Jaarverslag 2012 Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam

Jaarverslag 2012

Jaarverslag 2012 Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam

INHOUD

VOORWOORD .................................................................................................................. 2 LEESWIJZER .................................................................................................................... 4 1. ALGEMENE INFORMATIE ................................................................................................ 5 1.1 Algemene identificatiegegevens .................................................................................... 5 1.2 Structuur van de organisatie ........................................................................................ 6 1.3 Aansturing en toezicht ................................................................................................. 7 1.4 Samenwerkingsrelaties ...............................................................................................11 1.5 Teamsamenstelling ....................................................................................................15 1.6 Kerninformatie...........................................................................................................17 1.6.1 Missie ....................................................................................................................17 1.6.2 Visie ......................................................................................................................17 1.6.3 Kernwaarden ..........................................................................................................17 1.6.4 Kernactiviteiten en nadere typering ...........................................................................18 2. FINANCIËLE INFORMATIE .............................................................................................22 2.1 Kerncijfers Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam – Volwassenen .....................................23 2.2 Kerncijfers Mobiel Crisisteam Jeugd..............................................................................24 3. RISICO’S EN ONZEKERHEDEN .......................................................................................25 3.1 Bezuinigingen ............................................................................................................25 3.2 Verzekeringsproblematiek ...........................................................................................25 4. FINANCIËLE INSTRUMENTEN.........................................................................................27 5. MAATSCHAPPELIJKE ASPECTEN .....................................................................................28 5.1 Samenleving en belanghebbenden ...............................................................................28 5.2 Delen van kennis .......................................................................................................29 5.2.1 Congressen, symposia, workshops, werkbezoeken ......................................................30 5.2.2 Publicaties..............................................................................................................32 5.2.3 De Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam in het nieuws................................................32 5.3 Rampen en crises.......................................................................................................33 6. ONDERZOEK EN ONTWIKKELING ...................................................................................34 6.1 Wetenschappelijk Onderzoek Crisisdienstonderzoek........................................................34 6.2 Onderzoek ‘Eigen regie in crisis’...................................................................................35 6.3 Stedelijk chroniciteitsonderzoek ...................................................................................35 6.4 Thermometer van de Amsterdamse GGz .......................................................................36 6.5 TOA onderzoek ..........................................................................................................36 7. ACTUELE ONTWIKKELINGEN EN HET ZORGPROCES .........................................................39 7.1. Bereikbaarheid en beschikbaarheid .............................................................................39 7.1.1 Tevredenheid patiënten en naastbetrokkenen .............................................................39 7.1.2 Dwang en drang......................................................................................................42 7.1.3 Ambulantisering ......................................................................................................46 7.1.4 Gespecialiseerd vervoer voor psychiatrische patiënten .................................................49 7.1.5 Inbewaringstellingen ...............................................................................................49 7.1.6 Suïcides .................................................................................................................50 7.1.7 Harmonisatie Kwaliteitsbeoordeling in de Zorgsector ...................................................50 7.2 Medewerkers .............................................................................................................51 7.2.1 (Bij)scholing ...........................................................................................................51 7.2.2 Medewerkerstevredenheid ........................................................................................52 7.3 ECD - WebRAAP.........................................................................................................55 7.4 Communicatie ...........................................................................................................55 8.WIE IS WIE..................................................................................................................57

BIJLAGE COLOFON


1

VOORWOORD

Eigen bijdrage GGz, de naderende en ontoereikende financiering middels crisis-DBC’s in 2013, de ambulantisering en cliëntenparticipatie zijn zo wat thema’s die de agenda in 2012 domineerden.

Inhoudelijk begon het jaar goed met het symposium ‘Haastige Spoed… evidence based handelen in de acute psychiatrie’, in het kader van de promotie van Louk van der Post met vermaarde sprekers uit binnen- en buitenland.

De eigen bijdrage tweedelijns GGz die gelukkig geen lang leven bezworen bleek, hield de gemoederen in GGz-land ook bezig begin 2012. De vrees was dat veel mensen zorg zouden gaan mijden en het wel eens heel druk kon gaan worden bij psychiatrische crisisdiensten. De stilte was oorverdovend zouden we bijna zeggen want de eerste maanden was ook de instroom bij onze spoedeisende dienst minder dan ooit. Het bleek de bekende stilte voor de storm, want na het eerste kwartaal zagen we het aantal crises toenemen. Toch is het rampscenario, mede door de financiële tegemoetkoming van de gemeente aan de minst draagkrachtigen in Amsterdam, uitgebleven.

De woorden verantwoording afleggen vielen dit jaar meer dan ooit. Niet zozeer inhoudelijk, maar meer vanuit het oogpunt van kostenbeheersing en schadelastbeperking. Verantwoording afleggen aan de overheid, verantwoording afleggen aan de zorgverzekeraar, verantwoording afleggen aan de eigen instelling. En geheel in lijn hiermee leidde dit tot een toename van controlesystemen. Binnen de eigen instelling, binnen de zorgverzekeraars en binnen de overheid. Het is en blijft de kunst die beheersmatige werkelijkheid zo te vertalen naar de zorg dat het leidt tot uitdagingen en niet tot verschraling.

Een uitdaging vonden we in de ambulantisering. Mensen moeten nog meer dan nu in hun eigen omgeving behandeld/begeleid worden en het aantal klinische psychiatrische bedden moet verder afgebouwd worden. Het heeft ons geïnspireerd tot het opzetten van een stedelijk Intensief Behandelteam Thuis, dat opnamevoorkomend en opnameverkortend werkt bij patiënten die niet tot de doelgroep (F)ACT behoren. Denk aan iemand met een bipolaire stoornis die richting manie aan het ontregelen is en bij wie je door intensieve thuisbehandeling met 24/7 dekking de anders onvermijdelijke opname voorkomt. We volgen de landelijke ontwikkelingen op dit gebied en proberen hierin nauw samen te werken met collega-instellingen in het land.


2

In het kader van cliëntenparticipatie deed Cliëntenbelang Amsterdam een bijzonder onderzoek naar cliënttevredenheid bij mensen die via de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam al dan niet gedwongen opgenomen waren op de Tijdelijke Overbruggingsafdeling. Het onderzoek was bijzonder omdat de patiënten in de crisisfase ondervraagd werden door ervaringsdeskundigen. Verheugd waren we over het feit dat onze portiers/cliëntbegeleiders, uniek in hun soort, hoge ogen gooiden. In 2013 gaan we aan de slag met de aanbevelingen uit het onderzoeksrapport. Uiteraard in samenspraak met onze cliëntencommissie en Cliëntenbelang Amsterdam.

De Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam wordt als samenwerkingsverband bevolkt door medewerkers van zowel Arkin als GGZ inGeest. Het blijft mooi om te zien hoe onze medewerkers, van psychiater tot portier, zich ook in tijden van onzekerheid blijven richten op hun gezamenlijke kerntaak: een snelle en kwalitief goede crisisbeoordeling en -behandeling bij mensen in psychische nood.

We wensen u veel plezier toe bij het lezen van ons jaarverslag en kijken zelf uit naar 2013, het jaar waarin we 10 jaar bestaan.

Ed van Leeuwen Jeroen Zoeteman


3

LEESWIJZER

Met ingang van 2012 zijn de door het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport gestelde eisen aan het jaardocument voor zorginstellingen veranderd. Op basis van de richtlijnen zoals beschreven in ‘Wijzigingen in het Jaardocument Maatschappelijke Verantwoording 2012 van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en op basis van de afspraken in de Zorgbrede Governancecode 2010 is dit jaarverslag tot stand gekomen. Daarbij is ‘Eye on jaarverslag zorg, het jaarverslag voor de zorgsector’, uitgegeven door Ernst & Young als inspiratie voor de opbouw gebruikt.

De Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam beoogt met deze uitgave transparantie te bieden aan patiënten, bestuurders en andere stakeholders over de ontwikkelingen en de gerealiseerde doelstellingen op het gebied van kwaliteit van zorg en financiële resultaten. Samen met de publicatie van feiten en cijfers wil de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam haar maatschappelijke rol in de samenleving inzichtelijk maken.

Hoofdstuk 1 ‘Algemene informatie’ informeert de lezer over de opbouw en kerninformatie van de organisatie. In hoofdstuk 2 ‘Financiële informatie’ wordt een overzicht gegeven van de gerealiseerde productie in aantallen en geld en het verloop hierin over de afgelopen vijf jaar. Hoofdstuk 3 ‘Risico’s en onzekerheden’ beschrijft de gevolgen van de bezuinigingen, de ontwikkelingen in de vergoedingen voor onverzekerden en ontwikkelingen bij samenwerkingspartijen die mogelijke effect hebben op de organisatie van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam. In hoofdstuk 4 ‘Financiële instrumenten’ wordt het bekostigingsmodel van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam uitgelegd. Hoofdstuk 5 ‘Maatschappelijke aspecten’ besteedt uitgebreid aandacht aan de rol van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam in de samenleving. Hoofdstuk 6 ‘Onderzoek en ontwikkeling’ geeft een overzicht van lopend en afgerond onderzoek. Hoofdstuk 7 ‘Actuele ontwikkelingen en het zorgproces’ ten slotte geeft inzicht in de initiatieven die het afgelopen jaar zijn genomen om de zorg voor de patiënten te ontwikkelen en te verbeteren. Ook de ontwikkelingen op het gebied van scholing, informatietechnologie en communicatie zijn in dit hoofdstuk opgenomen. Door het jaarverslag heen komen medewerkers van de samenwerkende organisaties, patiënten en stakeholders aan het woord over hun ervaring in en met de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam.

In bijlage 1 zijn tabellen en grafieken opgenomen die informatie geven over de patiëntenpopulatie, kwaliteit van zorg en efficiëncy. Deze cijfers tonen het verloop over de afgelopen vijf jaar. In bijlage 2 is een beschrijving van het zorgproces opgenomen.


4

1. ALGEMENE INFORMATIE

1.1 Algemene identificatiegegevens De Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam is onderdeel van Arkin en een samenwerkingsverband van Arkin en GGZ inGeest. Naam verslaggevende organisatie

Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam

Adres

Eerste Constantijn Huygensstraat 38

Postcode

1054 BR

Plaats

Amsterdam

Telefoonnummer

020 – 523 54 33

Identificatienummer Kamer van Koophandel

Arkin: 34310392

E-mailadres

[email protected] (beleidsadviseur) [email protected] (managementsecretariaat)

Website

www.ggzspa.nl

“Mij werd gevraagd als arts-assistent een stukje te schrijven over ‘Zomaar een dag in de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam’. Uit ervaring weet ik dat die ´zomaar dagen´ zelden voorkomen. Toch begin ik vaak wel met die instelling aan mijn diensten. Je komt binnen, haalt even koffie, de overdracht, wat ‘onschuldige telefoontjes’ en net als je denkt dat het een rustige dienst gaat worden, stromen de opdrachten binnen. Mijn eerste ervaring als assistent met de SPA diensten is wat dat betreft illustratief; Na de telefoontjes aan het begin van de dag, werden de opdrachten steeds interessanter. Het begon met een nuchtere Friese jongen die na een ruzie met zijn ouders besloten had zonder geld, in de vrieskou en te voet vanuit het verre noorden naar Amsterdam te komen. Deze casus werd gevolgd door een sombere man die in de voorgaande jaren als lid van een criminele organisatie actief was geweest in de drugshandel en mensen had geliquideerd. Het spannendste moment van de avond was dat ik onder politiebegeleiding een man moest gaan sederen die in een psychose had geprobeerd zijn vriendin te wurgen. Bijna aangekomen op de plaats van bestemming werd ik helaas teruggebeld. Het bleek dat tien politiemannen het al te moeilijk en gevaarlijk vonden om deze man in bedwang te houden, laat staan dat ik als elfde man in het hoopje enig verschil kon maken. Het interessante van deze diensten is ook dat je minder hulpmiddelen om handen hebt dan gedurende de reguliere diensten en je daarom vaak op creatieve wijze samen met de achterwacht en de patiënt naar oplossingen moet zoeken. Dit in combinatie met de verscheidenheid aan problematiek, de collega´s, de sfeer, de hectiek, de spanning en niet te vergeten de goede portie aan humor maakt dat het bijna nooit ‘zomaar een dag’ is en dat ik daarom deze diensten altijd met veel plezier doe.”

Doeke Touw, arts-assistent


5

1.2 Structuur van de organisatie

De Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam valt onder de directie van de Business Unit Hoogintensief, een van de drie Business Units binnen Arkin (zie figuur 1 Vereenvoudigd organigram).

Figuur 1 Vereenvoudigd organigram Raad van Bestuur Arkin

Raad van Bestuur GGZ inGeest

BU (1 van 3) Hoogintensieve Zorg

Circuit (1 van 7) Acute Psychiatrie

Cluster Toeleiding & Spoed

ABT ZNW Stedelijke kortdurend Crisiscentrum Overige afdelingen

Overige afdelingen

ABT COW ABT Noord ABT OZO/ Diemen

SPA MCT Jeugd

Tijdelijke overbruggingsafdeling

Het management van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam legt indirect verantwoordelijkheid af aan de Raden van Bestuur van Arkin en GGZ inGeest.

Het management van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam is inhoudelijk verantwoordelijk voor de Tijdelijke Overbruggingsafdeling (TOA). De organisatorische verantwoordelijkheid is belegd bij de Kliniek 1e Constantijn Huygensstraat (Arkin).


6

1.3 Aansturing en toezicht

Doelstellingen De doelstellingen die door de gemeente Amsterdam bij de start van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam in het kader van de Openbare Geestelijke Gezondheidszorg (OGGz) zijn gesteld, zijn ook in 2012 onveranderd van kracht: 1. Geen patiënten in politiecellen: mensen worden gezien in de Onderzoeksruimte. Uitsluitend mensen die een strafbaar feit hebben gepleegd, worden gezien op het politiebureau. 2. Regie crisisdiensten in één hand: de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam is een samenwerkingsverband van de twee Amsterdamse GGz instellingen. 3. Maximaal aantal consulten op hetzelfde tijdstip: De bezetting van de hulpverleners is zodanig georganiseerd dat gedurende de dag meerdere consulten tegelijkertijd plaats kunnen hebben. Tijdstip

Aantal consulten tegelijkertijd

08:30 – 14:00 uur 14:00 – 22:00 uur 22:00 – 08:30 uur

2 4 3

Naast de doelstellingen die de gemeente Amsterdam heeft gesteld, heeft de Amsterdamse GGz zichzelf bij de start in 2003 ook een aantal doelen gesteld: 1. Goede (adequate) zorg voor patiënten: de patiënt wordt voorzien van basiszorg zoals eten, drinken, rust en zo snel mogelijk een consult met een hulpverlener. 2. Ondersteuning van de naastbetrokkenen: bij iedere patiënt wordt getracht in contact te komen met familie, vrienden of andere naastbetrokkenen. 3. Beoordeling en behandeling direct op elkaar laten aansluiten: na het consult wordt beleid bepaald en direct actie ondernomen om de behandeling in gang te zetten, bijvoorbeeld een afspraak bij een regionaal Acuut Behandelteam. Het beleid en de ondernomen actie wordt gedurende het ochtendrapport geëvalueerd en eventueel bijgesteld. 4. Snelle beschikbaarheid voor met name huisartsen en de EHBO posten: het protocol, opgesteld in samenwerking met Huisartsenposten Amsterdam, waarin criteria voor consultaanvragen door huisartsen wordt gehanteerd. In dit protocol is ook de wijze van uitvoeren vastgelegd. 5. Beperking van belasting van de eigen hulpverleners wat betreft veiligheid: bij ieder consult is een portier aanwezig en bij huisbezoeken gaan de hulpverleners altijd in teams van twee. Bij vermoeden op gevaar wordt de politie ingeschakeld. 6. Doelmatig en doeltreffend omgaan met de beschikbare middelen: het registratie- en administratieproces is in samenwerking met de hulpverleners opgesteld en wordt altijd gevolgd.


7

Aansturing De aansturing van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam is georganiseerd volgens het duaal leiderschapsmodel waarbij de manager bedrijfsvoering en de manager behandelzaken integraal verantwoordelijk zijn. De manager behandelzaken is medisch eindverantwoordelijk en meewerkend lid van het psychiaterteam. Binnen de Acuut Behandelteams (ABT) Centrum/Oud-West (COW), Noord en Oost/ZuidOost/Diemen (OZO) is de bestaande teamstructuur geformaliseerd en heeft ieder ABT een eigen hoofd. Deze hoofden en de coördinator van het MCT Jeugd zijn de belangrijkste aanspreekpunten voor de medewerkers uit de teams die diensten draaien in de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam en vallen direct onder het management van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam. Het ABT Zuid/Nieuw-West (ZNW) heeft een eigen afdelingsmanager waarmee intensief wordt samengewerkt. Dit hoofd legt echter geen verantwoording af aan het managementteam van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam. Het team van B-verpleegkundigen en portiers valt direct onder het management van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam.

Procesmanagementmodel Binnen de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam wordt gebruik gemaakt van het zogenaamde procesmanagementmodel. Dit houdt in dat van de ketenpartners van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam (politie, GGD en GGz) 24 uur per dag, 7 dagen in de week een beslissingsbevoegde op managementniveau bereikbaar is voor de medewerkers van de eigen organisatie in geval van onvoorziene, complexe situaties of om problemen of grote meningsverschillen op te lossen. Ook Huisartsenposten Amsterdam neemt hieraan deel. Het procesmanagementmodel zorgt ervoor dat problemen of meningsverschillen niet op de werkvloer hoeven worden opgelost. Medewerkers dragen de kwestie over aan de betreffende procesmanagers die vervolgens een beslissing nemen waarbij het uitgangspunt is: snelle en adequate zorg voor de patiënt, evaluatie vindt achteraf plaats. Het besluit wordt vervolgens teruggekoppeld naar de eigen teams ter verdere afhandeling. Op deze manier komt de samenwerking tussen de samenwerkende partijen op de werkvloer niet onder druk te staan en kunnen de hulpverleners zich richten op hun kerntaak.

Toezicht Op frequente basis wordt met belanghebbende partijen de realisatie van de doelstellingen getoetst: -

Wekelijks vindt ‘procesmanagement overleg’ plaats tussen de procesmanagers van de crisiszorgketen (dit zijn de beslissingbevoegde sleutelfiguren van de GGD, politie, de verslavingszorg en de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam). Ook GGZ inGeest neemt deel aan dit overleg zodat casussen over heel Amsterdam en Amstelveen besproken kunnen worden. Ook nemen ad hoc afgevaardigden van andere organisaties waarmee in de crisiszorgketen wordt samengewerkt, deel aan dit overleg, bijvoorbeeld Ambulance Amsterdam, Nederlands Instituut voor Forensische Psychiatrie, Penitentiair Psychiatrisch Centrum en MCT Jeugd.


8

-

Iedere maand wordt de realisatie van de doelstellingen besproken tijdens het overleg van de twee GGz instellingen waarbij het management van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam en de afdelingsmanager van Acuut Behandelteam Zuid/Nieuw-West aanwezig is.

-

Ieder kwartaal wordt de ontwikkeling en voortgang op gebied van financiën, organisatie en beleid besproken tijdens het formeel kwartaaloverleg met de controller en de directie van de BU Hoogintensief.

-

Het management van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam en de Raden van Bestuur van de samenwerkende GGz instellingen kwamen in 2012 drie keer samen.

Ten behoeve van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam worden verschillende rapportages gemaakt. Het doel van de rapportages is een duidelijk inzicht in de resultaten op dat moment, zodat kan worden bepaald of de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam de geplande hoge kwaliteit van zorg levert en hoe de werkelijke productie zich verhoudt tot de begrote productie. Op basis van deze rapportages kunnen de plannen zonodig worden bijgesteld.

Maandelijkse politierapportage De politie levert maandelijks een overzicht met het aantal overgebrachte personen en de regio’s van waaruit deze personen zijn overgebracht.

