Jaarverslag 2013
Promotie Binnenvaart Vlaanderen
1
Jaarverslag 2013
Inhoudsopgave Voorwoord 3 Alertheid vereist in stagnerende markt
5
De binnenvaart heeft troeven, PBV blijft verder bouwen
13
Communicatie creëert maatschappelijk draagvlak voor de binnenvaart
15
Innovatie en technische aanpassingen zijn motor voor groei in de toekomst
17
Banen, vaardigheden, en instroom: wissel op toekomst van de binnenvaart
19
Groote Oorlog en Westhoek staan prominent in de kijker van recreatievaart
21
Shortsea Shipping: duurzame groei in een wijzigende marktomgeving
23
Promotie Binnenvaart Vlaanderen Leden, Raad van Bestuur, Dagelijks bestuur
25
Jaarverslag 2013
2
Voorwoord
D
e binnenvaart in Vlaanderen ondervond in 2013 de gevolgen van veranderende marktomstandigheden en een stagnatie van de economische activiteit. Hoewel het containertransport via binnenschip opnieuw recordcijfers optekende, blijkt hoezeer onze sector afhankelijk blijft van industrieën die ook elders in Europa op de terugweg zijn. Ook de omschakeling van een industriële- naar een diensten- en kenniseconomie, speelt niet in onze kaart.
3
Jaarverslag 2013
Dit jaarverslag benadrukt de positieve bijdrage van de binnenvaart binnen de globale supply chain. Zo is afgelopen jaar het grote, nog toenemend belang gebleken van de zeehavens bij het genereren van goederenvervoer per binnenschip. Ook het aantal containers dat per binnenschip werd vervoerd, was nooit eerder zo groot.
Patrick Moenaert
Ook als de tonkilometers afnemen, blijven twee feiten overeind: binnenschepen vervoeren in Vlaanderen maar liefst 67,7 miljoen ton vracht – twee keer zoveel als er per spoor wordt vervoerd in heel het land. En een kwart van alle containers die in onze zeehavens aankomen (35 procent in Antwerpen), wordt per binnenschip naar het hinterland afgevoerd. Als de binnenvaart er niet is, valt de bevoorrading van het land al na een paar dagen stil, zoals een enkele keer ook is gebleken.
Er zijn zeker redenen voor bezorgdheid. In 2013 ligt de trafiekprestatie van de binnenvaart niet hoger dan in 2003. Ook de bedrijfseconomische situatie van sommige binnenvaartondernemingen vraagt aandacht – zelfs als deze heterogene sector niet onder één noemer te vatten is. Er is meer dan cijfers van vracht of volume. De binnenvaart in Vlaanderen – dat zijn ook 1.300 schepen en evenveel gezinnen die ervan moeten leven.
Wij kijken in 2014 uit naar nieuwe stimuli vanuit de Vlaamse regering en de Europese instellingen, in het bijzonder bij het implementeren van het Naiades-II programma. Overeenkomstig onze kernactiviteit zullen wij verder de binnenvaartagenda bewaken en nieuwe initiatieven ondersteunen, faciliteren en erover communiceren. Met dit verslag over het 21ste jaar van zijn werking, wil Promotie Binnenvaart Vlaanderen de meerwaarde belichten die de vereniging met haar uiteenlopend aanbod van diensten aanbiedt aan de actoren van de binnenvaart. Wij hebben ervoor gekozen in dit jaarverslag niet langer een detaillistische beschrijving te geven van alle activiteiten. Veeleer belichten wij onze globale beleidsvisie en de belangrijkste trends in de marktontwikkeling, terwijl in korte hoofdstukjes concrete acties worden vermeld waarover wij elders meer toelichting geven. De publicatie van dit jaarverslag in een gedrukte versie en in digitale vorm biedt daartoe nieuwe mogelijkheden. Patrick Moenaert Voorzitter raad van bestuur
Jaarverslag 2013
4
Alertheid vereist in stagnerende markt
M
et het opvolgen van de ontwikkelingen in het goederenvervoer, richt Promotie Binnenvaart Vlaanderen zich tot de verladende industrie, de varende ondernemers, en de beleidsverantwoordelijken. Marktobservatie is meer dan de weergave van trafiekcijfers. De meerwaarde en de expertise van onze vereniging bestaat in de kwalitatieve benadering van de markt, wat mogelijk is door onze contacten met het arbeidsveld. Deze analyse situeert zich op het kruispunt van de bedrijfsproblematiek en de bredere macro-economische omgeving. Zoals het goederenvervoer in het algemeen is ook de binnenvaart sterk afhankelijk van de economische conjunctuur. Over het hele jaar noteerde de Belgische economie amper 0,2 procent groei, even veel of weinig als de eurozone. Deze feitelijke stagnatie is beter dan de krimp met 0,1 procent in 2012, maar toch ver beneden het potentiële groeipad. Vanaf het tweede kwartaal kwam er een zekere kentering. Voor 2014 voorspelt het Planbureau een groei van 1,4 procent.
