JAAR V E R SL AG 2 0 11
Giro 3910
Oogfonds J A A R V ER S L A G 2 0 1 1
Colofon Dit is een uitgave van het Oogfonds Adres Catharijnesingel 40 3511 GC Utrecht Postadres Postbus 2086, 3500 GB Utrecht Telefoon (030) 254 57 11 E-mail
[email protected] Website www.oogfonds.nl KvK 40531501 Giro 3910 Het jaarverslag en de onverkorte jaarrekening kunt u downloaden op www.oogfonds.nl of op aanvraag toegestuurd krijgen. Ontwerp: Avant la lettre, Utrecht Foto vuurwerkbrillen pagina 21: Marnix Schmidt
I nhoudsop g ave Voorwoord Visie, missie en doelstelling Besteding aan de doelstelling Fondsenwerving Communicatie en voorlichting Nationale Oogcollecte Organisatie en structuur Financiën Verkorte jaarrekening Controleverklaring accountant Bijlagen Comité van aanbeveling
5 6 10 17 21 24 26 31 38 41 42 45
V oorwoord Slechtziendheid of blindheid kan iedereen treffen. De meerderheid van de mensen die visueel beperkt is, is dat in de loop van het leven geworden, door een erfelijke aandoening, diabetes, een ongeval, ouderdom of leefstijl. We weten steeds meer over het ontstaan van oogaandoeningen. Wat de laatste jaren steeds nadrukkelijker naar voren komt is dat als een oogziekte op tijd ontdekt wordt, er vaak nog iets aan te doen is. Informatie over oogaandoeningen is cruciaal bij het tijdig opmerken van veranderingen in het zicht. Het Oogfonds ziet hier een belangrijke taak voor zichzelf weggelegd. We gaan de komende jaren, samen met anderen, het algemene publiek intensief voorlichten over signalen van oogaandoeningen, wat een gezonde leefstijl is ter behoud van het zicht en hoe ogen kunnen worden beschermd. Het Oogfonds wil onnodige slechtziendheid en blindheid in Nederland een halt toeroepen. De cijfers voor de toekomst liegen er niet om. Met het ouder worden van de bevolking zal het aantal mensen met een oogaandoening sterk stijgen. Onderzoek heeft uitgewezen dat het aantal blinden en slechtzienden in Nederland van 350.000 zal stijgen naar maar liefst 500.000 in 2020. Goede betrouwbare informatie is de sleutel tot het voorkomen van veel leed. Het Oogfonds zal daarom de komende jaren sterk inzetten op preventie. Het Oogfonds is het centrale fonds in het netwerk van talloze organisaties in Nederland op het gebied van blindheid en slechtziendheid. We werken nauw samen met patiëntenverenigingen, academische ziekenhuizen en belangenbehartigers. In deze nauwe samenhang willen we ervoor zorgen dat mensen zo lang mogelijk hun zicht behouden. Bestuurlijk was het een bewogen jaar. Na zich zeer vele jaren met hart en ziel te hebben ingezet voor het Oogfonds en de belangenbehartiging, hebben Frances Fortuin en Leon van der Vliet afscheid genomen van het bestuur. Wij zijn hen dankbaar voor hun grote kennis, vriendschap en het ons bij de les houden! Tot ons verdriet is ons medelid Herman Gresnigt afgelopen jaar overleden. Hij heeft zich als secretaris onder andere enorm ingezet om te bevorderen dat wetenschappelijk onderzoek centraal werd beoordeeld. Zijn deskundige inbreng en aimabele persoonlijkheid zullen erg gemist worden. Het Oogfonds is een fondswervende organisatie. Wij zijn aangewezen op giften en donaties om deze doelstellingen waar te maken. Wij vertrouwen erop dat u ons mee blijft helpen onze ambities uit te voeren. In dit jaarverslag is te lezen wat we het afgelopen jaar, mede dankzij uw steun hebben kunnen realiseren. Hartelijk dank daarvoor.
Jhr.mr. Frits van Valkenburg Voorzitter Oogfonds
Vo o r w o o rd • 5
Vi sie, mi s sie e n doelstelli n g Statutaire doelstellingen De statutaire naam van het Oogfonds is: ‘Stichting Oogfonds Nederland’. De stichting is gezeteld in Utrecht. De statutaire doelstelling luidt: de volwaardige participatie, emancipatie en integratie van blinden en slechtzienden in de samenleving te ondersteunen, dan wel te doen ondersteunen. Daarnaast werft het Oogfonds gelden om wetenschappelijk onderzoek naar slechtziendheid en blindheid te financieren. Voor het realiseren van de doelstelling financiert het Oogfonds op drie terreinen: • Toegankelijkheid en belangenbehartiging • Wetenschappelijk onderzoek • Voorlichting
VISIE Slechtziendheid of blindheid kan iedereen treffen. Oogaandoeningen moeten waar mogelijk voorkomen worden of, indien sprake is van een progressieve beperking van zicht, tot stilstand gebracht worden. Mensen met een visuele beperking moeten volwaardig kunnen deelnemen aan alle facetten van de hedendaagse samenleving. De maatschappij moet dusdanig zijn ingericht dat hierin geen belemmeringen zijn. Mensen met een visuele beperking moeten daarnaast een duidelijke stem en inbreng krijgen in de diverse maatschappelijke ontwikkelingen. Het aantal mensen met een oogaandoening in Nederland neemt sterk toe. Blindheid en slechtziend treft alle leeftijden maar met name ouderen. Er zijn steeds meer ouderen en daarmee is er ook steeds meer slechtziendheid. Ook als gevolg van diabetes treedt slechtziendheid en blindheid steeds vaker op. Ongeveer de helft van de mensen met diabetes krijgt oogproblemen. Aangezien voorspeld wordt dat diabetes in de komende jaren epidemische vormen gaat aannemen, rekenen we ook op een sterke toename van mensen met oogproblemen. En dat terwijl dit bij maar liefst zeven van de tien mensen met een oogaandoening, voorkomen had kunnen worden. Op dit moment telt Nederland naar schatting 350.000 blinden en slechtzienden. Als we niets doen, zal dit aantal nog voor het jaar 2020 zijn gestegen tot 500.000. Onnodig, en dat is ónacceptabel. Daarom wil het Oogfonds een halt toeroepen aan vermijdbare blindheid en slechtziendheid. Dat moet en dat kan. Door goede voorlichting, wetenschappelijk onderzoek en preventieve screening.
6 • V i si e , m i ssi e e n doe l st e l l i n g
Missie Het Oogfonds wil vermijdbare blind- en slechtziendheid in Nederland tot nul reduceren. Wij investeren in preventie door voor een groot publiek de voorlichting te (laten) verzorgen en mensen met vragen naar de juiste instantie door te (laten) verwijzen. Waar preventie een gepasseerd station is, zetten wij samen met verschillende organisaties onze kennis in voor de volwaardige participatie, emancipatie en integratie van slechtzienden en blinden in de samenleving. Dit doen wij door fondsen te werven en gelden ter beschikking te stellen voor maatschappelijke projecten en wetenschappelijk onderzoek. De samenleving wordt steeds visueler ingericht. Voor veel mensen, vooral zij die moeite hebben met zien, is dit in toenemende mate een probleem. Zij worden dagelijks geconfronteerd met ontoegankelijke voorzieningen, producten en diensten.
Informatie en voorlichting Het Oogfonds wil dit probleem, samen met andere belangengroepen, op de kaart zetten door middel van campagnes en media-aandacht. Doordat beleidsmakers meer oog voor de belemmeringen van deze groep mensen krijgen, wordt in keuzeprocessen op alle maatschappelijke terreinen meer rekening gehouden met toegankelijkheid.
DOELSTELLING Focus Zoals eerder genoemd, ligt de komende drie jaar de focus van het Oogfonds op preventie en de daarmee gepaard gaande verspreiding van kennis. Dat wil niet zeggen dat de andere aandachtsgebieden verdwijnen.
Toegankelijkheid door belangenbehartiging Bij het inrichten van de samenleving door wetgeving en beleid moet meer rekening worden gehouden met de belangen van mensen met een visuele beperking. Beleidsmakers en ontwikkelaars moeten op de hoogte zijn van de belemmeringen die slechtzienden en blinden ervaren bij het gebruiken van producten en diensten. Dit geldt voor veel maatschappelijke voorzieningen, zoals het openbaar vervoer en openbare ruimten. Daarnaast is toegang hebben tot informatie cruciaal voor participatie in de maatschappij. Het Oogfonds ondersteunt organisaties en activiteiten die gericht zijn op het verbeteren van de toegankelijkheid van de samenleving. Het Oogfonds signaleert dat op veel terreinen de toegankelijkheid van de samenleving voor mensen met een visuele beperking onvoldoende is. Daarom concentreren wij ons op de volgende twee thema’s: a. Toegankelijkheid van informatie Informatie wordt hier opgevat in brede zin: toegang tot kranten en boeken, studie- en vakliteratuur, internet, websites, nieuwe media, enzovoort. De ontwikkelingen op deze terreinen gaan in technologische zin steeds sneller. Voor blinden en slechtzienden is het gebruik maken van informatie de belangrijkste voorwaarde om te kunnen participeren in
V is ie , m is s ie e n d o e ls t e llin g • 7
de samenleving. Vanuit Europa wordt op dit terrein beleid ontwikkeld dat op nationaal niveau geïmplementeerd zal moeten worden. Daarbij is een grote rol weggelegd voor de belangengroepen en patiëntenverenigingen. Het Oogfonds zal publiekelijk aandacht vragen voor dit onderwerp. b. Mobiliteit Om te kunnen functioneren in de samenleving is het voor ieder mens van groot belang om zich zelfstandig te kunnen verplaatsen. Voor arbeidsparticipatie, studie en vrijetijdsinvulling is het van belang dat een blind of slechtziend persoon zelf van A naar B kan komen. In Nederland verandert op dit terrein momenteel veel. Bij deze innovaties is het cruciaal dat deze groep optimaal en drempelloos gebruik kan maken van voorzieningen. Daarom ondersteunt het Oogfonds lobby- en advieswerk op dit terrein. Ook het participeren in de ontwikkeling van de I-Cane (een intelligente geleidestok) staat in het teken van zelfstandige mobiliteit. Voor zowel het streven naar optimale toegankelijkheid van informatie als het realiseren van mobiliteit voor blinden en slechtzienden, zal het Oogfonds geld ter beschikking stellen voor lobbywerk door Viziris. Beleidsmakers op de verschillende niveaus moeten doordrongen zijn van hindernissen en meewerken aan mogelijke oplossingen.
Wetenschappelijk onderzoek Het Oogfonds is van mening dat een halt moet worden toegeroepen aan de groei van het aantal mensen dat onnodig slechtziend of blind is. Preventie is haalbaar. Vroegtijdige ontdekking van een oogziekte of -aandoening kan ernstige slechtziendheid en blindheid in zeventig procent van de gevallen afremmen of voorkomen. Juist daarom wil het Oogfonds (samen met anderen) zoveel mogelijk geld en middelen beschikbaar stellen om wetenschappelijk onderzoek te bevorderen. We zijn op zoek naar nieuwe behandelmethoden en proberen bestaande behandelmethoden te verbeteren. Het merendeel van de oorzaken van slechtziendheid en blindheid is te voorkomen. Wetenschappelijk onderzoek kan zorgen voor inzicht in het ontstaan en behandelen van oogaandoeningen. Het Oogfonds blijft belangrijk onderzoek financieren met behulp van geworven gelden. Samen met oogheelkundige afdelingen van Nederlandse ziekenhuizen proberen we slechtziendheid en blindheid goed op te sporen en zo goed als mogelijk te behandelen.
