceren posten. Hieronder zijn eveneens opgenomen de latente belastingvorderingen ten bedrage van € 19,6 miljoen (2001: € 19,3 miljoen). De nominale waarde van deze latenties bedraagt € 21,7 miljoen (2001: € 20,6 miljoen).

9

Overlopende activa Hieronder zijn opgenomen de vooruitbetaalde bedragen voor kosten die ten laste van volgende periode(n) komen, de nog te ontvangen nog niet gefactureerde bedragen, zoals overlopende rente, alsmede het saldo actief van valutatermijncontracten en van overige op marktwaarde gewaardeerde of-balance sheet instrumenten. Het langlopende deel van de overlopende activa bedraagt € 4,1 miljoen.



Passiva

2002

10

Bankiers

2001

850.631

636.964

21.000

16.855

8.047.908

7.644.565

2.102.865 2.876.384 3.068.659

2.065.666 2.576.045 3.002.854

8.047.908

7.644.565

1.463

16.811

860.227

935.697

671.847 188.380

671.847 263.850

860.227

935.697

316.900

411.964

Hieronder zijn opgenomen de niet-achtergestelde schulden aan kredietinstellingen voor zover niet belichaamd in schuldbewijzen. In de post Bankiers zijn begrepen schulden aan: Deelnemingen en participanten en buiten de groep staande verbonden maatschappijen

11

Toevertrouwde middelen Onder dit hoofd zijn opgenomen alle niet-achtergestelde schulden niet zijnde schulden aan kredietinstellingen en voor zover niet belichaamd in schuldbewijzen. De samenstelling luidt: Spaargelden Deposito’s Overige toevertrouwde middelen

In de toevertrouwde middelen zijn begrepen schulden aan: Deelnemingen en participanten en buiten de groep staande verbonden maatschappijen

12

Schuldbewijzen Hieronder zijn opgenomen obligaties en andere geëmitteerde verhandelbare schuldbewijzen met een vaste of van de rentestand afhankelijke rente, zoals depositocertificaten en eigen accepten, voor zover niet achtergesteld. Van de schuldbewijzen is in 2003 € 0,2 miljoen opeisbaar (2002: € 75,5 miljoen). Het gemiddeld gewogen rentepercentage is 5,69%. De samenstelling is als volgt: Obligatieleningen en notes Bank- en spaarbrieven

13

Overige schulden Deze balanspost omvat onder meer € 182,4 miljoen (2001: € 243,8 miljoen) inzake de long-optie-posities van cliënten en € 9,9 miljoen (2001: € 22,2 miljoen) inzake de baisse-positie

efecten.


Passiva

2002

2001

Overlopende passiva

213.548

202.929

16.072

22.758

7.117 6.734 2.221

14.142 6.857 1.759

16.072

22.758

14

Hieronder zijn opgenomen de vooruitontvangen bedragen voor baten die ten gunste van de volgende periode(n) komen en nog te betalen bedragen zoals overlopende rente, alsmede het per saldo passief van valutatermijncontracten en van overige op marktwaarde gewaardeerde of-balance sheet instrumenten. Tevens is in deze post € 29,0 miljoen (2001: € 24,8 miljoen) begrepen inzake vooruitontvangen optiepremie uit hoofde van specifieke hypotheekproducten. Het bedrag aan overlopende passiva > 1 jaar beloopt € 41,6 miljoen.

15

Voorzieningen Hieronder zijn begrepen voorzieningen voor: Pensioenen Latente belastingverplichtingen Overige

De nominale waarde van de voorziening voor latente belastingverplichtingen bedraagt € 11,5 miljoen (2001: € 11,4 miljoen) en heeft grotendeels betrekking op onroerende zaken. Het verloop van de voorzieningen is als volgt: Pensioenen Stand per 1 januari Onttrekking Rentebijschrijving Toevoeging Stand per 31 december

14.142 – 11.951 237 4.689 7.117

Latente belastingverplichtingen

Toevoeging

6.857 – 363 240

Stand per 31 december

6.734

Stand per 1 januari

Toevoeging

1.759 – 82 – 196 740

Stand per 31 december

2.221

Stand per 1 januari Onttrekking

Overige Onttrekking Vrijval

De voorzieningen voor pensioenen en latente belastingen hebben een overwegend langlopend karakter.


Passiva

16

Fonds voor algemene bankrisico’s

2002

2001

48.110

48.110

347.914

282.830

42.262 164.750

45.378 90.000

140.902

147.452

347.914

282.830

4.651

6.126

587.554

563.004

De omvang van het fonds ultimo 2002 van € 48,1 miljoen impliceert een bruto draagvlak van € 73,5 miljoen rekening houdend met de fiscale behandeling van deze post.

17

Achtergestelde schulden In deze balanspost zijn opgenomen: 7,75% kapitaalbankbrieven 1995-2005, aflosbaar op 1 mei 2005. 5,75% kapitaalbankbrieven 2001-2011, aflosbaar op 8 april 2011. Voorts is hieronder verantwoord een 67-tal leningen tegen een gemiddeld rentepercentage van 6,31%.

De kapitaalbankbrieven en overige leningen zijn achtergesteld ten opzichte van de overige huidige en toekomstige schulden. Zij zijn onderling gelijk in rang. Vervroegde aflossing is niet toegestaan. In het saldo zijn begrepen schulden aan participanten: De rentelast op de achtergestelde schulden in het boekjaar bedraagt € 21,4 miljoen (2001: € 16,9 miljoen).

18

Eigen vermogen/Groepsvermogen Voor een specificatie en het verloop van het groepsvermogen wordt verwezen naar de toelichting op de vennootschappelijke balans.



Buiten de balanstelling opgenomen en niet uit de balans blijkende verplichtingen en risico’s

2002

2001

Voorwaardelijke schulden

337.838

284.424

285.548 45.512 6.778

256.520 22.851 5.053

337.838

284.424

712.917

453.321

25.011

63.134

19

Hieronder zijn alle verplichtingen opgenomen die voortvloeien uit transacties waarbij de bank zich garant heeft gesteld voor een derde. De voorwaardelijke schulden zijn ingedeeld naar schulden uit hoofde van: Garanties en dergelijke Onherroepelijke accreditieven Overige

Ten behoeve van een aantal groepsmaatschappijen zijn garanties afgegeven voor een bedrag van € 111,7 miljoen (2001: € 111,9 miljoen).

20

Onherroepelijke faciliteiten Dit betreft het geheel van verplichtingen uit hoofde van onherroepelijke toezeggingen die kunnen leiden tot een kredietrisico. Per balansdatum staan geen verplichtingen uit cessie en retrocessie open.

Andere voorwaardelijke schulden Naast de onder de balans vermelde voorwaardelijke schulden zijn er niet-gekwantificeerde garanties afgegeven ten behoeve van enkele deelnemingen en enkele interbancaire organen en instellingen.