Maandbericht In het maandbericht zijn de productiecijfers in aantallen en geld opgenomen alsmede een overzicht van de kosten. Dit maandbericht geeft een actueel inzicht in de financiële situatie van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam en wordt door het management van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam met de directie van de BU Hoogintensief besproken.

Kwartaalbericht Het kwartaalbericht geeft een overzicht van het verloop van de voor dat kwartaal geplande initiatieven en de productie in aantallen en geld. De kwartaalrapportage bespreekt het management van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam met de directie van de BU Hoogintensief.

Jaarverslag In het Jaarverslag Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam wordt uitgebreid verslag gedaan van de ontwikkelingen op het gebied van zorgen dienstverlening, organisatie en financiële restultaten. Alvorens dit verslag wordt gepubliceerd, wordt deze officieel vastgesteld door de Raden van Bestuur van Arkin en GGZ inGeest.


9

“In juni 2012 begon ik met mijn eerste baan als psychiater, bij de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam. Een fijne werkplek om te starten, die ik al kende van mijn tijd toen ik nog niet in opleiding was en van mijn diensten als psychiater in opleiding. De dynamiek en de prettige samenwerking met collega’s maken dat ik hier met plezier werk. Geen dag is hetzelfde. ‘Zomaar een dag in de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam’ kan dan ook van alles betekenen. Bij het stedelijk ochtendrapport worden de consulten besproken die door de dienstdoenden van de nacht zijn gedaan, wat er verder dient te gebeuren, en welk ABT dit op gaat pakken. Er zijn nog twee patiënten in de Onderzoeksruimte. Een van hen is met een RM opgenomen in een kliniek in Drenthe en was ongeoorloofd afwezig. De ambulance is al besteld en zij zal zo opgehaald worden. De andere patiënt moet opnieuw beoordeeld worden. Daarnaast is er door de nachtdienst een patiënte in de meldkamer agenda gepland die zo komt, én vraagt mijn collega-psychiater van het Zorgmijdersteam om een spoed RM beoordeling van een patiënte die nu op de winteropvang zit. Een collega biedt aan om de spoed RM beoordeling te doen dus ik kan de herbeoordeling in de Onderzoeksruimte gaan doen. Het gaat om een psychotische jongeman, die thuis zeer dreigend is geweest. Hij weigert vrijwillige behandeling. In overleg met zijn moeder en zijn behandelaar, besluiten we een IBS aan te vragen. Dan komt de meldkamerarts met mij overleggen over een andere nieuwe patiënt, die we vervolgens samen gaan zien. Het betreft een depressieve vrouw die wanhopig en suïcidaal is. Ze wordt samen met een vriend gezien. Patiënte staat open voor hulp. De mogelijkheden om meer systeem te betrekken lijken op dit moment beperkt. We overwegen het Intensief Behandelteam Thuis maar helaas kunnen die vandaag nog geen nieuwe patiënt in behandeling nemen. Hierop besluiten we haar vrijwillig op te nemen, in de hoop dat het IBT later deze week vanuit de kliniek de behandeling over kan nemen. Ondertussen is de last voor de IBS van de psychotische jongeman afgegeven. Hij wordt op de Tijdelijke Overbruggingsafdeling opgenomen. Morgen zal ik hem daar weer zien als dienstdoende TOA-psychiater. Vanmiddag neemt een collega psychiater de meldkamerdienst over, dus ik draag over wat er tussentijds nog binnen gekomen is. Dan stap ik op m’n fiets voor een RM-beoordeling elders. Zomaar een dag, elke dag anders!”

Nicolet Stam, psychiater


10

1.4 Samenwerkingsrelaties

Vanwege de intensieve samenwerking tussen de twee GGz instellingen, verwijzers en andere gemeentelijke instanties zijn het management en de medewerkers van al deze betrokken instanties zeer op elkaar gericht en vindt frequent gepland en ad hoc overleg plaats. Daarbij is ook aandacht voor scholing van partners op het gebied van psychiatrie.

Politie, GGD De Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam, inclusief het MCT Jeugd, werkt zeer nauw samen met de politie en GGD waar het gaat om patiënten die in het kader van de OGGz worden doorverwezen. In 2012 heeft het management van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam een bezoek gebracht aan politiebureau Centrum/Oud-West om de samenwerking te bespreken. Ook zijn twee trainingen gegeven aan buurtregiseurs van de politie. In deze trainingen werd, met behulp van een ervaringsdeskundige, het begrip bij de buurtregisseurs bevorderd van de symptomen van een psychiatrische stoornis en wat dit betekent voor de patiënt zelf.

“De GGz, de GGD en de politie staan aan de vooravond van grote veranderingen en bezuinigingen. Deze bezuinigingen zien we niet alleen terug in onze zogenaamde ‘eigen kleine subdriehoek’, de bezuinigingen zien we overal om ons heen. Dus juist in deze tijd is het van belang vertrouwen te hebben in elkaars toegevoegde waarde en authenticiteit, sterker nog het is een randvoorwaarde voor het goed functioneren van onze crisisketen. Vanuit dit vertrouwen de cliënt centraal stellen zie ik als onze grootste uitdaging.”

Christa Mooij Regionaal specialist Verwarde Personen

“Wederzijdse afhankelijkheid, echte samenwerking, wordt geboren als je niet denkt in termen van concurrentie, maar van gezamelijk winnen (Covey). SPA, politie en GGD herkennen hierin de basis voor een optimaal functionerende crisisketen. De crisisketen is voortdurend in ontwikkeling, volgt nieuwe trends, neemt obstakels en blijft zoeken naar verbetering in de zorg voor patiënten in crisis. Michael Willemsen Teamleider GGD Amsterdam, MGGZ, Vangnet & Advies


11

Huisartsenposten Amsterdam, EHBO en andere erkende verwijzers De samenwerking met de Huisartsenposten Amsterdam, EHBO posten en andere erkende verwijzers richt zich op de AGGz. Bij vragen of problemen weten de huisartsen en andere erkende verwijzers het management van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam goed te vinden. Het management van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam streeft ernaar ieder jaar een bezoek aan alle huisartsenposten te brengen om de samenwerking te bespreken. In 2012 kwam tijdens bezoeken aan verschillende huisartsenposten naar voren dat de huisartsen zeer tevreden zijn over de huidige samenwerking.

“De Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam is voor ons een betrouwbare samenwerkingspartner. De overdracht van patiënten gaat goed volgens de bestaande afspraken. Waar dingen misgaan is er een open oor voor reacties. Bijzonder is de getrouwheid waarmee het management van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam jaarlijks alle posten bezoekt voor overleg met een delegatie van de huisartsen.”

Rien van Hoeve Directeur Huisartsenposten Amsterdam

Afspraken over de samenwerking met de verwijzers worden vastgelegd in protocollen en convenanten. In 2012 heeft de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam samenwerkingsafspraken gemaakt met Molemann Tielens, een ambulante GGz instelling. Verder zijn de samenwerkingsafspraken met het OLVG herzien en aangepast.

Jeugdhulpverleningsinstanties Het MCT Jeugd werkt nauw samen met Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam, Raad voor de Kinderbescherming, Advies- en Meldpunt Kindermishandeling, Kindertelefoon, Spirit, Altra en de Bascule.

“Zorgpad avant la lettre Geheel onbewust bewandelen het MCT Jeugd en het Crisisteam van Bureau Jeugdzorg al 10 jaar lang een succesvol zorgpad. Het onbekommerd kuieren onder een stralend zonnetje moet het komende jaar worden onderbroken door een tussensprint: de transitie van de Jeugdzorg biedt kansen op perfectionering van de crisiszorg voor kinderen en gezinnen in Amsterdam. Die kansen moeten worden gegrepen.”

Geert van Wesemael GZ psycholoog Crisisteam BJAA


12

Overheid en brancheorganisaties De Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam onderhoudt intensief contact met gemeentelijke instellingen, de rijksoverheid, branche organisaties, de Nederlandse Zorgautoriteit en de zorgverzekeraars. Het management van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam vervult een actieve rol in het Landelijk Hoofdenoverleg Crisisdiensten onder voorzitterschap van GGZ Nederland. In dit overleg komen onderwerpen als kostprijsbepaling en regelgeving op het gebied van DBC’s aan de orde maar ook initiatieven om de kwaliteit van zorg te verbeteren. In 2012 is een start gemaakt met het opstellen van een landelijk profiel waarin de eisen en competenties waar een crisisdienst aan moet voldoen, worden beschreven.

Cliëntenparticipatie Iedere maand voert het management van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam overleg met de cliëntencommissie die bestaat uit drie leden afkomstig uit Arkin en GGz inGeest. Tijdens deze besprekingen informeren het management en de leden van de commissie elkaar aangaande patiëntgerelateerde ontwikkelingen. Bovendien wordt de haalbaarheid van initiatieven die de ervaring van de patiënten positief beïnvloeden, besproken.

“Ongeveer zes jaar geleden raakte ik als inkoper bij Achmea betrokken bij de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam. Ik leerde het Amsterdamse model kennen als een zorgvuldig in elkaar gezet samenwerkingsverband van meerdere partijen die samen goede afspraken hadden gemaakt over de zorgverlening voor mensen in acute psychiatrische nood. Bij de oprichting waren gemeente, GGD, politie en de GGz betrokken, maar ook Agis, voorganger van Achmea, die richting het ministerie had aangegeven dat in Amsterdam iets groots moest worden neergezet. Een van de belangrijkste factoren voor Agis om mee te werken was dat mensen in psychiatrische nood niet meer in een politiecel hoefde te verblijven en daar nog zieker werden. Het resultaat is een unieke samenwerking die niet alleen binnen Nederland bekendheid geniet maar ook over de grenzen.

Mensen in psychiatrische nood moeten zorg te allen tijden kunnen ontvangen. Wel maken wij daarin onderscheid tussen buiten kantooruren en binnen kantooruren. Als patiënten reeds in behandeling zijn bij een intensief ambulant team, dan zou een eventuele crisis bij deze patiënten binnen kantooruren door diezelfde teams moeten kunnen worden behandeld zonder daarbij op te schalen naar de kostbare spoedeisende zorg. Dit is wat ons betreft nog een vraagstuk die we ook in de gesprekken met de zorgpartijen de komende jaren verder moeten oppakken. Ook vinden we dat goed gekeken moet worden naar de mensen die reeds in reguliere poliklinische zorg zijn, hoe komt het dat zij in crisis raken en wat kan gedaan worden om de crisis te voorkomen door de teams zelf?


13

De groep mensen die voor het eerst in aanraking komen met de GGz via de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam, moet wel 24 uur per dag 7 dagen in de week terechtkunnen bij de acute zorg. Het komt erop neer dat spoedeisende zorg voor iedereen beschikbaar moet zijn maar er zijn gradaties in de intensiteit van de benodigde crisiszorg.

Wat dat betreft is de samenwerking met de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam de afgelopen jaren ook veranderd. Als verzekeraar willen we meer grip krijgen op de intensiteit van de crisiszorg; hoe vaak wordt crisiszorg verleend, waarom en wat betekent dit voor ons in financiële termen, maar ook voor de patiënt? We zien binnen het Amsterdams model een toename van het aantal crises terwijl Achmea de afgelopen jaren geïnvesteerd heeft in ambulantisering en klinische intensieve plaatsen. Daarnaast willen we ook weten wat de effecten zijn van de afbouw van bedden op de vraag naar crisiszorg. We kijken daarbij naar onze eigen data maar ook naar de gegevens van de GGz instellingen en gaan dan gezamenlijk het gesprek aan. Dat is belangrijk om de zorg betaalbaar te houden, maar ook om de SPA financierbaar te houden.

Wat betreft de toekomst van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam; nu is het zo dat de zorg in de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam volledig vergoed wordt via de zorgverzekering. De vraag is of de zorgverzekeraar de enige partij moet zijn in de toekomst of dat de financiering door meerdere partijen gedragen zou moeten worden, bijvoorbeeld ook door de gemeente en de politie. We moeten nadenken hoe de acute zorg in de toekomst financieel houdbaar blijft. Ik denk dat het heel belangrijk is dat juist in de crisiszorg geen concurrentie plaatsheeft maar dat er vooral goed moet worden samengewerkt tussen betrokken partijen; crisiszorg moet gewoon beschikbaar zijn.”

Anouk Mateijsen Regiomanager West GGZ, Achmea


14

1.5 Teamsamenstelling Het team dat de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam draaiende houdt, bestaat uit vaste medewerkers als B-verpleegkundigen, portiers, medewerkers van de ondersteunende afdelingen en uit hulpverleners van de twee Amsterdamse GGz instellingen. De samenwerking binnen de teams is interdisciplinair en intensief.

Binnen de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam is een gespecialiseerd team van psychologen, (ortho)pedagogen en gezinstherapeuten voor de crisishulpverlening voor kinderen en gezinnen ingericht, namelijk het Mobiel Crisisteam Jeugd (MCT Jeugd). Dit team bestaat uit vaste hulpverleners.

Op 31 december 2012 waren in de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam (inclusief MCT Jeugd) in totaal 125 medewerkers werkzaam waarmee het dienstenrooster werd ingevuld. De samenstelling van het team is als volgt. 8

B-verpleegkundigen

8

portiers

20 psychiaters 81 hulpverleners waaronder 29 spv’en, 40 arts-assistenten, 7 (GZ)psychologen, 4 (ortho)pedagogen en 1 maatschappelijk werker 7

secretariële en administratieve medewerkers

1

WebRAAP systeembeheerder

B-verpleegkundigen Het team van B-verpleegkundigen heeft in 2012 twee nieuwe collega’s verwelkomd. Een van de vacatures ontstond doordat een B-verpleegkundige de overstap naar het Intensief Behandelteam Thuis (zie ook 7.1.3) maakte. Deze collega werd vervangen door een ervaren medewerker van de Tijdelijke Overbruggingsafdeling.

Achterwachten In 2012 ontstond een vacature binnen het achterwachtenteam die is opgevuld met een psychiater die eerder werkzaam was bij het ABT Centrum/Oud-West als arts-assistent in opleiding.


15

Figuur 2 geeft de opbouw van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam schematisch weer.

Figuur 2 Schematische weergave opbouw Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam

ABT Centrum Oud-West

ABT Noord

MCT Jeugd

MCT Jeugd

ABT Zuid Nieuw-West

ABT Oost Zuid-Oost


16

1.6 Kerninformatie

1.6.1 Missie De Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam is een ambitieuze organisatie voor de acute psychiatrische gezondheidszorg voor de hele stad. Kenmerken in de bejegening van onze interne en externe klanten zijn gastvrijheid, deskundigheid, bereidwilligheid en veiligheid. We proberen op een zo professioneel, empatisch en doeltreffend mogelijke wijze crisisinterventies te doen waarbij we psychiatrische zorg en psychosociale hulpverlening bieden. Het doel is om de continuïteit van zorg te waarborgen of zorg te initiëren. We vinden het belangrijk dat de omgeving, waaronder de eigen behandelaar indien aanwezig, hier zo veel mogelijk bij wordt betrokken omdat we van mening zijn dat deze systemische benadering een positieve invloed heeft op het functioneren van de patiënt, zijn/haar autonomie bevordert, het draagvlak van de omgeving vergroot en de overlast voor de maatschappij vermindert of wegneemt. We passen zo min mogelijk dwang en drang toe en houden rekening met de sociale en culturele achtergrond van de patiënt en de naastbetrokkenen. De Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam is er op gericht om haar verwijzers als politie, GGD en huisartsen tevreden te houden. Begrip voor elkaars mogelijkheden en verantwoordelijkheden bevordert een effectieve samenwerking en lijdt tot efficiënte patiëntenzorg. Verder willen wij een goede buur zijn in het kader van beperking van mogelijke overlast en streven we naar een financieel gezonde organisatie.

1.6.2 Visie De Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam wil hét GGz aanspreekpunt zijn op het gebied van acute psychiatrische zorg en psychosociale hulpverlening in een stedelijke context met betrekking tot openbare en algemene geestelijke gezondheidszorg.

1.6.3 Kernwaarden De kernwaarden van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam zijn: •

Niet ‘kletsen’ maar doen, discussie achteraf

•

Iedereen is welkom

•

24/7 procesmanagement

•

Veiligheid & gastheerschap

•

Duidelijk product en signatuur

In het contact en in de samenwerking met onze in- en externe klanten nemen we een ‘Can Do’ houding aan. Dit betekent bijvoorbeeld dat bij vraagstukken waarbij de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam niet direct een antwoord heeft, wordt meegedacht over alternatieve oplossingen.


17

De kernwaarden vormen het uitgangspunt in de werkwijze van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam en in de contacten met patiënten, naastbetrokkenen, verwijzers, medewerkers en interne en externe samenwerkingspartners en helpen bij de realisatie van de gestelde doelen.

1.6.4 Kernactiviteiten en nadere typering

Kerntaak De Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam biedt zorg aan mensen met acute problemen variërend van ernstige psychosociale problematiek tot zeer ernstige psychopathologie, al dan niet in combinatie met verslavingsproblematiek. De kerntaak is het op korte termijn uitvoeren van een consult op basis van specialistische diagnostische kennis met betrekking tot psychiatrische toestandsbeelden en psychosociale crises bij jeugdige en volwassen patiënten. Zo nodig wordt direct gestart met de behandeling.

Het MCT Jeugd maakt onderdeel uit van de SPA en biedt 24 uur per dag, 7 dagen in de week hulp aan gezinnen met kinderen en aan jeugdigen/kinderen in crisissituaties. Het gaat om psychiatrische (waaronder verslaving) en ernstige psychosociale crises, waarbij gevaar dreigt voor kind of omgeving. Het MCT Jeugd wordt ingeschakeld bij alle meldingen van crisis waarbij kinderen en jeugdigen betrokken zijn. Op deze manier wordt een totaalpakket van crisiszorg geboden; de hulpverlener van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam richt zich op de problematiek van de volwassenen terwijl de hulpverlener van het MCT Jeugd de zorg en opvang voor het kind organiseert.

Werkgebied Het werkgebied strekt zich uit over Amsterdam, een stad met een eigen dynamiek en een grote verscheidenheid aan culturen waar factoren die met name in een grote stad aan de orde zijn een rol spelen, bijvoorbeeld een groot aantal allochtonen die een verhoogd risico op psychopathologie hebben die tot meer crisis leiden. Het MCT Jeugd bedient ook het ROA (Regionaal Orgaan Amsterdam) gebied. Dit is een samenwerkingsverband van zestien gemeenten in de regio Amsterdam. Deelnemers zijn de gemeenten Aalsmeer, Amstelveen, Amsterdam, Beemster, Diemen, Edam/Volendam, Haarlemmermeer, Landsmeer, Oostzaan, Ouder-Amstel, Purmerend, Uithoorn, Waterland, Wormerland, Zaanstad en Zeevang.

Continuïteit van zorg De Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam maakt onderscheid tussen openbare geestelijke gezondheidszorg en algemene geestelijke gezondheidszorg. 44% van het aantal meldingen betreft OGGz consulten die 24 uur per dag, 7 dagen in de week binnenkomen via de politie en de GGD, afdeling Vangnet & Advies. 56% van het aantal meldingen betreft AGGz consulten die buiten kantooruren binnenkomen via verwijzers zoals huisartsen, EHBO posten en/of andere hulpverleningsinstanties.


18

De Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam is 24 uur per dag, 7 dagen in de week bereikbaar voor openbare geestelijke gezondheidszorgzaken. Buiten kantooruren handelt de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam ook de algemene geestelijke gezondheidszorgzaken af. Het MCT Jeugd handelt buiten kantooruren jeugdhulpverleningszaken van Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam (BJAA), Raad voor de kinderbescherming, Spirit, Advies- en Meldpunt Kindermishandeling en de Kindertelefoon af.