Wijzigende markt
Ook de sterk wijzigende marktomstandigheden hadden in 2013 hun weerslag. Het verlies van de ijzererts-, kolen- en staaltrafiek
5
Jaarverslag 2013
naar en van de bekkens van Charleroi en Luik, herinnerde eraan dat de binnenvaart deels afhangt van industrieën, die ook elders in Europa teloorgaan. Het vervoer per binnenschip ondervindt ook de gevolgen van de omschakeling naar een diensten- en kennisindustrie. De structurele verschuivingen spelen in twee richtingen. Zo heeft het containervervoer per binnenschip een nieuwe niche en nieuwe organisatievormen aangeboord, met bijvoorbeeld vanuit Antwerpen al meer dan 200 containerpendeldiensten per week naar en van 67 bestemmingen. De binnenvaart raakt ook steeds dieper geïntegreerd in een multimodale logistieke ketenorganisatie. Ook langetermijn-aspecten zoals de trage investeringscyclus voor het vervangen van activa, en de geleidelijke ombouw van vroegere familiale micro-bedrijven tot kapitaalintensieve en professionele ondernemingen zijn van belang in het wijzigende landschap.
Belang van de zeehavens
De conjuncturele en structurele verschuivingen, en de wijzigende marktsituatie worden weerspiegeld in de trafiekcijfers over 2013 (zie grafieken). Terwijl het aantal tonkilometers achteruitloopt en ook het vervoerde volume op onze waterwegen verminderde, werden toch nog nieuwe recordprestaties genoteerd. Daaruit blijkt het grote belang van de zeehavens voor het genereren van binnenvaarttrafiek – zowel in absolute cijfers als relatief.
Nooit eerder werd zoveel binnenvaartvervoer gegenereerd in de zeehavens als afgelopen jaar (117,4 miljoen ton). Voor het tweede jaar op rij groeide het binnenvaartvervoer in de havens sneller dan de maritieme trafieken (groei met 4,95 procent vs. 1,66 procent voor de zeevaart). Het relatieve aandeel van het binnenvaartvervoer in de totale haventrafiek bedroeg in 2013 een record 31 procent. Het afvoeren van containers naar het hinterland gebeurt voor een kwart per binnenschip (in Antwerpen 35 procent).
Maritiem en binnenvaartvervoer in de Vlaamse havens in 1.000 ton 300.000
250.000
200.000
150.000
100.000
50.000
0 1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
Binnenvaart
75.790
77.991
86.371
86.404
89.079
92.183
99.626
101.701
105.321
108.037
111.561
95.807
107.388
110.991
111.899
117.437
Maritiem
180.643
178.107
194.380
190.413
194.717
204.226
216.624
224.549
238.801
258.055
266.918
228.829
259.952
265.145
257.178
261.455
Jaarverslag 2013
6
De lossingen en ladingen langs de waterwegen namen afgelopen jaar toe met 0,26 en 1,44 procent, een illustratie van de economische activiteit aan de wal die aan de binnenvaart kan
Ladingen en lossingen
Ladingen
toegeschreven worden. De overslag van containers op de binnenvaartterminals langs binnenwateren stagneerde – weliswaar op een recordniveau van 527.652 TEU.
Lossingen
350.000
12.000.000
300.000
10.000.000
250.000 8.000.000
200.000 6.000.000
150.000 4.000.000
100.000
2.000.000
50.000
0
0
1997
7
Jaarverslag 2013
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
Containerterminals in TEU 600.000
500.000
400.000
300.000
200.000
100.000
0 Containerterminals
1997
1998
59.700
75.138
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
2011
2012
2013
104.003 162.500 195.649 247.003 291.947 403.951 456.273 466.440 515.977 507.769 445.636 496.703 518.004 527.311 527.652
Jaarverslag 2013
8
Op grond van een detailanalyse over de periode 2008 tot 2013 nuanceert Promotie Binnenvaart Vlaanderen de trafiekevolutie. De teloorgang van de Waalse staalnijverheid zegt niet alles. Als men abstractie maakt van deze transit, stijgt het vervoerde binnenvaartvolume in de afgelopen vijf jaar met 1,2 miljoen ton. Toch blijft alertheid vereist, zeker als men ziet dat de trafiekprestatie van de binnenvaart in 2013 niet hoger lag dan in 2003 (het rampjaar 2009 niet meegerekend) – terwijl het vervoer over de weg nog steeds toeneemt. Bij een terugblik blijkt 2004 een kantelmoment te zijn geweest in de opgang en herwaardering van de binnenvaart over de afgelopen twintig jaar.