Uitzicht: samenwerkingsverband medisch-wetenschappelijk onderzoek ‘Uitzicht’ is het samenwerkingsverband van meerdere fondsen die subsidies verstrekken voor wetenschappelijk onderzoek op het terrein van slechtziendheid en blindheid. Dit samenwerkingsverband voorkomt dat subsidieaanvragers bij meerdere fondsen tegelijk aanvragen moeten indienen. Bovendien wordt de kwaliteit van de onderzoeken waaraan subsidie wordt toegekend, extra getoetst. Het Oogfonds heeft in 2011 via Uitzicht onderzoek gefinancierd op het vlak van de meest voorkomende oogziekten, zoals glaucoom, maculadegeneratie en retina pigmentosa. Omdat de meeste onderzoeken een langere looptijd hebben, zijn de resultaten nog niet bekend.
Voorlichting Het Oogfonds wil de kennis over oogaandoeningen en het herkennen van signalen bij het algemene publiek vergroten, zodat vroegtijdig behandelen onnodige slechtziendheid en
8 • V i si e , m i ssi e e n doe l st e l l i n g
blindheid kan beperken of vermijden. Het Oogfonds geeft middels campagnes informatie en voorlichting over de signalen van de meest voorkomende oogaandoeningen en over een leefstijl die slechtziendheid en blindheid kan voorkomen. Het Oogfonds streeft naar het vergroten van kennis en bewustwording over oogaandoeningen. Dit is een belangrijk instrument in preventie. Mensen moeten weten welk risico zij lopen bij bepaalde klachten, wat zij eraan kunnen doen en waar zij hulp en advies kunnen krijgen. Het Oogfonds gaat het Nederlandse publiek voorlichten middels een grote preventiecampagne en persactiviteiten. Het tijdig herkennen van signalen is de sleutel tot vroegtijdige opsporing en behandeling. Voor meer specifieke vragen van oogpatiënten verwijst het Oogfonds naar oogartsen, patiëntenorganisaties en naar de Ooglijn. Het gebruik van hulpmiddelen is cruciaal bij het verkrijgen van vrijheid en zelfstandigheid voor mensen die geconfronteerd worden met een visuele beperking. In de praktijk blijkt echter dat zij vaak pas laat de weg vinden naar passende hulpmiddelen. Daarom organiseert het Oogfonds jaarlijks de landelijke ZieZo-beurs. De beurs is gratis toegankelijk en laagdrempelig. Mensen die, in de breedste zin, moeite hebben met zien, kunnen drie dagen lang allerlei hulpmiddelen uitproberen en zich goed laten adviseren over het gebruik. De ZieZo-beurs is jaarlijks aanleiding om media-aandacht te vragen voor de belangrijkste innovaties op dit terrein.
V is ie , m is s ie e n d o e ls t e llin g • 9
Bes tedi n ge n aa n de d oels telli n g WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK Het Oogfonds geeft structureel steun aan medisch wetenschappelijk onderzoek naar het voorkomen en genezen van oogaandoeningen. Dit is van cruciaal belang om de enorme toename van blindheid en slechtziendheid te stoppen.
Dr. Martine Jager Oogarts en hoofd laboratorium van de afdeling Oogheelkunde in Leiden “Uit recent wetenschappelijk onderzoek is gebleken dat ogen van ouderen meer ontstekingscellen bevatten. Deze bestrijden virussen en bacteriën, maar kunnen ook langdurige ontstekingen veroorzaken. Ontstekingsreacties lijken ook een rol te spelen bij het ontstaan van glaucoom. Glaucoom wordt nu behandeld door de oogdruk te verlagen. Maar mogelijk speelt niet alleen de oogdruk een rol, en zijn er nog andere behandelingen mogelijk.” “Het zou geweldig zijn als dát de uitkomst van ons onderzoek is. Er bestaan tenslotte al goede medicijnen om chronische ontstekingen tegen te gaan. Stel dat we deze in de toekomst ook kunnen gebruiken om de veroudering van het oog tegen te gaan. Dan kunnen oogziektes als glaucoom, oogtumoren en leeftijdsgebonden MD mogelijk worden voorkomen!”
UMC Leiden Projectsubsidie € 20.000 De invloed van leeftijd bij beginnend glaucoom Glaucoom wordt behandeld door de oogdruk te verlagen. Maar mogelijk speelt niet alleen de oogdruk een rol, en zijn er nog andere behandelingen mogelijk. Uit eerder onderzoek is gebleken dat ogen van ouderen meer ontstekingscellen bevatten. Onderzocht wordt wat de rol van deze ontstekingscellen bij het ontstaan van glaucoom.
Oogziekenhuis Rotterdam Projectsubsidie € 20.000 RetCam3 voor het KinderOOGcentrum In 2011 heeft het Oogfonds subsidie verleend voor de aanschaf van een RetCam3 voor het KinderOOGcentrum. Met behulp van deze mobiele camera kunnen foto’s gemaakt worden van het netvlies. Hierdoor kan het verloop van bepaalde oogaandoeningen vastgelegd worden. De foto’s kunnen gebruikt worden om arts-assistenten, orthoptisten en verwijzers zoals huisartsen voor te lichten. Daarnaast kan door voorlichting aan de hand van de foto’s angst worden weggenomen bij de behandelde kinderen en hun ouders.
10 • Be st e di n ge n a a n de doe l s t e llin g
UMC St. Radboud Projectsubsidie € 20.000 Onderzoek naar genetische oorzaken van complement activatie bij leeftijdsgebonden maculadegeneratie Leeftijdsgebonden maculadegeneratie (LMD) wordt veroorzaakt door een combinatie van erfelijke en omgevingsfactoren. Indien een patiënt mutatie(s) draagt in de genen van het complementsysteem (onderdeel van het natuurlijk afweersysteem), dan is het ook voor familieleden belangrijk om te weten of ze drager zijn. Familieleden die drager zijn van een mutatie kunnen dan gerichter gecontroleerd worden op signalen van LMD en er kunnen preventieve maatregelen genomen worden bijvoorbeeld het gebruik van voedingssupplementen en stoppen met roken.
TU Delft Projectsubsidie € 20.000 Verbeteren van de metingen in de scheelzienschirurgie door middel van DAISY In Nederland alleen al worden per jaar meer dan 150 operatieve correcties uitgevoerd van strabismus (scheelzien). Na de operatie is het scheelzien echter vaak onderof overgecorrigeerd. De kans op een heroperatie is 20-50%. Verbetering van de nauwkeurigheid van de metingen van de hoek zal de kans op succes verhogen. Aan de TU Delft wordt daarom de Delft Assessment Instrument for Strabismus in Young Children (DAISY) ontwikkeld. Dit instrument meet automatisch horizontale en verticale hoeken van scheelzien, in meerdere blikrichtingen in een zeer korte tijd. Het is te verwachten dat dit apparaat, dat deels het werk van orthoptisten automatiseert, snel zal worden ingevoerd in de oogheelkundige praktijk.
Nederlands Instituut voor Neurowetenschappen (NIN) Projectsubsidie € 20.000 Onderzoek naar leeftijdsgebonden maculadegeneratie Het retina pigment epitheel (RPE) is een cellaag die betrokken is bij vele netvliesziekten, waaronder leeftijdsgebonden maculadegeneratie. Onderzoek aan het RPE leverde recent veelbelovende resultaten op.
Familie Janssens Onze dochter Tess is ambassadrice van het Oogfonds. Ze is 14 jaar en heeft de ziekte van Stargardt, een vorm van maculadegeneratie (MD) bij jongeren. Toen we hier een paar jaar geleden achterkwamen, wilden we zo snel mogelijk een behandeling starten. Tot onze grote schrik bleek er echter geen remedie te bestaan. We moesten machteloos toezien hoe onze dochter steeds minder ging zien. In Nederland zijn maar liefst 100.000 mensen met MD. Vooral ouderen, maar ook jongeren. Dat zijn zoveel mensen, er móet een behandelmethode komen! Wij hebben onze hoop gevestigd op twee ontwikkelingen. De eerste is onderzoek naar gentherapie. De tweede is het laten herstellen van de kegeltjes en de staafjes. Een goed voorbeeld daarvan is het onderzoek van het NIN waar het Oogfonds aan bijdraagt.
B e s t e d in g e n a a n d e d o e ls t e llin g • 11
T OEGANK EL I J KH EI D / BEL ANGEN B EH A R TI G I NG Om volwaardige participatie van slechtzienden en blinden in de samenleving mogelijk te maken, subsidieert het Oogfonds projecten die gericht zijn op toegankelijkheid. Bijvoorbeeld op het gebied van openbaar vervoer, gebouwen, lectuur, websites, onderwijs, arbeid, sport, recreatie en cultuur. Daarnaast financiert het Oogfonds projecten die de belangen van visueel beperkten onder de aandacht brengen bij lokale, regionale en landelijke overheden.
Stichting I-Cane Projectsubsidie € 200.000 Tweede fase van de ontwikkeling van de I-Cane De I-Cane is een intelligent geleidesysteem voor blinden en slechtzienden waarin moderne ICT applicaties voor blinden en slechtzienden grote toegevoegde waarde bieden. Hierdoor zal de maatschappelijke participatie en de mobiliteit sterk worden vergroot. De I-Cane wordt ontwikkeld door toptechnici in samenwerking met blinden en slechtzienden. In deze tweede fase worden bevindingen van de testpersonen toegepast in honderd nieuwe modellen. Daarna wordt de I-Cane in productie genomen. Het Oogfonds heeft deze kunnen verlenen verleent aan Stichting I-Cane dankzij een grote gift speciaal voor dit project.
De I-Cane: een revolutionair hulpmiddel Volwassenen en zelfs kinderen lopen tegenwoordig rond met de nieuwste hightech gadgets. Toch lopen veel blinden en slechtzienden nog rond met een simpele stok. Maar daar gaat dit jaar verandering in komen, dankzij de lancering van de I-Cane. Deze intelligente geleidestok brengt de nieuwste technieken zoals navigatie en obstakeldetectie bij elkaar in één innovatief hulpmiddel. De I-Cane is uitgerust met een ergonomische handgreep. Daarop zit een draaischijfje met een ‘voelpijl’. Inmiddels is de ontwikkeling van de I-Cane, mede dankzij financiering en medewerking van het Oogfonds, vergevorderd. Naar verwachting gaat het hulpmiddel in het derde kwartaal van 2012 in de verkoop. De lancering van de I-Cane zal een groot verschil maken voor de zelfredzaamheid en mobiliteit van blinden en slechtzienden.
12 • Toe ga n k e l i j k h e i d/ Be l a n ge n b e h a r t ig in g
MuZIEum Projectsubsidie € 10.000 Doorstart MuZIEum als cultureel educatief expertisecentrum De ambitie is om het MuZIEum als een sociaal cultureel educatief expertisecentrum op de kaart te zetten. De twee pijlers zijn: museale presentatie en de voorlichting over zien en niet zien door middel van beleving. Het MuZIEum is een educatieve belevenis voor geëngageerde dagrecreanten, voor de onderwijsmarkt en voor de bedrijvenmarkt. Tevens is het MuZIEum een werkplek waar mensen met een beperking werkervaring op kunnen doen of een werkplek kunnen vinden. Het doel is van het MuZIEum mede een leerwerkbedrijf te maken.
