Jaarverslag 2013 Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam

Jaarverslag 2013

Jaarverslag 2013 Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam

INHOUD

VOORWOORD .................................................................................................................. 2 LEESWIJZER .................................................................................................................... 3 1. PROFIEL VAN DE ORGANISATIE ...................................................................................... 4 1.1 Algemene identificatiegegevens .................................................................................... 4 1.2 Kernactiviteiten en nadere typering ............................................................................... 4 1.3 Kerninformatie............................................................................................................ 7 1.3.1 Missie ..................................................................................................................... 7 1.3.2 Visie ....................................................................................................................... 8 1.3.3 Kernwaarden ........................................................................................................... 8 1.4 Structuur van de organisatie ........................................................................................ 9 1.5 Toezicht .................................................................................................................... 11 1.6 Samenwerkingsrelaties ............................................................................................... 13 2. FINANCIËLE INFORMATIE ............................................................................................. 17 2.1 Kerncijfers Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam – Volwassenen ..................................... 18 2.2 Kerncijfers Mobiel Crisisteam Jeugd .............................................................................. 19 3. RISICO’S EN ONZEKERHEDEN ....................................................................................... 20 3.1 Financiële instrumenten .............................................................................................. 20 3.2 Jeugdtransitie ............................................................................................................ 20 3.3 Verzekeringsproblematiek ........................................................................................... 21 4. MAATSCHAPPELIJKE ASPECTEN ..................................................................................... 22 4.1 Samenleving en belanghebbenden ............................................................................... 22 4.2 Delen van kennis ....................................................................................................... 22 4.2.1 Congressen, symposia, workshops, werkbezoeken ...................................................... 23 4.2.2 Publicaties .............................................................................................................. 25 4.2.3 De Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam in het nieuws ................................................ 26 4.3 Rampen en crises....................................................................................................... 26 5. ONDERZOEK EN ONTWIKKELING ................................................................................... 27 5.1 Wetenschapsberaad ................................................................................................... 27 5.2 Wetenschappelijk Onderzoek: het Crisisdienstonderzoek ................................................. 28 5.3 Alcoholonderzoek in de Onderzoeksruimte .................................................................... 29 5.4 Thermometer van de Amsterdamse GGz ....................................................................... 29 6. ACTUELE ONTWIKKELINGEN IN HET ZORGPROCES .......................................................... 30 6.1 Kwaliteit van zorg ...................................................................................................... 30 6.1.1 Dwang en drang...................................................................................................... 30 6.1.2 Inbewaringstellingen ............................................................................................... 32 6.1.3 Suïcides ................................................................................................................. 33 6.1.4 Intensief Behandelteam Thuis ................................................................................... 34 6.1.5 Gespecialiseerd vervoer voor psychiatrische patiënten ................................................. 35 6.1.6 Harmonisatie Kwaliteitsbeoordeling in de Zorgsector ................................................... 36 6.2 ICT........................................................................................................................... 37 6.2.1 ECD - WebRAAP ...................................................................................................... 37 6.3 Communicatie ........................................................................................................... 38 6.4 Patiënttevredenheid ................................................................................................... 39 6.4.1 Bereikbaarheid en beschikbaarheid ............................................................................ 39 6.4.2 Tevredenheid patiënten en naastbetrokkenen ............................................................. 39 7. Medewerkers ............................................................................................................... 41 7.1 (Bij)scholing .............................................................................................................. 41 7.2 Medewerkerstevredenheid ........................................................................................... 43 8. WIE IS WIE ................................................................................................................. 44

BIJLAGEN


1

VOORWOORD Voor u ligt alweer de tiende editie van het jaarverslag van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam (SPA). En tiende editie zegt het al: in 2013 vierden we het tienjarig bestaan van de SPA en de crisisketen die we vormen met de politie en afdeling Vangnet & Advies van de GGD. Dit deden we middels een drukbezocht en uitermate geslaagd symposium in november.

Maar 2013 was in meerdere opzichten een bijzonder jaar. Het Intensief Behandelteam Thuis (IBT), dat in 2012 in het kader van ambulantisering en beddenafbouw als pilot startte met medewerkers van zowel Arkin als GGZ inGeest bleek in een behoefte te voorzien. Het enthousiaste team van betrokken pioniers is inmiddels pilot-af en IBT is sinds september 2013 in het reguliere aanbod binnen de SPA opgenomen. In 2014 wordt zelfs gestart met een tweede team. Samen met de crisisketenpartners en Ambulance Amsterdam is er binnen een projectgroep hard gewerkt aan de ontwikkeling van gespecialiseerd ambulancevervoer voor psychiatrische patiënten, inmiddels landelijk bekend als de Psycholance. Veel patiënten in crisis worden noodgedwongen en vaak met handboeien om, vervoerd door de politie. En als je dwang en drang terug wil dringen binnen de GGz, moet je aan het begin van het traject beginnen. In 2014 gaat u hier meer van en over horen. In 2013 is een recordaantal patiënten door de politie overgebracht naar onze psychiatrische onderzoeksruimtes (beter bekend als de SPOR). Een eenduidige oorzaak hiervoor is niet te geven. Effecten van bezuinigingen in de zorg zoals het verhoogd eigen risico van de ziektekostenverzekering en daarmee gepaard gaande zorgmijding, alsmede de ambulantisering, de druk op de schaarse bedden en daarmee gepaard gaande hogere doorloopsnelheid, zijn factoren die hierin mee lijken te spelen. Binnen het jeugddomein zitten we met gemeente en ketenpartners aan tafel ter voorbereiding op de jeugdtransitie in 2015. Een transitie die de nodige zorgen met zich meebrengt bij de professionals. Financieel gezien is 2013 het jaar waarin de bekostigingsproblematiek ten gunste van de financiering middels crisisdbc’s pijnlijk zichtbaar werd. In de oude financiering (Nza parameters) zouden we een mooi financiëel resultaat geboekt hebben, met de DBC bekostigingssystematiek komen we voor het eerst in ons tienjarig bestaan in de rode cijfers. En dat terwijl we binnen de bestaande formatie een groter aantal patiënten hebben ontvangen en bezocht. Dit bekostigingsprobleem speelt landelijk bij crisisdiensten en zal via GGz Nederland op de juiste plekken geagendeerd worden.

We willen onze waardering uitspreken naar onze medewerkers die niet alleen keihard gewerkt hebben om mensen in crisis snel en deskundig te helpen en verwijzers te ondersteunen maar ook, van cliëntbegeleider tot psychiater, de drive en betrokkenheid hebben getoond om actief aan de slag te gaan met kwaliteitsverbeterende projecten, hoe druk het ook was. Amsterdam mag hier trots op zijn.

Ed van leeuwen en Jeroen zoeteman


2

LEESWIJZER Het jaarverslag Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam 2013 dat voor u ligt, is een uitgave van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam (SPA). De SPA beoogt met deze uitgave transparantie te bieden aan patiënten, bestuurders en andere stakeholders over de ontwikkelingen en de gerealiseerde doelstellingen op het gebied van kwaliteit van zorg en financiën. Samen met de publicatie van feiten en cijfers wil de SPA haar maatschappelijke rol in de samenleving inzichtelijk maken. De jaarverantwoording van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam wordt conform de eisen zoals gesteld in het document ‘Jaarverantwoording zorginstellingen 2013’ van het ministerie van VWS op concernniveau door Arkin uitgevoerd.

Hoofdstuk 1 ‘Profiel van de organisatie’ informeert de lezer over de kerninformatie en wijze van opbouw, aansturing en toezicht van de organisatie. In hoofdstuk 2 ‘Financiële informatie’ wordt een overzicht gegeven van de gerealiseerde productie in aantallen en geld en het verloop hierin over de afgelopen vijf jaar. Hoofdstuk 3 ‘Risico’s en onzekerheden’ beschrijft de gevolgen van de DBC bekostigingssystematiek, de ontwikkelingen met betrekking tot de jeugdtransitie en de veranderingen in de vergoedingen voor onverzekerden die mogelijk effect hebben op de organisatie van de SPA. Hoofdstuk 4 ‘Maatschappelijke aspecten’ besteedt uitgebreid aandacht aan de rol van de SPA in de samenleving. Hoofdstuk 5 ‘Onderzoek en ontwikkeling’ geeft een overzicht van lopend en afgerond onderzoek. Hoofdstuk 6 ‘Actuele ontwikkelingen in het zorgproces’ ten slotte geeft inzicht in de initiatieven die het afgelopen jaar zijn genomen om de zorg voor de patiënten te ontwikkelen en te verbeteren. De patiënttevredenheid maakt onderdeel uit van dit hoofdstuk. Ook de ontwikkelingen op het gebied van scholing, informatietechnologie en communicatie zijn in dit hoofdstuk opgenomen. In hoofdstuk 7 ‘Medewerkers’ wordt aandacht besteed aan bijscholingsactiviteiten en de tevredenheid van de medewerkers. Tot slot is in hoofdstuk 8 een overzicht van ‘Wie is Wie’ opgenomen.

In bijlage 1 zijn tabellen en grafieken opgenomen die informatie geven over de patiëntenpopulatie, kwaliteit van zorg en efficiënty. Deze cijfers tonen het verloop over de afgelopen vijf jaar. In bijlage 2 worden de gestelde doelen bij de oprichting van de zorgketen crisis en de SPA beschreven. In bijlage 3 is een beschrijving van het zorgproces opgenomen en bijlage 4 bevat de colofon.


3

1. PROFIEL VAN DE ORGANISATIE

1.1 Algemene identificatiegegevens De Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam is onderdeel van Arkin en een samenwerkingsverband van Arkin en GGZ inGeest. Naam verslaggevende organisatie

Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam

Adres

Eerste Constantijn Huygensstraat 38

Postcode

1054 BR

Plaats

Amsterdam

Telefoonnummer

020 – 523 54 33

Identificatienummer Kamer van Koophandel

Arkin: 34310392

E-mailadres

[email protected] (manager bedrijfsvoering) [email protected] (manager behandelzaken)

Website

www.ggzspa.nl

1.2 Kernactiviteiten en nadere typering

Kerntaak De Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam biedt zorg aan mensen met acute problemen variërend van ernstige psychosociale problematiek tot zeer ernstige psychopathologie, al dan niet in combinatie met verslavingsproblematiek. De kerntaak is het op korte termijn uitvoeren van een consult op basis van specialistische diagnostische kennis met betrekking tot psychiatrische toestandsbeelden en psychosociale crises bij jeugdige en volwassen patiënten. Zo nodig wordt direct gestart met de behandeling.

Het MCT Jeugd maakt onderdeel uit van de SPA en biedt 24 uur per dag, 7 dagen in de week hulp aan gezinnen met kinderen en aan jeugdigen/kinderen in crisissituaties. Het gaat om psychiatrische (waaronder verslaving) en ernstige psychosociale crises, waarbij gevaar dreigt voor kind of omgeving. Het MCT Jeugd wordt ingeschakeld bij alle meldingen van crisis waarbij kinderen en jeugdigen betrokken zijn. Op deze manier wordt een totaalpakket van crisiszorg geboden; de hulpverlener van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam richt zich op de problematiek van de volwassenen terwijl de hulpverlener van het MCT Jeugd de zorg en opvang voor het kind organiseert.

Werkgebied Het werkgebied strekt zich uit over Amsterdam, een stad met een eigen dynamiek en een grote verscheidenheid aan culturen waar factoren die met name in een grote stad aan de orde zijn een rol spelen, bijvoorbeeld een groot aantal allochtonen die een verhoogd risico op psychopathologie hebben die tot meer crisis leiden.


4

Het MCT Jeugd bedient ook het ROA (Regionaal Orgaan Amsterdam) gebied. Dit is een samenwerkingsverband van zestien gemeenten in de regio Amsterdam, namelijk: Aalsmeer, Amstelveen, Amsterdam, Beemster, Diemen, Edam/Volendam, Haarlemmermeer, Landsmeer, Oostzaan, Ouder-Amstel, Purmerend, Uithoorn, Waterland, Wormerland, Zaanstad en Zeevang.

Continuïteit van zorg De Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam maakt onderscheid tussen openbare geestelijke gezondheidszorg en algemene geestelijke gezondheidszorg. 49% van het aantal meldingen betreft OGGz consulten die 24 uur per dag, 7 dagen in de week binnenkomen via de politie en de GGD, afdeling Vangnet & Advies. 51% van het aantal meldingen betreft AGGz consulten die buiten kantooruren binnenkomen via verwijzers zoals huisartsen, EHBO posten en/of andere hulpverleningsinstanties. De Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam is 24 uur per dag, 7 dagen in de week bereikbaar voor openbare geestelijke gezondheidszorgzaken. Buiten kantooruren handelt de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam ook de algemene geestelijke gezondheidszorgzaken af. Het MCT Jeugd handelt buiten kantooruren jeugdhulpverleningszaken af van Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam (BJAA), Raad voor de kinderbescherming, Spirit, Advies- en Meldpunt Kindermishandeling en de Kindertelefoon.

Het crisiswerk dat overdag in de regio’s wordt gedaan bij de vier Acuur Behandelteams (ABT) wordt buiten kantooruren voortgezet in de SPA en andersom. Overdag wordt de zorg dicht in de buurt van de patiënt uitgevoerd. Buiten kantooruren wordt deze zorg uitgevoerd vanuit één centrale plek voor de hele stad. Door de verbondenheid van de ABT’s/SPA kan de zorg die buiten kantooruren start direct de volgende dag in de regio worden voortgezet en flexibel worden omgegaan met wachtlijsten. Een crisis is na het eerste contact niet altijd meteen gestabiliseerd en/of de zorg kan door de vervolgbehandelaar niet altijd naadloos worden overgenomen. In een beperkt aantal vervolgcontacten kan tijdens kantooruren de crisiszorg door de regionale ABT’s worden afgerond waarna de patiënt kan worden overgedragen naar reguliere zorg. De Acuut Behandelteams en overige afdelingen van de Amsterdamse GGz instellingen kunnen een beroep doen op de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam om patiënten buiten kantooruren te zien en intensieve zorg te leveren en zo bijvoorbeeld een opname voorkomen (zie figuur 1 Crisiszorgketen op blz. 7).

Sinds eind 2012 maakt het Intensief Behandelteam Thuis deel uit van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam. Dit team zorgt ervoor dat opnames worden voorkomen of verkort door middel van intensieve thuiszorg. Omdat dit team onderdeel uitmaakt van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam kunnen patiënten die voor IBT in aanmerking komen direct worden overgedragen. De hulpverleners van het IBT werken nauw samen met de behandelaars van verschillende zorgprogramma’s zodat de behandeling van de stoornis zo snel mogelijk kan worden gestart (zie ook 6.1.4. Intensief Behandelteam Thuis op blz. 34).


5

Expertise De hulpverleners van de ABT’s draaien diensten in de SPA en zo wordt de expertise op het gebied van crisisinterventie, zorglogistiek en op het gebied van dwang en drang in de grote stad 24 uur per dag, 7 dagen in de week gewaarborgd. Door het bundelen van verschillende doelgroepen in psychiatrische en/of verslavingscrisis (ouderen, volwassenen en jeugd) in een grote stad, op het gebied van openbare en algemene geestelijke gezondheidszorg en in verschillende fasen (tijdens vervoer, op het politiebureau, in de onderzoeksruimte), ontstaat volume waarmee de hulpverleners van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam hun expertise verder kunnen ontwikkelen; niet alleen op het gebied van crisisinterventie maar ook op het gebied van zorglogistiek en dwang en drang. Hiermee kan de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam uitgroeien tot expertisecentrum met een behandel-, consultatie- en opleidingsfunctie. Door samenwerkingsverbanden met gemeentelijke instanties en andere, al dan niet commerciële, (zorg)instellingen en in overleg met patiënten- en naastbetrokkenenorganisaties wil de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam haar expertise inzetten ten behoeve van patiënten die acute psychische en psychiatrische zorg, zo nodig in combinatie met verslavingszorg.

Onderzoek De situatie in Amsterdam is uniek; een goed ontwikkelde GGz in een grote moderne stad die wordt aangeboden vanuit één organisatie! Dat is een positie die een schat aan informatie levert. De Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam vormt in combinatie met de Acuut Behandelteams een uniek voorportaal voor grootstedelijke acute OGGz en AGGz problematiek. De grote concentratie van crises op het gebied van psychiatrie in een grote stad vormt een ideale plek om onderzoek te doen binnen een grote populatie. De Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam is daarmee een soort thermometer voor de staat van de GGz in de stad. De Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam kan verder fungeren als onderzoekscentrum op andere gebieden. De omvang van de populatie is voldoende groot om te kunnen bepalen of een bepaalde aanpak werkt of niet en de mate van invloed van bepaalde (stadse) invloeden bij psychiatrische en psychosociale crises.

In bijlage 3 is een uitgebreide beschrijving van het zorgproces voor volwassenen en kinderen opgenomen.


6

Figuur 1 Crisiszorgketen Signaleren & Screenen

Interveniëren

Behandelen

ABT* (Arkin): Centrum/OudWest, Noord, Oost/Zuid-Oost (incl. Diemen) ABT* (GGZ inGeest): Zuid/Nieuw-West

In 49% van de gevallen betreft het OGGz zaken. De politie signaleert en de GGD screent, 24 uur per dag, 7 dagen per week. De Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam incl. MCT Jeugd biedt snelle crisisinterventie voor volwassen en jeugdige patiënten.

