Jaarverslag 2014 Bedrijfstakgroep Horeca, Toerisme en Recreatie, Voeding en Facilitaire Dienstverlening
Btg HTVF
Auteur(s)
Rico Vervoorn
MBO Raad
Houttuinlaan 6 Postbus 2051 3440 DB Woerden T: 0348 - 75 35 00 E:
[email protected] I: www.mboraad.nl
Woerden
11 maart 2015
Versienummer
0.2
Voorwoord Voor u ligt het jaarverslag over 2014 van de btg HTVF. Dit is ook direct het laatste jaarverslag van deze bedrijfstakgroep. Sinds 1 januari 2015 is de btg HTVF een onderwijscluster geworden van de nieuwe btg voedsel groen en gastvrijheid. HTVF is hier een van de vier onderwijsclusters. Andere onderwijsclusters in deze bedrijfstakgroep zijn: De groene opleidingen van de AOC Raad, de opleidingen van SVO (Slagersvakopleidingen), de kappersopleidingen en de opleidingen schoonmaak en glazenwassen. Deze herinrichting van de btg’s komt voort uit de komst van de sectorkamers. De nieuwe btg’s zijn ingericht naar analogie van deze sectorkamers. Deze herinrichting, of transitie, is ook een van de thema’s die van dit jaar een bewogen jaar hebben gemaakt. Daarnaast zijn natuurlijk ook andere thema’s veelvuldig aan de orde geweest. Daar leest u meer over in dit jaarverslag. Hoewel dit jaarverslag dus een afsluiting is van een periode waar we met trots op kunnen terugkijken, betekent het dat er een eind komt aan wat we samen hebben opgebouwd. We gaan met zijn allen de komende jaren gewoon verder onder de noemer Onderwijscluster Gastvrijheid van de bedrijfstakgroep voedsel groen en gastvrijheid.
Ricardo Winter voorzitter btg HTVF
WNI/239571/2015
3/26
Inhoudsopgave 1
Algemeen
5
1.1 1.2
MBO Raad en btg HTVF Over de btg HTVF
5 5
1.2.1
Missie en visie
5
1.2.2 1.2.3
Doelstelling(en) Structuur
6 6
1.3
Kenniscentrum Kenwerk
8
2
Overzicht landelijke ontwikkelingen 2014
9
3
Activiteiten 2014
14
3.1 3.2
Transitie btg en voorbereiding sectorkamer Examenprofielen
14 14
3.3 3.4
Gebruikerstest herziene kwalificatiedossiers WDH: Sociale Hygiëne
14 15
3.5 3.6
WDH: Samenwerking horecabranches WDH en WDFD: BPV Handboeken
16 16
3.7
WDV: Servicedocument bakkers
17
3.8 3.9
WDV: Examencentrum NBC WDV: Docentenstages
17 18
3.10 3.11
WDTR: Samenwerking begeleiding internationale BPV WDTR, WDH, WDFD: Wedstrijden, conferentie en themadagen
18 18
3.12
Examenwerk
20
4
Vooruitblik naar 2015
21
Bijlagen
22
Bijlage 1 Bijlage 2
Samenstelling diverse gremia Organogram
23 25
Bijlage 3
Aangesloten mbo-scholen bij bedrijfstakgroep HTVF
26
WNI/239571/2015
4/26
1
Algemeen
1.1
MBO Raad en btg HTVF De bedrijfstakgroep Horeca, Toerisme en Recreatie, Voeding en Facilitaire Dienstverlening is één van de bedrijfstakgroepen van de MBO Raad, de brancheorganisatie voor mbo-scholen. De leden van de btg HTVF zijn vertegenwoordigers van de leden (mbo-scholen) van de MBO Raad die opleidingen in deze bedrijfstak aanbieden. De MBO Raad en de bedrijfstakgroep vervullen voor hun leden de volgende functies: 1. Belangenbehartiging (diplomaatrol): het gaat om het gemeenschappelijk belang, waarbij de MBO Raad/btg meer kan bereiken dan de individuele leden. 2. Extern bindende afspraken maken (onderhandelaarsrol): de MBO Raad/btg maakt namens de leden afspraken die gunstiger zijn dan wanneer de individuele leden elk afspraken maken. 3. Intern bindende afspraken (gilderol): versterken en profileren van de identiteit van de btgleden. 4. Dienstverlening (adviseursrol): de MBO Raad/btg levert advies, deelt kennis en informatie en dergelijke. 5. Zingeving (sociëteitsrol): via de MBO Raad/btg ontmoeten leden met eenzelfde referentiekader elkaar. De MBO Raad/btg heeft een netwerkfunctie.
1.2
Over de btg HTVF
1.2.1 Missie en visie De missie van de btg HTVF is weergegeven in de volgende punten: •
Btg HTVF is het platform voor innovatieve kennisuitwisseling voor de bij ons aangesloten leden: de btg opereert als initiatiefnemer en als opdrachtgever;
•
Btg HTVF heeft een signaal- en dienstverlenende functie richting de aangesloten leden, wat betreft onderwerpen en projecten die de HTVF-opleidingen betreffen;
•
Btg HTVF initieert en coördineert voor de leden branchegerichte projecten die de individuele roc-opleidingen overstijgen. Hierbij wordt structureel de relatie met de branche gezocht (co-makership);
•
is een platform voor informatie uitwisseling en voor het onderhouden van relaties tussen leden onderling en met de externe relaties. De btg faciliteert de netwerkfunctie en diplomatenrol;
•
Btg HTVF heeft een signaalfunctie (en incidenteel een adviesfunctie) richting MBO Raad;
De btg HTVF is het boegbeeld en de vertegenwoordiger naar landelijke gremia van de HTVFopleidingen in het mbo-veld.