KUBES Projectsubsidie € 2.595 Weekendworkshop Beeldhouwen voor blinden en slechtzienden Stichting KUBES organiseert maandelijks een excursie en jaarlijks een cultureel weekend alsmede een beeldhouwweekend. Daarnaast geven zij voorlichting en advies, organiseren zij exposities met werk van blinde en slechtziende kunstenaars en stimuleren zij nieuwe initiatieven op het vlak van literatuur, muziek en drama. Tijdens het beeldhouwweekend kan een groep cursisten kennismaken met het werken in steen en tevens haar/zijn creativiteit ontwikkelen op het gebied van beeldhouwen.
Kameroen Projectsubsidie € 10.000 Voltooiing van het meisjesverblijf van de blindenschool in Dschang In Kameroen kunnen families vaak niet voor hun blinde of slechtziende kinderen zorgen. De blindenschool in Dschang vangt deze kansarme kinderen op en geeft ze een veilig thuis. Door ze goed onderwijs te geven, krijgen de kinderen een eerlijke kans op een zelfstandig bestaan. Ondanks de inzet van de staf, waren de omstandigheden op de blindenschool enkele jaren geleden door geldgebrek nog erbarmelijk. Sinds 2005 steunt het Oogfonds de school en is de situatie flink verbeterd. Dankzij onze donateurs is in 2011 een nieuw meisjesverblijf geopend, waar de opgroeiende meisjes voortaan apart kunnen slapen van de jongens.
Maria Nooren Vrijwilliger op de blindenschool in Dschang “Toen ik in 2008 als vrijwilliger naar de school kwam schrok ik van de zeer slechte woon- en leefomstandigheden. Paul Tezanou, de directeur van de school en zelf sinds zijn geboorte blind, wilde deze omstandigheden graag verbeteren, maar had daar het geld niet voor. Door financiële steun uit Europa, waaronder van het Oogfonds, was er binnen een jaar voldoende geld om te starten met een nieuw verblijf voor de meisjes.” “Nu, drie jaar later, staat er een mooi, degelijk verblijf, met de hand gebouwd door lokale mensen. Het is wel vier keer groter dan het oude verblijf. Er is veel licht en ventilatie in de ruimte en alles is van goed materiaal gemaakt. En ieder kind heeft nu een eigen bed! Het was zo bijzonder om van dichtbij te zien hoe het leven van deze meisjes de afgelopen jaren verbeterd is! Ik wil dan ook iedereen hartelijk bedanken die op welke wijze dan ook zijn bijdrage heeft geleverd aan dit centrum voor deze kinderen.”
To e g a n k e lijk h e id / B e la n g e n b e h a r t ig in g • 13
Viziris Projectsubsidie € 46.500 Uitbreiding vrijwilligersnetwerk – deel belangenbehartiging Doelstelling van het project is om de functionerende werkstructuur van het vrijwilligersnetwerk te verbreden tot algemene netwerkstructuur. Hiermee kan Viziris haar regionale en lokale lobbyactiviteiten beter en effectiever organiseren. Het netwerk wordt ‘het voertuig’ om de belangrijke thema’s waar slechtzienden en blinden mee te maken hebben onder de aandacht te brengen en signalen uit de achterban op landelijk niveau te verzamelen.
Giften tot en met € 1.500 • NVG: Gift van € 1.500 voor het jaarlijks terugkerende trainingsweekend. Het programma biedt naast trainingen en informatieoverdracht ook ruimte aan het sociale contact van geleidehondgebruikers onderling. Dit alles met het doel de relatie tussen hond en baas te intensiveren, vaardigheden op te frissen en ervaringen uit te wisselen en nieuwkomers te laten zien wat een vereniging kan betekenen. Het trainingsweekend vond plaats van 30 september t/m 2 oktober 2011. • B&S Bridgedrive: Gift van € 700 voor de achtste B&S Bridgedrive in Eindhoven. De Bridgedrive vond plaats op 29 mei 2011.
14 • Toe ga n k e l i j k h e i d/ Be l a n ge n b e h a r t ig in g
VOORLICHTI NG EN BE W U ST W OR D I NG Vroegtijdige opsporing van oogziektes kan veel leed voorkomen. Via nieuwe en bestaande kanalen geeft het Oogfonds daarom voorlichting of zorgt zij ervoor dat er voorlichting kan worden gegeven. Zo hebben wij in 2011 onze donateurs via onze mailings en de website voorlichting gegeven over de verschillende oogaandoeningen, maar ook over de Ooglijn, toegankelijkheid en vermijdbare slechtziendheid en blindheid.
Stichting September Projectsubsidie € 7.500 Zorgboek Slechtziendheid en blindheid Een oogaandoening heeft grote gevolgen en roept veel vragen op. Het ‘Zorgboek Slechtziendheid en blindheid’ geeft antwoord op deze vragen en helpt de lezer bij het oplossen van problemen die ze door hun visuele beperking kunnen hebben. Dankzij financiering van het Oogfonds wordt een gratis luisterboek meegeleverd.
Viziris Projectsubsidie € 7.000 Opbouw en versterking communicatie De doelstelling van het project is om de interne, onderlinge en externe communicatie van Viziris te analyseren, organiseren en implementeren binnen de reguliere bedrijfsprocessen.
Viziris Projectsubsidie € 46.500 Uitbreiding vrijwilligersnetwerk – deel voorlichting Doelstelling van het project is om de functionerende werkstructuur van het vrijwilligersnetwerk te verbreden tot algemene netwerkstructuur. Hiermee kan Viziris haar regionale en lokale lobbyactiviteiten beter en effectiever organiseren. Het netwerk wordt ‘het voertuig’ om de belangrijke thema’s waar slechtzienden en blinden mee te maken hebben onder de aandacht te brengen en signalen uit de achterban op landelijk niveau te verzamelen.
Zorgboek Slechtziendheid en blindheid Een visuele beperking heeft grote gevolgen en roept veel vragen op. Wat zijn staar, maculadegeneratie, diabetische retinopathie en glaucoom precies? Welke behandelingen zijn er? Welke hulp is er? Welke hulpmiddelen zijn passend? Hoe zit het met werk en inkomen, ziektekosten en de rechten als patiënt? Het Zorgboek Slechtziendheid en blindheid geeft antwoord op deze vragen. Aan het boek hebben veel vooraanstaande deskundigen en organisaties meegewerkt. Door deze samenwerking geeft het boek betrouwbare en actuele informatie. Dankzij financiering van het Oogfonds wordt een gratis luisterboek op daisycd meegeleverd. Het Zorgboek is voor €18,50 verkrijgbaar op www.oogfondswinkel.nl. Vo o r lic h t in g e n b e w u s t w o rd in g • 15
Giften tot en met € 1.500 • VU Patiëntendag: Gift van € 1.500 voor de retinoblastoom patiëntendag. Deze dag dient ter informatie en lotgenotencontact voor ouders, patiënten en hun omgeving.
Afgeronde projecten in 2011 • VUMC: Diagnostic imaging in retinoblastoma • NIN: Gerichte ontdekking van moleculen die kunnen leiden tot preventie en/of experimentele therapie van leeftijdsgebonden maculadegeneratie (MD) • NIN: Netvliesonderzoek • LUMC: Kinase-inhibitors for treatment of uveal melanoma metastases • St. Accessibility: Gebruikersonderzoek • Viziris: Versterken secretariaat • Kubus: Weekendworkshop beeldhouwen • NVG: Trainingsweekend geleidehondgebruikers
16 • Voorl i c h t i n g e n be w u st w ord in g
Fondsenwervi n g Het Oogfonds is een fondswervende organisatie. De inkomsten fondsenwerving bestaan uit: • Donaties en giften: - de directe inkomsten van mailings, inclusief de eerste incasso ingeval van een afgegeven machtiging - de vervolginkomsten van afgegeven machtigingen van mailings in 2011 - de vervolginkomsten van eerder afgegeven machtigingen - periodieke schenkingen - giften van organisaties en stichtingen • Sponsoring • Collecte • Nalatenschappen • Webwinkel • Overige baten uit eigen fondsenwerving • Resultaten lotenverkoop Vriendenloterij Een deel van deze inkomstenbronnen wordt toegelicht in de jaarrekening, een ander deel hierna. Daarnaast ontvangt het Oogfonds van de Vriendenloterij een jaarlijkse bijdrage en een deel van de opbrengst van geoormerkte lotenverkoop.
Kosten fondsenwerving en CBF Het percentage ‘kosten eigen fondsenwerving’ ten opzichte van de totale baten uit eigen fondsenwerving is 17%. Het CBF stelt hiervoor een maximum van 25% gemiddeld over 3 jaar. Het Oogfonds is in 2011 ruim onder dit maximum gebleven.
Overname Stichting MDO In december 2011 heeft het Oogfonds de Stichting Macula Degeneratie Onderzoek (MDO) overgenomen. Door deze overname heeft het MD Fonds op het gebied van fondsenwerving geen hinder meer van een concurrerende organisatie. De MDO-relaties worden apart benaderd, waarover inhoudelijk overleg heeft plaatsgevonden met het MD Fonds. De opgehaalde gelden worden direct besteed aan wetenschappelijk onderzoek, waarbij het Oogfonds samen met het MD Fonds beoordeelt welke onderzoeken worden gesubsidieerd. Ten tijde van de overname had stichting MDO een bestedingsbedrag van rond de € 100.000 in kas, dit wordt in 2012 eveneens voor wetenschappelijk onderzoek naar MD aangewend.
Donateurmailings Het aantal mensen dat aan het Oogfonds geeft in reactie op de donateurmailings, is in 2011 aanzienlijk gedaald. Er zijn ruim 30.000 mensen die één of meerdere losse giften hebben gegeven, 10.000 minder dan in 2010. Dit is het rechtstreekse gevolg van de
F o n d s e n w e r v in g • 17
stijgende gemiddelde leeftijd van de donateurs: eind 2010 en in 2011 zijn veel donateurs overleden of hebben zij opgezegd wegens ouderdom. Het aantal donateurs (inclusief mensen die niet in 2011 maar wel in de twee jaar ervoor hebben gegeven) is ongeveer gelijk gebleven: 49.000. Het aantal mailbare adressen lag in 2011 rond de 60.000. Voor 2011 was er € 287.000 aan inkomsten uit alleen de donateurmailings van dat jaar begroot. Deze jaarbegroting van de inkomsten was gebaseerd op de resultaten van 2010 en de dalende lijn in inkomsten. In werkelijkheid is er € 316.574 opgehaald. Dat is een grote meevaller, zeker gezien het eerder genoemde verloop van het aantal donateurs. Het is het gevolg van dynamisch mailen, waarbij nadrukkelijker wordt gekeken op welke manier en hoe vaak donateurs een giftvraag krijgen. In 2012 wordt het efficiënt selecteren voor donateurmailings verder ontwikkeld. Dit moet leiden tot een kostenverlaging en inkomstenverhoging. Donateurs die een machtiging afgeven zorgen voor een constante vaste inkomstenbron waaruit projecten gesubsidieerd worden. Dat is van het grootste belang voor de continuïteit. In 2011 hebben we voor het Oogfonds € 336.000 aan inkomsten uit machtigingen gerealiseerd. Dit overlapt overigens voor een klein deel met bovenstaande inkomsten uit mailings, omdat daarin de eerste incasso op machtigingen is meegenomen. Daarnaast hebben we voor de samenwerkingspartners in totaal € 31.931 aan machtigingen gerealiseerd. Deze machtigingen worden door het Oogfonds afgehandeld en gaan, na aftrek van kosten voor onder andere betalingsverkeer, rechtstreeks naar de betreffende samenwerkingspartner, onder andere ten behoeve van wetenschappelijk onderzoek. In 2011 heeft iedere donateur gemiddeld vier brieven ontvangen, variërend van één tot zeven. Bij elke brief is nadrukkelijk ons post-op-maat systeem genoemd. Door middel van segmentering houden we zoveel mogelijk rekening met de wensen van individuele donateurs. Iedereen kan aangeven geen machtiging te willen geven, hoe vaak we post mogen sturen (alles, twee keer per jaar, een keer per jaar of nooit), dat iemand alleen een acceptgiro wil zonder wervingsbrief of alleen de nieuwsbrief Oogcontact wil ontvangen (een, twee of drie per jaar). Ook kan iemand aangeven niet te willen worden gebeld. De respons van donateurs die op die manier hun wensen kenbaar hebben gemaakt, is afhankelijk van de donateursgroep waarin iemand valt zo’n 20 tot 80 procent hoger.
