Jaarverslag 2013
Jouw
aanwezigheid, een
geschenk!
Jouw
aanwezigheid, een
geschenk! Jouw
aanwezigheid, een
geschenk!
Jouw
aanwezigheid, een
geschenk!
Jouw aanwezigheid, een geschenk!
Inhoudstafel Deel 1: Cijfermateriaal 1. Aantal 2. Profiel 3. Inzet
Deel 2: Activiteiten 1. 50-jarig bestaan 2. Project basisvorming 3. Stappenplan voor een goed draaiende vrijwilligerswerking 4. Vorming en ontmoeting 5. Promotiemateriaal
Deel 3: Joka 1. Intergenerationeel project 2. Jokaweekend 3. Jokakampen 4. Vorming 5. Promotie
Deel 1: Cijfermateriaal Aantal
Inzet
Het aantal vrijwilligers op het einde van 2013 bedroeg 3688. Van deze groep waren er 3556 actief in ongeveer 140 instellingen (cijfer dat verandert wegens de vele fusies van voorzieningen) en 132 jongeren namen deel aan 30 Jokakampen. Er waren initieel 38 kampen voorzien, waarvan er 30 effectief konden plaatsvinden. In deze aantallen zijn de vrijwilligers die enkel een provinciale of nationale bestuursfunctie opnemen niet inbegrepen. Ook het mini Jokakamp en het kookproject van Joka werden niet meegerekend (zie verder bij deel 3 Joka)) In 2013 kwamen er bij Present 517 nieuwe vrijwilligers, bij Joka waren er 52 nieuwe kampers.
Wanneer vrijwilligers komen en hoe lang, is afhankelijk van de eigen beschikbaarheid van de vrijwilliger, de taak en de behoefte van de instel¬ling of de zorgvrager. Toch kunnen we zeggen dat de meeste vrij¬willigers hiervoor ± 4 uur per week vrijmaken. De vrijwilligers die zich inzetten op de palliatieve eenheden komen gemiddeld 5 à 6 uur per week, terwijl rusthuisvrijwilligers vaak meer dan een keer per week komen en de inzet in sommige sectoren meer seizoensgebonden is. Jongeren nemen een engagement voor een kamp van een week per jaar. Enkelen doen meerdere kampen.
Spreiding over de volwassenenwerking:
Profiel Een concreet profiel geven van “de vrijwilliger” is niet mogelijk. Vrijwilligers van Present Caritas vrijwilligerswerk kunnen in principe alle leeftijden hebben (vanaf 15 jaar) en er worden geen vereisten naar beroep of kwalificatie gesteld.
Leeftijd van de vrijwilligers < 18 jaar: 61 (waarvan 48 Joka) 18 - 25 jaar: 181 (waarvan 78 Joka) 26 - 50 jaar: 556 (waarvan 6 Joka) 51 - 65 jaar: 1359 + 65 jaar: 1531
1,7 % 4,9 % 15,1 % 36,8 % 41,5 %
Geslacht van de vrijwilligers Vrouwen: 2608 (waarvan 103 Joka) Mannen: 1080 (waarvan 29 Joka) In de volwassenenwerking van Present stellen we vast dat de meerderheid van de vrijwilligers vrouwen zijn (iets meer dan 70%), bij de jongerenwerking Joka is zelfs 78% meisjes.
3
sectoren
in
de
Ziekenhuis: 32,5 % WZC: 27,8 % Gehandicapten: 13,2 % Palliatieve eenheden: 9,2 % Psychiatrie: 11,6 % Andere: 5,7 % In vergelijking met 2012 blijft de verdeling van de vrijwilligers over de verschillende sectoren hetzelfde.
Deel 2: Activiteiten 50-jarig bestaan In de eerste helft van 2013 lag het accent op de viering van het 50-jarig bestaan van Present. Reeds van in 2012 begonnen wij met de voorbereidingen voor het feestjaar.
Vitamine C Ons tijdschrift, was een van de plaatsen waar uitgebreid aandacht werd besteed aan de 50ste verjaardag.
