JAARVERSLAG 2014 WETENSCHAPPELIJK INSTITUUT CHRISTENUNIE Mr. G. Groen van Prinsterer stichting
Inhoudsopgave
1. INLEIDING...................................................................................................................... 2 2. SAMENSTELLING ......................................................................................................... 3 3. ONDERZOEKSPROGRAMMA’S ................................................................................... 5 4. DENKWIJZER ................................................................................................................ 7 5. SAMENWERKINGSPROJECTEN .................................................................................. 8 6. PR EN COMMUNICATIE ................................................................................................ 9 7. OVERZICHTEN .............................................................................................................10
1
1. Inleiding Nederland bevindt zich momenteel in een overgangsfase. Na een periode waarin markt en overheid domineerden, wordt weer steeds meer naar de samenleving gekeken. Burgers moeten aan de slag, hun verantwoordelijkheid nemen, op allerlei vlakken. Afgelopen jaar stond ook voor het WI in het teken van deze ontwikkeling, in het kader van het project Christelijk-sociaal 2030, met verschillende symposia en boeken. Het jaar kende een flitsende start met een drukbezocht zorgcongres, waar de publicaties Zorg met een hart en Achter de schutting - beide eind 2013 gepubliceerd - centraal stonden. In de ochtend ging het vooral over de gezondheidszorg, 's middags stonden de drie decentralisaties in het sociaal domein centraal. Het congres was het resultaat van een mooie samenwerking tussen de Tweede Kamerfractie en de Bestuurdersvereniging van de ChristenUnie. De discussie over de participatiesamenleving kreeg een vervolg tijdens de jaarlijkse Groen van Prinsterer lezing, getiteld 'De eeuw van de burger' en uitgesproken door prof. dr. Govert Buijs. Met twee - mede door gastonderzoekers geschreven - publicaties en symposia deed het WI in het najaar nog een stevige duit in het zakje van het nationale debat over dit vraagstuk. Allereerst betrof dat de meer fundamentele studie Coöperatiemaatschappij, vervolgens de op de onderwijsvrijheid toegespitste bundel De school van de burger. Voor het WI was het een jaar met persoonlijke hoogte- en dieptepunten. Een mooi moment voor het WI was de promotie van collega Rob Nijhoff in december op een proefschrift over het denken van de christelijke filosoof Jan Woltjer. Vrij kort daarop volgde een zeer verdrietig bericht. Managementassistent Dinie Aalbers moest zich aan het einde van 2014 ziek melden en al snel werd ze ongeneeslijk verklaard. In lief en leed weten we ons afhankelijk en gesteund door een goede God. Het jaar 2014 was een bewogen jaar, wereldwijd en ook voor Nederland. Er was veel onrust langs de rand van Europa. Eens te meer beseffen we hoe bijzonder het is - een echt Godsgeschenk - in een vrij land te leven waarin christelijke politiek en bezinning daarop mogelijk is. We zijn ook onze vele donateurs - we mochten afgelopen jaar weer ruim 360 nieuwe donateurs verwelkomen! - dankbaar die het werk van het WI steunen. We kunnen zo de christelijke politiek van dienst blijven en vrede voor deze aardse stad zoeken.
