JAArverslAG 2008 Waarden aan het werk

energie in goede banen

JAArverslAG 2008 Waarden aan het werk

Inhoud Profiel

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ....................

1

Kerncijfers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .................... 1 Voorwoord van de voorzitter van de raad van bestuur*

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...................

2

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...................

4

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...................

6

Voorwoord van de voorzitter van het directiecomité Vooruitzichten en uitdagingen

2008 in een oogopslag* . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................... 8 Empathie

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .................

Verantwoordelijkheid

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................

22

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................

24

Onze verantwoordelijkheid: een zekere exploitatie van het Belgische elektrische systeem Onze verantwoordelijkheid: competitieve tarieven

10 20

Onze verantwoordelijkheid: de veilige exploitatie van het interconnectienet met de buurlanden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................ 25 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................

28

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................

36

Onze verantwoordelijkheid: een efficiënt beheer van de transmissienetinfrastructuur Onze verantwoordelikheid: respect voor het milieu en duurzame ontwikkeling

Ondernemend . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................ 42 Integriteit

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................

50

Bestuur van de onderneming * . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................ 52 Het Elia-aandeel – Informatie voor de aandeelhouders . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................. 61 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................

68

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................

68

Voornaamste gebeurtenissen die zich hebben voorgedaan na de sluiting van het boekjaar* Bijzondere opdrachten van de commissarissen in de loop van het boekjaar

Geconsolideerde jaarrekening IFRS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................ 69 Toelichting bij de jaarrekening

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................

74

Beschrijving van de risico’s en onzekerheden waarmee het bedrijf wordt geconfronteerd* . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............... 113 Regelgeving en tarieven* . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............... 116 Reconciliatie eigen vermogen – nettowinst: Be GAAP - IFRS. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............... 118 Verslag van het college van commissarissens . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............... 119 Verkorte jaarrekening van Elia System Operator NV . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............... 121 * Deze hoofdstukken vormen het jaarverslag cf. Artikel 119 Wetboek van vennootschappen

Profiel Elia bestaat uit uit twee wettelijke entiteiten: Elia System

Daarnaast waakt Elia permanent over het evenwicht tussen

Operator nv en Elia Asset nv, die als één economische entiteit

enerzijds productie en invoer en anderzijds uitvoer en ver-

onder de naam Elia handelen. Samen met zijn dochteronder-

bruik in zijn regelzone. Aangezien elektrische energie moeilijk

neming Elia Engineering heeft Elia om en bij de 1231 werkne-

kan worden opgeslagen, moet ze worden geproduceerd op

mers in dienst. Elia is de beheerder van het Belgische trans-

het ogenblik waarop de verbruikers haar nodig hebben. Dit is

missienet voor elektriciteit. Deze verantwoordelijkheid werd

noodzakelijk om de betrouwbaarheid van de bevoorradings-

aan de onderneming toevertrouwd op grond van de licenties

zekerheid van het land te verzekeren.

die door de federale regering (voor het net op 150 tot 380 kV)

Om zijn taken te kunnen vervullen, verzorgt Elia ook het on-

en door de drie regionale overheden (voor de verbindingen

derhoud van zijn hoogspanningsinstallaties: lijnen, kabels,

op 30 tot 70 kV) werden verleend. Als transmissienetbeheer-

transformatoren, ... Elia ontwikkelt en vernieuwt zijn net

der voor de elektriciteit in België vervult Elia diverse taken,

met behulp van de modernste beproefde technologie. Daarbij

met respect voor de waarden die de onderneming hoog in

wordt niet alleen op proactieve wijze aandacht besteed aan

het vaandel draagt: empathie, verantwoordelijkheid, onder-

zorg voor het milieu, maar wordt ook het beleid inzake duur-

nemingszin en integriteit.

zame ontwikkeling ondersteund dat op Europees en Belgisch

Elia tracht voortdurend een open en transparante dialoog te

niveau – zowel federaal als regionaal – wordt gevoerd.

voeren met de verschillende partijen die bij zijn activiteiten

Door zijn unieke en centrale positie op de Belgische elektri-

betrokken zijn. Dit geldt zowel voor de klanten, leveranciers,

citeitsmarkt heeft Elia de taak om vernieuwende diensten

aandeelhouders, potentiële investeerders, overheden en de

en mechanismen aan te bieden die de goede werking en de

bevolking als voor de personeelsleden van de Elia groep.

ontwikkeling van deze markt in continentaal Europa mogelijk

De voornaamste taak van de onderneming bestaat erin te

maken.

zorgen voor de betrouwbare en veilige transmissie van elek-

De netbeheerder past strikt de wettelijke voorschriften in-

triciteit van de productie-eenheden in België en zijn buurlan-

zake corporate governance toe, alsook de bepalingen van de

den naar de verbruikers die zijn aangesloten op het Elia-net

Code Lippens (de Belgische Corporate Governance Code voor

(distributienetbeheerders en industriële grootverbruikers).

beursgenoteerde vennootschappen).

Door de centrale ligging van België in het West-Europese elektriciteitsnet en de netto-invoer van België moet Elia ook toezien op het veilige beheer van de internationale stromen

Elia is sinds 2005 genoteerd op de gereglementeerde markt van Euronext Brussel.

(invoer, uitvoer en transits) op zijn net.

Kerncijfers Geconsolideerde resultaten IFRS (in € miljoen, resultaten per aandeel in €)

2008

2007

2006

2005

2004

Bedrijfsopbrengsten

757,3

731,7

711,5

714,2

704,5

EBITDA (1)

334,1

308,5

292,5

295,9

268,1

Winst na belastingen

103,1

77,6

75,9

76,5

59,5

Winst per aandeel (€)

2,14

1,62

1,58

1,60

1,42

Dividend per aandeel (€)

1,37

1,30

1,28

1,27

1,27

Aantal personeelsleden (31/12)

1 231

1 232

1 227

1 221

1 238

Lengte net in kilometer (31/12)

8 412

8 406

8 367

8 344

8 276

(1)

EBITDA = Bedrijfsopbrengsten - kosten voor goederen en diensten - personeelskosten - voorzieningen - waardeverminderingen

Ronnie Belmans, voorzitter van de Raad van bestuur

Voor woord Voorwoord van de voorzitter van de Raad van bestuur Energie was in 2008 een centraal thema in de gesprekken

zodat de door de regering geplande 2000 MW aan offshore

op Europees niveau. Met de bekendmaking in januari 2008

energie in het net kan worden geïnjecteerd.

van haar doelstellingen op het vlak van de vermindering van de broeikasgassen, het duurzaam beleid en de opening van de energiemarkt, heeft de Europese Commissie een duidelijk discussiekader vastgelegd alsook de doelstellingen voor de ondernemingen bepaald.

In dit opzicht is de samenwerkingsovereenkomst met de

Duitse

transmissienetbeheerder

Vattenfall

Europe

Transmission, wiens net grotendeels wordt gevoed met energie die afkomstig is van windmolenparken in NoordDuitsland. Een bewijs van de de anticiperende houding

Zowel wat de verwezenlijking van de zogenaamde “drie

van Elia, dat de expertise in huis wil halen die het in de

maal 20”-doelstelling (een vermindering met 20% van de

toekomst nodig zal hebben om de energie die wordt ge-

uitstoot van broeikasgassen, een stijging met 20% van de

produceerd door de grote windmolenparken op een veilige

energie-efficiëntie en een aandeel van 20% hernieuwbare

manier te integreren.

energie tegen 2020) betreft als de toekomstige integratie van de elektriciteitsmarkten in Duitsland, Frankrijk en de Benelux vervult Elia bewust een voorbeeldfunctie. Het bedrijft speelt onder meer een concrete rol m.b.t. de impact van de initiatieven die op Europees en Belgisch vlak worden genomen ter bevordering van de vermindering van de broeikasgassen. Het dient nogmaals vermeld dat om 20% van de totale energiebehoeften met hernieuwbare energie te dekken, 34% van het elektriciteitsverbruik in 2020 op basis van hernieuwbare energiebronnen (waterkracht, biomassa, windenergie, zonne-energie) moet worden geproduceerd. Elia heeft zich bijgevolg geëngageerd om de ontwikkeling van windmolenparken in de Noordzee te ondersteunen. Voorbeelden hiervan zijn onder andere de ondertekening van een financieringsovereenkomst voor de aansluiting van de eerste twee windparken voor de Belgische kust op het net en de plannen op langere termijn om het Elia-net op zeer hoge spanning naar de kuststreek te versterken,

2 Elia — Jaarverslag 2008

Daarenboven onderzoekt Elia, in nauwe samenwerking met zijn collega-distributienetbeheerders, de overheden en de betrokken regulatoren hoe kleinschalige warmtekrachtkoppelingseenheden, gegroepeerd binnen verschillende geografische gebieden, kunnen worden geïntegreerd. Tal van aansluitingsprojecten voor het transmissienet werden in de loop van het jaar aan het investeringsprogramma toegevoegd. De toekenning door het BIM van de titel “voorbeeldgebouw” aan het gebouw waarin vanaf volgend jaar het nationale controlecentrum van Elia zal worden gehuisvest en de investeringen in de gebouwen van Elia in Vlaanderen, meer bepaald in Merksem, getuigen op een andere manier van de inspanningen die Elia op het gebied van duurzame ontwikkeling levert. Wat betreft de onafhankelijkheid van de transmissieactiviteiten ten opzichte van de producenten en leveranciers van elektriciteit en de “historische” aandeelhouders, kan Elia steunen op zijn corporategovernancemodel, dat een

duidelijke taakverdeling tussen de Raad van bestuur en

zes bestaande verenigingen van TNB’s (ETSO, UCTE,

het Directiecomité garandeert en bepaalt dat de verant-

NORDEL, BALTSO, UKTSOA en ATSOI) en werd opgericht

woordelijkheid voor het beheer van het transmissienet

door uit 42 netbeheerders uit 34 landen, onderstreept

voor elektriciteit en het opstellen van de ontwikkelings-

nog maar eens de geloofwaardigheid van de Belgische

plannen aan het Directiecomité wordt toevertrouwd. De

transmissienetbeheerder binnen de groep van Europese

vermindering van de deelneming van Electrabel in Elia tot

netbeheerders.

24,35% en de toegenomen participatie van de gemeenten via Publi-T tot 33,01% bevestigen hetzelfde engagement

De volgende maanden zullen onvermijdelijk in het teken staan van de recessie staan. In deze periode wenst Elia

bij de aandeelhouders.

meer dan ooit zijn taken ten dienste van zijn klanten en de

Elia is bovendien talrijke initiatieven blijven nemen met

gemeenschap te vervullen in een sereen reglementair en

het oog op de totstandkoming van de interne energie-

politiek kader dat bovendien stimulerend werkt. Het be-

markt: de installatie van dwarsregeltransformatoren op

lang van de elektriciteitsnetten in het raam van de duurza-

de Noordgrens om de veilige exploitatie van het net te

me ontwikkeling werd op het Europese voorplan geplaatst

waarborgen wanneer de grensoverschrijdende stromen

door Voorzitter Barosso en door President Obama in de

exponentieel toenemen, met name ten gevolge van de

Verenigde Staten. Dat is niet toevallig. Zij hebben immers

invoering van de intraday toewijzingsmechanismen met

de sleutel in handen voor een efficiënte, competitieve en

Frankrijk, de interconnectieprojecten met Groot-Brittannië

duurzame elektriciteitsvoorziening voor iedereen.

en Duitsland, de verdere versterking van de interconnecties met de buurlanden, de ontwikkeling van de pentalaterale marktkoppeling – met als bekroning de keuze door alle betrokkenen van het algoritme dat door Belpex werd ontwikkeld, de oprichting van CASC-CWE, de gemeenschappelijke dienstenonderneming van alle netbeheerders in Centraal-West-Europa, de oprichting, samen met het Franse RTE, van Coreso, het eerste regionaal technisch coördinatiecentrum, … Elia mag al deze projecten en initi-

Ronnie Belmans Voorzitter van de Raad van bestuur

atieven op zijn naam schrijven. De benoeming van Daniel Dobbeni tot voorzitter van ENTSO-E (European Network of Transmission System Operators for Electricity), de nieuwe vereniging van Europese

netbeheerders

die

is

samengesteld

uit

de

Elia — Jaarverslag 2008 3

Daniel Dobbeni, voorzitter van het Directiecomité

Voor woord Voorwoord van de voorzitter van het Directiecomité 2008 blijft in ons geheugen gegrift als het jaar van de

is hiervan een voorbeeld. De toename van de uitwisse-

grote tegenstelling tussen de eerste drie trimesters en het

lingsvolumes die via de energiebeurs Belpex worden ver-

laatste trimester. De eerste drie trimesters werden onder

handeld, heeft nog maar eens de toegevoegde waarde van

meer gekenmerkt door een hoge inflatie als gevolg van

de trilaterale koppeling van deze drie markten bewezen.

de aanhoudende vraag in alle economische sectoren, en

Haar uitbreiding met Duitsland en het Groothertogdom

het laatste trimester werd overschaduwd door de enorme

Luxemburg stelt ook opmerkelijke resultaten in het voor-

financiële en economische crisis waaraan geen enkel land,

uitzicht op het gebied van de integratie van de markten

geen enkele industrietak of handelsonderneming ont-

van Centraal-West-Europa (Central West Europe – CWE).

snapt. In deze toch wel uitzonderlijke omstandigheden is

De maatregelen die in samenwerking met de distributie-

de Elia groep dit jaar van start gegaan met het meerja-

netbeheerders worden genomen voor de aansluiting van

rige stimulerende reguleringsmechanisme voor de periode

de gedecentraliseerde productie-eenheden, maken deel

2008-2011.

uit van de concrete ondersteuning van Elia aan de duur-

Elia is in 2008 er opnieuw in geslaagd om een uitstekende

zame ontwikkeling binnen de drie Belgische regio’s.

betrouwbaarheid op het vlak van de elektriciteitsbevoorrading voor onze industriële klanten en de hele gemeenschap te waarborgen. Dat hebben we ongetwijfeld onder meer te danken aan de inspanningen die we leveren op het vlak van de vervangings- en preventieve onderhoudsprogramma’s van onze installaties en de permanente opleiding van ons personeel. Het investeringsprogramma om ons net te versterken en verder uit te bouwen, hebben we overeenkomstig onze verbintenissen gerealiseerd. De drie officiële inhuldigingen die we in Wallonië, Brussel en Vlaanderen onder de bescherming van de drie bevoegde ministers konden organiseren, zijn daarvan een duidelijk bewijs. De talrijke en efficiënte acties die we realiseren ten gunste van de ontwikkeling van de markt worden steeds belangrijker gezien de verdere liberalisering van de interne markt en de druk op de energieprijzen. De start van de intradaymarkt voor de transmissiecapaciteit met Frankrijk


Op internationaal niveau werd de coördinatie tussen de Europese netbeheerders op verscheidene vlakken versterkt. Elia was daarbij altijd een stuwende kracht. Onze experten hebben de fundamenten gelegd voor de oprichting van de gemeenschappelijke dienstenonderneming CASC-CWE met de netbeheerders van de vijf betrokken landen. Slechts enkele maanden na de oprichting werden de eerste gezamenlijke capaciteitstoewijzingen op alle interne grenzen van deze regio met succes gerealiseerd. Samen met onze Franse collega RTE hebben we eveneens Coreso opgericht. Dit is het eerste gemeenschappelijke regionaal technisch coördinatiecentrum van verschillende TNB’s, dat tot doel heeft de operationele veiligheid van het Europese net te verbeteren. De Britse collega-transmissiennetbeheerder National Grid zal zich aansluiten bij Coreso en de Duitse transmissienetbeheerder Vattenfall Europe Transmission, waarmee we bovendien een samenwerkingsovereenkomst hebben ondertekend, toonde vanaf de bekendmaking van het project interesse.

Intern werd onze organisatie herzien om de efficiëntie-

ontwikkeling geen rechtstreekse impact heeft op de gere-

doelstellingen op het gebied van operational excellence te

guleerde winst van Elia, moet ze met bijzondere aandacht

bereiken. Zo werd ons engineeringbureau geïntegreerd in

worden gevolgd om de forse stijging van onze interestlas-

een nieuwe dochteronderneming, Elia Engineering, die in-

ten zoveel mogelijk te beperken in het voordeel van onze

staat voor het beheer van de expertise en de technische

klanten.

opleidingen van de hele groep.

In dit verband hebben we in het laatste trimester van 2008

De aanpassing van ons mission statement en de lancering

een aantal maatregelen genomen die tot doel hebben onze

van een opmerkelijke campagne om onze naambekendheid

kosten verder te beperken en de prioriteiten van ons in-

te vergroten, waren bedoeld om onze ambities bekend te

vesteringsprogramma opnieuw te evalueren. Deze maat-

maken en ons imago te verbeteren. Hiermee speelden we

regelen moeten de ontwikkeling van het net aan te passen

in op een verzoek van onze stakeholders: klanten, regule-

aan de evolutie van de industriële en commerciële acti-

rende instanties, politieke wereld, medewerkers… Dit is het eerste jaar waarin meerjarentarieven worden gehanteerd, die onze klanten een stabiele transportprijs voor een termijn van vier jaar bieden. We realiseerden tevens de ons door de CREG opgelegde efficiëntieverhoging, een inspanning waar al onze klanten baat bij hebben, evenals het bijkomende streefdoel van de door onze aandeelhouders verwachte kostenverlaging. Dit resultaat heeft van alle betrokkenen meer inspanningen gevergd dan verwacht omdat de inflatie een flink stuk hoger bleek te liggen dan de prognoses van het federaal Planbureau die

viteiten van onze klanten. Daarbij mogen we onze doelstellingen betreffende de betrouwbaarheid en de kwaliteit van de elektriciteitsvoorziening in het land niet uit het oog verliezen. Via deze aanpak willen wij de gevolgen van de economische en financiële crisis voor onze toekomstige tarieven beperken; dit moet er terzelfder tijd toe bijdragen dat wij de ondernemingen en de gemeenschap, zodra dit mogelijk is, proactief zullen kunnen blijven ondersteunen, zodra de economische heropleving op gang komt. Al onze teams hebben zich ertoe verbonden om deze uitdaging in 2009 én in de verdere toekomst aan te gaan.

wij voor het bepalen van onze transmissietarieven hadden gebruikt. Daarenboven waren we door de financiële crisis genoodzaakt om onze pensioenfondsen te herfinancieren. Deze financiële en economische crisis was ook voelbaar door een significante daling van de energievolumes die door onze industriële klanten op het Elia-net worden afgenomen. Dit leidde tot een daling van onze inkomsten die pas vanaf de tweede regulatoire periode van vier jaar

Daniel Dobbeni Voorzitter van het Directiecomité

in onze tarieven kan worden doorgerekend. Hoewel deze


Vooruit zichte n e n uitdaginge n

Het komende jaar zal in het teken staan van de interne energiemarkt, de duurzame ontwikkeling en een oordeelkundige aanpak van de financiële en economische crisis om het economische herstel, zodra de eerste tekenen daarvan zichtbaar worden, te ondersteunen en te stimuleren.

De opdracht van CASC-CWE, de gemeenschappelijke dienstenonderneming van de transmissienetbeheerders van de Centraal-West-Europese regio, wordt verruimd: zij zal voortaan ook instaan voor de maandelijkse en dagelijkse veilingen. Coreso, het regionaal technisch coördinatiecentrum dat door RTE en Elia werd opgericht, zal op kruissnelheid komen en nieuwe partners zullen aansluiten. ENTSO-E, de nieuwe vereniging opgericht door 42 transmissienetbeheerders uit 34 Europese landen, start met haar activiteiten en zal de eerste concrete maatregelen uitwerken om de uitvoering voor te bereiden van het 3de pakket maatregelen inzake de interne energiemarkt.


Elia zal deze maatregelen actief steunen. Daartoe zal het bedrijf zijn bilaterale projecten voortzetten, die meer bepaald betrekking hebben op de toekomstige realisatie van nieuwe interconnecties met GrootBrittannië en Duitsland, de versterking van zijn interconnectielijnen met Frankrijk en het Groothertogdom Luxemburg. De industriële indienststelling van de dwarsregeltransformatoren die in 2008 werden geplaatst, zal een veilig beheer van het Belgische net mogelijk maken ondanks het feit dat de onvoorspelbaarheid van de elektriciteitsstromen die door ons net vloeien, voortdurend toeneemt.

Er zal bijzondere aandacht worden besteed aan de netversterkingsprojecten in verschillende regio’s van ons land. Zo worden aanzienlijke investeringen in het vooruitzicht gesteld voor de economische ontwikkeling van de Antwerpse haven, alsook voor de aansluiting van offshore windmolenparken in de kuststreek en de aansluiting van nieuwe productie-eenheden en onshore windmolens in Wallonië.

Vermits voor 2009 een verdere daling van de uitwisselingsvolumes en een stijging van de financiële lasten worden voorspeld, zal een nauwgezet beheer van de kosten en de investeringsuitgaven in 2009 aan de orde zijn. Zo kan Elia op proactieve wijze zijn klanten en de gemeenschap ondersteunen, zodra het herstel zich zal aandienen.


2008 in een oogopslag

0 6 / 0 2 / 0 8

2 0 / 0 2 / 0 8

Elia en National Grid overwegen de aanleg van

Het aantal intraday gates op de interconnectie

een nieuwe interconnector tussen België en het

Frankrijk-België wordt verhoogd tot twaalf.

Verenigd Koninkrijk.

0 9 / 0 5 / 0 8 Elia en Vattenfall Europe Transmission ondertekenen een samenwerkingsovereenkomst om bij te dragen tot de bevoorradingszekerheid, de integratie van hernieuwbare energiebronnen en de marktontwikkelingen in Europa.

3 0 / 0 6 / 0 8 De aansluiting van het zeewindmolenpark van Belwind op het Elia-net is contractueel geregeld.

0 3 / 1 0 / 0 8 De zeven netbeheerders van de Centraal-West-Europese regio, meer bepaald uit de Benelux, Duitsland en Frankrijk, richten CASC-CWE (Capacity Allocation Service Center – Central West Europe) op in Luxemburg.


J a a r

2 0 0 8

Er heeft zich geen belangrijke gebeurtenis voorgedaan na de sluitingsdatum van het boekjaar.

0 3 / 0 4 / 0 8 Op het Belgische net wordt een recordvolume voor import genoteerd van 3500 MW tussen 11 uur en ‘s middags.

0 5 / 0 6 / 0 8 Een jaar na de ondertekening van de intentieverklaring boeken de partners uit de Centraal-West-Europese regio significante vooruitgang op weg naar een geïntegreerde Europese elektriciteitsmarkt.

0 5 / 0 9 / 0 8 RTE en Elia maken hun voornemen bekend om samen een coördinatiecentrum op te richten om de elektrische veiligheid van de Centraal-West-Europese regio te verhogen.

1 9 / 1 2 / 0 8 42 transmissienetbeheerders uit 34 landen richten ENTSO-E (European Network of Transmission System Operators for Electricity) op. Daniël Dobbeni wordt als voorzitter gekozen.


P.12

P.13

P.14

Onze klanten:

Informatie op volledig

Veiligheid

onze voornaamste zorg.

transparante wijze delen.

van de werknemers.

E

p m

e i h t a

Openstaan voor de andere en luisteren naar zijn gevoelens en mening, bereid zijn om de ander te begrijpen en toch zijn eigenheid bewaren.

P.16

P.17

P.19

De permanente opleiding,

Elia kan de technische scholen

Van bij zijn oprichting was het voor Elia

doorheen de loopbaan, van al zijn

en universiteiten een belangrijke

belangrijk om zijn missie ten dienste

medewerkers is een essentieel

meerwaarde bieden.

van de bevoorradingszekerheid en de

onderdeel van de aanpak van Elia.

elektriciteitsmarkt ook te vertalen in een sociaal engagement.

Empathie:

Elia voert een permanente dialoog met de verschillende groepen actoren die bij zijn activiteiten betrokken zijn Weten wat de behoeften en eisen van elk van deze groepen zijn, erop anticiperen en er rekening mee houden bij iedere stap die de onderneming neemt: dat is de weg die Elia wil volgen.

D

eze bereidheid komt uiteraard tot uiting binnen het bedrijf zelf, tegenover alle werknemers van de Elia groep, maar ook buiten Elia, ten aanzien

van onze klanten, onze aandeelhouders,de potentiële investeerders, de overheden waarmee we samenwerken, de

omwonenden van onze projecten, studenten die interesse tonen voor onze activiteiten, …om slechts de voornaamste belanghebbenden te noemen.

Users’ group: een platform voor informatie-uitwisseling en discussie Zo hebben onze klanten de mogelijkheid om hun stem te laten horen binnen de Users’ Group, een platform voor de uitwisseling van informatie tussen vertegenwoordigers van alle groepen marktspelers – industriële klanten, distributie-

Onze klanten: onze voornaamste zorg

netbeheerders, producenten, regulatoren, de administratie

De commerciële dienst vormt de hoeksteen van de relatie

naderbij worden bestudeerd in de werkgroepen. Nieuwe pro-

tussen Elia en zijn klanten. De key account managers func

ducten, marktmechanismen, toewijzing van capaciteit op de

tioneren als “interfaces” en treden op als “ambassadeurs” van

grenzen, … zijn enkele van de thema’s die in deze context aan

het bedrijf. Hiervoor steunen zij op hun grondige kennis van

bod zijn gekomen.

het net en de elektriciteitsmarkt enerzijds en hun betrokkenheid bij de omgeving van de klant anderzijds. Verscheidene specifieke acties zijn erop gericht de dialoog tussen alle spelers op de elektriciteitsmarkt te bevorderen.


Energie, … Belangrijke thema’s worden hier besproken vooraleer ze van

Voor al onze vergunningsdossiers zijn talrijke ontmoetingen met regionale en gemeentebesturen voorzien. Communicatie is zeer belangrijk. Ze is nodig om onze boodschap efficiënt en assertief over te brengen en het goede verloop van onze projecten te waarborgen. Hoewel we jammer genoeg niet altijd met open armen worden ontvangen, proberen we telkens om ons standpunt voor te stellen en zo goed mogelijk te laten aanvaarden.

Valérie Jadot, Manager Permits

Klantendag: de gelegenheid bij uitstek om standpunten en informatie uit te wisselen Elia organiseert elk jaar een speciale dag waarop alle klanten worden uitgenodigd. Op de editie van 2008 waren ongeveer 120 deelnemers aanwezig. Het was een gelegenheid om dieper in te gaan op een brede waaier van thema’s, zoals de nieuwigheden en aanpassingen op het vlak van de producten (aansluitings- en toegangscontracten, telecommunicatienet, metering, …), de tools die voor het netbeheer worden gebruikt, de eerste resultaten na de indienstneming van de dwarsregeltransformatoren, de ontwikkelingsplannen voor het Belgische net en hun ontwikkeling in het licht van de ini-

Informatie op volledig transparante wijze delen

tiatieven inzake hernieuwbare energie, projecten met een in-

Dankzij zijn centrale rol op de energiemarkt beschikt Elia over

ternationale dimensie, … De klantendag biedt de deelnemers

een grote hoeveelheid informatie die het in alle openheid met

ook de mogelijkheid om nieuwe contacten te leggen.

de andere marktactoren deelt.

Elia heeft in 2008 ook een informatiesessie voor de bedrijfs-

De website van Elia, die zowel “real time” als “historische”

federaties georganiseerd. Het initiatief werd zeer op prijs

marktgegevens bevat, is een waardevolle bron van informatie

gesteld door de deelnemers, die in het kader van hun be-

die voor alle partijen die bij de elektriciteitsmarkt betrokken

roepsactiviteiten graag, meer wilden vernemen over de ont-

zijn relevante informatie ter beschikking stelt, die nuttig is

wikkeling van de elektriciteitsmarkt in België en in Europa.

om hun handelsactiviteiten adequaat uit te oefenen. Verbruik, productie, het opheffen van onevenwichten, fysische en marktinformatie over het gebruik van de interconnecties, investeringsprojecten, onbeschikbaarheden van netelementen, enz. zijn enkele voorbeelden van rubrieken die op de internetpagina’s van Elia terug te vinden zijn. Bij de publicatie van deze informatie wordt uiteraard rekening gehouden met alle bepalingen inzake vertrouwelijkheid waaraan de beheerder van het transmissienet voor elektriciteit zich dient te houden. Daarnaast publiceert Elia elke maand “Elia News”, een elektronische nieuwsbrief waarin de belangrijkste informatie over de activiteiten van de onderneming wordt samengevat. Al wie meer wil weten over de onderneming, kan zich op deze news letter abonneren.


Van links tot rechts en van boven naar onder: Daniel Dobbeni, Jacques Vandermeiren, Jan Gesquière, Markus Berger, Roel Goethals, Frank Vandeberghe en Hubert Lemmens

Personeel De dialoog met de omwonenden: openheid troef Op 31 december 2008 telde de Elia groep 1 231 werknemers, Elia doet al het mogelijke om de omwonenden van zijn installaties te informeren over belangrijke gebeurtenissen en hun gevolgen, zowel bij ontwikkelingsprojecten en onderhoudswerkzaamheden als bij noodinterventies.

waarvan 233 bij Elia System Operator, 812 bij Elia Asset en

186 bij Elia Engineering. In 2008 heeft Elia heeft 115 medewerkers aangeworven met een contract voor onbepaalde duur (115 in 2007) en 8 personen met een contract voor bepaalde duur (30 in 2007).

De aanwezigheid van vertegenwoordigers van Elia op informatievergaderingen voor het publiek of overheden, een permanent bereikbare hulplijn via de regionale technische secretariaten in Brussel, Merksem en Namen, gratis metingen van magnetische velden op verzoek van de omwonenden van onze installaties, een contactadres [email protected] voor de vragen van het publiek,... zijn slechts enkele voorbeelden van de aandacht die Elia besteedt aan de omwonenden van zijn installaties, de overheden en alle anderen die meer informatie over de onderneming wensen.

Nieuwe benaming voor ons engineeringfiliaal Bel Engineering draagt sinds 3 november 2008 de naam Elia Engineering. Deze verandering gaat gepaard met de overdracht van de expertiseactiviteiten en de technische opleidingen voor de hele Elia groep. Dankzij deze naamsverandering zal het engineeringbureau, dat verantwoordelijk is voor investeringsprojecten, onderzoek en de indienstneming van uitrus-

Alle aanvragen die wij in 2008 langs deze weg ontvingen heb-

tingen, mee de initiatieven kunnen genieten die Elia een heel

ben een nauwkeurig antwoord gekregen. Daarnaast worden

jaar lang heeft genomen om de bekendheid en de zichtbaar-

elk jaar nog eens ongeveer 50 000 vragen behandeld door

heid van de Elia groep voor de buitenwereld te vergroten.

de regionale technische secretariaten, die zich engageren om deze zo snel mogelijk te beantwoorden.

Veiligheid van de werknemers De veiligheid van de eigen medewerkers en van het personeel van onze contractors is een absolute prioriteit. De veiligheidsresultaten tonen aan dat Elia tot de meest veilige industriële ondernemingen in België en in Europa behoort. Dit wijst erop dat de aangehouden inspanningen om zowel de intrinsieke veiligheid van de installaties als de werkprocedures en methodes te verbeteren, loont en moet worden voortgezet. Om enerzijds na te gaan of de veiligheidsprocedures en instructies correct begrepen en toegepast worden en anderzijds een efficiënte terugkoppeling van de ervaringen te waarborgen,


Frequentiegraad

Ernstgraad

2005

2006

2007

2008

2005

2006

2007

2008

10,0

8,0

2,7

5,1

0,10

0,18

0,03

0,10

Hoofdzetel

1,4

2,6

0,0

2,7

0,00

0,05

0,00

0,03

Service Area Noord

8,7

14,6

2,8

5,8

0,08

0,26

0,02

0,12

30,9

17,5

11,3

14,2

0,02

0,31

0,15

0,35

6,8

3,3

0,0

0,0

0,05

0,13

0,00

0,00

Elia

Service Area Zuid Elia Engineering

werden in 2008 120 veiligheidsaudits uitgevoerd. Een aantal

Filmfragmentjes op het intranet die op een uitnodigende

van de vaststellingen tijdens deze audits hebben ondertussen

manier deden stilstaan bij de oorzaken die tot ongeval-

tot concrete verbeteringen geleid.

len leiden en hoe ze te vermijden.

Om de veiligheidsresultaten te bestendigen, nog te verbeteren en te borgen over een langere periode, werden in 2008 maatregelen genomen om een duurzame gedragsverandering tot stand te brengen op het gebied van de perceptie van het risico dat samenhangt met de complexe technische activiteiten die de netbeheerder moet uitvoeren. Hiertoe zijn er o.a. twee veiligheidsweken opgezet (van 5 tot 9 mei en van 8 tot 12 september) met verschillende activiteiten. Aan de doelgroepen aangepaste veiligheidstime-outs doorheen alle departementen en directies waarin dieper op de mechanismen die tot een ongeval leiden en op de

Middagontmoetingen rond ergonomie in de kantooromgeving. Info rond veilig manueel verplaatsen van lasten en een informatiecampagne hierrond. Kennismakingssessies over het thema “levensreddende handelingen” Een veiligheidsfotowedstrijd die moet bijdragen tot de sensibilisering binnen de groep. Naast een vast agendapunt in de equipes, werd veiligheid ook op lokaal niveau het onderwerp van trimestriële veiligheidtoolboxmeetings in de services centers.

risico-herkenning werd ingegaan. Dit gebeurde zowel voor de “terreinmensen” als voor de personen die in een kantooromgeving werken.

Evolutie ernstgraad en frequentiegraad van de groep Elia 2005-2008 12 2005 10

Frequenciegraad

2006 8 6 2008 4 2007 2

0 0,2

0,1

0,0

Ernstgraad


Contractors

met de activiteiten en het werkkader van de onderneming en

Op basis van een project dat in 2008 werd afgerond, zijn

opbouw van hun professioneel netwerk.

we erin geslaagd onze criteria voor de selectie, uitsluiting en schorsing van contractanten op basis van het aspect veiligheid te verstrengen. Deze criteria zijn vervolgens in het aankoopproces geïntegreerd, waarbij er uiteraard voor gezorgd werd dat hun impact op de voorgestelde prijs beperkt bleef.

Aanwervingen In 2008 werden 123 nieuwe medewerkers bij Elia aangeworven, om aan de aanwervingsbehoeften te kunnen voldoen, deels om voor de opvolging te zorgen van werknemers die met pensioen of in uitstap gegaan zijn, deels om nieuwe functies in te vullen die werden gecreëerd in de context van de liberalisering en internationalisering van de elektriciteitsmarkt. Het personeelsbestand van Elia bestaat voor meer dan een

leren ze elkaar ook kennen, om een start te geven aan de

Voor jonge kaderleden is er het programma ‘Campus Elia’, dat de verscheidene facetten en processen van de onderneming verduidelijkt. Het programma wordt afgerond met de studie van een “business case” waarvan het scenario ontleend is aan een reële situatie. De deelnemers moeten een oplossing zoeken in groepjes. De resultaten worden voorgesteld en vervolgens besproken met de CEO en leden van het directiecomité.

Kennisoverdracht Vanaf november 2008 werden de knowhow en het knowledge management voor de uiteenlopende technische disciplines, samen met het technische opleidingscentrum (Education Center) gecentraliseerd binnen Elia Engineering. Dit moet leiden tot een efficiënter en coherent beheer van de verschil-

derde uit jongeren die zijn aangeworven na de oprichting van

lende strategische kennisdomeinen die de onderneming moet

Elia. Het aantal werknemers met meer dan tien jaar anciën-

waarborgen om haar professionele expertise voor de toe-

niteit is geleidelijk gedaald van 68% in 2002 tot 63% in 2008.

komst te vrijwaren en verder uit te bouwen in een omgeving

Bij Elia zijn ongeveer 17% van de personeelsleden vrouwen.

die voortdurend evolueert.

Menselijk kapitaal continu verbeteren

Top Employer 2009 Zoals in 2007, nam Elia ook in 2008 deel aan de CRF enquête

De permanente opleiding, doorheen de loopbaan, van al zijn

Top Employers, en wat het label ‘Top Employer 2009’ ople-

medewerkers is een essentieel onderdeel van de aanpak van

verde. Voor Elia betekent het Top Employer 2009 label – dat

Elia, dat een efficiënte en professionele dienstverlening aan

werd toegekend aan 42 Belgische ondernemingen – een extra

de klanten nastreeft. Naast de gebruikelijke training ‘on the job’, biedt Elia zijn me-

troef om zich op de arbeidsmarkt kenbaar te maken als een voortreffelijke werkgever.

relevante technische kennis en taalcursussen tot opleidingen

Partner van het onderwijs

om gedrags- en sociale competenties en andere vaardighe-

Elia kan de technische scholen en universiteiten een belang-

den verder te ontwikkelen.

rijke meerwaarde bieden door de leerlingen in de praktijk te

dewerkers een gevarieerd opleidingsaanbod, gaande van alle

Bijzondere aandacht wordt daarbij besteed aan nieuwe medewerkers. Gedurende het eerste jaar in de onderneming krijgen zij een opleidingsprogramma dat erop is toegespitst hun integratie in de onderneming te vergemakkelijken. Via een eerste introductiedag en een Lighting Day, maken ze kennis


laten kennismaken met de uiteenlopende disciplines van het transmissienetbeheer. Een zeer gewaardeerde leerervaring voor de leerlingen en een opportuniteit voor Elia om deze jongeren als potentiële werkkrachten aan te trekken. Elia zet voor de technische scholen een didactisch project op

Samenstelling personeel Elia groep op 31 december 2008 Mannen

Vrouwen

Totaal

Voltijdse equivalenten

7

0

7

7

Kaderleden

368

61

429

408,8961

Bedienden

649

146

795

718,1358

1 024

207

1 231

1 134,0319

Directie

Totaal

dat hen meer uitleg verstrekt over de vele aspecten van het

domein van de hoogspanning. Dit gebeurt onder begeleiding

vakgebied “hoogspanning” en het beheer van het transmis-

van specialisten van Elia.

sienet. In 2008 werd een didactische brochure opgesteld en aan de scholen bezorgd.

De deelname omvat het bezoek aan een hoogspanningsstation en de uitwerking van een project dat in rechtstreeks verband

Technical Education Trophy

staat met de hoogspanningstechnologie en de activiteiten van

In het schooljaar 2007-2008 organiseerde Elia voor het eerst

voor de realisatie. De verschillende projecten worden voorge-

de Elia Technical Education Trophy. Deze wedstrijd richt zich

steld in aanwezigheid van de leden van het directiecomité.

tot leerlingen van het laatste jaar secundair technisch onderwijs, uit de afdelingen elektriciteit, elektromechanica en elektronica. Via een schriftelijke proef werden uit elke gemeenschap de

Elia. De school ontvangt van Elia een financiële ondersteuning

Jobbeurzen Ook in 2008 bleken jobbeurzen een zeer nuttig instrument voor de rekruteringsacties van Elia. Naast de twee grote job-

tien beste klassen geselecteerd. Zij konden zich in 10 prak-

beurzen, Talentum in het voorjaar en Career Launch in het

tische en theoretische proeven met elkaar meten tijdens een

najaar, heeft Elia ook deelgenomen aan de belangrijkste jobe-

spannende en sportieve wedstrijd. Het werd voor alle deel-

vents georganiseerd door universiteiten en hogescholen.

nemende scholen een boeiende ervaring, waarvan ook de leerkrachten het pedagogische niveau sterk waardeerden. Bij de scholen van de Vlaamse gemeenschap werden de leerlingen van het Scheppers Instituut Herentals de winnaars; bij

Aanwezigheid in de universiteiten en hogescholen

de Franstalige Gemeenschap ging de eerste prijs naar het

Elia-specialisten nemen geregeld deel aan vormingsprojecten

Institut Saint-Laurent uit Herstal.

en -initiatieven van universiteiten en hogescholen en zijn als

Beide winnende teams werden gelauwerd tijdens de inhuldigingsplechtigheid van het Education Center op 7 mei 2008,

sprekers te gast op symposia en seminaries die worden georganiseerd door universiteiten en hogescholen.

door een vertegenwoordiger van de minister van Onderwijs

Zo heeft Elia in 2008 als sponsor zijn steun verleend aan de

van de Franse gemeenschapsregering.

Belgian BEST Engineering Competition (beBEC), een wed-

Bedrijfsbezoeken

of

strijd in het kader van BEST (Board of European Students

Elia organiseert geleide bezoeken, bestaande uit een algemene voorstelling, gevolgd door een bezoek aan een controle-

Technology)

tussen

teams

van

ingenieursstudenten

uit verschillende disciplines en afkomstig van 6 Belgische universiteiten.

center en aan een hoogspanningsstation. Tijdens zo’n bezoek

Ook de BEST wintercourse, voor ingenieursstuddenten uit heel

kunnen de deelnemers zich een beeld vormen van de activi-

Europa, mocht op een passende deelname van Elia rekenen.

teiten van de netbeheerder. In principe gaan deze bezoeken door in de Elia-site in de Brusselse havenzone, waar ook het Elia Education Center is gevestigd.

Elia Challenge Elk jaar kan een aantal technische scholen in aanmerking ko-

Stages Elia heeft een beleid opgezet dat toelaat om stages te organiseren voor de laatstejaarsstudenten van hogescholen en universiteiten. Tijdens deze stages leren de studenten de onderneming en de werksfeer kennen; vaak is een stage dan

men om zijn studenten een eindwerk te laten uitvoeren in het


ook een opstapje om er vervolgens als medewerker aan de slag te gaan.

Brandingcampagne Met het oog op de nieuwe internationale context en de talrijke

Inhuldiging Education Center Het Education Center, dat instaat voor de technische opleidingen van de medewerkers van de onderhoudsdiensten, werd in verschillende fasen in 2007 operationeel in dienst genomen. Het project was gespreid over 4 jaar. Nadat ook het sluitstuk, het hoogspanningsstation Edison, bestemd voor de praktische training en opleiding van de verschillende disciplines, met name hoogspanning, laagspanning en power links, volledig in gebruik was, mocht een officiële inhuldiging niet

uitdagingen waaraan Elia het hoofd moet bieden, is het vandaag van fundamenteel belang om een positief imago uit te dragen tegenover de verschillende stakeholders en belanghebbenden. Elia moet zich op de arbeidsmarkt kunnen positioneren als een dynamische en toekomstgerichte werkgever om nieuwe werknemers te blijven aantrekken. Dit is absoluut noodzakelijk om de doeltreffendheid en de kwaliteit van de dienstverlening in stand te kunnen houden. Om onze projecten voor de versterking en de uitbreiding van

uitblijven. Minister van de Brusselse gewestregering Evelyne

het net in het belang van onze klanten en de markt tot een

Huytebroeck was bereid de academische zitting op 7 mei 2008

goed einde te brengen, moeten we op het vertrouwen van om-

met haar aanwezigheid te vereren. Minister Huytebroeck ont-

wonenden en overheden kunnen rekenen. Dit is een essentiële

hulde die dag ook een gedenkplaat ter gelegenheid van de

voorwaarde om, door middel van een constructieve dialoog, tot

eerstesteenlegging van het gebouw waar zowel het regio-

de meest geschikte oplossingen te komen.

nale als nationale controlecentrum al worden ondergebracht. Dit gebouw ontving een onderscheiding van het Brussels Instituut voor Milieubeheer als “Voorbeeldgebouw op het vlak van energiebeheer”.