WNI/239571/2015
5/26
1.2.2 Doelstelling(en) De opleidingen aangesloten bij de btg kunnen door het platform dat de btg biedt, meerwaarde voor individuele opleidingen en meerwaarde voor het mbo-onderwijs voor de Horeca, Toerisme en Recreatie, Voeding en Facilitaire Dienstverlening realiseren en daarmee aan importantie en kracht winnen. Dit doen de leden door samen te werken, krachten te bundelen en voeding aan elkaar en externe relaties te geven rondom onderwerpen die de (opleidingen verbonden aan) de btg betreffen. Interne samenhang van de btg en binding van de leden dragen bij aan de kracht en het gezag van HTVF-opleidingen in de branches. De btg doet uitspraken, die de belangen van de aangesloten btg leden dienen. Ook kan de btg situaties signaleren en gevolgen in kaart brengen, wanneer er onderwerpen spelen waarbij er tegenstrijdige belangen van leden spelen. De btg is in beeld daar waar er een onderwerp speelt dat de HTVF-opleidingen raakt maar geen eigendom is van een specifieke aangesloten instelling. Voor een breed draagvlak streeft de btg ernaar dat al de roc-opleidingen voor de HTVF-branches, lid zijn van de btg HTVF. De autonomie van de individuele roc’s is leidraad voor de activiteiten van de btg. Zo zijn de opleidingen van de roc’s autonoom wat betreft roc-specifieke thema’s en regionaal specifieke zaken.. 1.2.3 Structuur •
De leden van de btg
Van de btg HTVF kunnen mbo-scholen deel uitmaken die lid zijn van de MBO Raad en die volgens het crebo-register opleidingen verzorgen binnen de kwalificatiestructuur van kenniscentrum Kenwerk. Zij worden vertegenwoordigd door een gemandateerde sectordirecteur of opleidingsmanager, die direct betrokken is bij het onderwijs voor deze branche. • Algemene Ledenvergadering De Algemene Ledenvergadering komt tenminste 1 x per jaar bij elkaar om het Activiteitenplan inclusief begroting en het jaarverslag van de btg goed te keuren en vast te stellen. • Kerngroep De kerngroep is het door de leden van de bedrijfstakgroep benoemde bestuur van deze btg. De voorzitter van de kerngroep is als lid van een college van bestuur door de MBO Raad benoemd. De kerngroep: • bewaakt het (financiële) beleid van de btg • zorgt voor afstemming tussen de onderstructuren • is achterban voor de onderwijsgeleding van het bestuur van Kenwerk, het kenniscentrum in deze sector
WNI/239571/2015
6/26
• onderhoudt contacten met relevante actoren in de sector namens de leden. • Werkgroep Directeuren De gemandateerde sectordirecteuren/opleidingsmanagers van de leden met opleidingen in de betreffende richting (HTVF) De werkgroepen directeuren: • vertegenwoordigen de sector namens de leden • initiëren gezamenlijke projecten ter bevordering van de kwaliteit van de opleidingen in de sector. • organiseren kennisdeling in de sector • zijn de achterban van de Paritaire Commissies. • Onderwijswerkgroep / bpv werkgroep Teamleiders, bpv-coördinatoren van de leden van de btg • voeren beleid van de betreffende werkgroepen directeuren uit • organiseren kennisdeling over relevante thema’s • Ondersteuning btg HTVF De btg HTVF wordt in haar activiteiten vanuit de MBO Raad ondersteund door: • Rico Vervoorn, beleidsadviseur • Wilma van Nijen, secretariaat Daarnaast kunnen externe projectleiders / bureaus / deskundigen de btg HTVF op projectbasis ondersteunen.
WNI/239571/2015
7/26
1.3
Kenniscentrum Kenwerk Relatie tussen de bedrijfstakgroep en het kenniscentrum. Doelstelling van de btg op dit gebied. Kenwerk is het Kenniscentrum dat voor de sector HTVF de wettelijke opdracht heeft om de kwalificatiestructuur te ontwikkelen en te onderhouden. Daarnaast zorgt Kenwerk voor de erkenning van voldoende bpv bedrijven. In het kader van deze opdracht brengt Kenwerk arbeidsmarkt en onderwijs bij elkaar. De onderwijsgeleding van het bestuur van Kenwerk wordt in de achterban ondersteund door de kerngroep van de btg. Enkele bestuursleden zijn ook kerngroep lid van de btg. Kenwerk organiseert ook de paritaire commissies. Kenwerk heeft de paritaire commissies per branche georganiseerd, waardoor er vier paritaire commissies in dit kenniscentrum zijn. De onderwijsvertegenwoordigers van deze paritaire commissies zijn lid van, of hebben nauwe banden met de Werkgroep Directeuren van de betreffende branche. Deze onderwijsvertegenwoordigers worden door het bestuur van Kenwerk benoemd op voordracht van de MBO Raad. De Werkgroepen Directeuren fungeren als achterban voor de onderwijsleden van de vier paritaire commissies. Met de komst van de SBB zullen de wettelijke taken van de paritaire commissie per 1 augustus 2015 worden overgedragen aan de sectorkamer Voedsel, Groen en Gastvrijheid. Daar zullen sociale partners en onderwijs binnen de vastgestelde kaders en randvoorwaarden in gesprek gaan over de sectorale uitwerking van de afspraken over kwalificeren en examineren, als ook de bpv en mogelijk doelmatigheid. Meer informatie over Kenwerk: www.kenwerk.nl
WNI/239571/2015
8/26
2
Overzicht landelijke ontwikkelingen 2014 Algemeen De bedrijfstakgroepen zijn in 2014 in transitie geweest. Middels een bestuurlijke stuurgroep transitie btg’s zijn de doelen en ambities van de bedrijfstakgroepen herijkt en zijn kaders en uitgangspunten vastgesteld. Deze transitie had alles te maken met de landelijke transitie van kenniscentra naar de nieuwe samenwerkingsorganisatie SBB. De veertien bedrijfstakgroepen zijn in de loop van 2014 opnieuw ingericht naar acht nieuwe bedrijfstakgroepen die per 1 januari 2015 gaan opereren. De nieuwe bedrijfstakgroepen zijn meer geharmoniseerd en sterker bestuurlijk verankerd om de sectorale belangenbehartiging te versterken. Zij zijn het sectorale aanspreekpunt voor het sectoraal georganiseerde bedrijfsleven en andere stakeholders en er is een directe bestuurlijke verbinding gelegd met de nieuwe inrichting van zo genaamde sectorkamers binnen de nieuwe samenwerkingsorganisatie SBB. Daarnaast zijn de bedrijfstakgroepen in 2014 omgevormd naar het gremium waar sectorale last en ruggenspraak plaatsvindt. Bedrijfstakgroepen bevinden zich op het snijvlak van de aansluiting onderwijs-arbeidsmarkt en acteren onder meer op aspecten van de totstandkoming van nieuwe kwalificaties en landelijke afspraken rondom (standaardisering van) examinering, doelmatigheid en bpv. Naast onderwijs-arbeidsmarkt zijn en blijven de bedrijfstakgroepen met een onderstructuur van onderwijsclusters rond (crebo)clusters van opleidingen, branches en/of beroepsgroepen ook platfora waarbinnen aan kennisdeling en eventuele activiteiten/projecten wordt gedaan. Ze vervullen daarmee een schakel in de implementatievraagstukken van de opleidingen van aangesloten leden. De kennisdeling heeft betrekking op ontwikkelingen in landelijk beleid, maar ook op ontwikkelingen die raken aan de inhoud in betreffende sectoren. De sociëteitsfunctie die de bedrijfstakgroepen daarbij invullen draagt bij aan een overlegstructuur tussen vergelijkbare opleidingen van verschillende instellingen. Om de versterkte landelijke sectorale belangenbehartigende rol adequaat te kunnen vervullen is de beleidsondersteuning van de bedrijfstakgroepen met ingang van 1 januari 2015 uitgebreid. Thema’s die in 2014 speelden en waar btg’s aandacht aan hebben besteed: 1. Tussenstand Realisatie Regeerakkoord Rutte-2 Focus op Vakmanschap (FoV) is het actieplan wat reeds door het vorige kabinet is opgesteld en door Rutte-2 is overgenomen. Op 1 augustus 2014 moesten opleidingen voldoen aan de nieuwe eisen van ‘Doelmatige Leerwegen’ en ‘Modernisering Bekostiging’. De bedrijfstakgroep heeft in 2014 de aspecten van FoV regelmatig op de agenda gehad, kennis is gedeeld en uitgewisseld en waar nodig en mogelijk zijn afspraken gemaakt. De verkorting en intensivering van opleidingen zijn geregeld onderwerp van gesprek geweest. De invoering van entreeopleidingen in het mbo is daarbij een bijzonder element. De huidige niveau 1 opleidingen verdwijnen uit het beroepsonderwijs. In plaats daarvan komen de entreeopleidingen. Hier aan zitten nieuwe aspecten, zoals intake, doorstroomeisen naar mbo opleidingen e.d. Inhoudelijke aspecten en vragen zullen op de agenda van de btg staan. Deze en andere wettelijke veranderingen hebben op de (kennisdelings)agenda van de btg gestaan.