Investeringsverplichtingen De investeringen in onroerende zaken en bedrijfsmiddelen voor 2003 worden geraamd op € 19,9 miljoen. Per balansdatum zijn hiervoor tot een bedrag van € 0,4 miljoen verplichtingen aangegaan (2001: € 9,1 miljoen).

Verbonden activa Dit betreft rentedragende waardepapieren die niet ter vrije beschikking staan in verband met zekerheidsstelling voor onder de passiva opgenomen Bankiers.



2002

2001

Ingeleende en uitgeleende waardepapieren

223.692

38.317

Per balansdatum was sprake van zowel ingeleende als uitgeleende waardepapieren.

Huurverplichtingen Uit langlopende huurovereenkomsten vloeien verplichtingen voort ten bedrage van € 10,3 miljoen (2001: € 14,8 miljoen). De verplichtingen hebben betrekking op de periode tot en met 2011, waarvan € 2,4 miljoen op 2003. De verplichtingen die betrekking hebben op de periode vanaf 2008 bedragen € 1,4 miljoen.

Valutarisico’s De som van de tegenwaarde in euro’s van de activa in vreemde valuta bedraagt € 1.852 miljoen (2001: € 1.590 miljoen) en van de passiva in vreemde valuta € 1.849 miljoen (2001: € 1.587 miljoen).

Beheer- en bemiddelingsactiviteiten De bank verricht werkzaamheden op het terrein van beheer en bemiddeling voor derden.

Lopende procedures Er is thans een beperkt aantal procedures tegen Van Lanschot aanhangig. Op grond van de thans beschikbare informatie en gesterkt door de adviezen van de betrokken juridische adviseurs is de Raad van Bestuur van mening dat niet te verwachten valt dat de uitkomst van die procedures van wezenlijk nadelige invloed zal zijn op de vermogenspositie van Van Lanschot nv.



Derivaten Onder derivaten worden begrepen financiële instrumenten belichaamd in contracten waarvan de waarde afhankelijk is van één of meer onderliggende waarden, referentieprijzen of indices. De aan derivaten gerelateerde hoofdsommen worden niet in de balans opgenomen omdat sprake is van rechten en verplichtingen uit één en dezelfde overeenkomst waarvan de hoofdsommen uitsluitend fungeren als rekeneenheden. Transacties in derivaten worden afgesloten in het kader van de dienstverlening aan cliënten en ter afdekking van het eigen rente- en valutarisico. Ter afdekking van het renterisico worden met name interest rate swaps en forward rate agreements gebruikt. Het valutarisico bij de bank is gering. De in het navolgende overzicht genoemde valutacontracten betrefen hoofdzakelijk transacties ten behoeve van cliënten. De in het overzicht weergegeven gecontracteerde bedragen weerspiegelen de mate waarin de bank op de desbetrefende markten actief is. De gecontracteerde bedragen geven echter geen indicatie van de omvang van de kasstromen en het aan de transacties in derivaten verbonden markten kredietrisico.



2002

2001

11.104.720 26.000

2.546.879 16.200

11.130.720

2.563.079

2.340.601 –

3.693.306 –

2.340.601

3.693.306

490.661 14.336

317.035 78.940

504.997

395.975

158.010 54.343 113.505

105.664 66.648 132.126

325.858

304.438

33.311 16.335 23.886

22.712 23.669 27.598

73.532

73.979

Notional amounts Rentecontracten otc Beurs

Valutacontracten otc Beurs

Overige contracten otc Beurs

Bij de bepaling van het voor de solvabiliteitstoetsing vereiste vermogen wordt met het kredietrisico van derivaten rekening gehouden. Voor de solvabiliteitstoetsing is door de Bank for International Settlements een toetsingsnorm ontwikkeld (bis-ratio). Een indicatie van de omvang van het kredietrisico wordt verkregen door de gewogen en ongewogen kredietequivalenten. Bij de gewogen kredietequivalenten vindt weging plaats met het tegenpartij-risicopercentage volgens de bissolvabiliteitsberekening. Bij de ongewogen kredietequivalenten ontbreekt deze weging.

Kredietequivalenten Ongewogen Rentecontracten Valutacontracten Overige contracten

Gewogen Rentecontracten Valutacontracten Overige contracten



Notional amounts

Positieve vervangings-

Looptijdenoverzicht derivaten 2002

≤ 1 jr

> 1 - ≤ 5 jr

> 5 jr

Totaal

waarde

Rentecontracten otc: Swaps Opties Forwards

130.510 8.563.623 17.670

1.226.316 – 6.608

987.193 – 172.800

2.344.019 8.563.623 197.078

124.844 4.742 4.935

26.000

–

–

26.000

–

2.089.909 152.376

68.316 30.000

– –

2.158.225 182.376

34.863 1.288

10.058 9.536

235.222 4.800

245.381 –

490.661 14.336

69.734 2.908

10.999.682

1.571.262

1.405.374

13.976.318

243.314

Beurs: Futures Valutacontracten otc: Forwards Opties Overige contracten otc Beurs Totaal derivaten



Boekwaarde

Reële waarde

2002

2002

Reële waarde van activa en passiva Dit overzicht geeft een indicatie van de reële waarde van financiële instrumenten. Voor de bepaling van deze reële waarde is, voor zover aanwezig, uitgegaan van beursnoteringen. In de gevallen waarbij geen notering voorhanden was is een schatting gemaakt van de reële waarde door het contant maken van toekomstige kasstromen. Deze methodiek gaat uit van een aantal veronderstellingen zoals onder andere de disconteringsvoet en een bepaald verloop van de portefeuille met bijhorende kasstromen. Hierdoor wordt de uitkomst subjectief. De benaderde reële waarde die financiële instellingen presenteren zijn dan ook door het gebruik van verschillende waarderingsmethodieken en veronderstellingen niet onderling vergelijkbaar.

Activa Kasmiddelen Bankiers Kredieten Rentedragende waardepapieren * Aandelen Deelnemingen Derivaten Totaal financiële instrumenten actief

37.154 1.081.702 8.696.610 674.265 379.370 95.690 12.937

37.154 1.096.539 8.976.076 700.946 379.370 94.457 237.026

10.977.728

11.521.568

850.631 8.047.908 860.227 316.900 347.914 492

871.938 8.074.022 911.278 316.900 378.325 237.092

10.424.072

10.789.555

Passiva Bankiers Toevertrouwde middelen Schuldbewijzen Overige schulden Achtergestelde schulden Derivaten Totaal financiële instrumenten passief

* Het verschil met de balanspost in de jaarrekening wordt veroorzaakt door de nog niet geamortiseerde (dis-)agio’s.