Verwijzers Reguliere behanKlinieken

In 51% van de gevallen betreft het AGGz zaken, buiten kantooruren. Binnen kantooruren worden deze consulten door de regionale GGz instellingen verzorgd.

Verlenen van basisbehoefte Verrichten van onderzoek op basis van specialistische diagnostische kennis m.b.t. psychiatrische en ernstige psychosociale toestandsbeelden Vertalen van hulpvraag naar korte termijn behandelplan Verzorgen van opname (met maatregel) Verzorgen vrijwillige opname Doorverwijzen voor behandeling ABT* Terugverwijzen naar reguliere behandelaar Terugverwijzen naar verwijzer

Jeugd hulpverleningsinstanties

Intensief Behandelteam Thuis

TOA**: tijdelijke onvrijwillige opname)

KCC***: tijdelijke vrijwillige opname

* Acuut Behandelteam ** Tijdelijke Overbruggingsafdeling (Arkin) *** Kortdurend Crisiscentrum (GGZ inGeest)

1.3 Kerninformatie

1.3.1 Missie De Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam is een ambitieuze organisatie voor de acute psychiatrische gezondheidszorg voor de hele stad. Kenmerken in de bejegening van onze interne en externe klanten zijn gastvrijheid, deskundigheid, bereidwilligheid en veiligheid. We proberen op een zo professioneel, empatisch en doeltreffend mogelijke wijze crisisinterventies te doen waarbij we psychiatrische zorg en psychosociale hulpverlening bieden. Het doel is om de continuïteit van zorg te waarborgen of zorg te initiëren. We vinden het belangrijk dat de omgeving, waaronder de eigen behandelaar indien aanwezig, hier zo veel mogelijk bij wordt betrokken omdat we van mening zijn dat deze systemische benadering een positieve invloed heeft op het functioneren van de patiënt, zijn/haar autonomie bevordert, het draagvlak van de omgeving vergroot en de overlast voor de maatschappij vermindert of wegneemt. We passen zo min mogelijk dwang en drang toe en houden rekening met de sociale en culturele achtergrond van de patiënt en de naastbetrokkenen. De Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam is erop gericht om haar verwijzers als politie, GGD en huisartsen tevreden te houden. Begrip voor elkaars mogelijkheden en verantwoordelijkheden bevordert een effectieve samenwerking en lijdt tot efficiënte patiëntenzorg.


7

Verder wil de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam een goede buur zijn in het kader van beperking van mogelijke overlast en wordt gestreefd naar een financieel gezonde organisatie.

1.3.2 Visie De Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam wil hét GGz aanspreekpunt zijn op het gebied van zorg aan mensen met acute problemen variërend van ernstige psychosociale problematiek tot zeer ernstige psychopathologie, al dan niet in combinatie met verslavingsproblematiek in een stedelijke context met betrekking tot openbare en algemene geestelijke gezondheidszorg.

1.3.3 Kernwaarden De kernwaarden van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam zijn: •

Niet ‘kletsen’ maar doen, discussie achteraf

•

Iedereen is welkom

•

24/7 procesmanagement

•

Veiligheid & gastheerschap

•

Duidelijk product en signatuur

In het contact en in de samenwerking met onze in- en externe klanten nemen we een ‘Can Do’ houding aan. Dit betekent bijvoorbeeld dat bij vraagstukken waarbij de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam niet direct een antwoord heeft, wordt meegedacht over alternatieve oplossingen. De kernwaarden vormen het uitgangspunt in de werkwijze van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam en in de contacten met patiënten, naastbetrokkenen, verwijzers, medewerkers en interne en externe samenwerkingspartners en helpen bij de realisatie van de gestelde doelen.


8

1.4 Structuur van de organisatie

De Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam valt onder de directie van de Business Unit Hoogintensief, een van de drie Business Units binnen Arkin (zie figuur 2 Vereenvoudigd organigram).

Figuur 2 Vereenvoudigd organigram Raad van Bestuur Arkin

Raad van Bestuur GGZ inGeest

BU (1 van 3) Hoogintensieve Zorg

Circuit (1 van 7) Acute Psychiatrie

Cluster Toeleiding & Spoed Management: E.van Leeuwen J. Zoeteman

ABT ZNW Stedelijke kortdurend Crisiscentrum Overige afdelingen

Overige afdelingen

ABT COW ABT Noord ABT OZO/ Diemen

SPA incl. IBT, MCT Jeugd

Tijdelijke overbruggingsafdeling

Het management van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam legt indirect verantwoording af aan de Raden van Bestuur van Arkin en GGZ inGeest.

Het management van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam is inhoudelijk verantwoordelijk voor de Tijdelijke Overbruggingsafdeling (TOA). De organisatorische verantwoordelijkheid is belegd bij de Kliniek 1e Constantijn Huygensstraat (Arkin).

Aansturing De aansturing van de SPA is georganiseerd volgens het duaal leiderschapsmodel waarbij de manager bedrijfsvoering en de manager behandelzaken integraal verantwoordelijk zijn. De manager behandelzaken is medisch eindverantwoordelijk en meewerkend lid van het psychiaterteam. De ABT’s Centrum/Oud-West (COW), Noord en Oost/Zuid-Oost/Diemen (OZO) hebben ieder een hoofd. Deze hoofden, de coördinator van het Intensief Behandelteam en de coördinator van het MCT Jeugd zijn de belangrijkste aanspreekpunten voor de medewerkers uit de teams die diensten draaien in de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam en vallen direct onder het management van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam. Het ABT Zuid/Nieuw-West (ZNW) heeft een eigen afdelingsmanager waarmee intensief wordt samengewerkt. Deze afdelingsmanager legt geen verantwoording af aan het managementteam van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam. Het team van B-verpleegkundigen en het portiers/cliëntbegeleidersteam vallen direct onder het management van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam.


9

Procesmanagementmodel Binnen de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam wordt gebruik gemaakt van het zogenaamde procesmanagementmodel. Dit houdt in dat van de ketenpartners van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam (politie, GGD en GGz) 24 uur per dag, 7 dagen in de week een beslissingsbevoegde op managementniveau bereikbaar is voor de medewerkers van de eigen organisatie in geval van onvoorziene, complexe situaties of om problemen of grote meningsverschillen op te lossen. Ook Huisartsenposten Amsterdam neemt hieraan deel. Het procesmanagementmodel zorgt ervoor dat problemen of meningsverschillen niet op de werkvloer hoeven worden opgelost. Medewerkers dragen de kwestie over aan de betreffende procesmanagers die vervolgens een beslissing nemen waarbij het uitgangspunt is: snelle en adequate zorg voor de patiënt, evaluatie vindt achteraf plaats. Het besluit wordt vervolgens teruggekoppeld naar de eigen teams ter verdere afhandeling. Op deze manier komt de samenwerking tussen de samenwerkende partijen op de werkvloer niet onder druk te staan en kunnen de hulpverleners zich richten op hun kerntaak.

Teamsamenstelling Het team dat de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam draaiende houdt, bestaat uit vaste medewerkers als B-verpleegkundigen, portiers/cliëntbegeleiders, medewerkers van de ondersteunende afdelingen en uit hulpverleners van de twee Amsterdamse GGz instellingen. De samenwerking binnen de teams is interdisciplinair en intensief. Het MCT Jeugd is een gespecialiseerd team van vaste hulpverleners bestaande uit psychologen, (ortho)pedagogen en gezinstherapeuten. Het IBT team bestaat uit een psychiater, arts-assistent, psycholoog, SPV’en en verpleegkundigen. Op 31 december 2013 waren in de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam (inclusief MCT Jeugd en IBT) in totaal 123 medewerkers werkzaam waarmee het dienstenrooster werd ingevuld. De samenstelling van het team is als volgt. 8

B-verpleegkundigen

8

portiers/cliëntbegeleiders

20 psychiaters 79 hulpverleners waaronder 26 spv’en, 40 arts-assistenten, 5 (GZ)psychologen, 4 (ortho)pedagogen en 4 verpleegkundigen. 7

secretariële en administratieve medewerkers

1

WebRAAP systeembeheerder


10

Figuur 3 geeft de opbouw van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam schematisch weer.

Figuur 3 Schematische weergave opbouw Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam

ABT Centrum Oud-West

ABT Noord

MCT Jeugd

Intensief Behandelteam Thuis MCT Jeugd MCT Jeugd

ABT Zuid Nieuw-West

ABT Oost Zuid-Oost

1.5 Toezicht

Bij de start van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam in 2003 zijn door de gemeente Amsterdam doelstellingen in het kader van de Openbare Geestelijke Gezondheidszorg gesteld. Daarnaast heeft de Amsterdamse GGz zichzelf destijds ook een aantal doelen gesteld (zie bijlage 2). Deze doelen zijn ook in 2013 onveranderd van kracht. Op frequente basis wordt met de belanghebbende partijen de realisatie van de doelen getoetst: -

Wekelijks vindt het procesmanagement overleg plaats tussen de procesmanagers van de crisiszorgketen (dit zijn de beslissingbevoegde sleutelfiguren van de GGD, politie, de verslavingszorg en de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam). Ook GGZ inGeest neemt deel aan dit overleg zodat casussen over heel Amsterdam en Amstelveen besproken kunnen worden. Verder nemen ad hoc afgevaardigden van andere organisaties waarmee in de crisiszorgketen wordt samengewerkt deel aan dit overleg, bijvoorbeeld Ambulance Amsterdam, afdeling AGZ van de GGD, Nederlands Instituut voor Forensische Psychiatrie en Penitentiair Psychiatrisch Centrum.

-

Iedere maand wordt de realisatie van de doelstellingen besproken tijdens het overleg van de twee GGz instellingen waarbij het management van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam en de afdelingsmanager van het Acuut Behandelteam Zuid/Nieuw-West aanwezig is.


11

-

Ieder kwartaal wordt de ontwikkeling en voortgang op gebied van financiën, organisatie en beleid besproken tijdens het formeel kwartaaloverleg met de controller en de directie van de BU Hoogintensief.

-

Het management van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam en de Raden van Bestuur van de samenwerkende GGz instellingen kwamen in 2013 één keer samen. Daarnaast werden de RvB’s via een schriftelijke rapportage geïnformeerd over onderwerpen als productie, zorgprojecten, financiering en managementinformatie.

Door middel van verschillende rapportages krijgt het management van de SPA duidelijk inzicht in de resultaten op dat moment, zodat kan worden bepaald of de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam de geplande hoge kwaliteit van zorg levert en hoe de werkelijke productie zich verhoudt tot de begrote productie. Op basis van deze rapportages kunnen de plannen zo nodig worden bijgesteld.

Maandelijkse Spor rapportage De portiers/cliëntbegeleiders van de SPA houden in samenwerking met de politie een overzicht bij van het aantal overgebrachte personen en de regio’s van waaruit deze personen zijn overgebracht naar de Onderzoeksruimte. Deze informatie wordt verwerkt in een maandelijkse rapportage.

Maandbericht In het maandbericht zijn de productiecijfers in aantallen en geld opgenomen alsmede een overzicht van de kosten. Dit maandbericht geeft een actueel inzicht in de financiële situatie van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam en wordt door het management van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam met de directie van de BU Hoogintensief besproken.

Kwartaalbericht Het kwartaalbericht geeft een overzicht van het verloop van de voor dat kwartaal geplande initiatieven en de productie in aantallen en geld. De kwartaalrapportage bespreekt het management van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam met de directie van de BU Hoogintensief.

Jaarverslag In het Jaarverslag Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam wordt uitgebreid verslag gedaan van de ontwikkelingen op het gebied van zorgen dienstverlening, organisatie en financiële resultaten. Alvorens dit verslag wordt gepubliceerd, wordt deze officieel vastgesteld door de Raden van Bestuur van Arkin en GGZ inGeest.


12

1.6 Samenwerkingsrelaties

Vanwege de intensieve samenwerking tussen de twee GGz instellingen, verwijzers en andere gemeentelijke instanties zijn het management en de medewerkers van al deze betrokken instanties zeer op elkaar gericht en vindt frequent gepland en ad hoc overleg plaats. Daarbij is ook aandacht voor scholing van samenwerkingspartners op het gebied van psychiatrie.

Politie, GGD De Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam, inclusief het MCT Jeugd, werkt zeer nauw samen met de politie en GGD waar het gaat om patiënten die in het kader van de OGGz zorg behoeven. In 2013 richtten de politie, GGD, Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam en Ambulance Amsterdam een stedelijke werkgroep op met als doel een goede samenwerking te realiseren voor patiënten met acute somatische beelden met psychiatrische symptomen. Deze werkgroep heeft intensief samengewerkt aan een richtlijn Excited Delirium Syndrome die in oktober werd gepresenteerd. Vervolgens is een start gemaakt met een richtlijn voor GHB intoxicatie. Verder heeft de politie eind 2013 het verzoek gedaan om ook verwarde personen in de regio Amstelland (Amstelveen, Uithoorn, Aalsmeer, Ouder Amstel) buiten kantooruren over te kunnen brengen naar de Onderzoeksruimte. Daarmee is de werkwijze op het gebied van OGGz buiten kantooruren, binnen de regio Amsterdam-Amstelland eenduidig georganiseerd voor politie, GGD en GGz. Deze werkwijze wordt in 2014 ingevoerd.

Om de goede samenwerking binnen de Amsterdamse crisiszorgketen te vieren, organiseerde de SPA ter gelegenheid van het 10-jarig bestaan een medewerkersfeest. Ook de collega’s van de politie en de GGD werden hiervoor uitgenodigd.

"De GGZ, GGD en politie zijn op dit moment volop bezig om de onderlinge werkafspraken onder de loep te nemen en deze, indien nodig, opnieuw op te schudden om voor de komende jaren zo goed mogelijk ten dienste te kunnen zijn voor kwetsbare Amsterdammers. Nu komt het erop aan, dat we als ketenpartners vertrouwen blijven houden in elkaars toegevoegde waarde en authenticiteit. De gezamenlijke inspanning met de Ambulancedienst is hier een goed voorbeeld van. Vervoer van kwetsbaar verwarde mensen wordt vanaf april niet meer door de politie, maar op humane wijze door de Psycholance uitgevoerd. Vanuit onze gezamenlijkheid kunnen wij alles aan...alle hens aan dek....er staan namelijk nog meer veranderingen op stapel! Echter met onze blik op de toekomst gericht zullen wij soms moeilijke beslissingen moeten nemen. Ons uitgangspunt zal hierbij altijd de kwetsbare Amsterdammer zijn."

Frans van Gelderen en Christa Mooij Politie Amsterdam-Amstelland Eenheid Problematische Personen


13

“Een psychotische jongeman veroorzaakt zoveel gewelddadig overlast dat hij in verschillende stedelijke projecten opvalt. Steeds weer is de vraag: moet justitie zich hiermee bezighouden of is de psychiatrie aan zet? Door een gedeelde verantwoordelijkheid binnen de crisiszorgketen voorkom je discussie over verantwoordelijkheden en is het efficiënter werken. Separaat werken heeft, zeker bij complexe Amsterdamse cases, een groter risico op gewelddadige incidenten, onderbehandeling en onbegrip tussen de stedelijke partners. Daarom werken we samen…” Wilco Tuinebreijer, psychiater GGD Amsterdam MGGZ, Vangnet & Advies

Ambulance Amsterdam Ook met Ambulance Amsterdam is in 2013 intensief samengewerkt binnen de projectgroep ‘Gespecialiseerd vervoer psychiatrische patienten’, de zogenaamde Psycholance.

“Samen met de partners in de Amsterdamse crisisketen waaronder de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam zijn we erin geslaagd om een nieuw zorgproduct te ontwikkelen: de Psycholance. Het entrepreneurshap van de SPA was hierbij zeer prikkelend en behulpzaam. Innovaties doorvoeren in het belang van de patiënten is wat hierbij continue vanuit de SPA het uitgangspunt is geweest. De samenwerking zoeken en de koers bestendigen, is wat je aan de medewerkers van de SPA kunt overlaten. Wat een Engelse autodidact op het gebied van natuurlijke historie, biologie en geologie lang geleden al zei, geldt ook bij de continue veranderingen in de gezondheidszorg: ‘In the long history of humankind (and animal kind, too) those who learned to collaborate and improvise most effectively have prevailed.’ – Charles Darwin

Johan Lust, Ambulance Amsterdam Adjunct Hoofd Ambulancezorg (MScBA)


14

Huisartsenposten Amsterdam, EHBO en andere erkende verwijzers De samenwerking met de Huisartsenposten Amsterdam, EHBO posten en andere erkende verwijzers richt zich op de AGGz. Bij vragen of problemen weten de huisartsen en andere erkende verwijzers het management van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam goed te vinden. Het management van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam streeft ernaar ieder jaar een bezoek aan alle huisartsenposten te brengen om de samenwerking te bespreken.