Onderverdeling inkomsten naar mailingactie Actie Onderwerp Inkomsten Inkomsten Oogfonds partner Mailing 1 Resultaten en ambities € Mailing 2 Ooglijn € Mailing 3 Oogmicroscoop € Mailing 4 Maculadegeneratie € Mailing 5 Training geleidehondgebruikers € Mailing 6 Glaucoom € Mailing 7 Blindenschool Kameroen € Totaal €
70.112 32.655 25.985 30.479 20.793 36.815 40.814
nvt nvt € 7.930 € 34.706 nvt € 16.285 nvt
257.653
€ 58.921
In totaal is € 316.574 geworven. Dit betreffen de opbrengsten direct naar aanleiding van de mailings, inclusief de eerste incasso in geval van een doorlopende machtiging.
18 • F on dse n w e rvi n g
De partners waren: • Het Oogziekenhuis Rotterdam bij mailing 3. Dankzij deze fondsenwerving kon een oogmicroscoop worden aangeschaft ten behoeve van oogonderzoek bij kinderen. • Het MD Fonds bij mailing 4. Dankzij deze mailing kon er worden bijgedragen aan wetenschappelijk onderzoek naar maculadegeneratie. • Het Glaucoomfonds bij mailing 6. Dankzij de giften kon wetenschappelijk onderzoek naar de langetermijneffecten van behandelingen van glaucoom worden gestart. Overigens heeft het Oogfonds als service ook de eigen mailing van het Glaucoomfonds aan zijn eigen donateurs verzorgd, tegen facturering van de kosten. Er is ook een aparte geefvraag geweest bij de mailing aan potentiële bezoekers van de ZieZo-beurs, deze heeft € 1008 opgeleverd. Dit is aangewend ten behoeve van de beurs. Vanaf 2008 staat in de mailings standaard een vermelding over de wijze waarop wij
Bianca Abutan Medewerker van de Ooglijn “Vorig jaar kwamen er bij de Ooglijn ruim vierduizend telefoontjes binnen. De meeste vragen gingen over toegankelijkheid en mobiliteit. Vorig jaar riep met name de invoering van de OV-chipkaart veel vragen op bij blinden en slechtzienden. Op zo’n moment is de Ooglijn voor hen van grote betekenis. De Ooglijn adviseert en zet, waar nodig, signalen om in actie richting overheden of diensverleners.” “Elke week adviseer ik wel iemand om direct actie te ondernemen, omdat hun klachten op een oogziekte kunnen wijzen. Niet dat de mensen die klachten altijd zelf melden. Ze bellen bijvoorbeeld omdat ze iets willen weten over hulpmiddelen. Maar ik vraag door. Als ik symptomen herken, bijvoorbeeld van maculadegeneratie of glaucoom, dring ik er op aan dat ze zo spoedig mogelijk een oogarts bezoeken. Zo kan een telefoontje naar de Ooglijn daadwerkelijk leiden tot het voorkomen van zichtverlies.”
omgaan met de inkomsten. Aangezien wij veel meer projecten subsidiëren dan het aantal keren dat wij onze donateurs mailen, gebruiken we voor de mailings een voorbeeldproject. Een deel van de inkomsten gaat naar dat voorbeeldproject. De rest gaat naar onze andere projecten. Indien gewenst kan een donateur aangeven aan welk project zijn of haar donatie moet worden besteed (een zogeheten geoormerkte gift).
Telemarketing In 2011 zijn er geen telemarketingacties geweest.
Sponsoring Stichting Specsavers Steunt heeft in drie Rotterdamse filialen een muntjesactie uitgevoerd. Daarbij konden bezoekers kiezen uit twee goede doelen door een muntje in een bus te doen. Dit heeft voor het Oogfonds € 5.095,58 opgeleverd. Voor de actie Vuurwerkbrillen (zie het hoofdstuk Communicatie) hebben twee bedrijven bijgedragen: Mailtraffic (€ 325) en Asselbergs (€ 484).
F o n d s e n w e r v in g • 19
Giften organisaties en stichtingen Aan giften van organisaties en stichtingen is binnengekomen € 233.200. Dit betreft deels geoormerkte giften.
Ingeborg Duyverman Notaris bij Hermans & Schuttevaer Notarissen N.V. “Steeds meer mensen nemen een goed doel op in hun testament. De keuze voor een bepaald doel is altijd heel persoonlijk en divers. De redenen om te geven lopen minder uiteen. Mensen vinden het een prettige gedachte dat het werk van goede doelen ook na hun dood kan worden voortgezet. Persoonlijk vind ik het fijn om te zien dat veel mensen in deze tijd van individualisering wel degelijk belang hechten aan het algemeen belang en daaraan ook in financiële zin willen bijdragen.”
Nalatenschappen Aan nalatenschappen is er in 2011 € 583.754 binnengekomen. Dat is aanzienlijk meer dan de verwachte opbrengst van € 300.000. Informatie over nalaten aan het Oogfonds is te vinden in een brochure die in alle notariskantoren aanwezig is en op onze website. Vanaf 2012 is het Oogfonds deelnemer aan de gezamenlijke landelijke Campagne Nalaten.
Periodieke schenkingen Aan periodieke schenkingen is in 2011 € 13.250 binnengekomen. Met een periodieke schenking profiteert een gever van maximaal belastingvoordeel, zonder aftrekbeperkingen. Een dergelijke schenking kan jaarlijks als aftrekpost worden opgevoerd bij de aangifte inkomstenbelasting. Voor het Oogfonds biedt het zekerheid voor de toekomst en is de gift meer waard. Bij een schenking van meer dan € 100 per jaar neemt het Oogfonds de kosten van het opmaken van de akte voor haar rekening en zorgen wij ervoor dat onze notaris de notariële akte opmaakt, passeert en een afschrift opstuurt. De akte is nodig als bewijs voor de belastingdienst.
Webwinkel Met www.oogfondswinkel.nl wil het Oogfonds een instrument creëren om zowel bestaande donateurs te binden, als nieuwe donateurs te werven. Tot nu toe zijn de inkomsten minimaal (in 2011 € 550,76 aan verkoop en € 44,85 aan extra giften bij verkoop). Door tijdgebrek, ontstaan door andere ontwikkelingen, is de webwinkel nog niet goed uit de verf gekomen. Een stagiair zal in 2012 tien weken lang de webwinkel onderzoeken en daaraan een advies verbinden. Doel is om de webwinkel rendabel te krijgen.
Samenwerking met Vriendenloterij Uit de opbrengst van de Vriendenloterij kreeg het Oogfonds een bijdrage van € 200.000. Daarnaast ontving het Oogfonds € 19.087 uit de opbrengst van de verkoop van geoormerkte loten. Bij deze loten geven mensen aan dat ze iedere maand speciaal voor het Oogfonds spelen. De helft van elk verkocht lot is voor het Oogfonds.
20 • F on dse n w e rvi n g
Communicatie e n voorlichting Aanwezigheid in de media is niet alleen belangrijk voor de zichtbaarheid van het Oogfonds, ook wordt op deze manier een bijdrage geleverd aan de voorlichting en bewustwording over oogaandoeningen, blindheid en slechtziendheid. Daarom zoeken we regelmatig contact met de pers en andere media.
Vuurwerkbrillen Jaarlijks worden 300 mensen blind of ernstig slechtziend door vuurwerk. Meer dan de helft is minderjarig. Het Oogfonds zet zich daarom samen met Vuurwerkpreventie in om zoveel mogelijk mensen een vuurwerkbril te laten dragen, bijvoorbeeld door deze uit te delen op scholen. In december heeft het Oogfonds gratis vuurwerkbrillen uitgedeeld op verschillende basisscholen in Nederland. RTV Utrecht en RTV Oost deden verslag van het uitdelen van de brillen in Utrecht en Zwolle. Net een stoere voetballer De kinderen reageerden erg enthousiast op de bril. Can, leerling van de Parkschool in de Utrechtse wijk Lombok: “Ik vind de bril heel cool staan. Als iemand anders dat niet vindt, maakt me dat niet uit. Ik heb net gehoord dat vuurwerk heel gevaarlijk is voor je ogen, dus ik zet hem op.” De andere jongens waren het helemaal met hem eens: “Je bent met deze bril echt geen ‘loser’. We lijken wel stoere voetballers!’
Wie verdient een verblijf in de Visionvilla? In samenwerking met Landal Green Parks is de actie ‘Wie verdient een verblijf in de Visionvilla’ gehouden. De Visionvilla bevindt zich op Landal Landgoed ‘t Loo en is de eerste vakantiewoning geschikt voor gasten met een visuele beperking. De gelukkige winnaar van de gratis vakantie was de achtjarige Bart Schijf. Meer dan drieduizend mensen bezochten de Oogfonds-website om hun stem op hem uit te brengen.
NRC Charity Awards Maar liefst 65 goede doelen met CBF-keur zonden een advertentie in voor de eerste NRC Charity Awards 2011. De advertentie van het Oogfonds werd genomineerd voor de vakjuryprijs van de NRC Charity Award. Deze werd daarom eenmaal gratis als spread geplaatst in het NRC. De waarde van deze advertentieruimte is ruim 50.000 euro.
ZieZo-beurs Met het zonnige thema ‘Lente, er op uit!’ kon jong en oud op de ZieZo-beurs 2011 ervaren hoeveel mogelijkheden er zijn als je niet of niet goed ziet, maar toch actief wilt zijn. Op zaterdag 9 april vond tijdens de ZieZo-beurs de eerste jongerendag plaats. Standhouders organiseerden allerlei activiteiten speciaal voor jonge bezoekers. Ze konden bijvoorbeeld het eerste Wii-spel voor blinde kinderen spelen, aan een reliëf-
C o m m u n ic a t ie e n v o o r lic h t in g • 21
tekenwedstrijd deelnemen of een workshop DJ-en, sociale media, lachen of verleiden doen. Daarnaast was er een kinderspeelhoek met gratis kinderopvang. De veertienjarige Tess was hét gezicht van de ZieZobeurs 2011.Door de ziekte van Stargardt heeft zij nog maar zes tot acht procent zicht. Haar foto was te zien op alle posters, flyers en advertenties van de beurs en ze is te horen in radiospots. Oogfonds woordvoerster Laura Raimondo en ambassadrice Tess Janssen werden uitgenodigd om in Koffietijd te vertellen over de oogziekte van Tess en de ZieZo-beurs.