TonKM
Tonnage 80.000.000
5.000.000.000 4.500.000.000
70.000.000
4.000.000.000
60.000.000 3.500.000.000
50.000.000
3.000.000.000
40.000.000
2.500.000.000 2.000.000.000
30.000.000
1.500.000.000
20.000.000 1.000.000.000
10.000.000
500.000.000 0
0 1997
9
1998
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Jaarverslag 2013
2011
2012
2013
1997
1998
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
2011
2012
2013
Dieter Telemans ©
Jaarverslag 2013
10
11
Jaarverslag 2013
Rendabiliteit zorgwekkend
De zorgwekkende bedrijfseconomische en financiële situatie van veel binnenvaartondernemingen bleef in 2013 voortduren – hoewel niet alle bedrijven in dezelfde mate zijn getroffen. Gezonde bedrijven die, doorheen de conjunctuurcycli, een duurzame winst genereren om de kapitaalintensieve investeringen te financieren, zijn noodzakelijk voor het overleven van deze maatschappelijk nuttige vervoersmodaliteit. De oorzaken van de lage vrachttarieven zijn veelvuldig, maar overcapaciteit is er een van. Overmoedige investeringen in ‘de vette jaren’, roekeloze financieringen, en té gemakkelijk krediet bij de banken vóór de crisis uitbrak, hebben geleid tot een vlootuitbreiding die niet duurzaam bleek toen de markt ging krimpen. Bij lagere vrachtprijzen werden de zware afbetalingen wurgend. De overcapaciteit als deel van de verklaring voor de lage vrachtprijzen, is niet zonder gelijkenis met de immobiliëncrisis die landen als de VS, Nederland, Ierland of Spanje hebben getroffen. En naar analogie met deze vastgoedcrisissen stellen sommigen identieke ‘oplossingen’ voor zoals het opleggen van schepen (zoals het uit de markt nemen van woningen door verplichte uitzettingen). Afgezien van de enorme menselijke kost en een potentieel zwaar sociaal bloedbad, brengen veel van die denkpistes het overleven van de sector zelf in het gedrang – wat maatschappelijk zeker niet wenselijk is.
Anticiperen
Toch is overcapaciteit niet de enige verklaring, en is er ook hier soms sprake van een perceptieprobleem. De kapitalisatie en de rendabiliteit van de binnenvaartondernemingen waren ook vóór de crisis al laag en soms zelfs negatief. Het niet toerekenen van externe kosten aan het wegvervoer, en de vanzelfsprekendheid waarmee de spoorwegen ieder jaar 3 miljard euro aan investeringsen exploitatiesubsidies ontvangen, vertekenen de concurrentie. In het afgelopen jaar heeft onze vereniging alvast kunnen faciliteren bij het herzien van kredietvoorwaarden en waarborgregelingen voor drie knelpunten: nieuwbouw, vervangingsinvesteringen, en aankoop van bestaande schepen. Op ons voorstel worden hierover convenanten afgesloten. Vooruitkijkend naar de toekomst, blijven extra groei, het vinden van nieuwe transportvormen, en het alert inspelen op wijzigende marktomstandigheden de beste garanties voor de verdere ontwikkeling van de sector. De aankondiging van zeer omvangrijke verschuivingen van containertrafiek van de Antwerpse rechternaar linkeroever, alsook de opening van een spoorwegtunnel onder Liefkenshoek bieden zowel bedreigingen als kansen. En als de binnenvaart er, o.a. via het Europese Platina II-programma, in slaagt een netwerk van containertransport tussen de binnenvaartterminals onderling te ontwikkelen, kan dit zgn. continentaal vervoer nieuwe groeikansen bieden.
Jaarverslag 2013
12
De binnenvaart heeft troeven, PBV blijft verder bouwen
V
ervoer over water wordt geconfronteerd met sterk veranderende marktomstandigheden. De groei van het binnenvaartvervoer stagneert. PBV is ervan overtuigd dat de binnenvaart alle troeven in huis heeft om verder te groeien in een voortdurend veranderende markt. Binnenvaart beschikt immers over een combinatie van performante bedrijven, nieuwe logistieke oplossingen en aantrekkelijke infrastructuur. Het is ons vak om informatie over binnenvaartmogelijkheden beschikbaar te maken bij bedrijven. Zo kunnen bedrijven hun producten kosten-efficiënt, duurzaam, veilig en betrouwbaar vervoeren. Zo dragen we bij tot een duurzame mobiliteit en economie.
We vergemakkelijken hun modale shift door concrete adviezen die beantwoorden aan hun concrete behoeften. In 2013 maakten meer dan 150 bedrijven en logistiekers, meer dan ooit, gebruik van het PBV-informatieplatform. Het economisch klimaat speelde daarbij een belangrijke rol. De stagnerende economie weegt op bedrijven, die geneigd zijn hun uitgaven te beperken in het algemeen. In een context van rationalisering zoeken bedrijven naar kostenbesparingen, ook voor hun transportkosten. Onze experten kunnen daarbij helpen.
De binnenvaart is de perfecte modus voor alle soorten producten en goederen, die just in time werkt, zonder onderwegschade vervoert, en over vrije capaciteit beschikt, en daardoor garant staat voor efficiënt transport. De uitdaging is geïntegreerde oplossingen bieden aan bedrijven die al dan niet gevestigd zijn naast een kanaal of rivier om goederen op de meest efficiënte en effectieve manier te vervoeren.