Als beursgenoteerde onderneming moet Elia ook het vertrouwen van de huidige en potentiële investeerders kunnen genieten om over voldoende kapitaal te beschikken voor de verdere duurzame ontwikkeling van zijn activiteiten als beheerder van het transmissienet voor elektriciteit. De burgers vertegenwoordigen een belangrijke groep die recht heeft op duidelijke informatie over Elia in zijn hoedanigheid van transmissienetbeheerder voor elektriciteit, zijn functie en activiteiten. Met het oog hierop besliste de groep om voor het grote publiek een uitgebreide bekendheidscampagne te organiseren, zowel in dagbladen als via de belangrijkste radiozenders. Deze actie, die op 8 september 2008 van start ging, bestond uit twee luiken. In de volgende jaren zullen gelijkaardige initiatieven worden genomen. Het centrale thema in deze campagne was het transport van een reuzenstekker, als metafoor voor de transmissie van elektriciteit die dag en nacht door de professionals van Elia wordt verzekerd. Een sterk en verrassend beeld dat tot doel had de nieuwsgierigheid van de lezer op te wekken en hem ertoe aan te zetten op zoek te gaan naar meer informatie over het bedrijf. Op basis van de positieve resultaten die met


Men kan stellen dat “veiligheid” als een rode draad aanwezig is binnen de hele Elia groep. Daarom is het belangrijk dat mijn collega’s en ik empathie kunnen opbrengen bij het uitoefenen van onze job zodat wij ons kunnen inleven in het denkvermogen van de verschilldende partijen. Het wettelijke kader is steeds een belangrijk luik binnen Safety, maar wanneer er een nieuwe procedure of instructie wordt geschreven of bij het geven van opleidingen of adviezen is het voor mij van even groot belang dat wij ons als medewerkers van Safety kunnen verplaatsen in de denkwereld van de interne en externe klanten. Zonder empathie praat je langs elkaar heen of bestaat het risico op meningsverschillen.

Hendrik Meert, Adjunct preventieadviseur

de campagne werden behaald, zullen in de loop van de komende jaren gelijkaardige acties worden ondernomen.

Elia Fonds: ontdekking en verwondering Van bij zijn oprichting was het voor Elia belangrijk om zijn missie ten dienste van de bevoorradingszekerheid en de elektriciteitsmarkt ook te vertalen in een sociaal engagement. Daartoe werd een samenwerkingsverband opgezet met de Koning Boudewijnstichting, een partner die perfect aansloot bij de zienswijze van Elia, aangezien haar motto “Samen werken aan een betere samenleving” luidt. In samenwerking met de deskundigen van de Koning Boudewijnstichting werd de doelstelling van het Elia Fonds gedefinieerd. De doelgroep van het Fonds is in de eerste plaats personen met verminderde mobiliteit in de ruime zin van het woord: mensen met een mentale, motorische of sensoriële handicap, bejaarden, gezinnen met jonge kinderen, … Het Fonds is gericht op initiatieven die meer willen bieden dan de basisvoorzieningen waarin de maatschappij en de overheid idealiter zouden moeten voorzien, daarbij de nadruk leggend op verwondering en ontdekking. Daarom steunt het Elia Fonds projecten die toeristische, culturele en sportieve vrijetijdsactiviteiten op een transparante en niet-discriminerende manier toegankelijk maken voor personen met een beperkte mobiliteit, op dezelfde manier als dat voor anderen het geval is. Vanuit een streven naar transparantie en objectiviteit heeft Elia het beheer van dit Fonds, dat jaarlijks 250 000 euro ontvangt, toevertrouwd aan de Koning Boudewijnstichting. Deze organisatie heeft de jury van deskundigen samengesteld, wiens taak het is om jaarlijks de winnende projecten te selecteren. In 2008 selecteerde de jury 21 projecten waarvan het merendeel gericht is op de integratie van personen met een

Elia Fonds - Projecten 2008 Het Sportimonium Anders Bekeken: vzw Sportmuseum Vlaanderen – Hofstade-Zemst L’Accessible Etoile: vzw Maison du Tourisme du Pays de la Forêt d’Anlier – Neufchâteau Art in the Dark: vzw Blindenzorg Licht en Liefde – Jabbeke-Varsenare Amusons-nous ensemble! vzw Badje – Sint-Gillis Echt inclusief!: vzw KVG vrijetijdswerking Antwerpen – Antwerpen-Borgerhout Samen assistentiehonden vormen: vzw Canimôme – Walhain-Tourinnes-Saint-Lambert Kunstenfestival Doen! 2009: vzw Vereniging personen met een handicap – Brussel Alle camera’s op jou gericht: vzw Mentor – Kortrijk Klimclusief: vzw Jeugddienst Sjalom Club “Tous à bord!”: vzw Génération nouvelle – Soignies Boccia- en Fietsclub voor personen met een motorische handicap: vzw Avalon – Buggenhout Les malles aux 1000 sens: vzw Horizon 2000 – Charleroi Kweekvijver voor organisatietalent: vzw VFG-Jong Oost-Vlaanderen – Gent-Zwijnaarde Paardrijden voor dove kinderen en jongeren: vzw Collectif Recherche et Expression – Sint-Lambrechts-Woluwe Bocciaspelers BC3 en hun sportmateriaal: vzw Landegem Sport – Gent-Mariakerke Voorstelling De Kleine Prins en de blauwe pony: vzw Les Rênes de la Vie – La Hulpe Het creëren van een “zit-o-meter”: WZC Sint-Antonius – Peer Projet Eléonore: vzw Ligue des Familles – Elsene Toegankelijke cultuur: Cultuurcentrum De Werft – Geel Samen op stap in de Vlaamse Ardennen: Wandelclub Comité 2000 Ename – Oudenaarde Ogen open en aan de slag!: UZ Gent – Gent

handicap.


a r ntwo e V o

P.22

P.26

Elia waakt permanent over het

In 2008 kreeg Elia van de Europese

evenwicht tussen enerzijds productie

Commissie een subsidie van twee

en invoer en anderzijds verbruik en

miljoen euro toegekend in het kader

uitvoer in zijn regelzone.

van de prioritaire projecten van het transeuropese energienet.

ord elijk heid Weten hoe belangrijk je taak is en ze dan ook goed uitvoeren met de nodige middelen en met aandacht voor de mensen, de organisatorische beperkingen en de resultaten.

P.27

P.28

P.36

Het vrijwaren van de

Elia voert op het gebied van

Elia ontwerpt en ontwikkelt projecten die de

betrouwbaarheid van het net en de

infrastructuurbeheer een beleid

integratie van hernieuwbare energiebronnen

bevoorradingszekerheid van alle

dat gericht is op het evenwicht

mogelijk maken, zowel op Europees

elektriciteitverbruikers in België is de

tussen vier fundamentele aspecten:

niveau (zie EWIS) als binnen het Belgische

topprioriteit voor Elia.

betrouwbaarheid, duurzame

grondgebied.

ontwikkeling, opening van de markt en economische optimalisering.

Onze verant woordelijkheid:

een zekere exploitatie van het Belgische elektrische systeem Elia waakt permanent over het evenwicht tussen enerzijds productie en invoer en anderzijds verbruik en uitvoer in zijn regelzone.

O

mdat elektriciteit niet in grote hoeveelheden kan

België mag zonder meer beschouwd worden als een van de

worden opgeslagen, moet de energie worden ge-

Europese landen met de beste elektriciteitsbevoorrading.

produceerd op het ogenblik waarop de verbruikers

haar nodig hebben. Het is daarom van wezenlijk belang dat

de hoeveelheden elektriciteit die in het net worden geïnjec-

Verbruik

teerd voortdurend en in real time in evenwicht zijn met de

In 2008 is het verbruik1 in de regelzone van Elia met 1% ge-

afgenomen of verbruikte hoeveelheden om een betrouwbare

daald van 88,9 TWh in 2007 tot 88 TWh in 2008. Algemeen

elektriciteitsvoorziening in ons land mogelijk te maken.

genomen waren de weersomstandigheden van 2008 nagenoeg identiek met die van 2007, met uitzondering van de

Bevoorradingszekerheid

winter met een iets langere koudeperiode. Tijdens het eerste

In 2008 is de bevoorradingszekerheid op een heel hoog peil

kend. Dat maakt dat voor de periode van januari tot septem-

gebleven, nog hoger dan het uitstekende peil in 2007.

ber een stijging van het verbruik met 1,4% werd opgetekend

• Het gemiddelde aantal onderbrekingen op het Elia-net per

trimester werd een lichte toename van het verbruik opgete-

tegenover dezelfde periode in 2007.

verbruiker (Average Interruption Frequency) bedroeg 0,08,

Tijdens het laatste trimester van 2008 waren daarentegen de

wat overeenkomt met één onderbreking per klant om de

gevolgen van de economische crisis op het verbruik merkbaar.

12 jaar.

In november 2008 werd een daling met 8,5% waargenomen

• De gemiddelde duur van de onderbrekingen bedroeg 38 minuten en 29 seconden. • Verdeeld over alle klanten bedroeg de gemiddelde onderbrekingsduur 3 minuten en 7 seconden per klant (Average Interruption Time), wat overeenkomt met een gemiddelde

ten opzichte van november 2007. In december 2008 daalde het verbruik nog verder met - 10,1% tegenover december 2007. De reden voor deze daling van het elektriciteitsverbruik ligt voornamelijk bij de industriële klanten. Bij de afnemers die

betrouwbaarheid van meer dan 99,999%.

1

erbruiksindicator: De verbruiksindex Elia dekt het grootste deel van het elektriciteitsverbruik in België. Deze omvat de volledige productie die op het Elia-net aangesloten is V alsook het saldo van de balans van de in- en uitvoer. Het deel van het verbruik dat rechtstreeks gevoed wordt door de productie die op de distributienetten is aangesloten, is niet in de index begrepen.


We zijn het aan al onze stakeholders verplicht om zorg te dragen voor hun belangen. Degelijk voorbereid zijn op een crisis, weliswaar rekening houdend met de beschikbare middelen en beperkingen, maakt daar deel van uit. Om dit te bereiken is het belangrijk om , gelet op de complexiteit en de talrijke betrokkenen, een gevoel van samenwerking te creëren. Alleen zo slagen we erin om éénieder zijn deel van de verantwoordelijkheid te laten nemen.

Filip Carton, Verantwoordelijke Emergency Plan

rechtstreeks op het Elia-net zijn aangesloten, werd in verge-

van de industriële klant of van de distributienetbeheerder. In

lijking met dezelfde periode in 2007 een daling met 14,6% in

vergelijking met 2007 heeft Elia een stijging met 24% van de

november en met 28,5% in december opgetekend.

lokale productie vastgesteld. Deze evolutie wijst op het toenemende belang van warmtekrachtkoppeling en windenergie

Verbruikspieken

in de Belgische energiemix.

Het hoogste verbruikspeil dat in 2008 op het Elia-net werd bereikt, werd bereikt op 16 januari tussen 17.45 uur en 18.00 uur en bedroeg 13 435 MW. Dit maximum ligt niet alleen lager dan de recordwaarde van 14 040 MW die op 17 december 2007 werd opgetekend, maar is ook lager dan de piek van 2006 (13 702 MW op 2 februari). Het laagste verbruik (6377.1 MW) werd op kerstdag gemeten (tussen 7.15 uur en 7.30 uur) en ligt eveneens iets lager dan de minimumwaarde van augustus 2007 (6464 MW).

Nettoafname van het net De nettoafname omvat de energievolumes die op het Elia-net worden afgenomen. Bij lokale productie wordt de geproduceerde elektrische energie of een gedeelte daarvan rechtstreeks verbruikt op de site

wordt afgenomen van het Elia-net, is deze niet inbegrepen in de nettoafname. Ze wordt echter wel opgenomen in de nationale verbruiksindicator, wat in ruime mate het verschil tussen de nettoafname en de verbruiksindicator op nationaal niveau verklaart. Voor 2008 ligt de nettoafname 0,3% lager dan het niveau van 2007; ze ging van 78,598 TWh in 2007 naar 78,392 TWh in 2008.

Het balancingmechanisme beantwoordt aan de behoeften van de Belgische markt Het evenwicht tussen productie en verbruik is in eerste instantie afhankelijk van de marktpartijen en met name van de evenwichtsverantwoordelijken (ARP of Access Responsible

Verbruik per maand

GWh/maand

Aangezien lokaal geproduceerde en verbruikte energie niet

Parties). Zij moeten zo goed mogelijk instaan voor het evenwicht tussen de injecties en afnames op de injectie- en af-

9000

namepunten van hun klanten. Elke evenwichtsverantwoor-

8000

delijke moet Elia de dag voordien in kennis stellen van alle

7000

energie-uitwisselingen die hij per kwartuur op elk punt van

6000

het net zal uitvoeren, ongeacht of het gaat om injecties of

5000

afnames van elektriciteit, uitwisselingen tussen evenwichts-

4000

verantwoordelijken of in- en uitvoer van elektriciteit.

3000

De energievolumes die Elia aanwendde om het evenwicht van

2000

de zone te bewaren bedroegen 581 GWh in 2008 tegenover

1000

551 GWh in 2007.

0 Jan

Feb Maart

April

Mei

Juni

Juli

Aug.

Sept

Okt

Nov

Dec

2008 GWH PAR MOIS

PROGRESSION

2007 2008

2007

15.000 +5,4

-18,3 -11,0

-20,1

-2,9

10.000

+4,8

+8,0

AOÛT

SEPT

+10,2 +22,1

-1,4 +2,7

5.000

Elia — Jaarverslag 2008 23 0

JAN

FÉV

MARS

AVR

MAI

JUIN

JUIL

OCT

NOV

DÉC


competitieve tarieven Aanmoedigingstarieven voor windenergie Wanneer Elia een evenwichtsdienst levert, worden de kosten voor deze interventie doorgerekend aan de evenwichts-

van de wind. Indien de afwijking van deze voorspellingen onder een bepaalde drempelwaarde ligt, zal Elia het energieverschil aan- of verkopen. Bij afwijkingen boven deze drempelwaarde is op het overschot het gebruikelijke onevenwichtsmechanisme van toepassing.

verantwoordelijke die er een beroep op doet, tegen een

De tarifering van de evenwichtsvolumes die voor deze in-

aanmoedigingstarief dat sinds januari 2006 is vastgelegd.

stallaties worden geactiveerd, is dus progressief en wordt

Dit tarief heeft tot doel elke evenwichtsverantwoordelijke

pas toegepast als er significante verschillen zijn ten op-

ertoe aan te zetten het onevenwicht tussen de injecties en

zichte van de productieverwachtingen die de dag voorheen

de afnames van zijn klanten op het net te beperken. Op

aan Elia zijn doorgegeven.

deze manier kan Elia de gecontracteerde productiereserves beperken, wat op zijn beurt tot een vermindering van een onderdeel van het transmissietarief leidt, in het voordeel van alle verbruikers in België. Voor

evenwichtsverantwoordelijken

van

productie-een-

heden die hernieuwbare energiebronnen gebruiken, zoals wind, is het moeilijk om een dag van tevoren nauwkeurig te voorspellen welke hoeveelheden elektriciteit elk kwart uur in het net zullen worden geïnjecteerd. De aanmoedigingstarieven moeten daarom rekening houden met deze bijzonderheden om de ontwikkeling van de elektriciteitsproductie uit hernieuwbare bronnen mogelijk te maken en aan te moedigen. Met het oog hierop heeft Elia in 2008 een nieuw systeem ingevoerd dat het mogelijk maakt om de onevenwichtsvolumes te berekenen voor de windmolenparken die in de Noordzee zullen worden gebouwd. Overeenkomstig artikel 7 §3 van de elektriciteitswet beperkt het door Elia voorgestelde mechanisme ter ondersteuning van offshore windenergie de impact van de onnauwkeurigheid van de productievoorspellingen ten gevolge van de veranderlijkheid



de veilige exploitatie van het interconnectienet met de buurlanden

In- en uitvoer

D

e fysieke uitwisselingen van elektriciteit met de

niveau van 2007 (6,6 TWh). Deze hoge importvolumes im-

buurlanden via het Elia-net bedroegen 23,7 TWh in

pliceerden dat op bepaalde ogenblikken meer dan een derde

2008, een daling met 4% in vergelijking met 2007.

van het verbruik in de regelzone van Elia werd gevoed met

De netto-invoer bereikte een totaal van 10.57 TWh, wat neer-

ingevoerde elektriciteit.

komt op een sterke stijging met 60% ten opzichte van het

In- en uitvoer (GWh)

2008

2007

Verschil 08-07

invoer

7 386

8 332

-11 %

uitvoer

2 039

2 322

-12 %

FR

NL invoer

8 119

5 266

54 %

uitvoer

3 005

5 084

-41 %

invoer

1 629

2 084

-22 %

uitvoer

1 518

1 631

-7 %

LUX


In- en uitvoer per maand 1000

500

0

-500

-1000

Invoer uit Nederland Uitvoer naar Nederland

-1500

Invoer uit Frankrijk Uitvoer naar Frankrijk Nettovolume in- en uitvoer

-2000 Jan

Feb

Maart

Apr.

Mei

Juni

Juli

Aug.

Sept

Okt

Nov

Dec

Dwarsregeltransformatoren

financiële bijdrage zal ten goede komen aan de netgebruikers

In 2008 heeft de Europese Gemeenschap aan Elia een sub-

dering wordt gebracht van de toekomstige tarieven.

sidie van 2 000 000 € toegekend in het kader van prioritaire projecten met het oog op de ontwikkeling van het trans-Europees netwerk voor energie. Deze steun is bedoeld voor de installatie van dwarsregeltransformatoren – die bijdragen tot een veilig beheer van de elektriciteitsstromen, die door de liberalisering van de energiemarkt zijn toegenomen – en van condensatorenbatterijen, die tot doel hebben de onafhankelijkheid van ons net ten opzichte van het aantal productieeenheden en hun lokalisatie productie-eenheden en hun te vergroten. Deze Europese financiële bijdrage bevestigt het belang van de investeringen die Elia doet om bij te dragen aan de totstandkoming van de interne elektriciteitsmarkt. Deze


en dus aan de Belgische verbruikers, aangezien zij in in min-

In de zomerperiode 2008 werden drie dwarsregeltransformatoren (380 kV) op de interconnectielijnen met Nederland in dienst genomen. Twee dwarsregeltransformatoren bevinden zich in het nieuwe hoogspanningsstation Van Eyck, in de buurt van de Nederlandse en Duitse grens, terwijl de derde dwarsregeltransformator in Zandvliet, in het noorden van het Antwerpse havengebied, is opgesteld. Met deze dwarsregeltransformatoren kan Elia de elektriciteitsstromen die ontstaan door de invoer, uitvoer en transits met de buurlanden evenwichtiger over de interconnectielijnen verdelen. Zij maken het ook mogelijk om de operationele

Verantwoordelijkheid betekent voor mij de job die mij is toevertrouwd ten volle opnemen. Beslissingen durven nemen met oog op de toekomst en deze beslissingen onderbouwen, verdedigen en verantwoorden en dit zowel naar je klanten toe, de samenleving als je medewerkers. Verantwoordelijkheid betekent ook dat je je grenzen respecteert en je team zodanig stuurt dat ook zij deze grenzen respecteren.”

Gino Bosman, Onderchef Hoogspanning

veiligheid van het net te vrijwaren zonder de commerciële

zorgen dat de elektriciteitscentrales kunnen herstarten zodat

capaciteit die ter beschikking wordt gesteld van de markt te

de stroomtoevoer voor alle afnemers geleidelijk kan worden

beperken. Dit is belangrijk wegens de grotere variabiliteit van

hervat. Zulke procedure kan alleen worden uitgevoerd met

de stromen in het Belgische net als gevolg van het groeiend

productie-eenheden die speciaal zijn uitgerust om op eigen

aandeel van elektriciteit uit intermitterende energiebronnen

kracht te kunnen opstarten. In het vakjargon heet zo’n een-

(met name de grote windmolenparken in Noord-Duitsland).

heid een black-startcentrale. In de loop van 2008 heeft Elia

Wanneer de exploitatieomstandigheden het toelaten, zullen de

maar liefst op 3 centrales de goede werking van deze dienst-

dwarsregeltransformatoren ervoor zorgen dat extra transmis-

verlening aan een uitvoerige test onderworpen.

siecapaciteit aan de marktspelers kan worden aangeboden.

Daarnaast werden er in 2008 nog tal van initiatieven geno-

Bij de indienststelling werden tests uitgevoerd met de trans-

men om optimaal voorbereid te zijn op noodsituaties. De be-

missienetbeheerders van de omliggende landen omdat zij door

langrijkste worden hier opgesomd:

de activering van de dwarsregeltransformatoren wijzigingen kunnen ondervinden in de stromen in hun transmissienetten.

Voorbereiding op crisissituaties Het vrijwaren van de betrouwbaarheid van het net en de bevoorradingszekerheid van alle elektriciteitverbruikers in België is de topprioriteit voor Elia.

Een transversaal project werd opgezet om de informatie-, commnicatieprocedures en de terugkoppeling van ervaring bij incidenten te optimaliseren. Er werd gestart met de ontwikkeling van een informaticatool die een nog efficiëntere crisiscommunicatie mogelijk zal maken. De plannen voor het vrijwaren van de bevoorradingszekerheid werden geuniformiseerd.

Een black-out, d.i. een volledige onderbreking van de elektri-

Elia nam deel aan enkele initiatieven op vraag van de fede-

citeitstoevoer, is de meest extreme situatie waarop Elia moet

rale crisiscel, waaronder een crisisoefening georganiseerd

voorbereid zijn en waarvoor het alle beschikbare middelen

door de Europese Unie en het in kaart brengen van de so-

moet aanwenden om een dergelijke toestand te voorkomen.

cio-economische gevolgen van een algemene black-out.

Bij een black-out moet de netbeheerder er eerst en vooral voor

De teams kregen opfrissingscursussen over de procedures van het crisisbeheer.

Onderzoek en ontwikkeling Elia-specialisten hebben deelgenomen aan de European Wind Integration Study (EWIS) en samengewerkt met met de universiteiten (KUL en ULB); Elia heeft ook samen met andere Europese netbeheerders een gezamenlijk R&D programma uitgewerkt om de driemaal-20 doelstellingen van de Europese Commissie te verwezenlijken.



een efficiënt beheer van de transmissienetinfrastructuur Elia voert op het gebied van infrastructuurbeheer een beleid dat gericht is op het evenwicht tussen vier fundamentele aspecten: betrouwbaarheid, duurzame ontwikkeling, opening van de markt en economische optimalisering.

H

et Elia-net, dat uit 8 412 kilometer hoogspanningsverbindingen bestaat, zowel boven- als ondergronds, en meer dan 20 000 hoogspanningsmasten telt,

moet dag in dag uit op verantwoorde wijze worden beheerd. Elia ontwikkelt en vernieuwt zijn net met behulp van de modernste beproefde technologie. Bij deze aanpak wordt niet alleen op proactieve wijze aandacht besteed aan zorg voor het milieu, maar wordt ook het beleid inzake duurzame ontwikkeling ondersteund dat op Europees en Belgisch niveau – zowel federaal als regionaal – wordt gevoerd.

Aansluitingen op vraag van industriële klanten

Herstal : Intradel INTRADEL, de Luikse intercommunale voor afvalverwerking, is van plan om haar installatie voor de energetische valorisatie van huishoudelijk en gelijkgesteld afval (momenteel aangesloten op het 15 kV-net van ALE) te vervangen door een nieuwe eenheid die is uitgerust met een turboalternator van 35 MVA. Door deze wijziging moet de nieuwe installatie op het transmissienet van Elia worden aangesloten, aangezien het piekvermogen van de energie die niet door de fabriek wordt gebruikt (ongeveer 27 MW) en de kortsluitvermogens die het gevolg zijn van het project een aansluiting op het middenspanningsnet onmogelijk maken.

Ghlin : Google

Solre-Saint-Géry: windmolens van Greenwind

Elia heeft voor het bedrijf Google in Ghlin de aansluiting van

Een park met 10 windturbines van elk 2,5 MW in Froidchapelle

het nieuwe Europese datacenter op het 150 kV-net gerea-

werd op verzoek van de klant Greenwind aangesloten op het

liseerd. De betrouwbaarheid en de kwaliteit van de bevoor-

70 kV-station van Solre-Saint-Géry.

rading zijn voor deze onderneming van cruciaal belang. Over deze investering van Google, die een groot aantal nieuwe banen oplevert, werd uitgebreid verslag uitgebracht in de pers.


Harmignies: windmolens van Windvision

Steense Dijk: onderzeese kabel C-Power

Dit project betreft de aansluiting op het hoogspanningsstation

De aansluiting op het 36 kV-net van de eerste windmolens

van Harmignies van een in Estinnes gelegen windpark be-

van C-Power in de Noordzee is eind 2008 in dienst genomen.

staande uit 11 windmolens van elk 6 MW, dus met een totaal vermogen van 66 MW, voor de firma Windvision.

Amercœur/Gouy : Electrabel Er zijn werken uitgevoerd in het station van Gouy ter voorbereiding van de aansluiting van de nieuwe eenheid van Electrabel in Amercoeur. Op dit moment zijn er twee productie-eenheden van de producent aangesloten op het 150 kV-station van Elia in Amercoeur: een stoomturbine met (op termijn) een vermogen van 152 MW en een tweede groep met een vermogen van 125 MW. Electrabel plant de repowering van groep 1 van de centrale, die momenteel buiten gebruik is. Deze repowering bestaat in de installatie van een gasturbine met een vermogen van 308 MW. Op basis van de oriëntatiestudie, die op verzoek van de klant is uitgevoerd, werd gekozen voor de mogelijkheid om dit vermogen naar het 150 kV-station van Gouy over te dragen, via een nieuwe ondergrondse verbinding.

Zelzate : Fluxys In het station Kennedylaan is een aansluiting via het 36 kVnet voorzien. Het compressiestation van Zelzate werd in net

De tijdige vernieuwing van de netelementen vormt een belangrijke as van het investeringsbeleid.

geen twee jaar gebouwd. Het nieuwe compressiestation zorgt niet alleen voor extra transmissiecapaciteit, maar zal Fluxys ook in staat stellen om grotere volumes te transporteren van en naar de ondergrondse opslag in Loenhout. Tegen 2010 hoopt Fluxys de installatie ook te kunnen gebruiken als nieuw ingangspunt voor bijkomende aardgasstromen vanuit het Nederlandse net.

De luchtlijnen en ondergrondse verbindingen Beerse/Turnhout Op de 70 kV-hoogspanningslijn tussen Beerse en Turnhout werden werkzaamheden uitgevoerd om de oude masten te vergangen door nieuwe.


De hoogspanningsstations en andere uitrustingen Angleur/Liberchies In 2008 werden zowel het 70 kV-station van Angleur als het station 70/MT (E) van Liberchies volledig vernieuwd. Bij deze laatste post werd ook de aansluiting naar het middenspan-

Lopende projecten en projecten die ter studie liggen Aansluiting van nieuwe productie-eenheden

ningsnet versterkt. Deze oplossing werd in samenspraak met

In 2008 werden heel wat projecten voor de aansluiting van

de distributienetbeheerder uitgewerkt.

nieuwe elektriciteitsproductie-eenheden bestudeerd. Elia heeft voor zijn klanten-producenten oriëntatiestudies gemaakt over

Brugge-Zuid 36 kV

de netaansluiting van elk van die elektriciteitscentrales. Deze

De vernieuwing en de versterking van de transformatie naar

investeringen te verfijnen.

studies dienen als input om de haalbaarheidstudies van deze

de middenspanning van de installaties in Brugge-Zuid 36 kV is voltooid.

Brussel De versterkingswerkzaamheden aan het station Voltaire, dat deel uitmaakt van het 36 kV-net, zijn klaar.

Investering in condensatorenbatterijen De plaatsing van condensatorenbatterijen zorgt ervoor dat de spanningsregeling minder afhankelijk is van de centrale productie-eenheden en hun beschikbaarheid. Deze investering

Gedecentraliseerde productie op de distributienetten In Wallonië en Vlaanderen werden de voorbije maanden een aantal mogelijke decentrale productie-eenheden aangekondigd. Deze eenheden bestaan hoofdzakelijk uit windmolenparken en WKK-eenheden. Deze eenheden zouden theoretisch elk afzonderlijk op het lokale distributienet kunnen worden aangesloten. Het aantal geplande decentrale productie-installaties en hun ligging vereist echter de versterking van de transmissiecapaciteit van het Elia-net.

ligt dus in de lijn van de vrijmaking van de elektriciteitsmarkt.

Elia onderzoekt samen met de betrokken distributienetbe-

In 2008 werden verscheidene condensatorenbatterijen in

heerders de mogelijke oplossingen om deze eenheden aan te

dienst gesteld zoals gepland.

sluiten. In overleg met de betrokken distributienetbeheerders werd een aantal concrete maatregelen beslist, die vanaf 2009 in het kader van het investeringsprogramma zullen worden uitgevoerd.


Lengte van de hoogspanningsnetten Spanning (kV)

Ondergrondse verbindingen (km)

Bovengrondse verbindingen (km)

Totaal (km)

380

-

891

891

220

-

297

297

150

413

2 011

2 424

70

282

2 412

2 694

36

1 932

8

1 940

30

140

26

166

2 767

5 645

8 412

Totaal Gegevens op 31 december 2008

Versterking van de transmissiecapaciteit tussen de kust en het binnenland: toekomstige aansluiting van offshore windmolenparken

Daarenboven moet er tot aan de kust een 380 kV-verbinding worden voorzien die ook een oplossing biedt voor de toename van de belasting, onder andere als gevolg van de uitbreiding van de gascompressie in de havenzone van Zeebrugge. Deze verbinding is ook noodzakelijk indien er een interconnectielijn met Groot-Brittannië zou worden gebouwd.

toekomstige offshore windmolenparken die de Belgische re-

Versterking van de elektrische verbindingen in de haven van Antwerpen

gering vooropstelt, mogelijk. Doelstelling is een productie-

De Antwerpse haven kende tijdens de laatste decennia een

capaciteit te kunnen aansluiten van meer dan 2000 MW in

sterke groei. De hoogspanningsinfrastructuur heeft dan ook

de Noordzee. Het transmissienet is dankzij de versterking

een verzadigingspunt bereikt en de versterking van de trans-

die tussen Koksijde en Slijkens werd uitgevoerd, berekend

missiecapaciteit is noodzakelijk zodat hier nieuwe industriële

om de eerste drie windmolenparken in zee aan te sluiten.

installaties kunnen worden aangesloten. Door de sterke ont-

Het investeringsplan van Elia heeft de noodzaak van de versterking van het 380 kV-net in de Belgische kuststreek naar voren gebracht. Zo wordt de aansluiting van de grote

wikkeling van de afgelopen decennia is de hoogspanningsinfrastructuur in de Antwerpse haven grotendeels verzadigd. De transmissiecapaciteit moet bijgevolg worden versterkt om nieuwe industriële installaties op het net aan te kunnen sluiten. Het gaat hier zowel om installaties die instaan voor elektriciteitsproductie als om andere industriële installaties. De versterking behelst in de eerste fase de bouw van een nieuwe elektrische luchtlijn op 380 kV van het hoogspanningsstation Zandvliet naar het station Lillo. In een tweede fase volgt de bouw van een nieuwe luchtlijn vanuit Lillo naar het hoogspanningsstation Kallo. Deze nieuwe verbinding ligt hoofdzakelijk in industriegebied. Vervolgens brengt Elia de verbinding op 150 kV tussen de hoogspanningsstations Kallo en Beveren ondergronds. Ten slotte wordt de verbinding op 150 kV tussen de hoogspanningsstations Mercator en Kallo op 380 kV gebracht. De versterking geeft niet alleen een belangrijke impuls aan het economische potentieel van de regio, maar zal ook de bevoorradingszekerheid op lange termijn verbeteren.


Voeding van de middenspanningsnetten

te komen. Dit programma omvat onder andere de installatie

In de volgende jaren zijn een groot aantal versterkingen van

nieuw aan te leggen 150 kV kabels.

de voeding van de middenspanningsnetten gepland, bijvoor-

van nieuwe 150/11 kV-transformatoren in het centrum van Brussel. Deze transformatoren zullen gevoed worden door

of 36 kV-net worden gevoed, zoals in Wingene, Tisselt, Dorine

Interconnecties met de buurlanden

en Monceau-en-Ardennes. In het centrum van Brussel staan

Om de bevoorradingszekerheid en de opening van de

verscheidene investeringen op het programma om aan het

Belgische markt voor de concurrentie te bevorderen, onder-

stijgende verbruik in de middenspanningsnetten tegemoet

zoekt Elia enerzijds de mogelijke voordelen van de uitbreiding

beeld op het 150 kV-net in Battice, Koksijde of Walgoed. In andere gevallen zal het middenspanningsnet door het 70 kV

van de interconnecties naar andere landen en anderzijds een verhoging van de transmissiecapaciteit voor de bestaande interconnecties. Het dient vermeld dat de noodzaak om over een aanzienlijke uitwisselingscapaciteit met de buurlanden te beschikken nog groter wordt, wegens de onzekerheid over de lokalisatie en het vermogen van de elektriciteitsproductieeenheden (geïnstalleerd vermogen) die in België gevestigd zullen worden tijdens de komende jaren en het groeiende aandeel van windenergie, een hernieuwbare energiebron met intermitterend karakter. Dankzij de installatie van dwarsregeltransformatoren wordt het risico beperkt dat de commerciële capaciteit die Elia zijn klanten aanbiedt, verminderd moet worden wanneer de voorspelbaarheid van de stromen in ons net tijdens de komende jaren zal afnemen. De dwarsregeltransformatoren zullen echter geen ondersteuning bieden als het productiepark dat in België is geïnstalleerd niet in staat zou zijn om permanent in het elektriciteitsverbruik van België te voorzien. Zij maken het wel mogelijk om de operationele veiligheid van het net te vrijwaren zonder de commerciële capaciteit die ter beschikking wordt gesteld van de markt te beperken, ondanks de grotere wisselvalligheid van de stromen in het Belgische net als gevolg van het groeiend aandeel van elektriciteit die wordt geproduceerd op basis van intermitterende energiebronnen (met name de grote windmolenparken in Noord-Duitsland). Wanneer de exploitatieomstandigheden het toelaten, zullen de dwarsregeltransformatoren ervoor zorgen dat extra transmissiecapaciteit aan de marktspelers kan worden aangeboden.


Elke medewerker van Elia neemt zijn verantwoordelijkheid bij de uitoefening van zijn taak. Of het nu gaat om het nemen van beslissingen over het beheer van de onderneming of om het uitvoeren van werken op het net, onze gemeenschappelijke verantwoordelijkheid bestaat erin onze taak op efficiënte wijze te vervullen, om zowel aan onze interne klanten als aan de gemeenschap een kwaliteitsdienst te leveren.

Michel Caers, Expert Milieubeheer

Interconnecties met Frankrijk Om de uitwisselingscapaciteit tussen Frankrijk en België verder te versterken, besliste Elia om een tweede draadstel te plaatsen op de bestaande 220 kV-verbinding tussen Aubange en Moulaine en het huidige draadstel uit te rusten met krachtiger geleiders om meer energie te kunnen vervoeren. Deze investering zal de technische transmissiecapaciteit van 395 MW opvoeren tot 852 MW in functie van onder andere de buitentemperatuur.

Interconnectie met het Groothertogdom Luxemburg De plaatsing van twee ondergrondse kabels tussen de sta tions Aubange (Elia) en Bascharage (CEGEDEL) zou 700 MW extra invoercapaciteit mogelijk maken op de grens tussen beide landen. Dat zou enerzijds de bevoorradingszekerheid

Interconnectie met Groot-Brittannië Een derde ontwikkelingsproject op het gebied van de interconnectiecapaciteit is de onderzeese gelijkstroomverbinding (tussen 700 en 1300 MW) tussen Groot-Brittannië en België. Op dit ogenblik heeft het elektriciteitsnet in Groot-Brittannië een verbinding met het Europese vasteland die beperkt is tot 2000 MW. Dat is veel lager dan de minimumdrempel die de Europese Unie voorschrijft (meer dan 8 000 MW). In september heeft Elia zich geëngageerd om samen met RTE en National Grid, respectievelijk de Franse en Engelse transmissienetbeheerders, een marktonderzoek te lanceren met de bedoeling de behoeften aan uitwisselingscapaciteit tussen Groot-Brittannië en de rest van Europa te bepalen. De netbeheerders willen ook de opinie van de markt kennen over de te realiseren producten.

van de twee regio’s verbeteren en anderzijds de in- en uitvoer

De zeekabel die tussen België en Groot-Brittannië overwogen

van elektriciteit van en naar Duitsland mogelijk maken via het

wordt, zal de liquiditeit op de elektriciteitsmarkt verhogen en

Groothertogdom, tot er eventueel een rechtstreekse verbin-

de bevoorradingszekerheid in beide landen ondersteunen om-

ding komt met Duitsland. De studie over deze nieuwe verbin-

dat hij een diversifiëring van de bevoorradingsbronnen moge-

ding wordt uitgevoerd in nauwe samenwerking met Cegedel.

lijk maakt. Het project is in 2008 een nieuwe fase ingegaan waarbij het traject van de onderzeese verbinding in detail

Interconnectie met Duitsland

wordt bestudeerd.

Elia en RWE Transportnetz onderzoeken de mogelijkheden

Interconnectie met Nederland

om een eerste interconnectie aan te leggen tussen België en Duitsland. De technische en economische resultaten van de

Elia onderzoekt in samenwerking met Tennet hoe de trans-

haalbaarheidsstudie wijzen op de voordelen van een gelijk-

missiecapaciteit met Nederland kan worden versterkt, onder

stroomverbinding van 1000 MW. Een diepgaander onderzoek

meer om aan de Belgische marktspelers toegang te bieden

van het traject is gepland in 2009. De technisch-economische

tot de elektriciteitsinvoer vanuit Noorwegen via de zeekabel

onderzoeken voor de toekomstige aanleg van deze recht-

NorNed.

streekse verbinding zijn aan de gang.


Inhuldigingen Thy-le-Château Op 29 april 2008 was André Antoine, Minister van Huisvesting, Transport en Ruimtelijke Ontwikkeling van de Waalse gewestregering te gast in het nieuwe hoogspanningsstation te Thyle-Château, voor een viervoudige inhuldiging: de versterking

bereid gevonden om het nieuwe administratieve gebouw officieel in te huldigen. Robert Voorhamme, schepen voor onderwijs, economie, werk en midddenstand startte op symbolische wijze het nieuwe hoogspanningsstation Petrol op.

Preventief onderhoud van het net

van de interconnectielijn tussen Chooz en Monceau, de instal-

Dankzij de knowhow van de teams die op het terrein het pre-

latie van een dwarsregeltransformator te Monceau, de nieuwe

ventieve en curatieve onderhoud van het net uitvoeren en de

ondergrondse verbinding tussen Monceau en Thy-le-Château

vervanginsinvesteringen die Elia de voorbije decennia heeft

en het nieuwe hoogspanningsstation gelegen aan de rand van

gedaan, bereikt de bevoorradingszekerheid een zeer hoog

het dorp Thy. Deze investeringen moeten het gebruik van de

performantieniveau.

transmissiecapaciteit op de interconnectie tussen België en

Daartoe heeft Elia een preventiestrategie uitgewerkt om het

Frankrijk optimaliseren. Bovendien moeten zij ertoe bijdra-

risico op incidenten te beheersen. Deze strategie omvat een

gen de betrouwbaarheid en de kwaliteit van het net alsook

preventief onderhoudsprogramma en een vervangingsbeleid,

de elektriciteitsbevoorrading van ons land en van de regio

waarbij gebruik wordt gemaakt van uiteenlopende technolo-

te verbeteren en de lokale economische ontwikkeling te

gieën, toegespitst op de verschillende uitrustingen van het

ondersteunen.

net. De productiviteitsinspanningen richten zich vooral op een standaardisering en een verder doorgedreven harmonisering

Hoogspanningsstation Petrol te Antwerpen en administratief gebouw in Merksem Op 8 december vond in de operationele zetel van Elia in

van de databanken en werkprocedures, alsook een geleidelijke harmonisering van de uitrustingen die deel uitmaken van de netinfrastructuur. De teams van Elia zorgen er ook voor dat tijdens de werkzaamheden de nodige aandacht besteed wordt aan de optimalisering van de veiligheid van personen.

Vlaanderen aan de Vaartkaai te Merksem-Antwerpen een

Om de ervaringen op het terrein goed te benutten, wordt sys-

dubbele inhuldiging plaats. Daar werd de officiële indienstna-

tematisch een analyse gemaakt van de incidenten op het net.

me van het nieuwe 150 kV-15 kV hoogspanningsstation Petrol

In 2008 werd er van 525 incidenten een specifieke analyse

gevierd en het nieuwe administratieve gebouw officieel inge-

gemaakt, ook al werd in het merendeel van de gevallen de

huldigd. Het station Petrol maakt een belangrijke nieuwe in-

voeding van de afnemers niet onderbroken.

jectie naar de middenspanning in Antwerpen-Zuid mogelijk.

Voor de boven- en ondergrondse verbindingen en de masten

Tal van prominente gasten waren op de afspraak om deze

komen er bij het preventieve onderhoud verschillende vor-

gebeurtenis te vieren en de ambitieuze investeringsprojecten

men van inspectie kijken, zoals de inspectie met infrarood of

van Elia op nationaal en internationaal vlak voor het voetlicht

met een camera. De meer dan 20 000 masten van het net

te brengen.

worden meerdere keren per jaar geïnspecteerd.

Vlaams minister-president Kris Peeters loofde de inspanningen van Elia ter ondersteuning van de economie en werd ook


Wat de hoogspanningsstations betreft, voert het personeel

geltransformatoren in Zandvliet en Van Eyck en de schilder-

van Elia ook het preventieve onderhoud uit van zowat 10 000

werken in het 150 kV-station Nieuwe Vaart, waarbij rekening

onderdelen van de infrastructuur, over het hele land gespreid.

diende gehouden met het hoge risico voor de veilige en be-

In 2008 werden bijna 2 650 onderhoudsinterventies uitge-

brouwbare bevoorrading van de naburige Gentse industrie.

voerd door de teams op het terrein.

Voor deze onderhouds- en vervangingsactiviteiten wordt een

Elia streeft naar een optimale synergie tussen uitbreidings-

aanzienlijk deel van het personeel van Elia ingezet. De teams

en vervangingsinvesteringen. In de meeste gevallen gaat de

die instaan voor het operationele onderhoudsbeheer tellen

vervanging van kabels en transformatoren gepaard met een

ongeveer 600 medewerkers, van wie twee derde rechtstreeks

toename van de transmissiecapaciteit dankzij de technologi-

op het terrein werkt en een derde technische en administra-

sche vooruitgang.

tieve ondersteuning verleent.