Het crisiswerk dat overdag in de regio’s wordt gedaan bij de vier ABT’s wordt buiten kantooruren voortgezet in de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam en andersom. Overdag wordt de zorg dicht in de buurt van de patiënt uitgevoerd. Buiten kantooruren wordt deze zorg uitgevoerd vanuit één centrale plek voor de hele stad. Door de verbondenheid van de ABT’s/SPA kan de zorg die buiten kantooruren start direct de volgende dag in de regio worden voortgezet en flexibel worden omgegaan met wachtlijsten. Een crisis is na het eerste contact niet altijd meteen gestabiliseerd en/of de zorg kan door de vervolgbehandelaar niet altijd naadloos worden overgenomen. In een beperkt aantal vervolgcontacten kan tijdens kantooruren de crisiszorg door de regionale ABT’s worden afgerond waarna de patiënt kan worden overgedragen naar reguliere zorg. De Acuut Behandelteams en overige afdelingen van de Amsterdamse GGz instellingen kunnen een beroep doen op de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam om patiënten buiten kantooruren te zien en intensieve zorg te leveren en zo bijvoorbeeld een opname voorkomen (zie figuur 3 Crisiszorgketen op blz. 20).

Expertise De hulpverleners van de ABT’s draaien diensten in de SPA en zo wordt de expertise op het gebied van crisisinterventie, zorglogistiek en op het gebied van dwang en drang in de grote stad 24 uur per dag, 7 dagen in de week gewaarborgd. Door het bundelen van verschillende doelgroepen in psychiatrische en/of verslavingscrisis (ouderen, volwassenen en jeugd) in een grote stad, op het gebied van openbare en algemene geestelijke gezondheidszorg en in verschillende fasen (tijdens vervoer, op het politiebureau, in de onderzoeksruimte), ontstaat volume waarmee de hulpverleners van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam hun expertise verder kunnen ontwikkelen; niet alleen op het gebied van crisisinterventie maar ook op het gebied van dwang en drang en zorglogistiek. Hiermee kan de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam uitgroeien tot expertisecentrum met een behandel-, consultatie- en opleidingsfunctie. Door samenwerkingsverbanden met gemeentelijke instanties en andere, al dan niet commerciële, (zorg)instellingen en in overleg met patiënten- en naastbetrokkenenorganisaties wil de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam haar expertise inzetten ten behoeve van patiënten die acute psychische en psychiatrische zorg, zo nodig in combinatie met verslavingszorg, behoeven.


19

Onderzoek De situatie in Amsterdam is uniek; een goed ontwikkelde GGz in een grote moderne stad die wordt aangeboden vanuit één organisatie! Dat is een positie die een schat aan informatie levert. De Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam vormt in combinatie met de Acuut Behandelteams een uniek voorportaal voor grootstedelijke acute OGGz en AGGz problematiek. De grote concentratie van crises op het gebied van psychiatrie in een grote stad vormt een ideale plek om onderzoek te doen binnen een grote populatie. De Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam is daarmee een soort thermometer voor de staat van de GGz in een grote moderne stad. De Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam kan verder fungeren als onderzoekscentrum op andere gebieden. De omvang van de populatie is voldoende groot om te kunnen bepalen of een bepaalde aanpak werkt of niet en de mate van invloed van bepaalde (stadse) invloeden bij psychiatrische en psychosociale crises.

Zie bijlage 2 voor een uitgebreide beschrijving van het zorgproces voor volwassenen en kinderen.

Figuur 3 Crisiszorgketen Signaleren & Screenen

Interveniëren

Behandelen

ABT* (Arkin): Centrum/OudWest, Noord, Oost/Zuid-Oost (incl. Diemen) ABT* (GGZ inGeest): Zuid/Nieuw-West

In 44% van de gevallen betreft het OGGz zaken. De politie signaleert en de GGD screent, 24 uur per dag, 7 dagen per week. De Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam incl. MCT Jeugd biedt snelle crisisinterventie voor jeugdige en volwassen cliënten.

Verwijzers Reguliere behandelaar Klinieken

In 56% van de gevallen betreft het AGGz zaken, buiten kantooruren. Binnen kantooruren worden deze consulten door de regionale GGz instellingen verzorgd.

Verlenen van basisbehoefte Verrichten van onderzoek op basis van specialistische diagnostische kennis m.b.t. psychiatrische en ernstige psychosociale toestandsbeelden Vertalen van hulpvraag naar korte termijn behandelplan Verzorgen van opname met maatregel Voorkomen van opname Verzorgen vrijwillige opname Doorverwijzen voor behandeling ABT* Terugverwijzen naar reguliere behandelaar Terugverwijzen naar verwijzer

Jeugd hulpverleningsinstanties

TOA**: tijdelijke onvrijwillige opname)

KCC***: tijdelijke vrijwillige opname

* Acuut Behandelteam ** Tijdelijke Overbruggingsafdeling (Arkin) *** Kortdurend Crisiscentrum (GGZ inGeest)


20

“Als MCT Jeugd zijn wij 24 uur, 7 dagen per week bereikbaar voor acute crisissituaties waarbij kinderen van 0-18 betrokken zijn. In deze situaties is sprake van psychiatrische- en of ernstige psychosociale problematiek. Geen enkele situatie is hetzelfde en is meestal ook anders dan in eerste instantie lijkt. Zo kregen we de melding van een 14-jarige jongen. Hij werd door de politie uit huis gehaald vanwege agressief gedrag en door Vangnet & Advies naar de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam gestuurd met vermoedens van acute psychiatrie. Deze jongen heeft het thuis ondraaglijk gemaakt; een brandje in huis veroorzaakt, spullen vernield, zijn jongere zusje een kopstoot gegeven en zijn moeder bedreigd. Moeder is heftig en duidelijk, haar zoon is een gevaar thuis en komt er niet meer in. Er is volgens haar veel met hem ‘mis’. De jongen is bekend in de GGz en heeft een hele lijst aan diagnoses waaronder ADHD en vermoedens van autisme. De verwachting is een drukke, agressieve jongen aan te treffen. In de Onderzoeksruimte is hij goed opgevangen en zit rustig met een boterham voor de tv. Bij beoordeling zien wij een kwetsbare jongen die zelf aangeeft dat het thuis niet goed gaat. Tijdens het gesprek komt naar voren dat hij erg gepest wordt en dit thuis niet durft te vertellen. Mede uit zijn frustraties ontstaan de woedeaanvallen. Er is geen indicatie voor psychiatrische opname maar na het voeren van een gezinsgesprek blijkt naar huis gaan op dit moment geen optie. Helaas heeft zijn omgeving geen mogelijkheid deze jongen op te vangen en wordt hij op een noodbed van Spirit geplaatst. Omdat de crisis deels voortkomt uit individuele problematiek en deels uit systeemproblematiek en er al veel hulpverlenende instanties betrokken zijn bij deze jongen, wordt het gezin voor vervolggesprekken aangemeld bij het systeemteam van het Centrum voor Relationele Therapie. Met behulp van dit centrum wordt de hulpverlening goed op elkaar afgestemd. Onderweg in de auto begint hij voorzichtig mee te zingen met de radio, hij lijkt alle teksten te kennen. Vervolgens mag ik verzoeknummers indienen. Ik zet de radio uit en hij blijkt alle nummers die ik noem precies te kunnen zingen. Zo rijd ik met een vrolijk zingende jongen naar Hoofddorp en denk aan de gevaarlijke jongen die ik bij aanmelding voor ogen had.”

Margreet Wirix, Psycholoog, MCT Jeugd


21

2. FINANCIËLE INFORMATIE

In dit hoofdstuk is informatie over de belangrijkste financiële resultaten opgenomen. Naast de productiecijfers zijn veel feiten en activiteiten binnen de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam in cijfers uitgedrukt. Deze zijn opgenomen in de bijlage.

De totale productie in aantallen in 2012 voor de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam, inclusief het MCT Jeugd, bedroeg 9.470 contacten (2011: 8.838). Dit is 7% meer dan in 2011. Deze aantallen vertaalden zich naar een productie in geld voor de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam, inclusief het MCT Jeugd, van € 5.136.000 (2011: € 5.201.000), hetgeen een daling is van 1% ten opzichte van 2011. Dit bedrag is exclusief de vergoeding die de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam ontvangt voor zorg aan onverzekerden (€ 330.000). Het resultaat voor de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam inclusief het MCT Jeugd bedroeg in 2012 € 72.000 (2011: € 191.000).

Op de volgende pagina’s zijn de kerncijfers en toelichtingen opgenomen, gesplitst in Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam (volwassenen) en MCT Jeugd.


22

2.1 Kerncijfers Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam – Volwassenen

Productie in aantallen*

Werkelijk

Werkelijk

Werkelijk

Werkelijk

Werkelijk

Mutatie

Mutatie

Mutatie

Mutatie

2012

2011

2010

2009

2008

W’12/

W’11/

W’10/

W’09/

W’11*

W’10*

W’09*

W’08

8.781

8.124

7.842

7.485

6.696

8%

4%

5%

12%

Bedragen x € 1.000

Productie in geld

1)

4.668

4.718

4.427

4.533

4.302

(1%)

7%

(2%)

5%

Overhead

1.167

1.180

1.107

1.133

1.076

(1%)

7%

(2%)

5%

Kosten

3.537

3.458

3.167

3.189

3.025

2%

9%

(1%)

5%

(36)

80

153

211

201

(145%)

(46%)

(27%)

5%

Resultaat 1) Exclusief onverzekerden

* De gemiddelde groei per jaar (productie in aantallen) over de afgelopen 5 jaar bedraagt 5,6%.

Gemiddeld aantal consulten per dag - volwassenen 20 18 16

2008 2009 2010 2011 2012

14 12 10 8 jan

feb

mar

apr

mei

jun

jul

aug

sep

okt

nov

dec

Toelichting: De productie in aantallen in 2012 laat een stijging zien van 8% ten opzichte van 2011. De productie in geld laat een daling zien van 1%. Er was met name in het eerste kwartaal een productiedaling. Mogelijke oorzaak is de onduidelijkheid rondom de eigen bijdrage die begin 2012 bestond. Dit is niet nader onderzocht. In 2012 is voor € 330.000 aan onverzekerdenproductie gemaakt (2011: € 302.000). Deze productie is door verschillende instanties vergoed. De kosten zijn in 2012 met 2% gestegen. Door iets lagere opbrengsten en iets hogere kosten is het resultaat exclusief onverzekerdenproductie gedaald tot € -36.000.


23

2.2 Kerncijfers Mobiel Crisisteam Jeugd

Productie in aantallen*

Werkelijk

Werkelijk

Werkelijk

Werkelijk

Werkelijk

Mutatie

Mutatie

Mutatie

Mutatie

2012

2011

2010

2009

2008

W’12/

W’11/

W’10/

W’09/

W‘11*

W’10 *

W’09 *

W’08

689

714

804

789

662

(4%)

468

483

426

408

414

(3%)

65

69

75

94

87

(6%)

350

358

307

289

307

(2%)

55

55

55

60

55

108

111

99

85

75

(11%)

2%

19%

14%

4%

(1%)

(8%)

(20%)

8%

16%

6%

(6%)

0%

0%

(8%)

9%

(3%)

12%

16%

13%

Bedragen x € 1.000

Productie in geld Overhead Kosten Overige opbrengsten Resultaat

*De gemiddelde groei per jaar (productie in aantallen) over de afgelopen 5 jaar bedraagt 0,8%.

Gemiddeld aantal consulten per dag - jeugd 4

2008 2009 2010 2011 2012

2

0 jan

feb

mar

apr

mei

jun

jul

aug

sep

okt

nov

dec

Toelichting: De productie in aantallen in 2012 laat een daling zien van 4% ten opzichte van 2011. De productie in geld is met 3% afgenomen. Het bedrag onder ‘overhead’ is relatief gezien gelijk aan 2012. Het MCT Jeugd ontvangt jaarlijks een eenmalige bijdrage van Bureau Jeugdzorg. Deze is opgenomen onder ‘overige opbrengsten’. Het resultaat voor 2012 bedraagt € 108.000, een daling van 3% ten opzichte van vorig jaar.


24

3. RISICO’S EN ONZEKERHEDEN

3.1 Bezuinigingen

Bezuinigingen in de Geestelijke Gezondheidszorg waren ook in 2012 een actueel thema. Bij de introductie van de eigen bijdrage in 2012 bestond aanvankelijk veel onduidelijkheid over voor wie deze nu wel en niet gold. Dat zorgde voor veel onrust onder patiënten, verwijzers en medewerkers. Patiënten konden bij doorverwijzing niet volledig worden geïnformeerd. Nadat duidelijk was dat de eigen bijdrage niet zou gelden voor de spoedzorg is in overleg met de Huisartsenkring Amsterdam op de LHV/Amsterdam website een bericht over uitzonderingen op de eigen bijdrage in de 2e lijns GGz opgenomen waarin wordt beschreven dat patiënten in crisis geen eigen bijdrage hoeven te betalen. Ook werden de actuele ontwikkelingen bijgehouden op de website van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam om patiënten en verwijzers zo goed mogelijk te informeren. In het kader van de bezuinigingen kreeg de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam ook te maken met een tariefskorting. De Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam is voortdurend gericht op het verder terugdringen van de kosten en de organisatie wordt met een minimale bezetting draaiende gehouden. De mogelijkheden om de kosten binnen de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam verder terug te dringen zijn echter niet haalbaar zonder in te leveren op de kwaliteitseisen. Tot slot is de vergoeding voor de inzet van tolken met ingang van 2012 afgeschaft. Patiënten dienen nu zelf een tolk te betalen maar voor velen is dat niet haalbaar. In het geval van een crisis is de communicatie echter heel belangrijk waardoor de inzet van tolken soms noodzakelijk is. Wanneer de patiënt de kosten van de tolk niet kan opbrengen, neemt de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam deze kosten op zich. Dit heeft directe gevolgen voor de kostenstructuur.

Om tijdig de effecten van de bezuinigingen te signaleren is de Thermometer van de Amsterdams GGz ontwikkeld (zie ook 6.4).

3.2 Verzekeringsproblematiek

De Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam wordt ieder jaar geconfronteerd met een groep onverzekerden. Medewerkers zijn zich terdege bewust van het belang van een accurate registratie van verzekeringsgegevens, burgerservicenummer en persoonlijke gegevens. Maximale inspanningen worden dan ook gedaan om zoveel mogelijk gegevens te achterhalen. In een hectische omgeving en bij een vaak verwarde patiëntenpopulatie is dit een grote uitdaging. Begin 2006 was 20% van de productie niet te declareren omdat het hier ging om zorg aan onverzekerden. In 2011 was dit 8,4% en in 2012 is dit verder verlaagd naar 7,6%. De zorg voor illegalen wordt voor 95% vergoed door het College voor Zorgverzekeringen (CVZ). Voor de


25

groepen onverzekerden niet illegaal en overzekerden BOPZ wordt jaarlijks een vergoeding op basis van gemaakte kosten aangevraagd bij overheids- en zorginstanties. Ook voor 2012 is een deel van deze kosten vergoed.

Landelijke politie en de gevolgen voor de crisiszorgketen Per 1 januari 2013 vormen de regionale politiekorpsen het korps landelijke politiediensten. Wat de eventuele gevolgen van deze reorganisatie zijn voor de crisisketenzorg in Amsterdam was in 2012 nog niet bekend. Vanuit de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam is een brief gestuurd aan de korpschef om dit onderwerp onder de aandacht te brengen en om de tevredenheid te uiten over de huidige samenwerking binnen de keten. Begin 2013 wordt meer duidelijkheid verwacht.


26

4. FINANCIËLE INSTRUMENTEN

De zorgfinanciering van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam gaat deels via de zorgverzekeringswet en deels op basis van nacalculatie van onverzekerden. Hoewel eigenlijk geen productieafspraken voor de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam gemaakt kunnen worden (acute zorg laat zich niet plannen), stelt de zorgverzekeraar wel een maximum aan het aantal consulten dat de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam mag doen. Achteraf volgen gesprekken met de zorgverzekeraar om deze productie alsnog vergoed te krijgen.

In 2012 is de financiering van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam nog volgens NZa bekostiging gegaan. De invoering van de bekostiging volgens de DBC productstructuur gaat in 2013 van start. De Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam registreert echter al lange tijd volgens de DBC structuur en is daarmee administratief goed voorbereid op deze wijziging. In 2012 is veel tijd besteed aan de bekostiging volgens de DBC structuur. Deze is namelijk niet kostendekkend omdat onvoldoende rekening gehouden wordt met de beschikbaarheidstoeslag. In de somatische zorg wordt de beschikbaarheidsfunctie door een lump sum gefinancierd maar deze constructie is niet te verwachten in de Geestelijke Gezondheidszorg. Een alternatief is de beschikbaarheidstoeslag te verdisconteren in de crisis DBC. Voor 2013 betekent dit een variabele vergoeding. Hoe de bekostiging van de beschikbaarheidstoeslag in de jaren daarna wordt geregeld is niet vastgelegd. Om goed op de hoogte te blijven van de ontwikkeling en inspraak te houden wordt volop overleg gevoerd met de Nederlandse Zorgautoriteit en DBC Onderhoud. Ook is het management van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam aangesloten bij een werkgroep van GGZ Nederland inzake bekostiging spoedzorg. Tegelijkertijd is kostenreductie een continu aandachtspunt. In het afgelopen jaar is bijvoorbeeld in een rustige periode personeel gedetacheerd naar samenwerkingspartner GGD die een drukkere periode doormaakte.


27

5. MAATSCHAPPELIJKE ASPECTEN

5.1 Samenleving en belanghebbenden

De Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam vervult een belangrijke maatschappelijke rol. Mensen die in acute psychische of psychiatrische nood verkeren, kunnen direct terecht bij de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam voor een beoordeling waardoor escalatie wordt voorkomen. Patiënten die de openbare orde verstoren vanuit een, vermoedelijk, psychische of psychiatrische stoornis krijgen direct adequate zorg; de hulpverlening komt direct tot stand en de overlast voor de maatschappij, bijvoorbeeld geluidsoverlast, vervuiling of gevaar wordt zoveel mogelijk beperkt. De Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam vindt het belangrijk dat de maatschappij en de omwonenden positief tegenover de organisatie staan. Het betrekken van de omgeving van de patiënt bij de behandeling en het luisteren naar de signalen van de omgeving en de maatschappij bevordert de autonomie van de patiënt en vergroot het draagvlak van de omgeving en de maatschappij. Deze benadering werkt positief op de patiënt en de omgeving, het gaat tenslotte beter met de patiënt als de buren geen overlast hebben. Wanneer omwonenden toch hinder ondervinden, kunnen zij met het management van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam overleggen over de betreffende overlast of algemene zaken. In geval van klachten worden betrokkenen altijd uitgenodigd om hier met het management over te spreken. Waar mogelijk wordt onmiddellijk actie ondernomen om de overlast te beperken of weg te nemen. De vragen en opmerkingen die aan de orde komen, worden besproken tijdens het wekelijkse overleg tussen procesmanagers van de politie, Vangnet & Advies en de GGz.