Bij het streven naar een duurzame mobiliteit is de overheid een belangrijke stakeholder. De Vlaamse overheid streeft naar een vlottere mobiliteit, duurzame vormen van transport, een modale verschuiving tussen de vervoersmiddelen, een grotere energieefficiëntie, en het bevorderen van propere (‘groene’) energie. PBV blijft het belang van de binnenvaart aantonen bij beleidsmakers, niet alleen als hefboom voor de economische groei en logistieke positie van Vlaanderen, maar ook als een vervoersmodus die de burger en de samenleving vooruithelpt met (milieu en gezondheid) verminderen van CO2, beperken van geluidshinder en verminderen van fijn stof uitstoot. En als een vervoersmodus die garant staat voor een efficiënte return on investment van
Ons aanbod
PBV biedt aan de maakindustrie en logistieke bedrijven deze geïntegreerde, en soms innoverende, oplossingen aan.
13
Jaarverslag 2013
Binnenvaart en overheid, hand in hand
Het is ontzettend belangrijk dat de overheid erop toeziet dat de best mogelijke waterwegeninfrastructuur en de bijhorende diensten beschikbaar zijn. publieke middelen. Het zal er de komende maanden om gaan een positief klimaat van overleg tot stand te brengen met de nieuwe regering. Het is ontzettend belangrijk dat de overheid erop toeziet dat de best mogelijke waterwegeninfrastructuur en de bijhorende diensten beschikbaar zijn. Elk bedrijf moet kunnen rekenen op het best mogelijke beleidskader om zijn activiteiten te ontwikkelen. In dat opzicht moet de overheid het kader creëren dat investeringen in de waterwegen en in binnenvaartvervoer mogelijk maakt en ervoor zorgt dat de investeringen ook daadwerkelijk plaatsvinden. Bijvoorbeeld op het vlak van innovatie en ecologische investeringen aan boord van binnenschepen, dat kan enkel indien de onderneming competitief blijft en erin slaagt om duurzaam te groeien.
dankzij acht medewerkers die er dag na dag werk van maken om die evidentie waar te maken. De acht medewerkers van PBV vormen haar belangrijkste kapitaal. Producten kun je kopiëren, een unieke knowhow en expertise niet. Wij hebben permanent een 360°-beeld van de brede en snel wisselende omgeving. Daardoor zijn wij vanzelfsprekend het aanspreekpunt voor varende ondernemers, logistieke tussenpersonen, verladers en internationale en nationale overheden. Dat is te danken aan de zeer competente medewerkers, een sterke aandacht voor de stakeholders en een permanente alertheid voor nieuwe ontwikkelingen.
Verder in dit jaarverslag lees je hoe intens gewerkt wordt en welke kwaliteit PBV levert. Dit lijkt evident, maar het is wel
Jaarverslag 2013
14
Communicatie creëert maatschappelijk draagvlak voor de binnenvaart
H
et stimuleren van het goederenvervoer per binnenschip staat of valt met goede communicatie. Het is een kerntaak van Promotie Binnenvaart Vlaanderen, die terugkeert in al onze activiteiten. Deze opdracht richt zich tot alle actoren in de sector en tot de publieke opinie. Zeker in tijden waarin de trafiekcijfers stagneren en de nood aan gedragsveranderingen in het goederentransport acuut aanwezig blijft, is het noodzakelijk om een aangepaste en, naar afgelijnde doelgroepen gedifferentieerde communicatiestrategie uit te bouwen. Zowel interne als externe communicatie slaan op twee aspecten: informeren en imago. De informatie-opdracht is een tweewegverkeer: signalen detecteren van wat er op de werkvloer leeft, en door campagnes bijdragen om technische vernieuwingen, marktopportuniteiten, of nieuwe maatregelen van de overheid ingang te doen vinden. Daarnaast is er het opbouwen en uitdragen van een realistisch imago dat een moderne, kapitaalintensieve, ‘groene’, technologisch vooraanstaande, en professionele bedrijfstak presenteert. Promotie Binnenvaart Vlaanderen gebruikt een breed gamma van communicatiemiddelen – ‘van soundbite tot hashtag’: van gedrukte publicaties met praktische tips, over een magazine en gerichte specials, tot elektronische media zoals diverse websites
15
Jaarverslag 2013
en de nieuwsbrief ‘Binnenvaartonline.’ Onze vereniging faciliteert voor informele overlegmomenten, zoals ontbijtsessies of een World Café, en onze stafmedewerkers zijn fysiek aanspreekbaar op events zoals beurzen, de Open Scheepvaartdagen of de Vlaamse havendag. In veel gevallen kunnen onze vertegenwoordigers antwoorden geven aan binnenvaartondernemers, logistieke operatoren, of transportverantwoordelijken van grote bedrijven die met praktische vragen zitten over het omschakelen van goederenstromen naar de binnenvaart. Ook onze acties naar de media monden uit in zeer praktijkgerichte reportages of radio- en tv-uitzendingen, die ongetwijfeld bijdragen tot het creëren en versterken van een maatschappelijk draagvlak voor de binnenvaart, de noodzakelijke investeringen, en het versterken van de instroom in het beroep. In het afgelopen jaar werkte PBV aan het uitwerken van een over drie jaar geschaalde, nieuwe communicatiestrategie die zal openstaan voor partnering rond het thema van de ‘Watersnelweg.’ Deze wordt in de loop van 2014 gelanceerd.