2
2. Samenstelling Het bestuur van het Wetenschappelijk Instituut heet het Curatorium. Curatorium Het Curatorium bestond per 1 januari 2014 uit de volgende personen: - Henk Bakker - Albert van der Horst - Simone Kennedy - Wilhelm Kolkman (secretaris-penningmeester) - Mentko Nap - Esther Paul-Jonker - Jan van der Stoep - Martine Vonk - Jan Westert (voorzitter) Adviserende leden: - Sander van ’t Foort namens de jongerenorganisatie PerspectieF - Carla Dik-Faber namens de Tweede Kamerfractie - Peter Ester namens de Eerste Kamerfractie - Bestuurdersvereniging: vacant In de loop van 2014 vonden de volgende wijzigingen plaats in het Curatorium: - Aftreden Henk Bakker - Aantreden Niels Joostens als adviserend lid namens de Bestuurdersvereniging (nieuw) - Aftreden Sander van ’t Foort en aantreden Werner van Westering als adviserend lid namens PerspectieF In 2014 is een vacature ontstaan door het aflopen van het derde termijn van Jan Westert als Curator. Het Curatorium heeft een functieprofiel geschreven en een selectiecommissie ingesteld. Na verschillende gesprekken heeft het Curatorium besloten zijn lid Jan van der Stoep tot voorzitter te benoemen. Hij trad in die hoedanigheid aan per 1 januari 2015. Het curatorium kwam in totaal viermaal in vergadering bijeen. In verschillende verbanden hebben leden van het curatorium overleg gevoerd met het Landelijk Bestuur, de directeur van het Partijbureau, de Bestuurdersvereniging en PerspectieF. De samenstelling van het WI team per 1 januari 2014 - Wouter Beekers, directeur - Geert Jan Spijker, adjunct-directeur - Rob Nijhoff, wetenschappelijk medewerker - Greet Schuurman, communicatiemedewerker - Dinie Aalbers, managementassistent Bijzonderheden Greet Schuurman is in dienst getreden per 10 juni 2014. Floris Spronk, die als communicatiemedewerker van de ChristenUnie ook structureel werkzaamheden verrichte voor het WI, richt zich sinds maart volledig op de ChristenUnie. Elias de Bruijne heeft Dinie Aalbers in het voorjaar enkele maanden vervangen in verband met ziekte. Rob Nijhoff heeft i.v.m. overuren en t.b.v. zijn proefschrift enkele maanden verlof opgenomen. Zijn proefschrift heeft hij in december met succes verdedigd. De medewerkers hadden tweewekelijkse werkoverleggen met het hele team en daarnaast zo nodig bilaterale overleggen.
3
Projectonderzoekers - Jet Weigand was als vrijwilliger betrokken bij een publicatie over het bijzonder onderwijs. - Robert van Putten was als vrijwilliger betrokken bij een publicatie over de visie op de rol van de overheid in een netwerksamenleving. - Teunis Brand is in september 2014 in dienst getreden t.b.v. het projectonderzoek Economie (0,8 fte). Overig - Remco van Mulligen is in augustus als coördinator fellowsprogramma opgevolgd door Robert van Putten. - Myrthe Meester heeft in het najaar (oktober tot en met december) stage gelopen bij Rob Nijhoff. Zij deed onderzoek naar het stemgedrag van christelijke studenten.
4
3. Onderzoeksprogramma’s Project Christelijk-sociaal 2030 Het debat over de participatiesamenleving werd in 2014 stevig gevoerd. Het WI leverde daaraan verschillende bijdragen binnen het onderzoeksproject Christelijk-sociaal 2030. Coöperatiemaatschappij In een studie getiteld Coöperatiemaatschappij zocht het WI op een meer fundamenteel niveau naar de verhoudingen tussen overheid en samenleving. Het boek neemt afstand van het denken in tegenstellingen en zoekt naar een nieuwe coöperatieve dynamiek tussen overheid en samenleving. Samen met gastonderzoeker Robert van Putten (momenteel promovendus aan de VU) organiseerde Wouter Beekers rondetafelgesprekken en een goedbezocht symposium (met o.a. senator Roel Kuiper). Het boek had brede uitwerking, onder meer via het Christelijk-sociaal Congres waar het gepresenteerd werd en aangeboden aan de fractievoorzitters van CDA en ChristenUnie, maar ook via een gesprek met Ronald Plasterk. Er kwam zelfs