•
•
•
• •
Herfst 2012: de geschiedenis van Present/ Caritas Gemeenschapsdienst door de ogen van de nationaal verantwoordelijken/ coördinatoren Vitamine C 01 2013: eerste uitgave van ons tijdschrift in meerkleurendruk, met Jokazetje als bijlage in het midden. Thema was de geschiedenis van Present bekeken door directies en vrijwilligersverantwoordelijken Vitamine C 02 2013: de geschiedenis bekeken door de vrijwilligers en een blik naar de toekomst door de voorzitter met de nieuwe missietekst van Present Vitamine C 03 2013: met een verslag van het grote verjaardagsfeest in Affligem op 27 april 2013 Vitamine C 04 2014: dat terug in zijn normale plooi viel, maar wel in kleur blijft
Nieuwe voorstellingsfilm van Present en van Joka Nadat er al een nieuwe voorstellingsfilm voor Joka gemaakt was, werd ook werk gemaakt van een nieuw filmpje voor Present. Deze voorstellingsfilm van een 12-tal minuten werd in première voorgesteld op het verjaardagsfeest van 27 april 2013.
Het Feest Op zaterdag 27 april organiseerden wij een groot verjaardagsfeest om al onze vrijwilligers in de
4
bloemetjes te zetten en te bedanken voor de onbetaalbare inzet die jullie het ganse jaar door tonen. 370 mensen schreven zich in voor het feest in ‘De Montil’ in Affligem. Vanaf de middag stroomden de vrijwilligers toe, de meesten met de bus, anderen op eigen kracht. Niet alle vervoer verliep even vlot, maar uiteindelijk geraakte iedereen toch op de bestemming. Er was op de eerste plaats ruimte voor onderling contact en omdat de meesten al vroeg vertrokken waren, zorgden koffie (en andere dranken) en koffiekoeken voor een versterking van de inwendige mens. Daarna konden de vrijwilligers herinneringen ophalen aan vroeger, leren hoe het er zoveel jaar geleden aan toe ging en de werking op vandaag bewonderen op de tentoonstelling over 50 jaar Present. Ook voor de actievelingen was er heel wat voorzien. Er was een workshop creatief schrijven, een andere workshop om parels te maken van papier en daarmee een ‘zonnepaneel’ samen te stellen, er was een initiatie ‘folkbal’ onder de deskundige leiding van een Joka-koppel en hier en daar stonden leuke volksspelen opgesteld. Om 15 uur begon de feestzitting met een aangename afwisseling tussen sprekers en ontspanning. Liliane Krokaert, nationaal coördinator, verwelkomde de aanwezigen en schetste de geschiedenis van Present, vroeger Caritas Gemeenschapsdienst. Zij nam daarbij ook de tijd om Walter Van Goubergen figuurlijk in de bloemetjes te zetten. Hij is immers al actief als steunende kracht bij de organisatie sinds 1973 en nam gedurende ongeveer 20 jaar het voorzitterschap van de vereniging op zich. Ter gelegenheid van onze 50ste verjaardag lieten we een nieuwe voorstellingsfilm maken van onze werking en deze ging in première op deze dag. Ererector van de KU Leuven, prof. Roger Dillemans, gaf, doorspekt met de nodige humor, zijn visie op de toekomst van het vrijwilligerswerk in de zorg. Dan was het tijd om enkele vrijwilligers aan het
woord te laten over hun engagement bij ouderen, zieken en personen met een beperking. Zij ontvingen een symbolische bedanking voor hun inzet in de vorm van een tulp. Ook elke deelnemer aan het feest kreeg een tulp bij het vertrek. Vicaris Luk De Geest, voorzitter van Caritas Vlaanderen, bedankte alle vrijwilligers voor hun inzet en zorgde voor een moment van inspiratie. Tot slot nam Present-voorzitter Albert Cluckers het woord met een positieve boodschap voor de werking naar de toekomst toe. Tussendoor was er tijd voor enkel ontspannende intermezzo’s. Daarvoor zorgde improvisatietheater ‘Inspinazie’. Zij slaagden erin om op een zeer humoristische en fijne manier in te spelen op de thema’s van Present, en ze brachten zelfs heel de zaal - inclusief de genodigden - op een ludieke manier in beweging. We sloten deze boeiende namiddag af met een feestelijke receptie waar ook nog heel wat afgebabbeld werd.
5
Het verjaardagsgeschenk Omdat niet alle vrijwilligers naar een nationaal feest kunnen komen, koos het bestuur ervoor om aan alle aangesloten vrijwilligers een verjaardagsgeschenk te geven waar ze nog lang zullen kunnen van genieten. Er werd gekozen voor een verjaardagskalender. Eerst en vooral maakte fotograaf Bart Van Wanzeele fotoreportages in de verschillende onderdelen van onze werking. Daaruit werden 12 foto’s gekozen die een mooi beeld geven van Present en Joka. Kim Vandenhoeck verzorgde de vormgeving en zo viel er begin mei een presentje in de brievenbus van elke Present-vrijwilliger.