In 2008 heeft Elia haast 50 miljoen euro geïnvesteerd in de vernieuwing van verouderde uitrustingen. Er werd een flink aantal werken uitgevoerd, waaronder de vernieuwing van de 70 kV-lijnen Zwevegem - Desselgem en Desselgem - Sint-

Een proactieve aanpak op technologisch vlak

Baafs-Vijve, de vervanging van elementen van alle bestaande

Elia onderzoekt het gebruik van gelijkstroomtechnologie op

spanningsniveaus, zoals vermogensschakelaars, rail- en lijn-

hoogspanning in het raam van de studies die het met de buur-

scheiders, vermogens- en spanningstransformatoren, blik-

landen uitvoert. Aan de beide uiteinden van een dergelijke

semafleiders, meetkasten en beschermingsrelais.

gelijkstroomverbinding bevinden zich omvormers die de wis-

Ook de volgende werken zijn het vermelden waard: complexe werkzaamheden zoals de indienststellingen van de dwarsre-

selstroom gelijkrichten en omgekeerd de gelijkstroom weer omvormen naar wisselstroom. Dit type verbinding kost 5 tot 10 keer meer dan een luchtlijn op wisselstroom maar zal toch steeds vaker gebruikt worden, ofwel voor de interconnecties via onderzeese kabels ofwel als de afstand tussen de productie- en verbruikssites groot is. Elia maakt gebruik van technologieën zoals hogetemperatuurgeleiders waarmee de transmissiecapaciteit verhoogd kan worden zonder de afmetingen van de masten te moeten veranderen die de geleiders dragen. Elia gebruikt eveneens informatica- en telecommunicatietechnieken die aan de basis liggen van het concept van «intelligente netten»: netten waar de verbruiker nagenoeg in real time op de hoogte wordt gebracht van de elektriciteitsprijs zodat hij op zijn verbruik en dus op het bedrag van zijn factuur kan reageren. Deze netten van de toekomst streven ook naar een betere integratie van de lokale productie op basis van warmtekrachtkoppeling of hernieuwbare energie om op een goedkopere manier te zorgen voor het evenwicht tussen de productie en het verbruik en dat tot op het niveau van de residentiële klanten (bv. productie van elektriciteit met behulp van zonnecellen).


Onze verant woordelikheid:

respect voor het milieu en duurzame ont wikkeling Elia concipieert en ontwikkelt projecten die de integratie van hernieuwbare energiebronnen mogelijk maken, zowel op Europees niveau als binnen het Belgische grondgebied. Maar de stappen die Elia op het gebied van duurzame ontwikkeling onderneemt, gaan nog veel verder.

E

lia tracht niet alleen de impact van zijn installaties

kunnen leggen tussen magnetische velden van 50 Hz en

op het milieu tot een minimum te beperken, maar

gezondheidsproblemen.

streeft ook naar een transparante en constructieve

dialoog met de betrokken overheden, milieuorganisaties, netgebruikers en de bevolking. In het verlengde daarvan informeert en communiceert de onderneming geregeld over haar milieubeleid en haar resultaten.

Elektrische en magnetische velden De magnetische velden die door het elektriciteitsnet worden teweeggebracht, hebben een zeer lage frequentie (50 Hz), die aanzienlijk lager ligt dan de frequenties van de mobiele telefonie. De intensiteit van het veld daalt zeer snel wanneer men zich van de bron verwijdert. Onder de bevolking bestaat ongerustheid, met name wat betreft de eventuele gevolgen van een magnetisch veld op de gezondheid van de mensen. Wetenschappelijke studies worden al zo’n 30 jaar internationaal gevoerd en hebben tot nu toe nog geen verband


Elia levert al een tiental jaren een actieve bijdrage om de wetenschappelijke kennis hierover te bevorderen. Elia heeft een samenwerkingsakkoord ondertekend met een aantal onderzoekscentra en universiteiten die zich hebben gegroepeerd binnen de Belgian BioElectroMagnetic Group (BBEMG). Deze samenwerking waarborgt een volledige wetenschap-

de invloeden van elektrische en magnetische inductievelden

SF6

die worden teweeggebracht door de transmissie en het ge-

SF6-gas wordt reeds 30 jaar lang gebruikt in elektrisch ma-

bruik van elektrische energie in het dagelijkse leven of op de

teriaal, hoofdzakelijk als (elektrisch) isolerend gas in hoog-

werkplaats.

spanningstoestellen. Een belangrijke toepassing ervan in het

pelijke onafhankelijkheid. De BBEMG bestudeert met name

Elia streeft een transparante aanpak na en voert op vraag van omwonenden metingen op het terrein uit. Aangezien er in België geen specifieke wetgeving terzake bestaat, past Elia de Europese aanbevelingen van de ICNIRP en de Raad van de Europese Unie toe. Bij nieuwe investeringen wordt in de onderzoeksfase een simulatie van de magnetische velden gemaakt, zodat het ontwerp of de locatie van de installaties waar nodig nog kan worden aangepast.

Inkuiping van de transformatoren Aangezien transformatoren grote hoeveelheden minerale olie bevatten, worden nieuwe toestellen steeds uitgerust met een vloeistofdichte inkuiping en bijhorende koolwaterstofafscheider om bij een eventueel lek verontreiniging van de omgeving te voorkomen. Vroeger werden transformatoren nog niet uitgerust met een dergelijke olieopvang. Elia heeft dan ook een meerjarig investeringsprogramma om deze oudere transformatoren van een vloeistofdichte inkuiping te voorzien. In 2008 werden 50 inkuipingen uitgevoerd.

Elia-net zijn de GIS- (Gas-insulated switchgear)installaties. Zij hebben als belangrijkste voordeel tegenover de klassieke openluchtinstallaties (= air insulated) dat ze compacter zijn. Tot vandaag zijn er nog geen alternatieven voor SF6 in hoogspanningsmateriaal. Voor de middenspanningsinstallaties zijn vacuüm onderbrekingskamers een alternatief voor SF6. Het onderhoudsbeleid bepaalt dat er zo weinig mogelijk manipulaties mogen worden uitgevoerd op de met SF6 gevulde compartimenten. Het onderhoud aan SF6 –installaties wordt uitgevoerd door teams die hiervoor speciaal zijn opgeleid. Deze opleiding is in overeenstemming met de Europese wetgeving en de certificering van het personeel met betrokken overheden (EU verordeningen 842/2006 en 305/2008) wordt uitgewerkt. Het verbruik van SF6 (vervanging of bijvullen bij lekken) wordt nauwkeurig gemonitored door een trackingsysteem voor elke SF6-gasfles afzonderlijk.

Accidentele bodemverontreiniging Elia beheert heel wat terreinen: een 700-tal hoogspanningsstations en een veelvoud aan mastpercelen over het hele

Verwijdering van PCB’s

land. Om al deze terreinen afvalvrij te houden (sluikstorten)

Conform de wetgeving bezat Elia eind 2005 geen installaties

grond- en oppervlaktewater, enz.) te beschermen wordt er

meer met een hoger PCB-gehalte (polychlorobiphenyl) dan

wanneer er verontreiniging wordt gemeld, deze zo snel en ef-

500 ppm. Daarnaast zijn er nog een hele reeks transformato-

ficiënt mogelijk opgeruimd. Onze interne onderhoudsploegen

ren in dienst die gecontamineerd zijn met PCB-concentraties

hebben hiervoor het nodige materiaal (absorbeerde matten)

lager dan 500 ppm. Elia heeft zich vrijwillig geëngageerd om

ter beschikking en voor grotere verontreinigingen kunnen ze

ook deze transformatoren te decontamineren of te vervan-

7 dagen op 7 beroep doen op een gespecialiseerde firma. In

gen voor het einde van hun levensduur. Om dit te kunnen

2008 waren er een twintigtal grotere interventies nodig waar-

realiseren werden de nodige budgetten voorzien tot 2015. Er

van de helft het gevolg was van sluikstorten rondom onze in-

werden in 2008 9 transformatoren gesaneerd door een er-

stallaties. De andere helft werd veroorzaakt door de werking

kende firma.

van onze installaties.

en om bij accidentele verontreiniging het milieu (bodem,


Historische bodemverontreiniging

voorstudie komen de sites met een risico op ernstig bodemverontreiniging in aanmerking voor verder bodemonderzoek, tot op heden zijn hierbij enkele tientallen bodemonderzoeken opgestart.

Bij de oprichting van Elia werden in Vlaanderen, overeenkomstig de Vlaamse bodemwetgeving, op meer dan 200 sites

Natuurprojecten

bodemonderzoeken uitgevoerd. Hieruit bleek dat er oliever-

Elia neemt sinds enkele jaren maatregelen om een deel van

vuiling werd aangetroffen die afkomstig kon zijn van onze

zijn masten beter te integreren in hun natuurlijke omgeving.

transformatoren, maar dat dit meestal geen of een beperkt

In 2008 startte de onderneming, samen met de vzw “Fauna

milieurisico vormde. Bij de sites waar wel een ernstige bo-

en biotopen”, met een project voor de aanplanting rondom

demverontreiniging werd vastgesteld, bleek het te gaan over

een tiental mastvoeten. Daarbij zullen diverse beplantingen

historische vervuiling niet veroorzaakt door het elektriciteits-

worden getest (grasachtige planten, struiken, …). Drie jaar

transport maar door industriële activiteiten (gasfabrieken,

lang zal op geregelde tijdstippen worden gecontroleerd hoe

hoogovens, chemie, enz.) uit het verleden of door activiteiten

de fauna er zich ontwikkelt. Vervolgens kan het project wor-

die in de omgeving zijn gevestigd. Op alle verontreinigde sites

den uitgebreid tot andere mastvoeten die eigendom zijn van

die gesaneerd dienden te worden, zijn werken aan de gang of

Elia.

werden deze reeds beëindigd. Sinds 2004 beschikt het Brussels Hoofdstedelijk gewest over een

wetgeving

inzake

bodemverontreiniging.

Aangezien

Gedecentraliseerde productie

deze wetgeving van een latere datum dateert, heeft Elia hier geen wettelijke verplichtingen. Dat neemt niet weg dat Elia de risico’s op zijn sites inventariseert en ze in een programma opneemt dat gelijkaardig is aan dat in het Waalse gewest. Bovendien werden verschillende bodemonderzoeken aangevat. In tegenstelling tot Vlaanderen was er in het Waalse gewest op 31 december 2008 geen verplichting tot bodemonderzoeken. Een decreet terzake werd goedgekeurd door het Waalse parlement en werd gepubliceerd op 18 januari 2009. Het decreet wordt van kracht drie maanden na publicatie, met uitzondering van het artikel 212 dat pas na 18 maanden van kracht wordt. Daar onze installaties vaak gelegen zijn op (vroegere) industriële sites wil Elia ook de meest ernstige bodemverontreinigingen op zijn Waalse sites in kaart brengen. Hiervoor werd in de loop van 2007 op 54 sites een voorstudie (visuele controle met beperkte staalname) uitgevoerd en dit jaar zijn de resterende 136 sites gescreend. Op basis van deze

2

rtikel 21 legt de verplichting op een bodemonderzoek uit te voeren bij de aanvraag tot een vergunning voor een activiteit zonder risico, wanneer deze zich A bevindt op een terrein waar een activiteit met risico plaatsvindt.


Elia heeft zich in samenwerking met de distributienetbeheer-

Elia zijn klanten die op een spanning van hoogstens 70 kV zijn

ders en de regionale entiteiten ertoe verbonden gedecentrali-

aangesloten, middelen ter beschikking om op recurrente wijze

seerde aansluitingsprojecten te ontwikkelen die deel uitmaken

per geleverde MWh, 1,5% aan primaire energie te besparen.

van de de regionale initiatieven inzake duurzame ontwikkeling. In Vlaanderen gaat het vooral om de warmtekrachtkoppeling voor de tuinbouw. Verschillende geografische gebieden werden geïdentificeerd voor de aansluiting van warmtekrachtkoppelingsinstallaties en productie-installaties op basis van hernieuwbare energie, meer bepaald in Merksplas, Lier en Rijkevorsel. Er zijn studies aan de gang voor de aansluiting van een site gelegen in de uiterst noordelijke regio van de Kempen (Hoogstraten).

Het doel in 2008 was een besparing van 26,7 GWh aan elektrische energie door middel van de subsidiëring van energiebesparingsmaatregelen die door de klanten van Elia worden uitgevoerd. Uit de resultaten van eind december 2008 bleek dat Elia al een besparing van 38,6 GWh had gerealiseerd, wat ruimschoots boven de oorspronkelijke doelstelling lag. 23 projecten werden uitgevoerd en 19 klanten engageerden zich om in een energiebesparingsproject te investeren. Eind december 2008 bedroeg de totale energiebesparing 242 GWh,

In Wallonië werden er studies gevoerd in samenwerking met

wat overeenkomt met ongeveer 79 000 ton CO2.

het ICEED en Apere. Uit deze studies komen heel wat mogelijkheden naar voren om gedecentraliseerde productiesites op hernieuwbare energe (voornamelijk onshore windmolenparken) op ons net te laten injecteren in een regio die het zuidelijke gedeelte van de provincie Luik en het noordelijke gedeelte van de provincie Luxemburg bestrijkt. De eerste resultaten komen binnen : wij hebben verscheidene aansluitingsaanvragen toegekregen voor het landelijke 70 kV-net (de oostelijke lus) waarop op korte termijn 210 MW zal worden aangesloten (waarvan 150 MW reeds geïnstalleerd is). De studie zal worden uitgebreid tot de volledige Waalse regio. Het is de bedoeling een zo optimaal mogelijk ontwikkelingsscenario uit te werken voor de verwezenlijking van de regionale doelstellingen inzake hernieuwbare energie.

Ondersteuning van hernieuwbare energiebronnen: het offshore windmolenpark van Belwind Belwind, de ontwikkelaar van het tweede zeewindmolenpark in de Noordzee, heeft eind juni zijn contract voor aansluiting op het Elia-net ondertekend. Het offshore windpark met een vermogen van 330 MW wordt op de Blighbank gebouwd. Deze zandbank ligt op 46 km van de Belgische kust. Belwind rekent op een jaarlijkse productie van 1,2 TWh. Dit komt overeen met 1,35% van het jaarlijkse verbruik in de regelzone van Elia. Het windmolenpark van Belwind wordt aangesloten op het Elia-net via het 150 kV-station Blondeellaan in Zeebrugge. De indienstneming van de eerste fase van het project is ge-

Rationeel Energiegebruik (REG) en hernieuwbare energiebronnen

pland voor 2010. Elia heeft er zich toe verbonden tot 25 miljoen euro bij te dragen aan de financiering van de zeekabel.

Ondersteuning van de hernieuwbare energie: groenestroomcertificaten

Promotie van het rationeel energiegebruik bij onze klanten in

De federale en regionale wetgevers hebben marktmecha-

Vlaanderen, voert Elia elk jaar een actieplan uit om het ratio-

nismen ontworpen om de investeringen aan te moedigen in

neel energiegebruik (REG) te bevorderen. In Vlaanderen stelt

elektriciteitsproductiemiddelen op basis van hernieuwbare

In

het

kader

van

zijn

openbaredienstverplichtingen


energiebronnen. Dit is het geval voor de “groenestroomcertificaten”, die door de regulator aan de producenten worden

Rationeel energiegebruik bij Elia

toegekend en een bewijs zijn voor de “groene” kwaliteit van

Bouw van een nieuw “voorbeeldgebouw” op de site van

de geproduceerde stroom. De leveranciers moeten jaarlijks

Schaarbeek

een bepaald aantal certificaten voorleggen in verhouding tot

Een nieuw gebouw wordt opgetrokken op de Elia-site aan de

hun verkoop. Deze verhouding wordt door de wetgever vast-

Vilvoordselaan. Bij het ontwerpen ervan is alles in het werk

gelegd. De waarde van de certificaten wordt bepaald door de

gesteld om het geheel zo milieuvriendelijk mogelijk te maken.

handel tussen producenten en leveranciers.

Er wordt een beroep gedaan op innoverende technologieën

Als transmissienetbeheerder is Elia bij wet belast met de aan-

om het gebruik van energie (verwarming van het gebouw

koop van de certificaten die aan de onderneming worden aan-

door het herwinnen van de warmte van de koelmachines,

geboden tegen een minimumtarief. Zoals in de voorbije jaren heeft Elia deze certificaten opnieuw aan de markt aangeboden via veilingen. Het verschil tussen de aan- en verkoopprijs wordt ten laste genomen via de transmissietarieven. Voor de windenergie die in de Noordzee wordt geproduceerd, bedraagt de minimumprijs van de groene certificaten op dit ogenblik 107 €/MWh voor de eerste 216 MW en 90 €/MWh voor de overige productiecapaciteit.

Ondersteuning van de integratie van windenergie: het Europese project EWIS De European Wind Integration Study is een onderzoeksproject opgezet door de Europese transmissienetbeheerders dat door de Europese Commissie wordt gefinancierd en concrete oplossingen moet aanreiken om de niet permanent beschikbare energie die door grote windmolenparken wordt geproduceerd, te integreren in het Europese energielandschap en met name in de netten op zeer hoge spanning. Het project is het resultaat van samenwerking met de belangrijkste stakeholders, waaronder de vereniging van Europese windenergie-producenten (European Wind Energy Association – EWEA). EWIS bestaat uit verschillende werkgroepen die zowel de technische als de reglementaire en juridische aspecten van de uitbouw van windenergie bestuderen. Het project moet in oktober 2009 resulteren in een eindrapport met realistische voorstellen om de volledige doorbraak van deze hernieuwbare energiebron mogelijk te maken.


Umicar op bezoek bij Elia. De zonnewagen van het Umicore Solar Team, dat uit studenten en oud-studenten elektromechanica en elektronica uit Leuven bestaat en door Elia wordt gesteund, eindigde als tweede in de World Solar Challenge, het officiële wereldkampioenschap voor zonnewagens dat dit keer in Australië plaatsvond.

Verantwoordelijkheid in de werksfeer betekent voor mij het bewustzijn dat de onderneming in alle aspecten van het professionele leven betrokken is. Het bewustzijn dat het imago van de onderneming betrokken is bij de manier waarop men communiceert, verbaal of anders; een bewustzijn van een sociaal engagement ook door de ethiek van onze handelingen en keuzes.

Karine Samson, Senior Buyer Energy

passieve klimaatregeling die een hoge mate van comfort biedt

Bewustmakingscampagne over rationeel

zonder energie te verbruiken, optimale isolatie, …) en van wa-

energiegebruik voor het personeel

ter (groendak, hergebruiken van regenwater, …) maximaal te beperken. Er zijn ook zonnepanelen geïntegreerd in het dak.

In 2008 werd het hele jaar uitgebreid campagne gevoerd om het personeel bewust te maken van de energiebesparingen

Het BIM beloonde de door Elia geleverde inspanningen

die zij zelf kunnen realiseren. Daarbij werden verscheidene

door het gebouw als “voorbeeldgebouw” te erkennen, wat

thema’s in de kijker gezet, zoals verwarming, verlichting en

Elia een subsidie van 200 000 euro opleverde. Vanaf eind

het gebruik van computers. Een plan dat een aanzienlijke ver-

2009 zullen het nationale controlecentrum en het regionale

mindering van het papierverbruik moest opleveren, werd met

controlecentrum voor het centrum van het land er worden

succes binnen de onderneming uitgevoerd.

ondergebracht. Energie-audit van de site te Schaarbeek De gebouwen op deze site werden door een externe firma aan een energie-audit onderworpen. De voorgestelde maatregelen zouden belangrijke besparingen moeten opleveren en de CO2-uitstoot als gevolg van de verwarming en koeling van de gebouwen sterk moeten verminderen. Ook in de hoofdzetel van Elia is een energie-audit aan de gang.


d e n r ne O

P.44 Elia verstevigt zijn Europese en internationale aanwezigheid door actief deel te nemen aan een aantal projecten.

m

P.44 Een vernieuwd “Mission Statement”.

end Actief zoeken naar mogelijkheden en samen met anderen de stap durven zetten tot verbetering, vernieuwing of opportuniteiten om Elia te helpen groeien en onze klanten beter te dienen.

P.47

P.47

P.49

Belpex wil begin 2009 van

Pentalaterale koppeling van de

Ondernemingszin: versterkte

start gaan met een beurs voor

markten (CWE) en CASC-CWE.

samenwerking tussen de Europese

groenestroomcertificaten in Vlaanderen en Wallonië.

transmissienetbeheerders.

Ondernemingszin: stuwende kracht op de Europese elek triciteitsmark t Door zijn deelneming in Belpex, de Belgische elektriciteitsbeurs, en in de Holding van de transmissienetbeheerders (HGRT), de hoofdaandeelhouder van de Franse elektriciteitsbeurs, heeft Elia bijgedragen tot de invoering van nieuwe mechanismen die de marktwerking moeten verbeteren.

E

lia verstevigt zijn Europese en internationale aanwezigheid door actief deel te nemen aan een aantal projecten waaronder de totstandkoming van een re-

gionale markt in centraal West-Europa (CWE of central West Europe), door de uitbreiding tot Duitsland en Luxemburg van de trilaterale koppeling van de markten tussen België, Frankrijk en Nederland. Er werd ook een samenwerkingsakkoord ondertekend met Vattenfall Europe Transmission om hun expertise te kunnen delen op het vlak van het beheer van een net met een groot aandeel aan productie op basis van windenergie. De specialisten van Elia hebben tal van consultancycontracten gesloten, in het bijzonder in de landen van de Maghreb, het Midden-Oosten maar ook in Ierland. Elia heeft ook actief meegewerkt aan de oprichting van ENTSO-E, de nieuwe vereniging van netbeheerders die in de loop van 2009 de plaats zal innemen van de bestaande Europese en regionale verenigingen (ETSO, UCTE, NORDEL, BALTSO, UKTSOA en ATSOI).

Een vernieuwd “mission statement” Sinds het begin van de vrijmaking, kent de Belgische en Europese elektriciteitsmarkt een nooit geziene ontwikkeling, waarin Elia als transmissienetbeheerder een vitale rol speelt. Wat eerst voornamelijk een Belgische opdracht was – de veilige en betrouwbare werking van het Belgische hoogspanningsnet – is uitgegroeid tot een ruimere opdracht met internationale dimensies: de ontwikkeling van de Europese elektriciteitsmarkt. Vandaar dat het aanvankelijke mission statement van Elia dat dateert van 2003 en gefocust was op de basisactiviteit ‘keeping the lights on’ - herzien en herschreven werd, om de nieuwe opdracht en ambitie van Elia in deze internationale context beter weer te geven. Elia heeft zijn engagement tegenover de Europese elektriciteitsmarkt, zijn klanten en de gemeenschap vertaald in een nieuw mission statement.


Ondernemingszin. Door actief deel te nemen aan Europese studies, zoals de European Wind Integration Study (EWIS), stelt Elia zijn expertise ter beschikking en neemt het proactieve maatregelen om de marktintegratie van windenergie en de globale Europese marktwerking te faciliteren.

Hans Vandenbroucke, Market Development Manager

Wij zijn een team van professionals met de

Dankzij het mechanisme van de marktkoppeling haalt elke

ambitie om win-winsituaties te creëren voor

markt voordeel uit de grotere flexibiliteit die de volatiliteit

onze klanten en de gemeenschap en de Europese elektriciteitsmarkt te ontwikkelen

van de kortetermijnprijzen beperkt. Op de drie beurzen – Powernext, Belpex en APX – waren de prijzen gemiddeld gedurende 65% van de tijd gelijk tijdens de eerste twee jaren

op betrouwbare, duurzame en ef ficiënte

van de koppeling. Deze resultaten worden steeds beter en de

wijze.

convergentie van de day-aheadprijzen neemt toe: het eerste jaar waren de prijzen gedurende 60% van de tijd gelijk, het

Elia wil duidelijk aangeven dat het naast zijn basisactiviteiten

tweede jaar gedurende 70% van de tijd.

– de efficiënte, betrouwbare en kwaliteitsvolle elektriciteits-

Ook wat de werking betreft, scoort het marktkoppelingsme-

transmissie – nieuwe en ruimere ambities koestert voor zijn

chanisme bijzonder goed: gedurende de voorbije 18 maanden

klanten en voor de gemeenschap.

werd geen enkele onderbreking genoteerd. Voor de publicatie

Elia ontwikkelt zijn ondernemerschap in een geest van echt partnerschap: win-winsituaties voor zijn klanten en de maatschappij.

van de marktresultaten voor de drie beurzen geldt eenzelfde sluitingstijd die is vastgelegd op 11:00 CET, met gegevens die gemiddeld beschikbaar zijn binnen het kwartuur. Het overduidelijke succes van de TLC is slechts een eerste stap in de rich-

Als stuwende kracht van de ontwikkeling van de Europese

ting van de marktkoppeling van de Centraal-West-Europese

elektriciteitsmarkt ontwikkelt Elia nog andere initiatieven. Elia

regio.

heeft daarbij niet alleen oog voor efficiëntie en betrouwbaarheid, maar integreert ook duurzaamheid en respect voor het milieu in al zijn activiteiten.

Belpex en de marktkoppeling Op 21 november 2008 vierde de trilaterale marktkoppeling (Trilateral Market Coupling - TLC) haar tweede verjaardag. Dit innoverende marktmechanisme dat de Belgische, Nederlandse

Belpex: de Belgische elektriciteitsbeurs Belpex biedt producenten, leveranciers, industriële grootverbruikers en handelaars de mogelijkheid om tegen een transparante en internationaal competitieve marktprijs hun portefeuilles op korte termijn te optimaliseren.

en Franse elektriciteitsmarkt onderling koppelt, werd in het

Elia neemt voor 60% deel in Belpex. De overige 40% zijn ge-

leven geroepen door de Belgische, Franse en Nederlandse

lijk verdeeld over Tennet, RTE, APX en Powernext.

elektriciteitsbeurzen (respectievelijk Belpex, Powernext en APX) en de transmissienetbeheerders van de drie landen (Elia, RTE en TenneT).

Eind 2008 waren er in het totaal 32 marktpartijen – producenten, leveranciers, traders, banken – geregistreerd en actief op Belpex, tegenover 24 eind 2007. Hun aantal zal wellicht nog

en

verder toenemen. Dankzij het succes dat de trilaterale markt-

efficiënte prijsvorming voor de energie day-ahead mogelijk

koppeling heeft geboekt, kon Belpex vanaf het eerste wer-

op alle drie de markten, maar ook de optimalisering van de

kingsjaar een positief financieel resultaat voorleggen. Deze

grensoverschrijdende uitwisselingen day-ahead tussen de

situatie heeft zich in 2008 doorgezet en stelt de onderneming

drie landen.

in de mogelijkheid om haar Belgische en Europese klanten

Dit

mechanisme

maakt

niet

alleen

gecoördineerde

nieuwe producten aan te bieden.


Grotere volumes

Efficiënte marktkoppeling

In 2008 bedroeg het gemiddelde dagvolume op Belpex 30.372

De marktkoppeling leidt tot meer liquiditeit op de drie gekop-

MWh. Dat is een verhoging met meer dan 46% ten opzichte

pelde markten. De congesties die af en toe werden vastge-

van 2007. Dit dagvolume vertegenwoordigt 12,6 % van het

steld aan de grenzen vertegenwoordigden slechts 0,8 % van

nationale verbruik en vormt dus een aanzienlijk aandeel van

de 8 784 uur van het jaar 2008. Zonder de marktkoppeling

de Belgische markt. Het recordvolume dateert van 3 mei. Het

zouden de prijsverschillen tussen de drie markten veel groter

bedroeg die dag 77.623,3 MWh, d.i. 36,4% van het gemid-

zijn geweest. De marktkoppeling genereerde iedere dag een

delde dagverbruik in het Elia-net.

gemiddeld uitvoervolume van 1 816 MWh en een gemiddeld invoervolume van 18 582 MWh.

Convergerende prijzen De koppeling bundelt de aankooporders met de hoogste prijs

Continue markten

en de verkooporders met de laagste prijs op de drie beurzen,

Sinds 13 maart 2008 voegt Belpex 2 nieuwe marktsegmenten

los van het land waarin ze werden ingebracht, maar rekening

toe aan de bestaande day-ahead markt.

houdend met de beschikbare dagcapaciteit op de interconnecties. Dit heeft tot gevolg dat het goedkoopste aanbod aan de vraag wordt gelinkt, onafhankelijk van het land waaruit dit aanbod komt. Of aan de vraag in een land kan worden voldaan met het aanbod uit een ander land hangt af van de beschikbare dagcapaciteit op de interconnecties. Als ze volstaat, is de prijs op Belpex, APX en Powernext gelijk. Als ze niet volstaat, blijven de prijsverschillen beperkt omwille van de verzadiging van de capaciteiten. De gemiddelde prijs bedroeg 70,6 euro per MWh ligt net iets boven de Franse en Nederlandse gemiddelden, die respectievelijk 69,17 et 70,05 euro bedroegen. Op de drie beurzen waren de prijzen gedurende 69,1 % van de tijd gelijk (tegenover 63 % in 2007). De Belgische en Franse prijzen waren gelijk gedurende 84,5 % van de tijd, terwijl de Belgische en de Nederlandse beurs gedurende 83,8 % van de tijd convergeerden.

Het eerste nieuwe marktsegment is het continue intradaymarktsegment (Continuous Intraday Market – CIM), dat de marktpartijen een transparant platform aanbiedt waarop zij alle onverwachte veranderingen in hun elektriciteitsportefeuille (panne van een elektriciteitscentrale, wijziging in de windprognoses, …) tot vijf minuten voor de levering kunnen verhandelen. De CIM is bijgevolg een instrument dat het risicobeheer zal vergemakkelijken voor nieuwe marktspelers, verbruikers en industriële producenten die gebruik maken van hernieuwbare en dus minder voorspelbare energiebronnen. Het tweede nieuwe marksegment is het continue day-ahead marktsegment (Continuous Day-Ahead Market – CoDAM), dat

de

mogelijkheid

biedt

in

standaardproducten

en

weekendcontracten te handelen. De CoDAM is tijdens de werkuren op weekdagen geopend en biedt alle beschikbare producten aan tot twee dagen voor de levering. In 2008 bedraagt het volume dat op beide markten samen wordt verhandeld 94 070,8 MWh. De intradaytoewijzingen van capaciteiten aan de grens met Frankrijk, die Elia in 2007 invoerde, bevorderen uiteraard de ontwikkeling van de CIM en verhogen het internationaal competitief karakter van dit marktsegment.


Keuze voor het Cosmos-algoritme

oplossing vormt en een alvast in aanmerking komt voor de

Voor het project van de koppeling van de Belgische, Franse,

Europese landen.

Nederlandse en Duitse markt hebben de projectpartners en de onafhankelijke experten uit drie internationale kandidaten unaniem voor de oplossing “Cosmos” gekozen voor de gezamenlijke berekening van de prijzen op deze markten.

toekomstige uitbreiding van de marktkoppeling naar andere

Cosmos werd ontwikkeld door Belpex, in samenwerking met Elia-specialisten op het gebied van elektriciteitsnetten en specialisten op het gebied van operationeel onderzoek (KUL, MIT, N-Side, UCL).

Cosmos is een koppelingsalgoritme, d.w.z. een systeem dat bij de fixing van de beurzen van de gekoppelde landen de optimale elektriciteitsprijzen en grensoverschrijdende uitwisselingen berekent voor de periode van 24 uur van de daaropvolgende dag. Cosmos kan op erg efficiënte wijze verschillende netmodellen en een groot aantal verschillende producten verwerken (met inbegrip van de zogenaamde “alles of niets” orders die over het algemeen moeilijk te verwerken zijn). Cosmos zorgt zo voor een hoge mate van flexibiliteit op de beurzen, waardoor deze berekeningsmotor een duurzame

Vooruitzichten: beurs voor groenestroomcertificaten Belpex wil begin 2009 van start gaan met een beurs voor groenestroomcertificaten in Vlaanderen en Wallonië. Deze beurs heeft als doel de transparantie op de certificatenmarkt te verbeteren alsook het contact tussen aan- en verkopers te vergemakkelijken. De beurs biedt gestandaardiseerde producten aan, zowel wat de groenestroomcertificaten als warmtekrachtkoppelingscertificaten betreft. De samenwerking met de regionale regulatoren, VREG en CWAPE, zorgt voor een leveringsgarantie en de betrouwbare werking van de beurs.

Pentalaterale koppeling van de markten (CWE) en CASC-CWE De Europese Commissie en de nationale regulatoren hebben acht geografische zones vastgelegd die op termijn door hun eigenheid en hun ligging regionale markten moeten vormen waarop er elektriciteit wordt verhandeld. Dit is een belangrijke stap in de verdere uitbouw van een Europese elektriciteitsmarkt. Eén van deze zones, “Centraal West Europa” genaamd (afgekort CWE), bestaat uit Frankrijk, België, Nederland, Duitsland en het Groothertogdom Luxemburg. Deze zone vertegenwoordigt 40% van het elektriciteitsverbruik in Europa en telt in totaal 170 miljoen inwoners. Eén van de vooropgestelde doelstellingen bestaat erin om de


marktkoppeling tussen Frankrijk, België en Nederland, die in 2006 op initiatief van Elia en Belpex tot stand kwam, uit te uitbreiden met Duitsland en Luxemburg. Op het niveau van het Pentalaterale Energieforum hebben de partners begin augustus 2008 de implementatiestudie “CWE Market Coupling”

Aanpassing van de capaciteitsberekening op de zuidgrens

ter goedkeuring voorgelegd aan de regulatoren van België,

Sinds 1 juli 2008 hebben Elia en RTE de berekening van de

Frankrijk, Duitsland, Luxemburg en Nederland. Dit is een

beschikbare dagcapaciteit op de interconnectielijnen tus-

belangrijke mijlpaal omdat het het marktkoppelingsproject

sen België en Frankrijk aangepast. Voortaan wordt voor de

dat zij willen invoeren nader beschrijft. De lancering van de

berekening van de dagcapaciteit het principe van “netting”

marktkoppeling in de Centraal-West-Europese regio is ge-

toegepast. Dit betekent dat bij de berekening van de dag-

pland begin 2010.

capaciteit in een bepaalde richting (met name in- of uitvoer) niet enkel rekening wordt gehouden met de voor deze richting

Inschatting van de jaarlijkse en maandelijkse transmissiecapaciteit die voor de markt beschikbaar is Met het oog op de organisatie van de eerste gecoördineerde

berekende nettotransfercapaciteit (NTC), die weergeeft welke capaciteit aan de markt kan worden aangeboden zonder de veiligheid van het net in gevaar te brengen, maar ook met de ingediende nominaties voor jaar- en maandcapaciteit in beide richtingen. Omdat er nu rekening wordt gehouden met de nominaties in tegengestelde richting, kan er meer dagcapaciteit worden verstrekt.

veiling voor langetermijncapaciteit met een adequaat veilig-

Bovendien zet Elia zijn gesprekken voort met de Nederlandse

heidsniveau, werd de eerste jaarlijkese capaciteiten ter be-

netbeheerder TenneT om ook op deze grens voor de bere-

schikking gesteld die op gecoördineerde wijze tussen de acht netbeheerders werden bepaald. Elia heeft in elke fase van dit project een voortrekkersrol gespeeld en heeft op die manier aangetoond dat het in staat is om de activiteiten binnen de CWE-zone te coördineren.

Marktmodel voor de analyse van de geschiktheid van het systeem Een groep experten van de acht transmissienetbeheerders heeft een marktmodel voor de CWE-zone ontwikkeld waarmee zij analyses kunnen maken over de geschiktheid van het systeem (vermogen van het systeem om de belasting op elk ogenblik te voeden) en om marktsimulaties te maken(schatting van de impact van het gedrag van de marktspelers op de prijzen, de uitwisselingen, …). Dit model werd voorgesteld aan de regulatoren en de ministers van de vijf landen.


Inhuldiging van de operationele zetel van Elia in Merksem op 8 december 2008 in aanwezigheid van Robert Voorhamme, Schepen van Onderwijs, Economie, Werk en Middenstand, van Daniel Dobbeni, voorzitter van het directiecomité van Elia, en Kris Peeters, Minister-President van de Vlaamse Regering.

Ondernemend zijn betekent voor mij in de dagelijkse bezigheden en de problemen waarmee we geconfronteerd worden uitdagingen en mogelijkheden zien- en deze op een creatieve manier omzetten naar activiteiten die ons toelaten efficiënter te werken en nieuwe richtingen uit te gaan. Ik denk daarbij bijvoorbeeld aan onze aanpak in het kader van klantenaansluitingen en het zoeken naar nieuwe activiteitenen het uitwerken van nieuwe tools voor een betere budgettering en budgetbeheer.

Elsa Celens, Teamleader power links zone Zuid

kening van de dagcapaciteit het principe van “netting” in te

heeft op zijn beurt veel ervaring met grote windmolenparken,

voeren.

die op een zeer hoge spanning energie injecteren in zijn net.

De dagcapaciteit op beide grenzen en in beide richtingen

De overeenkomst tussen de twee transmissienetbeheerders

wordt ter beschikking gesteld van de elektriciteitsbeurzen.

onderstreept de inspanningen die beide ondernemingen le-

Voor België is dit Belpex.

veren ten voordele van het integratieproces van de Europese elektriciteitsmarkt, alsook hun actieve steun aan de klimaat-

Toewijzing van de intradaycapaciteit op de noordgrens vanaf 2009

en milieudoelstellingen op nationaal en Europees niveau.

– Nederland) wordt waarschijnlijk begin 2009 operationeel.

Versterkte samenwerking tussen de Europese transmissienetbeheerders

Oorspronkelijk was voorzien dat dit nieuwe marktmechanis-

Op 27 juni 2008 zijn 42 netbeheerders uit Europa over-

me in de loop van juni 2008 in werking zou treden.

eengekomen om hun samenwerking te versterken door de

De toewijzing van intradaycapaciteit op de Noordgrens (België

Bij de ontwikkeling heeft TenneT echter een inconsistentie met het binnenlandse intradaymechanisme vastgesteld. Een oplossing is mogelijk, maar vereist een belangrijke aanpassing van de door TenneT gebruikte informaticasystemen. De

oprichting van een nieuwe organisatie, die hen in staat zal stellen nauwer samen te werken met het oog op de verwezenlijking van de door de Europese Commissie vastgestelde doelstellingen.

inwerkingtreding van het mechanisme hangt dan ook af van

Hun engagement heeft op 19 december 2008 concrete vorm

de tijd die nodig is om deze aanpassingen uit te voeren. Op

aangenomen met de oprichting van ENTSO-E (European

de grens België - Frankrijk bestaat er sinds mei 2007 een

Network of Transmission System Operators for Electricity). De

intradaymechanisme.

nieuwe organisatie zal de zes bestaande organisaties (UCTE, ETSO, NORDEL, BALTSO, UKTSOA en ATSOI) vervangen die

Samenwerking tussen collegatransmissienetbeheerders: Vattenfall Europe Transmission Elia en zijn collega Vattenfall Europe Transmission, een van de Duitse transmissienetbeheerders voor elektriciteit, hebben in juni 2008 een samenwerkingsovereenkomst gesloten. Dit

zullen verdwijnen in 2009. Ze wordt opgericht door 42 netbeheerders uit 34 landen. De oprichting van deze vereniging versterkt nog de samenwerking tussen transmissienetbeheerders op een aantal essentiële terreinen, zoals de ontwikkeling van technische en marktgerichte werkregels, de coördinatie van het systeembeheer en de netontwikkeling, met als doel de integratie van de Europese elektriciteitsmarkt te bevorderen, de ontwikkeling van een duurzaam energielandschap en de betrouwbare werking van het Europese transmissienet voor elektriciteit.

initiatief versterkt de uitwisseling van kennis, ervaring en best

Daniel Dobbeni, Voorzitter van het Directiecomité van Elia,

practices.

werd tot voorzitter van ENTSO-E verkozen voor een termijn

Elia beschikt over een ruime expertise met betrekking tot het

van twee jaar.

opzetten en uitbaten van een marktkoppeling met impliciete veiling van transmissiecapaciteit op de grenzen. Vattenfall ET


P.52

P.56

Samenstelling bestuurs- en

Belangrijke gebeurtnissen

controleorganen van de

in 2008.

onderneming.

P.60 Vergoedingen.

IT GR

E

T I

N I

E T

P.61 Het Elia-aandeel – Informatie voor de aandeelhouders.

Anderen open, eerlijk en loyaal tegemoet treden, met respect voor de persoon en zijn professionele ethiek. Je engageren en staan voor wat je zegt.

P.68 Financiële kalender.

P.69 Geconsolideerde jaarrekening IFRS.

Van links naar rechts en van boven naar onder: Jean-Marie Laurent Josi , Claude Grégoire, Jacques de Smet, Francis Vermeiren, Johan De Roo, Luc Van Nevel, Clement De Meersman, Walter Peeraer, Jacqueline Boucher, Ronnie Belmans, Ingrid Lieten, Thierry Willemarck

Bestuur van de onderneming Samenstelling bestuurs- en controleorganen Raad van bestuur Voorzitter

Vice-voorzitters

Ronnie Belmans Benoemd tot voorzitter voor 3 jaar op 24 juni 2008 Electrabel

Francis Vermeiren Benoemd tot vice-voorzitter voor 3 jaar op 24 juni 2008 Publi-T

Thierry Willemarck Benoemd tot vice-voorzitter voor 3 jaar op 24 juni 2008 Onafhankelijk

Bestuurders Jacqueline Boucher Electrabel

Jean-Marie Laurent Josi Onafhankelijk

Clement De Meersman Onafhankelijk

Ingrid Lieten Onafhankelijk

Johan De Roo Publi-T

Walter Peeraer Electrabel

Jacques de Smet Onafhankelijk

Luc Van Nevel Onafhankelijk

Claude Grégoire Publi-T


Corporategovernancecomité Thierry Willemarck (voorzitter) Luc Van Nevel Ingrid Lieten

Auditcomité Clement De Meersman (voorzitter) Claude Grégoire Jacques de Smet

Vergoedingscomité Jean-Marie Laurent Josi (voorzitter) Walter Peeraer Jacques de Smet

Tijdelijke en ad-hoccomités (bepaalde internationale dossiers)

College van commissarissen Klynveld Peat Marwick Goerdeler Réviseurs d’Entreprises, vertegenwoordigd door Alexis Palm Ernst & Young Bedrijfsrevisoren, vertegenwoordigd door Jacques Vandernoot

Directiecomité Voorzitter en Chief Executive Officer - Daniel Dobbeni Vice-voorzitter en Chief Corporate Officer - Jacques Vandermeiren Directeur Grid Services - Hubert Lemmens Chief Financial Officer - Jan Gesquière Chief Executive Officer Elia Engineering - Markus Berger Directeur Transmission - Roel Goethals Directeur Customers & Market - Frank Vandenberghe

Secretaris-generaal Pierre Bernard

Jean-Marie Laurent Josi Jacques de Smet Luc Van Nevel


Raad van bestuur

specifieke procedures voor de benoeming van onafhankelijke

De raden van bestuur van Elia System Operator en Elia Asset

comités, alsook voor de rol van deze laatste. Deze bepalingen

zijn elk samengesteld uit 12 leden. De twee raden zijn samen-

worden vastgesteld door de wet van 29 april 1999 betreffende

gesteld uit dezelfde leden. Zij vervullen geen directiefunctie bij

de organisatie van de elektriciteitsmarkt.

Elia System Operator noch bij Elia Asset. De helft van de leden zijn onafhankelijke bestuurders die werden verkozen tijdens de algemene vergadering en die een gunstig eensluidend advies over hun onafhankelijkheid van de CREG hebben ontvangen.

en niet-onafhankelijke leden van de raad van bestuur en zijn

In de praktijk worden de niet-onafhankelijke bestuurders benoemd op voordracht van de aandeelhouders. De onafhankelijke bestuurders worden benoemd volgens een procedure vastgelegd in de wet van 29 april 1999 betreffende de orga-

In overeenstemming met de wettelijke en statutaire bepalin-

nisatie van de elektriciteitsmarkt en de statuten van de on-

gen worden de raden van bestuur van Elia System Operator

derneming. Het corporategovernancecomité legt een lijst voor

en Elia Asset ondersteund door drie comités: een corporate-

van onafhankelijke kandidaat-bestuurders. Het corporate go-

governancecomité, een auditcomité en een vergoedingscomi-

vernancecomité onderzoekt het up-to-date curriculum vitae

té. Bovendien heeft de raad van bestuur in 2008 drie tijdelijke

van elke kandidaat en een verklaring op erewoord inzake de

ad-hoccomités opgericht teneinde het management van Elia

onafhankelijkheidscriteria die overeenkomstig de wettelijke

in verschillende projecten te ondersteunen.

en statutaire bepalingen op Elia van toepassing zijn. De alge-

Naast deze comités werd er op 29 juli 2003 ook een direc-

mene vergadering benoemt vervolgens de onafhankelijke be-

tiecomité opgericht in overeenstemming met het artikel

stuurders. De benoemingen worden voor eensluidend advies

524 bis van het Wetboek van Vennootschappen en van de

inzake onafhankelijkheid voorgelegd aan de CREG, die over

wet van 29 april 1999 betreffende de organisatie van de

elke onafhankelijke bestuurder haar advies moet uitbrengen.

elektriciteitsmarkt.