een verwijzing naar het boek in de regeringsvisie op de participatiesamenleving. Ook in diverse andere publicaties werd verwezen naar Coöperatiemaatschappij. Onderwijs Het onderwijsproject werd getrokken door gastonderzoeker Jet Weigand-Timmer en Geert Jan Spijker. In het boek De school van de burger, dat werd gepresenteerd op 1 november, werd de relatie gelegd tussen de onderwijsvrijheid en de participatiesamenleving. De bundel, met bijdragen van onder meer Jan Hoogland, Pieter Vos, Jurn de Vries en Peter de Vries, werd afgesloten met een pleidooi van WI-voorzitter Jan Westert om alle onderwijs bijzonder te maken. Dat betoog werd opgepikt door diverse media. Datzelfde gold voor de lezingen van prof. Paul Frissen en dr. Arnold Jonk op het samen met de ChristenUnie TK-fractie georganiseerde onderwijscongres. Rode draad van het onderzoek was dat de overheid een stapje terug zou moeten doen en ruimte voor verschil nadrukkelijk moet toelaten. Geef ruimte aan de samenleving, ook in het onderwijs. Ons bijzondere stelsel biedt daartoe goede aanknopingspunten. Economie Na de zomer is de nadruk op economie komen te liggen. Dit project heeft twee delen, een gericht op het macroniveau (met gastonderzoeker Teunis Brand) en een gericht op ondernemers (m.m.v. Tweede Kamerlid Carola Schouten). Het projectonderzoek Economie van Teunis Brand zal een jaar duren. Het doel van het project is een publicatie in de reeks van ‘Christelijk-sociaal 2030’ en een symposium. Het onderzoek bestaat grofweg uit drie delen: een analyse van de huidige economie, een visie op economie geïnspireerd door de christelijk-sociale traditie en een toepassing van deze visie op economische vraagstukken. Vanuit de vaste staf van het WI is Geert Jan Spijker betrokken op dit projectonderzoek. Daarnaast is een klankbordgroep samengesteld om mee te denken en commentaar te leveren op de teksten. Deze klankbordgroep bestaat uit Wouter Langendoen, Johan Graafland, Gert-Jan Huisman, Pieter Grinwis en Albert van der Horst. Op 11 december is er een expertmeeting geweest over theologie en economie, waarvoor verschillende personen een bijdrage hebben geleverd. Project Politiek-theologische motieven voor christelijke politiek Opnieuw heeft Rob Nijhoff enkele malen studieverlof gekregen, al onderbrak dat het project Politiek-theologische motieven voor christelijke politiek. Zo kon hij zijn proefschrift over de filosoof J. Woltjer (VU) aftronden. Het project leidde daarnaast tot artikelen in het ND en RD (verslagen van een cursusavond naar aanleiding van Charles Taylor’s Een Seculiere Tijd en de ‘Taylor-bundel’ Open voor God) en DenkWijzer en Radix (boekbesprekingen). Stagiaire Myrthe Meester (KU Leuven, filosofie) deed, met terugkoppeling aan Rob Nijhoff, in de maanden oktober tot en met december onderzoek naar politieke afwegingen onder 5
hoogopgeleide christelijke studenten (HBO, WO), speciaal rond hun partijkeuze en kijk op christelijke politiek. Project ‘Open voor God' Enkele jaren geleden hebben Rob Nijhoff en Geert Jan Spijker samen met enkele theologen studie gemaakt naar het boek Een seculiere tijd van de Canadese denker Charles Taylor. Naar aanleiding daarvan is in samenwerking met de TU Kampen de bundel Open voor God. Charles Taylor en christen-zijn in een seculiere tijd gepubliceerd. Aan de bundel werkten naast de redacteuren Hans Burger (TU Kampen) en Geert Jan Spijker (WI) de volgende auteurs mee: Wim van der Schee, Hans Schaeffer, Simon van der Lugt, Roel Kuiper en Rob Nijhoff. Naar aanleiding van het boek is ook een cursus verzorgd (zie hieronder, bij AKZ+). Publiciteit naar aanleiding van dit project: - ‘Ook zonder ‘oude’ partijen houdt geloof in samenleving ruimte’, Nederlands Dagblad, 24 maart 2014 (naar aanleiding van AKZ+ Taylorcursus, slotavond 22 maart 2014). - ‘Christelijke club moet dicht bij bron blijven’, Reformatorisch Dagblad, 23 maart 2014 (idem).