Direct

≤ 3 mnd

3 mnd ≤ 1 jr

1 jr ≤ 5 jr

> 5 jr

opeisbaar

Looptijdenoverzicht 2002 Geconsolideerd Bankiers uitgezette gelden Kredieten Totaal uitgezette gelden

Bankiers opgenomen gelden Spaargelden Overige toevertrouwde middelen Schuldbewijzen Achtergestelde schulden Totaal opgenomen gelden

696.193 1.088.952

61.792 753.553

2.806 185.121

250.647 495.456

70.264 6.173.528

1.785.145

815.345

187.927

746.103

6.243.792

204.855 573.660 2.574.746 173 –

335.410 738.305 2.371.950 – 4.138

12.291 101.767 353.407 – 1.483

102.309 508.502 391.489 710.054 70.251

195.766 180.631 253.451 150.000 272.042

3.353.434

3.449.803

468.948

1.782.605

1.051.890

Variabel

≤ 3 mnd

3 mnd ≤ 1 jr

1 jr ≤ 5 jr

> 5 jr

696.193 1.088.952 –

61.792 3.929.410 2.062.229

2.806 473.756 7.117.364

250.647 1.812.566 1.009.720

70.264 1.391.926 396.891

1.785.145

6.053.431

7.593.926

3.072.933

1.859.081

204.855 573.660 2.574.746 173 – –

485.410 738.305 2.382.381 – 5.375 1.745.903

20.946 101.767 365.664 – 1.501 8.352.127

27.908 508.502 394.212 710.054 73.447 145.159

111.512 180.631 228.040 150.000 267.591 337.884

3.353.434

5.357.374

8.842.005

1.859.282

1.275.658

In dit overzicht zijn opgenomen de resterende looptijden van de oorspronkelijk met de tegenpartij gesloten contracten. De rentetypische looptijden van veel contracten bij de uitgezette gelden zijn als gevolg van overeengekomen tussentijdse renteherziening aanzienlijk korter. Daarnaast wordt door middel van renteswaps het renterisico als gevolg van de looptijdverschillen (mismatch) binnen de door ons als aanvaardbaar gestelde normen gebracht.

Rentetypische vervalkalender Geconsolideerd Bankiers uitgezette gelden Kredieten Swaps/Fra’s Totaal uitgezette gelden

Bankiers opgenomen gelden Spaargelden Overige toevertrouwde middelen Schuldbewijzen Achtergestelde schulden Swaps/Fra’s Totaal opgenomen gelden


winsten verliesrekening Bedragen in duizenden euro’s

Baten

2002

2001

Rentebaten

644.006

656.120

47.825

41.408

429.293

460.787

21.712

11.422

6.239

8.862

– 6.155

– 4.462

6.130

2.041

15.498

4.981

21.712

11.422

132.723

156.903

89.993 11.797 20.293 10.640

117.249 10.603 17.779 11.272

132.723

156.903

21

Hieronder zijn begrepen opbrengsten voortvloeiend uit het uitlenen van gelden en daarmee samenhangende transacties en hiermee verbandhoudende provisies en andere baten die het karakter hebben van rente. De rente en soortgelijke baten uit rentedragende waardepapieren bedragen

22

Rentelasten Hieronder zijn opgenomen de kosten voortvloeiend uit het lenen van gelden en daarmee samenhangende transacties alsmede provisielasten die het karakter hebben van rente.

23

Opbrengsten uit efecten en deelnemingen De opbrengsten zijn verkregen uit: Aandelen en andere niet-vastrentende waardepapieren Waardeveranderingen aandelen beleggingsportefeuille en participaties Op netto vermogenswaarde gewaardeerde deelnemingen Niet op netto vermogenswaarde gewaardeerde deelnemingen

24

Provisie Hieronder worden opgenomen de vergoedingen van voor derden verrichte bancaire diensten voor zover deze niet het karakter van rente hebben. De bedragen die aan derden zijn vergoed worden als provisielasten verantwoord. De specificatie van deze post is als volgt: Efecten Kas- en betalingsverkeer Assurantiën Overige


2002

Baten

25


2001

8.756

9.807

2.138 4.962 1.656

– 2.180 6.530 5.457

8.756

9.807

Hieronder zijn verantwoord de al dan niet gerealiseerde waardeverschillen op waardepapieren die geen financiële vaste activa zijn, valutakoersverschillen en koersverschillen uit hoofde van de handel in overige financiële instrumenten. Onder resultaat handel efecten zijn tevens verantwoord de resultaten uit de financiële instrumenten samenhangend met de handelsportefeuille efecten. De samenstelling luidt: Resultaat handel efecten Resultaat handel valuta Overige resultaten

Binnenland

Buitenland

2002

Binnenland

Buitenland

2001

Opbrengsten gesegmenteerd in binnen- en buitenland


199.283 21.711 108.926 7.623

15.430 1 23.797 1.133

180.061 10.771 131.136 8.365

15.272 651 25.767 1.442

Totaal

337.543

40.361

330.333

43.132

Rente Opbrengsten uit efecten en deelnemingen Provisie


Lasten

2002

2001

Personeels- en andere beheerskosten

211.289

202.021

143.265 68.024

133.546 68.475

211.289

202.021

100.627 20.793 15.070 6.775

101.790 10.119 13.973 7.664

143.265

133.546

1.656 197

1.685 205

1.853

1.890

16.347

14.413

26

Hieronder zijn opgenomen: Personeelskosten Andere beheerskosten

De personeelskosten bestaan uit: Lonen en salarissen Pensioen- en vut-lasten Overige sociale lasten Andere personeelskosten

Het gemiddeld aantal personeelsleden in 2002 was 1.999 (2001: 2.010). Omgerekend in full-time equivalenten bedroeg het gemiddeld aantal personeelsleden 1.853 (2001: 1.890), onderverdeeld als volgt: In Nederland Buiten Nederland

Bezoldiging Bestuurders en Commissarissen De bezoldiging (inclusief pensioenlasten) van de bestuurders bedroeg over 2002 € 2.235.000 (2001: € 3.377.000). In de bezoldiging van 2001 is een bedrag van € 1,5 miljoen aan extra pensioenlasten begrepen voor backserviceverplichtingen. De vergoeding aan voormalige bestuurders ad € 156.000 (2001: € 264.000) vindt plaats uit daartoe gevormde (pensioen-)

voorzieningen. De bezoldiging van de commissarissen bedroeg over 2002 € 223.000 (2001: € 197.000).

De bezoldiging van de individuele leden van de Raad van Bestuur en Raad van Commissarissen wordt vermeld op pagina 75 van dit verslag.

27

Afschrijvingen Voor een specificatie van deze post wordt verwezen naar de mutatieoverzichten van de onroerende zaken en bedrijfsmiddelen.


Lasten

2002

2001

Waardeveranderingen van vorderingen

15.205

10.158

–

18.455

37.487

38.410

34,5% – 0,7% – 6,6% 0,6%

35,0% – 1,2% – 3,6% – 0,3%

27,8%

29,9%

–

10.816

28

Deze post omvat het saldo van de noodzakelijk geachte waardeverminderingen van vorderingen op kredietinstellingen en cliënten alsmede de vrijval van dergelijke waardeverminderingen.

29

Toevoeging aan het Fonds voor algemene bankrisico’s Met ingang van het boekjaar 2002 vinden aan het Fonds voor algemene bankrisico’s geen toevoegingen meer plaats.