2013 uitgedrukt in cijfers Gebruikers en lezers + 5.600 Nieuwsbrief Binnenvaartonline Binnenvaart Magazine
+ 70 Ontbijtsessies verladers
+ 2.000 Barge to Business + 700 Vlaamse Havendag
+ 64.500 binnenvaart.be
+ 500 Openscheepvaartdagen + 100 Facebookgroep:Jonge binnenvaartondernemers verenigen
Jaarverslag 2013
16
Innovatie en technische aanpassingen zijn motor voor groei in de toekomst
I
nnovatie en technische vernieuwingen zijn de ‘drivers’ die de weg voorbereiden voor groei in de toekomst. Met praktische instrumenten richt Promotie Binnenvaart Vlaanderen zich tot de varende ondernemers. Maar ook logistieke operatoren aan de wal vinden hierin een meerwaarde. Innovatie in de binnenvaart vergemakkelijkt niet alleen het werk, maar laat ook toe emissiewinsten te boeken die het beeld versterken van een duurzame en groene vervoersmodaliteit.
Twee instrumenten bieden een directe meerwaarde voor verzoenen van vraag en aanbod. Zo publiceert onze vereniging sinds 2004 een handige lijst met afvaarten van containerdiensten (containerafvaarten.be) die in 2013 zo’n 3.800 contacten opleverde met verladers en transportorganisatoren. Een mogelijk traject via het water kan uitgestippeld worden met de routeplanner (viawater.be). Deze geeft tevens ook de afmetingen weer van het grootste schip dat op het traject kan varen, de duur van de reis- en infrastructuurgegevens. Voor de varende ondernemers en gebruikers van de waterweg, worden een reeks telematica-toepassingen aangeboden via de gemeenschappelijke portal site ‘River Information Services’ (ris.vlaanderen.be). PBV speelde een belangrijke rol in het implementeren van onder andere de nieuwste RIS-toepassing,
17
Jaarverslag 2013
het automatisch identificatiesysteem AIS. Enkele ‘tools’ richten zich tot iedereen die actief is in de binnenvaart. Een schependatabank geeft alle essentiële parameters weer van schepen die zich laten registreren. Dat laat bedrijven aan de wal toe om een voorstelling te krijgen van het scheepsaanbod en de technische mogelijkheden en beperkingen van een bepaald vaartuig. Daarnaast is een geüpdatete adressengids een handig gebruiksmiddel om identificatiegegevens terug te vinden. En sinds 2003 biedt een binnenvaartonline mailbox een exclusief kader waarin zo’n 530 professionals elkaar contacteren binnen een eigen elektronisch netwerk (binnenvaartonline.be). Met technische aanpassingen die de duurzaamheid bevorderen kunnen emissie-winsten geboekt worden die beantwoorden aan het Europees milieubeleid, en waarvan de maatschappelijke baten bijdragen tot het noodzakelijk draagvlak om investeringen te ondersteunen.
2013 uitgedrukt in cijfers ris.vlaanderen.be
Gebruikers
18.000 containerafvaarten.be 3.800 viawater.be 2.700 binnenvaartonline.be 530
Jaarverslag 2013
18
Banen, vaardigheden, en instroom: wissel op toekomst van de binnenvaart
D
e inspanningen die de afgelopen jaren vanuit verscheidene hoeken zijn gedaan om goederenstromen naar de waterweg te verleggen en een meer realistisch beeld van de sector op te hangen bij de publieke opinie, zouden op termijn nutteloos zijn als er onvoldoende gekwalificeerde en gemotiveerde bemanningen gevonden worden om een binnenvaartonderneming op te starten, uit te bouwen, of te ondersteunen. Vandaar het strategisch belang dat Promotie Binnenvaart Vlaanderen hecht aan formele en informele onderwijs- en opleidingsstructuren; aan instroom in het beroep; aan het promoten van carrièrekansen; en aan het ontwikkelen van specifieke banen en vaardigheden.
Ons uitgangspunt daarbij is de sociologische en demografische realiteit: in België zijn de meeste binnenvaartbedrijven microondernemingen, veelal op familiale basis en dikwijls zonder verzekerde opvolging. De Belgische binnenvaartondernemers vindt men vooral in de leeftijdsgroep van de 45- tot 55-jarigen. 240
238 223
172 155 140
139 110
Aantal binnenschippers (zelfstandigen + helpers) op 01.01.2013
75 47
18 / - 25 jaar
19
Jaarverslag 2013
25 / - 30 jaar
30 / - 35 jaar
35 / - 40 jaar
40 / - 45 jaar
45 / - 50 jaar
50 / - 55 jaar
55 / - 60 jaar
60 / - 65 jaar
65 + jaar
2013 uitgedrukt in cijfers
Carrièremogelijkheden in de binnenvaart? Opleidingsaanbod? Stageplaatsen vinden? De rubriek “opleidingen & jobs” op de PBV website binnenvaart.be bundelt deze informatie en werd in 2013 meer dan 4.000 x bezocht.