6
4. DenkWijzer DenkWijzer is het tijdschrift van het WI en wordt mede uitgegeven namens de Bestuurdersvereniging van de ChristenUnie. In 2014 zijn er drie nummers verschenen: -
-
Democratie stelt hoge eisen, met o.a. interviews met Roel in 't Veld en Stieneke van der Graaf en bijdragen van o.a. Ad de Bruijne, Tycho Jansen en Pim Roza. De bijdrage van Ad de Bruijne werd als opiniebijdrage in ingekorte versie in het RD geplaatst. Wereldwanorde: o.a. interviews met Beatrice de Graaf en Daniel Jumelet en bijdragen van Klaas van der Tempel, Reinier Koppelaar en Leen van Hijum. Groen, groei, geld, met o.a. interviews met Jan Huijgen en Arjan Bijman en verder o.a. bijdragen van Eppo Bruins, Gunter Pauli, Karel Groen en Risco Balkenende. De bijdrage van Eppo Bruins werd (sterk) ingekort in NRC afgedrukt. Bij dit nummer zat ook een flyer over nalaten aan het WI.
De redactie vergaderde afgelopen jaar driemaal en bestond uit de volgende personen: -
Eppo Bruins, hoofdredacteur Bort Koelewijn, namens de Bestuurdersvereniging Bernadette van den Berg, namens de Bestuurdersvereniging Wouter Langendoen, namens de Tweede Kamerfractie Geert Jan Spijker, eindredacteur en realisator van het blad
De vaste columnisten waren dit jaar Eppo Bruins (hoofdredacteur) en - tot nummer twee Reinier Koppelaar.
7
5. Samenwerkingsprojecten Relaties met de partij - Het WI leverde bijdragen aan het Opleidingscentrum via het ontwikkelen en geven van de cursussen 'Christelijke politiek', ‘Vrijheid’, 'Decentralisaties', en de Masterclass. - Geert Jan Spijker is lid van de redactie van ChristenUnie magazine, het partijblad. - Het WI neemt - net als alle partijgeledingen - deel aan het politiek beraad. Een van de overleggen stond in het kader van het thema economie. Project Eurocrisis 2 In 2012 heeft de werkgroep-Graafland voor het WI een rapport over de euro gepubliceerd: De euro gewogen. In 2015 komt er - onder leiding van de eurofractie - een vervolg op dit rapport. Het WI participeert in dit project, dat in september startte. Fellowsprogramma Samen met het Opleidingscentrum en de jongerenorganisatie PerspectieF van de ChristenUnie organiseert het WI een fellows-talentenprogramma over de traditie en actualiteit van het christelijk-sociaal denken. In januari 2014 is een zevende ronde gestart, onder leiding van Remco van Mulligen, met ongeveer twintig deelnemers. Halverwege het programma, in de zomer, heeft Robert van Putten de taak als coördinator overgenomen van Van Mulligen. Eind 2014 heeft de voorbereiding plaatsgevonden voor de achtste ronde, onder leiding van Robert van Putten en Wouter Beekers. Een PR-campagne resulteerde in een mooie nieuwe groep van vijftien deelnemers. Die groep start in januari 2015. Samenwerking WI/AKZ+ In 2013 is een nieuwe cursus op poten gezet: ‘Waardenvolle inbreng. Zomercolleges christelijke politiek’. Afgelopen jaar is de cursus - met Egbert Brink, Kars Veling, Wouter Beekers en Roel Jongeneel - met succes gegeven. Ook is er een cursus gegeven naar aanleiding van het boek Open voor God (zie hierboven). Sprekers waren Hans Burger, Roel Kuiper, Stefan Paas, Geert Jan Spijker en Rob Nijhoff.