30

Belastingen Deze post betreft de op het boekjaar drukkende belastingen over het in de winsten verliesrekening verantwoorde resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening. Bij de bepaling van het belastingbedrag is rekening gehouden met bestaande belastingfaciliteiten. In het bijzonder vanwege de deelnemingsvrijstelling wijkt de belastingdruk af van het nominaal belastingpercentage. Nominale belastingdruk Nederland Efect buitenlandse groepsmaatschappijen Efect vrijgestelde inkomsten Nederland Overige Efectieve belastingdruk Van het totaal ten laste van de winst gebrachte belastingen ad € 37,5 miljoen betreft € 1,1 miljoen latente belastingen.

31

Buitengewone baten De buitengewone baten in 2001 betreft de boekwinst op de verkoop van de aandelen Kas Bank nv.


Lasten

Personeelsopties Aan medewerkers en leden van de Raad van Bestuur wordt periodiek de gelegenheid geboden aandelenopties te verkrijgen. De uitoefenprijs van de opties is gelijk aan het gemiddelde van de notering van de certificaten van aandelen Van Lanschot nv aan Euronext Amsterdam op de dag waarop de optierechten worden toegekend. De maximale looptijd van de opties bedraagt vijf jaar. Uitoefening van de opties is alleen mogelijk in de open periodes na publicatie van de (half-)jaarcijfers. Onder bepaalde voorwaarden is het tevens mogelijk op de expiratiedatum opties uit te oefenen. Gemiddelde Opties

uitoefenprijs

Afgelopen en vervallen opties

549.329 46.700 217.494 – 6.900 – 22.922

44,92 43,56 40,45 18,26 45,09

Stand 31 december 2002

783.701

43,83

Stand 1 januari 2002 Opties verleend aan Raad van Bestuur Opties verleend aan medewerkers Uitgeoefende opties

De levering van certificaten van aandelen in verband met de in 2002 uitgeoefende opties vond plaats uit door de vennootschap eerder ingekochte certificaten.

Raad van Bestuur en Raad van Commissarissen

Bezoldiging Raad van Bestuur (in duizenden euro’s) Onderstaande tabel geeft een overzicht van de bezoldiging van de individuele leden van de Raad van Bestuur. De tantiéme is afhankelijk van het driejaarsgemiddelde van de ontwikkeling van de netto winst per gewoon aandeel exclusief buitengewone baten en lasten en bedraagt maximaal 50% van het toegekende vaste jaarsalaris. PensioenSalaris

H. Heemskerk H.J. Baeten C.N. van der Spek P.R. Zwart Totaal


premie

Tantiéme

Totaal

402 305 220 215

295 116 72 39

201 152 110 108

898 573 402 362

1.142

522

571

2.235

Lasten

Naast genoemde bezoldiging worden als onderdeel van het totale beloningspakket van de leden van de Raad van Bestuur opties op certificaten van aandelen Van Lanschot toegekend.

In 2002

In 2002 uit-

Bezit aan opties

toegekende opties

geoefende opties

per 31 | 12 | 2002

P.R. Zwart

15.600 11.500 9.800 9.800

– – – –

49.800 36.500 30.400 31.200

Totaal

46.700

–

147.900

Saldo

Aflossing

Rente

31 | 12 | 2002

2002

H. Heemskerk H.J. Baeten C.N. van der Spek

Leningen, voorschotten en garanties (in duizenden euro’s) Per 31 december 2002 zijn de volgende kredieten verstrekt aan de leden van de Raad van Bestuur: Overige bepalingen (hypotheek, efectenkrediet etc.)

H.J. Baeten C.N. van der Spek

P.R. Zwart

218 687 545 136 491

– – – – 8

4,73% 5,10% 4,75% 5,00% 4,74%

290 908

– –

5,50%

Hypotheek

variabel

Hypotheek

3.275

8

Hypotheek cta’s Van Lanschot Hypotheek Hypotheek cta’s Van Lanschot/ opties

Op balansdatum zijn ten behoeve van de leden van de Raad van Bestuur geen garanties afgegeven.


Lasten

Bezoldiging Raad van Commissarissen (in duizenden euro’s) Onderstaand overzicht bevat informatie over de bezoldiging van de individuele leden van de Raad van Commissarissen. Deze vergoeding is niet afhankelijk van de resultaten van de vennootschap. De commissarissen ontvangen geen andere beloning in de vorm van geld, opties op of (certificaten van) aandelen Van Lanschot. Honorarium

H. Langman A.A. Anbeek van der Meijden W.E. de Vin B. de Vries H.J. Bierma M.W. Dekker Th.J. Peeters C.W. de Monchy J. de Vroe Totaal Aan geen van de commissarissen zijn leningen of voorschotten verleend noch zijn ten behoeve van commissarissen garanties gesteld. Geen van de commissarissen heeft in het verleden een dienstverband gehad met de vennootschap.


34 28 23 23 23 23 23 23 23 223

per 31 december 2002 Bedragen in duizenden euro’s (na winstbestemming)

Activa

Bankiers

2002

a

Deelnemingen in groepsmaatschappijen Overige activa

b

c

Totaal activa

2001

1.545

–

587.554

563.004

49.099

48.516

638.198

611.520

–

1.735

50.629

46.751

15

30

50.644

48.516

Passiva

Bankiers

d

e

Overige schulden

Overlopende passiva

Geplaatst kapitaal Agioreserve

f

g

h

Herwaarderingsreserve Overige reserves

j

i

33.972

33.897

40.202

40.277

18.494

32.405

494.886

456.425

Eigen vermogen

587.554

563.004

Totaal passiva

638.198

611.520


over het boekjaar 2002 Bedragen in duizenden euro’s

2002

Resultaat deelnemingen na belastingen Overig resultaat Nettowinst


2001

97.605

100.883

– 29

– 59

97.576

100.824

balans Bedragen in duizenden euro’s

Activa

2002

a

2001

1.545

–

587.554

563.004

Waardeaanpassing meerderheidsdeelnemingen

563.004 – 7.315 48.525 – 2.553 – 13.915 3 – – 195

509.061 – 7.817 54.498 – 1.957 11.760 4.585 – 7.192 66


587.554

563.004

49.099

48.516

Bankiers Onder deze post is opgenomen de direct opvraagbare vordering op groepsmaatschappijen.

b

Deelnemingen in groepsmaatschappijen De geconsolideerde deelneming, F. van Lanschot Bankiers nv, wordt op basis van de netto vermogenswaarde gewaardeerd. Het aandeel in het resultaat van deze deelneming wordt onder Resultaat deelnemingen in de vennootschappelijke winsten verliesrekening verantwoord. Het verloop is als volgt: Balanswaarde per 1 januari Definitieve winstbestemming 2001/2000 Voorstel winstbestemming 2002/2001 Goodwill Waardeaanpassing minderheidsdeelnemingen Waardeaanpassing onroerende zaken Waardeaanpassing aandelen

c

Overige activa Onder deze post zijn opgenomen de niet onder andere balanshoofden te rubriceren posten, zoals te vorderen dividenden en te vorderen vennootschapsbelasting.