344 hogeschoolstudenten (bachelor Logistiek Management) en 97 middelbare studenten (richtingen Transport & Logistiek en Internationaal Transport) namen deel aan de educatieve boottochten en ontdekten de rol van de binnenvaart in de haven.
Afgezien van bedrijfsleiders is er ook een belangrijk tekort aan stuurgerechtigde stuurmannen/binnenschippers. De conclusie van alle beleidsmensen is dat zijdelingse instroom nodig is om op langere termijn de continuïteit van de sector te verzekeren – een uitgesproken doelstelling van de Vlaamse en Europese overheden.
Onze vereniging focust op twee belangrijke punten, communicatie en banen & vaardigheden. Enerzijds is er het heterogeen en dikwijls onvoldoende bekend aanbod van scholen en tracés voor beroepsopleiding. Anderzijds is er de opvolging op diverse niveaus (regionaal, federaal, CCR en Europees niveau) van doorstroommogelijkheden, nieuwe instroommogelijkheden, en de kwestie van het erkennen als vaartijd van opleidingen met oefentijd op de vaart- en radarsimulator LeNa. Promotie Binnenvaart Vlaanderen werkt voor deze acties samen met SYNTRA Midden-Vlaanderen dat afstandsonderwijs online organiseert; met de sectorconsulent bij het opstellen van lessenpakketten en –modules; met het beroepenhuis in Gent; met de VDAB en Levanto; en met het Platform voor Opleidingen (POB) waarvan wij binnen het FISN de trekker zijn en het secretariaat verzorgen.
Jaarverslag 2013
20
Groote Oorlog en Westhoek staan prominent in de kijker van recreatievaart
D
21
Jaarverslag 2013
e binnenwateren in Vlaanderen zijn er voor iedereen, en het gemengd gebruik ervan vormt een enorme meerwaarde. Naast de beroepsvaart wordt dit fijnmazig net gepromoot als belangrijke troef voor binnen- en buitenlands toerisme. Waterrecreatie heeft immers een economische impact op bestedingen aan de wal. Zowel uit binnen- als buitenland noteren wij een grote vraag naar onze brochures en vaargidsen, waarvan aangepaste edities in 2014 focussen op de Westhoek en de honderdste verjaardag van het begin van de Eerste Wereldoorlog.
Het promoten van de waterrecreatie is een taak die de Vlaamse regering heeft opgelegd aan Promotie Binnenvaart Vlaanderen. Voor onze vereniging is het een opdracht waaraan belangrijke middelen worden toegewezen. De reacties die wij telkens weer ontvangen op onze deelname aan beurzen zoals Belgian Boat Show, Nieuwpoort International Boat Show, of Boot Düsseldorf, bewijzen dat de meerwaarde hiervan onderkend en geapprecieerd wordt. Hetzelfde blijkt uit de contacten via onze eigen waterrecreatie-website en online-informatie.
De recreatievaart in Vlaanderen wordt gemeten aan de hand van de doorvaartcijfers bij bruggen en sluizen op zon- en feestdagen tijdens het toeristisch seizoen. Volgens de waterwegbeheerders is de globale daling met 9 procent in 2013 toe te schrijven aan slechte weersomstandigheden in mei en juni, duurdere brandstof, en de economische stagnatie. Gezien de verwachte interesse werd beslist om de zondagsbediening op enkele bruggen en sluizen in de Westhoek in 2014 uit te breiden naar het volledige jaar.
De brochures die wij publiceren zijn zeer gegeerd, worden geregeld herdrukt, en worden verspreid in binnen- en buitenland. Een nieuwe brochure ‘Varen in Vlaanderen’ met geüpdatete informatie in vier talen, moest reeds in hetzelfde jaar van verschijnen worden herdrukt. Een door onze vereniging ontwikkelde vaarlus werd uitgebreid tot ‘Onthaasten in de Westhoek – WO I herdacht’ en zowel online geplaatst als ingelast in de populaire brochure ‘Varen in Vlaanderen.’
2013 uitgedrukt in cijfers Bezoekers en lezers
+ 4.100 Beursbezoekers op PBV stand recreatie + 8.400 Brochure Varen in Vlaanderen + 35.800 Website recreatie Meer dan 9.000 sitebezoekers uit het buitenland. Voornamelijk uit Nederland, Duitsland en Frankrijk. Maar ook vanuit Engeland, de VS, Zwitserland, Spanje en Italië is er interesse voor de Vlaamse waterwegen.