8
6. PR en communicatie Media & Pers In 2014 is er in de media veel aandacht geweest voor het WI. Begin dit jaar had Roel Kuiper een interview met het RD naar aanleiding van het boek Open voor God. Wouter Beekers had twee interviews met het RD over de toekomst van de economie en de samenwerking tussen SGP en ChristenUnie. Over het Zorgcongres stond in januari een nieuwsbericht in het ND. Naar aanleiding van een WI-opiniestuk over het Israël-standpunt van de ChristenUnie ontstond een discussie op de opiniepagina van het ND. Er was veel publiciteit rond de presentatie van Coöperatiemaatschappij en het symposium dat daarover gehouden is. Trouw publiceerde op de dag voor de publicatie een uitgebreid interview met Wouter Beekers en Robert van Putten. In het ND stond een bericht over de publicatie van de studie. Ook is de bezinning op de grondslag van de ChristenUnie veel in het nieuws geweest. In september en oktober werd er meermaals over bericht in het ND en RD. Ook verschenen hierover verschillende opiniestukken in deze beide kranten en stond er een artikel over in het Katholiek Nieuwsblad. Naar aanleiding van het onderwijscongres stond op 1 november een groot interview met Jan Westert in het RD en deze krant versloeg het congres de maandag erna. Het ND pakte uit over het thema onderwijsvrijheid in hun bijlage ‘Gulliver’. Daarin stond ook een kort interview met Jan Westert. Nieuwsbrieven De nieuwsbrief is een belangrijk medium om contact te houden met de achterban van het WI. In totaal zijn er vijf nieuwsbrieven verstuurd, waarvan twee uitnodigingen en een reminder. Op het moment zijn er 2920 mensen die de nieuwsbrief ontvangen. WI online Website Op de site zijn 60 nieuwsberichten verschenen. Net als vorig jaar zijn dit veelal opiniestukken, verslagen of voorproefjes uit DenkWijzer. Nieuw dit jaar is een agenda, zowel op de homepage als op de pagina ‘bijeenkomsten’. Gastblogs Er zijn dit jaar 6 gastblogs verschenen, van onder meer Remco van Mulligen, Trineke Palm en Robert van Putten. Over het algemeen werden de blogs geschreven naar aanleiding van de politieke actualiteit of naar aanleiding van projecten van het WI. Social Media Inmiddels heeft het WI 687 volgers op Twitter. Nog steeds worden er via dit account foto’s, informatieberichten en aankondigingen gedeeld. Op Facebook heeft het WI 308 ‘likes’. Via Facebook worden vooral nieuwsberichten, blogs (op de site van het WI) en fotoverslagen van evenementen gedeeld.
9
7. Overzichten Boeken - J.M. Burger en G.J. Spijker (red.), Open voor God. Charles Taylor en christen-zijn in een seculiere tijd. - R. van Putten, W. Beekers, Coöperatiemaatschappij. Solidariteit organiseren in de 21e eeuw. - J. Weigand-Timmer en G.J. Spijker (red.), De school van de burger. Onderwijsvrijheid in een participatiemaatschappij. - G.J. Buijs, De eeuw van de burger, Groen van Prinstererlezing. Artikelen Wouter Beekers - ‘Asielzoekers zijn ook onsterfelijk’, opinie Reformatorisch Dagblad, 4 maart 2014. - ‘Participatie vanuit eigen kring’, column Zin in