WNI/239571/2015
9/26
2. Herziening kwalificatiestructuur Als essentieel element in FoV is het komen tot een bijgestelde kwalificatiestructuur in 2014 grotendeels afgerond. SBB en kenniscentra hebben in 2014 de definitieve set kwalificaties opgeleverd. De bedrijfstakgroepen hebben in 2014 een zo genaamde gebruikerstest uitgevoerd en de nieuwe dossiers getoetst op haalbaarheid, uitvoerbaarheid en betaalbaarheid. De uitkomsten van de toets hebben geleid tot (kleine) bijstellingen in de dossiers voor de oplevering aan de toetsingskamer. Daarnaast is het vrijgeven van dossiers ook een moment om de inhoudelijke implicaties voor opleidingsteams te in te schatten en te bekijken waar samenwerking of productie van ondersteuningsinstrumenten gewenst of benodigd is. Dit heeft in ieder geval betekend dat er veel kennisdeling is geweest m.b.t. de inhoud van de nieuwe dossiers, de actualisatie van de examenprofielen op basis van de nieuwe dossiers als ook samenwerking aan examens binnen de, aan de btg, gelieerde examenstichtingen. De bedrijfstakgroepen hebben in 2014 toenemend korte lijnen onderhouden met paritaire commissies van de kenniscentra. Het nieuwe element van keuzedelen in de kwalificatiestructuur heeft met nadruk ook in de bedrijfstakgroepen geleid tot veel kennisdeling en bij een aantal zijn afspraken gemaakt om te komen tot de productie van gewenste keuzedelen. 3. Inrichting van Stichting Samenwerking Beroepsonderwijs Bedrijfsleven (SBB) In het regeerakkoord is sprake van een bezuiniging van 80% op de middelen van de kenniscentra vanaf 2016 (40% minder per 2015). Dit betekent dat de huidige 17 kenniscentra beroepsonderwijs-bedrijfsleven (KBB) in 2014/2015 worden afgebouwd voor wat betreft de wettelijke taken. De wettelijke taken worden door OCW uiterlijk per 1 augustus 2015 wettelijk belegd bij de nieuwe samenwerkingsorganisatie SBB. In 2014 en 2015 is SBB in transitie en is er hard gewerkt aan de inrichting van acht zo genaamde sectorkamers, die de wettelijke taken in paritair verband zullen behartigen. Dit heeft ertoe geleid dat 38 onderwijsleden in de nieuwe sectorkamers zijn benoemd. Deze zijn tevens ook kerngroeplid van de acht analoog ingerichte nieuwe bedrijfstakgroepen, waardoor er een directe bestuurlijke verbinding en last en ruggenspraak is geborgd tussen SBB en de MBO Raad. 4. Thema-adviescommissies • K&E In 2014 zijn de nieuwe kwalificatiedossiers volgens het nieuwe format opgeleverd. Deze worden in februari 2015 naar verwachting vastgesteld door de Minister. Scholen kunnen in 2015 meedoen aan het zo genaamde vrijwillig jaar. In augustus 2016 dienen alle scholen te starten met de nieuwe dossiers inclusief keuzedelen. Dit betekent dat btgs in 2014 en 2015 werk maken van implementatie van die kwalificatiedossiers, de aangesloten leden volop informeren en desgewenst met aangesloten scholen activiteiten ontplooien om in samenwerking tot ondersteuningsproducten te komen. In 2014 hebben verschillende btg’s in nauwe samenwerking met het georganiseerde bedrijfsleven de huidige examenprofielen geactualiseerd. In het examenprofiel zijn afspraken vastgelegd over examinering. Dit geeft duidelijkheid over wat wordt verwacht van het
WNI/239571/2015
10/26
bedrijfsleven in het examineringsproces. Het project wordt begin 2015 afgerond. Daarna worden het gepubliceerd op www.kwalificatiesmbo.nl. • Doelmatigheid In 2014 zijn voor alle instellingen studiebijsluiters beschikbaar gekomen. Deze bevatten de indicatoren studenttevredenheid, doorstroom naar hbo, jaarresultaat, kans op werk, gemiddeld startsalaris en kans op stage. In 2014 is een wetsvoorstel over de macrodoelmatigheid bij de Tweede Kamer ingediend. Dit wetsvoorstel is eind 2014 behandeld in de Tweede Kamer en moet nog door de Eerste Kamer worden afgehandeld. De invoeringsdatum hangt af van het voltooien van de parlementaire behandeling. Eind 2014 was de taakstelling van de adviescommissie doelmatigheid (de samenvoeging van de adviescommissie voor de minister en de geschillencommissie die de SBB zou instellen) nog een hangpunt. In 2014 heeft de SBB een advies over de kleine, unieke opleidingen aan de minister aangeboden. Eind 2014 heeft een verkenner een advies uitgebracht over een mogelijke nationale vakinstelling voor deze opleidingen. Deze verkenning is aangekondigd in de brief ‘Ruim baan voor vakmanschap; een toekomstgericht mbo’ van de minister van 2 juni 2014. In 2015 zal het overheidsbeleid m.b.t. deze opleidingen duidelijk worden. In 2014 heeft de SBB ook een advies uitgebracht over de positie van de opleidingen met een beperkt arbeidsmarktperspectief, in het spraakgebruik eerder ook wel pretopleidingen of populaire opleidingen genoemd. In 2015 zal duidelijk worden wat de minister met deze opleidingen wil. • BPV In de thema-adviescommissie bpv van SBB overlegden onderwijs en bedrijfsleven over het onderwerp bpv. Een van de punten die op de agenda stond, was de inrichting en uitvoering van de volgende bpv-monitor. De bpv-monitor moest de kwaliteit van de bpv in kaart brengen. De informatie die uit de bpv-monitor kon worden gegenereerd, maakte ook mogelijk dat veel gerichter kon worden ingezet op kwaliteitsverbetering van de bpv (bijvoorbeeld via de bedrijfstakgroepen). Een ander onderwerp waar de tac zich over boog, was het model erkenningsreglement van SBB dat de basis was voor de erkenningsreglementen van de kenniscentra. Er werd bezien waar er verruiming mogelijk was, mede met als doel extra bpvplekken te creëren. Dit gebeurde mede op basis van een inventarisatie van knelpunten die via de btg’s ware geïnventariseerd. 5. Doelmatige en duurzame (toekomstvaste) oplossingen uitwerken voor kleinschalige specialistische beroepsopleidingen. Komend jaar (2015) staan de pilots centraal. Hierin worden ervaringen opgedaan met het bouwen van duurzame oplossingen voor kleine, unieke opleidingen. Hierdoor ontstaat inzicht in