Passiva

2002

d

Bankiers

2001

–

1.735

50.629

46.751

15

30

33.972

33.897

Onder deze post is opgenomen de direct opvraagbare schuld aan de groepsmaatschappijen.

e

Overige schulden Onder deze post zijn opgenomen de niet onder andere balanshoofden te rubriceren posten, zoals te betalen dividenden.

f

Overlopende passiva Hieronder zijn opgenomen de nog te betalen bedragen voor kosten die ten laste van het boekjaar komen.

g

Geplaatst kapitaal Het maatschappelijk kapitaal bestaat uit 135.000.000 aandelen à € 1 nominaal. Hiervan zijn geplaatst en volgestort 28.972.009 gewone en 5.000.000 preferente aandelen. Als gevolg van de conversie van stockdividenden in gewone aandelen is het aantal uitstaande gewone aandelen in de verslagperiode toegenomen met 74.669 gewone aandelen. Uit hoofde van de per 31 december 2002 uitstaande optierechten kan het aantal gewone aandelen met 783.701 ofwel 2,7% van het ultimo 2002 uitstaande aandelen toenemen. Ter afdekking van de openstaande optiepositie zijn door de vennootschap 778.081 certificaten van aandelen gekocht. De verkrijgingsprijs van deze certificaten van aandelen is in mindering gebracht op de Overige reserves. Uitoefenperiode

Aantallen

Gemiddelde

tot en met

opties

uitoefenprijs

2003 2004 2005 2006 2007

7.225 10.000 242.370 262.162 261.944

€

€

21,50 19,52 44,06 47,99 41,00

783.701

€

43,83

€ € €

In het verslagjaar zijn 264.194 optierechten toegekend met een gemiddelde uitoefenprijs van € 41,00.


Passiva

2002

2001

De bestuurders hielden ultimo 2002 in totaal 186.670 certificaten van aandelen in de vennootschap. Daarnaast houden zij optierechten rechtgevend op de verkrijging van 98.100 certificaten van aandelen in de vennootschap tegen een gemiddelde uitoefenprijs van € 43,49 en een looptijd tot uiterlijk maart 2007. Nadere informatie over het aandelenoptieplan voor personeel en Raad van Bestuur wordt vermeld op de pagina’s 10, 11 en 76 van dit verslag.

h

40.202

40.277

Conversie stock-dividenden

40.277 – 75

40.364 – 87

Balans per 31 december

40.202

40.277

18.494

32.405

404 18.090

14.318 18.087

18.494

32.405

32.405 – – 13.914 3

23.267 – 7.192 11.745 4.585

18.494

32.405

Agioreserve Het verloop is als volgt: Balans per 1 januari

De agioreserve is fiscaal erkend.

i

Herwaarderingsreserve De herwaarderingsreserve kan als volgt worden gespecificeerd: Reserve deelnemingen Reserve onroerende zaken

Het verloop van de herwaarderingsreserve is als volgt: Balans per 1 januari Herwaardering aandelen Herwaardering deelnemingen Herwaardering onroerende zaken Balans per 31 december


2002

Passiva

j

2001

494.886

456.425

Voorstel winstbestemming 2002/2001

456.425 4.311 – 10.049 – 195 – 2.553 46.947

411.620 4.511 – 11.900 78 – 1.957 54.073

Balans per 31 december

494.886

456.425

Overige reserves Het verloop is als volgt: Balans per 1 januari Definitieve winstbestemming 2001/2000 Inkoop aandelen in verband met optierechten Herwaardering deelnemingen Afboeking goodwill

De goodwill betreft met name de aankoop van portefeuilles en de verwerving van deelnemingen door Van Lanschot Assurantiën bv. Ten aanzien van het dividend 2002 is rekening gehouden met een uitdelingspercentage van 50% van de aan gewone aandeelhouders toekomende nettowinst.


en participaties

i n de consol idatie be trok k en m a atsch a ppij en

Onder weglating van de namen van vennootschappen van relatief ondergeschikte betekenis, worden de volgende vennootschappen geconsolideerd: F. van Lanschot Bankiers nv te ’s-Hertogenbosch (100%) * Efima Hypotheken bv te Alkmaar (100%) * Family Ohce bv te ’s-Hertogenbosch (100%) F. van Lanschot Bankiers (België) nv te Antwerpen, België (100%) F. van Lanschot Bankiers (Luxembourg) sa te Mamer, Luxemburg (100%) F. van Lanschot Bankiers (Schweiz) ag te Zürich, Zwitserland (100%) F. van Lanschot Beheer bv te ’s-Hertogenbosch (100%) * F. van Lanschot International Trust Company bv te Rotterdam (100%) F. van Lanschot Overseas nv te Curaçao, Nederlandse Antillen (100%) F. van Lanschot Participaties bv te ’s-Hertogenbosch (100%) * F. van Lanschot Trust Company Ltd te Jersey (100%) Van Lanschot Assurantiën bv te ’s-Hertogenbosch (100%) * Van Lanschot Asset Management bv te ’s-Hertogenbosch (100%) * nie t i n de consol idatie be trok k en m a atsch a ppij en

Eveneens onder weglating van die vennootschappen die van relatief ondergeschikte betekenis zijn, zijn onder Deelnemingen opgenomen: Currency Options bv te Amsterdam (22,5%) Ducatus nv te ’s-Hertogenbosch (24,8%) Equivest bv te ’s-Hertogenbosch (20%) Loevestein Beheer bv te ’s-Hertogenbosch (50%) P & L Participaties bv te ’s-Hertogenbosch (25%)

* Voor deze vennootschappen is door Van Lanschot nv een verklaring van hoofdelijke aansprakelijkheid overeenkomstig artikel 403 boek 2 bw afgegeven.



Opdracht

Wij hebben de jaarrekening 2002 van Van Lanschot nv te ’s-Hertogenbosch gecontroleerd. De jaarrekening is opgesteld onder verantwoordelijkheid van de leiding van de vennootschap. Het is hierbij onze verantwoordelijkheid een accountantsverklaring inzake de jaarrekening te verstrekken. Werkzaamheden

Onze controle is verricht overeenkomstig in Nederland algemeen aanvaarde richtlijnen met betrekking tot controle-opdrachten. Volgens deze richtlijnen dient onze controle zodanig te worden gepland en uitgevoerd, dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen onjuistheden van materieel belang bevat. Een controle omvat onder meer een onderzoek door middel van deelwaarnemingen van informatie ter onderbouwing van de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. Tevens omvat onze controle een beoordeling van de grondslagen voor financiële verslaggeving die bij het opmaken van de jaarrekening zijn toegepast en van belangrijke schattingen die de leiding van de vennootschap daarbij heeft gemaakt, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. Wij zijn van mening dat onze controle een deugdelijke grondslag vormt voor ons oordeel. Oordeel