Oogfonds Innovatieprijs De Oogfonds Innovatieprijs is bestemd voor het meest vernieuwende product of dienst op het gebied van blindheid en slechtziendheid. Met de prijs, die bestaat uit € 2.500 en een beeld vervaardigd door een visueel beperkte kunstenaar, wil het Oogfonds de ontwikkeling van producten stimuleren die bijdragen aan volwaardige participatie van mensen met een visuele beperking in de samenleving. De winnaar van de Oogfonds Innovatieprijs 2011 is Koninklijke Visio met het Wii-spel de Ontdekker.
De Ontdekker en het Mysterie van de Diamanten Scarabee Winnaar van de Oogfonds Innovatieprijs 2011 De ontdekker is een Nintendo Wii-spel dat door kinderen met en zonder visuele beperking samen gespeeld kan worden. In het spel kruipt de speler in de rol van Ben, een archeoloog. Hij belandt in een mysterieuze tempel en krijgt allerlei opdrachten om schatten te verzamelen en de betoverde prinses Tiri te bevrijden. Het spel wordt gespeeld op een Balance Board, een standaard Wii-accessoire. Het spel is een gezamenlijke productie van Koninklijke Visio, TNO ICT, MAD Multimedia en Principal Blue. Fysiotherapeuten, bewegingswetenschappers en -docenten keken mee naar de motorische aspecten. De jury was aangenaam verrast door het Wiispel. Het springt in op een bestaande hype onder jongeren. Daarbij is het niet alleen ontwikkeld voor kinderen met én zonder visuele beperking; ze kunnen ook voor het eerst samen gamen op gelijkwaardig niveau. Door het gebruik van de Wiibalanceboard, zorgt het voor verbetering van de motorische vaardigheden. Tenslotte kan het spel, dat in het Nederlands en in het Engels beschikbaar is, wereldwijd een grote impact hebben.
22 • Com m u n i c a t i e e n voorl i c ht in g
Website Mensen die geconfronteerd worden met een oogaandoening gaan vaak op zoek naar informatie. Steeds vaker zoeken zij die online. In 2011 is daarom een begin gemaakt met informatieverstrekking over de meest voorkomende oogaandoeningen via de Oogfondswebsite. Dat deze pagina’s sindsdien al duizenden malen bezocht zijn, betekent dat het Oogfonds een belangrijke informatiebron voor patiënten en hun omgeving kan zijn. Daarom zal dit onderdeel van de website in 2012 uitgebreid worden met meer oogaandoeningen, meer medische informatie en verwijzingen naar specialisten en patiëntenverenigingen.
Social Media Social media zijn niet meer weg te denken uit de huidige maatschappij. Het Oogfonds is dan ook te vinden op Facebook, Twitter en Hyves. Deze communicatiemiddelen bieden een unieke manier om geïnteresseerden te informeren én om met ze te communiceren. Voor de actie ‘Wie verdient een verblijf in de Visionvilla’ (zie pagina 21) riepen de genomineerden hun vrienden via social media op om op ze te stemmen. Op deze manier wordt de naamsbekendheid van het Oogfonds vergroot.
Kan niets zien Op 25 september 2011 vond ‘Kan niets zien’ plaats, een campagne om mensen bewust te maken van blind- en slechtziendheid. Ruim 100 slechtziende, blinde en goedziende mensen vestigden de aandacht op zich met een geblinddoekte flashmob op het Binnenwegplein in Rotterdam. Op deze ludieke wijze werd aandacht gevraagd voor leven met een visuele beperking. Van alle mensen met een visuele beperking in Nederland, is maar liefst 75% slechtziend. Als er al aandacht is voor blind- en slechtziendheid in de media, gaat de aandacht vaak uit naar blindheid. Terwijl juist slechtziendheid voor een goedziende moeilijk is voor te stellen. De titel ‘Kan Niets Zien’ lijkt het clichébeeld van de blinde mens te bevestigen, maar is juist bedoeld als ‘trigger’ om het gesprek op gang te brengen. ‘Kan Niets Zien’ is een initiatief van Viziris, het Oogfonds en de Nederlandse Vereniging van Blinden en Slechtzienden, in samenwerking met Koninklijke Visio, Bartiméus en de Vereniging Bartiméus Sonneheerdt.
C o m m u n ic a t ie e n v o o r lic h t in g • 23
Nationale Oo gcollecte Het Oogfonds heeft drie jaar achtereen samen met vereniging Bartiméus Sonneheerdt de Nationale Oogcollecte georganiseerd. Getracht is om de collecte binnen die drie jaar rendabel te krijgen. Dat is helaas niet gelukt en er is besloten om in 2012 niet meer door te gaan met deze vorm van fondsenwerving.
Diverse oorzaken zijn aan te wijzen waardoor de Oogcollecte voor het Oogfonds pas in een te laat stadium rendabel zou worden. Het heeft te maken met periode waarin de collecte noodgedwongen plaatsvond, namelijk in november/december. Verder bleek in sommige regio’s de invulling van de functie van collectepromotor lastig, met veel wisselingen tot gevolg. Dat kwam het collectantenbestand niet ten goede. Het werven van collectanten bleek nog lastiger dan bij andere collectes. Bij de laatste Oogcollecte in 2011 totaal zijn ongeveer 3500 collectanten op pad gegaan, aangestuurd door zo’n 350 organisatoren. Dit heeft geresulteerd in een opbrengst van €175.000. Het doel van € 200.000 (bijgestelde begroting) waarnaar gestreefd werd, is niet gehaald.
24 • Na t i on a l e O ogc ol l e c t e
In 2011 heeft de Oogcollecte twee projecten kunnen steunen: Onderzoek naar maculadegeneratie en genetische afwijkingen In 2010 hebben wij een project gesteund waarin onder andere onderzoek is gedaan naar de oorzaak van leeftijdsgebonden maculadegeneratie (LMD). Hierin is een specifieke genetische afwijking naar voren gekomen. In het onderzoek dat wij dit jaar hebben gesteund, wordt deze theorie verder uitgewerkt en getoetst. Het belang hier van is dat in de toekomst mensen met een vergrote kans op LMD eerder ontdekt worden en beter (preventief) behandeld kunnen worden, om zo het gezichtsverlies te beperken. Ook kunnen er preventieve maatregelen genomen zoals tijdig stoppen met roken en het gebruik van voedingssupplementen. IT-ontwikkelcentrum FabLab FabLab is een nieuw in te richten IT-ontwikkelcentrum. Door het inzetten van ICT kunnen mensen met een visuele, verstandelijke en lichamelijke beperking meedoen in de samenleving. Standaard informatietechnologie is echter ontoegankelijk voor deze groep mensen. In het FabLab komen onderzoekers, begeleiders, ouders en mensen met een meervoudige beperking samen om aan oplossingen te werken. Het FabLab bundelt alle krachten. Zo wordt onder meer samengewerkt met universiteiten en hogescholen. Hierdoor kan effectief worden gewerkt aan het vertalen van bestaande informatietechnologie naar bruikbare, innovatieve oplossingen voor meervoudig beperkte mensen. Zij, maar ook hun ouders en begeleiders kunnen in het FabLab terecht voor vragen, advies, training en het uitproberen en lenen van producten.
N a t io n a le O o g c o lle c t e • 25
O rganis atie e n structuur Organisatie Aan het hoofd van het Oogfonds staat het bestuur. Het bestuur is belast met het vaststellen van het beleid en het toezicht houden op de uitvoering daarvan.
Bestuur Het bestuur van de stichting bestaat uit vijf natuurlijke personen. De bestuursleden worden benoemd door het bestuur en zijn: • Een onafhankelijke voorzitter; • Twee leden op voordracht van de deelnemersraden A (de belangenbehartigers); • Een lid op voordracht van de deelnemersraden B (de instellingen); • Een lid op voordracht van de deelnemersraden C (de fondsen). Het bestuur van Oogfonds Nederland bepaalt het beleid, beoordeelt jaarplannen, stelt de financiële richtlijnen vast en draagt eindverantwoordelijkheid voor de dagelijkse leiding. De dagelijkse leiding ligt bij de directie. Deze is verantwoordelijk voor de uitvoering van het beleid en het halen van doelstellingen. Iedere drie jaar wordt een meerjarenplan opgesteld met daarbij een meerjarenbegroting. Deze wordt vastgesteld door de directeur en beoordeeld door het bestuur. Ieder jaar wordt een jaarplan geschreven met een begroting conform het meerjarenplan. Het beleid van de directie en de aansturing van het bureau is gericht op het behalen van de gestelde doelen en resultaten. Met tussentijdse rapportages wordt tijdens de bestuursvergadering de voortgang bewaakt en zo nodig bijgestuurd. Jaarlijks worden de bestedingen inhoudelijk en financieel geëvalueerd door het bestuur. Van de subsidieontvangende organisaties wordt jaarlijks een inhoudelijke en financiële evaluatie gevraagd. Deze evaluatie wordt door de directeur beoordeeld en in een bestuursvergadering besproken. Het bestuur beoordeelt jaarlijks de directie met een functionering- en een beoordelingsgesprek. Dit gebeurt aan de hand van een lijst met gesprekspunten. Er wordt gekeken naar het halen van doelstellingen en naar de werkrelatie bestuurdirectie. Hieruit vloeien afspraken voort die later geëvalueerd worden.
Bestuursleden Voorzitter Jhr.mr. J.F.Th. van Valkenburg Vicevoorzitter Mevr. Dr. F.Th.J.M. Fortuin, tot 18 oktober 2011 Secretaris Dr. H.A.A. Gresnigt, overleden 14 oktober 2011 Penningmeester Drs. L.M.W. van der Vliet RA, tot 8 september 2011 Bestuurslid Ir. R.A. Korpershoek, vanaf 1 oktober 2011 vicevoorzitter Bestuurslid Dhr. P.P.W. Melenhorst, vanaf 18 april 2011 Penningmeester Dhr. G.J. Spiegels, vanaf 8 september 2011
26 • O rga n i sa t i e e n st ru c t u u r
Reglement volgens de Statuten • Bestuursleden worden benoemd door het Bestuur, op voordracht van de deelnemersraden A (2x), B en C. Zij hebben zitting voor een periode van 3 jaar en mogen 2 keer worden herbenoemd. Maximale zittingsduur is 9 jaar. • De voorzitter wordt door het bestuur benoemd voor 4 jaar. Hij is eenmaal herbenoembaar. • Uiterlijk drie maanden voor een periodiek aftreden van een bestuurslid, dient de betreffende deelnemersraad hiervan in kennis te worden gesteld. Om continuïteit te waarborgen vanwege bestuurswisselingen en het overlijden van een bestuurslid, is de heer Van Valkenburg gevraagd en bereid gevonden langer aan te blijven.