WNI/239571/2015
11/26
het geen er nodig is om kleinschalig specialistisch beroepsonderwijs voor Nederland te behouden: de contouren van een duurzame onderwijsinfrastructuur (eigen plek en eigen voorwaarden). Belangrijke aandachtspunten in de pilots zijn: • hoe kunnen kleinschalige opleidingen behouden blijven? • wat is het nut en noodzaak van een licentiemodel? • hoe baken je kleinschalige unieke opleidingen af? • hoe financier je kleinschalige unieke opleidingen? 6. Examinering Project professionalisering examenfunctionarissen In opdracht van de MBO Raad is MBO Diensten gestart met de uitvoering van het project ‘Focus op standaarden in Examinering’. Het project borduurt voort op de opbrengsten van het traject Examenprofiel. Het project concentreert zich op verdere kwaliteitsverbetering door standaardisering van examinering en het leveren van hoogwaardige service aan mboinstellingen ook in het kader van de herziene kwalificatiestructuur. Kwaliteitsverbetering examinering De mbo instellingen zijn uitgedaagd de kwaliteit van examinering duurzaam te verbeteren en dat zichtbaar te maken aan de Tweede Kamer en daarmee aan de maatschappij. De Minister van OCW heeft de ambitie uitgesproken het vertrouwen in de kwaliteit van de mbo-examens te willen herstellen en heeft daartoe in haar visiebrief (juni 2014) maatregelen aangekondigd. In de AV van november 2014 is een aantal besluiten genomen over de richting die we gezamenlijk op gaan, om enerzijds ongewenste maatregelen vanuit OCW voor onderwijsinstellingen te voorkomen en anderzijds de kwaliteit van examens in het mbo duurzaam te verbeteren. In dit kader is aan de btg’s gevraagd om in het activiteitenplan 2015 het thema examinering expliciet op te nemen en een investeringsagenda m.b.t. kwaliteitsverbetering examinering op te stellen. Doel is om per btg activiteiten te ontplooien die de kwaliteit van de examinering in de branche of bedrijfstak verbeteren. 7. Associate degree De Associate degree is per 1 augustus officieel ingevoerd als nieuwe tweejarige studie in het hoger onderwijs. De Ad wordt aangeboden onder verantwoordelijkheid van een hogeschool, maar er kan rond deze opleiding nauw worden samengewerkt met het mbo. Er kan alleen met een Ad worden gestart als hier echt behoefte aan is vanuit de arbeidsmarkt. Voor (een aantal samenwerkende) mbo-instellingen kan het interessant zijn om, op basis van regionale behoefte het gesprek met bedrijfsleven en hogescholen aan te gaan om een Associate degree programma aan te vragen. 8. Taal en Rekenen In schooljaar 2014-2015 zijn de eerste verplichte centrale examens ingevoerd in het mbo. Dit eerste jaar betreft het Nederlands voor niveau 4. Alle instellingen zijn bezig met de
WNI/239571/2015
12/26
voorbereidingen voor de centrale examinering (Nederlands, rekenen en Engels (niv 4), die uiteindelijk verplicht wordt voor alle mbo-opleidingen. Het afgelopen jaar is er politiek veel aandacht geweest voor de rekenexamens. Commissie Bosker heeft aanbevelingen gedaan voor de verbetering van de kwaliteit van de examens. Commissie Steur adviseert eind 2014 over een zorgvuldig invoeringstraject. Binnen de herziening van de kwalificatiedossiers is er speciale aandacht voor de beroepsgerichte taal- en rekeneisen. Binnen de paritaire commissie moet de vraag of er specifieke beroepsgerichte taal- en rekeneisen (met name moderne vreemde talen) moeten worden opgenomen in de dossiers. 9. Beroepskolom In de beroepsopleidingskolom speelden in 2013-2014 de volgende vraagstukken. • Vernieuwing van de sectorale beroepsgerichte programma’s in het vmbo. • De nieuwe experimenteerregelingen, zoals de vakmanschapsroute en technologieroute, waarbij er sprake is van een doorlopende leerlijn in (v)mbo. • Actieprogramma VNO-NCW en MKB Nederland ‘Naar een versterking van het vmbo’. • Afdoende in- en doorstroom in het vmbo naar mbo in relatie tot imago, intake en toelating als ook taal- en rekeneisen. • Nadere vooropleidingseisen voor toelating naar het hbo voor mbo-ers. • Bijzondere nadere vooropleidingseisen pabo. Voor de in- en doorstroom van en binnen het mbo zullen deze punten implicaties hebben voor het mbo-onderwijs. Bovenstaande vraagstukken zijn eind 2013 en in de loop van 2014 ofwel geïmplementeerd, dan wel van besluitvorming en/of wetgeving worden voorzien. Nadere informatie is te verkrijgen via Mieke de Haan, Ellen Verheijen en Jetske Woudstra, dossierhouders afdeling S&O.