“Al meerdere jaren kan ik vanuit Huisartsenposten Amsterdam tevreden berichten over de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam. De bereikbaarheid is goed. De overdracht van patiënten gaat volgens afspraak. Bijzonder blijft de getrouwheid waarmee het management van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam jaarlijks alle posten bezoekt voor overleg met een delegatie van de huisartsen. Wij vinden dat de SPA de huisartsenzorg in de zorg voor Amsterdamse GGz patiënten zeer ter zijde staat.”

Rien van Hoeve Huisartsenposten Amsterdam Directeur

Jeugdhulpverleningsinstanties Het MCT Jeugd werkt nauw samen met Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam, Raad voor de Kinderbescherming, Advies- en Meldpunt Kindermishandeling, Kindertelefoon, Spirit, Altra en de Bascule.

“De Jeugd heeft de toekomst. En die toekomst is ongewis, zoals het hoort. Mijn glazen bol (Blokker, E. 4,99) orakelt over ‘synergievoordelen, schaalvoordelen, kennisdeling en verbeterde marktbenadering’. Dat klinkt niet helemaal gezond -een tikje koortsachtig-, maar mijn duiding luidt: MCT Jeugd en het Crisisteam van BJAA werken zo soepel samen dat ze niet meer uit elkaar te houden zijn. Op naar een mooie toekomst. Vooral voor de jeugdige klanten.”

Geert van Wesemael Crisisteam BJAA GZ psycholoog


15

Afspraken over de samenwerking met verwijzers worden vastgelegd in protocollen en convenanten. In 2013 zijn de bestaande samenwerkingsafspraken met het OLVG herzien en aangepast. Verder heeft de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam gedurende 2013 samenwerkingsafspraken gemaakt met: •

Molemann Tielens, een ambulante GGz instelling gespecialiseerd in de behandeling en de begeleiding van patiënten met psychotische klachten en aanverwante stoornissen;

•

De Waag, de oudste en grootste aanbieder van ambulante forensische expertise;

•

Kuhler & Trooster international mental health, een instelling die psychiatrische en psychologische zorg biedt aan patiënten die vanuit het buitenland in Nederland werken of studeren.

Overheid en brancheorganisaties De Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam onderhoudt intensief contact met gemeentelijke instellingen, de rijksoverheid, branche organisaties, de Nederlandse Zorgautoriteit en de zorgverzekeraars. Het management van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam vervult een actieve rol in het Landelijk Hoofdenoverleg Crisisdiensten onder voorzitterschap van GGZ Nederland. Doel van dit overleg is een duidelijke profilering van de crisisdiensten in Nederland en de bekostiging op orde krijgen. Onder aansturing van het management van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam is in 2013 een landelijk profiel crisisdiensten Nederland vastgesteld. Onderdeel hiervan is een dataset ter onderbouwing van het landelijk profiel en om benchmarking mogelijk te maken.

Cliëntenparticipatie Iedere maand voert het management van de SPA overleg met de cliëntencommissie die bestaat uit drie leden afkomstig uit Arkin en GGz inGeest. Tijdens deze besprekingen informeren het management en de leden van de commissie elkaar aangaande patiëntgerelateerde ontwikkelingen. Bovendien wordt de haalbaarheid van initiatieven die de ervaring van de patiënten positief beïnvloeden, besproken.


16

2. FINANCIËLE INFORMATIE In dit hoofdstuk is informatie over de belangrijkste financiële resultaten opgenomen. Naast de productiecijfers zijn veel feiten en activiteiten binnen de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam in cijfers uitgedrukt. Deze zijn opgenomen in bijlage 1.

De totale productie in aantallen in 2013 voor de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam, inclusief het MCT Jeugd, bedroeg 9.065 contacten (2012: 9.470). Dit is 4% minder dan in 2012.

Deze aantallen vertaalden zich naar een productie in geld voor de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam, inclusief het MCT Jeugd, van € 4.380.000 (2012: € 5.136.000), hetgeen een daling is van 15% ten opzichte van 2012. De zorg voor onverzekerden wordt, samen met kosten voor beschikbaarheid voor dbc’s geopend in 2013, vergoed via een opslag op het tarief van Arkin. Deze opslag is met de verzekeraars afgesproken. De omzet wordt geheralloceerd naar de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam. Het resultaat voor de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam inclusief het MCT Jeugd bedroeg in 2013 -/- € 523.000 (2012: € 72.000). Deze omzet- en resultaatdaling komt door de gewijzigde financiering binnen de GGz, waardoor niet de crisiscontacten maar de DBC’s de omzet bepalen.

Op de volgende pagina’s zijn de kerncijfers en toelichtingen opgenomen, gesplitst in Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam (volwassenen) en MCT Jeugd.


17

2.1 Kerncijfers Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam – Volwassenen

Productie in aantallen*

Werkelijk

Werkelijk

Werkelijk

Werkelijk

Werkelijk

Mutatie

Mutatie

Mutatie

Mutatie

2013

2012

2011

2010

2009

W’13/

W’12/

W’11/

W’10/

’12*

W’11

W’10

W’09

8.342

8.781

8.124

7.842

7.485

(5%)

8%

4%

5%

Bedragen x € 1.000

Productie in geld

1)

3.889

4.668

4.718

4.427

4.533

(17%)

(1%)

7%

(2%)

972

1.167

1.180

1.107

1.133

(17%)

(1%)

7%

(2%)

Kosten

3.544

3.537

3.458

3.167

3.189

0%

2%

9%

(1%)

Resultaat

(627)

(36)

80

153

211

1741%

(145%)

(46%)

(27%)

Overhead

* De gemiddelde groei per jaar (productie in aantallen) over de afgelopen 5 jaar bedraagt 2,2%. 1) Tot en met 2012 exclusief onverzekerden, in 2013 is zorg voor onverzekerden verdisconteerd in het tarief van de SPA.

Gemiddeld aantal consulten per dag - volwassenen 22 20 18 2009

16

2010 2011

14

2012 2013

12 10 8 jan

feb

mar

apr

mei

jun

jul

aug

sep

okt

nov

dec

Toelichting: De productie in aantallen in 2013 laat een daling zien van 5% ten opzichte van 2012. De productie in geld laat een daling zien van 17%. Dit komt doordat de GGz vanaf 2013 in DBC’s gefinancierd wordt. De beschikbaarheidsfunctie van de SPA komt onvoldoende tot zijn recht in de tariefstelling binnen de DBC-productstructuur. In 2013 is voor € 274.000 aan onverzekerdenproductie gemaakt (2012: € 330.000). Deze productie is vanuit een opslag op het DBC tarief door zorgverzekeraars vergoed. De kosten zijn in 2013 gelijk gebleven. Door lagere opbrengsten is het resultaat gedaald tot € -627.000.


18

2.2 Kerncijfers Mobiel Crisisteam Jeugd

Werkelijk

Werkelijk

Werkelijk

Werkelijk

Werkelijk

Mutatie

Mutatie

Mutatie

Mutatie

2013

2012

2011

2010

2009

W’13/

W’12/

W’11/

W’10/

W‘12*

W‘11

W’10

W’09

Productie in aantallen*

723

689

714

804

789

5%

(4%)

(11%)

2%

491

468

483

426

408

5%

(3%)

14%

4%

78

65

69

75

94

20%

(6%)

(8%)

(20%)

366

350

358

307

289

5%

(2%)

16%

6%

58

55

55

55

60

5%

0%

0%

(8%)

104

108

111

99

85

(4%)

(3%)

12%

16%

Bedragen x € 1.000

Productie in geld Overhead Kosten Overige opbrengsten Resultaat

* De gemiddelde krimp per jaar (productie in aantallen) over de afgelopen 5 jaar bedraagt 1,7%.

Gemiddeld aantal consulten per dag - jeugd 4

2009 2010

2

2011 2012 2013

0 jan

feb

mar

apr

mei

jun

jul

aug

sep

okt

nov

dec

Toelichting: De productie in aantallen in 2013 laat een stijging zien van 5% ten opzichte van 2012. De productie in geld is met 5% toegenomen. De overhead en kosten zijn met de omzet meegestegen ten opzichte van 2012. Het MCT Jeugd ontvangt jaarlijks een eenmalige bijdrage van Bureau Jeugdzorg. Deze is opgenomen onder ‘overige opbrengsten’. Het resultaat voor 2013 bedraagt € 104.000, een daling van 4% ten opzichte van vorig jaar.


19

3. RISICO’S EN ONZEKERHEDEN 3.1 Financiële instrumenten

Met ingang van 2013 is de DBC bekostiging van kracht. De DBC financiering voor de crisiszorg met de beschikbaarheidsfunctie was ontoereikend. Aan de DBC productstructuur is daarom een overig product Beschikbaarheid Component Crisis (BCC) toegevoegd. Deze component dekt de kosten van de beschikbaarheidsfunctie echter niet waardoor een exploitatietekort ontstaat. Vanaf begin 2013 zijn de gevolgen van de prestatiebekostiging nauwgezet in kaart gebracht en bij DBC onderhoud en Achmea onder de aandacht gebracht. Achmea heeft zich bereid getoond om de extra kosten van de bereikbaarheid voor 2013 te financieren. Dit wordt geëffectueerd door een opslag op het tarief van alle dbc’s van Arkin die vervolgens wordt gealloceerd naar de SPA. Een groot deel van omzet op dbc’s gestart in 2013 wordt gerealiseerd in 2014. Daardoor heeft de SPA in 2013 een exploitatieverlies. De opslag wordt immers pas in 2014 verkregen en in de omzet van de SPA meegeteld.

Om een structurele oplossing voor de financiering van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam te vinden voor 2014 en de periode daarna, wordt zowel intern als met externe partijen op bestuurlijk niveau gesproken. Bovendien staat de bekostiging van de landelijke spoedzorg op de agenda van de werkgroep van GGZ Nederland waar het management van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam ook aan deelneemt. Tegelijkertijd is kostenreductie een continu aandachtspunt.

3.2 Jeugdtransitie

Per 1 januari 2015 vindt de overheveling van jeugdhulpverlening naar de gemeente plaats. Dit betekent dat gemeenten vanaf 2015 verantwoordelijk zijn voor alle ondersteuning, hulp en zorg aan kinderen, jongeren en opvoeders; ze krijgen een jeugdhulpplicht die wordt geregeld in een nieuwe Jeugdwet. Begin 2013 hebben gesprekken plaatsgehad tussen de gemeentelijke werkgroep en jeugdhulpverleningsinstanties die zich richten op crisis, waaronder het MCT Jeugd. Tijdens deze gesprekken heeft het management van de Spoedeisende Pscyhiatrie Amsterdam en de coördinator MCT Jeugd de gemeentelijke werkgroep geïnformeerd over de rol en werkzaamheden van het MCT Jeugd en de gesignaleerde knelpunten in de huidige crisiszorgketen jeugd. Vervolgens heeft de gemeente een pakket van eisen en voorwaarden samengesteld waaraan de toekomstige crisiszorgketen jeugd moet voldoen waaronder korte lijnen met de volwassenen psychiatrie, BOPZ en 24/7 beschikbaarheid. Het MCT Jeugd voldoet aan deze eisen. In het najaar heeft de gemeente een voorstel voor de inrichting van de keten gepresenteerd. Op welke wijze partijen hierin gaan samenwerken, is nog niet duidelijk. Wat de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam betreft moet in ieder geval de expertise van het MCT Jeugd een plek krijgen. De verdere inrichting van de keten krijgt in 2014 een vervolg.


20

3.3 Verzekeringsproblematiek

De Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam wordt ieder jaar geconfronteerd met een groep onverzekerden. Medewerkers zijn zich terdege bewust van het belang van een accurate registratie van verzekeringsgegevens, burgerservicenummer en persoonlijke gegevens. Maximale inspanningen worden dan ook gedaan om zoveel mogelijk gegevens te achterhalen. In een hectische omgeving en bij een vaak verwarde patiëntenpopulatie is dit een grote uitdaging. Begin 2006 was 20% van de productie niet te declareren omdat het hier ging om zorg aan onverzekerden. In 2012 was dit 7,6% en in 2013 is dit iets verhoogd naar 9,4%. De zorg voor illegalen wordt voor 95% vergoed door het College voor Zorgverzekeringen (CVZ). Voor de groepen onverzekerden niet illegaal en onverzekerden BOPZ ontvangt de SPA een vergoeding via een opslag op het tarief. In 2013 gold dit nog voor alle verzekeraars. Met het wegvallen van het representatiemodel in 2014 worden afspraken gemaakt met (combinaties van) verzekeraars. Er is een risico dat het solidariteitsprincipe voor financiering van onverzekerden hiermee verwatert of verdwijnt.


21

4. MAATSCHAPPELIJKE ASPECTEN 4.1 Samenleving en belanghebbenden

De Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam vervult een belangrijke maatschappelijke rol. Mensen die in acute psychische of psychiatrische nood verkeren, kunnen direct terecht bij de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam voor een beoordeling waardoor escalatie wordt voorkomen. Patiënten die de openbare orde verstoren vanuit een, vermoedelijk, psychische of psychiatrische stoornis krijgen direct adequate zorg; de hulpverlening komt direct tot stand en de overlast voor de maatschappij, bijvoorbeeld geluidsoverlast, vervuiling of gevaar wordt zoveel mogelijk beperkt. De Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam vindt het belangrijk dat de maatschappij en de omwonenden positief tegenover de organisatie staan. Het betrekken van de omgeving van de patiënt bij de behandeling en het luisteren naar de signalen van de omgeving en de maatschappij bevordert de autonomie van de patiënt en vergroot het draagvlak van de omgeving en de maatschappij. Deze benadering werkt positief op de patiënt en de omgeving, het gaat tenslotte beter met de patiënt als de buren geen overlast hebben. Wanneer omwonenden toch hinder ondervinden, kunnen zij met het management van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam overleggen over de betreffende overlast of algemene zaken. In geval van klachten worden betrokkenen altijd uitgenodigd om hier met het management over te spreken. Waar mogelijk wordt onmiddellijk actie ondernomen om de overlast te beperken of weg te nemen. De vragen en opmerkingen die aan de orde komen, worden besproken tijdens het wekelijkse procesmanagement overleg tussen politie, Vangnet & Advies en de SPA.

4.2 Delen van kennis

De manier waarop de crisiszorgketen in Amsterdam is georganiseerd is uniek. Door het delen van de kennis en ervaring die is opgedaan in de afgelopen jaren komt de discussie over de manier waarop de crisiszorgketen in Amsterdam is georganiseerd op gang. De Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam vindt dit belangrijk omdat dit leidt tot inzicht in de organisatie: wat gaat goed en wat kan beter of anders op organisatorisch en zorginhoudelijk vlak. Een van de manieren om kennis met externe organisaties te delen is deelname aan symposia en werkbezoeken aan andere grote steden in Nederland.


22

4.2.1 Congressen, symposia, workshops, werkbezoeken

Symposium ‘Alles is Crisis, huidige ontwikkelingen en toekomstige veranderingen’ In 2013 bestond de Amsterdamse crisiszorgketen en de SPA 10 jaar. Ter gelegenheid van dit jublileum werd in november een landelijk symposium georganiseerd waar GGz instellingen, GGD, politie, cliëntenbelangen organisaties en andere zorgverlenende instanties uit het hele land aan deelnamen. Doel van het symposium was informatie uitwisseling en scholing op het gebied van actuele inhoudelijke ontwikkelingen binnen de crisiszorg tegen de achtergrond van een ambulantiserende GGz, rekening houdend met toekomstige wetswijzigingen en veranderende kaders. De dag had plaats in de De Nieuwe Liefde en werd feestelijk geopend door Job Cohen die refereerde aan de grote verbeteringen voor de patiënten die door de samenwerking binnen de Amsterdamse crisiszorgketen tot op de dag van vandaag wordt gerealiseerd. Frenk der Nederlanden begeleidde de aanwezigen door de dag heen. In de ochtend sprak Niels Mulder, bijzonder hoogleraar OGGz en psychiater bij BavoEuropoort/Erasmus MC over de verschillen en overeenkomsten tussen de Nederlandse crisisdiensten. Jan Mokkenstorm, psychiater bij GGZ inGeest en directeur van 113 online, vertelde over de problematiek van suïcides en hoe hiermee om te gaan. Arjen van Dijk, verpleegkundig specialist op de Psycholance in Bergen, Noorwegen, deelde zijn ervaringen over de Psychiatrische Ambulance die in Noorwegen rijdt en de verbetering in de kwaliteit van zorg die deze vervoersvorm met zich meebrengt. Tijdens de pauze konden de aanwezigen zich op de informatiemarkt laten informeren over verschillende, aan de crisisdienst gerelateerde, onderwerpen zoals e-health mogelijkheden, WebRAAP en MCT Jeugd. In de middag werd een achttal workshops georganiseerd waarvan de inhoud gericht was op de huidige ontwikkelingen en toekomstige veranderingen in de crisisdienst op het gebied van zorginhoud, wetgeving en financiering. De samenwerkingspartners politie en GGD verzorgden ook workshops. De middag werd afgesloten met een paneldiscussie en samengevat via een filmpje door Spur of the Moment. De aanwezigen waardeerden het symposium gemiddeld met een 7,6.