Wij zijn van oordeel dat de jaarrekening een getrouw beeld geeft van de grootte en de samenstelling van het vermogen op 31 december 2002 en van het resultaat over 2002 in overeenstemming met in Nederland algemeen aanvaarde grondslagen voor financiële verslaggeving en voldoet aan de wettelijke bepalingen inzake de jaarrekening zoals opgenomen in Titel 9 bw 2. Ernst & Young Accountants


Eindhoven, 13 maart 2003


2002

2001

Statutaire bepaling inzake de winstverdeling De winstverdeling vindt plaats overeenkomstig artikel 32 van de statuten. Voor de thans uitstaande preferente en gewone aandelen is deze als volgt: – Aan de houders van preferente aandelen A wordt een dividend voldaan van € 0,68 per aandeel ofwel 7,5% over € 9,08 (artikel 32 lid 3.a). Dit dividend zal per 1 januari 2005 en vervolgens iedere tien jaar worden herzien op basis van het alsdan geldende efectieve rendement op staatsleningen met een resterende looptijd van negen tot tien jaar, eventueel verhoogd of verlaagd met maximaal een half procent ( 1/2%) indien de dan geldende marktomstandigheden daartoe aanleiding geven. – Vervolgens wordt door de Raad van Bestuur onder goedkeuring van de Raad van Commissarissen vastgesteld welk deel van de na uitkering op de preferente aandelen A overblijvende winst wordt gereserveerd (artikel 32 lid 5). – Het na uitkering op de preferente aandelen A en de reservering overblijvende deel van de winst wordt als dividend op de gewone aandelen A en B uitgekeerd (artikel 32 lid 6). – De Raad van Bestuur kan besluiten dat een uitkering op gewone aandelen A en B geheel of ten dele plaatsvindt niet in geld, doch in aandelen of certificaten daarvan. Het daartoe strekkende besluit is onderworpen aan de goedkeuring van de Raad van Commissarissen (artikel 32 lid 11). Bij goedkeuring van de jaarrekening luidt de winstbestemming als volgt (in duizenden euro’s): Aan de reserves wordt toegevoegd Dividend op preferente aandelen A Dividend op gewone aandelen A en B

De winstbestemming is in de gepresenteerde cijfers verwerkt.


46.947 3.405 47.224

54.073 3.405 43.346

97.576

100.824

Per 14 maart 2003

l eden r a a d va n commissa r issen

Drs. M.W. Dekker (64) Nationaliteit: Nederlandse

Mr. drs. H. Langman (72) Voorzitter

Benoemd per 1 juni 1995

Nationaliteit: Nederlandse

Oud-directievoorzitter NPM Capital nv


Overige commissariaten: Koninklijke Boskalis

Oud-lid Raad van Bestuur abn

Westminster nv, IHC Holland nv, Fugro nv,

Oud-minister van Economische Zaken

Macintosh nv, Fine Ace bv, Arklow

Overige commissariaten: Hal Holding nv,

Shipping Ltd., Dutch Flower Group bv, JSI

IHC-Caland nv, Oranje-Nassau Groep,

International bv, Solvus Resource Group nv,

Vendex International nv

nv Algemeen Nederlands Trustkantoor ANT, Belron sa Luxemburg, Van Wijnen Holding nv

Drs. A.A. Anbeek van der Meijden (67)

Overige bestuursfuncties: Bestuurslid

Vice-voorzitter

Stichting Continuïteit ICT

Nationaliteit: Nederlandse Benoemd per 31 mei 1979

Prof. dr. Th.J. Peeters (66)

Oud-vice-voorzitter Raad van Bestuur

Nationaliteit: Belgische

Delta Lloyd nv


Overige commissariaten: Hoksbergen

Vice-voorzitter Hoge Raad van Financiën,

Holding bv, Schoeman Groep bv, Agis

Erebestuurder KBC Bankverzekeringsholding

Holding nv, SFB Holding nv, NMC-Nijsse

en Erevoorzitter Fidea

International bv

Overige commissariaten: Concentra nv,

Overige functies: Bestuurslid Kon. Instituut

De Eik nv, Egemin nv, Heijmans nv, Lannoo

voor de Tropen

Uitgeverij nv, Oleon nv en Partena

Mr. W.E. de Vin (67)

Mr. C.W. de Monchy (52)



Benoemd per 12 september 1991

Benoemd per 10 december 1998

Oud-notaris bij De Brauw Blackstone

Advocaat en notaris

Westbroek

Oud-bestuurslid De Brauw Blackstone

Overige functies: Voorzitter Bestuur Stichting

Westbroek nv

Continuïteit KBW, Voorzitter bestuur

Overige functies: diverse bestuursfuncties

Stichting Vopak, Voorzitter bestuur Stichting

in Rotterdam

Univar, Bestuurder Stichting Ahold Continuïteit, Voorzitter bestuur Stichting

Mr. J. de Vroe (61)

Continuïteit ICT


Overige commissariaten: Box Consultants bv

Benoemd per 8 mei 2001 Oud-vice-voorzitter Raad van Bestuur NIB

Prof. dr. B. de Vries (64)

Capital Bank


Overige functies: Voorzitter Bestuur Stg Prefs

Benoemd per 1 mei 1995

Smit International, Voorzitter Bestuur

Oud-minister van Sociale Zaken en Werk-

Stg Adm. kantoor Prefs Kendrion,

gelegenheid, Oud-voorzitter Bestuur ABP

Lid bestuur Stg Prefs Geveke

Overige commissariaten: Imtech nv, Eneco nv,

Overige commissariaten: Voorzitter RvC

Quest International Nederland bv, TUI

Bouwproject Leizo bv, Voorzitter RvC

Nederland bv, United Services Group nv

Brabantse Poort Nijmegen bv, RSV nv (in liq.), DVB Nedship Bank nv

H.J. Bierma (63) Nationaliteit: Nederlandse Benoemd per 1 juni 1995 Landbouwer Overige functies: Lid Bestuur Achmea Overige commissariaten: Presidentcommissaris Friesland Bank nv


l eden va n de onder nemi ngsr a a d R.C. Labadie Voorzitter Drs. A.A. Bouvy Vice-voorzitter Mw. mr. M.P.J.M. Brok Secretaris J.W.J. Damen H.T.H.M. Simissen Mr. R.C. van Harten B.A.M. Berens A.J.M. Tuerlings R. Bergkamp Mw. N.C. Zwaal-Daalderop


F. van Lanschot Bankiers nv

F. van Lanschot Bankiers

Van Lanschot Van Harskamp

Hooge Steenweg 29

(Schweiz) ag

Assurantiën bv

5211 jn ’s-Hertogenbosch

Mittelstrasse 10

World Trade Center

Telefoon (073) 548 35 48

8008 Zürich

Beursplein 37

Fax (073) 548 36 48

Zwitserland

3001 db Rotterdam

(kantorennet: zie pagina’s 94

Telefoon +41 1 381 90 09

Telefoon (010) 405 33 22

en 95)