Doorvaarten aan kunstwerken door de pleziervaart op zon- en feestdagen in de zomer 2008 16.061 2009 17.781 2010 14.415 2011 15.197 2012 15.767 2013 14.350
Jaarverslag 2013
22
Shortsea Shipping: duurzame groei in een wijzigende marktomgeving
I
n het beleid van de Europese Commissie wordt shortsea shipping prominent naar voren geschoven. Promotie Shortsea Shipping Vlaanderen, dat afgelopen jaar vijftien jaar bestond, speelt daarop in binnen een 21 landen bestrijkend Europees netwerk waar het zelf aan de wieg van stond. Zowel in tonnage als percentage is shortsea shipping belangrijker geworden dan deepsea shipping. Dat wordt verklaard door structurele veranderingen in het maritiem goederenvervoer, waar schaalvergroting heeft geleid tot het hub-and-spoke model. In de vier Vlaamse zeehavens samen bereikt het SSS-aandeel thans 52,36 procent. Meer dan twee derde van alle vracht in Zeebrugge, Oostende en Gent komt van shortsea shipping. In onze grootste en dieper in het hinterland gelegen haven Antwerpen bestaat 46,6 procent van alle overslag uit shortsea-trafiek. In 2013 werd ook hier een recordvolume van 89.013.336 ton genoteerd (plus 3,5 procent). De Vlaamse havens behandelden een recordvolume van 136,9 miljoen ton SSS-vracht – 2,7 miljoen ton meer dan in 2012 en 1,2 procent meer dan in het vorige recordjaar 2011. De duurzame stijging is des te merkwaardiger tegen de achtergrond van groeivertraging en globale economische crisis. Sinds het Promotiebureau in 1999 begon met het verzamelen van statistieken, is
23
Jaarverslag 2013
de SSS-vrachttonnage in ons land gestegen met 54,7 procent. Shortsea shipping op de binnenwateren vertoonde een gemengd beeld. Op het Zeekanaal Brussel-Schelde, waar 84 procent van het trafiekvolume importlading is, was er een daling met 27 procent. Op het Albertkanaal, waar bijna twee derde van het trafiekvolume bestaat uit exportcargo, was er een stijging met 35 procent. Om zijn werking te ondersteunen voert het Promotiebureau een eigen communicatiebeleid, prioritair gericht op kmo’s, met aanwezigheid op beurzen, deelname aan events zoals de Vlaamse Havendag, organisatie van eigen workshops, een sterk doelgroepgerichte nieuwsbrief. Het Promotiebureau is een actief lid van het European Shortsea Network (ESN) en werkte binnen die koepelorganisatie intensief mee aan een project rond marktanalyse en impactstudies van de nieuwe Seca-zwavelnormen.
2013 uitgedrukt in cijfers
Bezoekers en lezers
+ 550 Publicaties
+ 10.100 Nieuwsbrieven & E-news
+ 33.800 SSS website (pageviews)
+ 7.000 Databank SSS lijndiensten
Cijfers sss 2013 (in tonnen)
+ 250 Beurzen en infosessies
Bron: Promotie Shortsea Shipping Vlaanderen - www.shortsea.be
Haven
SSS 1999
SSS 2005
SSS 2006
SSS 2007
SSS 2008
SSS 2009
SSS 2010
SSS 2011
SSS 2012
SSS 2013
Totale behandelde tonnage 2013
% SSS
Antwerpen
49.487.501
70.230.234
73.100.641
81.413.034
85.179.660
75.113.989
84.134.393
85.482.380
86.009.125
89.013.336
190.849.079
46,64%
Gent
9.127.900
9.568.125
11.576.126
12.381.326
13.962.591
12.470.196
15.762.893
17.105.160
17.071.868
17.261.437
25.955.814
66,50%
Oostende
3.108.127
7.732.275
7.769.456
7.952.533
8.442.997
5.370.375
4.906.231
3.829.421
3.179.434
1.803.330
1.818.512
99,17%
Zeebrugge
26.798.148
25.791.918
27.993.871
27.512.722
26.180.490
25.713.894
30.183.772
28.842.963
27.855.056
28.812.609
42.831.746
67,27%
Totaal
88.521.676
113.322.552 120.440.094 129.259.615
133.765.738
118.668.454 134.987.289 135.259.924
134.115.483
136.890.712
261.455.151
52,36%
Zee / Rivier
SSS 1999
SSS 2005
SSS 2006
SSS 2007
SSS 2008
SSS 2009
SSS 2010
SSS 2011
SSS 2012
SSS 2013
Albertkanaal
746.421
450.445
472.929
454.280