Een gelijkaardige procedure is toepasbaar in geval van be-

De mandaten van voorzitter en vice-voorzitters van de raden

noeming door coöptatie door de raad van bestuur. Het cor-

van bestuur van Elia System Operator en Elia Asset werden

porategovernancecomité oefent dus de taken van een benoe-

door de raden van bestuur van Elia System Operator en Elia

mingscomité voor de onafhankelijke bestuurders uit.

Asset van 24 juni 2008 voor onbepaalde termijn vernieuwd.

Benoeming van de bestuurders

Benoeming van de leden van de comités

De algemene vergadering van 10 mei 2005 heeft zes niet-

De mandaten van de voorzitters, vice-voorzitters en leden

onafhankelijke en zes onafhankelijke bestuurders benoemd.

van de verschillende comités die de raad van bestuur onder-

Al deze bestuurmandaten verstrijken na afloop van de alge-

steunen, werden door de raad van bestuur van 24 juni 2008

mene vergadering van 2011. De termijn van zes jaar wijkt

voor onbepaalde termijn vernieuwd.

af van de periode van vier jaar die de Belgische Corporate Governance Code aanbeveelt en is gerechtvaardigd wegens van de technische, financiële en juridische complexiteit die specifiek is voor de taken van de transmissienetbeheerder. Het dient aangestipt dat de corporategovernancevoorschriften m.b.t. de benoeming van de leden van de raden van bestuur van Elia System Operator en Elia Asset onderworpen zijn aan


Tijdelijk ad-hoccomités Overeenkomstig

artikel

522

van

het

Wetboek

van

Vennootschappen, heeft de Raad van Bestuur in 2008 verschillende tijdelijke ad-hoccomités opgericht om het management van Elia bij te staan in bepaalde dossiers.

Het Insurance-team staat in voor het beheer van de verzekeringscontracten voor het indekken van bepaalde risico’s, alsook voor het beheer van de schadegevallen met betrekking tot deze contracten of schade veroorzaakt door derden aan onze installaties. Tijdens de veelvuldige contacten met interne klante en met externe partijen (aannemers, experten, verzekeringsmaatschappijen,..) is het van het grootste belang dat Insurance steeds correct en volledig communiceert en dat wij zorgvuldig omspringen met de verkregen informatie. Om op een constructieve manier tot een optimale oplossing te komen met de betrokken partijen, is het noodzakelijk dat Insurance steeds objectief en neutraal handelt en de gemaakte afspraken correct naleeft, met andere woorden “zeggen wat men doet en doen wat men zegt”. Hiervoor moeten wij ons bewust zijn van de missie van onze onderneming en de geldende regels, procedures en verplichtingen voor ons beroep.

Tom Luyts, Beheerder verzekeringen Ad-hoccomité “Internationale dossiers”

het boekjaar dat wordt afgesloten op 31 december 2010.

Dit comité werd opgericht om indien nodig het Directiecomité

Er werden voor de commissarissen bijkomende emolumenten

en de Raad van Bestuur bij te staan bij de studie van be-

gevraagd van € 286.092,73 voor taken die werden verricht

paalde projecten met een ruime internationale draagwijdte.

m.b.t. de IFRS-rekeningen en andere speciale opdrachten.

De leden van dit comité zijn de heren Gregoire, Laurent-Josi, Van Nevel, Peeraer en de Smet. Dit comité heeft driemaal vergaderd. Ad-hoccomité “Corporate Issues” Dit comité is samengesteld uit de heren Belmans, Vermeiren, Peeraer en Willemarck. Het bestudeert de vereiste modalitei-

Activiteitenverslag van de raad van bestuur Krachtens de wet van 29 april 1999 oefent de raad van bestuur de volgende bevoegdheden uit:

ten waaronder ook op wettelijk niveau en op het niveau van

hij bepaalt het algemene beleid van de vennootschap;

corporate governance, die de onderneming in voorkomend

hij oefent de bevoegdheden uit die hem worden toegekend

geval in de mogelijkheid stellen om tegemoet te komen aan

door of krachtens het Wetboek van Vennootschappen, met

de vraag van bepaalde aandeelhouders die niet vertegen-

uitzondering van de bevoegdheden die aan het directieco-

woordigd zijn in de raad, om toch vertegenwoordigd te zijn.

mité worden toevertrouwd of overgedragen;

Dit comité heeft éénmaal vergaderd.

hij staat in voor het algemeen toezicht op het directiecomité

Comité “Financiering”

met naleving van de wettelijke beperkingen inzake de toe-

Er werd een comité samengesteld uit de heren Laurent-Josi,

gang tot de commerciële gegevens en andere vertrouwe-

de Smet en Van Nevel. Het werd opgericht om in voorkomend

lijke gegevens over de netgebruikers en hun verwerking;

geval het Directiecomité en de raad van bestuur bij te staan

hij oefent de bevoegdheden uit die hem door de statuten

bij het onderzoeken van de herfinancieringsbehoeften van de onderneming op lange termijn, meer bepaald door een obligatie-emissie. Dit comité heeft éénmaal vergaderd.

College van commissarissen De algemene vergadering van 13 mei 2008 heeft Ernst & Young bedrijfsrevisoren en Klynveld Peat Marwick Goerdeler Bedrijfsrevisoren benoemd als commissarissen. Zij worden

worden toegekend. De raad van bestuur vergaderde vijfmaal in 2008. De volgende leden lieten zich op één of meerdere vergaderingen van de raad verontschuldigen: J. Boucher (24 juni 2008) C. De Meersman (24 juni 2008 en 28 augustus 2008) Johan de Roo (14 februari 2008 en 24 juni 2008)

respectievelijk vertegenwoordigd door Jacques Vandernoot

Indien een lid niet aanwezig kan zijn, laat hij zich over het

en Alexis Palm.

algemeen vertegenwoordigen. In overeenstemming met de

De emolumenten van elk van de commissarissen werden vastgelegd op € 111.250 per boekjaar van 12 maanden voor de vennootschappen Elia System Operator, Elia Asset en Elia

statutaire bepalingen kan schriftelijk een volmacht worden gegeven aan een ander lid van de raad. Geen enkele volmachthouder kan meer dan twee bestuurders vertegenwoordigen.

Engineering. Dit bedrag is jaarlijks indexeerbaar. Ze werden benoemd voor een periode van drie jaar. Hun mandaat verstrijkt na afloop van de gewone algemene vergadering van


Belangrijke gebeurtnissen in 2008

Het centrum zal een previsioneel beheer van de elektriciteitsstromen in de netten in de regio Centraal-West-Europa ontwikkelen en zal bijdragen tot hun continue realtimebewaking, om zo de koppeling van deze markten voor te bereiden. Het

Oprichting van CASC-CWE SA Elia en 6 transmissienetbeheerders die België, Duitsland, Frankrijk, Nederland en het Groothertogdom Luxemburg vertegenwoordigen (Cegedel Net, EnBW TNG, E.ON Netz, RTE, RWE TSO en TenneT) hebben op 1 oktober 2008 CASC (Capacity Allocation Service Company for the Central WestEuropean Electricity Market) opgericht. Deze vennootschap naar Luxemburgs recht heeft tot doel de activiteiten op het vlak van de toewijzing van capaciteit aan de grenzen gezamenlijk te beheren, zoals de Europese Commissie, de elektriciteitsbeurzen en de regulerende instanties van de betrokken

zal in de loop van 2009 operationeel zijn. De oprichting van Coreso beantwoordt aan de behoefte om de operationele samenwerking tussen de TNB’s te verbeteren. Deze behoefte werd zowel door de Europese Commissie in haar ontwerp van richtlijn als door de spelers van de elektriciteitsmarkt geformuleerd. Coreso zal een betere regionale integratie van de productie op basis van hernieuwbare energiebronnen mogelijk maken en een veilig beheer verzekeren van de grensoverschrijdende stromen, die door de ontwikkeling van de intradaymarkten sterk toenemen.

landen.op 6 juni 2007 zijn overeengekomen.

Kapitaalverhoging

De toestemming van de Europese Commissie werd op

De buitengewone algemene vergadering van 8 mei 2007

14 augustus 2008 verkregen in het kader van de normale

had besloten over te gaan tot een dubbele kapitaalverho-

kennisgevingsprocedure.

ging voorbehouden aan het personeel. Deze bestaat uit een

CASC-CWE is een dienstenonderneming die optreedt als centraal veilingbureau voor het organiseren en verlenen van diensten voor de maandelijkse en jaarlijkse toewijzing van de transmissiecapaciteiten aan de gemeenschappelijke grenzen tussen de 5 hiervoor genoemde landen.

Oprichting van Coreso SA

eerste kapitaalverhoging in 2007 en een tweede in 2008 te realiseren kapitaalverhoging voor een maximumbedrag van € 760 000. Hiervoor worden nieuwe aandelen van categorie B uitgegeven met opheffing van het voorkeurrecht van de bestaande aandeelhouders ten gunste van de personeelsleden van de vennootschap of haar dochterondernemingen. Dit kan in voorkomend geval gebeuren onder de pariwaarde van bestaande aandelen van dezelfde categorie.

De naamloze vennootschap naar Belgisch recht Coreso werd

De kapitaalverhoging van 2008 werd gerealiseerd en onder-

op 19 december 2008 opgericht. De oprichting van deze on-

schreven ten belope van € 354 502,96. Er werden 15 254

derneming maakt deel uit van de uitvoering van de bovenver-

aandelen uitgegeven. Bijgevolg werden de artikelen 4.1 en

melde overeenkomst van 6 juni 2007. Elia System Operator

4.2 van de statuten over het maatschappelijk kapitaal en het

bezit 7 065 aandelen, hetzij 50% van het maatschappelijk

aantal aandelen gewijzigd.

kapitaal van deze vennootschap. RTE, de beheerder van het Franse transmissienet, bezit eveneens 50 % van Coreso. Dit is het eerste gezamenlijke regionale technische coördina-

Statutaire wijzigingen

tiecentrum van meerdere transmissienetbeheerders van de

De statuten van de vennootschap Elia System Operator wer-

regio Centraal-West-Europa. Het heeft tot doel de veiligheid

den op 31 maart 2008 gewijzigd om het kapitaal aan te passen

en de samenwerking tussen de transmissienetbeheerders te

naar aanleiding van de kapitaalverhoging van € 354.502,96,

verbeteren.

zoals hierboven vermeld.


Vergoedingscomité

die het aanbelangt. Daartoe beschikt het over de nodige mid-

Naast zijn gebruikelijke taken ter ondersteuning van de raad

van de commerciële gegevens betreffende de netgebruikers

van bestuur heeft het vergoedingscomité krachtens de wet

en kan het bij interne en externe experts advies inwinnen.

van 29 april 1999 ook de taak om voor de raad van bestuur aanbevelingen te formuleren over het vergoedingsbeleid voor en de vergoedingen van de leden van het directiecomité. Het vergoedingscomité heeft viermaal voltallig vergaderd.

delen, heeft het toegang tot alle informatie met uitzondering

Het auditcomité heeft in 2008 viermaal vergaderd. De drie bestuurders die lid zijn van het comité waren telkens aanwezig met uitzondering van het auditcomité van 25 augustus waar de voorzitter dhr. Clement De Meersman niet aanwezig was.

Eén maal per jaar evalueert de onderneming haar kaderper-

Het voorzitterschap werd op 25 augustus door dhr J. de Smet

soneel in overeenstemming met haar performance manage-

waargenomen. Het comité heeft de jaarrekening van 2007

ment beleid. Dit beleid is ook van toepassing op de leden

onderzocht, zowel in Belgian GAAP als in IFRS. Het comité

van het directiecomité. Op deze manier evalueert het ver-

heeft vervolgens de kwartaalresultaten van 31 maart 2008,

goedingscomité de leden van het directiecomité op basis van

de halfjaarlijkse resultaten van 30 juni 2008 en de cijfers over

een aantal kwalitatieve en kwantitatieve gemeenschappelij-

de eerste drie kwartalen van 30 september 2008 conform de

ke en individuele doelstellingen. Eind december 2008 eva-

Belgian GAAP en de IFRS-regels geanalyseerd.

lueerde het vergoedingscomité de verwezenlijking van deze doelstellingen.

Het comité heeft kennis genomen van de uitgevoerde audits en aanbevelingsopdrachten. Verder werd de verdere uitbrei-

Bovendien bestudeerde het vergoedingscomité de impact van

ding rond het Risk Management binnen de onderneming toe-

de nieuwe criteria voor de meerjarentarieven op de vergoe-

gelicht en aanvaard door het Comité. Voor elk van de audits

ding van het directiecomité. Het stelde een nieuwe pijler voor

en aanbevelingsopdrachten werd een actieplan opgesteld om

voor het variabele gedeelte van de vergoeding van het di-

de kwaliteit van de procedures, de communicatie erover en de

rectiecomité. De raad van bestuur van 24 juni 2008 heeft dit

toepassing ervan te verbeteren.

voorstel goedgekeurd.

Het comité heeft de opvolging van de actieplannen van deze

Het variabele gedeelte van de vergoeding bestaat voortaan

en vroegere audits opgevolgd vanuit verschillende invalshoe-

uit twee pijlers. De eerste pijler is gebaseerd op jaarlijks be-

ken (planning, resultaten, risico) en dit op basis van een acti-

paalde criteria, de tweede is gebaseerd op meerjarencriteria

viteitenverslag van de dienst interne audit. Het comité kwam

die vastgesteld worden voor 4 jaar.

hierbij tot het besluit dat deze actieplannen correct en binnen de afgesproken termijnen werden uitgevoerd.

Auditcomité Naast zijn gebruikelijke bevoegdheid assistentie te verlenen

Het auditplan voor 2009 werd voorgesteld en door het comité goedgekeurd.

aan de raad van bestuur, heeft het auditcomité krachtens de wet van 29 april 1999 de taak de rekeningen na te kijken en de budgetten te controleren, de audits op te volgen, de betrouwbaarheid van de financiële informatie te evalueren, de interne controle te beoordelen evenals de efficiëntie van de interne risicobeheersystemen te controleren. Het auditcomité is bevoegd een onderzoek in te stellen in alle aangelegenheden


Corporategovernancecomité

Emolumenten

Naast zijn gebruikelijke ondersteunende bevoegdheid van de

Het vergoedingsbeleid van de bestuurders werd vastgelegd

raad van bestuur heeft het corporategovernancecomité krach-

door de algemene vergadering van aandeelhouders. In totaal

tens de wet van 29 april 1999 de taak kandidaten voor te

werd in 2008 voor € 500 316 aan vergoedingen aan de twaalf

stellen voor de mandaten van onafhankelijk bestuurder, voor-

bestuurders betaald (€ 250 158 voor Elia System Operator

afgaande goedkeuring te verlenen voor de benoeming van de

en € 250 158 voor Elia Asset), indexering inbegrepen. De

leden van het directiecomité, op verzoek van elke onafhan-

onderstaande tabel toont de bruto individuele bedragen die

kelijke bestuurder, van de voorzitter van het directiecomité

aan elke bestuurder werden toegekend:

of van de CREG elk belangenconflict te onderzoeken tussen enerzijds de netbeheerder en anderzijds een dominerende aandeelhouder of een met een dominerende aandeelhouder geassocieerde of verbonden onderneming, en daarover verslag uit te brengen bij de raad van bestuur. Deze laatste opdracht heeft tot doel de onafhankelijkheid van de bestuurders te versterken in aanvulling op de procedure voorzien in artikel 524 van het Wetboek van Vennootschappen, die de onderneming ook toepast. Het comité heeft ook de opdracht zich uit te spreken over gevallen van onverenigbaarheid bij de leden van de directie en het personeel en te waken over de toepassing van de bepalingen van de artikelen 9 en 9ter van de wet van 29 april 1999 betreffende de organisatie van de elektriciteitsmarkt, de efficiëntie ervan te beoordelen in het licht van de doelstellingen inzake onafhankelijkheid en onpartijdigheid van het beheer van het transmissienet en hierover jaarlijks

Ronnie Belmans

€ 49 372

Jacqueline Boucher

€ 28 376

Clement De Meersman

€ 36 094

Johan De Roo

€ 14 188

Claude Grégoire

€ 42 904

Ingrid Lieten

€ 35 186

Jean-Marie Laurent Josi

€ 49 714

Walter Peeraer

€ 49 714

Luc Van Nevel

€ 48 806

Francis Vermeiren

€ 40 860

Jacques de Smet

€ 57 432

Thierry Willemarck

€ 47 670

Deze bedragen werden berekend op basis van 5 vergaderingen van de raad van bestuur in 2008. De audit-, vergoedingsen corporategovernancecomités vergaderden viermaal.

een verslag in te dienen bij de CREG. Het comité heeft twee-

Het aantal vergaderingen van de tijdelijke en ad-hoccomités

maal vergaderd in 2008. Alle leden waren aanwezig op de

wordt hieronder gedetailleerd beschreven.

vergaderingen, uitgezonderd één lid op één vergadering. Het comité wordt geregeld geïnformeerd over belangrijke dossiers zoals de aankoop van ondersteunende diensten en de inhoud van de portefeuille met infrastructuurprojecten zodat het zich kan vergewissen over de openstelling van de elektriciteitsmarkt. Dit gebeurt met inachtneming van de vertrouwelijkheidsregels. Naast deze weerkerende onderwerpen, worden ook specifieke onderwerpen op de agenda van de verschillende comités geplaatst. Zo werd het Comité bijvoorbeeld op de hoogte gebracht van de besluiten van de vertrouwelijkheidsaudit en van de kleine aanpassingen die moeten worden aangebracht als gevolg van de wijzigingen die werden voorgesteld in de Corporate Governance Code.


Deze bedragen omvatten de sociale lasten en andere nog af te trekken inhoudingen. De vergoeding van de bestuurders bestaat uit een basisvergoeding van € 25 000 per jaar (€ 12 500 voor Elia System Operator en € 12 500 voor Elia Asset) en een bijkomende vergoeding van € 800 (€ 400 voor Elia System Operator en € 400 voor Elia Asset) per extra vergadering boven de achtste vergadering van de raad van bestuur in de loop van het jaar, de vergaderingen met de regulatoren inbegrepen. Beide vergoedingen worden vermeerderd met een supplement van 50% voor de voorzitter en van 20% voor elke vice-voorzitter van de raad van bestuur.

Integriteit is in mijn werk een essentiële waarde om een klimaat van vertrouwen en respect te creëren tegenover de verschillende departementen waarvoor ik als bussiness controller bevoegd ben. Het nakomen van engagementen, het respecteren van deadlines, een duidelijke en eerlijke communicatie en discretie bij vertrouwelijke dossiers zijn de kernwoorden van de waarden die nodig zijn om mijn functie bij Elia goed uit te oefenen.

Carole Devillers, Business Controller

Een vaste aanvullende vergoeding van € 6 000 per jaar per comité (€ 3 000 voor Elia System Operator en € 3 000 voor

Directiecomité

Elia Asset) wordt eveneens toegekend aan de bestuurders

Het directiecomité van de transmissienetbeheerder is, in over-

die lid zijn van een ondersteunend comité van de raad van

eenstemming met de wet van 29 april 1999, belast met het

bestuur. In dit kader wordt een extra vergoeding van € 800

beheer van het elektriciteitsnet, het dagelijks beheer van de

(€ 400 voor Elia System Operator en € 400 voor Elia Asset)

netbeheerder, de uitoefening van de overige bevoegdheden

toegekend per extra vergadering van een comité die wordt

die de raad van bestuur toekent, evenals de uitoefening van

bijgewoond (m.a.w. per vergadering boven de drie vergade-

de bevoegdheden die aan het directiecomité door de statuten

ringen waarop de forfaitaire vergoedingen berekend zijn). Dit

worden toegekend.

geldt ook voor de vergaderingen met de regulatoren.

Gewoonlijk is er een formele vergadering van het directieco-

Deze vergoedingen dekken alle kosten en worden geboekt bij

mité per maand. De leden komen ook wekelijks samen in het

de bedrijfskosten van de vennootschap. Ze worden jaarlijks

kader van informele vergaderingen. Het directiecomité heeft

geïndexeerd op basis van de index van de consumptieprijzen.

in 2008 veertienmaal vergaderd.

Alle vergoedingen worden evenredig in verhouding met de

Een lid dat niet aanwezig kan zijn, laat zich gewoonlijk ver-

duur van het mandaat van bestuurder toegekend.

tegenwoordigen. Het afwezige lid kan schriftelijk volmacht

Op het einde van elk eerste, tweede en derde kwartaal wordt

geven aan een ander lid van het directiecomité in overeen-

een voorschot op de jaarlijkse emolumenten aan de bestuur-

stemming met het intern reglement van het directiecomité.

ders betaald. Het voorschot wordt berekend op basis van de

Geen enkele volmachthouder mag meer dan twee directiele-

geïndexeerde basisvergoeding en in evenredige verhouding

den vertegenwoordigen.

met de duur van het mandaat van bestuurder tijdens het be-

Het comité brengt elk kwartaal aan de raad van bestuur

trokken kwartaal.

verslag uit over de financiële situatie van de vennootschap

Er wordt een afrekening gemaakt in december van het lopende

(meer bepaald over de overeenstemming tussen het budget

jaar. Daarin wordt rekening gehouden met de eventuele bijko-

en de resultaten) en op elke raad over het beheer van het

mende vergoedingen ter aanvulling van de basisvergoeding.

transmissienet.

Er bestaan geen andere voordelen in natura, opties op

In het kader van het beheer van het transmissienet heeft het

aandelen, kredieten of voorschotten ten gunste van de

directiecomité de raad van bestuur op de hoogte gehouden

bestuurders.

van de ontwikkelingen van de wetgeving en van de rechtspraak die toepasbaar zijn op de vennootschap, van de op-

Evaluatie

stelling van een nieuw koninklijk besluit inzake de regulering

procedure georganiseerd voor de evaluatie van zijn werking.

ren, het netbeheer en de situatie in de filialen, waaronder de

Dit gebeurde in overeenstemming met de bepalingen (artikel

activiteiten van Belpex, de oprichting van CASC en Coreso en

4.1.1 en volgende) van de code inzake deugdelijk bestuur

de ontwikkelingen van internationale projecten.

van ondernemingen die van toepassing is op beursgenoteerde ondernemingen in België, bekend als de “Belgische Corporate Governance Code”. Een dergelijke procedure wordt in toepassing van de regels voor deugdelijk bestuur elke 2 tot 3 jaar georganiseerd.

m.b.t. de meerjarentarieven, de beslissingen van de regulato-

Aan het einde van het boekjaar zijn er een aantal wissels doorgevoerd in bepaalde directies van de vennootschap. Zo komt Mark Berger aan het hoofd van Elia Engineering ter vervanging van Roel Goethals. Deze laatste vervangt Hubert Lemmens aan het hoofd van het departement Transmission. Hubert Lemmens staat nu aan het hoofd van Grid Services, waar hij Mark Berger vervangt. Deze benoemingen werden goedgekeurd door de raad van 27 november 2008. Elia — Jaarverslag 2008 59

Vergoedingen

Aandelen De voorzitter van het directiecomité van Elia System Operator

Basis- en variabele vergoedingen De vergoeding van de voorzitter van het directiecomité die door Elia System Operator wordt betaald, bedraagt in 2008 € 488 351,69, waarvan 29,37% onder de vorm van een variabele vergoeding. De vergoedingen die Elia aan de overige leden van het directiecomité in 2008 heeft betaald, bedragen € 1 545 679,60 (respectievelijk € 801 357,11 voor Elia System Operator en € 744 322,49 voor Elia Asset), waarvan 21,66% onder de vorm van een variabele vergoeding. In totaal werd in 2008 dus € 2 034 031,29 uitgekeerd aan de

bezit 4 360 aandelen Elia System Operator. De andere leden van het directiecomité verwierven samen 13.730 aandelen. Elia heeft tot op heden geen langetermijnbeleid voor de toekenning van aandelen ingevoerd.

Bepaling van de arbeidsovereenkomsten De bepalingen in de arbeidsovereenkomsten van de leden van het directiecomité, met inbegrip van de voorzitter van het directiecomité, bevatten op het ogenblik van hun indiensttreding geen bijzondere voorwaarden bij ontslag.

leden van het directiecomité.

Overige vergoedingen In 2008 heeft Elia System Operator voor € 90 773,61 kosten voor het extralegaal pensioen voor de voorzitter van het directiecomité geboekt. Ze bedragen € 282 974,75 (respectievelijk € 147 926,84 voor Elia System Operator en € 135 047,92 voor Elia Asset) voor de andere leden van het directiecomité.

Gedragscode Elia beschikt over een gedragscode voor de personen die binnen de groep het meest in aanmerking komen om toegang te krijgen tot bevoorrechte informatie (“personen met voorkennis”). Deze gedragscode bevat regels die een kader bieden voor de beursverrichtingen van deze “personen met voorkennis”, in overeenstemming met de bepalingen van de richtlijn

De toekenning van de overige voordelen aan de leden van

2003/6/EG betreffende handel met voorkennis en marktma-

het directiecomité, zoals het gewaarborgd inkomen in geval

nipulatie en de wet van 2 augustus 2002 betreffende het toe-

van langdurige ziekte en ongeval, de verzekeringen voor ge-

zicht op de financiële sector en andere financiële diensten. De

zondheidszorg en ziekenhuisopname, de verzekeringen bij

raad van bestuur heeft de gedragscode op 22 december 2005

invaliditeit, overlijden, de tarifaire voordelen en de terbe-

goedgekeurd. De secretaris-generaal heeft de taak erop toe

schikkingstelling van een dienstwagen, gebeuren volgens de

te zien dat deze code en de actualisering ervan naar behoren

regels die gelden voor de kaderleden in de onderneming. In

worden toegepast.

2008 werd bij Elia geen aandelenoptieplan toegekend voor het directiecomité.

Kennisgeving aan de CBFA In overeenstemming met de wet van 1 april 2007 betreffende een openbaar overnamebod heeft Publi-T als aandeelhouder van Elia System Operator een kennisgeving naar de CBFA gestuurd teneinde de CBFA te informeren over een wijziging van haar participatie.


Deze kennisgeving werd op 7 augustus 2008 meegedeeld aan Elia en is integraal beschikbaar op de website van Elia, overeenkomstig de wet van 1 april 2007. De Groep Arco heeft de CBFA eveneens een kennisgeving gestuurd m.b.t. een belangrijke participatie waarvan Elia een

Het Elia-aandeel – Informatie voor de aandeelhouders Aandeelhoudersstructuur

exemplaar heeft gekregen op 18 januari 2008. Deze kennisgeving is integraal beschikbaar op de website van Elia.

Op 31 december 2008 ziet de aandeelhoudersstructuur van Elia System Operator N.V. er als volgt uit:

Aandeelhoudersstructuur Elia System Operator nv op 31 december 2008 Aandeelhouders

Aandelen

% Aandelen

% Stemrechten

Publi-T

15 871 284

33,01 %

33,01 %

Electrabel

11 706 177

24,35 %

24,35 %

Groep Arco

4 984 624

10,37 %

10,37 %

1 221 405

2,54 %

2,54 %

Personeel

14 293 459

29,73 %

29,73 %

Free float

48 076 949

100,00 %

100,00 %

Totaal

47 898 052

100,00 %

100,00 %

Publipart


De structuur van de groep zit er als volgt uit :

Free float*

Publi-T

40,1 %

Electrabel

33,01 %

Publipart

24,35 %

2,54 %

Elia System Operator Elia Asset 99,99 % Economische eenheid

14,8 %

24,5 %

CASC-CWE

HGRT

50 % Coreso

100 % Elia Re**

100 % Elia Engineering**

60 % Belpex

* Groep Arco heeft op 21 oktober 2008 gemeld dat ze 10,37% van de aandelen Elia bezit. ** Elia System Operator bezit 1 aandeel van Elia Re en 1 aandeel van Elia

Het aandeel in 2008

Het Elia aandeel kende in 2008 een licht dalend verloop, voor-

2008 was, zacht uitgedrukt, een zeer turbulent beursjaar. De

in de maand oktober, toen de paniekstemming op de beurs

financiële crisis, die uiteindelijk veel groter bleek dan oor-

zijn hoogtepunt bereikte, ging het aandeel tijdelijk onderuit

spronkelijk verwacht, mondde uiteindelijk ook uit in een eco-

richting € 20. Begin november was deze koersval echter vol-

nomische crisis die wellicht, volgens alle economisten, nog

ledig teniet gedaan.

een eindje in 2009 zal duren.

al na de uitbetaling van het dividend op 28 mei 2008. Enkel

De liquiditeit in het aandeel daalde met ongeveer 33% (van

Elia, waarvan de activiteiten quasi 100% gereguleerd zijn, is

gemiddeld 25 016 stuks per dag naar gemiddeld 16 682 stuks

sinds 1 januari 2008 actief onder een systeem van vierjarige

per dag) voornamelijk door het feit dat Elia werkzaam is bin-

tarieven. Hierdoor kon het Elia-aandeel de financiële en eco-

nen een gereguleerd kader met hoge visibiliteit qua winst-

nomische storm zeer goed doorstaan en kon het bijgevolg zijn

gevendheid (en bijgevolg niet getroffen werd door de crisis)

status van goed huisvaderaandeel, als één van de weinigen,

en anderzijds omdat ongeveer 25% van de vrij beschikbare

effectief waarmaken.

aandelen in het bezit zijn van de groep ARCO.


Koersverloop en volumes Elia-aandeel in 2007 Koers (€)

Volume (duizend)

30,00

400

28,00

350 300

26,00

250

24,00

200 150

22,00

100 20,00

50

18,00

0 Jan. 2008

Feb. 2008

Maart 2008

April 2008

Mei 2008

Juni 2008

Juli 2008

Aug. 2008

Sept. 2008

Okt. 2008

Nov. 2008

Dec. 2008

Het Elia aandeel had 2007 afgesloten op € 27,81. De slot-

Hierdoor was de prestatie van het Elia aandeel op jaarbasis

koers eind 2008 bedroeg €24,56 of een daling van 11,69 %.

beduidend beter dan de prestatie van de Bel20 index die in

Inclusief het dividend van € 1,30 bleef de daling beperkt tot

2008 met 53,6% onderuit ging.

7,01 %. De laagste koers in 2008 bedroeg € 20,10 genoteerd op 10 oktober 2008 en op 7 mei 2008 werd een piek bereikt met een koers van € 29,09.

Evolutie Elia-aandeel en Bel20 in 2008 102,50 97,50 92,50 87,50 82,50 77,50 72,50 67,50 62,50 57,50 52,50 47,50 42,50

Jan. 2008

Feb. 2008

Maart 2008

April 2008

Mei 2008

Juni 2008

Juli 2008

Aug. 2008

Sept. 2008

Okt. 2008

Nov. 2008

Dec. 2008


In vergelijking met andere beursgenoteerde Europese trans-

gedaan dan respectievelijk Red Electrica – Spanje (-15,9%),

missienetwerkbedrijven heeft Elia het in 2008 net iets beter

Terna – Italië (-16,3%) en National Grid – UK (-18%).

106 96 86 76 66 56 46 Jan. 2008

Feb. 2008

Maart 2008

April 2008

Mei 2008

Juni 2008

Juli 2008

Aug. 2008

Sept. 2008

Okt. 2008

Nov. 2008

Dec. 2008

Elia Terna Red Electricia National Grid Down Jones Utility index

Met 48 076 949 uitstaande aandelen vertegenwoordigde de

Hieronder vind je een overzicht van de maandelijkse statistie-

marktkapitalisatie eind december € 1 180 769 867.

ken over 2008 van het Elia aandeel op Euronext Brussel.

In 2008 werden in totaal 4 270 597 Elia aandelen op de beurs van Euronext Brussel verhandeld, 22,59 % van de vrij verhandelbare aandelen.


Overzicht van de maandelijkse statistieken over 2008 van het Elia-aandeel op Euronext Brussel Koers Volume (dag. gemid)

Slotkoers

Hoogste

Laagste

Freefloat Omloopsnelheid

Beurskap. in € m.

Januari

31 363

28,09

28,15

27,29

3,65 %

1 350

Februari

25 320

28,97

29,00

27,00

2,81 %

1 392

Maart

17 398

28,23

28,77

27,00

1,75 %

1 357

April

10 403

28,59

28,88

27,51

1,21 %

1 374

Mei

6 364

27,10

29,09

26,66

0,71 %

1 303

Juni

14 392

26,50

27,60

26,00

1,60 %

1 274

Juli

13 390

26,01

26,79

25,15

1,63 %

1 250

Augustus

10 430

26,30

26,80

25,50

1,16 %

1 264

September

13 967

26,28

26,85

25,40

1,63 %

1 263

Oktober

19 061

24,49

27,00

20,10

2,32 %

1 177

November

26 760

25,10

26,50

24,09

2,83 %

1 207

December

11 701

24,56

26,50

24,00

1,30 %

1 181

16 682

24,56

29,09

20,10

22,59 %

1 181

Maand

2008

Het Elia-aandeel en zijn codes Elia aandeel op de beurs

Elia strips op de beurs

Beurs :

Euronext Brussel

Beurs :

Euronext Brussel

Index :

BEL MID

Ticker :

ELIS

Ticker :

ELI

ISIN :

BE 0005597688

ISIN :

BE 0003822393

Bloomberg code :

ELIS BB

Bloomberg code :

ELI BB

Reuters code :

ELIS BR

Reuters code :

ELI BR


Aandelenindexen

Een belangrijk objectief van dit departement is het topma-

Op 31 december 2008 was het Elia aandeel opgenomen in

internationale investeerders. Een primaire doelstelling is te

de Bel Mid index. Het gewicht van Elia bedroeg op die datum

zorgen voor tweerichtingscommunicatie, waarbij het manage-

5,41 % in deze Index. Het aandeel bekleedde hiermee de 7de

ment van Elia de resultaten, strategieën en beslissingen van

plaats in deze index.

de onderneming toelicht en de aandeelhouders en analisten

nagement van Elia bereikbaar te maken voor nationale en

de bezorgdheid en de perceptie van de markt vertolken.

Duurzaam en maatschappelijk verantwoord ondernemen

Naar aanleiding van de start op 1 januari 2008 van de meerjaren tarieven werden in de eerste helft van 2008 een groot aantal roadshows georganiseerd bij institutionele investeer-

Het Elia aandeel is opgenomen in het “Ethibel Excellence”

ders in de grootste financiële centra van Europa alsook voor

Investeringsregister.

het eerst in New-York en Boston. Tussen deze roadshows in Verantwoord

kregen allerlei investeerders en analisten de kans persoon-

Investeren’ (MVI) in België en in Europa. ETHIBEL beheert

lijk of via conferentiegesprekken met het topmanagement te

twee labels: het ETHIBEL PIONEER label en het ETHIBEL

praten. Daarnaast nam Elia deel aan een niet gering aantal

EXCELLENCE label. Deze kwaliteitslabels zijn geregistreerd in

nationale en internationale investeringsconferenties.

15 landen van de Europese Unie en betekenen voor de beleg-

Elia heeft ook veel oog voor de particuliere belegger door

ger een waarborg dat hij enkel in duurzame bedrijven belegt.

deel te nemen aan de jaarlijkse evenementen in Antwerpen

Voor de samenstelling van dit register zoekt Forum ETHIBEL

van de Vlaamse Federatie van Beleggingsclubs en Beleggers

bedrijven die hetzij een pioniersrol, hetzij een toonaangeven-

(VFB) en het evenement “Financial Cocktail” georganiseerd

de rol spelen in hun sector, en dit op alle domeinen van MVO

door Euronext.

ETHIBEL

ondersteunt

het

‘Maatschappelijk

(maatschappelijk verantwoord ondernemen). Het onderzoek wordt uitgevoerd door het onderzoeksbureau VIGEO dat elk bedrijf op vier terreinen screent: Het interne sociale beleid Het milieubeleid

Transparantieregels en kennisgeving van deelnemingen Overeenkomstig de Belgische Transparantiewet dienen deelnemingen van ten minste 5% (of een veelvoud van 5%) van

Het externe sociale beleid

het totale aandelenkapitaal zowel aan de CBFA als aan de

Het economische beleid

onderneming zelf te worden gemeld. Naar aanleiding van de nieuwe transparantie wetgeving (Wet

Relaties met de investeerders De opdracht van het departement Investor Relations is een zo goed mogelijke communicatie voorzien met de huidige en potentiële investeerders. Via een transparante dialoog met investeerders en financiële analisten streeft Elia naar een faire waarde van het aandeel.


van 2 mei 2007, Koninklijk Besluit van 14 februari 2008, gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad op 4 maart 2008), die op 1 september 2008 in voege trad, werd in oktober 2008 volgende kennisgevingen ontvangen:

Kennisgeving Datum kennisgenving

Naam aandeelhouder

Aantal aandelen

Percentage deelneming

21 oktober 2008

Groep ARCO

4 984 624

10,37 %

30 oktober 2008

Publi-T

15 871 284

33,01 %

30 oktober 2008

Electrabel

11 706 177

24,35 %

30 oktober 2008

Publipart

1 221 405

2,54 %

Op 21 oktober 2008 heeft de groep ARCO laten weten dat hun participatie in Elia 10,37% bedraagt. De kennisgevingen van Publi-T, Electrabel en Publipart van 30 oktober 2008 waren een bevestiging van hun reeds gekende deelnemingspercentages in Elia.

Dividend

Dividendbeleid Elia is statutair verplicht om minstens 85% van de winst na afhouding van de 5% wettelijke reserve uit te keren, zijnde een uitbetalingsratio van 81% van de gerapporteerde winst. Rekening houdend met de beperkingen van de financiële markten en de regelgeving, heeft de Raad van Bestuur van Elia in 2009 beslist om het dividendenbeleid te wijzigen.

Op 19 februari 2009 besliste de Raad van Bestuur van Elia om

Door de nieuwe vierjarige tarieven moet een deel van de

op de Algemene Vergadering van 12 mei 2009 de volgende

nettowinst, voortkomende uit de verrekening in de tarieven

winstuitkering voor te stellen:

van de meerwaarde gerelateerd aan buitengebruikstellingen,

In overeenstemming met het dividendenbeleid en onder voorbehoud van goedkeuring van de winsttoewijzing door de jaarlijkse Algemene Vergadering, zal een normaal dividend van € 65,87 miljoen of € 1,37 per aandeel (bruto) worden voorgesteld. Dit geeft een netto bedrag van € 1,0275 per aandeel zonder VVPR strip of van € 1,1645 per aandeel met VVPR strip. Aandelen aan toonder zullen worden uitbetaald in de kantoren van de volgende betaalagenten: Fortis Bank, ING België, KBC Bank en Dexia Bank.

verplicht gereserveerd worden in het eigen vermogen. Hierdoor zal de globale uitbetalingsratio (pay-out) in de toekomst wellicht dalen maar anderzijds bevordert dit de (auto)financieringscapaciteit van Elia aanzienlijk. Hierdoor kunnen in de toekomst nog gemakkelijker nieuwe en grotere projecten opgestart worden. Het absolute dividend zal in principe, afhankelijk van marktomstandigheden en regelgevend kader, wel niet lager liggen dan het voorgaande jaar.

Voor aandelen die op een effectenrekening worden aangehouden, zal de bank of de effectenmakelaar de uitbetaling van de dividenden automatisch afhandelen. Voor aandelen op naam zal Elia de aandeelhouders in haar register rechtstreeks uitbetalen.


Financiële kalender 20 februari 2009 (8h00) 10 april 2009

Publicatie jaarcijfers 2008

Beschikbaarheid jaarverslag 2008 in PDF

12 mei 2009

Algemene Vergadering

27 mei 2009

Betaling dividend over 2008 (coupon nr. 4)

28 augustus 2009 (8h00)

Publicatie halfjaarcijfers 2009

Publicatie halfjaarcijfers 2009 Voor alle vragen omtrent Elia en zijn aandeel kan u contact opnemen met : Elia

Voornaamste gebeurtenissen die zich hebben voorgedaan na de sluiting van het boekjaar Er heeft zich geen belangrijke gebeurtenis voorgedaan na de sluitingsdatum van het boekjaar.

Bijzondere opdrachten van de commissarissen in de loop van het boekjaar Behalve voor de gebruikelijke activiteiten heeft Elia System Operator een beroep gedaan op het college van commissaris-

Departement Investor Relations

sen Klynveld Peat Marwick Goerdeler Bedrijfrevisoren, ver-

Keizerslaan 20

tegenwoordigd door de heer Alexis Palm, en Ernst & Young

1000 Brussel

Bedrijfsrevisoren vertegenwoordigd door de heer Jacques

België

Vandernoot voor :

Tel.: +32 2 546 72 39 Fax: +32 2 546 71 80 Email : [email protected]

IFRS: extra werkzaamheden en advies Kapitaalsverhoging Attestering heffingen

Op de website van Elia, www.elia.be, vindt u informatie over de groep (persmededelingen, jaarverslagen, aandelenkoersen, kennisgevingen, etc.) in drie talen (Frans, Nederlands, Engels). In zijn financiële nieuwsbrief “Investor News”, geeft Elia be-

Controle toewijzing meerwaarde aan de assets Diverse adviezen Hiervoor werden kosten opgenomen voor een bedrag van € 167 150.

leggers recente informatie over de onderneming. U kan hier-

Ernst & Young Tax Consultants hebben bijstand verleend aan

voor inschrijven op een e-mail alert.

Elia System Operator nv, Elia Asset, Elia Engineering, Belpex voor diverse topics, zoals advies & bijstand voor de fiscale controle en recurrente adviezen m.b.t. BTW en vennootschapsbelastingen. Voor deze prestaties hebben ze een totaal bedrag van € 81 606 gefactureerd. Ernst & Young Consultants hebben tevens enkele opdrachten uitgevoerd ter ondersteuning van het interne audit departement voor een bedrag van € 37 336.