Fax +41 1 383 17 87

Fax (010) 405 51 25

Telex: 812100 F. van Lanschot Bankiers

Directie: G.E. Grossmann,

Van Lanschot

België nv

algemeen directeur

Verzekeringen nv

Albert Building

J. van Beest, directeur

Kolonel Dusartplein 20

Coveliersstraat 15

A. Frei, directeur

3500 Hasselt

2600 Antwerpen

België

België

3, Quai du Mont Blanc

Telefoon +32 11 22 69 94

Telefoon +32 3 286 78 00

1201 Genève

Fax +32 11 22 10 56

Fax +32 3 281 07 94

Zwitserland

Directie: L. Peters

(Kantorennet: zie pagina 96)

Telefoon +41 22 731 61 11 Fax +41 22 731 61 64

Family Ohce bv

Directiecomité:

W. Bos

Hooge Steenweg 29

F. Depickere, gedelegeerd

Mw. Y. Torrekens


bestuurder, voorzitter directie-

Telefoon (073) 548 36 31

comité

Van Lanschot Assurantiën bv

Fax (073) 548 36 29

E. Habets, gedelegeerd

Stationsplein 93

Directie: mr. W.P. Valk mfe

bestuurder, lid directie-comité

5211 bm ’s-Hertogenbosch

M.G.L. Pieters fb mfp

F. Laureyssens, gedelegeerd

Telefoon (073) 692 46 92

bestuurder, lid directie-comité

Fax (073) 692 47 00

Van Lanschot Asset

Directie: mr. A.A.T. Beljaars

Management bv

mba

Hooge Steenweg 29



(Curaçao) nv Schottegatweg Oost 32

Van Lanschot Fibeko bv

Telefoon (073) 548 83 72

Willemstad, Curaçao

Prins Bernhardlaan 12

Fax (073) 548 88 62

Nederlandse Antillen

1942 aa Beverwijk

Directie: drs. G.L. Sirks

Telefoon +599 9 737 10 11

Telefoon (0251) 22 91 89

drs. P.M.M. Zijlmans

Fax +599 9 737 10 86

Fax (0251) 21 25 98

Directie: P.A.C.M. Bless A.J. Aikema ra

F. van Lanschot Trust Van Lanschot Rosenthal

Company bv

Assurantiën bv

Westblaak 204


Melkpad 20a

3012 kn Rotterdam

(Luxembourg) sa

1217 kc Hilversum

Telefoon (010) 402 25 00

106, Route d’Arlon

Telefoon (035) 622 20 50

Fax (010) 402 25 01

8210 Mamer

Fax (035) 623 61 68

Directie: drs. L.J. Bevelander

Telefoon +352 3 19 91 11

Van Lanschot Vijverberg

F. van Lanschot Trust

Fax +352 3 19 91 12 22

Assurantiën bv

Company (Jersey) ltd

Directie:

Nieuwe Uitleg 22

Le Gallon’s Chambers

H.A. Faber, gedelegeerd

2514 br Den Haag

54, Bath Street

bestuurder

Telefoon (070) 364 99 10

St. Helier, Jersey je4 8yd

drs. P.J.H. Hermse ra,

Fax (070) 365 64 01

Telefoon +44 1534 63 18 81

Luxemburg

directeur

Fax +44 1534 63 18 82 Directie: drs. L.J. Bevelander


F. van Lanschot Trust

F. van Lanschot

Company (Luxembourg) sa

Participaties bv

106, Route d’Arlon

Hooge Steenweg 29

8210 Mamer


Luxemburg

Telefoon (073) 548 32 02

Telefoon +352 3 19 91 11

Directie: drs. R. Verdam

Fax +352 3 19 91 13 11

drs. P.J. Vogelzang

Directie: mw. C.A.M. Peuteman F. van Lanschot Beheer bv Hooge Steenweg 29 5211 jn ’s-Hertogenbosch Telefoon (073) 548 85 39 Fax (073) 548 88 62 Directie: drs. G.L. Sirks drs. R. Verdam drs. P.M.M. Zijlmans F. van Lanschot Management bv Hooge Steenweg 29 5211 jn ’s-Hertogenbosch Telefoon (073) 548 32 02 Directie: drs. R. Verdam drs. P.J. Vogelzang M.S. van Hemsbergen F. van Lanschot Management Company nv Schottegatweg Oost 32 Willemstad, Curaçao Nederlandse Antillen Telefoon +599 9 737 10 11 Fax +599 9 737 10 87 Directie: P.A.C.M. Bless A.J. Aikema ra Adjunct-directrice: mw. J.F. Vrede F. van Lanschot (Aruba) Management Company nv Beatrixstraat 38 Oranjestad Aruba Telefoon + 297 5 83 15 85 Fax + 297 5 83 15 83 Directie: mw. mr. M.G.M. Schwengle


Alkmaar

Arnhem

Enschede

Verdronkenoord 28

Velperweg 148

Hogelandsingel 9

1811 be Alkmaar

6824 hn Arnhem

7512 ga Enschede

Telefoon (072) 527 42 42

Telefoon (026) 384 64 44

Telefoon (053) 480 11 11

Fax (072) 527 42 00

Fax (026) 364 50 97

Fax (053) 430 73 60

Directie: mr. E.J. van Nass

Directie: F.P. Mulder

Directie: H. Koning

mr. E. Meiring

mr. J. van Aken Breda

Directeur Beleggingsadvies:

Almere

Burg. Kerstenslaan 16

F. van der Schaaf

Randstad 23-1

4837 bm Breda

1314 bn Almere

Telefoon (076) 526 61 23

Goes

Telefoon (036) 548 27 00

Fax (076) 514 02 54

Nieuwstraat 2-6

Fax (036) 548 27 27

Telex 54443

4461 cg Goes

Directie: H.M.A. van Lierop

Directie: drs. L.W.J. Mertens

Telefoon (0113) 22 43 43

J.T.M. Deelen

Fax (0113) 22 43 40

Amersfoort


Directie: W.Th. van Ewijk

Stadsring 109

W.N.M. Aarts

3811 hp Amersfoort

Gouda

Telefoon (033) 422 53 00

Den Haag

Westhaven 52

Fax (033) 465 10 66

Lange Voorhout 30-32

2801 pm Gouda

Directie: drs. G.J. Vink

2514 ee Den Haag

Telefoon (0182) 58 75 87

Telefoon (070) 361 16 11

Fax (0182) 58 05 87

Amstelveen

Fax (070) 364 77 48

Directie:

Amsterdamseweg 511

Directie: mr. P.C.M. Mullink

mw. mr. E.Y. van de Belt

1181 bs Amstelveen

H. Schoots

Telefoon (020) 545 54 56


Groningen

Fax (020) 545 54 50

A.J.B. Hoenderdos

Ubbo Emmiussingel 112-114

Dordrecht

Telefoon (050) 369 24 00

Amsterdam

Oranjepark 1

Fax (050) 313 50 43

Concertgebouwplein 20

3311 lp Dordrecht

Directie: K. Bolhuis (a.i.)