28

“Ruim twee jaar werk ik nu bij de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam, en wat mij het meest opvalt is de nadruk die er ligt op overleg. Dat overleg vindt op allerlei manieren plaats. Het begint al met de manier waarop consultaanvragen binnenkomen. In plaats van een droge verwijzing in telegramstijl per fax, krijg je de verwijzer zelf aan de lijn en kun je dus direct met elkaar overleggen: waar en wanneer moet de patiënt gezien worden? Wat maakt dat het juist nu moet? Wie kan er meekomen? Dan de afstemming met de collega's in de meldkamer: wie gaat welk consult doen? Wie kan er mee, van aanwezige co-assistenten of politie-stagiaires? Vervolgens het gesprek met patiënt zelf, en met de vaak aanwezige familieleden, vrienden of hulpverleners, volgens de befaamde vier 'watjes': wat is er aan de hand? Wat is er al geprobeerd? Wat moet er nu gebeuren? En wat als dat niet werkt? Tijdens het consult vindt opnieuw collegiaal overleg plaats, met de achterwachtpsychiater, en de volgende dag biedt het ochtendrapport gelegenheid om de bevindingen en het beleid nog eens voor te leggen aan de frisse blik van de collega's. Niet alleen nieuwe patiënten, maar ook oude bekenden kunnen hier op de agenda worden gezet. Altijd goed voor een verhelderende kijk op de diagnostiek of de volgende stap in de behandeling, of voor een hart onder de riem voor de behandelaar (niet alleen patiënten hebben soms behoefte aan stut & steun...). Dan zijn er nog de overlegmomenten met politie; 'patiënt is eerder agressief geweest, kunnen jullie assisteren bij een huisbezoek?', met Vangnet & Advies; 'kunnen jullie opvang regelen voor deze patiënt, die niet opgenomen wordt?', met het MCT Jeugd en Jeugdzorg 'we denken dat mogelijk de veiligheid van de kinderen van deze patiënt in gevaar is...', met je werkbegeleider en met allerlei instanties die bij de patiënt betrokken zijn. Nu ik alles zo op een rij zet, denk ik: wat wordt er ontzettend veel gepráát! Maar dat is nu eenmaal ons belangrijkste gereedschap, en ik vind het een grote verrijking ten opzichte van werksituaties waarin je, behalve met je team, alleen met de patiënt zelf praat. Ik hoop in elk geval nog veelvuldig te overleggen.”

Rianne Bouwman, GZ psycholoog

5.2 Delen van kennis

De manier waarop de crisiszorgketen in Amsterdam is georganiseerd is uniek. Door het delen van de kennis en ervaring die is opgedaan in de afgelopen jaren komt de discussie over de manier waarop de crisiszorgketen in Amsterdam is georganiseerd op gang. De Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam vindt dit belangrijk omdat dit leidt tot inzicht in de organisatie: wat gaat goed en wat kan beter of anders op organisatorisch en zorginhoudelijk vlak. Een van de manieren om kennis met externe organisaties te delen is deelname aan symposia en werkbezoeken aan andere grote steden in Nederland.


29

5.2.1 Congressen, symposia, workshops, werkbezoeken

In 2012 was de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam betrokken bij de volgende symposia.

Haastige Spoed… ‘evidence based’ handelen in de acute psychiatrie Ter gelegenheid van de promotie van Louk van der Post ‘IBS admission as an outcome’ organiseerde de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam in januari het minisymposium Haastige Spoed… ‘evidence based’ handelen in de acute psychiatrie. Doel van dit symposium was om een discussieplatform te bieden aan medewerkers van crisisdiensten, politie, GGD, verzekeraars, gemeentelijke instellingen en andere samenwerkingspartners ten aanzien van het onderwerp van de promotie teneinde de handelswijze kritisch tegen het licht te houden en de acute zorg verder te verbeteren. Tijdens dit symposium spraken verschillende sprekers uit binnen- en buitenland over hun visie en ervaring gerelateerd aan het werken bij een crisisdienst. Peter Tyrer, Professor of Community Psychiatry, sprak over het belang van continuïteit van zorg en de inzet van ‘home treatment teams’ voor crisisgevoelige patiënten. Bert van Hemert, hoogleraar psychiatrie aan het Leids Universitair Medisch Centrum vertelde over de multidisciplinaire richtlijn diagnostiek en behandeling van suïcidaal gedrag en de belangrijkheid van het achterhalen van het echte verhaal achter dit gedrag. Niels Mulder, hoogleraar OGGz aan o.a. de Erasmus Universiteit vertelde over de stijging van het aantal dwangopnames in de acute psychiatrie, de mogelijke toekomstscenario’s en de factoren die hierop van invloed kunnen zijn. Ook gaf hij inzicht in de nieuwe wet Verplichte GGz. Wouter van Ewijk, Raad van Bestuur VU Medisch Centrum Amsterdam, deelde zijn ervaringen over het werken in de crisisdienst in vroeger tijden. Tot slot vertelde Jeroen Zoeteman over de organisatie en voorzieningen van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam en het initiatief van een maandelijkse Thermometer van de Amsterdamse GGz. Aansluitend aan dit symposium had de promotie van Louk van der Post plaats.

Jaarsymposium Spoedeisende GGZ 2012 ‘Systeeminterventies binnen en buiten de kliniek’ In het voorjaar gaven Jurgen Cornelis en Flip-Jan van Oenen de workshop "Familie matters, maar hoe doe jij dat?". Daarnaast verzorgde Flip-Jan van Oenen de lezing ‘Systeeminterventies in de spoedeisende psychiatrie’.

‘Naar een betere samenwerking bij crisis’ In de zomer van 2012 organiseerde de Politie en GGZ Nederland naar aanleiding van het nationaal convenant Politie-GGz dat eerder dit jaar werd ondertekend, het congres ‘Naar een betere samenwerking bij crisis’. Medewerkers van politie en GGz die in hun dagelijks werk te maken hebben met verwarde personen, al dan niet met een psychische stoornis, waren voor dit congres uitgenodigd.


30

Vanuit de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam verzorgde Ed van Leeuwen met Michael Willemsen van de GGD en Christa Mooij van de politie een workshop.

American Psychiatric Association Annual Congress Tijdens het najaarscongres van de American Psychiatric Association (APA) verzorgde Jeroen Zoeteman een presentatie over ‘geen psychiatrische patiënten in een politiecel’. Bezoekers aan dit congres zijn psychiaters en medewerkers van GGz organisaties uit de hele wereld maar ook medewerkers van organisaties en gemeentelijke isntellingen die te maken hebben met psychiatrische patiënten. Dit congres had plaats in New York en het management van de SPA en de GGD maakten van de gelegenheid gebruik om een werkbezoek te brengen aan drie Emergency Psychiatry Units in New York om te zien hoe de acute psychiatrie in de USA is georganiseerd. Als vervolg op deze werkbezoeken wordt in 2013 een bezoek gebracht aan Rotterdam en Den Haag om gericht te kijken of de manier waarop in Nederland de crisiszorg is georganiseerd mogelijk aansluit bij de werkwijze in New York. In Rotterdam presenteert de politie mensen direct bij de spoedeisende psychiatrie. In Den Haag worden mensen die strafrechterlijk worden vastgehouden en patiënten in het kader van zorgtoeleiding bij de acute psychiatrie gepresenteerd.

Overige lezingen en workshops en andere activiteiten •

Lezing ‘De persoon van de psychotherapeut’, Opleiding Psychiatrie GGZ inGeest door FlipJan van Oenen.

•

Lezing ‘Systeeminterventies in crisissituaties, GGZ Drenthe door Flip-Jan van Oenen.

•

Voorzitterschap Voorjaarscongres Nederlandse Vereniging voorPsychiatrie, Symposium ‘Voorkomen dat de angst voor overlast regeert in degrote stad’, Jurgen Cornelis.

•

Panellidmaatschap Familie en Vriendendag Naastbetrokkenenraad Arkin, ‘De zorg verandert in rap tempo, wat zijn de gevolgen voor U als naastbetrokkenen?’, Jurgen Cornelis

•

Workshop ‘CDOI, Oplossingsgerichte Proeverij’, RINO NH door Flip-Jan van Oenen.

•

Workshop ‘Naastbetrokkenenbeleid voor medewerkers en naastbetrokkenenconsulenten’, Arkin door Flip-Jan van Oenen.

•

Cursus en begeleiding implementatietraject CDOI, Yorneo (Jeugdzorg Drenthe) door FlipJan van Oenen.

•

Cursus ‘Systemische crisisinterventie, Rehabteam’, Arkin door Flip-Jan van Oenen.

•

Cursus ‘Systemische crisisinterventie, Jeugdteams’, Arkin door Flip-Jan van Oenen en Jurgen Cornelis.


31

5.2.2 Publicaties

Regelmatig wordt door medewerkers van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam artikelen gepubliceerd. Deze artikelen zijn in te zien via de website van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam. Hieronder een overzicht van de publicaties van medewerkers van de SPA in 2012.

Post, L.F.M. van der. Proefschrift ‘IBS Admission as an Outcome: Factors predicting the probability of patiënts qualifying for compulsory emergency admission’: Amsterdam, Vrije Universiteit – januari 2012. Oenen, F.J. van, Cornelis, J. en Bernardt, C. Consensusgericht systemisch interviewen en interveniëren, een systemisch 'goed genoeg' pakket voor hulpverleners in de psychiatrie. Systeemtherapie Jaargang 24 nr. 2 - juni 2012.

Post, L.F.M van der, Mulder, C.L., Peen, J., Visch, I., Dekker, J. en Beekman, A.T.F. Social Support and the Risk of Compulsory Admission: Part IV of the Amsterdam Study of Acute Psychiatry. Psychiatric Services ps.psychiatryonline.org vol. 63, nr. 6 - juni 2012.

Gilijamse, M. Congressen. Systeemtherapie Jaargang 24 nr. 3 - september 2012.

Cornelis, J., Ik daag uit… (voorwoord), Systeemtherapie Jaargang 24, nr. 4 – december 2012

5.2.3 De Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam in het nieuws

In 2012 was de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam meerdere malen in het nieuws. In januari schonk het VARA programma ‘De Gids’ aandacht aan de crisiszorgketen in Amsterdam. Aanleiding was de nieuwjaarstoespraak van de Amsterdamse korpschef Aalbersberg waarin hij aangaf zich zorgen te maken over het toenemend aantal mensen met psychische problemen als gevolg van de economische crisis. In de radiodocumentaire werd verslag gedaan van de problematiek die de GGD zoal tegenkomt. Daarna lichtten Jeroen Zoeteman en Wilco Tuinebreijer vanuit de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam en de GGD de situatie en de uitdagingen toe. Eind maart werd in het kader van de Week van de Psychiatrie een artikel in het NRC gepubliceerd waarin de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam werd genoemd. In het artikel wordt het behandeltraject van een patiënt beschreven die in crisis bij de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam terechtkomt, via de TOA naar een andere kliniek gaat en uiteindelijk in een begeleid wonen setting terechtkomt. Het artikel is na te lezen op www.ggzspa.nl onder publicaties.


32

5.3 Rampen en crises

De Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam heeft haar medewerkers getraind zodat zij direct inzetbaar zijn in het geval de Gemeente Amsterdam in het kader van de Gemeentelijke Hulpverlening bij Ongevallen in de Regio (GHOR) een beroep doet op de acute hulpverlening. Het afgelopen jaar hebben zich geen rampen of crises voorgedaan waarbij de inzet van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam nodig was.

“Zeven jaar geleden ben ik als invalkracht bij de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam als B-verpleegkundige begonnen. Ik had daarvoor zeven jaar niet in de psychiatrie gewerkt en wilde ook eigenlijk niet meer terug. Tot ik via een vriendin bij de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam terechtkwam en mijn enthousiasme enorm werd aangewakkerd. Ik werk inmiddels full-time in de meldkamer en heb het nog steeds heel erg naar mijn zin. Dat zegt toch wel iets over de inhoud van het werk en de teamsfeer.

Elke dienst is anders. Je moet altijd blijven nadenken. Je werkt steeds weer met een nieuwe groep artsen, leuke jonge collega’s waarop je je enthousiasme voor het vak en de dienst kunt overbrengen. Het is nooit saai met het altijd wisselende aanbod van patiënten. Soms worden patiënten binnengebracht die hier eerder zijn geweest maar zelfs dan moet je de situatie en de gemoedstoestand weer opnieuw inventariseren en bepalen op welke wijze je de patiënt het beste kunt benaderen. Ik probeer ook een neutrale houding aan te nemen en laat me niet teveel beïnvloeden door de voorgeschiedenis van een patiënt. Het is belangrijk om steeds weer creatief te denken. Dat helpt om iedere patiënt zo klantvriendelijk mogelijk te bejegenen. Wat dat betreft zou ik het goed vinden wanneer het aantal spreekkamers, die voorzien zijn van meer meubilair en bijvoorbeeld een tv, zou worden uitgebreid zodat we meer patiënten in een spreekkamer kunnen laten verblijven in plaats van in een beveiligde kamer die erg kaal is ingericht.

Er is natuurlijk wel het een en ander veranderd in de afgelopen jaren. Voorheen hielden we ons vooral bezig met het ontvangen van de patiënten. Tegenwoordig hebben de portiers dit overgenomen. De B-verpleegkundigen richten zich nu meer op de binnenkomende aanmeldingen en de initiële dossiervoering en follow up. We voeren de regie over de consulten die moeten worden gedaan en bereiden deze voor voor de artsen en spv’en. Er is veel ruimte voor ideeën en adviezen over de aanpak en volgorde van consulten en daardoor ontwikkel je je expertise steeds verder. Dat werkt motiverend. We werken echt als een team. Verder gaat eigenlijk voortdurend de telefoon, verwijzers bellen ons, patiënten –vaak in bezit van een alarmkaart-, en de naastbetrokkenen van patiënten. We houden daardoor minder tijd over voor het persoonlijke contact met de patiënten en dat vind ik jammer. Daar zou ik zelf ook graag wat meer tijd voor hebben.”

Mieke Vriens, B-verpleegkundige


33

6. ONDERZOEK EN ONTWIKKELING

In Amsterdam worden alle mensen in acute psychische en psychiatrische nood op één plaats gezien. Dit biedt grote kansen voor onderzoek naar verschillende aspecten bij deze populatie. Naast de analyses die op jaarbasis worden gepubliceerd in het jaarverslag worden ook langduriger onderzoeken gedaan die inzoomen op een bepaald aspect van de zorg. De Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam werkt hierin nauw samen met Cliëntenbelang Amsterdam maar ook met Arkin, GGZ inGeest en de GGD en met crisisdiensten uit andere grote steden. In 2012 werd een onderzoeksgroep samengesteld van de SPA en de onderzoeksafdelingen van Arkin, GGZ inGeest en de GGD. Deze groep heeft in 2012 een platform opgezet waarin gegevens van Arkin, GGZ inGeest en de GGD kunnen worden gedeeld en waarin snel onderzoeksvragen kunnen worden besproken en uitgezet. In 2012 waren op het gebied van onderzoek de volgende ontwikkelingen.

6.1 Wetenschappelijk Onderzoek Crisisdienstonderzoek

Over het Crisisdienstonderzoek wordt al sinds de start in 2004 gerapporteerd. Aanleiding voor dit onderzoek was de destijds sterke stijging van het aantal gedwongen opnames in Amsterdam. Tussen 2004 en 2006 werden daarom 6000 crisisconsulten van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam onderzocht waarbij gekeken werd naar de factoren die de kans op een opname met Inbewaringstelling bepalen voor patiënten die in een ernstige psychiatrische crisis met de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam in contact komen. Bij 252 patiënten werd ook het verloop van de behandeling in de twee jaar na het crisisconsult onderzocht waarbij gevraagd werd naar de ervaringen van de patiënten met de zorg. Die patiënten werden gedurende de twee jaar drie keer geïnterviewd en er werd vastgesteld hoe vaak ze een (nieuwe) dwangopname kregen. Dit laatste deel van het onderzoek loopt nog steeds, de follow-up periode is namelijk met drie jaar verlengd.

In januari 2012 heeft Louk van der Post zijn proefschrift: IBS admission as an outcome; Factors predicting the probability of patiënts qualifying for compulsory emergency1 met succes verdedigd bij de Vrije Universiteit in Amsterdam. Dit proefschrift is te downloaden op: http://dare.ubvu.vu.nl/handle/1871/32784. Het crisisdienstonderzoek is echter met het verschijnen van dit proefschrift niet afgerond. In april is een voorstel voor vervolgonderzoek geschreven. In dit vervolgonderzoek zullen ideeën ontwikkeld worden die de basis kunnen vormen voor interventies die spoedeisende dwangopnames kunnen voorkomen. Deze interventies worden ontwikkeld met hulp van twintig patiënten die ervaring hebben met een of meerdere IBS’en.


34

Aan elke patiënt in dit pilot-onderzoek wordt gevraagd zich de laatste IBS-opname te herinneren en zich dan af te vragen: wie of wat had de noodzaak voor het toepassen van dwang kunnen voorkomen? Bij de vragen die we aan de patiënten gaan stellen worden ook de bevindingen van het crisisdienstonderzoek betrokken. De antwoorden van de twintig patiënten worden met de hulp van een deskundigenpanel omgezet in concrete maatregelen of interventies die mogelijk geschikt zouden zijn om in de beschreven gevallen een IBS-opname te voorkomen. In een tweede ronde zullen de door het panel uitgewerkte interventies opnieuw aan de geïnterviewde patiënten voorgelegd worden. De interventie voorstellen zullen met hun commentaar aangepast en verbeterd worden om vervolgens uit te proberen en wetenschappelijk te evalueren.

In de loop van 2012 zijn drie nieuwe wetenschappelijke artikelen over het crisisdienstonderzoek verschenen die zijn te downloaden op: www.ggzspa.nl. Ook alle eerder in wetenschappelijke tijdschriften gepubliceerde artikelen zijn daar terug te vinden. 1

Inbewaringstelling als uikomst; factoren die de kans bepalen dat patiënten een spoedeisende dwangopname krijgen.

6.2 Onderzoek ‘Eigen regie in crisis’

In het najaar van 2012 werden de resultaten van het onderzoek ‘Eigen regie in crisis’ bekend. In dit onderzoek, dat is uitgevoerd door Cliëntenbelang Amsterdam, werden patiënten gevraagd wat zij vinden van het onderzoek in de Onderzoeksruimte van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam en van het verblijf op de Tijdelijke Overbruggingsafdeling. In de periode van september 2011 tot en met september 2012 hebben ervaringsdeskundigen 55 patiënten bevraagd over de informatievoorziening, hoe zij (het ontbreken van) de eigen regie beleven, welke rol dwang en drang speelt en hoe zij het personeel beoordelen. Eind september jl. zijn de resultaten van het onderzoek gepresenteerd. Hierin kwam onder andere naar voren dat de informatievoorziening en de betrokkenheid bij de behandeling heel belangrijk zijn voor de patiënt en dat de inzet van ervaringsdeskundigen goed zou zijn. Ook worden aanbevelingen gedaan om het terugdringen van dwang en drang verder te bevorderen. De waardering voor het personeel in de Onderzoeksruimte is goed. De cliëntbegeleider/portier scoort hoog namelijk een 7,7. In 2013 bespreekt het management met Cliëntenbelang Amsterdam, de cliëntencommissie en de medewerkers welke verbeteringen kunnen worden gerealiseerd.

6.3 Stedelijk chroniciteitsonderzoek

Het LZA doet onderzoek naar de frequentie van crisisinterventie bij patiënten die in langdurige zorg zijn. De GGD doet onderzoek naar de omvang en kenmerken van patiënten die langdurig in zorg zijn. Daarbij wordt ook de frequentie van crisisinterventie onderzocht. Hiervoor wordt een link gelegd tussen de crisiscontacten door de GGD en de patiënten die bekend zijn in de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam.


35

6.4 Thermometer van de Amsterdamse GGz

Met ingang van 2012 is gestart met het publiceren van de ‘Thermometer van de Amsterdamse GGz’. Deze thermometer geeft inzicht in de aard en de omvang van de OGGz aanmeldingen. Er wordt op drie specifieke onderdelen gerapporteerd: •

Het aantal consulten dat door de politie wordt aangevraagd in absolute getallen.

•

Het aantal opnames in het kader van de BOPZ.

•

Het aantal opnames, de ligduur en bedbezetting op de TOA.

Omdat de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam stedelijk is georganiseerd, is het aannemelijk dat de aard en de omvang van de aanmeldingen bij de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam iets zegt over de mate waarin het reguliere zorgaanbod voldoet aan de wensen en behoeften van de psychiatrische patiënt. De signaalfunctie die de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam hiermee vervult, wordt via de Thermometer van de Amsterdamse GGz gedeeld met betrokken instanties en met de maatschappij. Iedere maand wordt deze thermometer geactualiseerd zodat het verloop van de aantallen kan worden gevolgd en een vergelijk met het gemiddelde van het voorgaande jaar kan worden gemaakt. Het doel van de Thermometer van de Amsterdamse GGz is aan te tonen wat de gevolgen zijn van beleidskeuzes en uiteindelijk de kwaliteit en toegankelijkheid van de zorg te verbeteren.