zorg. Tijdschrift over zorg, ethiek en levensbeschouwing 2014/1, p.5. (met Peter van Dalen, Jan Schippers) ‘Opbloeiende samenleving’, RD.nl, 17 mei 2014. - ‘Israëlpolitiek ChristenUnie en SGP niet in balans’, Nederlands Dagblad, 19 juni 2014. - (met Robert van Putten) ‘Zo vitaal is de samenleving niet’, interview Trouw, 27 augustus 2014. ‘Ombudsman moet gulzige staat stoppen’, opinie Volkskrant, 8 september 2014. - ‘Gun huurder corporatie die ook de buurt kent’, opinie Trouw, 2 december 2014. Rob Nijhoff - ‘Beleid maken vanuit verantwoord omgaan met de schepping’ (n.a.v. Henk Massink), De Reformatie 89/24, 19 september 2014. - ‘Herbron de christelijke politiek’ (bespreking van Jansons 2013 en Dijkman e.a. (red.) Het CDA ontleed), DenkWijzer 2014/3, p.37. - ‘Eigen clubjes kunnen constructief zijn. Over het waarom en hoe van christelijke maatschappelijke inzet’, Radix 40/3 (2014), p.175-186. - ‘Ruilt Nederland een naam in duurzaamheid voor een voetbalbokaal?’, column Protestant.nu, 3 juli 2014. - ‘Confetti, cliché’s en coming of age’, column Protestant.nu, 27 november 2014. Teunis Brand - 'Hypotheekregels stellen collectief geheugen veilig', RD.nl, 27 november 2014. - 'De markt en de euro stuiten op grenzen', recensie van De limieten van de markt: de slinger tussen overheid en kapitalisme van Paul de Grauwe, ND.nl, 5 december 2014. Geert Jan Spijker - 'Feestje van de democratie?', column Protestant.nu, 29 januari 2014. - (met Hans Burger), ‘Godsgeloof is niet weg maar houdt stand’, opinie Friesch Dagblad, 6 maart 2014. - 'Democratie stelt hoge eisen', DenkWijzer 2014/1, p.2. - 'De opkomst van de prosumer', interview met Roel in ’t Veld, DenkWijzer 2014/1, p.4-5. - 'Democratische vermoeidheid', DenkWijzer 2014/1, p.24-27. - 'Onze blik is over de grens gericht', interview met Stieneke van der Graaf, DenkWijzer 2014/1, p.44-45. - 'Europa en het geloof in de democratische rechtsstaat', opinie Democratisch-europa.nl, 8 mei 2014. - 'Wereldwanorde', DenkWijzer 2014/2, p.2. - 'Thee drinken is niet soft', interview met Beatrice de Graaf, DenkWijzer 2014/2, p.4-7.
10
-
-
'Ik loop graag voor de troepen uit', interview met Daniel Jumelet, DenkWijzer 2014/2, p.44-45. 'Europa en het geloof in de democratische rechtsstaat’, in: Ernst John Kaars Sijpesteijn (red.), Europa en de wereld, p.45-52, oktober 2014. 'Waar scheiden al niet goed voor is', column Het Goede Leven en Protestant.nu, 12 september 2014. 'Groen, groei, geld', DenkWijzer 2014/3, p.2. 'Soms denk ik dat er eerst een shock nodig is', interview met Jan Huijgen en Arjan Bijman, DenkWijzer 2014/3, p10-13. 'Van Afrika naar Staphorst', interview met Bart Jaspers Faijer, DenkWijzer 2014/3, p.4445. (met Jet Weigand), ‘Sander Dekker geeft met de ene hand ruimte die hij met de andere hand weer neemt’, Volkskrant.nl, 1 november 2014. (met Jet Weigand), ‘Alleen nog maar bijzonder onderwijs in Nederland’, Friesch Dagblad, 8 november 2014. (met Jurjen Dieleman), 'Slechte ideeën moet je bestrijden, niet verbieden', Nederlands Dagblad, 3 december 2014.