Lezingen, workshops en andere activiteiten Medewerkers van de SPA zijn actief in hun bijdrage aan het delen van kennis, bijvoorbeeld middels workshops tijdens congressen en symposia. Onderstaand overzicht geeft hiervan een impressie.

Voorjaar 2013, 3-daagse training “De Rotonde”, Heerhugowaard: Werken met systemen in een crisissituatie. Oenen, F.J. & Cornelis, J.

8 maart 2013, 2nd International Conference on Dialogical Practices, Leuven Belgium. Cornelis, J & Oenen, F.J. van: Workshop: “Open Dialogue in Dutch Psychiatry: Will Revolution help or is it just a Fata Morgana?”


23

22 maart 2013, Spoedeisende GGZ, Workshop: Behandeling van chronische suïcidaliteit. Achilles, R.A., Beerthuis, V. Workshop: Intensive Home Treatment. Mutter, E., Zuidmeer, R.

10 t/m 12 april 2013, Voorjaarscongres Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie, Discussiegroep: Intensive Home Treatment als alternatief voor de psychiatrische kliniek. Voorzitter Cornelis, J. Sprekers: Mutter, E., Zuidmeer, R. & Vries, de H. Workshop: Effectieve supervisie in achterwachtsituaties. Voorzitter van, R. Samen met Cornelis,J., Peerenboom, M. & Sturm, C. Workshop: Acute kinderen jeugdpsychiatrie. Praktijk en interventies. Voorzitter Dil, L. Samen met Cornelis, J. & Oenen van F.J. Workshop: Suïcidaliteit in de crisisdienst, een systemische benadering, Voorzitter Mutter, E. samen met Cornelis, J. Workshop: Consensusgericht Systemisch Interviewen en Interveniëren: een gespreksmodel om samen te werken met diegenen die de patiënt omgeven. Voorzitter Cornelis, J. samen met Oenen, van F.J. Workshop: Samenwerking politie-GGz: goede initiatieven bij slechte ervaringen. Leeuwen, van E., Zoeteman, J. met politie en GGD.

18 mei 2013, APA San Francisco, Workshop: Emergency presentations to an inner-city psychiatric service for children and adolescents. Dil, L., Oenen, van F.J. & Cornelis, J.

16 juli 2013, XXXIIIrd International Congress on Law and Mental health, Lezing; Involvement of the Patient’s Family in psychiatric Treatment: The Necessity, a Model and the Juridical Problems. Cornelis J. Workshop: Clinical and Ambulant Emergency Psychiatry in Amsterdam. Nusselder, H., Cornelis, J., Dekker, J., &Vellinga, A.

Zomer 2013, Summerschool GGZ inGeest. Presentatie en training: Kinder- en jeugdpsychiatrische crisissen. Lommerse, M., Kuijpers, N.

31 oktober en 1 november 2013, Partners in Psychiatrie, Congres de Keerkring Beilen, Workshop: Het betrekken van naasten bij crisis, Oenen, van F.J. & Cornelis, J.

7 november 2013, Congres: Alles is Crisis, huidige ontwikkelingen en toekomstige veranderingen, Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam. Workshop: Naasten en crisis, hoe om te gaan met de mensen rond de aangemelde patiënt. Cornelis, J. & Oenen, van F.J. Workshop: Thuis behandelen als alternatief voor opname. Mutter, E., Zuidmeer, R. Workshop: Sedatie in de spoedeisende psychiatrie. Achilles, R.A., Suk, E. Workshop: Ervaringsdeskundige in de crisisdienst. Bakker, S.P.M., Groutars, G.


24

28 november 2013, Amsterdam Spoed Symposium: Te gek om los te lopen, de psychiatrische patiënt in de acute keten. Lezing: Van A naar B of terug. Zoeteman, J. Workshop: Het bloed onder je nagels. Moosdijk, van de H. Workshop: Suïcidaliteit, hoe gaan we ermee om? Hendriks, G.

28 november 2013, Studie dag PsyQ Nederland, Utrecht. Workshop: Suïcidaliteit. Mutter, E. & Cornelis, J.

29 november 2013, Najaarssymposium FMG: Te gek om los te lopen?! Over (acute) psychiatrie in de forensische geneeskunde, Utrecht. Lezing: Het psychiatrisch onderzoek bij de geagiteerde en aggressieve client. Zoeteman, J.

19 december 2013, Novarum, Arkin Amsterdam. Workshop: Naastbetrokkenen betrekken in een psychiatrische setting. Cornelis, J.

Werkbezoeken Begin 2013 brachten tweede kamerlid voor de PvdA Ahmed Marcouch en de voorzitter van GGz Nederland Marleen Barth een werkbezoek aan de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam. Dit bezoek was gericht op openbare orde, veiligheid en de rol die de GGz hierin kan spelen.

4.2.2 Publicaties

Regelmatig worden door medewerkers van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam, al dan niet in samenwerking met collega’s van andere instellingen, artikelen gepubliceerd. Deze artikelen zijn te downloaden via de website van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam. Hieronder een overzicht van de publicaties van medewerkers van de SPA in 2013.

Dam, van J.M.C. & Cornelis, J. Spoedeisende Psychiatrie, 373- 391. Psychiatrie, Ij.D. Jüngen, & J.A.M. Kerstens. (red.), (2013). Houten: Bohn, Stafleu, van Loghum.

Cornelis, J. Reflectie: Multidisciplinaire richtlijn diagnostiek en behandeling van suïcidaal gedrag, versie 1.0. Systeemtherapie 25 (2013) 19- 24.

Cornelis, J. Reflectie: Hong Kong- Ver weg en toch herkenbaar. Systeemtherapie 25 (2013), 3, 176-180.

Post, van der L. & Cornelis, J.E. Het crisisconsult van de psychiater, 281-297. Handboek Sociale Psychiatrie, C. Van der Feltz-Cornelis & N. Mulder (red.), 2013. Utrecht: de Tijdstroom.

Achilles, R.A., Beerthuis, B.J. Diagnostiek bij de ontoegankelijke patient, hoofdstuk 10. Handboek Sociale Psychiatrie, C. Van der Feltz-Cornelis & N. Mulder (red.), 2013. Utrecht: de Tijdstroom.


25

4.2.3 De Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam in het nieuws

Ook in 2013 was er vanuit de media aandacht voor de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam.

Nieuw Amsterdams Peil In februari maakte een student van de opleiding Journalistiek en Media van de Universiteit van Amsterdam een reportage over de meldkamer van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam. Dit item is gepubliceerd op de website van Nieuw Amsterdams Peil.

De Groene Amsterdammer In maart verscheen in ‘De Groene Amsterdammer’ een artikel over ‘De Macht van de Zorgverzekeraars’. In dit artikel werden aspecten van het zorgstelsel toegelicht en de gevolgen van de onderhandelingen tussen zorgverzekeraars en de somatische en psychiatrische zorginstellingen beschreven. De verslaggeefster had meegelopen in de meldkamer van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam en gaf een beeld van de inhoud en de organisatie in de meldkamer. Ook gaf Ed van Leeuwen een reactie.

Parool In november 2013 publiceerde het Parool in het kader van het 10-jarige bestaan van de Amsterdamse crisiszorgketen een artikel. In dit artikel werd verslag gedaan van de samenwerking binnen de keten, de toename in doorverwijzingen vanuit Vangnet & Advies naar de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam en de dilemma’s waarvoor de hulpverleners daardoor komen te staan.

4.3 Rampen en crises

De Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam heeft een kernteam van medewerkers getraind zodat zij direct inzetbaar zijn in het geval de Gemeente Amsterdam in het kader van de Geneeskundige Hulpverleningsorganisatie in de Regio (GHOR) een beroep doet op de acute hulpverlening. In 2013 deden zich geen rampen of crises voor waarbij de inzet van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam nodig was.


26

5. ONDERZOEK EN ONTWIKKELING In Amsterdam worden alle mensen in acute psychische en psychiatrische nood op één plaats gezien. Dit biedt grote kansen voor onderzoek naar verschillende aspecten bij deze populatie.

5.1 Wetenschapsberaad

De Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam is vertegenwoordigd in het Wetenschapsberaad. Dit is een onderzoeksgroep waarin ook Arkin, GGZ inGeest en de GGD vertegenwoordigd zijn, om kennis te ontwikkelen over thema’s die specifiek zijn voor de acute psychiatrie en die op basis van wetenschappelijk onderzoek kunnen leiden tot innovatie en publicatie. Maandelijks komt deze onderzoeksgroep samen om de voortgang van lopende en nieuwe initiatieven te bespreken. In 2013 zijn vanuit dit Wetenschapsberaad een aantal onderzoeken gestart: •

Psycholance

•

Gesprekstechnieken in de Onderzoeksruimte

•

Suïcidebeoordelingen

•

Ethische dilemma’s rondom BOPZ maatregelen

•

Vervolgonderzoek crisisdienstonderzoek Louk v/d Post

•

Crisis in LZA populatie

Psycholance 0–meting Om te kunnen onderzoeken of de invoering van het gespecialiseerde vervoer voor psychiatrische patiënten in crisis een verbetering van vervoer betekent zonder dat daarbij de duur van het proces of het aantal incidenten toeneemt, is gedurende oktober, november en december in samenwerking met GGD, politie en Ambulance Amsterdam een 0-meting gedaan. De resultaten uit deze meting worden vergeleken met de resultaten van de startmeting die uitgevoerd zal worden als de Psycholance daadwerkelijk gaat rijden. Dit onderzoek wordt uitgevoerd onder leiding van Niels Mulder.

Crisis in LZA populatie Het LZA doet onderzoek naar de frequentie van crisisinterventie bij patiënten die in langdurige zorg zijn. De GGD doet onderzoek naar de omvang en kenmerken van patiënten die langdurig in zorg zijn. Daarbij wordt ook de frequentie van crisisinterventie onderzocht. Hiervoor wordt een link gelegd tussen de crisiscontacten door de GGD en de patiënten die bekend zijn in de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam.


27

Deelname aan externe onderzoeken De Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam heeft in 2013 bovendien aan een tweetal onderzoeken meegewerkt die zijn gestart door Niels Mulder, bijzonder hoogleraar OGGz, psychiater BavoEuropoort/Erasmus MC te weten: Onderzoek crisisdiensten Nederland, waarin onderzoek gedaan wordt naar de organisatie en werkwijze van crisisdiensten. Hiervoor heeft de SPA een vragenlijst ingevuld in samenwerking met GGZ inGeest. Medicatieonderzoek, dit onderzoek richt zich op informatie over het toedienen van medicatie in de acute dienst. De vragenlijst hiervoor was geïntegreerd in WebRAAP en kwamen automatisch naar voren bij het invullen van het dossier. De resultaten van het onderzoek ‘crisisdiensten in Nederland’, werden onder andere gebruikt in de lezing van Niels Mulder tijdens het symposium ‘Alles is Crisis’ op 7 november.

5.2 Wetenschappelijk Onderzoek: het Crisisdienstonderzoek

Eind 2013 kon de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam met trots en voldoening terugzien op tien jaar Crisisdienstonderzoek. Aanleiding voor dit onderzoek was de destijds sterke stijging van het aantal gedwongen opnames in Amsterdam. Tussen 2004 en 2006 werden daarom 6000 crisisconsulten van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam onderzocht waarbij gekeken werd naar de factoren die de kans op een opname met Inbewaringstelling bepalen voor patiënten die in een ernstige psychiatrische crisis met de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam in contact komen. Bij 252 patiënten werd ook het verloop van de behandeling in de twee jaar na het crisisconsult onderzocht waarbij gevraagd werd naar de ervaringen van de patiënten met de zorg. Op basis van deze, met hulp van SPA medewerkers en patiënten, verzamelde gegevens zijn inmiddels negen wetenschappelijke artikelen verschenen. Drie verschenen in het Tijdschrift voor Psychiatrie en zes in Engelstalige vaktijdschriften waarvan de laatste twee afgelopen jaar vóórgepubliceerd werden op internet. Deze zullen in 2014 in druk verschijnen. Alle artikelen zijn te downloaden op: www.ggzspa.nl.

Maar er zijn méér activiteiten ontplooid in 2013. In dit jaar is de bestaande dataset met twee jaar follow-up gegevens uitgebreid met nog drie jaar follow-up gegevens. Daarmee is nu van de ruim 4000 patiënten waarvan de gegevens destijds (geanonimiseerd) zijn verzameld, de zorgconsumptie gedurende de vijf jaar naar het SPAconsult tussen 2004 en 2006, bekend. De analyse van het psychiatrisch zorgconsumptie patroon van deze patiënten gedurende de vijf jaar na hun SPA consult is inmiddels in volle gang. Naar verwachting kan hierover in 2014 worden gepubliceerd. Tenslotte is het voorstel voor vervolgonderzoek gedurende 2013 met behulp van kritisch commentaar van verscheidene experts uitgewerkt en gedeeltelijk herschreven en voor accordering ingestuurd naar de medisch ethische commissie van de VU (METc). Het doel van dit vervolgonderzoek is om op basis van de mening van patiënten met dwangopname ervaringen, interventies te ontwikkelen die spoedeisende dwangopnames kunnen voorkomen. Het vervolgonderzoeksvoorstel is te downloaden op: www.ggzspa.nl.


28

5.3 Alcoholonderzoek in de Onderzoeksruimte

In 2013 is een alcohol onderzoek onder patiënten in de Onderzoeksruimte van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam gestart. Doel van dit onderzoek is een antwoord te krijgen op een tweetal onderzoeksvragen: 1. Hoe betrouwbaar is onze klinische waarneming van alcohol intoxicatie bij SPOR patiënten? 2. Verandert de uitkomst van een alcoholtest het beleid? Zo ja, hoe? Gedurende drie maanden is bij iedere patiënt in de Onderzoeksruimte een alcoholtest afgenomen door de beoordelaar en de B-verpleegkundige. Het onderzoek werd geleid door Thomas Kok, psychiater bij de SPA. De resultaten worden in 2014 bekend.

5.4 Thermometer van de Amsterdamse GGz

De thermometer van de Amsterdamse GGz geeft inzicht inzicht in de aard en de omvang van de OGGz aanmeldingen. Omdat de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam stedelijk is georganiseerd, is het aannemelijk dat de aard en de omvang van de aanmeldingen bij de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam iets zegt over de mate waarin het reguliere zorgaanbod voldoet aan de wensen en behoeften van de psychiatrische patiënt. De signaalfunctie die de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam hiermee vervult, wordt via de Thermometer van de Amsterdamse GGz gedeeld met betrokken instanties en met de maatschappij. Er wordt op drie specifieke onderdelen gerapporteerd: •

Het aantal consulten dat door de politie wordt aangevraagd in absolute getallen.

•

Het aantal opnames in het kader van de BOPZ.

•

Het aantal opnames, de ligduur en bedbezetting op de TOA.

Iedere maand wordt deze thermometer geactualiseerd zodat het verloop van de aantallen kan worden gevolgd en een vergelijk met het gemiddelde van het voorgaande jaar kan worden gemaakt. Het doel van de Thermometer van de Amsterdamse GGz is inzichtelijk te maken wat de gevolgen zijn van beleidskeuzes en de effecten van bezuinigingen en uiteindelijk de kwaliteit en toegankelijkheid van de zorg te verbeteren. Figuur 4 toont het verloop van de Thermometer van de Amsterdamse GGz in 2013.

Figuur 4 Het verloop van de thermometer van de Amsterdamse GGZ in 2013

250

200 OGGz consulten 150

Aangevraagde IBS' en TOA opnames

100

TOA Ligduur TOA Bedbezetting %

50

dec

okt

nov

jul

aug sep

apr

mei jun

jan

feb mar

0


29

6. ACTUELE ONTWIKKELINGEN IN HET ZORGPROCES 6.1 Kwaliteit van zorg

Het overgrote deel van de patiënten is eenmalig in contact gekomen met de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam. Voor velen is dit contact de eerste keer dat men in aanraking komt met de Geestelijke Gezondheidszorg. Het verloop en de bejegening van dit contact is mede bepalend voor het verdere verloop van de behandeling. De hulpverleners in de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam zijn zich hiervan bewust en trachten de interventie zo voorspoedig mogelijk te laten verlopen en zo min mogelijk dwang en drang toe te passen. De portier/cliëntbegeleider heeft hierin een belangrijke rol. Enerzijds is het zijn taak de veiligheid van patiënt en medewerker te waarborgen, anderzijds is het de taak om het verblijf zo prettig en soepel mogelijk te laten verlopen.

6.1.1 Dwang en drang

‘Eerste vijf minuten’ methode Volgens de ‘Eerste vijf minuten’ methode zijn de eerste vijf minuten van elk contact bepalend voor het verdere verloop. Het idee is dat steeds weer bewust wordt nagedacht over hoe een contactmoment wordt aangegaan. Hoe wordt de patiënt bejegend maar ook hoe gaan de hulpverleners onderling met elkaar om en hoe is de houding naar verwijzers. Het belangrijkste doel van deze methodiek is een cultuuromslag te realiseren waarbij patiënten in een spreekkamer worden geplaatst in plaats van in de beveiligde kamer. Het is een hulpmiddel bij de bewustwording van het moment waarop misverstanden, mogelijke irritatie en vervolgens eventuele agressie begint en het helpt deze momenten te keren. Voor zover de situatie dat toelaat, worden patiënten in de Onderzoeksruimte in een spreekkamer geplaatst. Reeds bij aanmelding wordt een inschatting gemaakt of de patiënt in een spreekkamer kan verblijven en dit besluit wordt bij aankomst van de patiënt herzien door de portier, B-verpleegkundige en psychiater.