Rooster van aftreden bestuursleden 2012 2014 2014 2013 2011
-
Frits van Valkenburg (in bestuur vanaf januari 2003) Piet Melenhorst (in bestuur vanaf 2011) Jacques Spiegels (in bestuur vanaf 2011) Ronald Korpershoek (in bestuur vanaf april 2007) Vacature
Deelnemersraad: Onafhankelijk A C A B
Bureau Mevr. drs. I.A.M. Kolkhuis Tanke – Prinsenberg (directeur, 30 uur) Dhr. J. van Duin (manager fondsenwerving en communicatie, 32 uur) Mevr. Y. Jansen (directiesecretaresse, vanaf medio augustus 18,5 uur) Mevr. A. Nelemans B ec (administrateur, 20 uur) Mevr. L. Raimondo (medewerker communicatie en fondsenwerving, 24 uur, vanaf 24 augustus 28 uur) Dhr. M. Kothuis (datamedewerker, 18 uur) Mevr. P. Geijsberts (collectecoördinator, 20 uur) Mevr. L. Heikamp (collectepromotor, 16 uur, vanaf september 20 uur) Mevr. J. Hof (collectepromotor, 16 uur) Mevr. D. Kemper (collectepromotor, vanaf 1 mei, 16 uur)
O r g a n is a t ie e n s t r u c t u u r • 27
ORGANOGRAM OOGFONDS PER 31 DECEMBER 2011
Bestuur Jhr.mr. J.F.Th. van Valkenburg, Dhr. P.P.W. Melenhorst, Dhr. G.J. Spiegels, Ir. R.A. Korpershoek
Algemene Adviescommissie Prof.dr.G.W. Noomen
Directeur Drs. I.A.M. Kolkhuis TankePrinsenberg
Directiesecretaresse Y.J. Jansen
Collecte Coördinator P. Geijsberts-de Wal
Promotor J. Hof
Promotor L. Heijkamp
Manager Fondsenwerving J. van Duin
Administrateur A. Nelemans B ec
Medewerker Communicatie en fondsenwerving L. Raimondo
Medewerker donateursadministratie M. Kothuis
Promotor D. Kemper
Werkwijze bestuur Het bestuur vergadert minimaal vijf keer per jaar. In deze vergaderingen worden de grote lijnen uitgezet voor beleid en wordt het functioneren van de organisatie gecontroleerd. Voor een bestuursbesluit is tweederde meerderheid nodig. Oogfonds Nederland maakt iedere drie jaar een meerjarenplan. Dit wordt weer uitgewerkt in een jaarplan. De realisatie van de doelstellingen die daaraan gekoppeld zijn worden door het bestuur gevolgd en gecontroleerd. Het inkomsten- en uitgavenbeleid wordt elke vergadering besproken en over de financiële voortgang wordt gerapporteerd. Op drie momenten in het jaar worden subsidies toegekend aan de hand van vooraf inhoudelijke gestelde criteria. De directeur en een bestuurslid bereiden de aanvragen voor en onderzoeken (veelal met inschakeling van externe, onafhankelijke deskundigen) de kwaliteit van de projecten. Het voltallige bestuur kent de subsidies toe. Aan het begin van ieder jaar worden de projecten van het voorafgaande jaar inhoudelijk en financieel geëvalueerd.
28 • O rga n i sa t i e e n st ru c t u u r
Algemene Adviescommissie Prof.dr.G.W. Noomen
Overzicht nevenfuncties bestuursleden Jhr.mr. J.F.Th. van Valkenburg: • Het Sint Jacobs Gilde te Haarlem, secretaris/penningmeester • Golfclub Mariënweide in Bloemendaal, penningmeester • Stichting Independent Review Board in Amsterdam, secretaris/penningmeester • St. Historisch Museum Haarlem, penningmeester • Voorzitter Stichting MDO Dhr. P.P.W. Melenhorst • Lid Ledenraad MD Vereniging • Lid selectiecommissie Lezersraad Loket Aangepast Lezen Dr. H.A.A. Gresnigt: • Geen nevenfuncties Dhr. G.J. Spiegels • Penningmeester Stichting MDO Drs. L.M.W. van der Vliet RA: • Geen nevenfuncties Ir. R.A. Korpershoek: • Raad van Advies Stichting I-Cane • Bestuurslid Stichting MDO Drs. I. Kolkhuis Tanke - Prinsenberg • Raad van Advies Stichting I-Cane
Personeel Het bureau van het Oogfonds is gevestigd in Utrecht. Het Oogfonds krijgt geen overheidssubsidie en is afhankelijk van giften van particulieren en bedrijven. Om dit geld zo zorgvuldig mogelijk te besteden, zijn er betaalde professionele mensen in dienst. Door de inzet van goed gekwalificeerde medewerkers kan de werving van middelen worden gecontinueerd en worden de middelen zo goed en efficiënt mogelijk besteed. De bestedingen aan de voorlichtingsdoelstellingen voor blindheid en slechtziendheid worden gewaarborgd. Eind 2011 werkten er tien betaalde medewerkers op het bureau van het Oogfonds en voor de Oogcollecte vanuit huis. Alle medewerkers werken in deeltijd, het aantal fte (voltijd banen) ligt daarom lager: op 5,9 (waarvan 1,9 collectemedewerkers). Het aantal fte voor het bureaupersoneel in 2011 was dus 4. In 2011 was het ziekteverzuim 7,7%. Door langdurige ziekten is het verzuimpercentage hoog. Het korte en middellange termijnverzuim ligt op 2,7%. De doelstellingen van het Oogfonds zijn ambitieus. Hierdoor is de werkdruk redelijk hoog. Door een goede afstemming van beleid en personele capaciteit lukt het om de werkdruk te beheersen. Bij een aantal functies heeft de werkdruk de aandacht.
O r g a n is a t ie e n s t r u c t u u r • 29
Fraudebestrijding Personeelsleden die bij het Oogfonds in dienst treden dienen een verklaring van goed gedrag te kunnen overleggen. Om de risico’s op fraude zo klein mogelijk te houden is er een uitgebreide fraudeprocedure opgesteld voor de collecte. In 2011 heeft er geen fraude plaatsgevonden.
Vrijwilligers Op het kantoor van het Oogfonds zijn wekelijks twee vrijwilligers actief. Zij ontvangen hiervoor geen beloning. Tijdens de jaarlijkse ZieZo-beurs zijn zeker dertig vrijwilligers voor het Oogfonds aan het werk. Het Oogfonds stelt jaarlijks een werkervaringsplaats ter beschikking voor een jongere met een visuele beperking. Mede door de grote inzet van deze vrijwilligers kan een relatief klein bureau veel extra activiteiten uitvoeren.
Esther Döll Vrijwilliger bij het Oogfonds “Door aangeboren aniridie, een oogafwijking waarbij de iris gedeeltelijk of geheel ontbreekt, zie ik al mijn hele leven slecht. Ondanks mijn visuele beperking heb ik lang als verzorgende kunnen werken. Twee jaar geleden was mijn zicht echter zo achteruit gegaan dat mijn baan niet meer haalbaar was. Ik zag nog maar vijf procent, had teveel hulpmiddelen nodig en hield het werktempo niet meer bij.” “In de toekomst wil ik graag weer een baan vinden, het liefst een administratieve functie in de zorg. Zonder werkervaring maak ik echter geen kans. Zelfs een stage of vrijwilligersplek is lastig te vinden als je visueel beperkt bent. Ik ben dan ook erg blij met mijn werkervaringsplek bij het Oogfonds. Ik ondersteun de donateursadministatie en doe zo administratieve ervaring op. En het is ook nog gezellig.”
Klachtenafhandeling Opmerkingen of klachten van donateurs of anderen worden zo veel mogelijk direct door de bureaumedewerkers opgepakt en afgehandeld. Als het nodig is worden betrokken externe partijen geïnformeerd en verzocht op de klacht te reageren. De aard van de klachten lopen sterk uiteen. Naar aanleiding van nieuwsbrieven of donateurmailings ontvingen we een aantal inhoudelijke klachten. De meeste klachten zijn procedureel en administratief van aard. Tijdens het contact wordt zoveel mogelijk geluisterd en de onvrede weggenomen. Doordat het Oogfonds een post-op-maat-systeem heeft, zijn klachten over het krijgen van te veel post, sterk verminderd. Als deze klachten alsnog binnenkomen, wordt met de donateur de frequentie van contact afgesproken. Dit neemt een hoop irritatie weg en wordt gewaardeerd. Sinds 2010 is de automatisering aangepast en is er een aparte klachtenregistratie ingericht zodat het bijhouden van klachten nog specifieker kan worden geadministreerd.
30 • O rga n i sa t i e e n st ru c t u u r
Fina n ciën Het Oogfonds heeft het jaar 2011 negatief afgesloten. Door meevallende inkomsten uit nalatenschappen en een grote geoormerkte gift is er meer ontvangen dan begroot. Daardoor kon er ook meer geld besteed worden aan de doelstelling dan begroot. Het negatieve resultaat over het jaar 2011 is vooral veroorzaakt door de kosten van de afwikkeling van de collecte. Naar aanleiding van de tegenvallende opbrengsten van de collecte in 2011 en het vooruitzicht dat deze inkomsten niet zo snel op het niveau zullen komen als verwacht bij de start van de collecte in 2009, heeft het Oogfonds begin 2012 besloten haar participatie in de collecte te beëindigen. Omdat er in 2012 geen collecte inkomsten ontvangen zullen worden zijn de kosten van de afwikkeling van de collecteorganisatie in 2011 in de jaarrekening opgenomen. Dit is een bedrag van circa € 40.000. Nu volgt een uitleg van de financiën en een samenvatting in cijfers. Voor de precieze cijfers verwijzen wij naar de volledige jaarrekening. Deze kunt u vinden op www.oogfonds.nl of kosteloos opvragen bij het Oogfonds.
De inkomsten en uitgaven van het Oogfonds Het Oogfonds is voor haar inkomsten afhankelijk van giften van organisaties en particulieren. Het Oogfonds ontvangt geen subsidies of andere bijdragen van de overheid. De inkomsten bestaan uit: • Donaties en giften van particulieren naar aanleiding van een mailing of als periodieke vaste gift • Giften van vermogensfondsen en andere organisaties • Inkomsten uit verkoop van artikelen in de webwinkel • Collecteopbrengsten • Nalatenschappen • Een jaarbijdrage van de Vriendenloterij en de opbrengst van lotenverkoop ten gunste van het Oogfonds • Inkomsten uit de beleggingsportefeuille. De reguliere opbrengsten hieruit worden besteed om een deel van de kosten van de organisatie te betalen. Het Oogfonds streeft ernaar om de ontvangen gelden voor een zo groot mogelijk deel te besteden aan de doelstelling. In 2011 is 77% van de totale baten besteed aan de doelstelling. Bestedingen vinden plaats: • door het toekennen van subsidies aan organisaties die werkzaam zijn op het gebied van blindheid, slechtziendheid en oogaandoeningen. Bij de toekenning van subsidies wordt gestreefd naar een goede verdeling over de verschillende aandachtsgebieden. In de subsidieaanvraag moet de projectdoelstelling duidelijk worden beschreven, met daarbij antwoord op de vraag hoe de organisatie deze denkt te bereiken. Ook moet een financiële begroting worden aangeleverd. Op grond van deze aanvraag (soms na het opvragen van nadere gegevens) wordt besloten of het project wordt gesubsidieerd. Bij grotere projecten wordt 20% van het toegekende bedrag
F in a n c ië n • 31
pas uitbetaald na ontvangst en goedkeuring van een inhoudelijke en financiële eindevaluatie van het project. Voorbeelden kunt u lezen bij ‘besteding aan de doelstellingen’, vanaf pagina 10. • rechtstreeks aan de doelstellingen, zoals aan voorlichting (bijvoorbeeld door de organisatie van de landelijke ZieZo-beurs en het uitgeven van nieuwsbrieven). Naast deze directe uitgaven aan de doelstelling bestaan de uitgaven van het Oogfonds uit: • Kosten van de organisatie (personeelskosten, huisvesting en algemene kosten) • Kosten voor werving De kosten van de eigen organisatie worden toegerekend aan de doelstellingen en aan fondsenwerving. De toerekening gebeurt op basis van de geschatte tijdsbesteding van de medewerkers aan de diverse gebieden. Op basis van de totale tijdsbesteding per gebied wordt een verdeelsleutel opgesteld voor de toerekening van de ‘kosten eigen organisatie’ aan de doelstellingen en fondsenwerving. Een gedeelte wordt niet toegerekend en vormt de post ‘kosten beheer en administratie’. In 2011 zijn de doelstellingen ‘Toegankelijkheid’ en ‘Belangenbehartiging’ samengevoegd tot één doelstelling. Er is veel samenhang tussen deze doelstellingen waardoor het vaak moeilijk is om een project aan een van beide doelstellingen toe te rekenen. In 2011 zijn er behalve de samenvoeging van deze twee doelstellingen geen wijzigingen in de gehanteerde percentages. De toerekening vindt in 2011 als volgt plaats:
Doelstellingen
Fondsenwerving
Toegankelijkheid en belangenbehartiging
Wetenschappelijk onderzoek
Voorlichting en bewustwording
22%
6%
35%
17%
Kosten beheer en administratie
20%
Resultaat versus begroting Uitleg van de Staat van baten en lasten De staat van baten en lasten is opgenomen op pagina 39 Het resultaat over 2011 is € 41.000 lager dan begroot. De belangrijkste oorzaken voor het lagere resultaat zijn de afwikkelingskosten voor de collecte van € 40.000. Naast deze extra uitgaven die niet in de begroting 2011 waren opgenomen zijn zowel de inkomsten als de uitgaven in 2011 hoger dan begroot.