WNI/239571/2015
13/26
3
Activiteiten 2014 2014 is voor de btg een jaar geweest waarin met veel activiteiten. Een deel van die activiteiten was voorzien en kwam vooral voort uit de gevolgen van: Focus op Vakmanschap, de herziening van de kwalificatiestructuur en de transitie naar de sectorkamers en de nieuwe btgstructuur. Een deel van de activiteiten was echter niet gepland: de beroering rond de Verklaring Sociale Hygiëne en het opheffen van NBC zijn daar voorbeelden van. In dit hoofdstuk leest u een samenvatting van een aantal van de activiteiten waar de btg HTVF zich dit jaar mee heeft bezig gehouden.
3.1
Transitie btg en voorbereiding sectorkamer De transitie van kenniscentra naar sectorkamers bij SBB heeft ook gevolgen gehad voor de organisatie en inrichting van de btg’s van de MBO Raad. Uitgangspunt is dat de btg’s direct gekoppeld zijn aan een sectorkamer. Dat betekent dat er 14 btg’s samen zijn gegaan in 8 nieuwe btg’s die analoog zijn ingedeeld aan de sectorkamers. De btg HTVF is hierbij gekoppeld aan de kappers, de opleidingen van SVO en de opleidingen van de aoc’s. Zij komen samen in de btg Voedsel, Groen en Gastvrijheid. De voorbereidingen voor deze nieuwe btg zijn halverwege 2014 geïnitieerd door de btg HTVF. In een aantal bijeenkomsten zijn de verschillende geledingen van de nieuwe btg met elkaar in gesprek gegaan over de inrichting van de nieuwe btg. Deze bijeenkomsten zijn ook de start geweest van de eerste stappen op weg naar de sectorkamer Voedsel, Groen en Gastvrijheid. In de eerste helft van 2015 wordt deze inrichting verder vormgegeven.
3.2
Examenprofielen In opdracht van het ministerie van OCW zijn kenniscentra en btg’s samen aan de slag gegaan met de herziening van de examenprofielen. In examenprofielen worden afspraken tussen georganiseerd bedrijfsleven en onderwijs vastgelegd voor de rol van het bedrijfsleven bij de examinering. Het streven van Kenwerk en btg HTVF was om de vijf examenprofielen die er waren binnen het domein van Kenwerk terug te brengen tot één gezamenlijk examenprofiel. Dankzij constructieve bijdrages van alle betrokkenen is dat ook daadwerkelijk gelukt. Eind 2014 is door alle paritaire commissie goedkeuring verleend aan één examenprofiel voor alle kwalificatiedossiers van Kenwerk.
3.3
Gebruikerstest herziene kwalificatiedossiers Na de gebruikerstests in 2013, waarin docenten en andere onderwijsvertegenwoordigers hun input konden geven op de in ontwikkeling zijnde kwalificatiedossiers, bleken er nog de nodige vraagtekens en bezwaren te zijn. Dat was een landelijke conclusie. Deze ronde van 2013 heeft geleid tot fikse aanpassingen aan de dossiers.
WNI/239571/2015
14/26
De aangepaste dossiers zijn in februari en maart van 2014 aan een tweede ronde gebruikerstests onderworpen. De btg HTVF heeft deze ronde in samenwerking met Kenwerk voor alle Kenwerkdossiers georganiseerd. De tests hebben mensen vooral bewust gemaakt van de inhoud en de impact van de nieuwe dossiers voor het onderwijs. Uiteindelijk hebben de paritaire commissies de input van de gebruikerstests besproken en waar nodig meegenomen in de ontwikkeling van de dossiers. WDFD: Dossier Dienstverlening In het kader van de herziening van de kwalificatiestructuur zijn in samenwerking met Kenwerk en Calibris de gebruikerstesten van het nieuwe, brede, dossier Dienstverlening niveau 2 georganiseerd. Dit dossier is een samenvoeging van Helpende Zorg en Welzijn, Sport en Bewegen, Leisure Assistant en medewerker Facilitaire Dienstverlening. De belangstelling voor deze gebruikerstest was enorm. Meer dan 120 belangstellenden hebben in congrescentrum Mennorode meegedacht over de invulling van dit nieuwe dossier.
3.4
WDH: Sociale Hygiëne In september 2013 maakte SVH via een brief aan de WDH en alle scholen kenbaar dat het recht op vrijstelling voor de Verklaring Sociale Hygiëne per direct was ingetrokken. In de brief werd verder vermeld dat dit niet of nauwelijks gevolgen had voor het behalen van het diploma, omdat de Verklaring Sociale Hygiëne geen diplomavereiste was. Men heeft daarom deze mededeling op dat moment voor kennisgeving aangenomen. In februari 2014 werd tijdens een bijeenkomst van Servicepunt Examinering MBO duidelijk dat een in een kwalificatiedossier opgenomen wettelijke beroepsvereiste wel degelijk een diplomavereiste is. Aangezien de Verklaring Sociale Hygiëne als wettelijke beroepsvereiste in een aantal dossiers was opgenomen, werd duidelijk dat het hebben van een Verklaring Sociale Hygiëne voorwaardelijk was voor het behalen van een diploma voor deze opleidingen. Aangezien er geen vrijstellingsregeling meer was, zou dat betekenen dat iedere student een SVH-examen zou moeten gaan doen. Vooral voor de eindexamenkandidaten van 2014 was dat door de tijdsdruk niet meer te organiseren. Nog afgezien van het feit dat dit een wijziging van de examenafspraken met de studenten zou betekenen. Samen met Kenwerk is de WDH daarom aan de slag gegaan om een oplossing voor deze nieuwe situatie te vinden. Dat is uiteindelijk gelukt: de wettelijke beroepsvereisten zijn met terugwerkende kracht uit de dossiers geschreven. In de nieuwe herziene kwalificatiedossiers zijn ook geen wettelijke beroepsvereisten meer opgenomen. De Verklaring Sociale Hygiëne is niet meer voorwaardelijk voor het behalen van een diploma bij de betreffende kwalificatiedossiers. Het in bezit hebben van een Verklaring Sociale Hygiëne biedt een beginnend beroepsbeoefenaar in de horecasector wel een grotere kans op een baan. De leden van de
WNI/239571/2015
15/26
WDH zijn ervan overtuigd dat de inhoud van de opleidingen ruimschoots dekkend zijn voor de eisen om in aanmerking te komen voor zo een verklaring. Daarom is de WDH opnieuw het gesprek aan gegaan met de toezichthouder op de Verklaring Sociale Hygiëne, de SVH, om de mogelijkheden voor een nieuwe vrijstellingsregeling te bespreken. Deze gesprekken hebben geleid tot het uitwerken van een vrijstellingsregeling die begin 2015 met de WDH-leden gedeeld wordt. Vanaf 2015 is er dan weer de mogelijkheid om een vrijstelling te krijgen voor de Verklaring Sociale Hygiëne.