G e co n s o l i d e e rd e j a a r re ke n i n g I F R S Geconsolideerde winsten verliesrekening (in € miljoen) Bedrijfsopbrengsten

Toelichting

2008

2007

Verschil (%)

(3)

757,3

731,7

3,5

724,4

705,7

2,6

32,9

26,0

26,5

(519,4)

(517,0)

0,5

Opbrengsten Overige bedrijfsopbrengsten Bedrijfskosten

(4)

Grond- en hulpstoffen

(4.1)

(6,8)

(8,6)

(20,9)

Diensten en overige goederen

(4.1)

(281,9)

(281,0)

0,3

Personeelskosten

(4.2)

(118,8)

(114,0)

4,2

Afschrijvingen en waardeverminderingen, wijziging in voorzieningen

(4.3)

(96,2)

(93,8)

2,6

Overige bedrijfskosten

(4.4)

Winst uit bedrijfsactiviteiten Nettofinancieringslasten

(5)

(15,7)

(19,6)

(19,9)

237,9

214,7

10,8

(109,3)

(104,0)

5,1

Financieringsbaten

8,3

3,7

124,3

Financieringslasten

(117,6)

(107,7)

9,2

2,0

0,0

Aandeel resultaat van deelnemingen gewaardeerd volgens de “equity”-methode (na winstbelasting) Winst vóór winstbelastingen Winstbelastingen

(6)

Winst van het jaar Toe te rekenen aan de aandeelhouders van de vennootschap Toe te rekenen aan minderheidsbelang

130,6

110,7

18,0

(27,2)

(32,9)

(17,3)

103,4

77,8

32,9

103,1

77,6

32,9

0,3

0,2

50,0

Informatie per aandeel (in €) Nettowinst per aandeel toe te rekenen aan de aandeelhouders van de vennootschap

(30)

2,1

1,6

31,3

Verwaterde winst per aandeel toe te rekenen aan de aandeelhouders van de vennootschap

(30)

2,1

1,6

31,3


Geconsolideerde balans (in € miljoen)

Toelichting

31 december 2008

31 december 2007

Activa 3 938,1

3 760,0

Materiële activa

Vaste activa (7)

2 060,4

1 993,2

Immateriële activa

(8)

1 727,0

1 722,7

Handels- en overige vorderingen

(9)

98,7

0,0

Investeringen verwerkt volgens “equity methode”

(10)

10,1

8,1

Derivaten

(23)

0,0

5,5

(11) (31) *

17,7

16,8

Andere financiële activa Uitgestelde belastingsvorderingen

(21)

Vlottende activa Voorraden Handels- en overige vorderingen

(12)

13,7 217,9

13,7

13,2

(13) (31) *

246,9

171,2

2,1

0,0

(14) (31) *

27,3

33,5

4 228,1

3 977,9

1 349,7

1 339,9

1 348,1

1 338,6

1 202,1

1 201,7

8,5

8,5

Actuele belastingsvorderingen Geldmiddelen en kasequivalenten

24,2 290,0

Totaal van de activa

Passiva Eigen vermogen

Eigen vermogen toe te rekenen aan de aandeelhouders van de vennootschap

(15)

Aandelenkapitaal Uitgiftepremie

21,0

18,4

Afdekkingsreserves

Reserves

(16,0)

3,6

Ingehouden winsten

132,5

106,4

1,6

1,3

Minderheidsbelangen Minderheidsbelangen Langlopende verplichtingen Leningen en overige financieringsverplichtingen

(16) (31) *

1,6

1,3

1 774,8

2 385,5

1 593,5

2 230,2

Personeelsbeloningen

(17)

142,7

143,6

Derivaten

(23)

24,3

0,0

Voorzieningen

(18)

4,7

5,4

Uitgestelde belastingverplichtingen

(21)

6,5

5,3

Overige langlopende verplichtingen Kortlopende verplichtingen

3,1

1,0

1 103,6

252,5

Leningen en overige financieringsverplichtingen

(16)

804,3

0,0

Voorzieningen

(18)

10,3

9,4

(19) (31) *

281,7

204,8

Handelsschulden en overige schulden Actuele belastingsverplichtingen Overige kortlopende verplichtingen

(20) (31) *

Totaal eigen vermogen en verplichtingen * Deze rubrieken bevatten herclassificaties van de cijfers per 31/12/2007 ten behoeve van de vergelijkbaarheid


0,2

2,7

7,1

35,6

4 228,1

3 977,9

Geconsolideerd kasstroomoverzicht (in € miljoen)

Toelichting

31 december 2008

31 december 2007

103,4

77,8

Bedrijfsactiviteiten Winst van het boekjaar Netto interestlasten

(5) (31) *

114,7

104,2

Winstbelastingen

(6) (31) *

20,2

29,5

Aanpassing voor: Aandeel in resultaat investering volgens de "equity"-methode

(10)

(2,0)

0,0

Afschrijvingen materiële en immateriële activa

(7) (8)

95,4

92,5

Resultaat op overdracht van materiële activa

(7) (8)

3,6

3,1

Waardeverminderingen op vlottende activa

(4.3)

0,1

0,4

Toename (afname) voorzieningen

(18)

(18,8)

(20,1)

Waardering naar reële waarde van financiële instrumenten

(23)

1,1

0,4

Toename (afname) uitgestelde belastingen

(21)

7,0

3,0

0,1

0,7

324,8

291,5

Overige aanpassingen overige niet-geldelijke posten

Kasstroom uit bedrijfsactiviteiten Wijzigingen: Voorraden

(12)

(0,6)

(0,7)

Handels- en overige vorderingen

(13)

(80,7)

(60,7)

0,5

46,4

(19)

76,9

84,3

Overige vlottende activa Handels- en overige schulden Overige kortlopende verplichtingen

(20) (31) *

(27,3)

(83,3)

(31,2)

(14,0)

(31) *

(116,7)

(103,2)

(6)

(118,6)

(27,1)

58,3

147,2

(170,5)

(150,0)

0,0

(7,6)

(0,5)

0,0

2,5

2,9

(168,5)

(154,7)

0,4

4,2

Wijzigingen in werkkapitaal Uitbetaalde interesten Betaalde (teruggestorte) winstbelasting Netto totale kasstroom uit bedrijfsactiviteiten Nieuwe investeringen van (im)materiële activa Investeringen verwerkt volgens "equity" methode

(7) (8) (10)

Investeringen verwerkt aan kostprijs Ontvangen rente

(5) (31) *

Totaal kasstroom uit investeringsactiviteiten Ontvangsten uit de uitgiften van aandelenkapitaal

(15)

Kosten verbonden aan uitgifte van aandelenkapitaal

(15)

0,0

(0,1)

Betaalde dividenden (-)

(15)

(62,5)

(61,3)

Aflossing van opgenomen leningen (-)

(16)

0,0

(200,0)

(16)

166,5

270,0

(31) *

(0,4)

(0,7)

104,0

12,1

(6,2)

4,6

Ontvangsten van opgenomen leningen (+) Waardering naar reële waarde van financiële activa via resultaat Nettokasstroom uit financieringsactiviteiten Netto-toename (afname) van geldmiddelen en kasequivalenten Geldmiddelen en kasequivalenten per 1 januari

(14) (31) *

33,5

29,0

Geldmiddelen en kasequivalenten per 31 december

(14) (31) *

27,3

33,5

* Deze rubrieken bevatten herclassificaties van de cijfers per 31/12/2007 ten behoeve van de vergelijkbaarheid


Geconsolideerd overzicht van het totale resultaat (in € miljoen)

Toelichting

2008

2007

Netto veranderingen in de reële waarde van kasstroomafboekingen die zijn overgeboekt naar de winsten verliesrekening

(23)

(19,7)

5,2

Actuariële winsten (verliezen) te bereiken doel toegezegde pensioenregelingen

(17)

(12,0)

4,9

Baten en lasten rechtstreeks verwerkt in het eigen vermogen

(31,7)

10,1

Winst over de verslagperiode

103,4

77,8

Totaalresultaat over de verslagperiode

71,7

87,9

Toe te rekenen aan de aandeelhouders van de vennootschap

71,4

87,7

Toe te rekenen aan minderheidsbelang

0,3

0,2


Inhoud van de toelichting bij de jaarrekening 1. Verslaggevende entiteit............................................................................................................................................................. 74 2. Belangrijke grondbeginselen voor de financiële verslaggeving onder IFRS....................................................................... 74 3. Bedrijfsopbrengsten ................................................................................................................................................................ 82 4. Bedrijfskosten............................................................................................................................................................................ 84 4.1. Grond- en hulpstoffen, diensten en overige goederen..................................................................................................... 84 4.2. Personeelskosten................................................................................................................................................................... 84 4.3. Afschrijvingen en waardeverminderingen, wijzigingen in voorzieningen...................................................................... 85 4.4. Overige bedrijfskosten........................................................................................................................................................... 85 5. Financieringsbaten en -lasten................................................................................................................................................. 86 6. Winstbelastingen....................................................................................................................................................................... 87 7. Materiële activa......................................................................................................................................................................... 88 8. Immateriële activa.................................................................................................................................................................... 90 9. Handels- en overige vorderingen............................................................................................................................................91 10. Investeringen verwerkt volgens “equity”-methode...............................................................................................................91 11. Andere financiële activa.......................................................................................................................................................... 92 12. Voorraden................................................................................................................................................................................ 92 13. Handelsvorderingen en overige vorderingen...................................................................................................................... 92 14. Geldmiddelen en kasequivalenten........................................................................................................................................ 93 15. Eigen vermogen....................................................................................................................................................................... 94 16. Langlopende verplichtingen en overige financieringsverplichtingen................................................................................ 96 17. Personeelsbeloningen............................................................................................................................................................ 98 18. Voorzieningen......................................................................................................................................................................... 101 19. Handelsschulden en overige schulden................................................................................................................................102 20. Overige kortlopende verplichtingen.....................................................................................................................................102 21. Uitgestelde belastingsvorderingen en –verplichtingen......................................................................................................103 22. Op aandelen gebaseerde betalingen.................................................................................................................................104 23. Financiële instrumenten........................................................................................................................................................104 24. Operationele leaseovereenkomsten...................................................................................................................................108 25. Investering en overige verplichtingen..................................................................................................................................109 26. Voorwaardelijke verplichtingen en onzekerheden............................................................................................................109 27. Informatie over verbonden partijen..................................................................................................................................... 110 28. Groepsentiteiten..................................................................................................................................................................... 110 29. Bedrijfscombinaties................................................................................................................................................................ 111 30. Gewone winst per aandeel.................................................................................................................................................. 112 31. Herclassificatie........................................................................................................................................................................ 112 32. Niet-auditopdrachten uitgevoerd door commissaris......................................................................................................... 112


To e l i c h t i n g b i j d e jaarrekening 1. Verslaggevende entiteit

De geconsolideerde jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met International Financial Reporting Standards (IFRS) en de interpretaties daarvan die door de International

Elia System Operator nv is gevestigd in België, Keizerslaan

Accounting Standards Board (IASB) zijn vastgelegd zoals

20, 1000 Brussel. De geconsolideerde jaarrekening 2008 van

aangenomen voor gebruik in de Europese Unie. De groep

de groep omvat Elia System Operator nv en 4 dochteronder-

heeft alle nieuwe en herziene standaarden en interpretaties

nemingen, namelijk Elia Asset nv, Elia Engineering nv, Belpex

toegepast die gepubliceerd werden door de IASB, die relevant

nv en Elia Re sa en tevens een geassocieerde onderneming

zijn voor zijn activiteiten en van kracht zijn voor boekjaren die

HGRT S.A.S (zie toelichting 10). HGRT S.A.S. wordt opgeno-

aanvangen op of na 1 januari 2008. De toepassing van deze

men in de consolidatie volgens de equitymethode. De parti-

nieuwe en herziene standaarden en interpretaties heeft niet

cipaties in de ondernemingen CASC-CWE sa en CORESO nv,

geleid tot wijzigingen in de waarderingsregels van de groep.

beide opgericht in 2008, worden aan kostprijs opgenomen

Volgende gewijzigde en nieuwe standaarden zijn van kracht

onder de rubriek financiële activa.

maar zijn niet relevant voor de groep:

Elia is de beheerder van het Belgische transmissienet voor

IFRIC 11 : IFRS 2: Transacties in groepsaandelen en inge-

elektriciteit. De onderneming staat in voor de transmissie van

kochte eigen aandelen

elektriciteit van de producenten naar de distributienetbeheer-

IFRIC 12: Dienstverlening uit hoofde van

ders en industriële grootverbruikers en voor de in- en uitvoer

concessieovereenkomsten

van elektrische energie van en naar de buurlanden.

IFRIC 14: IAS 19: beperking van activa uit hoofde van

Deze activiteiten worden gereguleerd door de Commissie voor

toegezegd-pensioensregelingen, minimum dekkingsvereisten

Regulering van de Elektriciteit en het Gas (CREG).

en hun onderlinge samenhang

Voor

meer

informatie

verwijzen

we

naar

hoofdstuk

‘Regelgeving & tarieven’ in dit verslag.

De groep paste onderstaande normen en interpretaties, die op de datum van de bekrachtiging van deze geconsolideerde jaarrekening gepubliceerd, maar nog niet effectief waren, niet voortijdig toe. Hij verwacht dat de toepassing van deze

2. B elangrijke grondbeginselen voor de financiële verslaggeving onder IFRS (a) Overeenstemmingsverklaring

normen en interpretaties in de toekomst geen grote impact zal hebben op de jaarrekening van de groep tijdens de periode van de eerste toepassing: IAS 27: de geconsolideerde en de enkelvoudige jaarrekening – De kosten van een investering in een dochteronderneming, een entiteit waarover gezamenlijk zeggenschap wordt uitgeoefend of een geassocieerde deelneming.

De geconsolideerde jaarrekening van het jaar eindigend op

Wijziging in IFRS 2: Op aandelen gebaseerde betalingen

31 december 2008 zoals in dit jaarverslag weergegeven, werd

– voorwaarden voor onvoorwaardelijke toezeggingen en

voorbereid onder de verantwoordelijkheid van de Raad van

annuleringen.

bestuur en werd door de Raad van bestuur vastgesteld op

IFRS 3: Bedrijfscombinaties

19 februari 2009, onder voorbehoud van de goedkeuring van

IFRS 8: Operationele segmenten

de statutaire niet-geconsolideerde jaarrekening door de aan-

Herziening IAS 1: Presentatie van de jaarrekening

deelhouders tijdens de gewone algemene vergadering, die zal

Herziening IAS 23: Financieringskosten

plaatsvinden op 12 mei 2009. Conform de Belgische wetge-

Wijziging IAS 27: De geconsolideerde en enkelvoudige

ving zal de geconsolideerde jaarrekening tijdens dezelfde ge-

jaarrekening

wone algemene vergadering voorgesteld worden aan de aan-

Wijziging IAS 32 & IAS 1: Wijziging in IAS 32 Financiële

deelhouders van de groep. De geconsolideerde jaarrekening

instrumenten: presentatie en IAS 1 Presentatie van de jaar-

is niet onderworpen aan wijzigingen, behalve als het gaat om

rekening – Financiële instrumenten met terugname verplich-

wijzigingen als gevolg van eventuele beslissingen van de aan-

tingen in geval van liquidatie.

deelhouders betreffende de statutaire niet-geconsolideerde

IFRIC 13: Klantengetrouwheidsprogramma’s

jaarrekening die een impact hebben op de geconsolideerde jaarrekening.


(b) G ehanteerde grondslagen bij de opstelling

schap de bevoegdheid heeft, rechtstreeks of onrechtstreeks, om de financiële en operationele beleidslijnen van een entiteit te bepalen om voordelen te verkrijgen uit haar activiteiten. Bij

De jaarrekening wordt gepresenteerd in miljoen euro, afge-

het beoordelen van zeggenschap wordt rekening gehouden

rond op het dichtstbijzijnde honderdduizendtal, tenzij anders

met potentiële stemrechten die momenteel uitoefenbaar of

vermeld. De jaarrekening is opgesteld op basis van histori-

converteerbaar zijn. De financiële staten van dochtervennoot-

sche kosten, uitgezonderd afgeleide financiële instrumenten

schappen zijn opgenomen in de geconsolideerde jaarrekening

die aan reële waarde worden gewaardeerd.

vanaf de datum dat de zeggenschap aanvangt tot de datum

De voor verkoop aangehouden vaste activa en groepen activa

dat de zeggenschap ophoudt.

die worden afgestoten, worden gewaardeerd op de laagste van

(ii) Geassocieerde deelnemingen

de boekwaarde en de reële waarde minus verkoopkosten.

Een geassocieerde deelneming is een entiteit waarin de ven-

De opstelling van de jaarrekening in overeenstemming met

nootschap een invloed van betekenis maar geen zeggenschap

IFRS vereist dat het management beoordelingen, schattingen

heeft over de financiële en operationele beleidslijnen. De ge-

en veronderstellingen maakt die een impact kunnen hebben

consolideerde jaarrekening omvat het aandeel van de groep

op de gerapporteerde bedragen van activa en passiva, baten

in de totale opgenomen winsten en verliezen van geassocieer-

en lasten. De schattingen en onderliggende veronderstellin-

de deelnemingen volgens de equitymethode, vanaf de datum

gen zijn gebaseerd op ervaringen uit het verleden en diverse

dat de invloed van betekenis aanvangt tot de datum waarop

andere factoren die gegeven de omstandigheden redelijk

de invloed van betekenis ophoudt. Wanneer het aandeel van

geacht worden, en waarvan de resultaten de basis vormen

de groep in de verliezen zijn participatie in een geassocieerde

voor de beoordeling van de boekwaarde van activa en pas-

deelneming overschrijdt, wordt de boekwaarde van de entiteit

siva. De uiteindelijke resultaten kunnen verschillen van deze

in de balans van de groep verminderd tot nul en worden ver-

schattingen.

dere verliezen niet langer opgenomen, behalve in de mate dat

De schattingen en onderliggende veronderstellingen worden voortdurend herzien. Herzieningen van boekhoudkundige schattingen worden opgenomen in de periode waarin de schatting wordt herzien indien

de groep een in rechte afdwingbare of feitelijke verplichting is aangegaan of betalingen heeft verricht in naam van een geassocieerde deelneming. (iii) Eliminatie van intragroepstransacties

de herziening enkel die periode beïnvloedt, of in de periode

Intragroepssaldi en niet-gerealiseerde winsten en verliezen of

van de herziening en toekomstige periodes indien de herzie-

baten en lasten die voortvloeien uit intragroepsverrichtingen,

ning zowel huidige als toekomstige periodes beïnvloedt.

worden geëlimineerd bij het opstellen van de geconsolideerde

Informatie over belangrijke punten van schattingsonzekerhe-

jaarrekening.

den en kritische oordelen bij de toepassing van de grond-

Niet gerealiseerde winsten die voortvloeien uit transacties

slagen die het meest van invloed zijn op de in de geconsoli-

met

deerde jaarrekening is verwerkt in de volgende rubrieken van

naar rato van het belang dat de groep in de entiteit heeft.

de toelichting:

Niet gerealiseerde verliezen worden geëlimineerd op de-

Toelichting 4.3 – Afschrijvingen en waardeverminderingen, wijzigingen in voorzieningen Toelichting 6 – Winstbelastingen

geassocieerde

deelnemingen,

worden

geëlimineerd

zelfde wijze als niet-gerealiseerde winsten, maar enkel in de mate dat er geen bewijs voorhanden is van een bijzondere waardevermindering.

Toelichting 8 – Immateriële activa Toelichting 11 – Andere financiële vaste activa Toelichting 12 – Voorraden Toelichting 18 – Voorzieningen Toelichting 23 – Financiële instrumenten

(d) Vreemde munten Transacties in vreemde valuta worden omgerekend tegen de wisselkoers die geldt op de datum van de transactie. Monetaire activa en passiva aangeduid in vreemde valuta op

De hieronder uiteengezette grondslagen werden consistent

balansdatum worden omgerekend naar euro tegen de wis-

toegepast op alle periodes die in deze financiële verslagge-

selkoers die geldt op die datum. Verschillen die ontstaan bij

ving toegepast worden. De grondslagen werden toegepast

de omrekening van vreemde valuta worden opgenomen in de

door alle entiteiten van de groep.

winsten verliesrekening. Niet-monetaire activa en passiva die in vreemde valuta op ba-

(c) Grondslagen voor consolidatie (i) Dochterondernemingen

sis van historische kosten worden gewaardeerd, worden omgerekend tegen de wisselkoers op datum van de transactie.

Een dochteronderneming is een entiteit gecontroleerd door de vennootschap. Zeggenschap bestaat wanneer de vennoot-


(e) Afgeleide financiële instrumenten De groep maakt soms gebruik van afgeleide financiële instrumenten om de valuta- en renterisico’s af te dekken die voortvloeien uit bedrijfs-, financierings- en investeringsactiviteiten. In overeenstemming met het thesauriebeleid houdt de groep geen derivaten aan voor handelsdoeleinden en geeft de groep

waarschijnlijk is dat de afgedekte transactie zich zal voordoen. Indien de afgedekte transactie niet langer waarschijnlijk is, worden de gecumuleerde winsten of verliezen vanuit het eigen vermogen naar de winst– en verliesrekening overgebracht. (ii) Afdekking van monetaire activa en verplichtingen

deze ook niet uit. Derivaten die echter niet in aanmerking

Hedge accounting wordt niet toegepast op afgeleide instru-

komen voor hedge accounting worden verwerkt als instru-

menten die in economische zin worden gebruikt als afdekking

menten aangehouden voor handelsdoeleinden.

van in vreemde valuta’s luidende activa en verplichtingen.

Afgeleide financiële instrumenten worden bij de eerste opname gewaardeerd tegen reële waarde. De winst of het verlies uit fluctuaties van de reële waarde wordt onmiddellijk in

Veranderingen in de reële waarde van dergelijke derivaten worden als onderdeel van de valutakoerswinsten en -verliezen in de winsten verliesrekening opgenomen.

de winsten verliesrekening opgenomen. Indien derivaten echter voor hedge accounting in aanmerking komen, is de opname van een resulterende winst of een resulterend verlies afhankelijk van de aard van de post die wordt afgedekt (zie grondslag f). De reële waarde van renteswaps is het geschatte bedrag dat de groep zou ontvangen of betalen om de swap per balansdatum te beëindigen, waarbij rekening wordt gehouden met de actuele rente en de actuele kredietwaardigheid van de tegenpartijen bij de swap. De reële waarde van valutatermijncontracten is de genoteerde marktprijs per balansdatum, zijnde de contante waarde van de genoteerde termijnkoers.

(f) Voor afdekking gebruikte derivaten (i) Kasstroomafdekking Veranderingen in de reële waarde van een afgeleid afdekkingsinstrument dat is aangemerkt als een kasstroomafdekking worden rechtstreeks ten laste van het eigen vermogen gebracht, voor zover de afdekking effectief is. Het niet-effectieve deel wordt als last in de winsten verliesrekening opgenomen.

(g) Terreinen, gebouwen en uitrusting (i) Activa in eigendom Onderdelen van terreinen, gebouwen en uitrusting worden uitgedrukt aan kostprijs (met inbegrip van rechtstreeks toewijsbare kosten maar uitgezonderd de financieringskosten) verminderd met cumulatieve afschrijvingen en bijzondere waardeverminderingsverliezen (zie waarderingsregel m). De kostprijs van zelf vervaardigde activa omvat de kosten van materialen, van rechtstreekse arbeid en, waar relevant, van de initiële schatting van de kosten van het ontmantelen en verwijderen van het actief en het herstellen van de site waarop zij gelegen zijn. Wanneer onderdelen van een actiefbestanddeel inzake terreinen, gebouwen en uitrusting een ongelijke gebruiksduur hebben, worden zij geboekt als afzonderlijke actiefbestanddelen van terreinen, gebouwen en uitrusting. (ii) Geleasde activa Leasingovereenkomsten op grond waarvan de groep in wezen alle risico’s en voordelen van eigendom op zich neemt, worden geclassificeerd als financiële leasing. Vastgoed dat wordt

Indien een afdekkingsinstrument niet langer voldoet aan de

gebruikt bij wege van financiële leasing, wordt gewaardeerd

voorwaarden voor ‘hedge accounting’, afloopt of wordt ver-

op de laagste van de reële waarde en de actuele waarde van

kocht, wordt de afdekking prospectief beëindigd. De cumula-

de minimale leasebetalingen bij aanvang van de leasing, ver-

tieve winst of het cumulatieve verlies dat eerder in het eigen

minderd met de cumulatieve afschrijvingen (zie verder) en

vermogen was opgenomen, blijft onderdeel uitmaken van het

bijzondere waardeverminderingen (zie waarderingsregel m).

eigen vermogen totdat de verwachte transactie heeft plaats-

Leasebetalingen worden geboekt zoals beschreven in waar-

gevonden. Als het afdekkingsinstrument een niet-financieel

deringsregel u.

actief betreft, wordt het onder het eigen vermogen opgenomen bedrag overgeboekt naar de boekwaarde van het actief wanneer dit wordt verantwoord. In andere gevallen wordt het onder het eigen vermogen opgenomen bedrag overgeboekt naar de winsten verliesrekening in dezelfde periode waarin het afdekkinginstrument van invloed is op de winsten verliesrekening. Cumulatieve winsten en verliezen met betrekking tot reeds afgelopen derivaten of beëindigde afdekkingsrelaties, blijven verwerkt als onderdeel van het eigen vermogen zolang het


(iii) Kosten na eerste opname De groep neemt in de boekwaarde van een onderdeel van terreinen, gebouwen en uitrusting de kostprijs op van het vervangen van een deel van dat actief wanneer die kosten worden gemaakt, indien het waarschijnlijk is dat de toekomstige economische voordelen met betrekking tot het actief aan de groep zullen toekomen, en indien de kostprijs van het actief betrouwbaar kan worden bepaald. Alle overige kosten worden als een uitgave opgenomen in de winsten verliesrekening van zodra zij worden gemaakt.

(iv) Afschrijvingen

verplichtingen en de voorwaardelijke verplichtingen van de

Afschrijvingen worden in de winsten verliesrekening opge-

overgenomen partij.

nomen volgens de lineaire methode over de geschatte ge-

Bij verwervingen vóór deze datum (d.i. Elia Asset) is goodwill

bruiksduur van elk stuk van een actiefbestanddeel van ter-

opgenomen op basis van de veronderstelde kostprijs, die ge-

reinen, gebouwen en uitrusting. De terreinen worden niet

lijk is aan de waarde die hieraan op grond van de voorheen

afgeschreven. De gebruikte afschrijvingspercentages zijn:

toegepaste Be GAAP* werd toegekend. De classificatie en de boekhoudkundige verwerking van bedrijfscombinaties die

Administratieve gebouwen

2,00 %

plaatsvonden voor 1 januari 2004, werd niet herbekeken bij

Industriële gebouwen

3,00 %

het opstellen van de IFRS-openingsbalans van de groep op 1

Bovengrondse lijnen

2,00 %

januari 2004.

Ondergrondse kabels

2,00 %

Goodwill wordt uitgedrukt aan kostprijs verminderd met cu-

Onderstations (installaties & machines)

3,00 %

mulatieve bijzondere waardeverminderingsverliezen. Goodwill

Teletransmissie

10,00 %

wordt toegerekend aan kasstroomgenererende eenheden en

Dispatching

10,00 %

wordt niet afgeschreven maar er wordt jaarlijks getest of er

Overige gebouwen en uitrusting

20,00 %

sprake is van bijzondere waardevermindering (zie waarde-

Voertuigen

20,00 %

ringsregel m). Met betrekking tot geassocieerde deelnemin-

Gereedschappen en kantoormeubilair

10,00 %

gen is de boekwaarde van goodwill opgenomen in de boek-

Hardware

33,00 %

De resterende levensduur, de afschrijvingsmethode alsook de eventuele restwaarde de materiële activa worden op het

waarde van de investering in de geassocieerde deelneming. Negatieve goodwill die ontstaat bij een overname, wordt rechtstreeks opgenomen in de winsten verliesrekening.

einde van elk boekjaar geëvalueerd en in voorkomend ge-

(ii) Software

val prospectief aangepast.

Software-licenties die verworven worden door de groep wor-

(v) Buitendienststellingen

den uitgedrukt aan kostprijs verminderd met cumulatieve af-

Een actief wordt niet meer op de balans opgenomen in geval van afstoting of indien er geen toekomstige economische

schrijvingen (zie verder) en bijzondere waardeverminderingsverliezen (zie waarderingsregel m).

voordelen van het gebruik of de afstoting worden verwacht.

Uitgaven in verband met onderzoeksactiviteiten ondernomen

Een eventuele opbrengst of verlies voortvloeiend uit de ver-

om intern software te ontwikkelen worden in de winsten

wijdering van het actief op de balans (het geen wordt bere-

verliesrekening opgenomen als een uitgave zodra zij gedaan

kend als het verschil tussen de netto-opbrengst bij afstoting

worden. Uitgaven met betrekking tot de ontwikkelingsfase van

en de boekwaarde van het actief) wordt opgenomen in de

intern ontwikkelde software worden gekapitaliseerd indien:

winsten verliesrekening gedurende het jaar waarin het actief wordt verwijderd van de balans.

de ontwikkelingskosten betrouwbaar kunnen bepaald worden; de software technisch en commercieel haalbaar is en de

(h) Immateriële activa (i) Bedrijfscombinaties en goodwill Goodwill is het positieve verschil tussen de aankoopprijs en

toekomstige economische voordelen waarschijnlijk zijn; de groep het oogmerk heeft - en over voldoende middelen beschikt - om de ontwikkeling te voltooien; het actief te gebruiken.

het aandeel van de groep in de netto reële waarde van de

De geactiveerde uitgaven omvatten materiaalkosten, de di-

verworven identificeerbare activa en (voorwaardelijke) ver-

recte arbeidskosten en de indirecte kosten die direct toere-

plichtingen van de dochteronderneming of geassocieerde

kenbaar zijn aan het gebruiksklaar maken van het actief. De

deelneming op het moment van de overname.

overige kosten worden in de winst-en verliesrekening opge-

Alle bedrijfscombinaties worden boekhoudkundig verwerkt door toepassing van de aankoopmethode. Goodwill vertegenwoordigt bedragen die ontstaan bij verwerving van dochterondernemingen en geassocieerde deelnemingen.

nomen op het moment dat deze zich voordoen. (iii) Uitgaven na eerste opname Uitgaven na eerste opname voor geactiveerde immateriële activa worden slechts geactiveerd wanneer hierdoor de toe-

Met betrekking tot bedrijfsovernames die hebben plaatsge-

komstige economische voordelen toenemen die zijn besloten

vonden sinds 1 januari 2004 vertegenwoordigt goodwill het

in het specifieke actief waarop zij betrekking hebben. Alle an-

verschil tussen de kostprijs van de overname en de reële

dere uitgaven worden geboekt als uitgave van zodra zij ge-

waarde van de overgenomen netto-identificeerbare activa,

daan zijn.

* Be GAAP: Belgian GAAP (generally accepted accounting principles)


(iv) Afschrijvingen

aan reële waarde. De winsten of de verliezen die hier-

Afschrijvingen geschieden lineair ten laste van de winsten verliesrekening over de geschatte gebruiksduur van immateriële activa, tenzij deze onbepaald is. Met betrekking tot

uit voortvloeien, worden geboekt in het eigen vermogen. Waardeverminderingen worden in de winsten verliesrekening geboekt (zie waarderingsregel m).

goodwill wordt systematisch op elke balansdatum nagegaan of er sprake is van bijzondere waardevermindering. Software wordt afgeschreven vanaf de datum dat zij beschikbaar is voor gebruik. De geschatte gebruiksduur is als volgt:

(j) Handels- en overige vorderingen (i) Onderhanden projecten in opdracht van derden Projecten in uitvoering wordt uitgedrukt aan kostprijs vermeer-

Licenties

5 jaar

Intern ontwikkelde software

5 jaar

derd met winst naar rato van de voortgang van de werken, eventueel verminderd met een voorziening voor voorzienbare verliezen en verminderd met gefactureerde termijnen naar

De resterende levensduur, de afschrijvingsmethode alsook de eventuele restwaarde van de immateriële activa worden op het einde van elk boekjaar geëvalueerd en in voorkomend geval prospectief aangepast.

rato van de voortgang van het project. De kostprijs omvat alle uitgaven die rechtstreeks verband houden met de projecten en een toerekening van de gemaakte vaste en variabele indirecte kosten in verband met de contractuele activiteiten van de groep gebaseerd op normale operationele capaciteit.

(i) Beleggingen

(ii) Leasingvorderingen

Elk type belegging wordt geboekt op de transactiedatum.

Vorderingen met betrekking tot financiële leasing overeen-

(i) Beleggingen in eigenvermogensinstrumenten

komsten worden bij de aanvang van het contract gewaar-

Beleggingen in eigenvermogensinstrumenten omvatten deelnemingen in ondernemingen waarvoor de groep noch zeggenschap noch een belangrijke invloed heeft. Dit is het geval bij ondernemingen waarbij de groep minder dan 20% van de stemrechten bezit. De door de groep aangehouden beleggin-

deerd aan contante waarde van de toekomstige netto leasebetalingen. De waarde van de vorderingen wordt over de looptijd van de lease-overeenkomst steeds verminderd met het bedrag van de leasebetalingen dat betrekking heeft op de terugbetaling van de hoofdsom.

gen in eigenvermogensinstrumenten worden geklasseerd als

(iii) Handels- en overige vorderingen

voor verkoop beschikbaar, en worden gewaardeerd tegen re-

Handels- en overige vorderingen worden uitgedrukt aan hun

ële waarde, waarbij de daaruit voortvloeiende veranderingen

geamortiseerde kostprijs.

in reële waarde rechtstreeks in het eigen vermogen worden verwerkt, behoudens bijzondere waardeverminderingsverliezen en valutakoerswinsten en -verliezen. Wanneer deze be-

(k) Voorraden

leggingen niet langer in de balans worden opgenomen, wordt

Voorraden (reserveonderdelen) worden uitgedrukt aan hun

de cumulatieve winst die, of het cumulatieve verlies dat,

kostprijs, of hun netto-opbrengstwaarde indien deze lager

rechtstreeks in het eigen vermogen is verwerkt, opgenomen

is. De netto-opbrengstwaarde is de geschatte verkoopprijs,

in de winsten verliesrekening.

verminderd met de geschatte kosten van voltooiing en ver-

(ii) Beleggingen in schuldinstrumenten Beleggingen in schuldinstrumenten geklasseerd als aangehouden voor handelsdoeleinden of als beschikbaar voor verkoop, worden geboekt aan reële waarde. De winsten of verliezen die hieruit voortvloeien, worden respectievelijk geboekt in de winsten verliesrekening of het eigen vermogen. De reële waarde van deze beleggingen is hun genoteerde biedprijs op balansdatum. Waardeverminderingen alsook winsten en verliezen met betrekking tot vreemde valuta worden in de winsten verliesrekening geboekt. Beleggingen in schuldinstrumenten die tot hun vervaldatum worden aangehouden, worden gewaardeerd aan geamortiseerde kostprijs. (iii) Andere beleggingen De andere beleggingen van de groep worden geklasseerd als beschikbaar voor verkoop en worden gewaardeerd


koopkosten. De kostprijs van voorraden is gebaseerd op de waarderingsregel van de gewogen gemiddelde kostprijs. De kostprijs van voorraden omvat de initiële aankoopprijs vermeerderd met andere directe aanschaffingskosten gerelateerd aan de levering en het operationeel maken. Waardeverminderingen van voorraden aan netto-opbrengstwaarde worden geboekt in de periode waarin de waardevermindering zich voordoet.

(l) Geldmiddelen en kasequivalenten Geldmiddelen en kasequivalenten bestaan uit kassaldi, banksaldi en direct opvraagbare deposito’s. Kaskredieten die direct opeisbaar zijn en die een integraal deel uitmaken van het thesauriebeheer van de groep, maken in het kasstroomoverzicht deel uit van kasequivalenten en geldmiddelen.

(m) Bijzondere waardeverminderingen De boekwaarde van de activa van de groep, andere dan voorraden (zie waarderingsregel k) en uitgestelde belastingsvorderingen (zie waarderingsregel v) worden op elke balansdatum herzien om vast te stellen of er enige aanwijzing is voor een bijzondere waardevermindering. Indien zulke aanwijzing bestaat, wordt de realiseerbare waarde van het actief geschat (zie waarderingsregel m(i)). Voor goodwill en immateriële activa met onbepaalde gebruiksduur en immateriële activa die nog niet gebruiksklaar zijn, wordt de realiseerbare waarde geschat op elke balansdatum. Een bijzonder waardeverminderingsverlies wordt opgenomen telkens de boekwaarde van een actieve of kasstroomgene-

Een bijzonder waardeverminderingsverlies wordt slechts herzien in de mate dat de boekwaarde van het actief niet hoger is dan de boekwaarde, na aftrek van afschrijvingen of waardevermindering, die zou zijn vastgesteld indien geen bijzonder waardeverminderingsverlies was opgenomen.

(n) Aandelenkapitaal (i) Transactiekosten Transactiekosten met betrekking tot de uitgifte van kapitaal worden afgetrokken van de ontvangen kapitalen. (ii) Dividenden Dividenden worden opgenomen als een schuld in de periode waarin zij vastgesteld zijn.

rerende eenheid de realiseerbare waarde ervan overschrijdt. Bijzondere waardeverminderingsverliezen worden opgenomen in de winsten verliesrekening.

(o) Rentedragende leningen Opgenomen rentedragende leningen worden initieel verwerkt

Bijzondere waardeverminderingsverliezen opgenomen met

tegen reële waarde verminderd met toerekenbare transactie-

betrekking tot kasstroom genererende eenheden worden

kosten. Na de eerste opname worden rentedragende leningen

eerst toegerekend om de boekwaarde te verminderen van

gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs, waarbij een

goodwill toegewezen aan kasstroomgenererende eenheden;

verschil tussen de kostprijs en het aflossingsbedrag op basis

en dan om de boekwaarde te verminderen van de andere ac-

van de effectieve-rentemethode in de winsten verliesreke-

tiva in de eenheid op een pro-rata basis.

ning wordt opgenomen over de looptijd van de leningen.

Na de opname van een bijzondere waardevermindering, zullen de afschrijvingskosten voor het actief aangepast worden voor toekomstige periodes om de herziene boekwaarde van

(p) Personeelsbeloningen

het actief op zijn resterende levensduur toe te rekenen.

(i) Vaste bijdrage pensioenplannen

(i) Berekening van realiseerbare waarde

Verplichtingen in verband met bijdragen aan pensioenplannen

De realiseerbare waarde van immateriële activa en terreinen, gebouwen en uitrusting is gelijk aan de reële waarde verminderd met de verkoopkosten, of de bedrijfswaarde indien deze hoger is. Bij het beoordelen van bedrijfswaarde worden de verwachte toekomstige kasstromen verdisconteerd tot

op basis van toegezegde bijdragen worden in de winsten verliesrekening opgenomen als een uitgave zodra zij verschuldigd zijn. (ii) Pensioenplannen

met

een

te

bereiken

doel

(toegezegde-pensioenregeling)

hun actuele waarde aan de hand van een verdisconterings-

Voor plannen met een ‘te bereiken doel’ worden jaarlijks de

voet vóór belasting die een weerspiegeling is van de actuele

pensioenkosten voor elk plan afzonderlijk geschat op basis

markttaxaties van de tijdswaarde van geld en de risico’s eigen

van de ‘projected unit credit’ methode door erkende actuaris-

aan het actief.

sen. Er wordt een schatting gemaakt van de pensioenrechten

De activa van de groep genereren geen kasstromen die onaf-

die werknemers hebben opgebouwd in ruil voor hun diensten

hankelijk zijn van andere activa en de realiseerbare waarde

in het boekjaar en voorafgaande periodes; deze pensioen-

is bijgevolg bepaald voor de kasstroom genererende eenheid

rechten worden verdisconteerd om de contante waarde ervan

(d.i. het gehele hoogspanningsnet) waartoe de activa beho-

vast te stellen en de reële waarde van de fondsbeleggingen

ren. Dit is tevens het niveau waarop de groep haar goodwill

worden hiervan afgetrokken. De verdisconteringsvoet is het

beheert en economische voordelen bekomt van de verworven

rendement op balansdatum op hoogwaardige obligaties die

goodwill.

vervaldata hebben die de termijnen van de verplichtingen van

(ii) Terugname van bijzondere waardeverminderingen

de groep benaderen. Wanneer de pensioenrechten van een regeling verbeterd worden, wordt het gedeelte van de verbe-

Er gebeuren geen terugnemingen op bijzondere waardever-

terde pensioenrechten dat betrekking heeft op diensten door

minderingen met betrekking tot goodwill.

werknemers verricht in het verleden, lineair als een uitgave

Met betrekking tot andere activa wordt een bijzonder waar-

opgenomen in de winsten verliesrekening over de gemid-

deverminderingsverlies teruggenomen indien er een wijziging

delde periode totdat de beloningen onvoorwaardelijk worden.

is geweest in de schattingen die gebruikt worden om de rea-

In de mate dat de pensioenaanspraken onmiddellijk onvoor-

liseerbare waarde vast te stellen.

waardelijk worden, wordt de last onmiddellijk in de winsten verliesrekening opgenomen.


Alle actuariële winsten en verliezen op 1 januari 2004, de

Indien de groep verwacht dat een (deel van de) voorziening

overgangsdatum naar IFRS, werden opgenomen via de ope-

wordt vergoed, bijvoorbeeld ingevolge een verzekeringscon-

ningsreserves. De actuariële winsten en verliezen worden vol-

tract, wordt de vergoeding alleen opgenomen als een afzon-

ledig en onmiddellijk als voorziening geboekt en beïnvloeden

derlijk actief indien de vergoeding vrijwel zeker is. De last

niet de winsten verliesrekening, maar worden rechtstreeks

die met een voorziening samenhangt, wordt opgenomen in

in het eigen vermogen opgenomen. Het bedrag dat wordt op-

de winsten verliesrekening na aftrek van een eventuele

genomen in de winsten verliesrekening bestaat uit toegere-

vergoeding.

kende pensioenkosten, rentekosten, verwacht rendement op fondsbeleggingen van het betrokken dienstjaar en pensioenkosten van verstreken diensttijd.

De totale geraamde kosten vereist voor de ontmanteling en verwijderen van het actief worden, indien relevant, opgenomen als materiële activa en afgeschreven over de volledige

Waar de berekening resulteert in een voordeel voor de groep

gebruiksduur van het actief. De totale geraamde kosten ver-

wordt het opgenomen actief beperkt tot het saldo van kos-

eist voor de ontmanteling en de verwijdering van het actief,

ten van diensten in het verleden en de contante waarde van

verdisconteerd tot de huidige waarde ervan, worden geboekt

toekomstige terugbetalingen van de regeling of kortingen in

als voorzieningen. Indien verdisconteerd wordt, wordt de toe-

toekomstige bijdragen tot de regeling.

name in de voorziening wegens het verstrijken van de tijd

(iii) Personeelsbeloningen op lange termijn De nettoverplichting van de groep met betrekking tot perso-

verantwoord als financieringslasten.

neelsbeloningen op lange termijn andere dan pensioenplan-

(r) Handels- en overige schulden

nen wordt jaarlijks berekend volgens de ‘projected unit credit’

Handels-

methode door erkende actuarissen. De verplichting is het be-

kostprijs.

en

overige

schulden

worden

uitgedrukt

aan

drag van de toekomstige beloning dat werknemers verdiend hebben in ruil voor hun diensten in de verslagperiode en voorafgaande periodes en wordt verdisconteerd tot de con-

(s) Kapitaalsubsidies

tante waarde ervan en de reële waarde van eventuele daarop

Kapitaalsubsidies hebben betrekking op materiële activa en

betrekking hebbende activa wordt in mindering gebracht. De

worden getoond onder de overige verplichtingen. Deze sub-

verdisconteringsvoet is het rendement op balansdatum van

sidies worden op de balans opgenomen enkel indien men

hoogwaardige obligaties waarvan de looptijd de termijn van

met redelijke zekerheid kan stellen dat ze zullen ontvangen

de verplichtingen van de groep benadert.

worden en worden vervolgens systematisch in de winsten

(iv) Kortetermijn personeelsbeloningen Kortetermijnpersoneelsbeloningen worden op een niet-verdisconteerde basis gewaardeerd en opgenomen wanneer de

verliesrekening opgenomen volgens de verwachte levensduur van de desbetreffende activa.

daarmee verband houdende dienst wordt verricht. Er wordt

(t) Opbrengsten

een verplichting verantwoord voor het bedrag dat naar ver-

Opbrengsten worden geboekt wanneer het waarschijnlijk is

wachting ten gevolge van een kortetermijnbonus in contan-

dat de economische voordelen verbonden aan de transactie

ten of een winstdelingsregeling zal worden uitbetaald indien

naar de onderneming zullen vloeien, op voorwaarde dat de

de groep een in rechte afdwingbare of feitelijke verplichting

opbrengsten op een betrouwbare wijze kunnen ingeschat

heeft als gevolg van verstreken diensttijd van werknemers en

worden.

indien deze verplichting betrouwbaar kan worden bepaald.