Project basisvorming Na een ruime tijd van voorbereiding werd in 2013 gestart met een testproject voor de nieuwe basisvorming in Antwerpen. De nieuwe basisvorming bestaat uit 3 dagdelen met volgende inhoud:
Deel 1 start met de relatie tussen vrijwilliger en zorgvrager met thema’s als respect, actief luisteren, beroepsgeheim en discretieplicht.
Deel 2 handelt over de plaats van de vrijwilliger in de bredere organisatie (het ziekenhuis, het woonzorgcentrum, de voorziening). Daar zal het gaan over visie en kader, samenwerken met personeel en andere vrijwilligers, krijgen en geven van feedback.
Om het project bekend te maken en deelname te stimuleren bezochten de ploegleden van Present-Antwerpen en de personeelsleden van Present alle vrijwilligersverantwoordelijken uit de regio. Er wordt nog verder gewerkt aan de aanpak van het eerste contact van Present met de nieuwe vrijwilliger. De vorming zelf startte in het najaar 2013. Voor het werkjaar 2013-2014 werden in Antwerpen 4 cursussen gepland, waarvan er 2 in 2013 plaatsvonden. De eerste basiscursus nieuwe stijl was in Herentals, Elisabethziekenhuis - een nieuwe aansluiting - op 17 en 24/10 en 4/11/2013. Er waren 9 deelnemers. De tweede basiscursus was in Antwerpen, Sint-Vincentiusziekenhuis op 19 en 26/11 en 3/12/2013, met 22 deelnemers.
Deel 3 staat in het teken van de zelfzorg als vrijwilliger, de zoektocht naar zijn talenten, het respect voor grenzen. Daar behandelen we eveneens de basisregels om veilig en gezond te kunnen werken als vrijwilliger.
Dit project zal in 2014 geëvalueerd worden en verder uitgewerkt met de bedoeling om voor het werkjaar 2014-2015 te kunnen uitbreiden naar de andere provincies. In de andere provincies werd in 2013 nog de klassieke instapsessie georganiseerd.
6
Stappenplan voor een goed draaiende vrijwilligerswerking Van minimumuitrusting tot droomscenario
Deze publicatie was de afronding van het Project ‘Anders ouder worden’, dat wij gedurende ongeveer 3 jaren uitwerkten. Dit project bood ons de kans om uitgebreid in te gaan op de ondersteuning van de vrijwilligers verantwoordelijken in de ouderenzorg door het aanbod van aangepaste vorming. Daarnaast maakten we ook werk van de sensibilisering voor vrijwilligerswerk bij de directies. Het project liep ten einde in 2012. Er werd aan alle deelnemende organisaties gevraagd om een draaiboek te maken van hun project, dat bruikbaar kan zijn voor anderen. Daarom opteerde Present voor het uitschrijven van een stappenplan voor een goede vrijwilligerswerking in het woonzorgcentrum. Het draaiboek werd definitief afgewerkt begin 2013 en werd voorgesteld op de slotdag van het Ceraproject ‘Anders ouder worden’ op 25 april 2013. Wij merken dat dit draaiboek geapprecieerd wordt, ook in bredere kring dan alleen de ouderenzorg. In 2014 werken wij ermee verder om ook in andere voorzieningen (voornamelijk voor personen met een beperking) de vrijwilligerswerking te ondersteunen. Wij maakten ook reeds plannen om met dit draaiboek promotie te maken voor vrijwilligerswerk in woonzorgcentra. Een project hiertoe werd in de regio Vlaams-Brabant-Mechelen uitgewerkt en zal uitgevoerd worden begin 2014.
Vorming en ontmoeting Naast het gewone aanbod van diocesane vormingen voor vrijwilligers en verantwoordelijken en de ontmoetingsmomenten, werd er in 2013 meer werk gemaakt van een uitgebreid aanbod van vorming voor verantwoordelijken. De vorming was een gevolg van het Ceraproject (zie hiervoor) waar de vorming voor verantwoordelijke centraal stond.