Beveiligde kamer


Spreekkamer

30

Verdere daling politie-assistentie Door de opgebouwde expertise en ervaring zijn hulpverleners en de portiers/cliëntbegeleiders steeds beter in staat om escalerende situaties te de-escaleren, zoals blijkt uit de afname van het aantal keer dat politieassistentie nodig was. De expertise die de afgelopen jaren is opgebouwd heeft zijn vruchten afgeworpen. Werd bij de start in 2003 nog in 14% van de gevallen waarbij de veiligheid moest worden gewaarborgd politie-assistentie ingeroepen, in 2013 was dit nog slechts 0,6%. Dit betekent enorme winst in de bejegening van de patiënten in de Onderzoeksruimte, zie ook onderstaande grafiek.

Figuur 5 Aantal politie-assistenties in de Onderzoeksruimte Aantal politie assistenties in de Onderzoeksruimte 16,00% 14,00% 12,00% 10,00% 8,00% 6,00% 4,00% 2,00% 0,00% 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013


31

6.1.2 Inbewaringstellingen

Het besluit tot het aanvragen van een IBS is vaak complex en ingrijpend voor de patiënt. Nieuwe artsen worden dan ook uitgebreid geïnformeerd over de aanleiding, consequenties en procedures van een IBS aanvraag, zeker ook in het licht van de ambitie van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam om zo min mogelijk dwang en drang toe te passen.

In 2013 werden 835 IBS’en in Amsterdam aangevraagd. Vrijwel alle IBS aanvragen in Amsterdam worden door de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam en de Acuut Behandelteams gedaan, in totaal 98%. De Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam heeft hiermee een belangrijke verantwoordelijkheid ten aanzien van psychiatrische patiënten die acuut gevaar veroorzaken. In 95% van de gevallen worden patiënten in de eigen regio opgenomen (50% op de TOA). Voor het eerst sinds vijf jaar is het aantal IBS’en weer toegenomen van 730 in 2012 naar 835 in 2013. Deze stijging kan aangemerkt worden als een normale schommeling maar gezien de stijging in het aantal OGGz consulten lijkt er ook sprake van een toename in OGGz problematiek. Of de verklaring voor de stijging in OGGz consulten te maken heeft met het feit dat de politie steeds vaker in contact komt met psychiatrische patiënten, zoals opgemerkt door hoofdcommissaris van politie de heer Aalbersberg in 2013, zal moeten blijken. Mogelijk hebben ook de ambulantisering, de bezuinigingen in de gespecialiseerde GGz en de differentiatie naar de basisGGz een effect op de toename in IBS’en.

Figuur 6 Aantal IBS-en in Amsterdam 1994-2013

Rond de invoering van de BOPZ in 1994 vond een sterke stijging plaats van het aantal Inbewaringstellingen in Amsterdam. Samenhang tussen de stijging en de invoering van deze wet werd door Niels Mulder en anderen statistisch aangetoond1. Andere factoren zullen echter ook een rol gespeeld hebben (zie hiervoor het geciteerde artikel). Opnieuw is een vrij steile stijging


32

in de periode 2003-2004 waarneembaar. Dit werd aanvankelijk in verband gebracht met het in werking treden van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam. De hypothese was dat de veranderde praktijk (patiënt werd niet meer op het politiebureau bezocht door de Rijdende Psychiater maar naar de onderzoeksruimte van de SPA gebracht), een rol speelde bij de hogere frequentie van de IBS beslissingen. Nadien zijn echter vrij sterke schommelingen in de aantallen te zien, hetgeen de hypothese over het effect van de veranderde werkwijze enigszins ondermijnt. Overigens is in deze grafiek met aantallen IBS’en per 100.000 inwoners, de sterke groei van het inwonersaantal van Amsterdam verrekend: van 724.195 eind 1994 naar 811.185 eind 2014, een stijging van 12% in dertig jaar. De stijging van het aantal SPA consulten van jaar tot jaar moet ook gezien worden tegen de achtergrond van dit gestaag van jaar tot jaar stijgende aantal Amsterdammers. In die zin wijst de relatieve stabiliteit van het aantal IBS’en versus een toename van het aantal consulten in de SPA mogelijkerwijs op een verandering van tolerantie in de maatschappij omdat de crisisdienst sneller gebeld wordt bij patienten die verward of afwijkend gedrag vertonen. Een andere mogelijkheid is dat de SPA zoveel mogelijk tracht opnames af te wenden en met de komst van het Intensief Behandelteam Thuis een geschikt alternatief voor opname kan bieden. 1

Mulder C.L., Broer J, Uitenbroek D, Marle Pv, Hemert A.Mv, Wierdsma A.I. Versnelde stijging van het aantal inbewar-

ingstellingen na de invoering van de Wet Bijzondere Opnemingen in Psychiatrische Ziekenhuizen (BOPZ). Ned. Tijdschr. Geneesk. 2006;150(6):319-22.

6.1.3 Suïcides

In 2013 hebben negen suïcides plaatsgehad bij patiënten die recent gezien waren door hulpverleners in de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam. Bij een suïcidemelding gaat de eerste zorg uit naar de betrokken hulpverleners en de nabestaanden. De opvang en begeleiding van de betrokken hulpverlener helpt de juiste nazorg aan de nabestaanden te kunnen geven. Suïcides worden altijd direct door het management van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam gemeld bij de geneesheer-directeur van Arkin die het vervolgens meldt bij de suïcidecommissie. Deze commissie bestaat uit medewerkers van Arkin en houdt een rapportage bij van meldingen en factoren die een rol gespeeld (kunnen) hebben bij de suïcide. Zo snel mogelijk na de suïcide vindt een nabespreking plaats met betrokken hulpverleners waarbij ook medewerkers van andere instanties als politie en GGD aanwezig zijn die betrokken waren bij de patiënt. Bij deze nabespreking wordt ook de suïcidecommissie uitgenodigd. Doel is een platform te bieden aan medewerkers om hun ervaring omtrent deze ingrijpende gebeurtenis met elkaar te delen, lering te trekken uit het gebeurde en de kwaliteit van de zorg en de kwaliteit van de nazorg aan nabestaanden te verbeteren.


33

6.1.4 Intensief Behandelteam Thuis

Het Intensief Behandelteam Thuis (IBT) heeft de pilotfase in september 2013 goed afgerond en is inmiddels een vast onderdeel van de SPA. Het IBT werd eind 2012 opgericht in het kader van de ambulantisering en als oplossing voor de afnemende beddencapaciteit. Omdat vanuit de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam veel opnames worden geïndiceerd, werd het IBT ondergebracht bij de SPA. Het team bestaat uit hulpverleners van de SPA, Arkin en GGZ inGeest, valt organisatorisch onder de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam maar maakt nog geen onderdeel uit van de financiële afspraken tussen Arkin en GGZ inGeest. Het doel van het IBT is door middel van intensieve, outreachende zorg - al dan niet in crisisachtige situaties - opnames te voorkomen en/of te verkorten. De methode is gebaseerd op de methodiek Intensive Home Treatment (IHT) die is ontwikkeld in Groot-Brittannië, waar al meer dan tien jaar succesvolle resultaten zijn geboekt. Begin 2013 is de dienstverlening van het IBT uitgebreid met een persoonlijke webpagina waar de patiënt terecht kan als aanvulling op de behandeling. Speciaal voor het IBT is www.mijnggzspa.nl ontwikkeld, een zogenaamd platform, waarop de patiënt kan inloggen om bijvoorbeeld te beeldbellen met het IBT maar ook toegespitste leesteksten en opdrachten kunnen worden geplaatst. In de praktijk blijkt dat het belangrijkste communicatiemiddel echter het persoonlijk contact blijft.

In 2013 is een evaluatierapport gepubliceerd over de eerste negen maanden van het IBT op onderdelen als patiënt-/verwijzerstevredenheid, behandelresultaten, gevolgen voor andere afdelingen, organisatiestructuur en teamsamenstelling, kosten/baten en doorontwikkelmogelijkheden. Uit de evaluatie bleek dat het IBT een duidelijke meerwaarde heeft voor zowel patiënten als verwijzers. Patiënten en hun naastbetrokkenen geven de voorkeur aan een intensieve behandeling thuis boven een opname. Met deze behandelvorm houdt de patiënt regie over zijn eigen leven; de patiënt kan met IBT sneller naar huis na een opname en omdat IBT hulpverleners makkelijk met patiënten mee kunnen gaan naar afspraken waar ze tegenop zien, lukt het mensen om veel sneller weer dagelijkse zaken op te laten pakken. Ook verwijzers zijn van mening dat het beter is om patiënten in hun thuissituatie te behandelen. Aan verwijzers biedt het IBT snel duidelijkheid over het wel of niet in zorg nemen van patiënten op basis van in- en exclusiecriteria. Eenmaal in zorg worden direct duidelijke afspraken met patiënt, zijn naasten en de verwijzer gemaakt over zorgaanbod, doelstellingen en verwachte duur van de behandeling. In nauw overleg met patiënt en verwijzer wordt de overdracht na IBT georganiseerd. Uit het evaluatierapport blijkt verder dat de precieze daling in opnamedagen door IBT niet meetbaar is omdat niet te voorspellen is wat de exacte opnameduur van de IBT patiënten geweest zou zijn. Wel is aangetoond dat het bij de patiënten die bij IBT in zorg komen in 86% van de gevallen lukt om deze patiënten buiten de kliniek te houden. Het IBT levert hiermee een belangrijke bijdrage aan de ambulantisering.


34

Ook is gekeken naar kostenbesparing door inzet van het IBT. Uit onderzoek blijkt dat de gemiddelde DBC opbrengst van een IBT behandeling 30% lager ligt dan de gemiddelde DBC opbrengst bij opname bij gelijke behandelduur en patiëntprofiel. Daarmee is een IBT behandeling goedkoper dan een klinische behandeling.

Eind 2013 hebben de directies van Arkin en GGZ inGeest een beslissing genomen over de doorontwikkeling van het IBT. Besloten is om het IBT als onderdeel van de SPA te positioneren en de poortwachterfunctie te optimaliseren. Dit houdt in dat het IBT alle opnameverzoeken van patienten die voldoen aan de IBT criteria beoordeelt zodat IBT maximaal kan worden ingezet bij de doelgroep. De verwachting is dat het IBT in 2014 zal uitgroeien naar twee nauw samenwerkende teams voor de gehele stad met 40 behandelplekken.

Intensive Home Treatment (IHT) is een relatief nieuwe behandelvorm in Nederland. Verschillende GGz instellingen in Nederland bieden deze zorg, vaak in aangepaste vorm, aan. Om de financiering en de inhoudelijke ontwikkeling van IHT naar een landelijk niveau te tillen is een landelijk IHT platform opgericht van GGz organisaties die reeds een IHT team hebben of bezig zijn een team te formeren. Ook het IBT van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam neemt hieraan deel. Op initiatief van het IBT is in de zomer van 2013 een landelijke IHT middag georganiseerd voor alle medewerkers van bestaande en startende IHT teams in Nederland, met als doel informatie-uitwisseling en discussie op inhoudelijk en organisatorisch niveau.

6.1.5 Gespecialiseerd vervoer voor psychiatrische patiënten

In 2013 heeft de werkgroep ‘Psycholance’ intensief gewerkt aan de voorbereidingen voor een pilot voor gespecialiseerd vervoer voor psychiatrische patiënten in de regio AmsterdamAmstellend, de zogenaamde Psycholance. Deze werkgroep bestaat uit een afvaardiging van de politie, GGD, Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam en Ambulance Amsterdam. Aanleiding voor de formering van deze werkgroep vormde de bestuurlijke opdracht in september 2012 om het voorkeursscenario “aangepaste ambulance met dedicated team” zoals beschreven in de ‘Business case vervoer psychiatrische patiënten in Amsterdam’ d.d. 11 juli 2012 uit te werken. In het voorjaar van 2013 zijn gesprekken met Achmea en de Inspectie voor de Gezondheidszorg gevoerd. Met Achmea is gesproken over de financieringsmogelijkheden en met de inspectie is afgestemd welke wettelijke eisen worden gesteld aan patiëntenvervoer. Het ministerie van VWS heeft toestemming gegeven voor een pilot voor gespecialiseerd vervoer voor psychiatrische patienten. De zogenaamde Psycholance bestaat uit een zorgambulance met een chauffeur van Ambulance Amsterdam en een Sociaal Psychiatrisch Verpleegkundige van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam en is volledig toegespitst op de wensen en behoeften van de psychiatrische patiënt. De inzet van gespecialiseerd vervoer voor psychiatrische patiënten maakt het mogelijk om de zorg op locatie efficiënter uit te voeren en de toepassing van dwang en drang verder terug te dringen.


35

Omdat de bemensing van de Psycholance bestaat uit een vast team van medewerkers kan de expertise snel verder worden ontwikkeld. Vangnet & Advies blijft de triage doen. In eerste instantie richt het vervoer zich op de rit van het politiebureau naar de Onderzoeksruimte en van de Onderzoeksruimte naar de kliniek. De ‘Psycholance’ gaat in het voorjaar van 2014 van start. De inspectie voor de Gezondheidszorg heeft aangegeven dat met de start van het gespecialiseerde vervoer, psychiatrische patienten nadat zij strafrechterlijk zijn vrijgegeven en geïndiceerd zijn voor zorg niet meer door de politie mogen worden vervoerd.

6.1.6 Harmonisatie Kwaliteitsbeoordeling in de Zorgsector

Binnen de Geestelijke Gezondheidzorg geldt het kwaliteitskeurmerk Harmonisatie Kwaliteitsbeoordeling in de Zorgsector (HKZ). Dit keurmerk voldoet aan de internationale ISO-9001 standaard. De Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam beschikt over dit keurmerk dat onder andere aantoont dat de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam haar zaken goed op orde heeft, de patiënt altijd centraal staat en de organisatie voortdurend werkt aan verbetering van de zorg. De geldigheid van het HKZ certificaat is eindig. Na een audit in 2013 werd dit certificaat door de certificerende instelling DNV opnieuw toegekend. De auditor merkte daarbij op onder de indruk te zijn van de professionaliteit en betrokkenheid van de medewerkers en uitte veel waardering voor de cultuur en openheid binnen de organisatie. Ook de aandacht voor veiligheid, zowel fysiek als de ondersteuning van het management bij incidenten werd gezien als een sterk punt. De rol van de cliëntbegeleiders in het terugdringen van dwang en drang en hun methodiekbeschrijving om de kwaliteit te borgen werden ook specifiek benoemd. Als verbeterpunten gaf DNV onder andere mee onderzoek te doen naar de inzet van technische vernieuwingen als I-pad voor de registratie. Ook gaf DNV het advies om de gegevens en informatie omtrent incidentmeldingen in de context van een crisisdienst te bekijken en de bevindingen te gebruiken om beleidsveranderingen door te voeren. De verbeterpunten en suggesties worden nader door de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam onderzocht.


36

6.2 ICT

6.2.1 ECD - WebRAAP

WebRAAP is een elektronisch cliëntendossier dat is toegespitst op de crisisdienst. In 2013 is een nieuwe server geplaatst waardoor de nieuwe versie van WebRAAP kon worden geïnstalleerd. In deze versie is de gebruiksvriendelijkheid verbeterd, zijn een aantal fouten hersteld, is de beveiliging aangepast en een module toegevoegd om gemakkelijker managementinformatie te verkrijgen. In de registratie kan een efficiëntieslag worden gemaakt door een koppeling te realiseren met PsygisQuarant, het electronisch patiëntendossier dat binnen Arkin en GGZ inGeest wordt gebruikt. Deze koppeling maakt het mogelijk om de gegevens die in WebRAAP worden ingevoerd direct door te laten lopen naar PsygisQuarant. Op deze manier kan de registratie geautomatiseerd worden. De koppeling is verder belangrijk omdat de hulpverleners van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam daarmee snel inzicht hebben in het eventueel aanwezige dossier van de patiënt bij Arkin of GGZ inGeest. Op deze manier beschikken ze over zoveel mogelijk actuele informatie die hen kan helpen bij het crisiscontact. Andersom hebben medewerkers van beide GGz instellingen zicht op de laatste ontwikkelingen van hun patiënt bij de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam. Reeds jaren wordt getracht deze koppeling te realiseren maar de leverancier van PsygisQuarant blijkt hier niet toe in staat. Stichting Myosotis, de leverancier van WebRAAP en alle crisisdiensten in Nederland die WebRAAP gebruiken, hebben in 2013 de handen ineengeslagen richting PinkRoccade om de koppeling met WebRAAP tot stand te brengen.


37

6.3 Communicatie

Volgens HKZ normen wordt de consumenteninformatie, zoals folders en de website van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam, periodiek geactualiseerd. Dit geldt ook voor de protocollen die gehanteerd worden in de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam. De meeste folders zijn beschikbaar in het Nederlands, Engels, Turks en standaard Arabisch.