Baten Inkomsten uit nalatenschappen zijn moeilijk voorspelbaar en per jaar sterk wisselend. In 2010 waren deze inkomsten uitzonderlijk laag, terwijl deze inkomsten in 2011 juist weer veel hoger zijn dan begroot. Mogelijk begint de nalatenschapscampagne die in 2008 is gevoerd effect te krijgen. De wisselende opbrengst uit nalatenschappen heeft een groot effect op de totale inkomsten in een jaar.
32 • F i n a n c i ë n
In 2011 zijn de inkomsten uit eigen fondsenwerving fors hoger dan begroot, € 1.456.000 in plaats van € 1.016.000. Dit komt vooral door de hoge inkomsten uit nalatenschappen (€ 584.000 in plaats van € 300.000). De verwachte terugloop in de inkomsten uit donaties en giften is minder sterk geweest dan begroot, totale inkomsten € 550.000 in plaats van € 520.000. Daartegenover staat dat de inkomsten uit de collecte 2011 sterk zijn achtergebleven bij de begroting (€ 83.000 in plaats van € 150.000). Er is een lichte stijging ten opzichte van 2010, maar de begrote verdubbeling van de inkomsten is bij lange na niet gehaald. Door een geoormerkte gift van € 200.000 voor de I-Cane zijn de overige baten eigen fondsenwerving ook veel hoger dan begroot (€ 233.000 in plaats van € 30.000). De opbrengsten uit de webwinkel waren in 2011 nog minimaal en blijven € 14.000 achter bij de begroting. De inkomsten uit acties van derden zijn toegenomen omdat er door acties in de tweede helft van 2011 in de Vriendenloterij meer loten ten bate van het Oogfonds hebben meegespeeld. Naast de bijdrage als beneficiënt van € 200.000 is de opbrengst uit lotenverkoop in 2011 € 19.000 (begroot € 12.000) In 2011 zijn de inkomsten uit beleggingen € 34.000 negatief. Door de economische crisis waren de koeresultaten € 108.000 negatief. De negatieve koersresultaten op de beleggingen in 2011 zijn gecompenseerd door de hogere inkomsten uit eigen fondsenwerving, waardoor de totale inkomsten toch hoger zijn uitgekomen dan de begroting. Door de hogere inkomsten in 2011 kon meer geld aan de doelstelling worden besteed dan begroot.
Besteed aan doelstellingen De verschillen in de besteding aan de doelstellingen ten opzichte van de begroting 2011 zijn gedeeltelijk ontstaan door de toegekende subsidies. De toekenning van subsidies aan de verschillende aandachtsgebieden is mede afhankelijk van de kwaliteit van de projectaanvragen die het Oogfonds in een jaar ontvangt. Dit kan er toe leiden dat er in een jaar meer of minder subsidie wordt toegekend aan een bepaald aandachtsgebied, indien er meer of juist minder goede projectaanvragen op dit terrein binnenkomen. In 2011 is er een geoormerkte gift van € 200.000 voor de I-Cane ontvangen waardoor de uitgaven aan de doelstelling toegankelijkheid en belangenbehartiging hoger zijn dan begroot. De inkomsten voor 2011 zijn destijds voorzichtig begroot, waardoor ook de uitgaven aan subsidies niet heel hoog konden zijn. Toen in de loop van 2011 duidelijk werd dat de inkomsten ruim boven de begroting uit zouden komen is er ook meer aan subsidies toegekend. De ‘kosten eigen organisatie’ zijn in 2011 hoger dan begroot: € 623.000 in plaats van € 587.000. In de reguliere kosten is een verschuiving van personeelskosten naar de algemene kosten ten opzichte van de begroting. De personeelskosten zijn lager doordat er voor de Oogcollecte uiteindelijk geen vierde promotor in dienst is genomen. Tevens is er van de ontvangen uitkering vanwege langdurige ziekte maar een deel besteed aan vervanging. Daartegenover staat dat de algemene kosten hoger zijn dan begroot. Deels door het traject van herpositionering waarbij een externe deskundige is ingehuurd deels door stijging van de kantoorkosten. Bij de doelstelling Voorlichting en bewustwording is
F in a n c ië n • 33
er in 2011 minder besteed aan directe kosten voorlichting dan in de begroting. In 2011 is in totaal € 708.000 aan subsidies toegekend (begroot € 355.000, toegekend in 2010 € 523.000) In totaal is er aan de doelstellingen € 1.262.000 besteed ten opzichte van de begroting van € 967.000.
Werving baten De kosten voor fondsenwerving zijn hoger dan begroot (€ 249.000 ten opzichte van € 182.000). Dit komt vooral doordat er in 2011 een bedrag van € 75.000 is besteed om het donateurbestand uit te breiden. Door de vergrijzing daalt het aantal donateurs sterk en moet het Oogfonds actief nieuwe donateurs werven. Aan Kosten acties van derden is meer uitgegeven door een actie van de Vriendenloterij die in de begroting nog niet was opgenomen. De kosten voor beleggingen zijn in 2011 meegevallen.
Vermogen Uitleg van de balans De balans is opgenomen op pagina 38 van dit jaarverslag. Het vermogen van het Oogfonds wordt gevormd door haar bezittingen en schulden. Per saldo is het vermogen van het Oogfonds door het negatieve resultaat over 2011 iets gedaald en blijft ruim € 2,3 miljoen.
Bezittingen De belangrijkste bezittingen van het Oogfonds zijn haar beleggingsportefeuille en bankrekeningen (in totaal € 2,7 miljoen). Verder zijn er de vaste activa: kantoorinrichting, computers en materiaal voor de Oogcollecte, en een aantal per 31 december nog te ontvangen bedragen betreffende 2011. De waarde van de immateriële vaste activa is in 2011 gedaald doordat er weinig aanvullende investeringen zijn gedaan (slechts € 700). Ook voor de materiële vaste activa zijn de (vervangende en aanvullende) investeringen lager dan de afschrijvingen (€ 8.000 investeringen tegenover € 26.000 reguliere afschrijvingen). In verband met het besluit met de Oogcollecte te stoppen zijn de activa voor de collecte per 31 december 2011 afgewaardeerd naar nihil, dit betekent een extra afschrijving van € 17.000. Hierdoor is er een sterke daling in de waarde van de vaste activa van € 61.000 naar € 25.000 Door de onrust op de financiële markten in 2011 is er een koersverlies geweest van ruim € 108.000. Daarnaast is er minder herbelegd en een groter deel in liquiditeiten gehouden. De waarde van de effectenportefeuille is hierdoor gedaald van € 2.481.000 naar € 2.033.000. De vorderingen per eind 2011 zijn vergelijkbaar met de stand eind 2010. De Liquide middelen zijn toegenomen van € 125.000 naar € 667.000 omdat er minder is herbelegd in obligaties en aandelen.
34 • F i n a n c i ë n
Reserves en fondsen Tegenover de bezittingen staan de reserves en fondsen en de schulden van het Oogfonds. Door het negatieve resultaat over 2011 zijn de reserves en fondsen van het Oogfonds in 2011 gedaald. De continuïteitsreserve, die bedoeld is ter dekking van de risico’s op korte termijn, is in 2011 gehandhaafd op hetzelfde bedrag als in 2010, omdat de kosten uit reguliere bedrijfsuitoefening ongeveer gelijk zijn gebleven. De ‘bestemmingsreserve subsidies’ betreft de Blindenschool in Kameroen die het bestuur gedurende meerdere jaren wil ondersteunen. De definitieve toekenning van deze subsidie in 2012 hangt onder andere af van het verloop van het project. De ‘bestemmingsreserve belangenbehartiging’ is bedoeld om werk op het gebied van belangenbehartiging de komende jaren veilig te stellen. Jaarlijks wordt beoordeeld hoeveel geld er beschikbaar is om daadwerkelijk subsidie toe te kennen. In 2011 is er sprake van €108.000 aan negatieve koersresultaten. Dit bedrag is voor een groot deel afgetrokken van de gelijknamige bestemmingsreserve. Een gedeelte van de koersresultaten wordt toegerekend aan het bestemmingsfonds Hoekstra Quak. De kortlopende schulden betreffen vooral de al toegezegde subsidies die nog niet (volledig) zijn uitbetaald. Het totaal aan nog te betalen subsidies is gestegen van € 450.000 naar € 486.000. De overige schulden per eind 2011 bestaan uit ontvangen facturen over 2011 die in 2012 betaald zijn en een aantal nog te betalen posten die betrekking hebben op het boekjaar 2011. De stijging van deze post is onder andere veroorzaakt door te betalen posten in verband met de afwikkeling van de collecte (€ 21.000) Het balanstotaal is met € 56.000 toegenomen.
Beleggingsbeleid Het Oogfonds houdt haar beleggingen om inkomsten te genereren (couponrente en dividenden) en hiermee een deel van de ‘kosten eigen organisatie’ te dekken. Het Oogfonds heeft een volledig duurzame beleggingsportefeuille.
Maatschappelijk verantwoord beleggen Er is gekozen voor beleggingen in bedrijven die hun verantwoordelijkheid nemen op het gebied van economische, sociale en omgevingsduurzaamheid. Dit betekent dat bij de selectie van de beleggingen ook rekening wordt houden met hoe deze organisaties omgaan met mensen (arbeidsomstandigheden en mensenrechten) en het milieu (de omgang met afvalstoffen en energie). Omdat roken een negatieve invloed kan hebben op het gezichtsvermogen is de tabakssector uitgesloten. De tabaksindustrie is volledig uitgesloten; de verkoop van tabaksproducten is toegestaan als dit minder dan 5% van de omzet van een concern uitmaakt. Binnen de overige sectoren is steeds gekozen voor de bedrijven en fondsen die het beste presteren op het gebied van duurzaamheid. De beleggings portefeuille wordt beheerd door MeesPierson dat over jarenlange ervaring beschikt op het gebied van duurzaam beleggen. In 2011 is MeesPierson overgenomen door ABN AMRO zodat de beleggingen nu zijn ondergebracht bij ABN AMRO MeesPierson. Zij rapporteert in beginsel ieder kwartaal over de resultaten en het beheer van de beleggingen. Deze rapportages worden een à twee keer per jaar met de bank besproken door de penningmeester, directeur en administrateur.