(q) Voorzieningen

(i) Verkochte goederen en geleverde diensten Opbrengsten uit diensten en de verkoop van goederen worden opgenomen in de winsten verliesrekening wanneer de

Een voorziening wordt in de balans opgenomen wanneer de

belangrijke risico’s en voordelen van eigendom aan de koper

groep een in rechte afdwingbare of feitelijke verplichting heeft

zijn overgedragen.

als gevolg van een gebeurtenis uit het verleden en het waarschijnlijk is dat een uitstroom van economische voordelen vereist zal zijn om de verplichting af te wikkelen waarvan een betrouwbare schatting kan worden gemaakt. Indien het effect wezenlijk is, worden voorzieningen vastgesteld door de verwachte toekomstige kasstromen te verdisconteren aan een verdisconteringsvoet vóór belasting die een afspiegeling is van de huidige markttaxaties van de tijdswaarde van geld en, waar aangewezen, de risico’s eigen aan de verplichting.


(ii) Onderhanden projecten in uitvoering Zodra het resultaat van een constructiecontract in uitvoering op betrouwbare wijze kan geschat worden, worden contractuele baten en lasten opgenomen in de winsten verliesrekening naar rato van het stadium van voltooiing van het contract. Een verwacht verlies op een contract wordt onmiddellijk opgenomen in de winsten verliesrekening.

(u) Uitgaven (i) Betalingen uit hoofde van operationele leasing

geving en de fiscale boekwaarde van die posten. Uitgestelde belastingverplichtingen worden niet verwerkt voor de volgende tijdelijke verschillen: de eerste opname van activa of

Betalingen uit hoofde van operationele leasing worden lineair

verplichtingen in een transactie die geen bedrijfscombinatie

opgenomen in de winsten verliesrekening over de lease-

betreffen en noch de commerciële noch de fiscale winst beïn-

periode. Ontvangen vergoedingen als stimulering voor het

vloeden, en verschillen die verband houden met investeringen

sluiten van leaseovereenkomsten worden in de winsten ver-

in dochterondernemingen en entiteiten waarover gezamenlijk

liesrekening opgenomen als een integraal deel van de totale

de zeggenschap wordt uitgeoefend voor zover het waarschijn-

leasinguitgaven.

lijk is dat deze in de voorzienbare toekomst niet zullen wor-

(ii) Betalingen uit hoofde van financiële leasing Betalingen uit hoofde van financiële leasing worden deels als financieringskosten opgenomen en deels als aflossing van de uitstaande schuld. De financieringskosten worden zodanig aan iedere periode van de leasingtermijn toegewezen, dat dit resulteert in een constante periodieke rentevoet over het resterende saldo van de schuld. (iii) Financieringslasten & - baten De financieringslasten omvatten interesten op leningen, berekend volgens de effectieve rentevoet methode, wisselkoersverliezen, winsten uit muntafdekkingen die wisselkoersverliezen compenseren, resultaten uit de afdekkingen van interestrisico’s, verliezen op voor handelsdoeleinden aangehouden financiële activa, alsook verliezen uit afdekkingsineffectiviteit. Alle interesten en andere gemaakte kosten met leningen of andere gemaakte transacties worden als financiële kosten geboekt wanneer ze zich voordoen. De nettofi-

den afgewikkeld. Voor tijdelijke verschillen die voortvloeien uit de eerste opname van goodwill worden geen uitgestelde belastingverplichtingen opgenomen. Uitgestelde belastingverplichtingen worden gewaardeerd met behulp van de belastingtarieven die naar verwachting van toepassing zullen zijn bij terugname van de tijdelijke verschillen, op basis van de wetten die per verslagdatum zijn vastgesteld of materieel zijn vastgesteld. Uitgestelde belastingvorderingen en -verplichtingen worden gesaldeerd indien er een wettelijk afdwingbaar recht bestaat om de verschuldigde belastingvorderingen en -verplichtingen te salderen en deze vorderingen en verplichtingen samenhangen met door dezelfde belastingautoriteit opgelegde winstbelasting aan dezelfde belasting verschuldigde entiteit, dan wel op verschillende belasting verschuldigde entiteiten die voornemens zijn de verschuldigde belastingvorderingen en -verplichtingen te salderen of waarvan de belastingvorderingen en -verplichtingen gelijktijdig worden gerealiseerd.

nancieringslasten omvatten interesten op leningen berekend

Een uitgestelde belastingsvordering wordt slechts opgenomen

aan de hand van de methode van de effectieve rente en

in de mate dat het waarschijnlijk is dat toekomstige belast-

omrekeningsverschillen.

bare winsten beschikbaar zullen zijn waartegen de actiefpost

Baten uit interesten worden opgenomen in de winsten verliesrekening naarmate zij oplopen, aan de hand van de methode van de effectieve rente. De rente-uitgavecomponent van betalingen uit hoofde van financiële leasings wordt op-

kan worden aangewend. Uitgestelde belastingsvorderingen worden verminderd, in de mate dat het niet langer waarschijnlijk is dat het daarmee samenhangende belastingvoordeel gerealiseerd zal worden.

genomen in de winsten verliesrekening aan de hand van de

Bijkomende winstbelastingen die voortvloeien uit de uitkering

methode van de effectieve rente.

van dividenden worden tezelfdertijd opgenomen als de schuld om het betrokken dividend te betalen.

(v) Winstbelastingen De winstbelastingen omvatten de over de verslagperiode ver-

(w) Gesegmenteerde rapportering

schuldigde en uitgestelde belasting. De winstbelasting wordt

Een segment is een te onderscheiden onderdeel van de groep

opgenomen in de winsten verliesrekening behalve in de

dat zich bezig houdt hetzij met het verschaffen van produc-

mate dat zij betrekking heeft op posten die rechtstreeks wor-

ten of diensten (bedrijfssegment), hetzij met het verschaf-

den opgenomen in het eigen vermogen.

fen van producten of diensten in een bepaalde economische

De over de verslagperiode verschuldigde belasting is de verwachte te betalen belasting op de belastbare winst voor het jaar, met toepassing van belastingtarieven die zijn vastge-

omgeving (geografisch segment), die onderworpen is aan risico’s en rendement die verschillend zijn van die van andere segmenten.

steld op balansdatum, dan wel waartoe materieel reeds op

De vennootschap past geen gesegmenteerde rapportering

balansdatum is besloten, en alle aanpassingen aan de te be-

toe aangezien de groep een onderneming is die opbrengsten

talen belasting met betrekking tot vroegere jaren.

genereert uit één activiteit namelijk deze van de federale net-

Uitgestelde belastingverplichtingen worden verwerkt op basis van de balansmethode, waarbij een voorziening wordt getroffen voor tijdelijke verschillen tussen de boekwaarde van activa en verplichtingen ten behoeve van de financiële verslag-

beheerder in België. Bovendien is de groep slechts werkzaam in één geografisch gebied (België), waar er geen verschillen bestaan tussen de diverse gewesten met betrekking tot risico’s en rendement.


3. Bedrijfsopbrengsten (in € miljoen) Opbrengsten uit netaansluitingen Opbrengsten uit gebruik van het net

2008

2007

32,7

32,3

510,9

406,7

Opbrengsten uit terugneming van overschotten uit vorige boekjaren (beslissing regulator)

20,9

85,6

Opbrengsten uit ondersteunende diensten

113,4

129,0

Internationale inkomsten

28,3

43,1

Overige bedrijfsopbrengsten

32,9

25,1

Subtotaal bedrijfsopbrengsten

739,1

721,8

Afwijkingen van het goedgekeurde budget (tarifair tekort) Totale bedrijfsopbrengsten

18,2

9,9

757,3

731,7

De opbrengsten uit netaansluitingen bleven stabiel in ver-

De opbrengsten uit ondersteunende diensten daalden

gelijking met 2007.

door lagere door te rekenen aankoopkosten bij de producen-

De opbrengsten uit het gebruik van het net stegen met 25,6% door de invoering van de vaste meerjarige tarieven

ten. De lagere aankoopkosten komen volledig ten goede aan de klanten.

voor de periode 2008-2011. Hierdoor wordt per getranspor-

De internationale inkomsten daalden met 34,3% in verge-

teerd MWh meer gefactureerd in het begin van de periode en

lijking met 2007 als gevolg van lagere congesties op de in-

minder op het einde in vergelijking met de werkelijk kosten.

terconnecties met de buurlanden. De inkomsten van expli-

Niettemin zijn de transmissietarieven bij de vijf goedkoop-

ciete veilingen van jaar- en maandcapaciteit daalden met

ste in Europa. Dat blijkt uit de jongste tarievenstudie van de

€ 10,2 miljoen en met € 2 miljoen voor de impliciete veilingen

Europese vereniging van transmissienetbeheerders ETSO.

van de dagcapaciteit via Belpex. De inkomsten voor de com-

Een bijkomend element is het gevolg van de significant lagere terugnames, ten opzichte van vorige jaren, van overschotten uit vorige boekjaren (-75,6%).

pensatie voor de internationale elektriciteitsstromen over het Europese net daalden met € 2,7 miljoen. Dankzij de marktkoppeling van de Belgische, Franse en Nederlandse elektriciteitsmarkt zijn de groothandelsprijzen in deze drie landen sterk geconvergeerd.

(in € miljoen)

2008

2007

19,2

29,4

7,7

9,7

ETSO

1,2

3,9

Verkoop hulpenergie

0,2

0,1

28,3

43,1

Expliciete veiling (auctioning) Impliciete veiling (trilaterale marktkoppeling)

Totaal internationale inkomsten

Het ETSO-mechanisme* beïnvloedt zowel de rubriek internationale inkomsten als de rubriek diensten en overige goederen en wordt weergegeven in onderstaande tabel:

(in € miljoen) Verkopen ETSO (geboekt als bedrijfsopbrengst) Aankopen ETSO (geboekt als bedrijfskost) Netto winst/verlies ETSO [+ opbrengsten / - kosten]

2008

2007

1,2

3,9

(1,9)

0,4

(0,7)

4,3

* ETSO mechanisme: de European Transmission System Operators (ETSO), waarvan Elia deel uitmaakt, heeft een compensatiemechanisme (“Inter-TSO Compensation” ofwel ITC) gecreëerd, waardoor alle deelnemers vergoedingen ontvangen voor verliezen veroorzaakt door ongecontroleerde stromen (loop flows) op hun net.


De overige bedrijfsopbrengsten bleven, exclusief uitzon-

resten (op de belastingsvordering) in mindering van de ove-

derlijke elementen, stabiel in vergelijking met 2007. Het ver-

rige bedrijfsopbrengsten genomen om terug te geven aan de

schil van € 7,8 miljoen vindt voornamelijk zijn oorsprong in

toekomstige tarieven. Dit laatste werd echter gecompenseerd

het feit dat, over 2008 in vergelijking met 2007, per saldo

door een eenmalige verkregen schadevergoeding voor laat-

€ 7,4 miljoen minder pensioenverplichtingen teruggevorderd

tijdige opleveringen (€ 2,3 miljoen) en € 2,7 miljoen doorre-

moeten worden van de toekomstige tarieven. Onder de ru-

keningen van diensten in het kader van een aantal Europese

briek “Andere” werd in 2008 € 4,9 miljoen moratoriuminte-

projecten (CASC-CWE, Coreso, Belpex).

(in € miljoen) Intern geproduceerde vaste activa Bonus vorig boekjaar

2008

2007

16,2

15,8

0,0

2,7

Optimaal gebruik van activa

9,8

9,4

Diensten en technische expertise

3,2

3,0

(5,6)

(13,0)

3,4

2,7

Beweging op vordering ten gevolge van de toepassing IAS 19 Activiteiten Belpex Andere Totaal overige opbrengsten

5,9

4,5

32,9

25,1

De rubriek “Afwijkingen van het goedgekeurde budget

de hoger dan gebudgetteerde winst (€ 8,8 miljoen, inclusief

voor de niet beheersbare elementen” betreft het tarifair

bonus met betrekking tot het boekjaar 2007) gedeeltelijk ge-

tekort over 2008 dat recupereerbaar is in de volgende ta-

compenseerd door lagere bedrijfskosten (€ 10,6 miljoen) dan

rifaire periode 2012-2015. Het tarifair tekort van € 18,2 mil-

gebudgetteerd.

joen is voornamelijk een gevolg van de lager dan gebudgetteerde internationale opbrengsten (€ 23,8 miljoen) en

Tabel hieronder geeft de details weer van het ‘afrekening mechanisme’:

(in € miljoen)

2008

2007

Bronnen 1. Oorsprong verschillen van het boekjaar Overschot opbrengsten uit nettoegang Overschot internationale opbrengsten Overschot diverse opbrengsten Totaal verschil per einde boekjaar Lagere realiteit t.o.v. budget aankoop ondersteunende diensten Lagere realiteit t.o.v. budget diverse bedrijfskosten Lagere realiteit t.o.v. budget financiële lasten

1,4

2,7

(23,8)

(10,9)

2,4

3,0

(20,0)

(5,2)

6,4

8,6

(10,1)

(9,9)

2,2

2,3

(1,5)

1,0

Herziening bonus-malusbeslissing 2005 en 2006

0,0

(9,4)

Totale aanpassing van de gereguleerde winst

6,2

3,7

(15,3)

(9,9)

Totaal verschil bedrijfskosten

Totaal verschil opbrengsten 2. Beslissing van de CREG m.b.t. vorig boekjaar Toewijzing 50% bonus aan Elia

(2,9)

0,0

Totale impact van de beslissing CREG

(2,9)

0,0

(18,2)

(9,9)

Totaal van de verschillen in winst en/of verlies De definitieve beslissing van de CREG met betrekking tot

De beslissing van de CREG (€ 12,8 miljoen) omvatte tevens

het saldo van het afrekeningsmechanisme “2007”, daterend

een bonus van € 5,9 miljoen voor het boekjaar 2007, waarvan

van 29 mei 2008, leidde tot toewijzing van een bedrag van

50%, hetzij € 2,9 miljoen vóór belastingen, in 2008 toekomt

€ 12,8 miljoen te recupereren in de toekomstige tarieven van

aan Elia en de overige 50% of € 2,9 miljoen in mindering

2012 en volgende.

wordt gebracht van de tarieven gedurende de tarifaire periode van 2012 en volgende.


4. Bedrijfskosten 4.1. G rond- en hulpstoffen, diensten en overige goederen (in € miljoen)

2008

2007

Aankoop van ondersteunende diensten

135,0

138,9

6,8

8,6

Grond- en hulpstoffen Diensten en diverse goederen (excl. aankoop van ondersteunende diensten) Totaal

146,9

142,1

288,7

289,6

Niettegenstaande de stijgende tendens in de elektriciteitsprij-

De actieve deelname aan Europese initiatieven ( CWE, CASC-

zen is er een daling vast te stellen van 2,8 % op de aankoop

CWE, …) en een toename van werken voor rekening van

van ondersteunende diensten en dit dankzij een dagdagelijks

derden liggen aan de basis van de stijging van 1,9 %. Deze

goed beheer van de aangekochte middelen en een efficiënte

kosten worden voor een belangrijk deel doorgerekend aan de

aankooppolitiek. De overige rubrieken, “diensten en overige

deelnemers aan deze projecten alsook aan de opdrachtgevers

goederen” en “grond- en hulpstoffen” stegen met € 3 miljoen.

van deze werken.

4.2. Personeelskosten 2008

2007

Bezoldigingen

(in € miljoen)

77,9

76,1

Sociale lasten

22,8

21,5

Te bereiken doel bijdrageregelingen en andere verplichtingen

15,2

14,3

Overige personeelsverplichtingen

(0,5)

(1,8)

Aandelenaankoopplannen met korting

0,1

0,7

Overige personeelskosten

3,3

3,2

Totaal Gemiddeld aantal voltijdse equivalenten van het boekjaar

118,8

114,0

1.213,0

1.213,2

De personeelskosten vertonen een stijging van 4,2 %, dit is

is te terug te vinden in toelichting 17 en in toelichting 22 is er

hoofdzakelijk het gevolg van de hoge inflatie tijdens 2008.

meer detail terug te vinden betreffende de aandelenaankoop-

Meer informatie met betrekking tot de ‘te bereiken doel bij-

plannen met korting.

drage pensioenregeling’ en andere personeelsverplichtingen


4.3. Afschrijvingen en waardeverminderingen, wijzigingen in voorzieningen (in € miljoen)

2008

2007

91,0

89,5

4,5

2,9

95,5

92,4

0,4

0,5

Totaal waardeverminderingen

0,4

0,5

Voorzieningen inzake geschillen

(0,6)

0,9

0,9

0,0

Diverse voorzieningen

0,0

0,0

Totaal voorzieningen

0,3

0,9

96,2

93,8

Afschrijvingen van materiële activa Afschrijvingen van immateriële activa Totaal afschrijvingen Waardeverminderingen op voorraden en handelsvorderingen

Milieuvoorzieningen

Totaal De afschrijvingen vertonen een stijging van € 3,1 miljoen en

ningsposten, kabels en lijnen. De rotatiesnelheid van deze

zijn toe te schrijven aan een stijging van de aanschaffings-

strategische artikelen is vrij laag en voor deze materialen

waarde van de materiële en immateriële activa.

wordt een waardevermindering geboekt van € 0,4 miljoen.

Een beknopte inhoudelijke beschrijving van de materiele vas-

Er werden in de loop van 2008 geen waardeverminderingen

te activa en immateriële activa alsook de geboekte waarde-

op handelsvorderingen geboekt.

verminderingen, worden weergegeven in toelichting 7 en 8. De voorraad bestaat uit verbruiksartikelen en uit strategische

De detailbeschrijving met betrekking tot de voorzieningen wordt beschreven onder toelichting 18.

artikelen noodzakelijk voor herstellingen van de hoogspan-

4.4. Overige bedrijfskosten (in € miljoen) Belastingen, onroerende voorheffing, taksen

2008

2007

12,6

12,3

3,1

2,8

Minderwaarde op verkoop, buitendienststellingen materiële activa Bonus - malusafrekening vorig boekjaar Totaal

0,0

4,5

15,7

19,6

In 2008 heeft Elia geen extra kosten ten laste genomen in

De afwijking in de rubriek in ‘Bonus–malusafrekening vo-

het kader van de toepassing van het afrekeningsmechanisme

rig boekjaar’ geboekt in 2007, is het gevolg van de toepas-

(Bonus-malusafrekening vorig boekjaar) met betrekking tot

sing van het afrekeningmechanisme zoals beschreven in het

het boekjaar 2007, dit is de belangrijkste reden voor de da-

hoofdstuk ‘Regelgeving en tarieven’.

ling van de bedrijfskosten met € 3,9 miljoen.


5. Financieringsbaten en -lasten Opgenomen in de winsten verliesrekening (in € miljoen)

2008

2007

Financieringsbaten

8,3

3,7

Interestbaten uit beleggingswaarden, geldmiddelen en kasequivalenten

2,5

3,2

Nettomutatie reële waarde van beleggingswaarden

0,9

0,5

Diverse financiële baten

4,9

0,0

Financieringslasten

117,6

107,7

Interestlasten leningen

120,9

107,1

(3,7)

0,2

0,4

0,4

(109,3)

(104,0)

interestlasten of -baten derivaten Diverse financiële lasten Nettofinancieringslasten

De stijging € 4,6 miljoen van de financieringsbaten is hoofd-

voortvloeiend uit de daaraan verbonden interest rate swaps.

zakelijk het gevolg van de opname van € 4,9 miljoen mo-

De stijging van € 9,9 miljoen is hoofdzakelijk te wijten aan

ratoriuminteresten op de betaalde, maar betwiste, aanslag

de stijgende rentevoeten van de leningen met variabele ren-

van € 93,8 miljoen met betrekking tot het fiscale dossier (zie

tevoet en gebruik van bijkomende leningen op korte termijn.

toelichting 6).

Meer informatie hierover bevindt zich in toelichting 15.

De interestlasten van € 117,2 miljoen omvatten vooral de in-

De nettofinancieringslasten, zijnde de lasten verminderd met

teresten met betrekking tot de leningen en de baten of lasten

de baten, vertonen een stijging van 5,1 %.

Rechtstreeks verwerkt via het eigen vermogen (in € miljoen)

2008

2007

Nettomutatie in de reële waarde van renteswaps

(29,8)

7,8

Financieringsbaten/ lasten rechtstreeks verwerkt via het eigen vermogen

(29,8)

7,8

(29,8)

7,8

Verwerkt via: Afdekkingsreserve De afdekkingsreserve wordt uitgebreid besproken onder toelichting 23.


6. Winstbelastingen Opgenomen in de winsten verliesrekening De geconsolideerde winsten verliesrekening omvat de volgende belastingslast:

(in € miljoen)

2008

2007

20,2

28,9

Verschuldigde winstbelastingen Aanpassingen m.b.t. voorgaande jaren Totaal verschuldigde winstbelastingen

0,0

0,7

20,2

29,6

Ontstaan en afwikkeling van tijdelijke verschillen

7,0

3,3

Totaal uitgestelde winstbelastingen

7,0

3,3

27,2

32,9

Totaal verschuldigde winstbelasting in winst -en verliesrekening

Aansluiting van effectief belastingstarief De aansluiting tussen de theoretische belastingen berekend

belasting zoals voorgesteld in de winsten verliesrekening

op basis van de wettelijke aanslagvoet en de werkelijke winst-

kan als volgt worden samengevat:

(in € miljoen) Winst na winstbelastingen Aandeel in resultaat van deelnemingen verwerkt volgens de "equity"methode (na winstbelasting) Winst van het jaar Totaal winstbelastingen Winst vóór winstbelastingen Verschuldigde winstbelastingen met toepassing van het Belgisch belastingtarief

33,99%

Effect van belastingtarief in buitenland

2008

2007

101,4

77,8

2,0

0,0

103,4

77,8

27,2

32,9

130,6

110,7

44,4

33,99%

37,6

(0,1)

(0,1)

Niet-aftrekbare kosten

1,4

1,6

Opbrengsten vrijgesteld van winstbelasting, voornamelijk m.b.t. dividend tussen groepsvennootschappen

0,9

0,3

Aanpassingen m.b.t. voorafgaande jaren

0,0

0,7

Gecompenseerde fiscale verliezen

0,0

(0,1)

Gebruik van notionele interesten

(19,1)

(6,7)

Overige

(0,3)

(0,4)

Totale verschuldigde winstbelasting in winst -en verliesrekening

27,2

32,9

Niettegenstaande een stijging in de winst vóór belastingen

tarifaire overschotten per 31 december 2004 te belasten. De

van 18,0 % daalden de winstbelastingen met 17,3% als ge-

betaalde belastingen bedragen € 85,3 miljoen, plus een ad-

volg van de fiscale ruling die in december 2007 werd beko-

ministratieve verhoging van 10%. In samenspraak met zijn

men. Deze ruling heeft betrekking op de “transfer pricing”

fiscale raadsheer en met de CREG, en aangezien bij sectorge-

tussen Elia System Operator en Elia Asset en resulteert in een

noten gelijkaardige tarifaire overschotten niet belast werden,

stijging van de notionele interestaftrek. De lagere belastingen

heeft het management van Elia besloten hiervoor een be-

zijn volledig ten voordele van lagere tarieven en bijgevolg ook

zwaarschrift in te dienen, dat echter door de fiscus verworpen

van alle consumenten.

werd. Elia claimt het bedrag, inclusief moratoriuminteresten,

Naar aanleiding van een fiscale controle bij Elia System Operator nv met betrekking tot het boekjaar 2004 heeft Elia begin 2008 een aanslagbiljet ontvangen om de resterende

nu integraal terug via de juridische weg. In de loop van 2008, werd door de fiscus een gelijkaardige beslissing genomen met betrekking tot de aangroei van de tarifaire overschot-


ten in 2005. Elia ontving een aanslagbiljet van € 9,8 miljoen,

Indien dit dossier niet positief zou afgehandeld worden, zal

plus de administratieve verhoging van 10% en heeft besloten

de betaalde vennootschapsbelasting op de resterende over-

ook hiervoor, in analogie met het dossier 2004, een bezwaar-

schotten automatisch gecompenseerd worden met de “te-

schrift in te dienen.

rug te vorderen belastingen” op de geboekte teruggave aan

De tarifaire overschotten die aan de basis lagen van deze bijkomende aanslagbiljetten worden systematisch in de tarieven verrekend in de komende jaren (teruggave aan de consumenten). Daardoor is er sprake van een tijdsverschil met enerzijds een overschot gegeneerd in het verleden en met anderzijds

consumenten in 2005, 2006 en 2007 en volgende periodes. Daardoor kan het basisbedrag van de vennootschapsbelasting volledig teruggevorderd worden. Indien er een resterend saldo zou zijn, dan zal dit via het tarifaire mechanisme geneutraliseerd worden.

een teruggave in de daaropvolgende jaren.

Rechtstreeks in het vermogen opgenomen verwerkte winstbelastingen (in € miljoen)

2008

Derivaten Actuariële winsten (verliezen) op voordelen voor het personeel Totaal

2007

10,2

(2,7)

6,1

(2,6)

16,3

(5,3)

De uitgestelde belastingen worden besproken in toelichting

-schulden ten gevolge mutaties in de tijdelijke verschillen ge-

21 (mutaties in de uitgestelde belastingsvorderingen en

durende het boekjaar).

7. Materiële activa (in € miljoen)

2008

2007

Hoogspanningsstations en –transformatoren

1 141,1

1 084,7

Lijnen en kabels

762,5

765,6

70,6

59,8

Terreinen waarop stations, lijnen en kabels zijn geïnstalleerd Installaties voor de bediening van het net

31,5

30,7

Administratieve gebouwen, meubilair, rollend materieel en overige activa

54,7

52,4

2 060,4

1 993,2

Totaal materiële activa De investeringsuitgaven ten belope van € 161,3 miljoen in

De materiële activa in aanbouw bedragen per 31 december

2008 hebben hoofdzakelijk betrekking op projecten voor het

2008 € 149,3 miljoen in vergelijking met € 160,5 miljoen per

versterken van hoogspanningsstations, de aanleg van kabels,

31 december 2007 en werden opgenomen in de hieronder

bovengrondse leidingen en op de installatie van dwarsregel-

vermelde tabel. In 2008 werden voor € 135,6 miljoen vaste

transformatoren. De belangrijkste realisaties worden verder

activa in aanbouw in dienst genomen en overgeboekt naar

besproken in het activiteitenverslag.

activa in gebruik.

(in € miljoen)

2008

2007

Hoogspanningsstations en –transformatoren

107,2

125,9

Lijnen en kabels

30,4

26,8

Installaties voor de bediening van het net

7,3

7,3

Administratieve gebouwen, meubilair, rollend materieel en overige activa

4,4

0,5

149,3

160,5

Totaal materiële activa in aanbouw

De overige verplichtingen met betrekking tot de nieuwe investeringen worden beschreven in toelichting 25.


Bewegingen van het boekjaar (in € miljoen)

Bewegingen van het boekjaar

Machines en installaties

Meubilair en rollend materieel

Overige materiële activa

Activa in aanbouw

Totaal

102,1

3 616,1

116,5

10,0

181,9

4 026,6

Kostprijs Saldo per 1 januari 2007

4,6

13,1

3,5

0,6

120,7

142,5

Buitengebruikstellingen

Andere verwervingen

(0,3)

(18,9)

(1,0)

0,0

0,0

(20,2)

Overboekingen van ene post naar andere

15,1

127,0

0,0

0,0

(142,1)

0,0

Saldo per 31 december 2007

121,5

3 737,3

119,0

10,6

160,5

4 148,9

Saldo per 1 januari 2008

121,5

3 737,3

119,0

10,6

160,5

4 148,9

Verworven via bedrijfscombinaties

11,0

23,0

2,9

0,0

124,4

161,3

Andere verwervingen

(0,6)

(17,4)

(0,7)

0,0

0,0

(18,7)


0,2

135,6

0,0

0,0

(135,6)

0,2


132,1

3 878,5

121,2

10,6

149,3

4 291,7

Afschrijving en bijzondere waardeverminderingsverliezen Saldo per 1 januari 2007

(19,0)

(1 948,1)

(109,0)

(7,2)

0,0

(2 083,3)

Afschrijvingslast boekjaar

(1,0)

(84,4)

(2,3)

(1,8)

0,0

(89,5)

Andere verwervingen

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0


0,0

16,1

1,0

0,0

0,0

17,1


0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0


(20,0)

(2 016,4)

(110,3)

(9,0)

0,0

(2 155,7)

Saldo per 1 januari 2008

(20,0)

(2 016,4)

(110,3)

(9,0)

0,0

(2 155,7)

Afschrijvingslast boekjaar

(1,2)

(86,0)

(3,3)

(0,5)

0,0

(91,0)

Andere verwervingen

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0


0,5

14,3

0,7

0,0

0,0

15,5


0,0

(0,3)

0,3

(0,1)

0,0

(0,1)


(20,7)

(2 088,4)

(112,6)

(9,6)

0,0

(2 231,3)

83,1

1 668,0

7,5

2,8

181,9

1 943,3

Per 31 december 2007

101,5

1 720,9

8,7

1,6

160,5

1 993,2

Per 1 januari 2008

101,5

1 720,9

8,7

1,6

160,5

1 993,2


111,4

1 790,1

8,6

1,0

149,3

2 060,4

Boekwaarde Per 1 januari 2007


8. Immateriële activa (in € miljoen)

Goodwill

Software

Total

1 707,8

13,5

1 721,3

Kostprijs Stand per 1 januari 2007

0,0

7,3

7,3

Stand per 31 december 2007

Verworven, overige – intern ontwikkeld

1 707,8

20,8

1 728,6

Stand per 1 januari 2008

1 707,8

20,8

1 728,6

Verworven, overige – intern ontwikkeld

0,0

9,1

9,1


0,0

(0,3)

(0,3)

1 707,8

29,6

1 737,4


Afschrijvingen en bijzondere waardeverminderingsverliezen Stand per 1 januari 2007

0,0

(2,9)

(2,9)

Afschrijvingen boekjaar

0,0

(3,0)

(3,0)


0,0

(5,9)

(5,9)


0,0

(5,9)

(5,9)

Afschrijvingen boekjaar

0,0

(4,5)

(4,5)


0,0

(10,4)

(10,4)

Boekwaarde Per 1 januari 2007

1 707,8

10,6

1 718,3


1 707,8

14,9

1 722,7

Per 1 januari 2008

1 707,8

14,9

1 722,7


1 707,8

19,2

1 727,0

De goodwill van € 1.707,8 miljoen heeft betrekking op de volgende transacties uit het verleden:

(in € miljoen)

2008

2007

Verwerving belang Elia Asset door Elia System Operator – 2002

1 700,1

1 700,1

7,7

7,7

1 707,8

1 707,8

Verwerving belang Elia Engineering door Elia Asset -2004 Totaal goodwill De immateriële activa bestaan uit twee rubrieken, met name

groei van de interne ontwikkelde software bedraagt voor

goodwill en software, deze laatste betreft zowel intern ont-

2008 € 9,1 miljoen.

wikkelde IT toepassingen voor de uitbating van het net en software voor de normale bedrijfsvoering van Elia. De aan-

De impact op de winsten verliesrekening van de afschrijvingen op immateriële activa bevindt zich in de toelichting 4.3.

Toetsing op bijzondere waardevermindering voor kasstroomgenererende eenheden die goodwill bevatten De goodwill ontstaan bij de verwerving van Elia Asset nv door

test betreffende de bijzondere waardevermindering als één

Elia System Operator nv in 2002 en de goodwill ontstaan in

kasstroomgenerende eenheid beschouwd, aangezien de kosten

2004 bij de aankoop van Elia Engineering nv worden voor de

en opbrengsten worden gegenereerd door één activiteit.


De bijzondere waardeverminderingstest werd uitgevoerd door

De verdiscontering van de toekomstige kasstromen en dividen-

een “onafhankelijke instelling” die zich baseerde op vier ver-

den gebeurden op basis van financiële vooruitzichten, goedge-

schillende waarderingsmethoden:

keurd door het management voor de periode 2008-2011 (nieuw reguleringsmechanisme), aangevuld met een extrapolatie tot

1. Verdiscontering van de toekomstige kasstromen;

2018 jaar gebaseerd op assumpties opgenomen in het strate-

2. Verdiscontering van de toekomstige dividenden;

gische plan 2007-2015, en gebruikmakend van verdisconte-

3. Toetsing op basis van ratio’s van hoger vermelde waarde-

ringsvoeten tussen de 5,89 % en 7,67 %.Deze onafhankelijke

ringsmethodes met een aantal West-Europese vergelijkbare

analyse geeft geen aanleiding tot het boeken van een waarde-

beursgenoteerde bedrijven zoals Red Electrica España,

vermindering in 2008 op de goodwill.

Enagas, Terna, Fluxys, Snam Rete Gas en National Grid. 4. Marktwaardering op basis van de beurskapitalisatie van het Elia-aandeel.

9. Handels- en overige vorderingen (in € miljoen)

2008

2007

Fiscale vorderingen

98,7

0,0

Totaal

98,7

0,0

De vordering op lange termijn bestaat uit het basisbedrag van

de fiscale controle van het boekjaar 2004 en daar de eerste

de belastingsvordering van miljoen 93,8 € en bevat tevens de

zitting van dit dossier voor de rechtbank slechts gepland is

moratoriumintresten (miljoen 4,9 €) die de groep zou kunnen

in 2011, werd dit als lange termijnvordering gekwalificeerd.

recupereren. Deze bedragen hebben uitsluitend betrekking op

Volledige beschrijving is terug te vinden in toelichting 6.

10. Investeringen verwerkt volgens “equity”-methode Investeringen in geassocieerde deelnemingen (in € miljoen)

2008

2007

Per 1 januari

8,1

0,5

Verwerving van dochteronderneming / stijging in belang

0,0

7,6

Aandeel in (verlies)/winst

2,0

0,0

Per 31 december

10,1

8,1

Samenvatting financiële gegevens betreffende investeringen

percentage in eigendom van de groep:

verwerkt volgens ‘equity’ methode, niet gecorrigeerd voor het

Naam

Activa

Passiva

Opbrengsten

Winst/verlies

% belang

H.G.R.T. S.A.S.

33,1

33,1

0,0

(0,1)

24,5 %

Totaal

33,1

33,1

0,0

(0,1)

2007

2008 H.G.R.T. S.A.S.

39,3

39,3

6,6

6,3

Totaal

39,3

39,3

6,6

6,3

24,5 %


11. Andere financiële activa (in € miljoen)

2008

2007

Beleggingen die voor verkoop beschikbaar zijn

17,2

16,8

Overige

0,5

0,0

Totaal

17,7

16,8

Deze rubriek bevat beleggingen gewaardeerd tegen reële

De belangen in de ondernemingen CASC-CWE sa en CORESO

waarde met verwerking van de wijziging van de waarde in

nv, beide opgericht in 2008, worden aan kostprijs opgenomen

de winsten verliesrekening, er werd een winst geregistreerd

onder de rubriek overige.

van € 0,4 miljoen tijdens het boekjaar 2008. Het risicoprofiel van deze beleggingen wordt besproken in 23.

12. Voorraden (in € miljoen)

2008

2007

Grond- en hulpstoffen

23,6

22,7

Geboekte waardeverminderingen

(9,9)

(9,5)

Totaal

13,7

13,2

De artikelen in het magazijn zijn hoofdzakelijk wisselen

kelen € 7,8 miljoen,wat resulteert in een netto impact op de

reservestukken voor het onderhoud en de herstellingen van

winsten verliesrekening van € 6,8 miljoen. (zie toelichting

de hoogspanningsposten, bovengrondse lijnen en de onder-

4.1). De waardeverminderingen, opgenomen in de winst –en

grondse kabels van Elia en de totale waarde ervan is in lijn

verliesrekening in het boekjaar 2008 bedroegen € 0,4 miljoen

met de waarde van vorig boekjaar.

en maken deel uit van de waardeverminderingen op voorra-

In 2008 stijgt de voorraad met € 0,9 miljoen in vergelijking

den en handelsvorderingen in toelichting 4.3.

met vorig jaar en bedragen de aankopen voor magazijnarti-

13. H andelsvorderingen en overige vorderingen (in € miljoen)

2008

Projecten in opdracht van derden Overige handelsvorderingen en vooruitbetalingen Heffingen

2007

1,8

0,9

221,4

153,7

0,0

2,8

10,3

4,4

Diversen

7,3

5,0

Over te dragen kosten en verkregen opbrengsten

6,1

4,4

246,9

171,2

BTW, diverse belastingen

Totaal

De fluctuatie van de handels– en overige vorderingen

In 2007 vertoonden de heffingen in 2007 een vordering van

(€ 75,7 miljoen) is hoofdzakelijk het gevolg van enerzijds een

€ 2,8 miljoen in tegenstelling tot in 2008 waar de heffingen

toename in de handelsvorderingen van € 67,7 miljoen aan

een credit saldo weergeven. ( zie toelichting 19)

openstaande saldi met betrekking tot de activiteit marktkop-

De toename van € 5,9 miljoen in de rubriek BTW, diverse

peling met Frankrijk en Nederland en anderzijds een stijging

belastingen vindt haar oorsprong in een stijging van terug te

in de rubriek op te maken facturen.

vorderen BTW.


Handelsvorderingen (in € miljoen)

2008

2007

Niet vervallen

181,9

135,9

Vervallen minder dan 30 dagen

35,8

13,3

Vervallen tussen 31 en 60 dagen

3,0

3,5

Vervallen tussen 61 dagen en één jaar

0,0

0,3

Meer dan één jaar

0,0

0,0

220,7

153,0

0,7

0,7

221,4

153,7

Totaal (excl. waardevermindering) Vorderingen waarvoor een waardevermindering is geboekt Totaal Handelsvorderingen en overige vorderingen worden opgeno-

werden geen bijkomende waardeverminderingen op han-

men zonder rekening te houden met vorderingen waarop een

delsvorderingen opgenomen en bedroeg het totaal geboekte

waardevermindering geboekt werd. De vorderingen waarvoor

bedrag aan waardeverminderingen op handelsvorderingen

een waardevermindering geboekt werd, betreffen voor het

€ 3,4 miljoen.

grootste gedeelte vorderingen op meer dan één jaar. In 2008

(in € miljoen)

Dubieuze debiteuren


4,0

Waardevermindering

Resterend saldo

(3,3)

0,7

Beweging van het boekjaar

0,1

(0,1)

0,0


4,1

(3,4)

0,7


4,1

(3,4)

0,7

Beweging van het boekjaar

0,0

0,0

0,0


4,1

(3,4)

0,7

14. G eldmiddelen en kasequivalenten (in € miljoen)

2008

2007

3,5

1,7

Banksaldi Direct opvraagbare deposito’s

23,8

31,8

Totaal

27,3

33,5

De kortetermijndeposito’s worden belegd voor periodes die

Ten behoeve van de geconsolideerde kasstroomtabel, bevat-

variëren van enkele dagen afhankelijk van de onmiddellijke

ten ‘de geldmiddelen en kasequivalenten’, de reële banksaldi,

cashbehoeften van de groep en brengen interesten op volgens

de direct opvraagbare deposito’s zoals hierboven vermeld,

de rentevoeten van de korte termijndeposito’s. De rentedra-

verminderd met de rekeningcourant-kredieten. De groep deed

gende beleggingen op balansdatum hebben een rente van 2 à

geen beroep op rekeningcourant-kredieten op 31 december

2,5 percent en vervallen in de eerste week van 2009.

2008. De bedragen opgenomen in de geconsolideerde balans

De banktegoeden brengen interest op tegen variabele rentevoeten op basis van de dagelijkse bankdepositorente. Het

en de geconsolideerde kasstromentabel stemmen overeen met het hierboven vermelde saldo.

renterisico van de groep en de gevoeligheidsanalyse voor financiële activa en verplichtingen werden besproken in toelichting 23.


15. Eigen vermogen Geconsolideerd mutatieoverzicht van het eigen vermogen (in € miljoen)

Balans op 1 januari 2007

Geplaatst kapitaal

Uitgifte premie

Afdekkingsreserves

Andere reserves

Wettelijke Reserves

Overgedragen winst

Totaal

Minderheidsbelangen

Totaal eigen vermogen

0,0

14,6

81,2

1 299,7

1,1

1 300,8

0,0

0,0

5,1

0,0

5,1

1 196,9

8,5

(1,5)

Waardering naar reële waarde van financiële instrumenten (na belasting)

0,0

0,0

5,1

Actuariële winsten en verliezen met betrekking tot personeelsverplichtingen (na belasting)

0,0

0,0

0,0

12,8

0,0

0,0

12,8

0,0

12,8

- Totale winsten en verliezen die onmiddellijk werden opgenomen in het eigen vermogen (na belasting)

0,0

0,0

5,1

12,8

0,0

0,0

17,9

0,0

17,9

-N ettowinst van de periode

0,0

0,0

5,1

12,8

0,0

77,6

95,5

0,2

95,7

- Toename reserves

0,0

0,0

0,0

3,0

(3,0)

0,0

0,0

0,0

- Aandelenemissie

4,2

0,0

0,0

0,0

0,0

4,2

0,0

4,2

- Kosten kapitaalverhoging

0,6

0,0

0,0

0,0

0,0

0,6

0,0

0,6

- Betaalde dividenden

0,0

0,0

0,0

0,0

(61,3)

(61,3)

0,0

(61,3)

1 201,7

8,5

3,6

12,8

17,6

94,5

1 338,6

1,3

1 339,9

Geplaatst kapitaal

Uitgifte premie

Afdekkingsreserves

Andere reserves

Wettelijke Reserves

Overgedragen winst

Totaal

Minderheids belangen

Totaal eigen vermogen

1 201,7

8,5

3,6

12,8

17,6

94,5

1 338,6

1,3

1 339,9

Waardering naar reële waarde van financiële instrumenten (na belasting)

0,0

0,0

(19,7)

0,0

0,0

(19,7)

0,0

(19,7)

Actuariële winsten en verliezen met betrekking tot personeelsverplichtingen (na belasting)

0,0

0,0

0,0

(11,9)

0,0

0,0

(11,9)

0,0

(11,9)

- Totale winsten en verliezen die onmiddellijk werden opgenomen in het eigen vermogen (na belasting)

0,0

0,0

(19,7)

(11,9)

0,0

0,0

(31,6)

0,0

(31,6)

-N ettowinst van de periode

0,0

0,0

(19,7)

(11,9)

0,0

103,1

71,4

0,3

71,7

Balans op 31 december 2007

(in € miljoen)

Balans op 1 januari 2008

- Toename reserves

0,0

0,0

0,0

3,4

(3,4)

0,0

0,0

0,0

- Aandelenemissie

0,4

0,0

0,0

0,0

0,0

0,4

0,0

0,4

- Kosten kapitaalverhoging

0,1

0,0

0,0

0,0

0,0

0,1

0,0

0,1

- Betaalde dividenden

0,0

0,0

0,0

0,0

(62,5)

(62,5)

0,0

(62,5)

1 202,1

8,5

(16,0)

21,0

131,6

1 348,1

1,6

1 349,7

Balans op 31 december 2008


0,9

Aandelenkapitaal en agio Gewone aandelen aantal aandelen Uitstaand per 1 januari

2008

2007

48 061 695

47 898 052

Uitgegeven tegen betaling in contanten

15 254

163 643

Uitstaand per 31 december – volstort

48 076 949

48 061 695

De Elia groep heeft ook dit jaar de mogelijkheid geboden aan het personeel om in te tekenen op een kapitaalsverhoging,

Dividend

ditmaal voor een fiscale schijf met een beperking van 29 aan-

Na de balansdatum is door de Raad van bestuur het onder-

delen per personeelslid. Dit resulteerde in een onderschrij-

staande dividendvoorstel gedaan.

ving voor een totaal bedrag van € 0,4 miljoen (zie toelichting 4.2 en 22) waardoor het aantal uitstaande aandelen stijgt

(in € miljoen)

van 48.061.695 naar 48.076.949 (aandelen zonder nominale

per in aanmerking komend gewoon aandeel

waarde). Het kapitaal van Elia System Operator nv bedroeg

2008

2007

1,37

1,30

op 31 december 2008 € 1,2 miljard. Op 13 mei 2008 keurden de aandeelhouders de uitkering

Reserves

goed van een brutodividend van € 1,30 per aandeel (€ 0,975

Volgens de Belgische wetgeving moet elk jaar 5% van de sta-

VVPR-strip) na aftrek van 25% Belgische roerende voorhef-

tutaire nettowinst van de moedervennootschap overgedragen

fing), hetzij een totaal brutodividend van € 62,5 miljoen.

worden naar de wettelijke reserve tot die wettelijke reserve 10% van het kapitaal bedraagt. Op 31 december 2008 en 2007 bedroeg de wettelijke reserve van groep respectievelijk € 21,0 miljoen en € 17,6 miljoen. Normaal kan deze reserve niet verdeeld worden onder de aandeelhouders, behalve in het geval van een vereffening.

per aandeel zonder VVPR strip of van € 1,105 per aandeel met

Dit jaar stelt de Raad van bestuur van 19 februari 2009 de uitkering voor van een brutodividend van € 1,37 per aandeel. Dit dividend is onderworpen aan de goedkeuring door de aandeelhouders tijdens de gewone algemene vergadering op 12 mei 2009 en werd niet opgenomen als een verplichting in de geconsolideerde jaarrekening van de groep Elia, opgemaakt

De raad van bestuur kan aan de aandeelhouders de uitkering

onder IFRS. Het totale dividend zal, op basis van het aantal

van een dividend voorstellen tot een maximumbedrag van

uitstaande aandelen op 19 februari 2009, € 65,9 miljoen be-

de beschikbare reserves en van de overgedragen winst van

dragen. Al de aandelen uitgegeven vóór 1 januari 2009 zijn

vorige boekjaren van de moedervennootschap, inclusief de

dividendgerechtigd en hebben recht op het dividend betref-

winst van het afgelopen boekjaar. De aandeelhouders moeten

fende het boekjaar 2008.

de hoogte van de dividenduitkering goedkeuren tijdens de gewone algemene vergadering van de aandeelhouders.