Website De website van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam is ook te vinden onder www.ggzspa.nl.

In 2013 werden 21.167 (+27% t.o.v. 2012) bezoeken aan de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam website gebracht. Dat is gemiddeld 1.763 bezoekers per maand. De bezoekers bezochten gemiddeld 2 pagina’s per bezoek. De top 4 van best bezochte pagina’s is: 1. Contact 2. Zorgaanbod 3. Organisatie 4. Home De bezoekers komen in 23% van de gevallen binnen via zoekmachines, in 14% van de gevallen via verwijzende websites en in 63% van de gevallen direct.

Interne communicatie Het belangrijkste interne communicatiemiddel is het maandelijkse ‘Informatiebulletin Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam’ waarin nieuws over lopende zaken en nieuwe initiatieven. Met ingang van 2013 is het informatiebulletin Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam gedigitaliseerd. Het bulletin wordt digitaal opgesteld en verspreid. Belangrijkste voordelen zijn dat het nieuws makkelijker vanaf het beeldscherm is te lezen, foto’s aan berichten gekoppeld kunnen worden en doorgeklikt kan worden naar andere websites voor extra informatie.

Berichtgeving over de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam die van belang is voor alle medewerkers van Arkin en GGZ inGeest wordt via het intranet van beide organisaties gecommuniceerd.


38

6.4 Patiënttevredenheid

6.4.1 Bereikbaarheid en beschikbaarheid

(Ex-) patiënten en hun naastbetrokkenen die in zorg zijn bij Arkin of GGZ inGeest kunnen in geval van crisis buiten kantooruren direct bellen met de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam. Op basis van het gesprek en de gegevens in het dossier kan het meldkamerpersoneel actie ondernemen en eventueel een consult inplannen. In september 2009 is actief gestart met deze werkwijze. In 2013 hadden gemiddeld 130 telefonische contacten met bekende patiënten of hun naastbetrokkenen buiten kantooruren per maand plaats. Ten opzichte van 2012 is dat aantal gelijk gebleven.

In 2013 hebben de huisartsen ook goed gebruik gemaakt van de mogelijkheid patiënten buiten kantooruren in te sturen naar de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam in plaats van een huisbezoek te organiseren. Voor de patiënten betekent dit dat zij sneller gezien kunnen worden omdat voor een huisbezoek twee hulpverleners op pad gaan terwijl voor een consult bij de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam één hulpverlener kan worden ingezet. In 2013 werd 20% meer patiënten buiten kantooruren ingestuurd dan in 2012.

6.4.2 Tevredenheid patiënten en naastbetrokkenen

De Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam werkt nauw samen met de cliëntencommissie en de naastbetrokkenenraad om de ervaring in de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam steeds verder te verbeteren. Naast de vaste overleggen worden lopende zaken en voorgenomen plannen ook periodiek besproken. Zodoende is de cliëntencommissie en naastbetrokkenenraad steeds tijdig op de hoogte en kunnen zij hun opmerkingen en ideeën steeds vanaf het eerste begin duidelijk maken. De cliëntencommissie vervult bovendien een belangrijke en actieve rol binnen de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam door de patiënten direct te vragen om terugkoppeling van hun ervaring in de Onderzoeksruimte. Korte tijd nadat de patiënt in de Onderzoeksruimte van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam is geweest, ontvangt de patiënt een brief van de cliëntencommissie waarin deze wordt uitgenodigd de ervaring met de cliëntencommissie te delen. Deze feedback en mogelijke verbeterpunten worden besproken met het management van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam.

In het geval patiënten of naastbetrokkenen ontevreden zijn over de geleverde zorg, kan altijd een gesprek met de manager/psychiater worden georganiseerd waarin de kwestie wordt besproken en beide kanten van het verhaal worden toegelicht ter verbetering van wederzijds begrip en kwaliteit van zorg. Deze procedure is vastgelegd in de klachtenprocedure. Het is ook mogelijk een klacht in te dienen bij de Stedelijke Klachtencommissie, een gezamenlijke klachtencommissie van de Amsterdamse GGz instellingen. Deze klachtencommissie is opge-


39

richt conform de Wet Klachtrecht cliënten zorgsector en de Wet BOPZ. De Stedelijke Klachtencommissie rapporteert jaarlijks door middel van een eigen jaarverslag.

Conform HKZ normen wordt een centrale klachtenregistratie bijgehouden. Bij het management van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam zijn in 2013 30 klachten binnengekomen die zorginhoudelijk gerelateerd zijn. De meest voorkomende klacht is onheuse behandeling; vaak is men van mening onterecht gedwongen opgenomen te zijn. In 2013 kwamen 16 klachten binnen die betrekking hadden op de financiële afwikkeling van consulten. In de meeste gevallen vond men het gedeclareerde bedrag te hoog of men was het oneens met de eigen bijdrage.

“We vinden ons werk na 10 jaar nog steeds heel leuk. We zijn nog steeds heel erg betrokken en onze rol word steeds professioneler. Bij de start hadden we nog geen duidelijke rol maar inmiddels hebben we echt iets opgebouwd. De cliëntencommissie en het management van de SPA zijn ook kritisch naar elkaar en dat helpt om de dienstverlening te verbeteren. We hebben ook een eigen kantoor waar we goed ons werk kunnen doen. We voelen ons welkom.

In 2013 hebben we een vergelijkbaar aantal telefoontjes gekregen als het jaar ervoor. Ook de aard van de gesprekken is vergelijkbaar met vorig jaar. We merken dat mensen die vaker in de Onderzoeksruimte terechtkomen ook vaker bellen. We denken dat dat te maken heeft met de behoefte aan zomaar een gesprek, het zijn vaak toch eenzame mensen.

De festiviteiten rondom het 10 jarig bestaan vonden we bijzonder. Het symposium ‘Alles is Crisis’ was echt de moeite waard, met name de presentatie van Arjen van Dijk over de Psycholance in Noorwegen. We wisten wel dat de organisatie bezig was met de voorbereidingen voor een Psycholance in Amsterdam maar als je dan in een film ziet hoe de Psycholance in Noorwegen werkt, dan is dat toch indrukwekkend. We zijn heel benieuwd naar hoe het hier zal gaan als de Psycholance gaat rijden. Het is een goed streven om cliënten niet meer door de politie te laten vervoeren, geen boeien meer. Het zou heel erg goed zijn als cliënten altijd per Ambulance worden vervoerd. Dat maakt het duidelijk dat het écht om zieke mensen gaat. Dan ben je enorm ver! In de middag deden we mee aan een workshop over ervaringsdeskundigheid. We waren bij de voorbereidingen betrokken en hadden ook een rol in het beantwoorden van vragen uit de groep. Dat is leuk want dan kun je vertellen over ervaringen van cliënten. Er was ook een ervaringsdeskundige uit Twente. Hij werkte op een gesloten afdeling en had een bijzonder verhaal. In het begin waren de hulpverleners niet heel enthousiast en wij zien ook wel hun bezwaren. Maar Ed en Jeroen zeiden: “laten we het proberen en zien hoe het werkt”, dat vinden we moedig. We willen het zelf ook heel graag proberen. Natuurlijk zijn er in het begin situaties die moeilijk zijn, maar daar moet je in groeien. We willen hier in ieder geval het komend jaar met elkaar over praten en serieus kijken of het toepasbaar is. “

Maarten Bonger en Fred van Ede, cliëntencommissie


40

7. Medewerkers 7.1 (Bij)scholing

De Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam vormt onderdeel van de opleiding tot psychiater die gezamenlijk wordt verzorgd door Arkin en GGZ inGeest. De stage Sociale en Acute Psychiatrie van zes maanden is landelijk geen verplicht onderdeel van de opleiding tot psychiater maar de Amsterdamse instellingen waarderen de kennis en ervaring op het gebied van de sociale en acute psychiatrie zeer hoog en daarom is deze stage voor de arts-assistenten in opleiding binnen Amsterdam verplicht gesteld. Arts-assistenten in opleiding tot psychiater bij instellingen van buiten Amsterdam kunnen ook deelnemen aan deze stage, evenals huisartsen in opleiding. De cursus voor arts-assistenten in opleiding is een brede cursus die zich vooral richt op de sociale psychiatrie en de systemische methodiek in de acute psychiatrie. De artsen in opleiding die zijn verbonden aan deze GGz instellingen in Amsterdam (GGZ inGeest heeft ook afdelingen in Haarlem en Amstelveen) en die de stage Sociale Psychiatrie volgen, worden vanuit de opleiding voor een praktijkstage van minimaal een half jaar gedetacheerd naar de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam om ervaring op te doen in acute situaties.

Voor de arts-assistenten niet in opleiding maar die wel diensten draaien in de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam en voor de co-assistenten wordt ook een, speciaal ontwikkelde driemaandelijkse, cursus gegeven. In deze cursus worden de basiskennis en -vaardigheden van de psychiatrie aan de hand van casuïstiek getraind waarbij de nadruk ligt op de acute psychiatrie.

Naast het reguliere opleidingsplan, wordt bijscholing georganiseerd voor de medewerkers van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam onder andere in de vorm van miniseminars en de jaarlijkse werkconferentie.

Miniseminars Begin 2013 verzorgde het bureau GD van Arkin een BOPZ deskundigheidsbevordering in het kader van dwangreductie. Onder andere werd gesproken over de functie en de mogelijkheden van de maatregelen en de onafhankelijkheid van de psychiater. Ook werd aandacht besteed aan de zorgvuldigheid bij het overwegen van een maatregel en het belang van onderling overleg. Ook de veranderingen van de wet verplichte GGZ kwamen aan de orde. In het najaar gaf Martijn van Noorden, psychiater bij het LUMC een voorlichting over GHB. Hij heeft meerdere publicaties over dit onderwerp op zijn naam staan. Eind 2013 had het miniseminar Excited Delirium Syndrome plaats. Koos de Keijzer en Gerda van Rijk, beiden arts bij de GGD vertelden over de nieuwe richtlijn Excited Delirium Syndrome, die beschrijft wat EDS is en hoe te handelen bij een Excited Delirium Syndrome. Deze richtlijn is geschreven door een werkgroep waarin de GGD, politie, Ambulance Amsterdam, SEH OLVG en de SPA zitting hebben. EDS is een acuut optredende opwindingstoestand met vaak agressie en vegetatieve disregulatie met potentieel levensbedreigende gevolgen.


41

Werkconferentie De werkconferentie is een belangrijk jaarlijks evenement waarbij alle hulpverleners uit de verschillende GGz instellingen die werkzaam zijn in de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam samenkomen ter bespreking van actuele thema’s die de zorg voor patiënten moet verbeteren. Dit jaar was het onderwerp ‘Jeugd in Crisis’. De middag startte met een presentatie van het MCT Jeugd die de inhoud, dynamiek, hectiek en complexiteit van het werk goed duidelijk maakte en de verschillen en overeenkomsten met het werken met volwassenen uiteenzette. Daarna volgde een presentatie over kinderdiagnostiek en de DSM V door kinderen jeugdpsychiater Nathalie Kuijpers. In de middag werden workshops gegeven om dieper op bepaalde thema’s in te gaan zoals; systemisch werken in crisis, faciliteiten in de Onderzoeksruimte, diagnostiek, juridische aspecten, ouderbegeleiding en Kinderen van Ouders met Psychiatrische Problemen. De middag werd afgesloten met een plenaire terugkoppeling van verbeteren veranderpunten die in de workshops naar voren waren gekomen.

Achterwachten In de zomer van 2013 werd een ‘Intervisie Achterwachten SPA’ georganiseerd. Deze sessie is bedoeld voor alle achterwachten van de SPA om gezamenlijk casuïstiek te bespreken en dieper op de casussen in te kunnen gaan dan in het Ochtendrapport mogelijk is. Enerzijds werden dilemma’s en verschillende oplossingsrichtingen besproken en anderzijds werd de intervisie gebruikt om gemeenschappelijk beleid voor veel voorkomende problematiek te formuleren.

Portiers/cliëntbegeleiders In 2013 had een scholingsbijeenkomst voor de portiers/cliëntbegeleiders plaats. Doel van deze dag was ervaringen uitwisselen over de inhoudelijke kant van het werk waarbij de verschillen en overeenkomsten in de aanpak en invulling van hun rol werd benoemd. De rol van de portiers/cliëntbegeleiders in de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam is een belangrijke; ze beschikken over vaardigheden om situaties te de-escaleren waarbij fysiek contact vaak niet nodig is. Gedurende de dag werden rollenspellen gedaan die hielpen om het proces van aanmelding tot het moment dat de patiënt de Onderzoeksruimte verlaat, duidelijk te beschrijven. De uitkomst van deze dag is gebruikt om een procesbeschrijving te maken van de portier/cliëntbegeleider functie zoals deze in de SPA wordt ingezet om de functie binnen de GGz te formaliseren en verder te kunnen ontwikkelen. Naar verwachting is deze procesbeschrijving in 2014 gereed.

MCT Jeugd Gedurende maart en april nam het hele team van MCT Jeugd deel aan een cursus ‘Kinderdiagnostiek’ bij de RINO. Doel van deze cursus is de kennis op dit gebied binnen het team op te frissen en verder te ontwikkelen. Onderdeel van de cursus is een eindtoets waarmee het ‘certificaat jeugddiagnostiek’ kan worden verkregen. Hiervoor moest een korte paper worden geschreven die werd gewijd aan het uitzoeken van geschikt testmateriaal voor jeugdigen en hun gezinnen direct na de crisis met als insteek verfijning van de kinder- of gezinsdiagnostiek voor een gerichte doorverwijzing.


42

7.2 Medewerkerstevredenheid

Het management van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam besteedt veel aandacht aan het teamgevoel zodat de medewerkers gemotiveerd zijn en blijven om te werken voor de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam. Uitgangspunt is dat gemotiveerde medewerkers met plezier hun zorgtaken uitvoeren. In een hectische en soms emotioneel zware omgeving als de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam is het belangrijk dat de medewerkers zich te allen tijde gesteund voelen door het management en de middelen tot hun beschikking hebben om de patiënt van de beste zorg te voorzien. Daarbij is het belangrijk dat het management en hulpverleners van elkaar weten wat er speelt en dat duidelijkheid bestaat ten aanzien van de werkzaamheden, geboden faciliteiten, ondersteuning en bedrijfsvoering. Deze onderwerpen worden volgens een vaste communicatiestructuur besproken. Per discipline heeft iedere twee maanden overleg plaats met de manager. Verder wordt maandelijks een bijeenkomst georganiseerd voor alle arts-assistenten die diensten draaien in de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam. Tijdens deze bijeenkomst wordt informatie en toelichting gegeven ten aanzien van de werkprocessen binnen de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam en kunnen vragen gesteld worden over allerlei zaken die verband houden met de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam.

Dam tot Damloop In 2013 heeft een team van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam aan de Dam tot Dam loop meegedaan. Het team was te herkennen aan shirts met het SPA logo en zette een zeer sportieve prestatie neer. De snelste tijd binnen het team was 1 uur 8 minuten. Alle medewerkers voltooiden de loop.

Bedrijfskleding portier/cliëntbegeleider De portiers/cliëntbegeleiders dragen bedrijfskleding. Gezien de ontvangstfunctie is het belangrijk dat zij representatief en herkenbaar zijn. In 2013 is deze bedrijfskleding in nauw overleg met de medewerkers vernieuwd. De bedrijfskleding bestaat uit poloshirts, T-shirts en vesten in de kleuren zwart/grijs, allemaal voorzien van het SPA logo. De items worden gecombineerd met een spijkerbroek.


43

8. WIE IS WIE

Dhr. E. van Leeuwen Manager Bedrijfsvoering Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam

Dhr. J. Zoeteman, psychiater Manager Behandelzaken Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam

Dhr. M.M.F. Baars Afdelingsmanager Acuut Behandelteam Zuid/Nieuw-West

Mevr. A. Lek Hoofd Acuut Behandelteam Oost/Zuid-Oost/Diemen

Mevr. K. Parker Hoofd Acuut Behandelteam Centrum/Oud-West

Mevr. E. Westenberg Hoofd Acuut Behandelteam Noord

De heer R. Zuidmeer Coördinator Intensief Behandelteam Thuis

Mevr. M.M. Lommerse, (ortho)pedagoog/systeemtherapeut Coördinator MCT Jeugd

Mevr. S.P.M. Bakker Beleidsadviseur Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam [email protected]

Mevr. E.M.F. van Not Secretariaat Management Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam [email protected]


44

BIJLAGE 1 In deze bijlage zijn uitgebreide overzichten opgenomen met betrekking tot de groei en ontwikkeling die de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam op het gebied van zorgontwikkeling en beleid heeft doorgemaakt. In 2013 bestond de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam tien jaar. In onderstaande overzichten zijn de cijfers van de afgelopen vijf jaar opgenomen.

Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam – volwassenen

Contacten 2013

2012

2011

2010

2009

Mutatie

Mutatie

Mutatie

Mutatie

‘13/’12

‘12/’11

‘11/’10

‘10/’09

Aantal contacten

8.342

8.781

8.124

7.842

7.485

(5%)

8%

4%

Aantal consulten*

6.409

6.505

5.844

5.610

5.406

(1%)

11%

4%

5% 4%

Totaal aantal unieke patiënten

3.046

2.926

2.868

2.741

2.476

4%

2%

5%

11%

* Totaal aantal consulten waarbij een tweede consult bij eenzelfde patiënt mogelijk voorvloeit uit een eerder consult maar ook een nieuwe interventie kan betekenen.

Splitsing naar geslacht 2013

2012

2011

2010

2009

Man

51%

52%

50%

50%

Vrouw

49%

48%

50%

50%

45%

100%

100%

100%

100%

100%

Totaal


55%

Splitsing naar leeftijd van patiënten 2013 0 - 15 jaar

2012

2011

2010

2009

0,5%

0,5%

1%

0%

16 - 22 jaar

8%

8%

9%

8%

8%

23 - 29 jaar

16%

15%

16%

15%

15%

30 - 49 jaar

46,5%

47%

49%

50%

50%

50 - 69 jaar

25%

25%

21%

22%

23%

4%

4,5%

4%

5%

4%

100%

100%

100%

100%

100%

70 jaar en ouder Totaal

1%

Reeds bekende patiënten in de Amsterdamse GGz 2013 Patiënten die afgelopen 12 maanden niet in zorg waren bij

2012

2011

2010

2009

46%

45%

44%

42%

43%

7%

8%

8%

6%

6%

1,5%

2%

8%

1%

2%

31,5%

32%

33%

38%

37%

14%

13%

7%

13%

12%

100%

100%

100%

100%

100%

Arkin of GGZ inGeest Patiënten die t.t.v. SPA consult niet in zorg waren bij Arkin maar wel in de afgelopen 12 maanden Patiënten die t.t.v. SPA consult niet in zorg waren bij GGZ inGeest maar wel in de afgelopen 12 maanden Patiënten die t.t.v. SPA consult in zorg waren bij Arkin Patiënten die t.t.v. SPA consult in zorg waren bij GGZ inGeest Totaal


2

Consultlocatie 2013 Onderzoeksruimte Politiebureau Huisbezoek

2012

2011

2010

2009

47%

44%

42%

43%

2%

1%

2%

2%

47% 2%

12%

14%

11%

13%

15%

Spreekkamer SPA*

6%

6%

6%

5%

1%

Bij GGz instellingen

23%

26%

26%

21%

18%

EHBO

3%

3%

4%

5%

4%

Elders

7%

6%

9%

11%

13%

100%

100%

100%

100%

100%

Totaal

* Met ingang van september 2009 is het mogelijk patiënten die buiten kantooruren worden aangemeld via de huisarts uit te nodigen bij de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam.

Reden van aanmelding 2013

2012

2011

2010

2009

Gevaar voor zichzelf

32%

31%

30%

29%

Gevaar voor anderen

11%

9%

10%

10%

9%

Psychotische symptomatologie

30%

32%

32%

35%

36%

Depressieve symptomatologie

28%

3%

4%

4%

4%

3%

Anders

24%

24%

24%

22%

24%

Totaal

100%

100%

100%

100%

100%

Tijdstip contacten 2013

2012

2011

2010

2009

Binnen kantooruren

25%

14%

14%

13%

14%

Buiten kantooruren

75%

86%

86%

87%

86%

Op weekdagen

65%

65%

64%

67%

68%

In het weekend

35%

35%

36%

33%

32%


3

Herkomst patiënten 2013

2012

2011

2010

2009

Regio Zuid/Nieuw-West

24%

25%

24%

25%

24%

Regio Oost/Zuid-Oost

22%

21%

20%

21%

21%

Regio Centrum/Oud-West, Noord

37%

39%

38%

36%

34%

Buiten Amsterdam*

7%

7%

8%

8%

8%

Buitenland

2%

2%

3%

3%

3%

Onbekend

8%

6%

7%

7%

10%

100%

100%

100%

100%

100%

Totaal

* Buiten Amsterdam maar binnen Nederland

Meest voorkomende etnische achtergrond patiënten 2013

A’damse

2012

A’damse

2011

A’damse

2010

A’damse

2009

A’damse

Bevol-

Bevol-

Bevol-

Bevol-

Bevol-

king ‘13

king ‘12

king ‘11

king ‘10

king ‘09

Nederlands

46%

49%

44%

49%

45%

50%

46%

50%

44%

51%

Surinaams

10%

8%

9%

9%

11%

9%

11%

9%

10%

9%

Marokkaans

7%

9%

7%

9%

7%

9%

6%

9%

7%

9%

Turks

2%

5%

4%

5%

3%

5%

5%

5%

3%

5%

35%

29%

36%

28%

34%

27%

32%

27%

36%

26%

100%

100%

100%

100%

100%

100%

100%

100%

100%

100%

2013

2012

2011

2010

2009

Mutatie

Mutatie

Mutatie

Mutatie

‘13/’12

‘12/’11

‘11/’10

‘10/’09

Overig niet-Nederlands Totaal

Openbare Geestelijke Gezondheidszorg

Aantal overgebrachte personen Aantal assistentie verleningen door politie % assistentie verleningen door politie

1.901

1.773

1.810

1.599*

1.570

11

16

19

17

87

0,6%

0,9%

1%

1%

6%

7%

(2)%

13%*

2%

* Bij controle van de tellingen bleek een discrepantie in aantallen tussen politie en Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam cijfers. Met ingang van 2010 worden de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam tellingen gebruikt. In de maand juni 2013 werden 181 personen overgebracht, het hoogste aantal per maand sinds de oprichting van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam.


4

Splitsing naar geslacht bij OGGz patiënten 2013

2012

2011

2010

2009

Man

60%

61%

64%

61%

Vrouw

40%

39%

36%

39%

36%

100%

100%

100%

100%

100%

Totaal

64%

Gem. aantal overgebrachte pt. door de politie per dag 7 6 5 2009

4

2010 2011

3

2012 2013

2 1 0 Jan

Feb

Mrt

Apr

Mei

Jun


Jul

Aug

Sep

Okt

Nov

Dec

5

Overzicht van de gestelde hoofddiagnoses gesplitst naar OGGz en AGGz 2013 Diagnose OGGz

2013

Diagnose AGGz

2013

Psychotische stoornis

34%


21%

Stoornis in middelengebruik

15%


13%

Bipolaire stoornis

9%

Persoonlijkheidsstoornis

9%

Persoonlijkheidsstoornis

8%

Depressieve stoornis

8%


5%

Bipolaire stoornis

6%

Overige stoornissen

4%

Aanpassingsstoornis

3%

Aanpassingsstoornis

4%

Overige stoornissen

3%

Diagnose of aandoening op as I uitgesteld

2%

Cognitieve/organische stoornis

2%

Cognitieve/organische stoornis

2%


2%

PTSS

1%

Overige angsstoornissen

1%

Overige ontw./gedragsstoornis

1%

Eetstoornis

1%

Pervasieve ontw. stoornis

1%

PTSS

1%

Overige angststoornis

1%

Paniekstoornis

1%

Overig Stemmingsstoornis

1%


1%

Geen diagnose of aandoening op As I

1%


Diagnose niet ingevuld as I en as II

10%

1%


25%

Overig

1%

Overig

2%

Totaal

100%

Totaal

100%

Overzicht van de vijf meest gestelde tweede behandeldiagnose op as I, bij een hoofddiagnose op as I Tweede behandeldiagnose op as I Stoornis in middelengebruik

2013

2012

2011

2010

2009

1.491 (57%)

1.375 (55%)

1.408 (57%)

1.400 (58%)

1.298 (62%)


130 (5%)

125 (5%)

192 (8%)

178 (7%)

156 (7%)


117 (5%)

92 (4%)

136 (6%)

100 (4%)

74 (4%)

Overige Angsstoornissen

79 (3%)

97 (4%)

58 (2%)

Aanpassingsstoornis

78 (3%)

97 (4%)

51 (2%)

65 (3%)

54 (3%)

PTSS

49 (2%)

Cognitieve/organische stoornis Overig Totaal

NB:

51 (2%) 702 (27%)

695 (28%)

638 (25%)

608 (26%)

455 (22%)

2.597

2.481

2.483

2.400

2.088

(100%)

(100%)

(100%)

(100%)

(100%)

In 2013 is bij 2.597 contacten een tweede behandeldiagnose op as I ingevuld waarbij de hoofddiagnose ook op as I ligt.


6

Specificatie van contacten waarbij de hoofddiagnose op as II is gesteld Hoofddiagnose op as II

2013

2012

2011

2010

2009

Borderline persoonlijkheidsstoornis

310 (43%)

311 (50%)

307 (52%)

227 (44%)

167 (39%)

Persoonlijkheidsstoornis NAO

222 (31%)

183 (30%)

165 (28%)

165 (32%)

120 (28%)

57 (8%)

57 (9%)

41 (7%)

31 (6%)

51 (12%)

79 (11%)

42 (7%)

36 (6%)

57 (11%

38 (9%)

43 (6%)

22 (4%)

36 (6%)

31 (6%)

51 (12%)

Diagnose of aandoening op as II uitgesteld Persoonlijkheidsstoornis gedef. overig Zwakzinnigheid/zwakbegaafdheid Geen diagnose of aandoening op as II Totaal NB:

4 (1%)

1 (0%)

6 (1%)

5 (1%)

715 (100%)

616 (100%)

591 (100%)

516 (100%)

427 (100%)

De informatie aangemerkt als onbekend is buiten dit overzicht gehouden.

Specificatie van contacten waarbij stoornis in middelengebruik als eerste behandeldiagnose op as I is gesteld Diagnose Stoornis in alcoholgebruik

2013 668 (51%)

Stoornis in cocaïnegebruik

2012

2011

564 (46%)

610 (51%)

2010 472 (52%)

2009 416 (47%)

75 (6%)

89 (7%)

155 (13%)

64 (7%)

44 (5%)

Stoornis in cannabisgebruik

190 (14%)

228 (18%)

143 (12%)

136 (15%)

124 (14%)

Stoornis door amfetamine

162 (12%)

152 (12%)

131 (11%)

109 (12%)

124 (14%)

73 (6%)

62 (5%)

48 (4%)

Stoornis in gebruik van sedativum, hypnotic Stoornis door alcohol Overig

51 (4%)

44 (4%)

100 (7%)

100 (8%)

Totaal

36 (4%)

71 (8%)

108 (9%)

91 (10%)

106 (12%)

908 (100%)

885 (100%)

1.319

1.239

1.195

(100%)

(100%)

(100%)

Overzicht van de meest voorkomende verwijzers Verwijzer

2013

2012

Overname binnen Arkin

32%

33%

GGD

26%

27%

Huisarts

11%

10%

Eigen initiatief bekende patiënt of omgeving

7%

9%

Overige GGz

4%

6%

Algemeen Ziekenhuis

5%

5%

Overig

15%

11%

Totaal

100%

100%

* Onder overige GGz valt onder andere GGZ inGeest.


7

Draaideur patiënten Omschrijving Aantal unieke patiënten

2013

2012

2011

2010

2009

3.046

2.926

2.868

2.741

422

419

352

347

349

14%

14%

12%

13%

14%

Patiënten die ≥ 5 keer werden gezien

189

197

154

151

173

% patiënten ≥ 5 keer gezien t.o.v. totaal unieke patiënten

6%

7%

5%

6%

7%

Patiënten die ≥ 3 keer werden gezien % patiënten ≥ 3 keer gezien t.o.v. totaal unieke patiënten

NB:

2.476

Patiënten waarbij een volgend consult binnen twee weken plaatsheeft, worden niet in de tellingen van draaideur patiënten meegenomen. Patiënten in de groep ≥ 5 keer zitten ook in de groep ≥ 3 keer.

Doorverwijzingen Omschrijving Gedwongen opname met IBS Gedwongen opname onder lopende RM Vrijwillige opname Verslavingszorg

2013

2012

2011

2010

2009

17%

16%

17%

20%

3%

3%

2%

3%

22% 4%

17%

17%

17%

19%

21%

1%

1%

2%

1%

1%

Ambulant, eigen behandelaar

28%

28%

30%

25%

22%

Ambulant, nieuwe aanmelding

14%

15%

12%

14%

12%

Geen

11%

11%

11%

9%

9%

Overig

9%

9%

9%

9%

9%

Totaal

100%

100%

100%

100%

100%

NB:

Van de patiënten die in 2009 opgenomen werden, werd 55% gedwongen en 45% vrijwillig opgenomen, in 2010 werd 55% gedwongen en 45% vrijwillig opgenomen. Van de patiënten die in 2011 opgenomen werden, werd 53% gedwongen en 47% vrijwillig opgenomen, in 2012 werd 53% gedwongen en 47% vrijwillig opgenomen. Van de patiënten die in 2013 opgenomen werden, werd 55% gedwongen en 45% vrijwillig opgenomen.

TOA opnames Omschrijving Aantal opnames Gemiddelde ligduur (uren) Gemiddelde bedbezetting (uren) NB:

2013

2012

2011

2010

2009

730

657

642

636

79

88

110

92

708 85

66%

64%

73%

70%

70%

Gemiddelde bedbezetting is het totaal aantal uren dat de bedden belegd zijn t.o.v. het totaal aantal beschikbare uren.

Op de TOA werden in juni 2013 77 opnames gedaan, ook dat is het hoogste aantal opnames in een maand sinds de oprichting van de TOA.


8

Inbewaringstellingen Locatie waar aanvraag plaatsheeft

2013

% van

2012

totaal Onderzoeksruimte

% van

2011

% van

totaal

2010

% van

totaal

2009

totaal

% van totaal

423

51%

401

55%

394

53%

478

59%

574

Huisbezoek

58

7%

29

4%

42

6%

43

5%

21

2%

Klinieken incl. TOA

96

11%

71

10%

117

16%

90

11%

89

10%

Overig Subtotaal Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam

69

8%

39

5%

32

4%

37

4%

45

5%

646

77%

540

74%

585

79%

648

80%

729

82%

ABT regio Zuid/Nieuw-West ABT Centrum/Oud-West, Noord, Oost/Zuid-Oost

55

7%

57

8%

37

5%

32

4%

35

4%

117

14%

109

15%

106

14%

119

15%

106

12%

Sint Lucas Andreas Ziekenhuis en OLVG Totaal aangevraagde IBS’en in Amsterdam

65%

17

2%

24

3%

16

2%

14

2%

16

2%

835

100%

730

100%

744

100%

813

100%

886

100%

2012

2011

Plaatsingen binnen de regio 2013 Plaatsingen binnen de regio* i.g.v. gedwongen opname

95%

93%

89%

2010 94%

2009 94%

* Patiënten die woonachtig zijn in Amsterdam die in Amsterdam worden opgenomen. 50 % van het aantal patiënten dat na een IBS wordt opgenomen, wordt op de TOA opgenomen. 36 % van alle patiënten afkomstig van buiten Amsterdam kon in 2013 rechtstreeks in de regio van herkomst worden geplaatst.

Opname locaties na IBS (totaal 835). NB. Dit zijn alle IBS’en afgegeven in Amsterdam.


9

Mobiel Crisisteam Jeugd

Contacten 2013

2012

2011

2010

2009

Mutatie

Mutatie

Mutatie

Mutatie

‘13/’12

‘12/’11

‘11/’10

‘10/’09

Productie in aantallen

723

689

714

804

789

5%

(4%)

(11%)

2%

Aantal unieke patiënten

551

514

541

571

556

7%

(5%)

(5%)

3%

Splitsing naar leeftijd van patiënten 2013

2012

2011

2010

2009

0 – 5 jaar

13%

9%

10%

12%

12%

6 – 11 jaar

15%

12%

16%

15%

21%

12 – 15 jaar

41%

45%

44%

41%

36%

16 - 22 jaar

26%

30%

27%

31%

29%

5%

4%

3%

1%

2%

100%

100%

100%

100%

100%

23 jaar en ouder Totaal

Reden van aanmelding 2013

2012

2011

2010

2009

Gevaar voor zichzelf

12%

6%

11%

20%

10%

Gevaar voor anderen

6%

5%

5%

7%

5%

Psychotische symptomatologie

0%

0%

1%

2%

1%

Depressieve symptomatologie

3%

0%

2%

3%

2%

Anders

79%

89%

81%

68%

82%

Totaal

100%

100%

100%

100%

100%


10

Tijdstip contacten 2013

2012

2011

2010

2009

Binnen kantooruren

9%

7%

9%

11%

11%

Buiten kantooruren

91%

93%

91%

89%

89%

Herkomst patiënten 2013

2012

2011

2010

2009

Regio Zuid/Nieuw-West

20%

22%

17%

22%

22%

Regio Oost/Zuid-Oost

22%

28%

27%

28%

24%

Regio Centrum/Oud-West, Noord

32%

24%

32%

29%

27%

Buiten Amsterdam (ROA) / buitenland

26%

26%

24%

21%

27%

100%

100%

100%

100%

100%

Totaal

Overzicht van de gestelde hoofddiagnoses 2013 Diagnose

2013

Overige stoornissen*

46%


14%

Disruptieve stoornis

11%


6%

ADHD

4%


3%


3%


3%

Geen diagnose of aandoening op as I

2%


2%


2%

Aanpassingsstoornis

2%

Overig

2%

Totaal

100%

* Overige stoornissen houdt in nog niet uitgefilterde ouder/kind relatieproblematiek of specifiek psychiatrische problematiek waarvoor nader psychiatrisch onderzoek vereist is.