7
Als thema werd gekozen voor Communicatie met vrijwilligers. Deze vormingsdagen werden verzorgd door Voca Training & Consult en werden in het voorjaar 5 keer georganiseerd, op verschillende plaatsen en voor de verschillende sectoren. Er waren in totaal 50 deelnemers, waarvan er 28 bij Present aangesloten zijn en 22 zich inschreven via een uitnodiging verspreid door Zorgnet Vlaanderen. Voor verantwoordelijken in de ouderenzorg, die de vorige jaren een uitgebreid vormingsaanbod kregen, organiseerden we 2 collegagroepen, met de bedoeling om een soort intervisie te doen over hun vrijwilligerswerk. Een van deze groepen moest afgelast worden wegens gebrek aan inschrijvingen, de andere kon wel doorgaan, maar toch was de belangstelling beperkt. Hoewel de deelnemers enthousiast waren, bleek dat de inzet van deelnemen aan 3 halve dagen verspreid over het jaar te groot was. Daarom werd dit project in 2014 niet meer opgezet. Voor 2014 plannen we wel opnieuw vormingsdagen in samenwerking met Voca Training & Consult, dit keer ook voor de ouderenzorg. Nog te vermelden als ‘buitengewoon’ initiatief was een Vormingsdag voor vrijwilligers in de palliatieve zorg met als thema Jouw talent, een meerwaarde! De dag werd eveneens begeleid door Voca. We gingen samen op zoek naar onze talenten en naar de meerwaarde die de vrijwilligersgroep kan realiseren. De deelnemers gingen op het einde van de dag naar huis met een verhoogde motivatie voor hun vrijwilligerswerk, met nieuwe ideeën voor hun werking op de palliatieve eenheid en met veel “goesting” om zich verder in te zetten als vrijwilliger.
Promotiemateriaal In het najaar werden nieuwe affiches uitgewerkt voor Present: • Algemene affiche in A3 en A2 formaat • Affiches op maat van de voorziening Deze affiches werden vanaf eind 2013 verspreid, gecombineerd met een ronde van bezoek aan de voorzieningen. Het grootste werk daarvoor zal in 2014 gebeuren.
Deel 3: Joka Intergenerationeel project Vier jonge vrijwilligers van Joka en vier residenten van het Provinciaal Zorgcentrum Lemberge doken gedurende twee maanden wekelijks samen achter het fornuis. Ze gingen aan de slag met gerechten uit de ‘goeie ouden tijd’ en staken ze nadien in een nieuw jasje. De recepten werden gebundeld in een intergenerationeel kookboek. De jongeren legden hun oor te luisteren bij de ouderen en kwamen zo heel wat te weten over het culinaire verleden van de bewoners. Ze trokken er op uit naar de plaatselijke supermarkt en lieten zich daar inspireren voor de verdere uitwerking van het project. In duo’s gingen ze op zoek naar gerechten waar een stukje geschiedenis aan verbonden is. Ze lieten zich inspireren door vertrouwde smaken en unieke streekproducten. In eerste instantie leverde dit een menu ‘op grootmoeders wijze’ op waarna de duo’s hun gerechten een moderne ‘upgrade’ gaven. Zo werd een klassieke garnalencocktail met cocktailsaus omgetoverd
8
tot een hip voorgerecht met scampi en Balegemse jeneversaus. Ook voor de geschiedenis achter het gerecht maakten de deelnemers tijd vrij. Hierdoor is het uiteindelijke resultaat niet louter een verzameling van recepten maar ook erg informatief. Het samen achter de kookpotten staan zorgde voor een groot samenhorigheidsgevoel dat resulteerde in dit kookboek. Dit kookboek kreeg dan ook de titel: “Oud geleerd, jong gedaan.” Minstens even belangrijk als het eindresultaat was het proces dat hier doorlopen werd: jong en oud leerden elkaars leefwereld beter kennen. Door intergenerationele projecten uit te werken wil Joka de vooroordelen, die jongeren vaak over ouderen hebben, uit de weg helpen. Op zaterdag 4 mei 2013 werd het kookboek voorgesteld in het Provinciaal Zorgcentrum Lemberge, Salisburylaan 100 in Merelbeke. Iedere bezoeker kreeg een gesigneerd exemplaar van het kookboek en er werden verschillende intergenerationele hapjes geserveerd.