Afdekkingsreserve De afdekkingsreserve bestaat uit het effectieve deel van de cumulatieve nettomutatie in de reële waarde van kasstroomafdekkingsinstrumenten met betrekking tot afgedekte transacties die nog niet hebben plaatsgevonden.

De winst van de groep bevat naast de billijke winstmarge, zoals beschreven onder hoofdstuk ‘Regelgeving en tarieven’, een vergoeding voor de meerwaarde, die naar aanleiding van buitendienststellingen van de assets, uit de Regulated Asset Based wordt gehaald. In 2008 resulteerde dit in een nettowinst van € 15,0 miljoen. Het nieuwe regulatoire kader bepaalt dat dit bedrag niet mag uitgekeerd worden aan de aandeelhouders, maar moet gereserveerd worden. De Raad van bestuur van 19 februari 2009 zal voorstellen aan de algemene vergadering om dit bedrag te boeken als ‘Wettelijke reserve’. Op 31.12.2008 werd dit bedrag nog niet opgenomen als reserve.


16. L anglopende verplichtingen en overige financieringsverplichtingen Elia beheert zijn schulden en zijn algemene financieringsstra-

een rentevoet gebaseerd op de interbancaire rentevoet op de

tegie door gebruik te maken van een combinatie van korte-

datum van de opname vermeerderd met een vooraf bepaalde

en langetermijnschulden al dan niet ingedekt via gebruik van

marge.

renteswaps. De groep financiert zijn dagelijks vereist bedrijfskapitaal, indien nodig, via verschillende bevestigde of nietbevestigde kredietlijnen en gebruikmakend van handelspapieren. De leningen op middellange termijn hebben meestal

Hieronder wordt een globaal overzicht weergegeven van de leningen (langlopende en korte termijn verplichtingen) en de te betalen interestlasten:

(in € miljoen) (Boekwaarde)

2008

2007

1 552,9

2 190,3

40,6

39,8

1 593,5

2 230,1

Kortlopend deel van langetermijn leningen (*)

637,7

0,0

Kortetermijnleningen

161,9

0,0

Kortetermijnlening filiaal Belpex

4,5

0,0

Toe te rekenen interest

0,2

0,0

804,3

0,0

2 397,8

2 230,1

(in € miljoen) (Boekwaarde)

2008

2007

Aandeelhouderslening schijf A

495,8

495,8

Aandeelhouderslening schijf B3

387,7

387,7

0,0

0,0

250,0

250,0

997,1

996,8

Lange termijnleningen (*) Toe te rekenen interest Subtotaal langetermijnleningen

Subtotaal kortetermijnleningen Totaal (*) Totaal langlopende verplichtingen: € 2.190,6 miljoen

Langlopende verplichtingen Rechtstreeks in het vermogen opgenomen verwerkte winstbelastingen

Andere aandeelhoudersleningen Banklening Uitgiften Eurobond (1) Europese Investeringsbank Totaal Kortlopend deel van langetermijnleningen Totaal lange termijnleningen * Huidige boekwaarde van de Eurobond bestaande uit 2 schijven, met een nominale waarde van € 1 000 miljoen.


60,0

60,0

2 190,6

2 190,3

(637,7)

0,0

1 552,9

2 190,3

De tabel hieronder beschrijft de details inzake vervaldag en voorwaarden voor de desbetreffende leningen:

Huidige proportie van de interestvoet (in € miljoen)

Vervaldag

Boekwaarde

Aandeelhouderslening Schijf A

2022

495,8

Aandeelhouderslening Schijf B3

2009

387,7

Interestvoet voor hedging

Interestvoet na hedging

Vast

Variabel

6,18%

4,96%

100,00%

0,00%

5,67%

5,55%

12,90 %

87,10 %

Uitgiften van obligatieleningen*

2014

498,6

4,75 %

4,75 %

100,00 %

0,00 %

Uitgiften van obligatieleningen*

2019

498,5

5,25 %

5,25 %

100,00 %

0,00 %

Banklening

2009

250,0

5,07 %

5,07 %

0,00 %

100,00 %

Europese Investeringsbank

2016

40,0

4,27 %

4,27 %

100,00 %

0,00 %

Europese Investeringsbank

2017

20,0

4,79 %

4,79 %

100,00 %

0,00 %

73,17 %

26,83 %

73,17 %

26,83 %

Totaal

2 190,6

Kortlopend deel van langetermijnleningen

(637,7)

Totaal langetermijnleningen

1 552,9

* Huidige boekwaarde van de Eurobond bestaande uit 2 schijven, met een nominale waarde van € 1 000 miljoen.

De onderstaande tabel bevat het aflossingsschema van de

van de boekhoudkundige bedragen doordat de uitgifte van de

verplichtingen met de bedragen die werkelijk dienen terug-

obligatielening onder pari gebeurde.

betaald te worden in de toekomst. Deze bedragen wijken af

(in € miljoen)

Nominale waarde

1 jaar of minder

1-2 jaar

2-5 jaar

Meer dan 5 jaar

Aandeelhouderslening schijf A

495,8

0,0

0,0

0,0

495,8

Aandeelhouderslening schijf B3

387,7

387,7

0,0

0,0

0,0

Uitgiften van obligatieleningen

997,1

0,0

0,0

498,6

498,4

250,0

250,0

0,0

0,0

0,0

40,0

0,0

0,0

0,0

40,0

Banklening Europese Investeringsbank Europese Investeringsbank Totaal

20,0

0,0

0,0

0,0

20,0

2 190,6

637,7

0,0

498,6

1 054,2


Kortlopende kredieten & beschikbare faciliteiten Bedrag Vervaldag

Beschikbaar bedrag

Gemiddelde interestvoet

15/09/2009

150,0

Euribor + 0,25%

100,0

50,0

-

80,0

Euribor + marge à la conclusion du contrat

0,0

80,0

03/2009

250,0

Euribor + marge à la conclusion du contrat

61,9

188,1

(in € miljoen)

Bevestigde kredietfaciliteiten Niet-bevestigde Kredietlijnfaciliteiten Belgisch Treasury bills programma Totaal

Gebruikt

480,0

Niet gebruikt

161,9

318,1

De langlopende verplichtingen zijn volledig opgenomen in

door een opname van € 100 miljoen op een bevestigde bank-

euro, zodat er geen financiële wisselkoersrisico’s kunnen ont-

faciliteit van 150 miljoen € en anderzijds heeft Elia beroep

staan en bedragen € 2.190,6 miljoen.

gedaan op het Programma van Belgische thesauriebewijzen

De betaling aan de fiscus van € 93,8 miljoen en de recurrente

voor € 61,9 miljoen.

tijdelijke behoeftes in bedrijfskapitaal werden gefinancierd

17. Personeelsbeloningen De werknemers van de groep Elia beschikken over een aantal

voor 1 mei 1999 worden dezelfde waarborgen toegekend

pensioenregelingen, zoals hieronder beschreven:

via een pensioenstelsel “te bereiken doel pensioenregeling”, gefinancierd door individuele en werkgeversbijdragen

Pensioenregeling met een te bereiken doel (toegezegd pensioenregeling) 1. Overeenkomstig een collectieve overeenkomst van 2 mei 1952 ontvangt het personeel bepaalde beloningen, pensioenaanvullingen genoemd, op grond waarvan zij als gepensioneerde recht hebben (na een volledige loopbaan) om totale inkomsten te ontvangen gelijk aan 75% van hun jaarlijks inkomen, rekening houdend met hun wettelijk pensioen. Deze beloningen zijn gedeeltelijk overdraagbaar aan de weduwe of weduwnaar en kunnen wanneer nodig worden aangevuld door wezenbeloningen. Indien de persoon overleden is terwijl hij/zij aan het werk was, worden bijkomende overlevingssupplementen betaald aan de begunstigden. De toegekende beloningen zijn verbonden met Elia’s bedrijfsresultaat.

sioenfonds noch een groepsverzekering, waardoor er ook geen reserves bij derden opgebouwd zijn.

1993 werd sindsdien de optie gegeven aan te sluiten bij het stelsel, en tegen 1997 nam meer dan 90% van het actieve personeel deel aan dit pensioenstelsel. Deze bijdragen worden betaald aan respectievelijk Elgabel, Pensiobel en aan de verzekeringsonderneming Contassur. Deze entiteiten handelen gezamenlijk als het pensioenfonds voor de gas- en elektriciteitssector.

Vervroegde pensionering Wanneer aan bepaalde voorwaarden is voldaan, kunnen werknemers gebruik maken van de mogelijkheid Elia vóór de leeftijd van 60 jaar te verlaten.

Overige personeelsbeloningen:

voor de werknemers wordt een jubileumpremie toegebereikt;

Met betrekking tot actieve personeelsleden aangeworven van 1 januari 1993 tot en met 31 december 2001 en het kaderpersoneel

personeelsbeloningen andere extralegale voordelen zoals:

kend wanneer de anciënniteit van 25, 30 en 35 jaar wordt

2. Pensioenplan “te bereiken doel”


lende pensioenen. Aan het personeel tewerkgesteld vóór

Naast het boven beschreven pensioenstelsel omvatten de

Voor deze verplichtingen bestaat er noch een extern pen-

management/uitvoerend

zoals uiteengezet in de Belgische wetgeving over aanvul-

aangeworven

dekking van medische kosten en hospitalisatie; korting op factuur gas- en elektriciteit.

Overige voorzieningen De overige voorzieningen bestaan uit een herstructureringsvoorziening waar toekomstige uitgaven worden voorzien inzake loopbaanonderbreking en tijdskrediet.

Overzicht van de pensioenverplichtingen (in € miljoen)

2008

2007

Toegezegde pensioenregelingen

87,5

82,6

Plan voor vervroegd pensioen

12,0

17,2

Overige personeelsbeloningen

42,0

42,1

Subtotaal

141,5

141,9

Overige (herstructurering)

1,2

1,7

Totaal voorzieningen voor personeelsbeloningen

142,7

143,6

(in € miljoen)

2008

2007

(258,8)

(322,4)

Verandering in schulden in verband met de beloningen Geraamde schuld in verband met de beloningen bij begin van periode Dienstkosten

(5,6)

(6,7)

Interestkosten

(12,0)

(11,5)

(0,5)

(0,7)

0,0

(7,2)

Winsten (verliezen) op afwikkeling of stopzetting van regelingen

0,0

29,5

Bijzondere beëindigingsbeloningen

(1,3)

(1,2)

1,6

6,6

Bijdragen van werknemers aan het plan Winsten (verliezen) op wijziging van regelingen

Actuariële winsten (verliezen) op voordelen op lange termijn Actuariële winsten (verliezen) Betaalde beloningen Geraamde schuld in verband met de beloningen op einde van periode

9,2

24,2

27,4

30,6

(240,0)

(258,8)

116,9

143,1

Verandering in fondsbeleggingen Billijke waarde van fondsbeleggingen bij begin van periode Verwachte (niet reële) opbrengst op fondsbeleggingen Vennootschapsbijdragen

6,0

5,5

29,8

18,3

Bijdragen deelnemers aan plan

0,5

0,7

Winsten (verliezen) op inperking, afwikkeling of stopzetting van regelingen

0,0

(15,3)

Actuariële winsten (verliezen)

0,0

0,0

Actuariële winsten (verliezen) op voordelen op lange termijn

(27,3)

(4,8)

Betaalde beloningen

(27,4)

(30,6)

Billijke waarde van fondsbeleggingen op einde van periode

98,5

116,9

(141,5)

(141,9)

Financieringsstatus Financieringsstatus van het plan Niet opgenomen actuariële winst en verlies

0,0

0,0

Opgenomen nettobedrag toegerekend / vooruitbetaald

(141,5)

(141,9)

Opgenomen nettobedrag (toegerekend)

(142,1)

(145,8)

0,6

3,9

Opgenomen nettobedrag (vooruitbetaald)


Netto periodieke pensioenkosten Dienstkosten

(5,6)

(6,7)

Interestkosten

(12,0)

(11,5)

(0,5)

(0,7)

Verwachte opbrengst op fondsbeleggingen

6,0

5,5

Afschrijvingen van actuariële netto winsten (verliezen)

0,0

0,0

Winsten (verliezen) op wijziging van regelingen

0,0

(7,2)

Bijzondere beëindigingsbeloningen

(1,3)

(1,2)

Winsten (verliezen) op inperkingen en afwikkelingen

0,0

14,2

Actuariële winsten (verliezen) op voordelen op lange termijn

1,6

6,6

(11,8)

(1,0)

Bijdragen deelnemers aan plan

Netto periodieke voordeelkosten

Minimale schuldaanpassing (Toegerekende) vooruitbetaalde voordeelkosten

(141,5)

(141,9)

(Toegerekende) voordeelkosten

(142,1)

(145,8)

0,6

3,9

Vooruitbetaalde pensioenkosten

Rechtstreeks in het eigen vermogen verwerkte actuariële winsten en verliezen (in € miljoen) Cumulatief bedrag per 1 januari In de verslagperiode verwerkt Cumulatief bedrag per 31 december

2008

2007

(7,6)

0,0

(18,1)

(7,6)

(25,7)

(7,6)

2008

2007

Actuariële veronderstellingen (in € miljoen) Inflatiepercentage

2,20 %

1,90 %

Interestvoet (zonder inflatie)

3,00 %

3,00 %

Loonstijgingspercentage (zonder inflatie)

2,00 %

2,00 %

Opbrengst op deposito’s (zonder inflatie)

3,70 %

3,40 %

Interestwaarderingspercentage (zonder inflatie)

0,00 %

0,00 %

Duur van toekomstige diensten (aantal jaren) Stijgingspercentage van gezondheidsbeloningen (pensioen en lopend)

17,0

17,0

1,00 %

1,00 %

2008

2007

Indeling van de fondsbeleggingen Aandelen

27,91 %

31,91 %

Obligaties

44,53 %

42,94 %

Vastgoed

8,75 %

8,63 %

Overige (inbegrepen monetair)

18,81 %

16,52 %

Totaal aan fondsbeleggingen

100,00 %

100,00 %


Doorrekening toekomstige tarieven

€ 72,6 miljoen van de totale personeelsbeloningen door de

Elia heeft bepaalde verplichtingen met betrekking tot per-

dit bedrag door Elia kan worden gerecupereerd van derde

soneelsbeloningen en gelijkaardige sociale voordelen. In

partijen, in overeenstemming met IFRS-waarderingsregels

overeenstemming met een studierapport uitgegeven door

(IAS 19), wordt dit beschouwd als een actiefbestanddeel. De

de CREG is het zeker dat een gedeelte voor een bedrag van

verwerking hiervan gebeurt onder de rubriek overige kortlo-

CREG aanvaard zal worden als redelijke kosten en bijgevolg doorgerekend zal worden in toekomstige tarieven. Aangezien

pende verplichtingen (zie toelichting 20).

18. Voorzieningen (in € miljoen) Stand per 1 januari 2007 Gedurende het boekjaar: dotatie voorzieningen

Milieu

Geschillen

Totaal

9,5

4,5

14,0

0,1

2,6

2,7

Gedurende het boekjaar: aanwending voorzieningen

(0,1)

(0,1)

(0,2)

Gedurende het boekjaar: terugname voorzieningen

(0,1)

(1,6)

(1,7)


9,4

5,4

14,8

Langlopend deel

0,0

5,4

5,4

Kortlopend deel

9,4

0,0

9,4


9,4

5,4

14,8

Gedurende het boekjaar: dotatie voorzieningen

1,2

0,8

2,0

(0,3)

(0,1)

(0,4)

0,0

(1,4)

(1,4)

10,3

4,7

15,0

Gedurende het boekjaar: aanwending voorzieningen Gedurende het boekjaar: terugname voorzieningen Stand per 31 december 2008 Langlopend deel

0,0

4,7

4,7

Kortlopend deel

10,3

0,0

10,3

De voorziening voor milieu bevat verplichtingen geboekt

Het “décret sol” (bodemdecreet) werd in december 2008

op basis van de raming van sanering van de terreinen met

goedgekeurd door het Waalse parlement en werd gepubli-

betrekking tot de sanering voor de terreinen gelegen in het

ceerd op 18 februari 2009. Het decreet treedt in werking drie

Vlaamse gewest, waar Elia naast de saneringsplicht de uit-

maanden na publicatie, met uitzondering van art. 21* dat pas

eindelijke aansprakelijkheid voor de kosten van de sanering

na 18 maanden van kracht zal zijn.

draagt in het kader van eigendomsoverdrachten uit het verle-

Doordat deze evolutie geen effectieve wijziging teweeg bracht

den. De raming bevat de kosten voor de opmaak van het sa-

in het ‘wettelijk kader’ is het opmaken van een betrouwbare

neringsproject, monitoring en de effectieve saneringskosten.

raming van een eventuele toekomstige saneringskost niet

Er hebben zich geen belangrijke wijzigingen voorgedaan in de

mogelijk. Preventief heeft Elia alle sites visueel gescreend en

loop van 2008.

5 bodemanalyses uitgevoerd in 2008. Deze screening binnen

Voor de terreinen gelegen op het grondgebied van het

het kader van de huidige wettelijke verplichting gaf geen aan-

Brussels-Hoofdstedelijke Gewest heeft Elia preventief reeds

leiding om een milieuvoorziening aan te leggen.

23 terreinen gescreend waarvan er 2 terreinen in verder on-

De voorziening voor geschillen is gebaseerd op de best moge-

derzoek zijn. Tot op heden gaven deze resultaten geen aanlei-

lijke inschatting van het management van de eventuele kos-

ding tot het boeken van bijkomende voorzieningen.

ten die Elia zou moeten dragen, ten gevolge van geschillen

De aanschaf van een terrein, met een strategische ligging

waarvoor Elia door een derde partij gerechtelijk wordt ver-

voor Elia, kon slechts plaatsvinden indien een door de BIM

volgd of waarvoor zij betrokken is in een juridisch geschil.

goedgekeurd saneringsplan beschikbaar was. Elia heeft in sa-

De verwachte timing van de bijhorende kasuitstroom hangt af

menwerking met de verkoper een saneringsplan opgesteld en

van de vooruitgang en de duur van de onderliggende proce-

door het stellen van een bankgarantie de saneringsverplich-

dures. De beweging van de voorzieningen wordt ook bespro-

ting op zich genomen. Dit resulteert in het boeken van een

ken in toelichting 4.3.

bijkomende provisie van € 0,5 miljoen. * Art. 21 legt bij de vergunningsaanvraag van een niet- risicoactiviteit een onderzoeksverplichting op wanneer deze gelegen is op een terrein waar zich een risicoactiviteit bevindt.


19. H andelsschulden en overige schulden (in € miljoen)

2008

2007

Handelsschulden

229,4

169,6

BTW, diverse belastingsschulden

2,4

6,5

Bezoldigingen en sociale lasten

23,4

21,0

Dividend

1,7

0,6

Heffingen

9,0

0,0

Diversen

7,0

3,4

Toe te rekenen kosten en over te dragen opbrengsten Totaal

8,8

3,7

281,7

204,8

De stijging van de handelsschulden van € 59,8 miljoen is

Het valuta- en liquiditeitsrisico van de groep met betrekking

hoofdzakelijk toe te schrijven aan openstaande saldi met be-

tot handelsschulden en overige te betalen schulden wordt be-

trekking tot het marktkoppelingsmechanisme.

handeld onder toelichting 23.

De heffingen vertonen eind 2008 een creditsaldo van € 9 miljoen, daar waar dit eind 2007 een debetsaldo was ter waarde van € 2,8 miljoen (zie toelichting 13).

20. Overige kortlopende verplichtingen (in € miljoen)

2008

2007

Saldo afrekeningmechanisme

7,1

35,6

Totaal overige kortlopende verplichtingen

7,1

35,6

2008

2007

Detail afrekeningmechanisme (in € miljoen) Saldo boekjaar 2004

71,3

Saldo boekjaar 2006

52,4

Saldo boekjaar 2007

(9,9)

Terug te geven in de tarieven periode 2009-2011

102,9

Saldo boekjaar 2007 en boekjaar 2008 te recupereren via de tarieven – boekjaar nog te bepalen

(28,1)

Korting toekomstige tarieven

74,8

Moratoriuminteresten vennootschapsbelasting boekjaar 2008 Vordering ten gevolge van de toepassing IAS 19 Saldo afrekeningmechanisme


113,8

4,9 (72,6)

(78,2)

7,1

35,6

Een detailbeschrijving van dit mechanisme wordt weergege-

Er werd voor € 4,9 miljoen moratoriuminteresten geboekt met

ven in het hoofdstuk ‘Regelgeving en tarieven’.

betrekking tot het fiscale dossier, en aangezien dit bedrag,

Op 31 december 2008 vertoont de rekening een saldo van € 7,1 miljoen en bevat ze het resterende saldo ten belope van € 74,8 miljoen van het afrekeningsmechanisme die steeds met de regulator wordt afgestemd en de diverse geschriften

bij verwerving, ook zal verrekend worden in de toekomstige tarieven werd dit eveneens onder deze rubriek weergegeven alsook de som van 72,6 miljoen dat als vordering ontstond bij de toepassing van IAS 19.

die eveneens in verband staan met het regulatoire mecha-

Van het resterende saldo op einde 2007 (€ 113,8 miljoen)

nisme. Het bedrag vermeld onder de rubriek “Korting toe-

werd € 20,9 miljoen in 2008 als ‘opbrengsten’ in winsten

komstige tarieven” bevat € 102,9 miljoen die via de tarieven

verliesrekening opgenomen (zie toelichting 3 opbrengst en uit

terug te geven is in de periode 2009-2011 en het bedrag van

de terugneming van overschotten uit vorige boekjaren).

€ 28,1 miljoen die in de volgende tarifaire periode (20122015) in de tarieven zal verrekend kunnen worden.

21. Uitgestelde belastingsvorderingen en –verplichtingen Niet in de balans opgenomen uitgestelde belastingsvorderingen Voor volgende posten zijn geen uitgestelde belastingen opgenomen in de balans:

(in € miljoen)

2008

2007

Notionele interestaftrek

92,1

78,2

Niet opgenomen belastingsvordering (–) / verplichting

92,1

78,2

De notionele interestaftrek, die niet werd gebruikt, vervalt na

is dat in de toekomst sprake zal zijn van belastbare winst

7 jaar. Voor deze verschillen werden geen belastingvorderin-

die de groep kan aanwenden voor de realisatie van deze

gen in de balans opgenomen omdat het niet waarschijnlijk

vorderingen.

In de balans opgenomen uitgestelde belastingsvorderingen en –verplichtingen Vorderingen (in € miljoen)

Verplichtingen

2008

2007

0,4

0,2

Immateriële activa

(6,1)

(4,3)

Voorraden

(0,9)

(0,9)

7,9

(2,3)

46,9

46,8

Materiële activa

Rentedragende leningen en overige langlopende financieringsverplichtingen Personeelsbeloningen Voorzieningen

2008

2007

0,3

0,3

Overige posten

(24,3)

(26,1)

(6,5)

(5,3)

Netto belastingsvordering (–) / verplichting

24,2

13,7

(6,5)

(5,3)

Mutaties in de uitgestelde belastingsvorderingen en -schulden ten gevolge van mutaties in de tijdelijke verschillen gedurende het boekjaar De groep heeft ervoor gekozen om de uitgestelde belasting-

lijk slechts de moedermaatschappij is, waarbij de verplich-

vorderingen en –verplichtingen te salderen voor de Belgische

tingen of –vorderingen worden afgewikkeld en gerealiseerd

vennootschappen, gezien deze vennootschappen hun resul-

worden ten opzichte van de belastingsadministratie.

taat behalen door een kostplus mechanisme en het uiteinde-


(in € miljoen)

1 januari 2007

Opgenomen in winst/verlies

(0,2)

0,4

0,2

Immateriële activa

(3,1)

(1,2)

(4,3)

Voorraden

(0,9)

0,0

(0,9)

0,2

0,1

(2,6)

(2,3)

55,6

(6,2)

(2,6)

46,8

Materiële activa

Rentedragende leningen en overige langlopende financieringsverplichtingen Personeelsbeloningen Voorzieningen

31 december 2007

(0,1)

0,3

0,2

(34,8)

3,4

(31,4)

16,7

(3,2)

(5,2)

8,4

1 januari 2008

Opgenomen in winst/verlies

Opgenomen in eigen vermogen

31 december 2008

Overige posten Totaal

(in € miljoen)

Opgenomen in eigen vermogen

Materiële activa

0,2

0,2

0,4

Immateriële activa

(4,3)

(1,8)

(6,1)

Voorraden

(0,9)

0,0

(0,9)

Rentedragende leningen en overige langlopende financieringsverplichtingen

(2,3)

0,0

10,2

7,9


46,8

(6,0)

6,1

46,9

Voorzieningen Overige posten Totaal

0,3

0,0

0,3

(31,4)

0,6

(30,8)

8,4

(7,0)

16,3

17,7

Effect van de mutaties in de tijdelijke verschillen gedurende het boekjaar De mutaties van de tijdelijke verschillen in het jaar wordt opgenomen in de winst/verliesrekening als winstbelastingen (zie ook toelichting 6).

22. Op aandelen gebaseerde betalingen Aandelenaankoopplannen met korting De groep heeft in juni 2008 aandelenkoopplannen met kor-

delde koers gedurende één maand voor de beslissing werd

ting (Discounted Share Purchase Plans) aangeboden aan zijn

genomen, bedroeg de koers € 27,89 per aandeel. Na toepas-

personeel. De kapitaalsverhoging was een vervolg op deze

sing van de korting van 16,7% werd de prijs vastgelegd op

van 2007 en werd beperkt in 2008 tot een fiscale schijf,

€ 23,24 (zie toelichting 4.2 en 15).

zijnde maximaal 29 aandelen per personeelslid. De gemid-

23. Financiële instrumenten Risico’s In het kader van haar normale bedrijfsvoering loopt de groep

De dienst Audit Interne & Enterprise Risk Management heeft,

krediet-, markt-, vermogenstructuur- en liquiditeitsrisico. Het

naast de recurrente taken zoals nazicht van risicoanalyse,

is de bedoeling van de groep om elk van de risico’s te identi-

bepalen van risicobeheersingstrategieën, rapportering naar

ficeren en om de strategieën te definiëren teneinde de econo-

het management,… naar aanleiding van de financiële crisis

mische impact op de resultaten van de groep te beheersen.

die ontstond in september 2008 en de gevolgen in de andere


sectoren, een bijkomende grondige analyse gemaakt van de eventuele risico’s voor de groep van deze uitzonderlijke si-

Kredietrisico

tuatie. De mogelijke impact wordt hieronder per risicofactor

Kredietrisico is het risico dat één van de contracterende par-

beschreven. Het regelgevende kader waarin Elia functioneert,

tijen zijn verplichtingen met betrekking tot het financiële in-

beperkt in sterke mate de eventueel negatieve gevolgen voor

strument niet nakomt waardoor er voor de ander partij een

de winsten verliesrekening. Zie hoofdstuk ‘Regelgeving &

verlies kan ontstaan.

tarieven’. De gevolgen van o.a.… rentestijging, kredietri-

De leiding heeft een kredietbeleid opgemaakt en het kre-

sico kunnen volgens de wetgeving in de tarieven verrekend

dietrisico wordt voortdurend bewaakt en verplicht dan ook

worden.

voor bepaalde contracten de nodige bankgaranties te vragen

Bepaalde strategieën om deze risico’s te beheersen voorzien

aan de contracterende partij.

in het gebruik van afgeleide financiële instrumenten. Dit zijn

Op balansdatum was er geen sprake van belangrijke con-

instrumenten waarvan de waarde wordt afgeleid van één of

centraties van kredietrisico. Het maximale kredietrisico is de

meer onderliggende activa, referentieprijzen of indiciën. De

balanswaarde van elk financieel actief, met inbegrip van afge-

afgeleide instrumenten creëren rechten en verplichtingen die,

leide financiële instrumenten.

geheel of gedeeltelijk, financiële risico’s tussen de contractueel verbonden partijen transfereren.

(in € miljoen)

2008

2007

Leningen en vorderingen

221,4

153,0

Geldmiddelen en kasequivalenten

27,3

33,5

Beleggingen die voor verkoop beschikbaar zijn

17,7

16,8

Voor afdekking gebruikte renteswaps: Activa Passiva Totaal

0,0

5,5

(24,3)

0,0

242,1

208,8

Marktrisico

beschikbaar zijn aan te houden alsook de beleggingen die ge-

Het marktrisico is het risico dat wijzigingen in marktprijzen,

gen’. Naar aanleiding van de financiële crisis is Elia bijkomen-

grondstofprijzen, indexatie van lonen, de resultaten van de

de monitoring gaan doen met betrekking tot de situatie van

groep kunnen beïnvloeden.

de fondsbeleggingen in de pensioenfondsen en stelden vast

De impact van wijziging in grondstofprijzen op de ‘beheers-

dat de daling in de fondsen, na benchmarking, lager was dan

bare kosten’, zoals bepaald in het nieuwe regulatoire mecha-

de marktsituatie. Anticipatief heeft Elia beslist een bijstorting

nisme, zou mogelijk een zeer beperkte invloed kunnen heb-

uit te voeren teneinde tekorten in te beperken, dit is terug te

ben op de winst/verliesrekening van de groep.

vinden onder de rubriek ‘personeelsbeloningen’

De groep heeft een reeks voorzorgen genomen teneinde de

De groep heeft beleggingen die voor de verkoop beschikbaar

mogelijke impact op de winst/verliesrekening in te perken.

zijn, deze instrumenten zijn conform met de beleggingsstra-

beuren in het kader van de ‘te bereiken doel pensioenregelin-

tegie en hebben een zeer laag risicoprofiel. In het boekjaar

Valutarisico

resulteerde dit in een stijging van de waarde van de fondsen met € 0,4 miljoen.

De groep is niet blootgesteld aan enig belangrijk wisselkoersrisico, noch transactioneel, noch met betrekking tot de omzetting van vreemde munt in euro, aangezien zij geen bui-

Renterisico

tenlandse investeringen of activiteiten heeft en minder dan

Afdekking

1% van haar kosten uitgedrukt zijn in andere munteenheden

Het beleid van de groep is erop gericht te waarborgen dat tus-

dan de euro.

sen 40% en 70% van het renterisico op opgenomen leningen is gebaseerd op een vaste rente. De groep heeft renteswaps

Beleggingsrisico Onder het aandelenrisico worden de risico’s verstaan die de groep heeft door belangrijke beleggingen die voor verkoop

aangegaan in euro om, binnen het beleid van de groep, een goede verhouding te bewerkstelligen tussen de blootstelling aan een vaste rente en aan een variabele rente.


Sensitiviteitsanalyses

In overeenstemming met de hedge accounting regels van IAS 39 worden alle afgeleide financiële instrumenten aangemerkt

Bij het beheer van het renterisico streeft de groep ernaar de

als kasstroomafdekkingen en gewaardeerd tegen de reële

invloed van kortetermijnschommelingen op het groepsresul-

waarde. Bijgevolg wordt het gedeelte van de winst of het

taat te beperken. Op korte en lange termijn zullen wijzigingen

verlies op het afgeleide financiële instrument, dat beschouwd

in rentetarieven geen invloed hebben op het geconsolideerde

kan worden als een effectieve afdekking, rechtstreeks in het

resultaat, daar Elia functioneert in een regulatoir kader waar-

eigen vermogen opgenomen (afdekkingsreserves).

in de gevolgen van de fluctuaties van de financiële lasten via de tarieven wordt gerecupereerd.

De renteswaps hebben een rente variërend van 4,05% tot en met 4,41%. Per 31 december 2008 had de groep indek-

Afgeleide financiële instrumenten

kingsintrumenten met een gecontracteerd referentiebedrag

Op grond van IFRS dienen afgeleide financiële instrumenten

van € 545,8 miljoen.

opgenomen te worden tegen reële waarden.

De netto reële waarde van de swaps per 31 december 2008

Reële waarden

bedroeg € 24,3 miljoen en bestaat volledig uit verplichtingen. Deze bedragen zijn opgenomen als derivaten tegen reële

Het onderstaande overzicht bevat de reële waarden en de

waarde.

boekwaarden van de afgeleide financiële instrumenten. Aangezien de IRS de variabele interest omzet naar een vaste

Per 31 december 2008 zijn er geen financiële lasten opgeno-

interest is de boekwaarde van de lening gelijk aan de reële

men in de winsten verliesrekening voortvloeiend uit ineffec-

waarde.

tiviteit van de kasstroomafdekkingen.

(in € miljoen)

Boekwaarde

Reële waarde

2008

Boekwaarde

2008

Reële waarde

2007

2007

(5,5)

(5,5)

Renteswaps: Activa Passiva

24,3

24,3

545,8

545,8

545,8

545,8

570,1

570,1

540,3

540,3

Verplichtingen Leningen Totaal

De volgende tabel toont de periodes waarin de kasstromen met betrekking tot de derivaten die als kasstroomafdekkingen fungeren naar verwachting zullen plaatsvinden.

Reële waarde (=boekwaarde)

Verwachte kasstromen

6 mnd of minder

6-12 mnd

1-2 jaar

2-5 jaar

> 5 jaar

(in € miljoen)

Renteswaps:

5,5

(14,2)

(1,4)

(1,4)

(2,6)

(5,1)

(3,7)

5,5

(14,2)

(1,4)

(1,4)

(2,6)

(5,1)

(3,7)

5,5

(14,2)

(1,4)

(1,4)

(2,6)

(5,1)

(3,7)

(24,3)

(35,8)

(3,3)

(3,3)

(5,2)

(13,1)

(10,9)

(35,8)

(3,3)

(3,3)

(5,2)

(13,1)

(10,9)

(35,8)

(3,3)

(3,3)

(5,2)

(13,1)

(10,9)

Activa Verplichtingen Stand per 31 december 2007

Renteswaps: Activa Verplichtingen Stand per 31 december 2008


(24,3) (24,3)

Liquiditeitsrisico

Schatting van de reële waarde Derivaten Voor renteswaps worden opgaven van makelaars gehanteerd. Deze opgaven worden gecontroleerd met behulp van waarderingsmodellen of technieken gebaseerd op contant gemaakte kasstromen.

Het liquiditeitsrisico is het risico dat de groep zijn financiële verplichtingen niet zou kunnen nakomen. De groep beperkt dit risico door de kasstromen op een continue basis te bewaken en ervoor te zorgen dat er steeds voldoende kredietfaciliteiten aanwezig zijn.

Rentedragende leningen

In september 2008 heeft de groep een bijkomende beves-

De reële waarde wordt berekend op basis van de verdiscon-

tigde kredietfaciliteit afgesloten voor € 150 miljoen, waarvan

teerde toekomstige aflossingen en rentebetalingen.

€ 100 miljoen werd opgenomen, en deed Elia beroep op han-

Financiële leaseverplichtingen

delspapieren voor € 61,9 miljoen.

De reële waarde wordt geschat op de contante waarde van de

In september 2009 moet Elia een aandeelhouderslening van

toekomstige kasstromen, verdisconteerd tegen de rente voor

€ 387,7 miljoen herfinancieren. Verder komen er een aantal

homogene leaseovereenkomsten. De geschatte reële waarde

lopende bankschulden tot maturiteit. Om dit te herfinancie-

weerspiegelt de verandering in de rente.

ren heeft Elia in 2009 enkele nieuwe bankleningen afgesloten.

Handels- en overige vorderingen / handelsschulden en overige te betalen posten

Verder bestudeert Elia de verschillende mogelijkheden op de kapitaalmarkt zodat het later in het jaar een obligatielening kan uitgeven.

Voor vorderingen en schulden die binnen één jaar vervallen wordt de nominale waarde geacht een afspiegeling te zijn van de reële waarde. Alle overige vorderingen en schulden wor-

Een overzicht van de beschikbare kredietfaciliteiten wordt gegeven in toelichting 16.

den contant gemaakt om de reële waarde te bepalen. Boekwaarde (in € miljoen)

Contractuele kasstromen

6 mnd of minder

6-12 mnd

1-2 jaar

2-5 jaar

> 5 jaar

Niet-afgeleide financiële instrumenten Niet door zakelijke zekerheid gedekte obligaties

996,8

(1 449,7)

(50,1)

0,0

(50,0)

(150,1)

(1 199,5)

Niet door zakelijke zekerheid gedekte bankfaciliteit en andere leningen

1 193,5

(1 318,1)

(32,9)

(33,7)

(298,7)

(97,4)

(855,4)

Handels- en overige verplichtingen

204,8

(204,8)

(204,8)

(5,5)

14,2

1,4

1,4

2,6

5,1

3,7

(5,5)

14,2

1,4

1,4

2,6

5,1

3,7

2 389,6

(2 958,4)

(286,4)

(32,3)

(346,1)

(242,4)

(2 051,2)

Afgeleide financiële verplichtingen Voor afdekking gebruikte renteswaps Waarvan cashflow hedges Stand per 31 december 2007

Niet-afgeleide financiële instrumenten Niet door zakelijke zekerheid gedekte obligaties Niet door zakelijke zekerheid gedekte bankfaciliteit en andere leningen Handels- en overige verplichtingen

998,2

(1 399,6)

(50,0)

0,0

(50,0)

(150,1)

(1 149,5)

1 355,4

(1 685,1)

(438,8)

(403,0)

(23,9)

(71,6)

(747,8)

281,7

(281,7)

(281,7)

24,3

(35,8)

(3,3)

(3,3)

(5,2)

(13,1)

(10,9)

24,3

(35,8)

(3,3)

(3,3)

(5,2)

(13,1)

(10,9)

2 659,6

(3 402,2)

(773,8)

(406,3)

(79,1)

(234,8)

(1 908,2)

Afgeleide financiële verplichtingen Voor afdekking gebruikte renteswaps Waarvan cashflow hedges Stand per 31 december 2008


Vermogensstructuur Elia bewaakt constant zijn vermogensstructuur, de verhouding van schulden en eigen vermogen. Het belangrijkste objectief bij de vermogensstructuur van de gereguleerde activiteiten is de wettelijk opgelegde structuur van één derde eigen vermogen en twee derde vreemd vermogen na te streven. Voor

verrekening in de tarieven van de goodwill naar aanleiding van buitengebruikstellingen van vaste activa, verplicht moet gereserveerd worden. De reservering van deze winst bevordert aanzienlijk de autofinancieringscapaciteit van de onderneming waardoor zij de nodige investeringen om haar taken uit te voeren kan financieren.

de andere vennootschappen is het belangrijkste objectief de

De groep geeft aan zijn personeelsleden de mogelijkheid om

maximalisatie van de aandeelhouderswaarde terwijl tegelij-

in te schrijven op kapitaalsverhogingen exclusief aan hen

kertijd de gewenste financiële flexibiliteit blijft behouden.

voorbehouden. De kapitaalsverhoging wordt beschreven in

De dividendpolitiek van de onderneming bestaat erin om de

toelichting 22.

dividenduitkering te optimaliseren, echter rekening houdend met het feit dat een deel van de winst, die voortvloeit uit de

24. Operationele leaseovereenkomsten Leaseovereenkomsten waarbij als lessee wordt opgetreden De groep huurt een aantal kantoorgebouwen via operationele

Daarnaast heeft de groep een aantal contracten voor voertui-

leasing. De leasing loopt gewoonlijk over een periode van 9

gen, IT materiaal en diversen die gehuurd worden voor een

jaar, met een optie om nadien te hernieuwen.

periode van gemiddeld drie jaar.

<1 jaar

1–5 jaar

>5 jaar

Gebouwen

(in € miljoen)

3,5

14,0

10,5

Voertuigen, IT materiaal & diversen

4,3

6,1

0,0

Totaal per 31 december 2007

7,8

20,1

10,5

Gebouwen

3,6

15,3

8,1


4,6

6,1

0,0


8,2

21,4

8,1

Gedurende het boekjaar 2008 werd met betrekking tot de huur van gebouwen en andere huurcontracten volgende last opgenomen in de winsten verliesrekening:

(in € miljoen)

2008

2007

3,6

3,2


4,1

4,0

Totaal

7,7

7,2

Gebouwen


Leaseovereenkomsten waarbij als lessor wordt opgetreden De groep verhuurt sites en hoogspanningsmasten aan de te-

komstige minimale leasebetalingen met betrekking tot deze

lecomoperatoren op basis van operationele leases. De loop-

leaseovereenkomsten zijn als volgt:

tijd van deze contracten bedraagt minimaal 9 jaren. De toe-

<1 jaar

1–5 jaar

>5 jaar

Telecom

(in € miljoen)

9,0

37,6

40,1


9,0

37,6

40,1

Telecom

9,6

39,9

50,7


9,6

39,9

50,7

Volgende baten werden opgenomen in de winsten verliesrekening onder de rubriek overige opbrengsten ‘optimaal gebruik van de activa’ voor het boekjaar 2008 (zie toelichting 3):

(in € miljoen)

2008

2007

Telecom

9,8

9,4

Totaal

9,8

9,4

25. Investering en overige verplichtingen Per 31 december 2008 had Elia investeringsverplichtingen

en de installatie van materiële activa voor de verdere uitbouw

aangegaan ter waarde van € 125,2 miljoen voor de aankoop

van zijn net.