6.5 TOA onderzoek

Sinds de oprichting, tien jaar geleden, heeft de TOA patiëntgegevens en cijfers over onder andere het aantal opnames en opnameduur verzameld. Gedurende deze periode werden 5000 patiënten op de TOA opgenomen. Op basis van deze gegevens worden in nauwe samenwerking met onder andere de afdeling Onderzoek, bureau Geneesheer-Directeur van Arkin en de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam twee artikelen geschreven. Het eerste artikel geeft een indruk van de functie van de TOA toen en nu op basis van onder andere demografische gegevens van patiënten, het aantal opnames, opnameduur, de verhouding gedwongen en vrijwillige behandeling en het aantal gastplaatsingen*. Verder wordt ingegaan op de verschuiving van de functie van de TOA. Bij de start van de TOA had deze vooral de functie van nood opnameplek voor acute gedwongen opnames vanuit de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam waar de patiënt in afwachting was van een vaste opnameplek van waaruit de behandeling startte. Nu, tien jaar later lijkt de TOA steeds meer een plek te zijn geworden waar de behandeling voor acute opnames wordt gestart. Het tweede artikel gaat over de enorme reductie van dwangtoepassingen in de TOA die de cijfers laten zien. In dit artikel wordt ingegaan op de mate waarin de TOA het afzonderen en separeren van patiënten heeft beperkt en wordt beschreven hoe hierin een cultuuromslag is gerealiseerd. De artikelen worden afgerond in 2013 waarna de bevindingen mogelijk beleidsmatig kunnen worden ingezet. De artikelen dienen tevens als basis voor verder onderzoek. * gastplaatsing: patiënten die woonachtig zijn in Amsterdam en buiten de regio worden opgenomen.


36

“Op de TOA is geen dag hetzelfde, dat maakt ons werk als verpleegkundigen erg uitdagend. De patiënten blijven gemiddeld drie dagen bij ons, variërend van soms maar een paar uur tot soms wel drie weken! Er zijn dagen dat er wel zes nieuwe opnames komen en er ook vijf patiënten uitgeplaatst worden of met ontslag gaan. Het komt dus geregeld voor dat, na een paar dagen vrij, er geen bekende patiënt meer op de afdeling is. De patiënten komen rechtstreeks vanuit de Onderzoeksruimte van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam, de SEH of een politiecel bij ons op de afdeling, en dan moet er vaak nog een hoop geregeld worden, zoals het op de hoogte stellen van naasten, zorgen dat de huisdieren worden opgevangen, afzeggen van werk. Vaak hebben patiënten niet veel bij zich, ze hebben er immers niet op gerekend om te worden opgenomen. Soms duurt het zelfs een aantal dagen eer we de identiteit hebben vastgesteld. Meestal zijn de patiënten erg in de war door hun psychiatrische ziektebeeld en wat er aan de opname vooraf is gegaan, en veelal hebben ze geen begrip voor de opname/reden/procedure. Wij proberen de patiënten op te vangen zonder te oordelen/veroordelen en kijken waarbij we ze kunnen ondersteunen, ondanks dat zij het helemaal niet eens zijn met de vaak gedwongen opname.

De patiënten die bij ons worden opgenomen zijn zeer verschillend, van mensen in functies hoog op de maatschappelijke ladder tot en met de man die op straat leeft en alles daar tussenin. Het komt voor dat een 18-jarige psychotische jongen wordt opgenomen naast een dame van 89 met Alzheimer die ‘s nachts naakt op straat zwerft, of naast een verstandelijk beperkte patiënt die niet meer hanteerbaar is in zijn woonvorm, of naast iemand met ernstige sociale problemen. Ook worden regelmatig niet-Amsterdammers of toeristen bij ons opgenomen, zoals een Russische dame die op de vlucht was vanuit haar belevingen en twee maanden eerder was bevallen van een tweeling en die tot de dag voor opname nog borstvoeding gaf. De taalbarrière is dan al een probleem op zich, en we maken dan gebruik van de tolkentelefoon. Op de TOA werken we dus niet voor één specifiek ziekenhuis, maar hebben we een stedelijke ‘overloop’ functie.

Het is altijd belangrijk om alert te zijn, de gezondheidstoestand van de patiënt kan snel veranderen. Een psychose zelf is al erg onvoorspelbaar, maar soms blijkt er een somatische oorzaak te zijn voor het psychiatrische beeld, zoals een delier of een hersenvliesontsteking. Of iemand blijkt last te hebben van onthouding van alcohol of andere middelen.


37

Het team van de TOA bestaat uit allemaal ‘doeners’ die elkaar goed aanvullen, en welke allen reeds lange tijd in de zorg werkzaam zijn. Daardoor is er een bundeling van veel ervaring. Humor is erg belangrijk, relativeren moet je blijven doen. Ook creativiteit en flexibiliteit heb je hier echt wel nodig. Een pluspunt is dat er veel oog is voor het menselijk aspect, zowel van de patiënt als bij het team. Er is veel ruimte voor persoonlijke ontwikkeling, ook wordt dit gestimuleerd.”

Ber Buis en Kiki van der Linden, Verpleegkundigen, Tijdelijke Overbruggingsafdeling


38

7. ACTUELE ONTWIKKELINGEN EN HET ZORGPROCES

7.1. Bereikbaarheid en beschikbaarheid

(Ex-) patiënten en hun naastbetrokkenen die in zorg zijn bij Arkin of GGZ inGeest kunnen in geval van crisis buiten kantooruren direct bellen met de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam. Op basis van het gesprek en de gegevens in het dossier kan het meldkamerpersoneel actie ondernemen en eventueel een consult inplannen. In september 2009 is actief gestart met deze werkwijze. In 2012 hadden gemiddeld 131 telefonische contacten met bekende patiënten of hun naastbetrokkenen buiten kantooruren per maand plaats. Ten opzichte van 2011 is dat gemiddelde met 31% gestegen.

In 2012 hebben de huisartsen ook goed gebruik gemaakt van de mogelijkheid patiënten buiten kantooruren in te sturen naar de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam in plaats van een huisbezoek te organiseren. Voor de patiënten betekent dit dat zij sneller gezien kunnen worden omdat voor een huisbezoek twee hulpverleners op pad gaan terwijl voor een consult bij de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam één hulpverlener kan worden ingezet. In 2012 werd 18% meer patiënten buiten kantooruren ingestuurd dan in 2011.

7.1.1 Tevredenheid patiënten en naastbetrokkenen

De Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam werkt nauw samen met de cliëntencommissie en de naastbetrokkenenraad om de ervaring in de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam steeds verder te verbeteren. Naast de vaste overleggen worden lopende zaken en voorgenomen plannen ook periodiek besproken. Zodoende is de cliëntencommissie en naastbetrokkenenraad steeds tijdig op de hoogte en kunnen zij hun opmerkingen en ideeën steeds vanaf het eerste begin duidelijk maken. De cliëntencommissie vervult bovendien een belangrijke en actieve rol binnen de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam door de patiënten direct te vragen om terugkoppeling van hun ervaring in de Onderzoeksruimte. Korte tijd nadat de patiënt in de Onderzoeksruimte van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam is geweest, ontvangt de patiënt een brief van de cliëntencommissie waarin deze wordt uitgenodigd de ervaring met de cliëntencommissie te delen. Deze feedback en mogelijke verbeterpunten worden besproken met het management van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam. De grafiek en tabel op blz. 40 tonen het aantal telefoontjes dat de cliëntencommissie per jaar binnen krijgt en de aard van de gesprekken over de periode 2005 – 2012.


39

Figuur 4 Aantal binnenkomende telefoongesprekken cliëntencommissie

Aantal binnenkomende telefoongesprekken cliëntencommissie SPA 160 140 120 100 80

Aantal

60 40 20 0 2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

Figuur 5 Aanleiding van de telefoongesprekken cliëntencommissie

2012

2011

2010

2009

2008

2007

2006

2005

30%

29%

29%

29%

28%

23%

18%

30%

Oneens gedw. verblijf in Onderzoeksruimte Geen eten/drinken gehad

7%

6%

8%

6%

8%

9%

8%

9%

Wachttijd artsbezoek

10%

6%

7%

6%

0%

2%

4%

7%

Klachten politie/portiers

17%

22%

21%

23%

26%

25%

22%

16%

Separatie

20%

22%

19%

16%

18%

24%

18%

20%

Positieve geluiden

8%

6%

7%

10%

2%

6%

11%

5%

Overig

8%

9%

9%

10%

18%

11%

19%

13%

Totaal

100%

100%

100%

100%

100%

100%

100%

100%

De terugkoppeling aan naastbetrokkenen ten aanzien van de bejegening van patiënten vindt over het algemeen plaats naar aanleiding van behandelcontacten. De Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam biedt ook zorg aan naastbetrokkenen opdat zij het ziektebeeld van de patiënt beter begrijpen en daardoor beter om kunnen gaan met de situatie.

In het geval patiënten of naastbetrokkenen ontevreden zijn over de geleverde zorg, kan altijd een gesprek met de manager/psychiater worden georganiseerd waarin de kwestie wordt besproken en beide kanten van het verhaal worden toegelicht ter verbetering van wederzijds begrip en kwaliteit van zorg. Deze procedure is vastgelegd in de klachtenprocedure. Het is ook mogelijk een klacht in te dienen bij de Stedelijke Klachtencommissie, een gezamenlijke klachtencommissie van de Amsterdamse GGz instellingen. Deze klachtencommissie is opgericht conform de Wet Klachtrecht cliënten zorgsector en de Wet BOPZ. De Stedelijke Klachtencommissie rapporteert jaarlijks door middel van een eigen jaarverslag.


40

Conform HKZ normen wordt een centrale klachtenregistratie bijgehouden. Bij het management van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam zijn in 2012 17 klachten binnengekomen die zorginhoudelijk gerelateerd zijn. De meest voorkomende klacht is onheuse behandeling; vaak is men van mening onterecht gedwongen opgenomen te zijn. En enkele gevallen kwamen klachten binnen over dat men het niet eens is met een factuur die zij via hun zorgverzekeraar ontvingen.

"De sfeer is goed binnen de cliëntencommissie, we zijn een hecht team en dat is ook nodig om dit werk te kunnen doen. We zijn ook nog steeds tevreden met de samenwerking met het management, ze zijn heel betrokken en ook het contact met de medewerkers verloopt goed.

We sturen de cliënten vier weken na de opname een brief, waarin wij hen de gelegenheid bieden hun ervaringen en klachten met ons te delen. Het aantal telefoontjes dat we dit jaar ontvingen is ietsje minder dan het jaar ervoor. We hanteren een vaste lijst met vragen en verder vertellen cliënten over het algemeen vlot hun verhaal als ze met ons bellen. De laatste tijd lijkt het of vaker oudere mensen bellen, het gaat dan om cliënten van 70 en ouder die een nare ervaring hebben gehad. We gaan hier het komend jaar extra op letten om te zien of dit aantal echt toeneemt.

We werken nu vanuit een kantoor in de kliniek, maar we zouden eigenlijk graag dichter bij de Onderzoeksruimte zitten. Dan zouden we ook betrokken kunnen worden bij cliënten die zijn binnengebracht en behoefte hebben aan persoonlijk contact met een ervaringsdeskundige. We denken dat we in bepaalde situaties door persoonlijk contact het begrip tussen cliënt en hulpverlener kunnen verbeteren. We willen dit al langer maar nu heeft ook het management aangegeven hier interesse in te hebben. Zij zijn afgelopen jaar in New York geweest en hebben daar gezien hoe ervaringsdeskundigen ingezet kunnen worden. Daar is wel een goede voorbereiding voor nodig. We moeten bespreken welke toegevoegde waarde we kunnen bieden; wanneer en op welke manier worden we ingezet en hoe stel je een team van ervaringsdeskundigen samen. We willen heel graag een rol spelen bij de ontvangst en begeleiding van de cliënten zonder de hulpverleners voor de voeten te lopen. Het is de moeite waard om de mogelijkheden te onderzoeken en we hopen dat dit het komend jaar concreter kan worden gemaakt. We hebben daar alle vertrouwen in, zeker als je kijkt naar de manier waarop de cliëntencommissie nu wordt betrokken bij ontwikkelingen en discussies."

Maarten Bonger en Fred van Ede, cliëntencommissie


41

7.1.2 Dwang en drang

Het overgrote deel van de patiënten is eenmalig in contact gekomen met de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam. Voor velen is dit contact de eerste keer dat men in aanraking komt met de Geestelijke Gezondheidszorg. Het verloop en de bejegening van dit contact is mede bepalend voor het verdere verloop van de behandeling. De hulpverleners in de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam zijn zich hiervan bewust en trachten de interventie zo voorspoedig mogelijk te laten verlopen en zo min mogelijk dwang en drang toe te passen. De portier/cliëntbegeleider heeft hierin een belangrijke rol. Enerzijds is het zijn taak de veiligheid van patiënt en medewerker te waarborgen, anderzijds is het de taak om het verblijf zo prettig en soepel mogelijk te laten verlopen.

‘Eerste vijf minuten’ methode Volgens de ‘Eerste vijf minuten’ methode zijn de eerste vijf minuten van elk contact bepalend voor het verdere verloop. Het idee is dat steeds weer bewust wordt nagedacht over hoe een contactmoment wordt aangegaan. Hoe wordt de patiënt bejegend maar ook hoe gaan de hulpverleners onderling met elkaar om en hoe is de houding naar verwijzers. Het belangrijkste doel van deze methodiek is een cultuuromslag te realiseren waarbij patiënten in een spreekkamer worden geplaatst in plaats van in de beveiligde kamer. Het is een hulpmiddel bij de bewustwording van het moment waarop misverstanden, mogelijke irritatie en vervolgens eventuele agressie begint en het helpt deze momenten te keren. Voor zover de situatie dat toelaat, worden patiënten in de Onderzoeksruimte in een spreekkamer geplaatst. Reeds bij aanmelding wordt een inschatting gemaakt of de patiënt in een spreekkamer kan verblijven en dit besluit wordt bij aankomst van de patiënt herzien door de portier, B-verpleegkundige en psychiater. In 2012 lukte het om 16% van de patiënten die door de politie werd overgebracht naar de Onderzoeksruimte (OGGz) in een spreekkamer te plaatsen.

Beveiligde kamer


Spreekkamer

42

“Ik werk nu bijna acht jaar bij de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam. Als ik terugdenk aan de manier waarop we cliënten destijds ontvingen, is er zo veel ten goede veranderd. Acht jaar geleden werden cliënten ontvangen in een kaal tijdelijk gebouw. Bij binnenkomst werden ze direct in een gesloten ruimte geplaatst en vaak moesten cliënten lang wachten voor een arts een beoordeling kwam doen. Nu ontvangen we hen in een verzorgde en netjes ingerichte omgeving, we geven de cliënt uitleg over het verblijf hier, we geven de cliënt iets te eten en te drinken en de hulpverleners kunnen meestal binnen een half uur met het consult starten. Voor ons maakt dat het werk veel leuker en rustiger. Het komt voor dat cliënten spugend en tierend binnenkomen en dan is het prettig om de tijd te kunnen nemen om de cliënt te kalmeren en hen voor te bereiden op het consult. Als het nodig is mag de cliënt even een sigaretje roken. De beveiligde kamers hebben een heel goed afzuigsysteem wat dat mogelijk maakt. We blijven er dan wel altijd bij en dat biedt ook weer een moment om het contact met de cliënt op te bouwen.

Als het enigszins mogelijk is laten we cliënten verblijven in de spreekkamer. Die is vriendelijker ingericht, er is daar bijvoorbeeld ook een tv. De cliënt heeft daar niet het gevoel opgesloten te zijn, hoewel hij niet weg kan. Ze worden dan ook minder snel ongeduldig.

Het is nu veel prettiger werken voor ons. Toen we net startten moesten we strakke lijnen volgen, vooral met oog op de veiligheid. Maar door ervaring en een meer klantgerichte aanpak gaat het er nu veel menselijker aan toe. Dat is wel intensiever voor ons, maar dat geeft niet.

Wat nog wel moeilijke situaties geeft is de beperkte opnamemogelijkheden voor ouderen. Over het algemeen kunnen cliënten snel naar een kliniek maar voor oudere mensen duurt dat vaak lang. Dat betekent dat ze langer bij ons blijven. Zij hebben veel aandacht en gespecialiseerde zorg nodig en dat kunnen we hier niet altijd even gemakkelijk geven.

Ik vind de afwisseling en zelfstandigheid in mijn baan heel fijn. Elke dag is anders, achter elke cliënt gaat weer een nieuw verhaal schuil. Ik weet wat er van mij verwacht wordt en kan daar op een persoonlijke manier invulling aan geven en afhankelijk van de situatie de benadering aanpassen. Goed luisteren, geduld opbrengen en iemand een tweede kans geven is belangrijk.”

Gunter Witzel, portier/cliëntbegeleider


43

Verdere daling politie-assistentie Door de opgebouwde expertise en ervaring zijn hulpverleners en de portiers steeds beter in staat om de escalerende situaties te de-escaleren zoals blijkt uit de afname van het aantal keer dat politieassistentie nodig was. De expertise die de afgelopen jaren is opgebouwd heeft zijn vruchten afgeworpen. Werd bij de start in 2003 nog in 14% van de gevallen waarbij de veiligheid moest worden gewaarborgd politie-assistentie ingeroepen, in 2012 was dit minder dan 1%. Dit betekent enorme winst in de bejegening van de patiënten in de Onderzoeksruimte, zie ook onderstaande grafiek.

Figuur 6 Aantal politie-assistenties in de Onderzoeksruimte

Aantal politie assistenties in de Onderzoeksruimte 16% 14% 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% 2004

2005

2006

2007

2008


2009

2010

2011

2012

44

“Ik werkte al heel lang bij de kliniek in verschillende functies toen ik werd benaderd door een van de collega’s van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam die vond dat de rol van cliëntbegeleider goed bij mij zou passen. Dat is inmiddels drie jaar geleden en ik ze hadden gelijk. Het werk past inderdaad goed bij me.

Het is moeilijk om de kwaliteiten en vaardigheden waaraan je moet voldoen in deze rol te benoemen. Iedere cliëntbegeleider is anders en werkt op zijn eigen manier. Het moet in je zitten, het belangrijkste is dat je met respect omgaat met cliënten en dat je kunt schakelen. Je moet de gemoedstoestand van een cliënt kunnen voelen. Iedereen heeft een grens, dat moet je in de gaten hebben en accepteren. Bij binnenkomst zie je aan het gedrag en in de ogen van een cliënt hoe je hem of haar moet benaderen. Het is als een huis dat op slot zit en dat je met woorden langzaam open moet maken. Op deze manier probeer je het vertrouwen te winnen en kun je aftasten hoe je verder met de cliënt kunt communiceren. Bij iedere cliënt is dat weer anders. Omdat we vaak meerdere cliënten tegelijk in de Onderzoeksruimte hebben, moet je goed kunnen schakelen en je moet tegen een stootje kunnen. Het is belangrijk de cliënt uitleg te geven over de reden dat hij of zij hier is en hoe het verloop van het verblijf zal zijn. Ik heb begrepen dat de communicatie met de cliënt vroeger via het luikje in de deur ging, daar kan ik me nu niets meer bij voorstellen. We gaan nu gewoon naar binnen, we vertellen dat de arts een gesprek komt voeren en we benadrukken dat we er zijn om de cliënt te helpen. Op deze manier bereiden we de cliënt voor op wat komen gaat en kunnen we hem/haar gerust stellen. cliënten komen vaak boos binnen maar als ze vertrouwen in je krijgen, al is het maar een beetje, dan zijn ze open en worden ze een ander persoon.