400.202
213.058
295.718
289.915
221.853
300.152
Zeekanaal
1.012.834
985.976
1.115.620
1.249.225
1.228.151
883.040
1.116.647
1.323.973
1.206.792
876.134
Energy Port Oostende - Pieter Clicteur © Jaarverslag 2013
24
Promotie Binnenvaart Vlaanderen Leden, Raad van Bestuur, Dagelijks bestuur LEDEN • ACV TRANSPORT EN COMMUNICATIE Entrepotplaats 12, 2000 Antwerpen • AG HAVEN OOSTENDE Slijkensesteenweg 2, 8400 Oostende • AGORIA VZW Diamantbuilding Reyerslaan 80, 1030 Brussel • ALGEMEEN AKTIECOMITE DER BELGISCHE BINNENVAARTONDERNEMERS Berkenlaan 9, 2180 Ekeren • BANK J. VAN BREDA & Co NV Ledeganckkaai 7, 2000 Antwerpen • BELGISCHE FEDERATIE VAN TRANSPORTORGANISATOREN IN DE BINNENVAART Marcottedreef 7, 2950 Kapellen • BELGISCHE TRANSPORTARBEIDERSBOND Paardenmarkt 66, 2000 Antwerpen • C.B.O. CVBA Vosseschijnstraat 59, haven 182, 2030 Antwerpen • CENFLUMARIN Scheldedijk 20, 2070 Zwijndrecht • GEMEENTELIJK HAVENBEDRIJF ANTWERPEN Havenhuis, Entrepotkaai 1, 2000 Antwerpen • GENERAL BULK CV Elzasweg 13 B, bus 3, 2030 Antwerpen • HAVENBEDRIJF GENT nv van publiek recht John Kennedylaan 32, 9042 Gent • IMPORGRASA Vrijheidsstraat 53, 2850 Boom • LANDELIJKE BOND VOOR WATERRECREATIEBEOEFENINGMOTORYACHTIG VZW Dijkweg 13, 9031 Drongen • MAATSCHAPPIJ VAN DE BRUGSE ZEEHAVEN NV Isabellalaan 1, 8380 Zeebrugge
25
Jaarverslag 2013
• • • • • • • • • • • • • • •
MAREC DV Maasdijk 1, bus 3, 3640 Kinrooi-Ophoven NAUTIBEL VZW Priester Cuypersstraat 3, 1040 Brussel NAUTIV VZW Witte Burg 70, 8670 Koksijde NV DE SCHEEPVAART Havenstraat 44, 3500 Hasselt ONS RECHT IVZW Rue de la Digue 97, 4683 Vivegnies UNIE DER CONTINENTALE VAART VZW Schomhoeveweg 15, 2030 Antwerpen VERENIGING DER BELGISCHE REDERS RIJN-EN BINNENVAART VZW Rotenaard 106 bus 5, 2650 Edegem VZW VLAAMSE FEDERATIE PASSAGIERSVAART Akenkaai 2bis, 1000 Brussel VLAAMS GEWEST co. DEPARTEMENT MOBILITEIT EN OPENBARE WERKEN Koning Albert II-laan 20, 1000 Brussel VLAAMSE HAVENVERENIGING VZW Brouwersvliet 33 bus 8, 2000 Antwerpen VLAAMSE PLEZIERVAARTFEDERATIE VZW Turnhoutsebaan 151, bus 2, 2100 Deurne VLAAMSE VERENIGING VOOR WATERSPORT VZW Beatrijslaan 25, 2050 Antwerpen WATERWEGEN EN ZEEKANAAL NV Oostdijk 110, 2830 Willebroek WATERWEGEN EN ZEEKANAAL VZW Kortrijksesteenweg 1007, 9000 Gent ZAGRIKA VZW Tulpenhof 7, 9820 Merelbeke
raad van bestuur Bestuurder Bauwens Armand Clinckers Leo Danckaerts Chris Degryse Patrick Hoet Ilse Lahaye Patrick Maes Krista Mens Willy Moenaert Patrick (voorzitter) Parmentier Marc Portugaels Erik Tielens Jaak Van Hecke Dominique Van Loocke Karin Van Overloop Geert Verschaeren Guy Verschraeghen Kris
Dagelijks bestuur Plaatsvervanger Van Duynslaeger Jo Van den Eede Eric Maeghe Koen Van Engelen Xavier Van Cappellen Geert Vandeweghe André Van Beneden Els Labens Jo Balduck Jan Willems Jean Palmans Paula T’Kindt Els De Mulder Veroniek De Potter Bernard Grulois Philippe Van Hoorde Bart Calluy Everaard
Waarnemers Allaert Jan Bausmans Piet Bijnens Joël Bonne Pim Buelens Gisélè Bruyninckx Eddy Coens Joachim Descamps Antoine De Hertogh Patrick De Roeck Stephaan de Smedt Christine Herbosch Christian Monsieur Philippe Opdelocht Roger Sannen Goedele Verdonck Marcel Verhaert Patrick Verschueren Herman Verslype Kate Van Cauwenberghe Patrick Van der Maat Luc Van Look Jules
Bausmans Piet Bauwens Armand Bollen Hilde Clinckers Leo Descamps Antoine Moenaert Patrick (voorzitter) Verdonck Marcel
Jaarverslag 2013
26
Hoofdzetel Hasselt: Armand Hertzstraat 23 | B-3500 Hasselt | T + 32 (0)11 23 06 06 | F + 32 (0)11 23 06 09 Kantoor Antwerpen: Straatsburgdok NK 1A | B-2030 Antwerpen | T + 32 (0)3 20 20 515 | F + 32 (0)3 20 20 524
[email protected] | www.binnenvaart.be