Jokaweekend Het vormingsweekend van Joka vond plaats van 8 tot 10 februari 2013 op het domein ‘Sint-Lutgardis’ te Kasterlee. Er namen 33 Jokavrijwilligers deel waarvan 12 ploegleden en 3 nieuwe vrijwilligers. Op zaterdagvoormiddag volgden de deelnemers een vorming naargelang ervaring: - Basisvorming voor nieuwe kampers (Ook kampers met weinig ervaring volgde deze vorming) - Vorming over groepsdynamica voor kampverantwoordelijken en ploegleden Op zaterdagnamiddag konden de deelnemers kiezen uit een vorming over communicatie en reminiscentie bij ouderen, activiteiten voor mensen met een beperking of over een aantal ziektebeelden uit de psychiatrie. Op zondagvoormiddag werden er drie workshops aangeboden: creatief knutselen, grime en EHBO. Naast vorming en workshops werden er ook verschillende ontspanningsactiviteiten aangeboden zoals een bosspel en een quiz. Deze werden uitgewerkt door de ploegleden.
Kampen De hoofdactiviteit van Joka is het organiseren van kampen waarbij jongeren vakantie brengen in een zorgvoorziening. Tijdens de paasvakantie en de zomermaanden zijn er kampen voor jongeren vanaf 16 jaar in voorzieningen voor ouderen en mensen met een beperking. Om op kamp te gaan bij psychiatrische patiënten of bij asielzoekers moet je minstens 18 jaar zijn. De jongeren verblijven een week in de voorziening en doen er vrijwilligerswerk; geven de bewoners extra aandacht, organiseren animatieactiviteiten en uitstappen, maken een wandeling, gaan op bezoek bij de bewoners,… Zo bezorgen ze de bewoners – en zichzelf – een weekje andere en, vooral, onvergetelijke vakantie. Op kamp doorbreken de jongeren het dagelijkse patroon van het leven van de bewoners in een zorgvoorziening. Zo zorgen ze voor een echte vakantiesfeer in de voorziening. De bewoners leven helemaal op omdat ze voor een week meer aandacht krijgen.
9
Enkele cijfers: • Aantal geplande kampen: 39 • Aantal effectief plaatsgevonden kampen: 31 • Totaal aantal kampers: 163 • Aantal unieke kampers: 135 • Aantal nieuwe kampers: 85 • Aantal nieuwe en unieke kampers: 71
Vorming In 2013 werd er voor de eerste keer een basisvorming voor nieuwe vrijwilligers georganiseerd. De nieuwe vrijwilligers konden kiezen uit 3 data op 3 verschillende locaties: Mechelen, Gent en Kortrijk. Deze basisvorming draag bij aan de kwaliteit van het vrijwilligerswerk. De vrijwilligers krijgen meer uitleg over Joka en over de basishouding van een vrijwilliger. Deze vorming werd positief geëvalueerd. De vrijwilligers krijgen meer een groepsgevoel en tijdens deze vorming kunnen de ploegleden van Joka meer contacten leggen. Ook de ploegleden kregen vorming op 2 themadagen. De volgende 2 thema’s kwamen aan bod: verslag- en vergadertechnieken en ‘hoe begeleid ik een Jokakamp’.
Promotie Affiches en folders Naar aanleiding van de nieuwe affichereeks van Present, besloten we om ook voor Joka een nieuwe ‘algemene’ affiche te ontwerpen. In 2010 vernieuwden we reeds de ‘affiches per sector’, maar van een ‘algemene affiche’ was er nog geen sprake. Het ontwerp hiervan werd
10
gebaseerd op de gelijkaardige nieuwe algemene affiche van Present: een mozaïek van foto’s uit de verschillende zorgsectoren waarin Joka actief is. De voorzijde van de folder van Joka toonde slechts één afbeelding. Op het eerste zicht toonde de folder slechts één doelgroep. Daarom paste we ook de folder aan; de cover toont nu ook een mozaïek van foto’s. De nieuwe promotiematerialen werden eind 2013 ontworpen en worden verspreid om promotie te maken voor de kampen in 2014. Website Het design van de website van Joka was verouderd. Meer en meer jongeren vinden hun weg naar Joka via het internet, de website is het visitekaartje. Een goedwerkende en mooie website straalt vertrouwen uit, wat toch belangrijk is om aan te tonen dat we een organisatie zijn die het vrijwilligerswerk goed ondersteunt. De stijl van de affiches wordt doorgetrokken naar de website: de banner bestaat uit een mozaïek van foto’s. We plannen volgend jaar ook een nieuwe website voor Present in dezelfde stijl, rekening houdend met de doelgroep. De nieuwe website werd gelanceerd op 5 december 2013, de internationale dag van de vrijwilliger.
Nationaal secretariaat Present Caritas vrijwilligerswerk vzw Liefdadigheidstraat 39 1210 Brussel 02/248.10.42
[email protected] www.presentweb.be
Jouw aanwezigheid, een geschenk!