3.5
WDH: Samenwerking horecabranches In 2008 is er een convenant gesloten tussen de btg HTVF-WDH en Koninklijke Horeca Nederland (KHN), waarin samenwerkingsafspraken zijn gemaakt. Dit jaar zijn gesprekken gestart om een vervolg te geven aan deze samenwerking. Dit onderwerp is regelmatig terug gekomen op de agenda van de WDH. In 2015 worden deze gesprekken voortgezet.
3.6
WDH en WDFD: BPV Handboeken De landelijke handboeken BPV zijn ontstaan uit een initiatief van de Werkgroep Directeuren Horeca (WDH). De afgelopen jaren is gebleken dat dit een succesformule is. Dat is twee jaar geleden aanleiding geweest voor de FD-geleding om bij dit project aan te sluiten. Na het besluit tot het digitaliseren en vertalen van de handboeken kwam er ook belangstelling vanuit de Toerisme-opleidingen. Mede n.a.v. deze belangstelling ontstond een discussie waar deze handboeken ondergebracht zouden moeten worden: bij de btg of bij de sectorale toets- en examenleverancier Examenwerk? Het resultaat van deze discussie is het besluit dat de Handboeken BPV, of de digitale variant daarvan, voor de herziene kwalificatiestructuur worden ontwikkeld en onderhouden door Examenwerk. Er zijn wel afspraken gemaakt over o.a. de beschikbaarheid voor niet-leden van Examenwerk, het gebruik van expertise en format van de huidige handboeken BPV. De Handboeken die gebaseerd zijn op de lopende kwalificatiestructuur blijven onder beheer van de btg. Deze handboeken blijven onderhouden worden tot de laatste lichting studenten in deze kwalificatiestructuur afzwaait. In 2014 is de stuurgroep tot besluitvorming gekomen om de ontwikkeling van (examen-) instrumenten voor de nieuwe KD’s volledig onder te brengen bij Examenwerk met de afspraak dat de huidige Handboeken onder de verantwoordelijkheid van de stuurgroep gecontinueerd worden. Met SVH is daarom het contract dat tot 2017 liep verlengd tot 2019 omdat verwacht wordt dat de laatste studenten dan nog met de huidige KD’s werken. Loopbaan en Burgerschap De pilotversie is succesvol opgeleverd door de werkgroep en wordt tot begin 2015 gepilot bij een testgroep van 36 studenten van ROC Mondriaan en Scholengemeenschap de Rooi Pannen, locatie Eindhoven. De werkzaamheden voor 2015 bestaan uit:
WNI/239571/2015
16/26
•
evaluatie en verbetersuggesties doorvoeren
• augustus 2015 brede beschikbaarstelling Op basis van pilotervaringen bekijkt de werkgroep in hoeverre dit handboek is te integreren met het beroepsgerichte deel. Internationaal vervolg Er is een handreiking opgesteld voor examinering in de BPV in het buitenland. Het document is vrij beschikbaar voor iedereen en beschikbaar voor alle leden van de btg HTVF. Digitaal De digitale versie van het ontwikkelingsgericht handboek is eind 2014 opgeleverd hiervoor zijn twee instructiebijeenkomsten georganiseerd. Voor de start van schooljaar 2015 wordt de brede beschikbaarstelling van het kwalificerend digitaal handboek verwacht. Hiervoor zijn in 2014 al voorbereidingen getroffen. Instructiebijeenkomsten worden georganiseerd voor scholen die met de kwalificerende handboeken gaan werken en voor scholen die de instructies van de
ontwikkelingsgerichte handboeken digitaal in 2014 niet hebben bijgewoond. 3.7
WDV: Servicedocument bakkers In het herziene kwalificatiedossier Bakker is gekozen voor 1 profiel uitvoerend bakker. In dit profiel worden de eisen voor brood en banketbakker gezamenlijk beschreven. Dat biedt de scholen veel ruimte om hun opleiding naar eigen inzicht vorm te geven. Om te borgen dat de opleidingen landelijk nog wel vergelijkbaar blijven, heeft de onderwijswerkgroep bakkers (OWGB) een servicedocument ontwikkeld, waarin richting wordt gegeven aan de invulling van de vaktechniek en vaardigheden die minimaal in de opleidingen terug zouden moeten komen. Het servicedocument is begin 2015 gereed.
3.8
WDV: Examencentrum NBC Afgelopen jaar werden bakkersopleidingen opgeschrikt met de mededeling dat de branche niet langer in staat was om de financiering van het landelijk examencentrum van het NBC in Wageningen voor 100% voor hun rekening te nemen. De benodigde middelen hiervoor zijn niet meer beschikbaar. Om de voortgang van het NBC na 1 augustus 2015 mogelijk te maken was het nodig dat het onderwijs ook hun deel van de financiering op zich zou gaan nemen. Het voorstel voor cofinanciering door het onderwijs dat door de branche is ingebracht heeft tot veel discussie geleid. Diverse onderhandelingspogingen hebben uiteindelijk niet tot een voor beide partijen acceptabel resultaat geleid. De conclusie aan het eind van het jaar is daarmee dat per 1 augustus 2015 het NBC examencentrum zal sluiten. Beide partijen zijn ervan overtuigd dat dit een groot verlies is voor de branche.
WNI/239571/2015
17/26
Inmiddels zijn initiatieven gestart om dit verlies op te vangen. Er wordt onderzocht of roc’s door nauwe samenwerking de examinering kunnen organiseren. Een ander initiatief is het onderzoeken van de mogelijkheid om een praktijkassessorenpool in het leven te roepen voor de examinering van de praktijkonderdelen.