Ik kan het werk gelukkig goed los laten. Dat moet ook wel, anders kun je dit werk niet doen. Wat me wel raakt is als er jonge kinderen worden binnengebracht. Tijdens de overdracht kun je indrukwekkende cliënten of situaties even met je collega bespreken en dat is voldoende. Ik ga elke dag met plezier naar mijn werk. Het is fijn om te zien dat cliënten die bij binnenkomst helemaal van de wereld zijn, na een paar uur met aandacht en zorg weer voldoende zijn opgeknapt om de Onderzoeksruimte te kunnen verlaten. Dat geeft me het gevoel dat we het goed hebben gedaan. Het is zelfs wel eens voorgekomen dat cliënten een paar dagen na hun verblijf hier langskwamen om me te bedanken.”

Walter Burgzorg, portier/cliëntbegeleider


45

7.1.3 Ambulantisering

Onder andere als gevolg van de bezuinigingen maar ook doordat onderzoek heeft uitgewezen dat het intensiveren van ambulante zorg kan leiden tot verminderde behoefte aan beddencapaciteit, is in 2012 veel aandacht aan ambulantisering besteed. Vanuit de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam worden veel opnames geïndiceerd en daarom is dit een relevante plek om alternatieve zorg voor opnames te bieden. In september is daarom het Intensief Behandelteam Thuis (IBT) opgericht. Dit team valt organisatorisch onder de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam maar maakt geen onderdeel uit van de financiële afspraken tussen Arkin en GGZ inGeest. Doel van dit team is door middel van intensieve zorg opnames te voorkomen en/of te verkorten. De methode is gebaseerd op de methodiek Intensive Home Treatment (IHT) die is ontwikkeld in Groot-Brittannië, waar al meer dan tien jaar succesvolle resultaten zijn geboekt. Ter voorbereiding op het IBT team werden werkbezoeken gebracht aan Londen en aan steden in Nederland waar de IHT methode al langer wordt toegepast. Ook werd een intern onderzoek gedaan om de grootte van de doelgroep te bepalen. Het IBT team is multidisciplinair en bestaat uit twaalf hulpverleners (psychiater, artsassistanten, psycholoog, spv’en en verpleegkundigen) afkomstig uit Arkin en GGZ inGeest. Het IBT biedt hoogintensieve hulp aan mensen met psychiatrische problemen, al dan niet in crisisachtige situaties, die zonder intensieve behandeling mogelijk opgenomen zouden moeten worden in een psychiatrisch ziekenhuis. Het IBT begeleidt ook patiënten die na een opname naar huis gaan maar daarbij nog extra ondersteuning nodig hebben. Op deze manier kunnen opnames worden verkort. De IBT behandeling richt zich op stabilisatie van de situatie van de patiënt waarna deze kan worden overgedragen aan reguliere vervolgzorg. Hulpverleners kunnen overdag en ‘s avonds meerdere keren bij de patiënt langsgaan om bijvoorbeeld te helpen tot activiteiten te komen of medicijnen langs te brengen en te helpen bij het innemen. Omdat de behandeling in de eigen omgeving plaatsheeft, worden mensen die betrokken zijn bij het dagelijks leven van de patiënt zoals de partner, kinderen, vrienden, buren en de eventuele vaste behandelaar zoveel mogelijk betrokken bij de behandeling. De behandeling duurt maximaal zes weken. Zodra minder intensieve zorg mogelijk is, neemt de ambulant behandelaar de zorg over. Het voordeel van een stadsbreed team is dat voor de hele stad snel een duidelijke methodiek en expertise kan worden opgebouwd. Ook kan de intensieve zorg gemakkelijk buiten kantooruren en in het weekend worden georganiseerd en is goed onderzoek volgens een gerandomiseerd model mogelijk.

Eind 2012 werden de eerste drie maanden van het IBT geëvalueerd. De basis voor het evaluatierapport vormden een interview met de psychiater en projectleider van het IBT, een evaluatie met de werkgroep, een telefonisch onderzoek onder patiënten en cijfers uit Psygis en van het digibord. Belangrijkste conclusies uit het evaluatierapport waren dat zowel patiënten als verwijzers tevreden zijn over het IBT team, dat patiënten en hun naastbetrokkenen de voorkeur geven aan


46

een intensieve behandeling thuis boven een opname en dat ook verwijzers van mening zijn dat het beter is om patiënten in hun thuissituatie te behandelen. Wat het effect van IBT is op de beddencapaciteit bleek moeilijk vast te stellen onder andere omdat niet te voorspellen is wat de opnameduur van deze IBT patiënten geweest zou zijn. Wel kon concreet iets gezegd worden over het aantal patiënten dat tijdens IBT werd opgenomen, dat was 19% van het aantal patiënten in zorg bij het IBT. In 60% van de gevallen ging het daarbij om een opname met IBS.

Bij ZonMW, de Nederlandse organisatie voor gezondheidsonderzoek en zorginnovatie, werd een subsidie-aanvraag voor onderzoek ingediend. Nadat dit verzoek werd afgewezen is binnen de organisatie hiervoor naar een alternatief gezocht.


47

Een dagje Intensief Behandelteam Thuis

“Om 8.30u stap ik het IBT kantoor binnen, collega’s starten de computer op, er wordt koffie gehaald, we praten over die nieuwe aanmelding van gisteren, over hoe het huisbezoek was en over hoe ver het fietsen is. We bespreken de agenda voor vandaag; in de ochtend staat er kliniekoverleg, deeltijdoverleg, huisbezoeken en telefonische afspraken. Ik heb deze ochtend twee huisbezoeken gepland. Eerst naar een patiënte die depressief is. Het IBT is ingeschakeld ter activering, instellen op medicatie en voor het zoeken naar geschikte dagbesteding. Vandaag maak ik een wandeling met haar. Ik realiseer me dat als zij opgenomen was geweest het niet was gelukt om samen met haar zo’n tijd buiten te zijn. Wat dat betreft is het een luxe om voor het IBT te werken, ik kan de tijd nemen voor mensen en ze in hun eigen vertrouwde omgeving behandelen. Het tweede huisbezoek is bij een jonge moeder die aan het herstellen is van een postpartum psychose. Haar man is ook thuis en beiden hebben een heleboel vragen die ik zoveel mogelijk beantwoord. Patiënte is erg onzeker en verdrietig, er is zoveel gebeurd, ook haar man, zussen en ouders zijn erg geschrokken. Deze week zal er een systeemgesprek zijn waarin met het IBT wordt teruggeblikt op de psychose en gesproken wordt over hoe verder. Het lijkt zo voor de hand liggend maar ik denk dat de systemische benadering van het IBT van onmiskenbare waarde is. Na dit bezoek fiets ik terug naar de Constantijn Huygensstraat. Ik heb sinds de start van het IBT al heel wat fietskilometers afgelegd, gelukkig is het droog… Om 14.00u is de overdracht, dagen avonddiensten zijn daarbij. Het is het enige moment op de dag dat we er allemaal zijn. Nieuwe aanmeldingen worden besproken, evenals het beloop van de behandeling van alle ingeschreven patiënten. Het is een kunst om de overdracht binnen een uur te doen; omdat we de caseload delen heeft iedereen over elke patiënt wat te zeggen of te vragen. Patiënten zien veel verschillende gezichten. Dat is voor veel mensen een nadeel maar moeilijk te voorkomen met een team dat zeven dagen per week van 8.30u tot 22.00u huisbezoeken doet. Voor mij betekent dit dat ik zelfstandig werk maar ook onderdeel ben van een multidisciplinair team dat gedurende zes weken met zijn allen intensief bij een patiënt betrokken is. Goed met elkaar afstemmen is dus belangrijk om dezelfde lijn aan te houden. Na de overdracht gaat ieder zijn of haar weg; naar de poli voor een intake, op huisbezoek, in gesprek beneden in de gespreksruimte of we doen administratieve klussen. We zijn nog geen jaar bezig met het IBT, maar zo in de dagelijkse gang van zaken lijkt het alsof het nooit anders is geweest.”

Maaike Huising, Ambulant verpleegkundige, Intensief Behandelteam Thuis (IBT)


48

7.1.4 Gespecialiseerd vervoer voor psychiatrische patiënten

Bij de start van de crisiszorgketen in 2003 bleek dat het vervoersprobleem van psychiatrische patiënten niet eenvoudig op te lossen is. Destijds werd de tijdelijke afspraak gemaakt dat de politie het vervoer van patiënten naar de Onderzoeksruimte zou verzorgen. Van de Onderzoeksruimte naar de opnameplek worden patiënten met de ambulance vervoerd. In de huidige situatie worden patiënten vaak geboeid of gesedeerd hetgeen zoveel mogelijk moet worden voorkomen gezien de specifieke zorgbehoefte van psychiatrische patiënten. In 2012 hebben betrokken partijen het initiatief opgepakt om te komen tot een structurele oplossing om psychiatrische patiënten op een veilige, snelle, flexibele en kosteneffectieve manier te vervoeren met minimale inzet van dwang en drang. Hiertoe is de werkgroep “Psycholance” opgericht die bestaat uit Ambulance Amsterdam, GGD, politie en de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam. Hoewel de beweegredenen per organisatie verschillen, zijn partijen eensgezind in de overtuiging dat het vervoer voor deze specifieke doelgroep veel beter kan. In nauwe samenwerking met Cliëntenbelang Amsterdam en hulpverleners van de werkvloer werden drie scenario’s samengesteld die door de werkgroep zijn uitgewerkt en getoetst met het cliëntenperspectief voorop. Ook is gekeken naar de financiële, juridische en praktische haalbaarheid. Op basis van deze toetsing is het voorkeursscenario “aangepaste ambulance met dedicated team” vastgesteld. Een vervoersmiddel dat volledig is toegespitst op de wensen en behoeften van de psychiatrische patiënt maar die het ook mogelijk maakt om de zorg op locatie efficiënter uit te voeren en de toepassing van dwang en drang verder terugdringt. Dit scenario is in september 2012 voorgelegd aan de besluitnemers van de betrokken partijen waarna de opdracht volgde om dit scenario verder uit te werken. In het voorjaar van 2013 wordt het uitgewerkte voorstel met de besluitnemers besproken waarna besloten wordt over het verdere vervolg. 7.1.5 Inbewaringstellingen

Het besluit tot het aanvragen van een IBS is vaak complex en ingrijpend voor de patiënt. Nieuwe artsen worden dan ook uitgebreid geïnformeerd over de aanleiding, consequenties en procedures van een IBS aanvraag, zeker ook in het licht van de ambitie van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam om zo min mogelijk dwang en drang toe te passen.

In 2012 werden 730 IBS’en in Amsterdam aangevraagd. Vrijwel alle IBS aanvragen in Amsterdam worden door de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam en de Acuut Behandelteams gedaan, in totaal 97%. De Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam heeft hiermee een belangrijke verantwoordelijkheid ten aanzien van psychiatrische patiënten die acuut gevaar veroorzaken. In 93% van de gevallen worden patiënten in de eigen regio opgenomen (53% op de TOA). Voor het vierde achtereenvolgende jaar is een daling in het aantal IBS’en te zien. Onderzoek is nodig om de daling in het aantal aangevraagde IBS’en te onderzoeken.


49

Een mogelijke verklaring voor deze daling is de verbeterde psychiatrische zorg in Amsterdam, bijvoorbeeld de inzet van FACT teams of het Intensief Behandelteam Thuis. Een van de criteria voor het aanvragen van een IBS is het tekort schieten van alternatieven. Met de komst van het IBT is ook een alternatief voor IBS ontstaan. Ook kan de daling worden veroorzaakt door het feit dat meer patiënten in zorg zijn met een Rechterlijke Machtiging. De vrijwel continue stijging van het aantal RM’en bij zowel Arkin als GGZ inGeest wijst ook in die richting. Dit hoeft dus niet te betekenen dat patiënten minder vaak acuut gedwongen worden opgenomen (namelijk middels conversie van voorwaardelijke machtiging dan wel intrekken van voorwaardelijk ontslag). Alternatieve verklaringen zoals lichtere problematiek bij een gelijk dan wel stijgend aantal crises of een verandering in het hanteren van criteria of beddenreductie zijn onwaarschijnlijk.

7.1.6 Suïcides

In 2012 hebben twee suïcides plaatsgehad bij patiënten die recent gezien waren door hulpverleners in de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam. Bij een suïcidemelding gaat de eerste zorg uit naar de betrokken hulpverleners en de nabestaanden. De opvang en begeleiding van de betrokken hulpverlener helpt de juiste nazorg aan de nabestaanden te kunnen geven. Suïcides worden altijd direct door het management van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam gemeld bij de geneesheer-directeur van Arkin die het vervolgens meldt bij de suïcidecommissie. Deze commissie bestaat uit medewerkers van Arkin en de GGD en houdt een rapportage bij van meldingen en factoren die een rol gespeeld (kunnen) hebben bij de suïcide. Zo snel mogelijk na de suïcide vindt een nabespreking plaats met betrokken hulpverleners waarbij ook medewerkers van andere instanties als politie en GGD aanwezig zijn die betrokken waren bij de patiënt. Bij deze nabespreking wordt ook de suïcidecommissie uitgenodigd. Doel is een platform te bieden aan medewerkers om hun ervaring omtrent deze ingrijpende gebeurtenis met elkaar te delen, lering te trekken uit het gebeurde en de kwaliteit van de zorg en de kwaliteit van de nazorg aan nabestaanden te verbeteren.

7.1.7 Harmonisatie Kwaliteitsbeoordeling in de Zorgsector

Binnen de Geestelijke Gezondheidzorg geldt het kwaliteitskeurmerk Harmonisatie Kwaliteitsbeoordeling in de Zorgsector (HKZ). Dit keurmerk voldoet aan de internationale ISO-9001 standaard. De Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam beschikt over dit keurmerk. Dit keurmerk toont onder andere aan dat de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam haar zaken goed op orde heeft, de patiënt altijd centraal staat en de organisatie voortdurend werkt aan verbetering van de zorg. De geldigheid van het HKZ certificaat is eindig. Om opnieuw gecertificeerd te worden, dient getoetst te worden of de instelling nog steeds voldoet aan de geldende normen. Teneinde goed voorbereid te zijn op deze externe toetsing zijn ook in 2012 interne audits uitgevoerd.


50

7.2 Medewerkers

7.2.1 (Bij)scholing

De Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam vormt onderdeel van de opleiding tot psychiater welke gezamenlijk wordt verzorgd door Arkin en GGZ inGeest. De stage Sociale en Acute Psychiatrie van zes maanden is landelijk geen verplicht onderdeel van de opleiding tot psychiater maar de Amsterdamse instellingen waarderen de kennis en ervaring op het gebied van de sociale en acute psychiatrie zeer hoog en daarom is deze stage voor de arts-assistenten in opleiding binnen Amsterdam verplicht gesteld. Arts-assistenten in opleiding tot psychiater bij instellingen van buiten Amsterdam kunnen ook deelnemen aan deze stage, evenals huisartsen in opleiding. De cursus voor arts-assistenten in opleiding is een brede cursus die zich vooral richt op de sociale psychiatrie, in Amsterdam een verplicht onderdeel van de opleiding, en de systemische methodiek in de acute psychiatrie. De artsen in opleiding die zijn verbonden aan deze GGz instellingen in Amsterdam (GGZ inGeest heeft ook afdelingen in Haarlem en Amstelveen) en die de stage Sociale Psychiatrie volgen, worden vanuit de opleiding voor een praktijkstage van minimaal een half jaar gedetacheerd naar de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam om ervaring op te doen in acute situaties.

Voor de arts-assistenten niet in opleiding maar die wel diensten draaien in de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam en voor de co-assistenten wordt ook een, speciaal ontwikkelde driemaandelijkse, cursus gegeven. In deze cursus worden de basiskennis en -vaardigheden van de psychiatrie aan de hand van casuïstiek getraind waarbij de nadruk ligt op de acute psychiatrie.

Naast het reguliere opleidingsplan, worden regelmatig bijscholingssessies georganiseerd voor de medewerkers van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam in de vorm van miniseminars. Ook wordt jaarlijks een werkconferentie georganiseerd.

Miniseminars Een van de doelstellingen van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam is om de kennis met betrekking tot verslaving en crises verder te ontwikkelen. In dat kader is in 2012 de miniseminar ‘Verslavingszorg in crisissituaties‘ georganiseerd waarbij een collega, voorheen werkzaam in de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam en Master in Addiction Medicine vertelde over verslavingszorg. Doel van deze bijscholing was het opfrissen van kennis over middelen en de verdere kennis te ontwikkelen over wat te doen bij bepaalde middelen en dan met name bij moeilijke mensen in vaak complexe situaties in de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam. De sessie nodigde ook uit tot een inhoudelijke discussie over hoe om te gaan met verslaving in crisissituaties, welke aanpak geprobeerd kan worden en wanneer het crisisbed te beleggen.


51

Ook vond dit jaar de Miniseminar ‘Privacy en dossier inzage in een crisisomgeving’ plaats onder leiding van Ans van der Knaap, juriste binnen Arkin. Veel aandacht werd besteed aan het begrip Beroepsgeheim en hoe om te gaan met de dilemma’s in een crisisomgeving waarbij de grenzen van het beroepsgeheim botst met goed hulpverlenerschap en het afwenden van eventueel gevaar. Verder was er volop gelegenheid tot het bespreken van casuïstiek. In aanvulling op deze seminar werden richtlijnen voor medewerkers opgesteld.

Werkconferentie De werkconferentie is een belangrijk jaarlijks terugkerend evenement waarbij alle hulpverleners uit de verschillende GGz instellingen die werkzaam zijn in de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam samenkomen ter bespreking van actuele thema’s die de zorg voor patiënten moet verbeteren. Dit jaar was het onderwerp ‘Systemische werkwijze in de 24-uurs dienst’. In het begin van de middag werd aandacht besteed aan de meest effectieve manier om systemisch te werken. Vervolgens werd de ‘drie watjes’ methode uitgelegd die het toepassen van systemisch werken vergemakkelijkt. Met de boodschap ‘Iedereen moet het doen en het is ook heel makkelijk’ en de vuistregel ‘consulent als het kan, expert als het moet’ werden gedurende de rest van de middag onder leiding van systeemtherapeuten vanuit de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam en het Centrum voor Relationele Therapie geoefend om systeemtherapie toe te passen door middel van rollenspellen.

Scholing Portiers In 2012 in overleg met de portiers een scholingsaanbod speciaal voor deze groep medewerkers samengesteld. Het gaat met name om bijscholing op het gebied van psycho-educatie en ter verdere ontwikkeling van gespreksvaardigheden specifiek voor de doelgroep. In 2013 wordt hier concreet invulling aan gegeven.

7.2.2 Medewerkerstevredenheid

Het management van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam besteedt veel aandacht aan het teamgevoel zodat de medewerkers gemotiveerd zijn en blijven om te werken voor de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam. Uitgangspunt is dat gemotiveerde medewerkers met plezier hun zorgtaken uitvoeren. In een hectische en soms emotioneel zware omgeving als de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam is het belangrijk dat de medewerkers zich te allen tijde gesteund voelen door het management en de middelen tot hun beschikking hebben om de patiënt van de beste zorg te voorzien. Daarbij is het belangrijk dat het management en hulpverleners van elkaar weten wat er speelt en dat duidelijkheid bestaat ten aanzien van de werkzaamheden, geboden faciliteiten, ondersteuning en bedrijfsvoering. Deze onderwerpen worden volgens een vaste communicatiestructuur besproken. Per discipline heeft iedere twee maanden overleg plaats met de manager.


52

Verder wordt maandelijks een bijeenkomst georganiseerd voor alle arts-assistenten die diensten draaien in de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam. Tijdens deze bijeenkomst wordt informatie en toelichting gegeven ten aanzien van de werkprocessen binnen de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam en kunnen vragen gesteld worden over allerlei zaken die verband houden met de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam.