Gastblogs/overige artikelen - Eppo Bruins, ‘Materialen worden schaars’, opinie NRC, 22 oktober 2014. - Floris Grijzenhout, ‘ChristenUnie en Israël – vrede van onderop’, gastblog Wi.christenunie.nl, 25 juni 2014. - Remco van Mulligen, ‘Ontzuil de ChristenUnie’, gastblog Wi.christenunie.nl, 28 april 2014. - Trineke Palm, 'Heiligt het doel de middelen? De ChristenUnie, referenda en de EU: een ingewikkelde combinatie' gastblog Wi.christenunie.nl, 3 september 2014. - Robert van Putten, ‘Voorbij de marge’, gastblog Wi.christenunie.nl, 13 maart 2014. - Robert van Putten, ‘Volop kansen voor SGP en CU’, opinie Reformatorisch Dagblad, 18 maart 2014. - Robert van Putten, ‘Van participatiesamenleving naar coöperatiemaatschappij’, artikel Socialevraagstukken.nl, 9 september 2014. - Paul Visser, ‘Effectieve christelijke politiek’, gastblog Wi.christenunie.nl, 17 februari 2014. - Jan Westert, ‘Kijk wat meer omhoog!’, gastblog Wi.christenunie.nl, 28 oktober 2015. Voordrachten - Assen, 4 januari 2014: paneldebat Genesis, evolutie en onderwijs, verslag: ‘Ruimte voor christen op universiteit steeds kleiner’, Reformatorisch Dagblad, 6 januari 2014 (RN). - Amersfoort, Cursus christelijke politiek, 3 februari (GJS). - Amersfoort, AKZ+ Taylorcursus, (slot)avond 4, Publieke presentie van christenen: laïcité en NetwerkC, 22 maart (GJS en RN). - Hilversum, lezing Wonen, 26 maart (WB). - Delft, CSFR, lezing over vrijheid, 26 maart (GJS). - Zwolle, cursus Vrijheid, 2 en 16 april (GJS). - Hardenberg, lezing Wonen, 3 april (WB). - Amersfoort, EH colleges multiculturele samenleving, 22 en 23 april (GJS). - Leuven, lezing ‘Societal Justice’ met paneldiscussie; PAAP-symposium ‘Social Justice’ aan de ETF, 7 mei (RN). - Deelname aan EU-debat op radio 5 (EO Doordeweek) 16 mei (GJS). - Amersfoort, lezing economie oud-deelnemers Masterclass, 13 juni (WB). - Den Haag, presentatie ‘Schools with vision’ voor PhD-students pedagogy University of Mary Hardin Baylor, Texas, 16 juni (RN). - Amersfoort, Fellows-avond ‘De toekomst van christenen in de politiek’, 17 juni (RN). - Amersfoort, bezoek (Zuid-)Koreanen o.l.v. ds. S.R. Lee (organisatie CU & WI), 18 juni (RN). 11
-
Utrecht, input geven aan Europarlementariër Valeriu Ghiletchi over rapport Godsdienstvrijheid, 26 augustus (GJS). Amsterdam, cursus Christelijke politiek, 28 augustus (GJS). Deventer, Jan Rietkerk-lezing ‘Perspectief voor de sociale woningbouw’, 29 augustus (WB). Deelname aan en organisatie van politiek café over Europa (debat met o.a. Peter van Dalen, Gert-Jan Segers en Hans Vollaard), 12 september (GJS). Utrecht, lezing Coöperatiemaatschappij KV, 23 oktober (RvP). Leiding congres onderwijsvrijheid WI en CU, 1 november (GJS). Amersfoort, gesprek met afvaardiging PO-Raad over onderwijsvrijheid, 13 november (JW en GJS). Leiding symposium godsdienstvrijheid n.a.v. promotie Henk Post, met o.a. Hirsch Ballin, Ede 19 november (GJS). Amersfoort, cursus, lezing AKZ+ ‘zorg of participatie’, 2 december (WB). Den Haag, lezing remonstranten Den Haag ‘Mijn kijk op God, 3 december (WB).
Expertmeetings en tafelgesprekken - ‘Economie’, TK Den Haag, 24 januari (o.l.v. GJS). - ‘Onderwijs’, 12 februari en 19 mei (GJS, JW). - ‘Participatiesamenleving: wetenschap’, 1 april (WB). - ‘Participatiesamenleving: de praktijk’, 4 april (WB). - ‘Participatiesamenleving: christelijk-sociaal, 25 april (WB). - ‘Islam and Christian Politics’, 1 sept (o.l.v. RN). - ‘Politiek café CU en Europa’, 5 september (GJS). - 'Eurozone', met Eurofractie e.a., 5 december (GJS, WB). - 'Economie en theologie', 11 december (TB, GJS).
12