F in a n c ië n • 35
In 2012 zal het Oogfonds haar beleggingsstatuut dat als richtlijn dient voor het beheer van de beleggingen herzien en het beheer door ABN AMRO MeesPierson evalueren.
Begroting 2012 De begroting 2012 is vastgesteld door het bestuur op 5 april 2012. Bedragen x 1.000 euro
Begroting 2012
Begroting 2011
Inkomsten eigen fondsenwerving Inkomsten acties van derden (loterijen) Inkomsten uit beleggingen Totaal inkomsten
1.011 475 70 1.556
1.016 212 81 1.309
Besteed aan doelstellingen: • toegankelijkheid en belangenbehartiging • wetenschappelijk onderzoek • voorlichting en bewustwording Totaal besteed aan doelstellingen
299 376 507 1.182
320 185 462 967
Kosten eigen fondsenwerving Kosten acties van derden Kosten beleggingen Kosten beheer en administratie Totaal uitgaven
204 35 20 111 1.552
182 4 20 113 1.286
4
23
Resultaat
36 • F i n a n c i ë n
Toelichting bij de begroting 2012 Na afloop van het boekjaar is besloten met de deelname aan de Oogcollecte te stoppen, waardoor deze inkomsten in 2012 wegvallen. Daarnaast is er door de Vriendenloterij een toekenning van € 250.000 voor het project New Born Eyes ontvangen voor 2012. Deze informatie is in bovenstaande begroting reeds opgenomen. In de begroting voor 2012 is rekening gehouden met het wegvallen van de inkomsten uit de Oogcollecte in 2012. De verwachting is dat de inkomsten uit directe fondsenwerving door acties zullen stijgen. De totale inkomsten uit eigen fondsenwerving zullen iets dalen ten opzicht van de begroting 2011. De inkomsten uit loterijen zullen hoger zijn door extra acties voor lotenverkoop in 2011 en 2012 en door een extra toekenning voor het project New Born Eyes. De inkomsten uit beleggingen zijn voorzichtigheidshalve zonder de ongerealiseerde koersresultaten opgenomen. De besteding aan de doelstelling voorlichting en bewustwording zal stijgen aangezien dit een speerpunt van de campagne in 2012 wordt. Door de bijdrage van de Vriendenloterij aan het project New Born Eyes zullen de bestedingen aan wetenschappelijk onderzoek ook stijgen. De besteding aan de doelstelling toegankelijkheid en belangenbehartiging is daartegenover lager begroot dan in 2011. De kosten eigen fondsenwerving zullen stijgen om het donateurbestand te verbeteren na de terugloop in 2011. De uitvoeringskosten eigen organisatie zullen door het wegvallen van de Oogcollecte in 2012 dalen, waardoor ook het aandeel kosten beheer en administratie iets lager wordt.
F in a n c ië n • 37
verkorte jaarreke n i n g Balans per 31 december 2011
(na voorstel verwerking resultaatbestemming)
38 • Ve rk ort e j a a rre k e n i n g
staat van de baten en lasten 2011
Ve r k o r t e ja a r re k e n in g • 39
toelichting lastenverdeling model C
40 • Ve rk ort e j a a rre k e n i n g
Co ntroleverklarin g van de o na f ha n kelijke accountant Aan: het bestuur van Stichting Oogfonds Nederland
Verklaring betreffende de jaarrekening Bijgesloten samengevatte jaarrekening, bestaande uit de samengevatte balans per 31 december 2011 en de samengevatte staat van baten en lasten over 2011 zijn ontleend aan de gecontroleerde jaarrekening van Stichting Oogfonds Nederland. Wij hebben een goedkeurend oordeel verstrekt bij die jaarrekening in onze controleverklaring van 14 mei 2012. De samengevatte jaarrekening bevat niet alle toelichtingen die zijn vereist op basis van de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving 650 voor Fondsenwervende instellingen. Het kennisnemen van de samengevatte jaarrekening kan derhalve niet in de plaats treden van het kennisnemen van de gecontroleerde jaarrekening van Stichting Oogfonds Nederland.
Verantwoordelijkheid van het bestuur Het bestuur is verantwoordelijk voor het opstellen van een samenvatting van de gecontroleerde jaarrekening in overeenstemming met de grondslagen zoals beschreven in de samengevatte jaarrekening.
Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de samengevatte jaarrekening op basis van onze werkzaamheden, uitgevoerd in overeenstemming met Nederlands Recht, waaronder de Nederlandse Standaard 810, ‘Opdrachten om te rapporteren betreffende samengevatte financiële overzichten’.
Oordeel Naar ons oordeel is de samengevatte jaarrekening in alle van materieel belang zijnde aspecten consistent met de gecontroleerde jaarrekening van Stichting Oogfonds Nederland per 31 december 2011 en in overeenstemming de grondslagen zoals beschreven in de samengevatte jaarrekening.
Utrecht, 14 mei 2012 Ernst & Young Accountants LLP w.g. J-L. Geutjes RA
C o n t ro le v e r k la r in g a c c o u n t a n t • 41
Bijla ge 1 : aa nges loten organis atie s LEDEN DEELNEMERSRAAD A • Nederlandse Christelijke Blinden- en Slechtziendenbond (NCB) • Federatie van Ouders van Visueel Gehandicapten (FOVIG) • Retina Nederland • Nederlandse Vereniging van Blinden en Slechtzienden (NVBS) • Maculadegeneratie Vereniging • Nederlandse Vereniging van Geleidehondgebruikers (NVG)
LEDEN DEELNEMERSRAAD B • Stichting Bartiméus Soneheerdt • Stichting Blizo Werkgemeenschap • Robert Coppes Stichting • Dedicon te Grave • Christelijke Bibliotheek voor Blinden en Slechtzienden (CBB) • Koninklijk Nederlands Geleidehonden Fonds (KNGF) • Stichting Beheer Le Sage • Koninklijke Visio te Huizen • Nederlandse Luister- en Braillebibliotheek (NLBB) • Huize ‘Het Schild’ • Stichting De Luisterpost|Bralectah • Stichting KUBES • Nederlands Oogheelkundig Gezelschap (NOG)
LEDEN DEELNEMERSRAAD C • Algemene Nederlandse Vereniging ter Voorkoming van Blindheid (ANVVB) • Vereniging Bartiméus Sonneheerdt • Stichting Blindenbelangen • Stichting Blindenhulp • Stichting Blindenzorg Sint Lucia • Christelijke Stichting tot Praktisch Hulpbetoon aan Visueel Gehandicapten van alle Gezindten • Gelderse Blinden Stichting • Landelijke Stichting voor Blinden en Slechtzienden (LSBS) • Stichting ‘Licht en Liefde’ • Stichting Blindenpenning
42 • Bi j l a ge 1
B ijla ge 2: samenvatting verantwoor d elijkhei d s verklarinG Bestuur en toezicht Het bestuur van het Oogfonds bepaalt het beleid, beoordeelt jaarplannen, stelt de financiële richtlijnen vast en draagt eindverantwoordelijkheid voor de dagelijkse leiding. De dagelijkse leiding valt onder de verantwoordelijkheid van de directie. Iedere drie jaar wordt een meerjarenplan opgesteld met daarbij een meerjarenbegroting. Deze wordt opgesteld door de directeur en beoordeeld door het bestuur. Ieder jaar wordt een jaarplan geschreven met begroting conform het meerjarenplan. Jaarlijks worden de bestedingen inhoudelijk en financieel geëvalueerd door het bestuur. Het bestuur van de stichting bestaat uit vijf natuurlijke personen, afkomstig uit de groep van belangenbehartigers, instellingen en fondsen. De voorzitter wordt door de overige leden van het bestuur benoemd. De voorzitter is onafhankelijk, geniet maatschappelijk aanzien en beschikt over ruime bestuurlijke ervaring.
Besteding van middelen Het Oogfonds werkt voortdurend aan een optimale besteding van middelen zodat de gestelde doelen op een zo effectief en doelmatig mogelijke manier gerealiseerd worden. De bestedingsgebieden van het Oogfonds zijn: • Wetenschappelijk onderzoek naar oogaandoeningen en naar behandelmethoden; • Toegankelijkheid en belangenbehartiging: het Oogfonds ondersteunt projecten en organisaties die bijdragen aan het wegnemen van drempels voor visueel beperkten, zodat zij volwaardig en zelfstandig deel kunnen nemen aan alle gebieden in de samenleving; • Voorlichting: het Oogfonds stelt zich ten doel hindernissen, die mensen met een visuele beperking ervaren, zichtbaar te maken door het geven van informatie.
Financiën Besteding van middelen vindt plaats in overeenstemming met de begroting. Het Oogfonds heeft een uitgebreide projectadministratie van de subsidieontvangende organisaties. Het Oogfonds stelt een norm vast voor de hoogte van de kosten beheer en administratie. Voor financiële uitgaven is een interne betalingsprocedure ontwikkeld waarin de controle op uitgaven is gewaarborgd.
B ijla g e 2 • 43
Verslaggeving De jaarrekening wordt voor zover mogelijk ingericht in overeenstemming met ‘Richtlijn Verslaggeving Fondsenwervende Instellingen’.
Omgaan met belanghebbenden Het Oogfonds streeft naar optimale relaties met belanghebbenden, met gerichte aandacht voor het verstrekken van informatie en het ontvangen en het verwerken van wensen, vragen en klachten. De belanghebbenden van Oogfonds Nederland zijn: • Alle mensen met een visuele beperking in Nederland; • Organisaties en instellingen die een bijdrage leveren aan de doelstellingen van het Oogfonds op de verschillende terreinen: wetenschappelijk onderzoek, toegankelijkheid, belangenbehartiging en voorlichting; • Donateurs. Het Oogfonds is afhankelijk van giften. Donateurs willen we zoveel mogelijk betrekken bij de thematiek en blijvend aan het fonds binden. Informatie aan belanghebbenden moet betrouwbaar, relevant en laagdrempelig zijn. Het Oogfonds heeft een klachtenprocedure. Klachten worden geregistreerd en bijgehouden. Er wordt zo snel mogelijk op gereageerd; • Iedereen die op kennisniveau geïnteresseerd is in visuele beperkingen en/of leven met een visuele beperking.
44 • Bi j l a ge 2
Comité va n A a n bevelin g
Beschermvrouwe H.M. Koningin Beatrix
Kees van der Waaij
Herman Wijffels
Frank Rijkaard
Hans Wiegel
Huub Oosterhuis
Jan Terlouw
Harry Kuitert
Rita Kok-Roukema
Olga Commandeur
Saskia Stuiveling
Seth Gaaikema
Rabbijn Soetendorp
Dries van Agt
Willeke van Ammelrooij
C o m it é v a n a a n b e v e lin g • 45
JAAR V E R SL AG 2 0 11
Giro 3910