53

“Tijdens mijn dienst kreeg ik het verzoek tot beoordeling van een man, 73 jaar oud. Hij had zich gemeld bij het politiebureau, hij vertelde dat hij een einde aan zijn leven wilde maken en vroeg of hij daar hulp bij kon krijgen. De man was heel vergeetachtig en in de war. Hij had zijn huissleutels weggegooid en kon dus ook zijn huis niet meer in.

Patiënt wordt overgebracht naar de Onderzoeksruimte. Hij ziet er verzorgd uit en spreekt heel netjes. Het valt me wel op dat hij zijn zinnen niet kan afmaken. Als ik begin over vroeger wordt het verhaal veel duidelijker. Hij vertelt onder andere dat hij destijds als elektromonteur uit Brabant naar Amsterdam is gekomen en over zijn familie die nog steeds in Brabant woont. Later heeft hij gestudeerd aan de UvA en is hij taalkundige geworden.

Na het gesprek start ik met het speurwerk, dat vind ik een van de leukste aspecten van het werk. Via Google, bellen met huisarts en systeem komt vaak verassend snel veel waardevolle informatie naar boven. Dat helpt om een casus tot een goed einde te brengen en dat geeft me veel plezier in mijn werk.

Het betreft een alleenstaande man, zijn familie woont inderdaad nog in Brabant. Hier heeft hij geen contact mee. Ik kom erachter dat hij bekend is met Lewy Body dementie en dat hij dat al bijna twintig jaar heeft. Patiënt weet dat en is op de hoogte van het verloop. Hij weet dat het steeds slechter zal gaan en dat hij steeds achterdochtiger zal worden. Hij raakt de laatste tijd steeds vaker spullen kwijt. Op deze manier wil hij niet oud worden en daarom heeft hij met zijn huisarts zijn wens voor euthanasie besproken. De huisarts gaat hier echter niet in mee. Een vriend van patiënt neemt hem twee keer per week mee uit eten en houdt verder een oogje in het zeil. Hij wil dat ook blijven doen, zeker ook na deze gebeurtenis maar hij hoopt ook dat vanuit de hulpverlening meer geregeld kan worden. Hoewel er contact is met Centram, een instelling voor maatschappelijke dienstverlening, is er nog geen thuiszorg geregeld om patiënt te ondersteunen en de vriend te ontlasten. Patiënt wil eigenlijk graag naar huis en omdat er verder geen gevaar is, kan dat ook. Met behulp van de vriend, die de sleutels van patiënt heeft, kan hij zijn huis weer in.

Een van de doelen van onze dienst is de continuïteit van zorg te waarborgen, het systeem gerust te stellen maar ook zoveel mogelijk te betrekken bij de zorg voor de patiënt. Ik denk dat het in dit geval goed gelukt is. De patiënt is overgedragen aan de huisarts, zijn vriend blijft een oogje in het zeil houden en met Centram is afgesproken dat ze versneld thuiszorg voor patiënt organiseren. Nog nadenkend over deze casus kom ik tot de conclusie dat een open blik, systemische benadering en speurwerk belangrijke ingrediënten zijn voor een goede beoordeling en zorgvuldige zorg voor de patiënt.”

Anita Palmen, SPV


54

7.3 ECD - WebRAAP

WebRAAP is een elektronisch cliëntendossier dat is toegespitst op de crisisdienst. In 2012 is gewerkt aan een nieuwe versie met verbeterde functionaliteit. Door een aangepaste managementmodule kan nu gemakkelijker managementinformatie uit WebRAAP gehaald worden. Verder is de veiligheid verbeterd en is het systeem op verschillende punten nog gebruiksvriendelijker gemaakt. Deze nieuwe versie wordt begin 2013 geïnstalleerd door de afdeling ICT van Arkin die het beheer van WebRAAP in 2012 heeft overgenomen.

Koppeling met PsygisQuarant Hoewel al langer gewerkt wordt aan een koppeling met PsygisQuarant, het electronisch patiëntendossier dat binnen Arkin en GGZ inGeest wordt gebruikt, is dit nog niet gerealiseerd. Deze koppeling maakt het mogelijk om de gegevens die in WebRAAP worden ingevoerd direct door te laten lopen naar PsygisQuarant. Op deze manier kan de registratie geautomatiseerd worden. De koppeling is verder belangrijk omdat de hulpverleners van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam daarmee snel inzicht hebben in het eventueel aanwezige dossier van de patiënt bij Arkin of GGZ inGeest. Op deze manier beschikken ze over zoveel mogelijk actuele informatie die hen kan helpen bij het crisiscontact. Andersom hebben medewerkers van beide GGz instellingen zicht op de laatste ontwikkelingen van hun cliënt bij de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam. Helaas is ook in 2012 de leverancier van PsygisQuarant niet in staat gebleken deze koppeling te realiseren.

7.4 Communicatie

Volgens HKZ normen wordt de consumenteninformatie, zoals folders en de website van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam, periodiek geactualiseerd. Dit geldt ook voor de protocollen die gehanteerd worden in de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam. De meeste folders zijn beschikbaar in het Nederlands, Engels, Turks en standaard Arabisch.

Website De website van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam is ook te vinden onder www.ggzspa.nl. Dit is sinds 2012 tevens de e-mailextensie in de e-mailadressen van de medewerkers van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam. De inhoud van de website is in 2012 volledig herzien en geactualiseerd met informatie over het zorgaanbod en de gewijzigde e-mailadressen.

In 2012 werden 16.722 (+77% t.o.v. 2011) bezoeken aan de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam website gebracht. De toename in bezoekers heeft mogelijk te maken met het aangepaste webadres (url) waardoor de site sneller naar voren komt bij zoekresultaten. De bezoekers bezochten gemiddeld 2 pagina’s per bezoek. De top 4 van best bezochte pagina’s is:


55

1. Homepagina 2. Organisatie 3. Contact 4. Vacatures De bezoekers komen in 46% van de gevallen binnen via zoekmachines, in 46% van de gevallen via verwijzende websites en in 8% van de gevallen direct.

Interne communicatie Het belangrijkste communicatiemiddel voor de interne communicatie is het maandelijkse ‘Informatiebulletin Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam’ waarin nieuws over lopende zaken en nieuwe initiatieven. Berichtgeving over de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam die van belang is voor alle medewerkers van Arkin en GGZ inGeest wordt via het intranet van beide organisaties gecommuniceerd.


56

8.WIE IS WIE

Dhr. E. van Leeuwen Manager Bedrijfsvoering Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam

Dhr. J. Zoeteman, psychiater Manager Behandelzaken Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam

Dhr. M.M.F. Baars Afdelingsmanager Acuut Behandelteam Zuid/Nieuw-West

Mevr. A. Lek Hoofd Acuut Behandelteam Oost/Zuid-Oost/Diemen

Mevr. K. Parker Hoofd Acuut Behandelteam Centrum/Oud-West

Mevr. E. Westenberg Hoofd Acuut Behandelteam Noord

Mevr. M.M. Lommerse, (ortho)pedagoog/systeemtherapeut Coördinator MCT Jeugd

Mevr. S.P.M. Bakker Beleidsadviseur Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam [email protected]

Mevr. E.M.F. van Not Secretariaat Management Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam [email protected]


57

BIJLAGE 1 In deze bijlage zijn uitgebreide overzichten opgenomen met betrekking tot de groei en ontwikkeling die de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam op het gebied van zorgontwikkeling en beleid heeft doorgemaakt. In 2012 bestond de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam acht jaar. In onderstaande overzichten zijn de cijfers van de afgelopen vijf jaar opgenomen.

Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam – volwassenen

Contacten 2012

2011

2010

2009

2008

2007

Mutatie

Mutatie

Mutatie

Mutatie

‘12/’11

‘11/’10

‘10/’09

‘09/’08

Aantal contacten

8.781

8.124

7.842

7.485

6.696

6.130

8%

4%

5%

12%

Aantal consulten*

6.505

5.844

5.610

5.406

4.771

4.780

11%

4%

4%

13%

Totaal aantal unieke patiënten

2.926

2.868

2.741

2.476

2.276

2.260

2%

5%

11%

9%

* Totaal aantal consulten waarbij een tweede consult bij eenzelfde patiënt mogelijk voorvloeit uit een eerder consult maar ook een nieuwe interventie kan betekenen.

Splitsing naar geslacht 2012

2011

2010

2009

2008

Man

52%

50%

50%

55%

Vrouw

48%

50%

50%

45%

46%

100%

100%

100%

100%

100%

Totaal


54%

Splitsing naar leeftijd van patiënten 2012 0 - 15 jaar

2011

2010

2009

2008

0,5%

1%

0%

1%

16 - 22 jaar

8%

9%

8%

8%

9%

23 - 29 jaar

15%

16%

15%

15%

17%

30 - 49 jaar

47%

49%

50%

50%

49%

50 - 69 jaar

25%

21%

22%

23%

21%

4,5%

4%

5%

4%

4%

100%

100%

100%

100%

100%

70 jaar en ouder Totaal

1%

Reeds bekende patiënten in de Amsterdamse GGz 2012 Patiënten die afgelopen 12 maanden niet in zorg waren bij

2011

2010

2009

45%

44%

42%

43%

8%

8%

6%

6%

2%

8%

1%

2%

Patiënten die t.t.v. SPA consult in zorg waren bij Arkin

32%

33%

38%

37%

Patiënten die t.t.v. SPA consult in zorg waren bij

13%

7%

13%

12%

100%

100%

100%

100%

Arkin of GGZ inGeest Patiënten die t.t.v. SPA consult niet in zorg waren bij Arkin maar wel in de afgelopen 12 maanden Patiënten die t.t.v. SPA consult niet in zorg waren bij GGZ inGeest maar wel in de afgelopen 12 maanden

GGZ inGeest Totaal


2

Consultlocatie 2012 Onderzoeksruimte Politiebureau Huisbezoek

2011

2010

2009

2008

44%

42%

43%

47%

1%

2%

2%

2%

46% 2%

14%

11%

13%

15%

17%

Spreekkamer SPA*

6%

6%

5%

1%

Bij GGz instellingen

26%

26%

21%

18%

EHBO

3%

4%

5%

4%

5%

Elders

6%

9%

11%

13%

13%

100%

100%

100%

100%

100%

Totaal

17%

* Met ingang van september 2009 is het mogelijk patiënten die buiten kantooruren worden aangemeld via de huisarts uit te nodigen bij de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam.

Reden van aanmelding 2012 Gevaar voor zichzelf Gevaar voor anderen Psychotische symptomatologie Depressieve symptomatologie

2011

2010

2009

2008

31%

30%

29%

28%

9%

10%

10%

9%

23% 9%

32%

32%

35%

36%

36%

4%

4%

4%

3%

4%

Anders

24%

24%

22%

24%

28%

Totaal

100%

100%

100%

100%

100%

Tijdstip contacten 2012

2011

2010

2009

2008

Binnen kantooruren

14%

14%

13%

14%

14%

Buiten kantooruren

86%

86%

87%

86%

86%

Op weekdagen

65%

64%

67%

68%

68%

In het weekend

35%

36%

33%

32%

32%


3

Herkomst patiënten 2012

2011

2010

2009

2008

Regio Zuid/Nieuw-West

25%

24%

25%

24%

25%

Regio Oost/Zuid-Oost

21%

20%

21%

21%

19%

Regio Centrum/Oud-West, Noord

39%

38%

36%

34%

39%

Buiten Amsterdam

7%

8%

8%

8%

7%

Buitenland*

2%

3%

3%

3%

2%

Onbekend

6%

7%

7%

10%

8%

100%

100%

100%

100%

100%

Totaal

* Buiten Amsterdam maar binnen Nederland

Meest voorkomende etnische achtergrond patiënten 2012

A’damse

2011

A’damse

2010

A’damse

2009

A’damse

2008

A’damse

Bevol-

Bevol-

Bevol-

Bevol-

Bevol-

king ‘12

king ‘11

king ‘10

king ‘09

king ‘08

Nederlands

44%

49%

45%

50%

46%

50%

44%

51%

39%

51%

Surinaams

9%

9%

11%

9%

11%

9%

10%

9%

10%

9%

Marokkaans

7%

9%

7%

9%

6%

9%

7%

9%

9%

9%

Turks

4%

5%

3%

5%

5%

5%

3%

5%

3%

5%

36%

28%

34%

27%

32%

27%

36%

26%

39%

26%

100%

100%

100%

100%

100%

100%

100%

100%

100%

100%

Overig niet-Nederlands Totaal


4

Openbare Geestelijke Gezondheidszorg 2012

Aantal overgebrachte personen Aantal assistentie verleningen door politie % assistentie verleningen door politie

2011

2010

2009

2008

1.773

1.810

1.599*

1.570

1.482

16

19

17

87

116

1%

1%

1%

6%

8%

Mutatie

Mutatie

Mutatie

Mutatie

‘12/’11

‘11/’10

‘10/’09

‘09/’08

(2)%

-*

(5%)

6%

* Bij controle van de tellingen bleek een discrepantie in aantallen tussen politie en Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam cijfers. Met ingang van 2010 worden de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam tellingen gebruikt.

Splitsing naar geslacht bij OGGz patiënten 2012

2011

2010

2009

2008

Man

61%

64%

61%

64%

Vrouw

39%

36%

39%

36%

38%

100%

100%

100%

100%

100%

Totaal

62%

Gem. aantal overgebrachte pt. door de politie per dag 6 5 4

2008 2009 2010 2011 2012

3 2 1 0 Jan

Feb

Mrt

Apr

Mei

Jun


Jul

Aug

Sep

Okt

Nov

Dec

5

Overzicht van de gestelde hoofddiagnoses gesplitst naar OGGz en AGGz 2012 Diagnose OGGz

2012

Diagnose AGGz

2012

Psychotische stoornis

35%


24%

Stoornis in middelengebruik

14%


11%

Bipolaire stoornis

8%

Persoonlijkheidsstoornis

8%

Persoonlijkheidsstoornis

6%

Depressieve stoornis

7%

Overige stoornissen

6%

Bipolaire stoornis

6%


4%

Overige stoornissen

4%

Cognitieve/organische stoornis

2%

Cognitieve/organische stoornis

2%

PTSS

1%

Overige angsstoornissen

2%

Aanpassingsstoornis

1%

Diagnose of aandoening op as I uitgesteld

2%

Overige angststoornis

1%

Aanpassingsstoornis

2%

Overige ontw./gedragsstoornis

1%

PTSS

2%

Pervasieve ontw. stoornis

1%

Eetstoornis

1%

Paniekstoornis

1%

Paniekstoornis

Diagnose niet ingevuld as I en as II

18%

1%


27%

Overig

1%

Overig

1%

Totaal

100%

Totaal

100%

Overzicht van de vijf meest gestelde tweede behandeldiagnose op as I, bij een hoofddiagnose op as I Tweede behandeldiagnose op as I Stoornis in middelengebruik Psychotische stoornis

2012

2011

2010

2009

2008

1.375 (55%)

1.408 (57%)

1.400 (58%)

1.298 (62%)

1.013 (52%)

125 (5%)

192 (8%)

178 (7%)

156 (7%)

245 (13%)


92 (4%)

136 (6%)

100 (4%)

74 (4%)

137 (7%)

Overige Angsstoornissen

97 (4%)

58 (2%)

Aanpassingsstoornis

97 (4%)

51 (2%)

65 (3%)

54 (3%)

49 (3%)

PTSS

49 (2%)

Cognitieve/organische stoornis Overig Totaal

NB:

695 (28%)

638 (25%)

608 (26%)

51 (2%)

62 (3%)

455 (22%)

436 (22%)

2.481

2.483

2.400

2.088

1.942

(100%)

(100%)

(100%)

(100%)

(100%)

In 2012 is bij 2.481 contacten een tweede behandeldiagnose op as I ingevuld waarbij de hoofddiagnose ook op as I ligt.


6

Specificatie van contacten waarbij de hoofddiagnose op as II is gesteld Hoofddiagnose op as II

2012

2011

2010

2009

2008

Borderline persoonlijkheidsstoornis

311 (50%)

307 (52%)

227 (44%)

167 (39%)

206 (48%)

Persoonlijkheidsstoornis NAO

183 (30%)

165 (28%)

165 (32%)

120 (28%)

125 (29%)

Diagnose of aandoening op as II uitgesteld

57 (9%)

41 (7%)

31 (6%)

51 (12%)

39 (9%)

Persoonlijkheidsstoornis gedef. overig

42 (7%)

36 (6%)

57 (11%

38 (9%)

34 (8%)

Zwakzinnigheid/zwakbegaafdheid

22 (4%)

36 (6%)

31 (6%)

51 (12%)

26 (6%)

1 (0%)

6 (1%)

5 (1%)

616 (100%)

591 (100%)

516 (100%)

427 (100%)

430 (100%)

Geen diagnose of aandoening op as II Totaal NB:

De informatie aangemerkt als onbekend is buiten dit overzicht gehouden.

Specificatie van contacten waarbij stoornis in middelengebruik als eerste behandeldiagnose op as I is gesteld Diagnose Stoornis in alcoholgebruik

2012

2011

564 (46%)

610 (51%)

Stoornis in cocaïnegebruik

2010 472 (52%)

2009 416 (47%)

2008 348 (44%)

89 (7%)

155 (13%)

64 (7%)

44 (5%)

63 (8%)

Stoornis in cannabisgebruik

228 (18%)

143 (12%)

136 (15%)

124 (14%)

119 (15%)

Stoornis door amfetamine

152 (12%)

131 (11%)

109 (12%)

124 (14%)

158 (20%)

62 (5%)

48 (4%) 63 (8%)

Stoornis in gebruik van sedativum, hypnotic Stoornis door alcohol

36 (4%)

71 (8%)

Overig

100 (8%)

44 (4%) 108 (9%)

91 (10%)

106 (12%)

40 (5%)

Totaal

1.239

1.195

908 (100%)

885 (100%)

791 (100%)

(100%)

(100%)

Overzicht van de meest voorkomende verwijzers Verwijzer

2012

Overname binnen Arkin

33%

GGD

27%

Huisarts

10%

Eigen initiatief bekende patiënt of omgeving

9%

Overige GGz

6%

Algemeen Ziekenhuis

5%

Overig

11%

Totaal

100%

* Onder overige GGz valt onder andere GGZ inGeest.


7

Draaideur patiënten Omschrijving Aantal unieke patiënten

2012

2011

2010

2009

2008

2.926

2.868

2.741

2.476

419

352

347

349

283

14%

12%

13%

14%

12%

Patiënten die ≥ 5 keer werden gezien

197

154

151

173

128

% patiënten ≥ 5 keer gezien t.o.v. totaal unieke patiënten

7%

5%

6%

7%

6%

Patiënten die ≥ 3 keer werden gezien % patiënten ≥ 3 keer gezien t.o.v. totaal unieke patiënten

NB:

2.276

Patiënten waarbij een volgend consult binnen twee weken plaatsheeft, worden niet in de tellingen van draaideur patiënten meegenomen. Patiënten in de groep ≥ 5 keer zitten ook in de groep ≥ 3 keer.

Doorverwijzingen Omschrijving Gedwongen opname met IBS Gedwongen opname onder lopende RM Vrijwillige opname Verslavingszorg

2012

2011

2010

2009

2008

16%

17%

20%

22%

3%

2%

3%

4%

23% 3%

17%

17%

19%

21%

20%

1%

2%

1%

1%

2%

Ambulant, eigen behandelaar

28%

30%

25%

22%

21%

Ambulant, nieuwe aanmelding

15%

12%

14%

12%

11%

Geen

11%

11%

9%

9%

10%

Overig

9%

9%

9%

9%

10%

Totaal

100%

100%

100%

100%

100%

NB:

Van de patiënten die in 2008 opgenomen werden, werd 57% gedwongen en 43% vrijwillig opgenomen. Van de patiënten die in 2009 opgenomen werden, werd 55% gedwongen en 45% vrijwillig opgenomen, in 2010 werd 55% gedwongen en 45% vrijwillig opgenomen. Van de patiënten die in 2011 opgenomen werden, werd 53% gedwongen en 47% vrijwillig opgenomen, in 2012 werd 53% gedwongen en 47% vrijwillig opgenomen.