1071 ln Amsterdam

Telefoon (078) 632 14 14

Telefoon (020) 570 50 00

Fax (078) 632 14 15

Haarlem

Fax (020) 570 51 01

Directie: R.M. Nekkers mba

Kenaupark 31

9711 bk Groningen

Directie: mr. B.L.J.M. Noy

2011 mr Haarlem

Telex 14027 Directie: mr. G.P.J. van der

Eindhoven

Telefoon (023) 515 58 55

Veen mba

Parklaan 52

Fax (023) 534 02 24

mr. L.M.M. Quaedackers

5613 bh Eindhoven

Directie: H.B. Jonker


Telefoon (040) 265 71 00


E.J. Grezel

Fax (040) 244 39 15

drs. M.F. Rab

Telex 51062 Apeldoorn

Directie:

Heerlen

Deventerstraat 39

mr. H.A.H.A.M. Franken

Villa Zomerweelde

7311 lv Apeldoorn


Valkenburgerweg 167

Telefoon (055) 582 55 82

R.H.A. Waldus

6419 at Heerlen

Fax (055) 578 55 81

Telefoon (045) 400 45 00

Directie:

Fax (045) 400 45 65

mr. P.E. Veth

Directie: drs. J.J. Ammerdorfer


’s-Hertogenbosch

Roosendaal

Waalwijk

Hooge Steenweg 29

Molenstraat 8

Mr. van Coothstraat 33


4701 js Roosendaal

5141 ep Waalwijk

Telefoon (073) 548 35 48

Telefoon (0165) 53 12 00

Telefoon (0416) 67 21 11

Fax (073) 548 36 48

Fax (0165) 56 14 78

Fax (0416) 33 02 32

Telex 50993

Directie: M.H.W.M. Franken

Directie: G.A.M. Verhoeven

Directie: J.J.F. Mannaerts mba


mr. P.P.M. Berendsen

M.J. Knulst

drs. S.A. Terpstra

Wassenaar Lange Kerkdam 3


Rotterdam

2242 bn Wassenaar

J.M.P. Bax

Westersingel 74

Telefoon (070) 512 40 40

3015 lb Rotterdam

Fax (070) 511 96 59

Hilversum

Telefoon (010) 440 20 20

Directie:

’s-Gravelandseweg 51

Fax (010) 440 20 90

mr. P.M.A. van Berckel

1217 eh Hilversum

Telex 26460

Telefoon (035) 625 66 66

Directie: mr. E.T. de Boer

Zeist

Fax (035) 623 17 78

mr. C.H. Knol

Driebergseweg 1

Directie: J.J.J. Meeuwissen

W.L. Wils

3708 ja Zeist

H.J. Toonen


Telefoon (030) 693 44 44


M. Bezemer

Fax (030) 693 44 40

P.W. Krom

Directie: mr. N.P. Sevenster Tilburg

Leiden

Bredaseweg 443

Zoetermeer

Rijnsburgerweg 80

5036 na Tilburg

J.L. van Rijweg 121

2333 ad Leiden

Telefoon (013) 465 60 60

2713 hz Zoetermeer

Telefoon (071) 524 41 44

Fax (013) 465 60 70

Telefoon (079) 371 65 65

Fax (071) 523 08 29

Directie: J.J.F. Mannaerts

Fax (079) 321 92 92

Directie: mr. A.D. Boer

mba (a.i.)

Directie: drs. L.H. Sanders

Directeur Beleggingsadvies: Maastricht

B.M. Labohm

Prins Bisschopsingel 1

Zwolle Stationsweg 2

6212 aa Maastricht

Utrecht

8011 cz Zwolle

Telefoon (043) 350 76 00

Maliebaan 22

Telefoon (038) 425 49 49

Fax (043) 325 24 05

3581 cp Utrecht

Fax (038) 421 68 65

Directie:

Telefoon (030) 236 13 11

Directie: G.J. Massier

drs. F.H. van Buren mfe

Fax (030) 231 65 67



Directie: mr. J. Ouwehand

R. Hubeler

D.J.G. Linnartz

A.G.I. Willems Directeur Beleggingsadvies:

Nijmegen

drs. F.C. Monchen

Oranjesingel 2 6511 ns Nijmegen

Venlo

Telefoon (024) 329 73 29

Wilhelminapark 40

Fax (024) 322 41 05

5911 ee Venlo

Directie: mr. F.W. Ooms

Telefoon (077) 321 69 00


Fax (077) 352 41 40

drs. M.J.W.M. Duijvelaar

Directie: mr. J.H.T.M. Scheepers


Antwerpen

Lanaken

Albert Building

Maaseikersteenweg 130

Coveliersstraat 15

3620 Lanaken

2600 Antwerpen

België

België

Telefoon +32 89 71 03 00

Telefoon +32 3 286 78 00

Fax +32 89 71 49 50

Fax +32 3 281 07 94

Directie: J.P. Broekhuysen

(hoofdzetel) Turnhout Jan van Rijswijcklaan 4

Steenweg op Antwerpen 26

2018 Antwerpen

2300 Turnhout

België

België

Telefoon +32 3 244 12 00

Telefoon +32 14 44 36 50

Fax +32 3 248 48 44

Fax +32 14 44 36 60

Directie:

Directie: P. Cranshof

mr. A.C. Nolst Trenité Brussel Tervurenlaan 219 1150 Brussel België Telefoon +32 2 531 14 00 Fax +32 2 733 10 79 Directie: R. Spiliers Gent Maurice Maeterlinckstraat 8 9000 Gent België Telefoon +32 9 244 73 20 Fax +32 9 222 50 79 Directie: W. T’joen Hasselt Kolonel Dusartplein 20 3500 Hasselt België Telefoon +32 11 85 89 30 Fax +32 11 21 52 63 Directie: J. Coenegrachts Kortrijk Beverlaai 14 8500 Kortrijk België Telefoon +32 56 24 50 50 Fax +32 56 25 23 34 Directie: G. Callewaert


una (Amsterdam) designers Hans Bockting, Mijke Wondergem Thematekst hpc Goodword, Bloemendaal Landschapsfotografie Siebe Swart, Amsterdam De afgebeelde landschappen zijn digitale fotomontages opgebouwd uit verschillende opnames rond het tijdstip van zonsopgang en -ondergang. –

Domineespaadje, Hummelo

–

Kantorenpark Beukenhorst, Hoofddorp

–

Place de la Comédie, Lyon

–

Les Trois Becs, departement Drôme

Portretfotografie Leo Hol, Amsterdam Lithografie, zet- en drukwerk Rosbeek, Nuth Alle tekst van het jaarverslag is op aanwijzingen van una gezet uit de fvl Fleischmann. Het verslag is gedrukt op 115 grams Munken Book 1.3. De omslagen zijn vervaardigd uit 240 en 170 grams Bioset. Bindwerk Binderij Hexspoor, Boxtel


jaarverslag 2002 van lanschot nv

Recommend Documents