11

Overzicht van de meest voorkomende verwijzers Verwijzer

2013

GGD

26%

Overige GGz

19%

Politiebureau

10%

Bureau Jeugdzorg

8%

Huisarts

5%

Eigen initiatief kind

4%

Directe omgeving van de cliënt

4%

Algemeen ziekenhuis

4%

Afra Boddaert - PPI

3%

Overig

17%

Totaal

100%

* Onder overige verwijzers vallen onder andere scholen, schoolarts, jeugdhulpverleningsinstanties.

Doorverwijzingen Omschrijving

2013

2012

2011

2010

2009

Gedwongen opname met IBS

0%

0%

0%

0%

Gedwongen opname onder lopende RM

0%

0%

0%

1%

1%

Vrijwillige opname

1%

0%

0,5%

2%

6,5%

Verslavingszorg

0%

0%

0%

0%

0%

0,5%

Ambulant, eigen behandelaar

50%

52%

49%

50%

43%

Ambulant, nieuwe aanmelding

26%

23%

29,5%

25%

19%

Geen*

5%

11%

11%

11%

8%

Overig

18%

14%

10%

11%

22%

Totaal

100%

100%

100%

100%

100%

NB: Gedwongen opname met IBS wordt door de SPA gedaan, wel in aanwezigheid van het MCT Jeugd. * Het MCT Jeugd geeft altijd een advies voor vervolgbehandeling echter soms ontbreekt het aan medewerking van de patiënt waardoor er geen daadwerkelijk vervolg is.


12

BIJLAGE 2 Doelstellingen bij de oprichting van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam

Openbare Geestelijke Gezondheidszorg (OGGz) doelstellingen die bij de oprichting van de SPA (2003) door de gemeente Amsterdam zijn gesteld: 1. Geen patiënten in politiecellen: mensen worden gezien in de Onderzoeksruimte. Uitsluitend mensen die een strafbaar feit hebben gepleegd, worden gezien op het politiebureau. 2. Regie crisisdiensten in één hand: de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam is een samenwerkingsverband van de twee Amsterdamse GGz instellingen. 3. Maximaal aantal consulten op hetzelfde tijdstip: De bezetting van de hulpverleners is zodanig georganiseerd dat gedurende de dag meerdere consulten tegelijkertijd plaats kunnen hebben. Tijdstip

Aantal consulten tegelijkertijd

08:30 – 14:00 uur 14:00 – 22:00 uur 22:00 – 08:30 uur

2 4 3

Algemente Geestelijke Gezondheidszorg (AGGz) doelstellingen die de Amsterdamse GGz zichzelf bij de oprichting van de SPA (2003) heeft gesteld: 1. Goede (adequate) zorg voor patiënten: de patiënt wordt voorzien van basiszorg zoals eten, drinken, rust en zo snel mogelijk een consult met een hulpverlener. 2. Ondersteuning van de naastbetrokkenen: bij iedere patiënt wordt getracht in contact te komen met familie, vrienden of andere naastbetrokkenen. 3. Beoordeling en behandeling direct op elkaar laten aansluiten: na het consult wordt beleid bepaald en direct actie ondernomen om de behandeling in gang te zetten, bijvoorbeeld een afspraak bij een regionaal Acuut Behandelteam. Het beleid en de ondernomen actie wordt gedurende het ochtendrapport geëvalueerd en eventueel bijgesteld. 4. Snelle beschikbaarheid voor met name huisartsen en de EHBO posten: het protocol, opgesteld in samenwerking met Huisartsenposten Amsterdam, waarin criteria voor consultaanvragen door huisartsen wordt gehanteerd. In dit protocol is ook de wijze van uitvoeren vastgelegd. 5. Beperking van belasting van de eigen hulpverleners wat betreft veiligheid: bij ieder consult is een portier/cliëntbegeleider aanwezig en bij huisbezoeken gaan de hulpverleners altijd in teams van twee. Bij vermoeden op gevaar wordt de politie ingeschakeld. 6. Doelmatig en doeltreffend omgaan met de beschikbare middelen: het registratie- en administratieproces is in samenwerking met de hulpverleners opgesteld en wordt altijd gevolgd.


BIJLAGE 3 Zorgproces volwassenen Crisiszorgketen De Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam maakt onderscheid tussen openbare geestelijke gezondheidszorg (OGGz) en algemene geestelijke gezondheidszorg (AGGz).

Openbare Geestelijke Gezondheidszorg Bij openbare geestelijke gezondheidszorg zaken (OGGz) gaat het om gevallen waarbij patiënten de openbare orde verstoren, vermoedelijk als gevolg van een psychiatrische aandoening, en die via de politie en de GGD bij de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam terechtkomen. Ruim een derde van de mensen die door Vangnet & Advies, op verzoek van de politie, wordt gescreend, wordt doorgestuurd naar de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam. Bijna alle OGGz consulten worden in de Onderzoeksruimte van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam gedaan. Slechts een klein percentage vindt plaats op het politiebureau, dit betreft situaties waarvoor een strafrechtprocedure loopt. De OGGz consulten worden tijdens kantooruren afgehandeld door het Acuut Behandelteam Centrum/Oud-West. In geval van extreme drukte overdag kan het ABT Centrum/Oud-West om inzet van hulpverleners van GGz inGeest vragen.

Ontvangsthal Onderzoeksruimte

Meldkamer

Algemene Geestelijke Gezondheidszorg Buiten kantooruren handelt de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam ook algemene geestelijke gezondheidszorg zaken (AGGz) af. Dit betreft doorverwijzingen vanuit huisartsen, EHBO posten en andere erkende verwijzers. Deze consulten vinden over het algemeen plaats bij de patiënt thuis of in de ontvangstfunctie van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam.


2

Beoordeling Uitgangspunt is dat de patiënt in (dreigende) crisis direct een beoordeling krijgt zodat het voor de patiënt zelf, de verwijzer en de naastbetrokkenen snel duidelijk is wat er aan de hand is en welke zorg kan worden georganiseerd. Omdat een crisissituatie een uitgelezen kans biedt om een verandering tot stand te brengen, start de behandeling ook vanaf het eerste moment. Bij de beoordeling spelen twee aspecten die de kwaliteit van zorg waarborgen een belangrijke rol. Het consult wordt volgens een vastomlijnd kader uitgevoerd. 1. Binnen dit kader worden bepaalde onderwerpen consistent uitgevraagd en onderzocht. 2. Daarnaast geven de expertise en ervaring op het gebied van crisiszorg en de betrokkenheid van de hulpverleners de uiteindelijke dimensie aan de zorg. De gehanteerde methodiek, kennis en vaardigheden worden beschreven in een tweetal praktische handboeken gericht op acute crisissituaties namelijk Praktijkboek Crisisinterventie, de kunst van het interveniëren in moeilijke behandelsituaties in de spoedeisende psychiatrie en psychotherapie, (2007 Oenen, FJ van, Bernardt, CML & Post, L van der) en het Handboek Spoedeisende Psychiatrie (2011 Achilles, RA, Beerthuis, RJ & Ewijk, WM van).

Het betrekken van naastbetrokkenen bij de behandeling vormt een integraal onderdeel van de behandeling, ook wel systeembenadering genoemd. Binnen de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam zijn drie supervisoren systeemtherapie werkzaam die de behandelaren voortdurend ondersteunen en trainen in het toepassen van deze systeembenadering.

In geval van grote drukte hebben de consulten bij patiënten thuis op verzoek van huisartsen prioriteit boven de consulten die in de Onderzoeksruimte plaatshebben. Dit heeft te maken met de veiligheid en het gastheerschap die de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam in de Onderzoeksruimte kan waarborgen maar niet op locatie.

Vervolgzorg Afhankelijk van het beleid krijgen patiënten een afspraak bij een van de Acuut Behandelteams in de verschillende regio’s gedurende kantooruren, ofwel worden zij terugverwezen naar hun vaste behandelaar of de verwijzer die de melding heeft gedaan ofwel worden zij opgenomen – eventueel met een maatregel (zie figuur 1 Crisiszorgketen op blz. 7). Als de opname indicatie vrijwillig en voor een heel korte periode is, kan worden teruggevallen op de beddencapaciteit in het Kortdurend Crisiscentrum. Wanneer een patiënt gedwongen moet worden opgenomen en in afwachting is van een opnameplek in de eigen regio, worden patiënten opgenomen op de Tijdelijke Overbruggingsafdeling (TOA). Hier is intensieve en gespecialiseerde zorg beschikbaar en het aantal medewerkers per patiënt is hoger dan gemiddeld. Van hieruit wordt een opnameplek georganiseerd waar patiënten gedurende hun verdere behandeling verblijven. Uitgangspunt is dat de TOA altijd twee bedden beschikbaar heeft voor acute opnames vanuit de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam.


3

Bij een dreigend tekort aan bedden heeft het procesmanagement van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam een mandaat om bedden vrij te maken binnen de IC’s van Amsterdam. Daarbij geldt het ‘Worst In Best Out’ (WIBO) principe. Voor patiënten waarbij verslavingsproblematiek voorop staat, is de afspraak gemaakt dat Jellinek dagelijks een bed vrijhoudt. De sector verpleeg- en verzorgingshuizen heeft de inspanningsverplichting om patiënten van 65 jaar en ouder met psychogeriatrische beelden binnen 24 uur over te nemen na afgifte van een IBS.

Ochtendrapport Tijdens het dagelijkse ochtendrapport, waar alle disciplines zijn vertegenwoordigd, komt de casuïstiek en het beleid van alle consulten van de afgelopen 24 uur nogmaals aan bod. Het ochtendrapport is primair bedoeld om medische informatie met betrekking tot een patiënt / systeem over te dragen zodat de zorg kan worden gecontinueerd. Daarnaast vormen opleiding en cultuurvorming belangrijke aspecten. Medewerkers moeten zich veilig voelen om elkaar te bevragen over uitgevoerde consulten, genomen beslissingen en mogelijke alternatieven. In 2012 is een nieuw format in gebruik genomen wat meer ruimte biedt om de discussie op gang te helpen en waarbij de voorzitter focust op de systemische aanpak bij interventies. Op deze manier wordt bovendien het onderscheidende product dat de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam biedt, namelijk systemische crisisinterventie, steeds verder verfijnd.

Zorgproces jeugd (MCT Jeugd) Crisiszorgketen Het MCT Jeugd maakt onderdeel uit van de SPA en biedt 24 uur per dag, 7 dagen in de week hulp aan gezinnen met kinderen en aan jeugdigen/kinderen in crisissituaties. Het gaat om psychiatrische (waaronder verslaving) en ernstige psychosociale crises, waarbij gevaar dreigt voor kind of omgeving. Het MCT Jeugd wordt ingeschakeld bij alle meldingen van crises waarbij kinderen en jeugdigen betrokken zijn. Op deze manier wordt een totaalpakket van crisiszorg geboden; de hulpverlener van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam richt zich op de problematiek van de volwassenen terwijl de hulpverlener van het MCT Jeugd de zorg en opvang voor het kind organiseert.

De OGGz meldingen voor het MCT Jeugd worden gescreend door Vangnet & Advies en vervolgens doorgeleid naar het MCT Jeugd. Daarnaast handelt het MCT Jeugd buiten kantoortijden jeugdhulpverleningszaken in het kader van AGGz van Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam (BJAA), Raad voor de Kinderbescherming, Advies- en Meldpunt Kindermishandeling (AMK) en de Kindertelefoon af. Ook voor Spirit en Altra, die beide een eigen bereikbaarheidsdienst buiten kantooruren hebben, biedt het MCT Jeugd ondersteuning in geval van crisissituaties binnen de leefgroepen. Verder vervult het MCT Jeugd een achterwachtfunctie voor Spirit en Altra in geval van crisissituaties bij gezinnen die daar in ambulante zorg zijn.


4

De jeugdhulpverleningszaken worden tijdens kantooruren door de bovengenoemde instellingen zelf afgehandeld tenzij sprake is van een psychiatrische crisis bij kinderen of jeugdigen, dan beoordeelt en verwijst het MCT Jeugd. Wel benaderen deze instanties het MCT Jeugd voor consultatie. Het gaat dan om vragen over verwijsmogelijkheden en inschatting van het type problematiek.

Beoordeling Buiten Amsterdam en binnen het ROA gebied doet het MCT Jeugd alleen psychosociale crises en doen de regionale crisisdiensten de kinderpsychiatrie zelf. Binnen Amsterdam handelt het MCT Jeugd ook psychiatrische problematiek af. Afhankelijk of het kind zelf in (psychische) problemen is geraakt of dat het gaat om een crisis binnen de gezinssituatie, worden de hulpverlenersformaties, consultlocaties en verantwoordelijkheden vastgesteld. MCT Jeugd doet een beoordeling, dit kan variëren van een kort gesprek tot een uren durende interventie met beleid.

Bij specifieke consulten zoals beoordeling gesloten plaatsing in een (justitiële) jeugdinstelling gaat het MCT Jeugd samen met BJAA op consult, waarbij het MCT Jeugd de beoordeling en aanvraag behandelt en het BJAA verantwoordelijk is voor de afhandeling van de gesloten plaatsing.

De complexe, gevarieerde en vaak heftige problematiek waarmee het team van medewerkers veelal te maken krijgt, vraagt een grote deskundigheid, flexibiliteit en een sterke teamgeest. Voor kinderen met acute psychiatrische problematiek kan buiten kantoortijden contact worden opgenomen met de dienstdoende kinderpsychiater van de Bascule, bijvoorbeeld voor medicatie kwesties. Met verschillende jeugd GGz instellingen is afgesproken dat ook tijdens kantooruren een beroep kan worden gedaan op een kinderpsychiater.

De hulpverleners van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam doen IBS beoordelingen voor het MCT Jeugd.

Vervolgzorg Na de beoordeling/interventie (plaatsing in crisiscentrum/opname in GGz instelling) verwijst het MCT Jeugd over het algemeen naar een regulier zorgkader. Ofwel patiënt wordt overgedragen aan de vaste behandelaar, ofwel patiënt wordt aangemeld via A&A voor een spoed intake binnen 1 of 2 weken. Tot die tijd houdt het MCT Jeugd nauw contact met het systeem van het kind. Speciaal voor jeugdigen heeft het MCT Jeugd de beschikking over een aantal noodbedden bij Spirit en Altra. In voorkomende gevallen kan het kind worden overgebracht naar de Bascule, gezien worden door de kinderpsychiater en eventueel opgenomen worden.


5

Overdracht De dienstdoende hulpverleners van het MCT Jeugd hebben dagelijks overleg ten behoeve van een soepele overdracht. Ook worden mogelijk terugkomende crisissituaties besproken. Een keer per week komt het voltallige team samen om ontwikkelingen en knelpunten te bespreken op organisatorisch en zorginhoudelijk niveau. Deze overleggen dragen bij aan het op pijl houden en verder ontwikkelen van de expertise binnen het MCT Jeugd. Veiligheid Veiligheid voor patiënt en medewerkers zijn een belangrijk aandachtspunt in de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam. De prioritering van beoordelingen staat beschreven in protocol werkwijze SPA. Huisbezoeken hebben voorrang omdat de veiligheid in de Onderzoeksruimte door aanwezig personeel gewaarborgd kan worden. Bij huisbezoek geldt een protocol waarin onder andere staat nooit alleen op huisbezoek te gaan en zo nodig politie assistentie te vragen. Hulpverleners die een consult doen in de Onderzoeksruimte (beveiligde kamers of spreekkamers) kunnen gebruikmaken van het ‘Pager’ veiligheidsysteem. In het geval ondersteuning van andere afdelingen nodig is om een patiënt in de Onderzoeksruimte van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam medicatie toe te dienen of een uit de hand gelopen situatie weer onder controle te krijgen, kan de hulp van andere afdelingen binnen de Kliniek 1e Constantijn Huygensstraat worden ingeroepen. Uiteraard is het ook mogelijk voor de Kliniek 1e Constantijn Huygensstraat om de hulp van de portier/cliëntbegeleider van de meldkamer Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam in te roepen. Ondersteuning door middel van interne bijstand verdient de voorkeur boven politieassistentie omdat dit voor de patiënt een minder stressvolle situatie is.


6

BIJLAGE 4 COLOFON

Auteur Saskia Bakker

Cijfers Arkin: Ber Buis, Nico Hoeve, Martin Rietman, Jaap Peen, Louk van der Post

Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam: Karin de Wilde, Willem Zevering

Politie: Christa Mooij

HornIT: Stefan Horn

Tekstbijdragen Alexander Achilles Jurgen Cornelis Ed van Leeuwen Marion Lommerse Elmy van Not Louk van der Post Martin Rietman Jeroen Zoeteman Ruud Zuidmeer

Eindredactie Saskia Bakker

Creatief ontwerp Besides Purple

Drukwerk Imago printing Print & Pixels


7

Jaarverslag 2013 Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam

Recommend Documents