TOA opnames Omschrijving Aantal opnames Gemiddelde ligduur (uren) Gemiddelde bedbezetting (uren) NB:

2012

2011

2010

2009

2008

657

642

636

708

88

110

92

85

517 94

64%

73%

70%

70%

61%

Gemiddelde bedbezetting is het totaal aantal uren dat de bedden belegd zijn t.o.v. het totaal aantal beschikbare uren.


8

Inbewaringstellingen Locatie waar aanvraag plaatsheeft

2012

% van

2011

totaal Onderzoeksruimte

% van

2010

% van

totaal

2009

% van

totaal

2008

totaal

% van totaal

401

55%

394

53%

478

59%

574

65%

485

59%

Huisbezoek

29

4%

42

6%

43

5%

21

2%

24

3%

Klinieken incl. TOA

71

10%

117

16%

90

11%

89

10%

77

9%

Overig

39

5%

32

4%

37

4%

45

5%

45

5%

540

74%

585

79%

648

80%

729

82%

631

76%

57

8%

37

5%

32

4%

35

4%

41

5%

Subtotaal Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam ABT regio Zuid/Nieuw-West ABT Oost/Zuid-Oost/Diemen

61

7%

ABT Centrum/Oud-West, Noord

79

10% 17%

ABT Centrum/Oud-West, Noord, Oost/Zuid-Oost*

109

15%

106

14%

119

15%

106

12%

140

24

3%

16

2%

14

2%

16

2%

13

2%

730

100%

744

100%

813

100%

886

100%

825

100%

Sint Lucas Andreas Ziekenhuis en OLVG Totaal aangevraagde IBS’en in Amsterdam

* Met ingang van 2009 maken het ABT AMC De Meren en de ABT’s JellinekMentrum onderdeel uit van Arkin.

Plaatsingen binnen de regio 2012 Plaatsingen binnen de regio* i.g.v. gedwongen opname

93%

2011 89%

2010 94%

2009 94%

2008 96%

* Patiënten die woonachtig zijn in Amsterdam die in Amsterdam worden opgenomen. 53% van het aantal patiënten dat na een IBS wordt opgenomen, wordt op de TOA opgenomen. 33% van alle patiënten afkomstig van buiten Amsterdam kon in 2012 rechtstreeks in de regio van herkomst worden geplaatst.


9

Opname locaties na IBS (totaal 730). NB. Dit zijn alle IBS’en afgegeven in Amsterdam.

Opnameplaats na afgifte inbewaringstelling Amsterdam 2012 450 400

390

350 300 250 200 150 100

80

57

51

50

36

35

26

15

15

8

7

6

4

AM Kl C in ie k 1e Ve rp CH le eg hu O iz KP en M + O KR PA K AZ Lu ca s Kl in ie k JT D e Ba sc ul KI e B /L IZ Cr /F is PK isu ni tA rk in

TO Bu A ite n re In gi ge o es t Vl A' aa da rd m in ge nl aa n

0


10

Mobiel Crisisteam Jeugd

Contacten 2012

2011

2010

2009

2008

Mutatie

Mutatie

Mutatie

Mutatie

‘12/’11

‘11/’10

‘10/’09

‘09/’08

Productie in aantallen

689

714

804

789

662

(4%)

(11%)

2%

19%

Aantal unieke patiënten

514

541

571

556

460

(5%)

(5%)

3%

21%

Splitsing naar leeftijd van patiënten 2012 0 – 5 jaar

2011

2010

2009

2008

9%

10%

12%

12%

11%

6 – 11 jaar

12%

16%

15%

21%

16%

12 – 15 jaar

45%

44%

41%

36%

43%

16 - 22 jaar

30%

27%

31%

29%

27%

4%

3%

1%

2%

3%

100%

100%

100%

100%

100%

23 jaar en ouder Totaal

Reden van aanmelding 2012

2011

2010

2009

2008

Gevaar voor zichzelf

6%

11%

20%

10%

7%

Gevaar voor anderen

5%

5%

7%

5%

6%

Psychotische symptomatologie

0%

1%

2%

1%

1%

Depressieve symptomatologie

0%

2%

3%

2%

1%

Anders

89%

81%

68%

82%

85%

Totaal

100%

100%

100%

100%

100%


11

Tijdstip contacten 2012

2011

2010

2009

2008

Binnen kantooruren

7%

9%

11%

11%

8%

Buiten kantooruren

93%

91%

89%

89%

92%

Herkomst patiënten 2012

2011

2010

2009

2008

Regio Zuid/Nieuw-West

22%

17%

22%

22%

18%

Regio Oost/Zuid-Oost

28%

27%

28%

24%

17%

Regio Centrum/Oud-West, Noord

24%

32%

29%

27%

35%

Buiten Amsterdam (ROA) / buitenland

26%

24%

21%

27%

30%

100%

100%

100%

100%

100%

Totaal

Overzicht van de gestelde hoofddiagnoses gesplitst naar OGGz en AGGz 2012 Diagnose OGGz

2012

Overige stoornissen*

59%


15%

Overige ontw./gedragsstoornis

7%

Disruptieve stoornis

6%


2%

ADHD

2%


2%

Pervasieve ontw. stoornis

1%


1%

Geen diagnose of aandoening op as I

1%

Overig

3%

Totaal

100%

* Overige stoornissen houdt in nog niet uitgefilterde ouder/kind relatieproblematiek of specifiek psychiatrische problematiek waarvoor nader psychiatrisch onderzoek vereist is.


12

Overzicht van de meest voorkomende verwijzers Verwijzer

2012

GGD

31%

Overige GGz

15%

Politiebureau

10%

Bureau Jeugdzorg

10%

Eigen initiatief kind

6%

Huisarts

4%

Afra Boddaert - PPI

3%

Algemeen ziekenhuis

2%

Overig

19%

Totaal

100%

* Onder overige verwijzers vallen onder andere scholen, schoolarts, jeugdhulpverleningsinstanties.

Doorverwijzingen Omschrijving

2012

2011

2010

2009

2008

Gedwongen opname met IBS

0%

0%

0%

0%

0%

Gedwongen opname onder lopende RM

0%

0%

1%

1%

0%

Vrijwillige opname

0%

0,5%

2%

6,5%

9%

Verslavingszorg

0%

0%

0%

0,5%

0%

Ambulant, eigen behandelaar

52%

49%

50%

43%

34%

Ambulant, nieuwe aanmelding

23%

29,5%

25%

19%

21%

Geen*

11%

11%

11%

8%

4%

Overig

14%

10%

11%

22%

32%

Totaal

100%

100%

100%

100%

100%

NB: Gedwongen opname met IBS wordt door de SPA gedaan, wel in aanwezigheid van het MCT Jeugd. * Het MCT Jeugd geeft altijd een advies voor vervolgbehandeling echter soms ontbreekt het aan medewerking van de patiënt waardoor er geen daadwerkelijk vervolg is.


13

BIJLAGE 2 Zorgproces volwassenen Crisiszorgketen De Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam maakt onderscheid tussen openbare geestelijke gezondheidszorg (OGGz) en algemene geestelijke gezondheidszorg (AGGz).

Openbare Geestelijke Gezondheidszorg Bij openbare geestelijke gezondheidszorg zaken (OGGz) gaat het om gevallen waarbij patiënten de openbare orde verstoren, vermoedelijk als gevolg van een psychiatrische aandoening, en die via de politie en de GGD bij de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam terechtkomen. Ruim een derde van de mensen die door Vangnet & Advies, op verzoek van de politie, wordt gescreend, wordt doorgestuurd naar de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam. Bijna alle OGGz consulten worden in de Onderzoeksruimte van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam gedaan. Slechts een klein percentage vindt plaats op het politiebureau, dit betreft situaties waarvoor een strafrechtprocedure loopt. De OGGz consulten worden tijdens kantooruren afgehandeld door het Acuut Behandelteam Centrum/Oud-West. In geval van extreme drukte overdag kan het ABT Centrum/Oud-West om inzet van hulpverleners van GGz inGeest vragen.

Ontvangsthal Onderzoeksruimte

Meldkamer

Algemene Geestelijke Gezondheidszorg Buiten kantooruren handelt de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam ook algemene geestelijke gezondheidszorg zaken (AGGz) af. Dit betreft doorverwijzingen vanuit huisartsen, EHBO posten en andere erkende verwijzers. Deze consulten vinden over het algemeen plaats bij de patiënt thuis of in de ontvangstfunctie van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam.


Beoordeling Uitgangspunt is dat de patiënt in (dreigende) crisis direct een beoordeling krijgt zodat het voor de patiënt zelf, de verwijzer en de naastbetrokkenen snel duidelijk is wat er aan de hand is en welke zorg kan worden georganiseerd. Omdat een crisissituatie een uitgelezen kans biedt om een verandering tot stand te brengen, start de behandeling ook vanaf het eerste moment. Bij de beoordeling spelen twee aspecten die de kwaliteit van zorg waarborgen een belangrijke rol. Het consult wordt volgens een vastomlijnd kader uitgevoerd. 1. Binnen dit kader worden bepaalde onderwerpen consistent uitgevraagd en onderzocht. 2. Daarnaast geven de expertise en ervaring op het gebied van crisiszorg en de betrokkenheid van de hulpverleners de uiteindelijke dimensie aan de zorg. De gehanteerde methodiek, kennis en vaardigheden worden beschreven in een tweetal praktische handboeken gericht op acute crisissituaties namelijk Praktijkboek Crisisinterventie, de kunst van het interveniëren in moeilijke behandelsituaties in de spoedeisende psychiatrie en psychotherapie, (2007 Oenen, FJ van, Bernardt, CML & Post, L van der) en het Handboek Spoedeisende Psychiatrie (2011 Achilles, RA, Beerthuis, RJ & Ewijk, WM van).

Het betrekken van naastbetrokkenen bij de behandeling vormt een integraal onderdeel van de behandeling, ook wel systeembenadering genoemd. Binnen de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam zijn drie supervisoren systeemtherapie werkzaam die de behandelaren voortdurend ondersteunen en trainen in het toepassen van deze systeembenadering.

In geval van grote drukte hebben de consulten bij patiënten thuis op verzoek van huisartsen prioriteit boven de consulten die in de Onderzoeksruimte plaatshebben. Dit heeft te maken met de veiligheid en het gastheerschap die de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam in de Onderzoeksruimte kan waarborgen maar niet op locatie.

Vervolgzorg Afhankelijk van het beleid krijgen patiënten een afspraak bij een van de Acuut Behandelteams in de verschillende regio’s gedurende kantooruren, ofwel worden zij terugverwezen naar hun vaste behandelaar of de verwijzer die de melding heeft gedaan ofwel worden zij opgenomen – eventueel met een maatregel (zie figuur 3 Crisiszorgketen op blz. 20). Als de opname indicatie vrijwillig en voor een heel korte periode is, kan worden teruggevallen op de beddencapaciteit in het Kortdurend Crisiscentrum. Onder andere vanwege bezuinigingen is de capaciteit in 2012 ten opzichte van 2011 gehalveerd. Wanneer een patiënt gedwongen moet worden opgenomen en in afwachting is van een opnameplek in de eigen regio, worden patiënten opgenomen op de Tijdelijke Overbruggingsafdeling (TOA). Hier is intensieve en gespecialiseerde zorg beschikbaar en het aantal medewerkers per patiënt is hoger dan gemiddeld. Van hieruit wordt een opnameplek georganiseerd waar patiënten gedurende hun verdere behandeling verblijven. Uitgangspunt is dat de TOA altijd twee bedden beschikbaar heeft voor acute opnames vanuit de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam.


2

Bij een dreigend tekort aan bedden heeft het procesmanagement van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam een mandaat om bedden vrij te maken binnen de IC’s van Amsterdam. Daarbij geldt het ‘Worst In Best Out’ (WIBO) principe. Voor patiënten waarbij verslavingsproblematiek voorop staat, is de afspraak gemaakt dat Jellinek dagelijks een bed vrijhoudt. De sector verpleeg- en verzorgingshuizen heeft de inspanningsverplichting om patiënten van 65 jaar en ouder met psychogeriatrische beelden binnen 24 uur over te nemen na afgifte van een IBS.

Ochtendrapport Tijdens het dagelijkse ochtendrapport, waar alle disciplines zijn vertegenwoordigd, komt de casuïstiek en het beleid van alle consulten van de afgelopen 24 uur nogmaals aan bod. Het ochtendrapport is primair bedoeld om medische informatie met betrekking tot een patiënt / systeem over te dragen zodat de zorg kan worden gecontinueerd. Daarnaast vormen opleiding en cultuurvorming belangrijke aspecten. Medewerkers moeten zich veilig voelen om elkaar te bevragen over uitgevoerde consulten, genomen beslissingen en mogelijke alternatieven. In 2012 is een nieuw format in gebruik genomen wat meer ruimte biedt om de discussie op gang te helpen en waarbij de voorzitter focust op de systemische aanpak bij interventies. Op deze manier wordt bovendien het onderscheidende product dat de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam biedt, namelijk systemische crisisinterventie, steeds verder verfijnd.

Zorgproces jeugd (MCT Jeugd) Crisiszorgketen Het MCT Jeugd maakt onderdeel uit van de SPA en biedt 24 uur per dag, 7 dagen in de week hulp aan gezinnen met kinderen en aan jeugdigen/kinderen in crisissituaties. Het gaat om psychiatrische (waaronder verslaving) en ernstige psychosociale crises, waarbij gevaar dreigt voor kind of omgeving. Het MCT Jeugd wordt ingeschakeld bij alle meldingen van crises waarbij kinderen en jeugdigen betrokken zijn. Op deze manier wordt een totaalpakket van crisiszorg geboden; de hulpverlener van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam richt zich op de problematiek van de volwassenen terwijl de hulpverlener van het MCT Jeugd de zorg en opvang voor het kind organiseert.

De OGGz meldingen voor het MCT Jeugd worden gescreend door Vangnet & Advies en vervolgens doorgeleid naar het MCT Jeugd. Daarnaast handelt het MCT Jeugd buiten kantoortijden jeugdhulpverleningszaken in het kader van AGGz van Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam (BJAA), Raad voor de Kinderbescherming, Advies- en Meldpunt Kindermishandeling (AMK) en de Kindertelefoon af. Ook voor Spirit en Altra, die beide een eigen bereikbaarheidsdienst buiten kantooruren hebben, biedt het MCT Jeugd ondersteuning in geval van crisissituaties binnen de leefgroepen. Verder vervult het MCT Jeugd een achterwachtfunctie voor Spirit en Altra in geval van crisissituaties bij gezinnen die daar in ambulante zorg zijn.


3

De jeugdhulpverleningszaken worden tijdens kantooruren door de bovengenoemde instellingen zelf afgehandeld tenzij sprake is van een psychiatrische crisis bij kinderen of jeugdigen, dan beoordeelt en verwijst het MCT Jeugd. Wel benaderen deze instanties het MCT Jeugd voor consultatie. Het gaat dan om vragen over verwijsmogelijkheden en inschatting van het type problematiek.

Beoordeling Buiten Amsterdam en binnen het ROA gebied doet het MCT Jeugd alleen psychosociale crises en doen de regionale crisisdiensten de kinderpsychiatrie zelf. Binnen Amsterdam handelt het MCT Jeugd ook psychiatrische problematiek af. Afhankelijk of het kind zelf in (psychische) problemen is geraakt of dat het gaat om een crisis binnen de gezinssituatie, worden de hulpverlenersformaties, consultlocaties en verantwoordelijkheden vastgesteld. MCT Jeugd doet een beoordeling, dit kan variëren van een kort gesprek tot een uren durende interventie met beleid.

Bij specifieke consulten zoals beoordeling gesloten plaatsing in een (justitiële) jeugdinstelling gaat het MCT Jeugd samen met BJAA op consult, waarbij het MCT Jeugd de beoordeling en aanvraag behandelt en het BJAA verantwoordelijk is voor de afhandeling van de gesloten plaatsing.

De complexe, gevarieerde en vaak heftige problematiek waarmee het team van medewerkers veelal te maken krijgt, vraagt een grote deskundigheid, flexibiliteit en een sterke teamgeest. Voor kinderen met acute psychiatrische problematiek kan buiten kantoortijden contact worden opgenomen met de dienstdoende kinderpsychiater van de Bascule, bijvoorbeeld voor medicatie kwesties. Met verschillende jeugd GGz instellingen is afgesproken dat ook tijdens kantooruren een beroep kan worden gedaan op een kinderpsychiater.

De hulpverleners van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam doen IBS beoordelingen voor het MCT Jeugd.

Vervolgzorg Na de beoordeling/interventie (plaatsing in crisiscentrum/opname in GGz instelling) verwijst het MCT Jeugd over het algemeen naar een regulier zorgkader. Ofwel patiënt wordt overgedragen aan de vaste behandelaar, ofwel patiënt wordt aangemeld via A&A voor een spoed intake binnen 1 of 2 weken. Tot die tijd houdt het MCT Jeugd nauw contact met het systeem van het kind. Speciaal voor jeugdigen heeft het MCT Jeugd de beschikking over een aantal noodbedden bij Spirit en Altra. In voorkomende gevallen kan het kind worden overgebracht naar de Bascule, gezien worden door de kinderpsychiater en eventueel opgenomen worden.

Overdracht De dienstdoende hulpverleners van het MCT Jeugd hebben dagelijks overleg ten behoeve van een soepele overdracht. Ook worden mogelijk terugkomende crisissituaties besproken.


4

Een keer per week komt het voltallige team samen om ontwikkelingen en knelpunten te bespreken op organisatorisch en zorginhoudelijk niveau. Deze overleggen dragen bij aan het op pijl houden en verder ontwikkelen van de expertise binnen het MCT Jeugd. Veiligheid Veiligheid voor patiënt en medewerkers zijn een belangrijk aandachtspunt in de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam. De prioritering van beoordelingen staat beschreven in protocol werkwijze SPA. Huisbezoeken hebben voorrang omdat de veiligheid in de Onderzoeksruimte door aanwezig personeel gewaarborgd kan worden. Bij huisbezoek geldt een protocol waarin onder andere staat nooit alleen op huisbezoek te gaan en zo nodig politie assistentie te vragen. Hulpverleners die een consult doen in de Onderzoeksruimte (beveiligde kamers of spreekkamers) kunnen gebruikmaken van het ‘Pager’ veiligheidsysteem. In het geval ondersteuning van andere afdelingen nodig is om een patiënt in de Onderzoeksruimte van de Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam medicatie toe te dienen of een uit de hand gelopen situatie weer onder controle te krijgen, kan de hulp van andere afdelingen binnen de Kliniek 1e Constantijn Huygensstraat worden ingeroepen. Uiteraard is het ook mogelijk voor de Kliniek 1e Constantijn Huygensstraat om de hulp van de portier van de meldkamer Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam in te roepen. Ondersteuning door middel van interne bijstand verdient de voorkeur boven politieassistentie omdat dit voor de patiënt een minder stressvolle situatie is.


5

COLOFON Tekst Saskia Bakker

Cijfers Arkin: Ber Buis, Nico Hoeve, Martin Rietman, Jaap Peen, Louk van der Post

Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam: Karin de Wilde, Willem Zevering

Politie: Christa Mooij

HornIT: Stefan Horn

Tekstbijdragen Alexander Achilles Jurgen Cornelis Ed van Leeuwen Marion Lommerse Elmy van Not Flip-Jan van Oenen Louk van der Post Jeroen Zoeteman

Redactie Saskia Bakker

Creatief ontwerp Besides Purple

Drukwerk Imago printing Print en Pixels


6

Jaarverslag 2012 Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam

Recommend Documents