3.9
WDV: Docentenstages In 2013 is de WDV een project gestart om de website www.docentenstages.nl te actualiseren en uit te breiden met de onderwerpen gastlessen en intercollegiaal klasbezoek. De start van dit project verliep moeizamer dan verwacht. Daarom heeft het project in 2014 een vervolg gekregen. Dat heeft geleid tot een uitgewerkt plan van eisen voor de website en contacten met een webdeveloper. Gedurende 2014 zijn echter ook de prioriteiten van de WDV verschoven. Daarom heeft de WDV besloten om dit project toch weer in de koelkast te zetten tot het moment dat er meer ruimte voor is in de plannen van de WDV.
3.10 WDTR: Samenwerking begeleiding internationale BPV In de WDTR is de organisatie van de internationale BPV een onderwerp dat regelmatig terugkomt op de agenda. Vanwege financiële en organisatorische redenen komt de buitenlandstage bij veel scholen onder druk te staan. Men is echter wel van mening dat deze internationale ervaring een meerwaarde heeft voor de toeristische opleidingen. Daarom is de WDTR in 2013 een kleinschalig project gestart met als doel: het onderzoeken van een mogelijke samenwerking bij de begeleiding van de internationale BPV. Een aantal leden uit het midden van het land (ROC Midden Nederland, Aventus, Deltion) is de uitdaging aangegaan om via dit project te onderzoeken wat er bij komt kijken om op deze manier samen te werken. De uitkomsten van dit project zijn in de vergadering van november 2014 gedeeld in de WDTR. Naar aanleiding van deze presentatie worden nu stappen ondernomen om de samenwerking uit te breiden met meer scholen.
3.11 WDTR, WDH, WDFD: Wedstrijden, conferentie en themadagen WDTR: Toerisme Bokaal 2014 - Landelijke wedstrijden studenten MBO Toerisme & Recreatie 2014 Op 12 maart vond de Toerisme bokaal 2014 plaats: dé jaarlijkse landelijke wedstrijden tussen studenten van alle Mbo-opleidingen Toerisme & Recreatie in Nederland. Toneel was het karakteristieke Leerhotel Het Klooster van het ROC Amersfoort. In totaal streden zo’n 90 studenten van 18 verschillende scholen in de categorieën Recreatie, Reizen en Frontoffice om de nationale titels. De gemengde teams bestonden uit leerlingen van de verschillende scholen en dus werd er vóór het evenement via social media al druk aan de voorbereiding van eerder verstrekte opdrachten gewerkt. Op 11 maart startten de teams na een officiële opening in Amersfoort met de laatste voorbereidingen op de wedstrijden, met de hulp van professionals uit het werkveld. Ook werden de studenten getraind door middel van rollenspellen met acteurs. De eerste dag werd afgesloten met een feestelijk diner in het Kloosterhotel, waarna de deelnemers onder
WNI/239571/2015
18/26
begeleiding van het hostessteam van De Rooi Pannen Toerisme / Recreatie Breda naar de Stayokay te Soest werden gebracht voor de overnachting. Woensdag vonden de (in opdracht van de landelijke werkgroep van de directeuren van de Mbo’s Toerisme en Recreatie georganiseerde) wedstrijden plaats. Bedrijfsleven en brancheorganisaties waren nauw betrokken bij de wedstrijden en namen zitting in de jury’s. De Recreatie-teams presenteerden zelfbedachte animatieprogramma’s; de Frontoffice-teams kregen te maken met de acteurs die in levensechte situaties aan de hotelreceptie het uiterste van deze Frontoffice-leerlingen vroegen en de Reizen-teams presenteerden hun reisarrangementen naar diverse Europese bestemmingen. De wedstrijddag werd gecompleteerd met een aantal waardevolle workshops. Het buitengewoon hoge niveau maakte het voor de vakjury erg moeilijk, maar uiteindelijk werden er bij de grote afsluiting van het evenement in elke categorie gouden, zilveren en bronzen medailles uitgereikt aan studenten van in totaal wel 15 scholen. Deze buitengewoon geslaagde editie van de Toerisme Bokaal kende daarmee een waardig slot. Organisatie en coördinatie van de wedstrijden is was dit jaar in handen van de afdeling Toerisme en Recreatie van Scholengemeenschap de Rooi Pannen in Breda. WDH: Horeca Conferentie De horeca conferentie van de WDH heeft op 26 en 27 maart in congrescentrum Blooming in Bergen plaatsgevonden. De conferentie had als thema: Ontwerp de horeca-opleiding van de toekomst. Na een introductie van een drietal inspirerende sprekers ging men ’s middags in verschillende groepen aan de slag met het ontwerpen van de ideale horeca-opleiding voor de toekomst. Voor het eerst waren ook studenten en bedrijfsleven aanwezig om hun input te geven op dit thema. De tweede dag hebben de deelnemers kennis gemaakt met de Broekerveiling en met een aantal regionale producten van West Friesland. In totaal hebben 95 docenten van de horeca-opleidingen aan deze conferentie deelgenomen. WDFD: Themadag FD Op woensdag 19 november heeft bij ROC Leiden de jaarlijkse themadag van de WDFD plaatsgevonden. Circa 60 medewerkers van de Facilitaire opleidingen hebben zich verdiept in: - De FD-er in de 21e eeuw - Van nieuw dossier naar nieuwe opleiding FD - Examinering in de praktijk
WNI/239571/2015
19/26
De dag werd mede een succes vanwege bijdragen van het Servicepunt Examinering MBO, Jan Kreeft (ISS) en Jeanette Toeter (Toeter Consultancy).
3.12 Examenwerk Examenwerk is de examenleverancier “voor het onderwijs, door het onderwijs” voor de opleidingen uit de branches van de btg HTVF. Per branche is er onder de koepel. Examenwerk een aparte stichting met een eigen examenbank. Het grootste deel van de leden van de btg HTVF is ook lid van minstens een van de stichtingen onder Examenwerk. In de kerngroep van de btg is de organisatie van Examenwerk tijdens een strategie dag in april ter sprake gekomen. De extra bestuurslaag, die voortkomt uit het hebben van een stichtingsbestuur van een koepel en aparte stichtingsbesturen voor de examenbanken was onderwerp van dit gesprek. In dit overleg is door de kerngroep de suggestie gedaan om de drie stichtingen met eigen examenbanken (SHE, LTTR, SLEBB) onder te brengen in 1 stichting Examenwerk met drie examenbanken. De besturen van de examenstichtingen hebben dit voorstel overgenomen, waarna een reorganisatietraject in gang is gezet bij Examenwerk. Dit traject wordt in de loop van 2015 afgerond. Vanaf dat moment is Examenwerk een stichting met verschillende examenbanken. Examenwerk naar Examenservices Door het wegvallen van Kenwerk is het bestuur van Examenwerk genoodzaakt geweest om te onderzoeken waar de ondersteuning en het beheer van Examenwerk ondergebracht kan worden. Dat werd voorheen uitbesteed aan Kenwerk. Na een aantal gesprekken met mogelijke gegadigden heeft het bestuur besloten om in zee te gaan met Examenservices in Nieuwegein. De afspraak is dat personeel en werkwijze van Examenwerk door Examenservices wordt overgenomen van Kenwerk.
WNI/239571/2015
20/26
4
Vooruitblik naar 2015 Vanaf 1 januari 2015 is de btg HTVF een onderstructuur van de nieuwe btg voedsel groen en gastvrijheid. De btg HTVF gaat verder onder de naam: onderwijscluster gastvrijheid (van de btg VGG). Het onderwijscluster gastvrijheid zal 2015 gebruiken om zich te goed te positioneren in de btg VGG en in relatie tot de sectorkamer en de marksegmenten van SBB. Het is belangrijk dat het onderwijscluster hier goed vertegenwoordigd wordt. Een evaluatie van de huidige interne organisatie van het onderwijscluster is onderdeel van deze positionering. In het kader van de invoering van de herziene kwalificatiestructuur (IHKS) wordt er een project met pilotscholen gedraaid bij de WDTR. Ook in de andere werkgroepen directeuren zullen activiteiten voor de invoering van de herziene kwalificatiestructuur worden ontplooid. Onderwijscluster gastvrijheid werkt via een aantal projecten aan de professionalisering van de examinering. Hierbij wordt ook de focus gelegd op de examinering van de herziene kwalificatiedossiers.
WNI/239571/2015
21/26
Bijlagen Bijlage 1 Samenstelling diverse gremia Bijlage 2 Organogram Bijlage 3 Aangesloten mbo-scholen bij bedrijfstakgroep btg HTVF
WNI/239571/2015
22/26
Bijlage 1 Samenstelling diverse gremia Samenstelling kerngroep Naam
Mbo-school
Functie in kerngroep
R.J.W. Winter
ROC van Amsterdam
voorzitter (CvB-lid)
H.C. de Bruijn
ROC Mondriaan
adviseur en vicevoorzitter
C.W.J. Rink
Rijn IJssel
lid, financieel contactpersoon
W.J.C.M. Rops
Summa College
lid, vanuit voorzitterschap WDH
M. Schoorel
ROC Leiden
lid, vanuit voorzitterschap WDV
L.H. de Keijzer-Wolff
Scholengemeenschap De Rooi Pannen
lid, vanuit voorzitterschap WDTR
J.W. Flierman
ROC van Amsterdam
lid, vanuit voorzitterschap WDFD
J.C.A.M. van Alphen
Scholengemeenschap De Rooi Pannen
lid, vanuit paritaire commissie (pc) HIC
C. Winkel
ROC van Amsterdam
lid, vanuit pc TRR
K. Buter
Rijn IJssel
lid, vanuit pc Voeding
Onderwijsleden bestuur kenniscentrum beroepsonderwijs bedrijfsleven Kenwerk Naam
Mbo-school
R.J.W. Winter
ROC van Amsterdam
C.W.J. Rink
Rijn IJssel
C. Dijks
Deltion College
vacature
Samenstelling paritaire commissie Paritaire commissies zijn de adviesorganen waarbinnen werkgevers, werknemers en mbo-scholen samenwerken aan de invulling van de wettelijke taak van het kenniscentrum. Dit is de kwalificatiestructuur en een kwalitatief en kwantitatief passend aanbod van bpv- en leerwerkplaatsen. De paritaire commissies adviseren het dagelijks bestuur van Kenwerk. Onderwijsleden paritaire commissie Horeca, Instellingskeuken en Contractcatering Naam
Mbo-school
Th. Moolenaar (vicevz)
ROC van Amsterdam
J.C.A.M. van Alphen
Scholengemeenschap De Rooi Pannen
A. Broodman (t/m juni)
ROC Mondriaan
L. Jans
Deltion College
D.L. Koldewijn
ROC van Twente
WNI/239571/2015
23/26
Onderwijsleden paritaire commissie Toerisme, Reizen en Recreatie Naam
Mbo-school
L.H. de Keijzer-Wolff (vz)
Scholengemeenschap De Rooi Pannen
I. Gunneweg
ROC Mondriaan
D. de Rooij
ROC Leiden
J.A. Veenstra
Koning Willem I College
C. Winkel
ROC van Amsterdam
Onderwijsleden paritaire commissie Bakkerij Naam
Mbo-school
H. Koppenhagen (vicevz*)
Àlbeda College
K. Buter
Rijn IJssel
P. Gravemaker
Zadkine
E.A.J. Swaab
ROC van Amsterdam
vacature Onderwijsleden paritaire commissie Facilitaire Dienstverlening Naam
Mbo-school
D.J. ter Wee (vz)
Landstede
A.M. Hillenaar
ROC Nijmegen
M. Schaatsbergen
Albeda College
G. Mookhoek
Zadkine
WNI/239571/2015
24/26
Bijlage 2 Organogram
ALV btg HTVF
Kerngroep btg HTVF
WDH Werkgroep Directeuren Horeca
Onderwijswerkgroep / BPV Horeca
WNI/239571/2015
WDTR Werkgroep Directeuren Toerisme en Recreatie
Onderwijswerkgroep / BPV Toerisme en Recreatie
WDFD
WDV Werkgroep Directeuren Voeding
Werkgroep Directeuren Facilitaire Dienstverlening
Onderwijswerkgroep /
Onderwijswerkgroep /
BPV Bakkerij
BPV Facilitair
25/26
Bijlage 3 Aangesloten mbo-scholen bij bedrijfstakgroep HTVF
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41
Albeda College Alfa-college Arcus College Aventus Da Vinci College Deltion College Drenthe College Friesland College Graafschap College ID College Koning Willem I College Landstede Leeuwenborgh Opleidingen MBO Amersfoort MBO Utrecht Noorderpoort Regio College Rijn IJssel ROC A12 ROC De Leijgraaf ROC Friese Poort ROC Gilde Opleidingen ROC Horizon College ROC Kop van Noord-Holland ROC Leiden ROC Midden Nederland ROC Mondriaan ROC Nijmegen ROC Nova College ROC Ter AA ROC Tilburg ROC TOP ROC van Amsterdam ROC van Flevoland ROC van Twente ROC West-Brabant Scalda Scholengemeenschap De Rooi Pannen Summa College SVO-opleidingen Zadkine
WNI/239571/2015
26/26