26. Voorwaardelijke verplichtingen en onzekerheden Afrekeningsmechanisme De bepaling van het bedrag is opgenomen in het hoofdstuk

baserend op IAS 18 is Elia ervan overtuigd dat het overschot

“Regelgeving en tarieven”

(tekort) voortvloeiend uit het afrekeningsmechanisme niet als

Toepassing IFRS

een opbrengst (kost) noch als een onderdeel van het eigen

Elia opereert thans onder een systeem “cost plus met een in-

vermogen mag worden beschouwd.

centive voor hogere efficientie” in een gereguleerde omgeving

Op een gecumuleerde basis, zou men kunnen argumenteren

dat bepaalt dat de tarieven het Elia mogelijk maken een totaal

dat het publiek een voorafbetaling gedaan (voorschot ont-

aan opbrengsten te realiseren dat bestaat uit:

vangen) heeft op zijn toekomstig gebruik van het netwerk.

- een billijke vergoeding van het geïnvesteerde kapitaal en;

Het overschot (tekort) is als zodanig geen provisie voor een toekomstig verlies (recuperatie) van inkomsten maar een

- alle niet-onredelijke kosten opgelopen door Elia.

passiefschuld (vordering) aan (t.o.v.) de gebruikers. Op ba-

Aangezien de tarieven gebaseerd zijn op gebudgetteerde cij-

sis van de elektriciteitswet is Elia van oordeel dat het over-

fers, is er altijd een verschil tussen de tarieven die effectief

schot (tekort) geen opbrengsten (kosten) vertegenwoordigt.

zijn aangerekend en de tarieven die hadden moeten worden

Bijgevolg heeft Elia in de IFRS-jaarrekening dit nettobedrag

aangerekend om alle redelijke kosten van de netbeheerder

per 31.12.2008 als een over te dragen opbrengst geboekt die

te dekken en de aandeelhouders te voorzien van een billijke

de vermindering reflecteert in toekomstige tarieven die door

vergoeding op hun investering.

de regulator moeten worden goedgekeurd.

Indien de toegepaste tarieven resulteren in een overschot

Op basis van dezelfde benadering heeft Elia eveneens beslist

(tekort) op het einde van het jaar, impliceert dit dat de tarie-

bepaalde pensioenuitgaven als te recupereren kosten te boe-

ven aangerekend aan de gebruikers/het publiek in het alge-

ken, daar de federale regulator het redelijke karakter van der-

meen lager (hoger) hadden kunnen zijn (en vice versa). Zich

gelijke uitgaven heeft beoordeeld. Elia is ervan overtuigd dat


het deze uitgaven kan compenseren in het toekomstige tarief

Momenteel zijn er geen specifieke IFRS-richtlijnen i.v.m. de

en bijgevolg werden ze als een actief geboekt.

boekhoudkundige verwerking van het afrekeningsmechanis-

Voor doeleinden van presentatie van de geconsolideerde jaar-

me in een gereguleerde omgeving.

rekening, worden zowel deze “over te dragen opbrengsten”

Indien deze boekhoudkundige verwerking niet in overeen-

als “te recupereren kosten” voorvloeiend uit de pensioenver-

stemming zou zijn met toekomstige IFRS-richtlijnen, zouden

plichting tot hun nettowaarde herleid, waardoor enkel een

de resultaten en het eigen vermogen van Elia moeten worden

nettoschuld wordt getoond.

aangepast.

27. Informatie over verbonden partijen Transacties met bestuurders Het vergoedingsbeleid van de bestuurders werd vastgelegd

€ 282 974,75 (respectievelijk € 147 926,84 voor Elia System

door de algemene aandeelhoudersvergadering. Het totaalbe-

Operator en € 135 047,92 voor Elia Asset) voor de overige

drag van de vergoedingen die in 2008 aan de twaalf bestuur-

leden van het directiecomitéection.

ders van Elia werden betaald, bedroeg € 500 316 (€ 250 158 voor Elia System Operator en € 250 158 voor Elia Asset), inclusief de indexering. Er bestaan geen andere voordelen in natura, opties op aandelen, kredieten of voorschotten ten gunste van de bestuurders.

Transacties met leden van het directiecomité Basis- en variabele vergoedingen De vergoeding van de voorzitter van het directiecomité, die door Elia System Operator wordt betaald, bedroeg in 2008 € 488 351,69, waarvan 29,37% in de vorm van een variabele vergoeding. De vergoedingen die door Elia in 2008 worden betaald aan de overige leden van het directiecomité bedroegen € 1 545 679,60 (respectievelijk € 801 357,11 voor Elia System Operator en € 744 322,49 voor Elia Asset), waarvan 21,66% in de vorm

Wat de overige voordelen betreft die aan de leden van het directiecomité werden toegekend, zoals het gewaarborgde inkomen in geval van langdurige ziekte en ongeval, de verzekeringen voor gezondheidszorg en hospitalisatie, de verzekeringen bij invaliditeit, overlijden, de tariefvoordelen en de terbeschikkingstelling van een bedrijfswagen gelden de regels die van toepassing zijn voor de kaderleden van de onderneming. Er bestaan in 2008 geen opties op aandelen, kredieten of voorschotten ten gunste van de bestuurders. Aandelen Het aantal aandelen Elia System Operator die de voorzitter van het directiecomité bezit, bedraagt 4 360 aandelen; de overige leden van het directiecomité hebben samen 13 730 aandelen verworven. Elia heeft tot op heden geen langetermijnbeleid opgezet voor de toekenning van aandelen.

van een variabele vergoeding. In 2008 werd dus een totaal-

Geassocieerde deelnemingen

bedrag van € 2 034 031,29 uitgekeerd aan de leden van het

In de boekjaren 2008 en 2007 waren er geen courante trans-

directiecomité.

acties tussen Elia en HGRT.

Andere vergoedingen De kosten die Elia System Operator in 2008 ten laste nam voor het extra-legaal pensioenplan, bedroegen voor de voorzitter van het directiecomité € 90 773,61. Zij bedroegen

28. Groepsentiteiten Integraal geconsolideerde participaties Elia System Operator nv heeft rechtstreeks en onrechtstreeks de volgende dochterondernemingen onder zeggenschap:


Benaming

Land van vestiging

Zetel

Ondernemingsnummer

Gemiddeld personeelsbestand

Belang

2008

2007

%

%

Elia Asset nv

België

Keizerslaan 20 1000 Brussel

0475.028.202

809,1

99,99

99,99

Elia Engineering nv

België

Keizerslaan 20 1000 Brussel

0471.869.861

184,2

100,00

100,00

Belpex nv

België

Keizerinlaan 66 1000 Brussel

0874.978.602

5

60,00

60,00

Elia Re sa

Luxemburg

Rue de Merl 65 2146 Luxemburg

-

100,00

100,00

-

Alle entiteiten voeren hun boekhouding in euro en hebben dezelfde afsluitingsdatum als Elia System Operator nv.

Deelnemingen verwerkt volgens de equity methode Land van vestiging

Benaming

Zetel

Ondernemingsnummer

Belang

2008 H.G.R.T S.A.S. (Holding de Gestionnaires de Réseaux de Transport)

Frankrijk

1 Terrasse Bellini 92919 La Défense Cedex

438.262.800 RCS Nanterre

2007

%

%

24,50

22,17

Overige participaties De ondernemingen CASC-CWE sa en CORESO sa, beide opgericht in 2008, worden aan kostprijs weergegeven onder de financiële activa (zie toelichting 11).

Benaming

Land van vestiging

Zetel

Ondernemingsnummer

Belang

2008 Coreso nv CASC-CWE sa

2007

%

%

België

Kortenberglaan 71 1000 Brussel

0808.569.630

50,00

0,00

Luxemburg

2 Rue de Bitbourg 1273 LuxembourgHamm

B142.282 Luxembourg

14,29

0,00

29. Bedrijfscombinaties De consolidatiekring van Elia werd uitgebreid naar aanleiding

System Operator nv deel uitmaakte van de intiatiefnemers en

van de oprichting van Casc-CWE sa en Coreso sa waar Elia

de stichters van deze ondernemingen (zie toelichting 28).


30. Gewone winst per aandeel De gewone winst per aandeel wordt berekend door de net-

delen door het gewogen gemiddelde aantal gewone aandelen

towinst € 103,1 miljoen (2007: € 77,6 miljoen) van het jaar

(48 073 230) tijdens het jaar.

die kan worden toegekend aan de gewone aandeelhouders, te

Gewogen gemiddeld aantal gewone aandelen Uitgegeven gewone aandelen per 1 januari

2008

2007

48 061 695

47 898 052

Effect van in juni 2007 uitgegeven aandelen

83 391

Effect van in maart 2008 uitgegeven aandelen

11 535

Gewogen gemiddeld aantal gewone aandelen per 31 december

48 073 230

47 981 443

Verwaterde winst per aandeel

Eigen vermogen per aandeel

De verwaterde winst per aandeel wordt berekend door de

Het eigen vermogen per aandeel bedraagt € 28,0 per aan-

nettowinst van het jaar die toegekend wordt aan de gewone

deel op 31 december 2008 ten op zichte van een waarde van

aandeelhouders, te delen door het gewogen gemiddelde van

€ 27,9 per aandeel eind 2007.

het aantal gewone uitstaande aandelen, gecorrigeerd voor de gevolgen van de opties. De verwaterde winst is gelijk aan de gewone winst per aandeel.

31. Herclassificatie Teneinde de vergelijkbaarheid en transparantie te verhogen

tingen” werden in 2007 beschouwd als overige schulden

werd in samenspraak met de auditors beslist om enkele ru-

(2007 – € 39,9 miljoen)

brieken te herclassificeren: “Beleggingen die voor verkoop beschikbaar zijn”, vanaf 2008 opgenomen onder de rubriek ‘Financiële vaste activa’, werden in het verleden beschouwd als Geldmiddelen en kasequivalenten (2007 – € 16,8 miljoen) De “te betalen interest op leningen” vanaf 2008 opgenomen

“Overige vlottende activa” wordt vanaf 2008 weergegeven als “Handels- en overige vorderingen” (2007 – € 4,4 miljoen) “Overige kortlopende verplichtingen” (2007 – € 3,7 miljoen) worden vanaf 2008 gerapporteerd als “Handels- en overige schulden”

onder de rubriek ‘leningen en overige financieringsverplich-

32. N iet-auditopdrachten uitgevoerd door commissaris Elia heeft naast de gewone auditwerkzaamheden een beroep

Ernst & Young Tax Consultants hebben bijstand verleend aan

gedaan op de diensten van het college van commissarissen

Elia System Operator nv, Elia Asset, Elia Engineering, Belpex

Klynveld Peat Marwick Goerdeler Bedrijfsrevisoren, vertegen-

voor diverse topics, zoals advies & bijstand voor de fiscale

woordigd door Alexis Palm, en Ernst & Young Bedrijfsrevisoren,

controle en recurrente adviezen m.b.t. BTW en vennoot-

vertegenwoordigd door Jacques Vandernoot, met betrekking

schapsbelastingen. Voor deze prestaties hebben ze een totaal

tot:

bedrag van € 81 606 gefactureerd.

IFRS: extra werkzaamheden en advies

Ernst & Young Consultants hebben tevens enkele opdrachten

Kapitaalsverhoging

uitgevoerd ter ondersteuning van het interne audit departe-

Attestering heffingen

ment voor een bedrag van € 37 336.

Controle toewijzing meerwaarde aan de assets Diverse adviezen Hiervoor werden kosten opgenomen voor een bedrag van € 167 150.


B e s ch r i j v i n g va n d e r i s ico’s e n o nze ke r h e d e n wa a r m e e h e t b e d r i j f wo rd t g e co nf ro nte e rd Risk management De dienst interne audit & enterprise risk management werkt onder toezicht van het auditcomité. Deze dienst heeft in coördinatie met de directie en het management van de onderneming de risico’s geïdentificeerd waaraan Elia blootgesteld kan worden. Deze werkzaamheden hebben geleid tot het volgende overzicht van de belangrijkste risico’s en onzekerheden.

niet verwezenlijken en/of overschrijden van de voorziene efficiëntieverbeteringsfactor, de evolutie van de lineaire obligaties (OLO) en de analyse van de regulator omtrent eventuele kruissubsidiëringen tussen de beheersbare en niet beheersbare kosten. Anderzijds hangt de omzet van Elia eveneens af van de via het net getransporteerde energie en wordt hij dus rechtstreeks beïnvloed door het niveau van de economische activiteit van

1. Reglementaire en inkomensrisico’s

zijn klanten.

Internationaal

men dus risico’s voor de activiteit van Elia. Een eventueel te-

Ondanks het feit dat Elia proactief anticipeert op de Europese

bij de vastlegging van de tarieven van de volgende regulatoire

regelgeving, houden nieuwe richtlijnen en regelgeving die op

periode (2012-2015). Daar de tarieven verondersteld worden

Europees niveau worden voorbereid of die op hun omzetting

ongewijzigd te zijn tijdens de periode 2008-2011, kan dit te-

in het Belgisch recht wachten, steeds een mate van onzeker-

kort niet sneller worden gecompenseerd.

De vertraging van de economische activiteit van de industriële klanten en het lagere verbruik van de residentiële klanten vorkort dat uit deze elementen resulteert, wordt gecompenseerd

heid in. Elia behoort tot de koplopers in Europa volgens de elementen van het “third package” van de Europese Commissie, in het bijzonder met betrekking tot de onafhankelijkheid en onpartijdigheid van het management. Elia is bovendien één van de stichtende leden van de vereniging ENTSO-E. Deze vereniging werd opgericht in december 2008 en groepeert 42 transmissienetbeheerders van 34 landen, waaronder de landen van Europa. Ze heeft onder andere tot doel om de rol te spelen van Europees Netwerk van Transmissienetbeheerders zoals voorzien in het “third package”.

Nationaal Het wettelijk kader is is met de implementering van de eerste Europese elektriciteitsrichtlijn in de Belgische elektriciteitswet van 29 april 1999 vastgelegd. De nettowinst van de vennoot-

Regionaal Ook op regionaal vlak houdt het reglementaire kader risico’s in. Zo kunnen tegenstrijdigheden tussen de verschillende regelgevingen, waaronder onder meer de technische reglementen, de uitoefening van de activiteiten van de vennootschap bemoeilijken. De verdere ontwikkeling en wijzigingen van deze regelgeving kunnen ook een impact hebben op de aansprakelijkheid van de vennootschap bij een stroomonderbreking op het net of, in de context van een staatshervorming, op de bevoegdheidsverdeling tussen het federale en het regionale niveau, waaronder ook de bevoegdheid om de transmissietarieven goed te keuren.

2. Operationele risico’s

schap wordt in ruime mate bepaald door de wettelijk vastge-

Bevoorradingszekerheid

legde billijke vergoeding.

Bij de criteria voor de operationele en de investeringsplanning

Sinds 1 januari 2008 bevat het reguleringsmechanisme dat

houdt Elia rekening met een adequaat niveau voor de reserve-

van toepassing is op Elia een “incentive” element en resulteert

capaciteit en zoekt het systematisch naar de meest efficiënte

het in meerjarige tarieven (zie pagina 101). De invoering van

en rendabele wijze om de beschikbaarheid van deze reserves

deze reguleringsvorm leidt tot een aantal wijzigingen in het

concreet vorm te geven.

goedkeuringsproces ex ante van de meerjarige tarieven door

Elia analyseert op nationaal niveau, alsook in een Europees

de CREG en inzake de haalbaarheid van de door de Koning

kader, hoe het groeiende aantal eenheden voor productie van

vastgelegde efficiëntieverbeteringsfactor die van toepassing is

elektriciteit uit hernieuwbare bronnen kan worden geïntegreerd

op de beheersbare kostenonderdelen. Het resultaat van Elia

in het systeem met behoud van de bevoorradingszekerheid on-

wordt jaarlijks positief of negatief beïnvloed door het al dan

danks het minder voorspelbare karakter van deze productie-


bronnen. De stijgende tendens van het aantal aangekoppelde eenheden creëert onzekerheden en uitdagingen, zowel voor het toenemende aantal dat aangesloten wordt op lagere spanningsniveaus (in de distributienetten) als voor de geplande zeewindmolenparken waarvoor netversterkingen zijn vereist. Voor het verder uitbouwen van de nodige netinfrastructuur nodig voor de bestaande en toekomstige aansluitingen, de veranderende tendensen in de afname en de versterkingen van de interconnectiecapaciteit zijn steeds vergunningen en toelatingen vereist die vooraf zowel lokaal, regionaal, nationaal alsook internationaal moeten worden verkregen. Het tijdig bekomen van deze vergunningen vormt steeds een grote onzekerheid voor de tijdige realisering van deze projecten.

Milieurisico Het resultaat van Elia kan worden beïnvloed door uitgaven om aan de milieuwetgeving te voldoen, met inbegrip van kosten verbonden aan de invoering van preventieve of remediërende maatregelen of het regelen van eisen van derde partijen. Het milieubeleid wordt uitgewerkt en opgevolgd teneinde deze risico’s onder controle te houden. Telkens Elia enige aansprakelijkheid kan dragen als saneringsaansprakelijke werden passende provisies aangelegd. Door toekomstige wijzigingen in wetten of reglementeringen is het mogelijk dat Elia bijkomende provisies moet aanleggen.

We dienen te benadrukken dat deze vergunningen en goed-

Risico’s op geschillen en rechtszaken

keuringen voor de bevoegde Hoven en Rechtbanken kunnen

De vennootschap voert haar activiteiten op zodanige wijze dat

worden betwist. Dit kan het handhaven van deze infrastructu-

het risico op jurdische geschillen zoveel als mogelijk wordt be-

ren beïnvloeden.

perkt. Niettemin gebeurt het dat de vennootschap toch betrokken wordt in juridische geschillen. Indien nodig, werden

Stroomonderbrekingen

hiervoor gepaste provisies aangelegd.

Met een Average Interruption Time (AIT) ruim onder 0,001% van de tijd behoort het hoogspanningsnet van Elia tot de meest

Veiligheid en welzijn

betrouwbare in Europa. Nochtans kunnen er zich in dit net,

Elia System Operator nv beheert installaties die aanzienlijke

zoals in elk complex technisch systeem, gebeurtenissen voor-

schade kunnen veroorzaken aan de natuur of de mens of die

doen, waardoor de transmissie van elektriciteit wordt onder-

het voorwerp kunnen zijn van ongevallen en agressie van bui-

broken. In de meeste gevallen hebben deze gebeurtenissen

tenaf, die ernstige gevolgen kunnen hebben.

weinig of geen impact op de stroomtoevoer omdat het door

Personen die in de nabijheid van transmissie-installaties voor

Elia beheerde net een vermaasde structuur heeft waarmee

elektriciteit werken, kunnen als er zich een ongeval, fout of

de aangesloten netgebruikers langs verschillende wegen kun-

nalatigheid voordoet, blootgesteld zijn aan het risico van

nen worden bereikt. In extreme gevallen kan het elektrische

elektrocutie.

systeem nochtans volledig uitvallen (lokale of algemene blackout). Dergelijke onderbrekingen kunnen worden veroorzaakt door natuurlijke fenomenen, onvoorziene gebeurtenissen of ook operationele problemen in België of in het buitenland. Elia houdt hiervoor op geregelde tijstippen crisisoefeningen teneinde in te kunnen spelen op de meest onverwachte en extreme situaties. De algemene voorwaarden van de standaardcontracten beperken de aansprakelijkheid van de vennootschap tot een redelijk niveau. Het verzekeringsbeleid streeft overigens naar het dekken van de financiële impact van deze risico’s.

De veiligheid en het welzijn van de personen (eigen personeel en derden) zijn een dagelijkse zorg en een prioriteit voor Elia. Er worden dan ook aanzienlijke middelen ingezet om de veiligheid en het welzijn van de personen te waarborgen. In dit kader wordt jaarlijks op basis van de evolutie van de veiligheidscijfers een planning goedgekeurd en uitgevoerd.

Risico’s gebonden aan inefficiënte interne controlmechanismen

IT-risico

De interne processen kunnen ieder op hun manier een invloed

Het falen van het IT-netwerk en de ondersteunende IT-

jarige tarieven is interne efficiëntie nog meer noodzakelijk

systemen voor het beheer van het elektrische systeem kan

geworden. Het is bijgevolg van groot belang dat de interne

resulteren in een slecht functioneren van dit elektrische sys-

processen voldoende onder controle zijn. Hierop wordt toezicht

teem. Elia neemt de nodige maatregelen om het IT-netwerk

gehouden door het auditcomité dat de werkzaamheden van de

en de IT-systemen te ontdubbelen, te verbeteren en de no-

dienst interne audit & enterprise risk management aanstuurt

dige “Disaster Recovery Plannen” op te stellen. Er kan evenwel

en opvolgt.

niet helemaal worden uitgesloten dat er zich nooit belangrijke tekortkomingen aan componenten van het IT-netwerk of de IT-systemen zullen voordoen. Er wordt naar gestreefd om de impact van falende systemen tot een minimum te beperken.


hebben op het bedrijfsresultaat. Door het stelsel met meer-

3. Financiële risico’s

de kernactiviteiten van het bedrijf. Het opstarten van nieuwe

Interestrisico

gevolg van de buitenlandse regelgeving en onzekerheden bin-

projecten in het buitenland creëert onvermijdelijk risico’s als nen de op te maken business plannen.

Een wijziging van de interestvoeten kan een impact hebben op de financiële lasten welke doorgerekend kunnen worden in een volgende regulatoire tariefperiode (of in dezelfde periode bij een uitzonderlijke wijziging van deze lasten). Om dit zoveel mogelijk te beperken heeft de Raad van bestuur van Elia een financieringspolitiek goedgekeurd waarin een optimale verhouding tussen vaste en variabele rentevoeten wordt nagestreefd. Daarenboven worden, waar nodig, ook de nodige financiële instrumenten aangewend om eventuele onzekere evoluties verder in te dekken. Een financieringspolitiek die ernaar streeft de termijn van de leningen beter in lijn te brengen met de levensduur van de activa draagt bij tot een gunstig financieel beleid. Elia System Operator nv kan echter geen volledige bescherming waarborgen als er zich belangrijke schommelingen voordoen in de interestvoeten.

Krediet-, markt-, vermogenstructuur en liquiditeitsrisico In het kader van zijn normale bedrijfsvoering loopt Elia krediet-, markt, vermogensstructuur- en liquiditeitsrisico’s. Het is de bedoeling van de groep om elk van de risico’s te identificeren en om de strategieën te definiëren teneinde de economische impact op de resultaten van de groep te beheersen. Bepaalde strategieën die worden gehanteerd om deze risico’s

5. Omgevingsfactoren Macro-economisch risico De gevolgen van de economische en financiële crisis in België vertegenwoordigen een financieel en een inkomstenrisico voor Elia. Deze risico’s worden beschreven in punten 1 en 3 van dit hoofdstuk. De permanente evolutie van de inzet van productie-eenheden op Europees niveau als gevolg van de liberalisering, de regelgeving en de werking van het systeem van CO2-emissierechten, heeft samen met de globale toename van hernieuwbare energiebronnen met een onvoorspelbaar karakter, een sterke invloed op de energiestromen van buitenlandse oorsprong door het Elia-net. Het is voor Elia erg belangrijk om aan de verschillende marktpartijen de contractuele volumes aan import- en exportcapaciteit te waarborgen. Meer bepaald krachtens de trilaterale marktkoppeling van Belpex. Elia streeft ernaar om deze risico’s zo goed mogelijk onder controle te houden, door onder meer de nodige informatie uit te wisselen en te harmoniseren met de collega-transmissienetbeheerders en dwarsregeltransformatoren te installeren aan de grenzen, zodat de energiestromen beter kunnen worden verdeeld over de beschikbare interconnectiecapaciteit.

te beheersen, maken gebruik van afgeleide financiële instru-

HR risico

menten. Dat zijn instrumenten waarvan de waarde wordt afge-

Elia voert een actief imago- en aanwervingsbeleid. Toch blijft

leid van één of meerdere activa, referentieprijzen of onderlig-

het handhaven van een gepast expertise- en kennisniveau in

gende indexen. De afgeleide instrumenten creëren rechten en

een gespannen arbeidsmarkt, en rekening houdend met de

plichten die financiële risico’s geheel of gedeltelijk overdragen

sterk gespecialiseerde materie, een steeds grotere uitdaging.

tussen de contractueel gebonden partijen. In 2007 heeft de groep gebruikgemaakt van interestswaps.

Risico’s verbonden aan de fiscale controle Hoewel de fiscale reglementering wordt toegepast in een visie van correctheid en juistheid, valt het niet uit te sluiten dat de interne interpretatie niet overeenstemt met deze van de bevoegde autoriteiten bij eventuele controles. Meer informatie

Imagorisico Er kunnen zich meer in het algemeen omstandigheden voordoen die een negatieve impact hebben op het imago van het bedrijf. Elia hanteert een intern controlemechanisme om de vertrouwelijkheid van gegevens te waarborgen. Er kan evenwel niet worden uitgesloten dat externe partijen in hun bezit zijnde informatie die de beurskoers kan beïnvloeden, vrijgeven.

betreffende het verschil in visie met de fiscus over de boekin-

Overige

gen van de operationele overschotten, wordt weergegeven op

Elia is er zich van bewust dat nog andere risico’s kunnen be-

pagina 116.

staan, waarvan de onderneming op heden geen kennis heeft.

4. Nieuw te ontwikkelen activiteiten Elia streeft ernaar in te spelen op nieuwe opportuniteiten bin-

Sommige risico’s kunnen nu beperkt lijken, maar dit sluit niet uit dat ze in de toekomst belangrijker kunnen worden. De gebruikte indeling geeft geen indicatie van de potentiële evolgen van de opgesomde risico’s.

nen of buiten het gereguleerde kader die verband houden met


Regelgeving en tarieven De transmissietarieven van Elia behoren tot de goedkoopste in Europa.

De regulering inzake de tarieven

De tarieven van Elia zijn de laatste jaren aanzienlijk gedaald

tarieven zijn vooraf goedgekeurd door de CREG. Sinds 1 janu-

dankzij de productiviteitsinspanningen die Elia heeft geleverd

ari 2008 geldt een nieuw gereguleerd tarievenstelsel waarbij

en dankzij het resultaat van de aanwending van de operati-

de goedgekeurde tarieven, behoudens uitzonderlijke omstan-

onele overschotten. De informatie die de Belgische regulator

digheden*, gedurende een periode van 4 jaar van kracht blij-

verstrekt, toont het gedeelte van de transmissietarieven in de

ven. In december 2007 heeft de CREG de tarieven goedge-

factuur van de residentiële gebruikers: dat bedraagt momen-

keurd die gelden voor de periode [2008, 2011].

teel meestal minder dan 5% van de totale factuur (heffingen en taksen inbegrepen). De vergelijkende studie van de vereniging ETSO (European Transmission System Operators) van de tarieven 2007 bevestigt nogmaals dat de tarieven die Elia hanteert, tot de laagste bij de netbeheerders in Europa behoren (grafieken van de ETSO). Er dient evenwel te worden vermeld dat de tarieven die Elia in 2007 hanteerde, abnormaal laag waren. Krachtens het reguleringsmechanisme dat voor 2008 van kracht was, moest Elia de eventueel gerealiseerde overschotten ten opzichte van het budget dat de regulator aanvankelijk had goedgekeurd, in mindering brengen van de toekomstige kosten zodat de gebruikers hiervan konden genieten. Bijgevolg waren in de ta-

Elia ontleent het grootste deel van zijn inkomsten uit de gereguleerde tarieven voor de aansluiting op en het gebruik van het transmissienet voor elektriciteit (tariefontvangsten). Deze

Het tarievenstelstel steunt op de boekhouding volgens de Belgische boekhoudnormen (Be GAAP). De tarieven worden vastgelegd op basis van de gebudgetteerde kosten, verminderd met een bepaald aantal niet tarifaire opbrengsten* en op basis van een raming van de volumes elektrische energie die van het net worden afgenomen. Eén van de kosten waarmee rekening wordt gehouden, is de verwachte waarde van de toegestane billijke vergoeding en de verwachte waarden van de verschillende kostencategorieën, waaronder de kosten waarover Elia een rechtstreekse controle heeft (de “beheersbare kosten”) en de kosten waarover Elia geen rechtstreekse controle heeft (de niet-beheersbare kosten”).

rieven 2007 alle of een gedeelte van de tijdens de boekjaren

Billijke vergoeding

2005, 2004 en 2003 gerealiseerde operationele overschotten

De billijke vergoeding vergoedt het kapitaal dat in het net werd

verrekend.

geïnvesteerd. Voor deze vergoeding wordt de gemiddelde jaar-

Dat is één van de redenen waarom de transmissietarieven in

lijkse waarde van het gereguleerde actief gebruikt (Regulated

2008 niet verder gedaald zijn. In 2008 waren de overgedra-

Asset Base - RAB). Deze wordt op jaarbasis berekend reke-

gen overschotten beperkt. Rekening houdend met de inflatie

ning houdend met de nieuwe investeringen, de afschrijvingen

liggen de tarieven in de lijn van de gemiddelde tarieven van

en de wijziging in de behoefte aan bedrijfskapitaal.

de periode 2004-2007. De tarieven blijven vervolgens stabiel

In de context die sinds begin 2008 geldt, wordt de billijke

tot in 2011.

vergoeding wanneer het geconsolideerde eigen vermogen

De transmissie van elektriciteit weegt echter niet zwaar door

meer dan 33% van het geconsolideerde balanstotaal verte-

in de eindprijs voor elektriciteit. De eventuele verhoging van

genwoordigt, met de volgende formule bepaald. Dit is thans

de tarieven per vervoerde eenheid moet vooral worden ge-

het geval:

ëvalueerd op basis van de totale kosten-batenverhouding

A : [ 33% x gemiddelde RAB x [(OLO n)+(beta x risicopre-

voor de verbruikers en de Belgische economie. De betere marktwerking, de gemakkelijkere toegang tot competitieve groothandelsprijzen voor elektriciteit en de verhoging van de bevoorradingszekerheid zijn een paar factoren die een gunstige invloed op de totale elektriciteitsfactuur en de Belgische economie hebben.

mie)]] plus B : [ (S – 33%) x gemiddelde RAB x (OLO n + 70 basispunten)] min C:c orrectie van de te hoge afschrijvingspercentages uit het verleden,

* Elia behoudt evenwel de mogelijkheid om een tariefaanpassing te vragen tijdens de periode 2008-2011, bijvoorbeeld bij uitzonderlijke omstandigheden, nieuwe opbrengsten of een wijziging van een bestaande opbrengst. ** De belangrijkste niet-tarifaire opbrengsten zijn inkomsten afkomstig uit de toewijzing van de transmissiecapaciteiten aan de grenzen met Nederland en Frankrijk, de compensatie-inkomsten tussen transmissienetbeheerders ter vergoeding van internationale transitstromen, de activering van een aantal personeelskosten en de telecommunicatiediensten.


waarbij

Niet beheersbare kosten

- OLO n de interestvoet van de Belgische lineaire obligaties

De kosten waarover Elia geen rechtstreekse controle heeft

op 10 jaar voor het desbetreffende jaar vertegenwoordigt;

(de “niet-beheersbare kosten”) maken integraal deel uit van

- S = geconsolideerd eigen vermogen / RAB volgens de Belgische boekhoudnormen (Be GAAP); - Beta op termijn wordt berekend op basis van de noteringen van het Elia-aandeel in vergelijking met de Bel20-index over een periode van 7 jaar. In een overgangsfase voorziet de tarifaire regulering het gebruik van de beta van Electrabel voor de periode die voorafgaat aan de beursintroductie van Elia. De waarde van de betaparameter is minstens 0,3. Deel A Het vergoedingspercentage (in %) zoals vastgesteld door de CREG voor het jaar “n”, is gelijk aan de som van de risicoloze rente, dit wil zeggen de gemiddelde rente van de Belgische lineaire obligaties op 10 jaar, en een premie voor het beursrisico die wordt gewogen door de toepasselijke betafactor. De regulering inzake de tarieven voorziet een risicopremie van 3,5%. Voor 2008 wordt de toepasselijke betafactor berekend op basis van de historische beta van Electrabel, vergeleken met de Bel20-index, over een periode van 7 jaar. De CREG beveelt voor Elia een solvabiliteitsratio (gemiddeld eigen vermogen/gemiddelde van de gereguleerde activa) aan die zo dicht mogelijk bij 33% ligt. Deze ratio (33%) wordt toegepast op de gemiddelde waarde van het gereguleerde actief (RAB) van Elia om het referentie-eigen vermogen van Elia te bepalen. Deel B

de kosten waarmee rekening wordt gehouden bij het uitwerken van de tarieven. De tarieven worden vastgelegd op basis van de geraamde waarden van deze kosten. Anderzijds worden de saldi met betrekking tot de (positieve of negatieve) beheersbare kosten, dit wil zeggen het verschil tussen de reële en de geraamde kosten, vastgesteld ex-post en wordt hun toekenning bepaald door een koninklijk besluit waarover in de Ministerraad een beslissing werd genomen. Dit kan in een verhoging of een verlaging van de toekomstige tarieven resulteren. Beheersbare kosten De kosten waarover Elia een rechtstreekse controle heeft (de “beheersbare kosten”) zijn onderworpen aan een stimulerend reguleringsmechanisme: op deze kosten wordt een factor toegepast voor de verbetering van de productiviteit en de efficiëntie. Deze factor geeft de inspanningen weer die Elia dient te leveren om dergelijke kosten te beheren: de toegestane kosten voor het uitwerken van de tarieven worden vastgelegd na toepassing van deze factor. Voor de periode 2008-2011 wordt de door Elia toe te passen productiviteitsgroeifactor vastgelegd in het koninklijk besluit van 18 december 2007. Voor 2008 bedroeg deze inspanning 4 miljoen €. Anderzijds worden de saldi met betrekking tot de (positieve of negatieve) beheersbare kosten, dit wil zeggen het verschil vastgesteld ex-post tussen de reële en de toegestane

Indien het effectieve gemiddelde eigen vermogen van Elia

kosten, in principe opgeteld bij of afgetrokken van de billijke

hoger is dan het referentie-eigen vermogen, wordt voor

vergoeding.

het surplus een verminderd percentage gehanteerd, dat berekend wordt door toepassing van de formule [(OLO 2 + 70 basispunten)]. Deel C Daarenboven heeft de CREG beslist jaarlijks de billijke vergoeding met € 12,4 miljoen (vóór belastingen) te verminderen omwille van de te snelle afschrijvingen vóór de aanstelling van Elia System Operator als transmissienetbeheerder, die zij als overdreven beschouwt. De regulering inzake de tarieven voorziet eveneens de mogelijkheid om een hoger vergoedingspercentage te bepalen voor de kapitalen die geïnvesteerd zijn voor de financiering van bepaalde projecten van nationaal of Europees belang. Bij gebrek aan een uitvoeringsbesluit voor deze bepaling van de Elektriciteitswet werd deze maatregel niet ingevoerd in 2008.


Reconciliatie eigen vermogennet towins t: Be GA AP-IFRS De tabel hieronder vermeld geeft de afwijkingen weer die ont-

De

staan bij de toepassing van de IFRS-normen op de geconsoli-

waarderingsregels bedraagt € 87,1 miljoen en na toepassing

nettowinst

van

de

groep

volgens

de

Be

GAAP-

deerde gegevens onder Be GAAP.

van de IFRS-normen loopt de nettowinst van de groep op tot € 103,1 miljoen.

(in € miljoen)

31 december 2008

31 december 2007

1.367,9

1 340,7

(2,1)

(22,1)

Eigen vermogen Eigen vermogen Be GAAP IFRS-aanpassingen vorige boekjaren

IFRS-aanpassingen

Kapitaal / Eigen vermogen

Indekkingsreserve IAS 32/39

IAS 19 bewegingen via eigen vermogen

Winst boekjaar

Kapitaal / Eigen vermogen

Indek-kingsreserve IAS 32/39

IAS 19 bewegingen via eigen vermogen

Winst boekjaar

Software

4,1

4,7

Elia Engineering goodwill

1,4

1,4

Hardware

(0,5)

(1,3)

Waardering voorraden

(0,1)

0,0

Vordering personeel (kapitaalsverhoging)

0,0

0,2

Leningen op lange termijn

(29,8)


(0,1) (18,1)

Voorzieningen geschillen

7,8

17,5

(0,2) 7,6

0,1

Uitgestelde belastingen

10,1

6,2

17,8 0,2

(5,8)

(2,7)

(2,6)

(2,3)

Consolidatie Elia RE

2,8

2,3

Saldo toekomstige tarieven

(5,6)

(13,0)

Kosten kapitaalsverhoging Kapitaalsubsidies

0,1 (2,2)

(0,1)

0,6

(0,6)

0,0

(0,3)

0,0

Contracten

0,3

0,4

Aandeel in de winst van investeringen gewaardeerd volgens de "equity"-methode

2,0

0,0

(2,1)

(19,7)

(11,9)

16,0

0,3

5,1

5,0

9,6

(17,7)

20,0

1.348,1

1.338,6

Winst van het boekjaar Be GAAP

87,1

68,0

IFRS-aanpassingen

16,0

9,6

103,1

77,6

Totaal eigen vermogen IFRS

Winst

Winst van het boekjaar IFRS


Ve rs lag van het colle ge van commissarissen



Ve rkor te jaarre ke ning van Elia System Operator nv De volgende bladzijden bevatten uittreksels van de statutaire

Deze documenten zullen tevens beschikbaar worden gesteld

jaarrekening van Elia System Operator nv, opgesteld in over-

op Elia’s website, www.elia.be en kunnen op aanvraag wor-

eenstemming met de Belgische boekhoudkundige normen.

den verkregen bij Elia System Operator nv, Keizerslaan 20,

Overeenkomstig de wet op de handelsvennootschappen zullen de volledige jaarrekening, het jaarverslag en het verslag van het college van commissarissen worden neergelegd bij de

1000 Brussel, België. Het college van revisoren maakte een verklaring zonder voorbehoud met toelichtende paragraaf bij de statutaire jaarrekening.

Nationale Bank van België.

1. B alans na winstverdeling (in € miljoen)

2008

2007

Activa VASTE ACTIVA

3 314,6

3 314,1

Financiële vaste activa

3 314,6

3 314,1

Verbonden ondernemingen

3 306,5

3 306,0

3 306,5

3 306,0

8,5

8,1

Deelnemingen Ondernemingen waarmee een deelnemingsverhouding bestaat Deelnemingen

8,1

8,1

VLOTTENDE ACTIVA

773,3

564,7

Vorderingen op meer dan één jaar

93,8

0,0

Overige vorderingen

93,8

0,0

Voorraden en bestellingen in uitvoering

2,6

1,0

Bestellingen in uitvoering

2,6

1,0

Vorderingen op ten hoogste één jaar

632,9

525,1

Handelsvorderingen

208,0

152,0

Overige vorderingen

424,9

373,1

Geldbeleggingen

16,0

24,6

Overige beleggingen

16,0

24,6

Liquide middelen Overlopende rekeningen TOTAAL DER ACTIVA

2,1

1,0

25,9

13,0

4 087,9

3 878,8


(in € miljoen)

2008

2007

Passiva EIGEN VERMOGEN

1 276,0

1 255,4

Kapitaal

1 201,3

1 200,9

Geplaatst kapitaal

1 201,3

1 200,9

Uitgiftepremies Reserves

8,5

8,5

36,0

21,0

Wettelijke reserve

36,0

21,0

Overgedragen winst

30,2

25,0

3,9

4,0

3,9

4,0

VOORZIENINGEN, UITGESTELDE BELASTINGEN Voorzieningen voor risico's en kosten

3,9

4,0

SCHULDEN

Overige risico's en kosten

2 808,0

2 619,4

Schulden op meer dan één jaar

1 554,0

2 191,5

Financiële schulden

1 554,0

2 191,5

998,2

998,0

Niet-achtergestelde obligatieleningen Kredietinstellingen Overige leningen Schulden op ten hoogste één jaar Schulden op meer dan één jaar, die binnen het jaar vervallen

60,0

310,0

495,8

883,5

1 138,1

274,1

637,7

0,0

Financiële schulden

161,9

0,0

Kredietinstellingen

161,9

0,0

240,9

190,8

Handelsschulden

240,9

190,8

Ontvangen vooruitbetalingen op bestellingen

Leveranciers

5,0

1,3

Schulden met betrekking tot belastingen, bezoldigingen en sociale lasten

5,5

7,0

0,0

1,9

Belastingen Bezoldigingen en sociale lasten Overige schulden Overlopende rekeningen TOTAAL DER PASSIVA


5,5

5,1

87,1

75,0

115,9

153,8

4 087,9

3 878,8

2. Winst- en verliesrekening (in € miljoen)

2008

2007

Bedrijfsopbrengsten

728,5

702,7

Omzet

722,9

699,9

Wijziging in de voorraad goederen in bewerking en gereed product en in de bestellingen in uitvoering (toename +, afname -)

1,6

0,4

Andere bedrijfsopbrengsten

4,0

2,4

(579,4)

(539,0)

(551,3)

(510,5)

(28,2)

(28,4)

0,1

(0,1)

149,1

163,7

Financiële opbrengsten

71,4

32,1

Opbrengsten uit financiële vaste activa

52,7

15,6

Opbrengsten uit vlottende activa

18,7

16,5

Financiële kosten

(118,1)

(107,9)

Kosten van schulden

(117,4)

(107,4)

(0,7)

(0,5)

102,4

87,9

Uitzonderlijke opbrengsten

2,9

12,1

Andere uitzonderlijke opbrengsten

2,9

12,1

Uitzonderlijke kosten

0,0

(4,5)

Andere uitzonderlijke kosten

0,0

(4,5)

WINST VAN HET BOEKJAAR VOOR BELASTING

105,3

95,5

Belastingen op het resultaat

(19,2)

(27,9)

Belastingen

(19,2)

(27,9)

0,0

0,0

86,1

67,6

Bedrijfskosten Diensten en diverse goederen Bezoldigingen, sociale lasten en pensioenen Voorzieningen voor risico's en kosten (toevoegingen +, bestedingen en terugnemingen -) BEDRIJFSWINST

Andere financiële kosten WINST UIT GEWONE BEDRIJFSUITOEFENING VOOR BELASTING

Regularisatie van belastingen en terugneming van voorzieningen voor belasting WINST VAN HET BOEKJAAR



Hoogspanningsnetten - België BLIGHBANK

2 THORNTONBANK

KREEKRAK

BORSSELE 2

Kalmthout

ZANDVLIET NOORDLAND

BASF

Rijkevorsel

BEER

ZEEBRUGGE SOLVAY LILLO

DOEL

MALLE EKEREN

BAYER

3

HERDERSBRUG

BLAUWE TOREN

FINA

KETENISSE

7 e HAVENDOK

S t-JOB

NOORDERDOKKEN (NMBS)

ESSO

2 SCHELDELAAN

KALLO

SLIJKENS BEVEREN

BRUGGE

EEKLO NOORD

EEKLO

AALTER

SADACEM

LANGERBRUGGE

Temse

KENNEDYLAAN

ZOMERGEM BEERST

pe

l

Bornem

FLORA

LEEST

Baasrode

lde

Aarschot de

DEINZE

r

Sc he

TIELT

De n

r

Noordschote RUMBEKE

S T-BAAFS-VIJVE OOSTROZEBEKE

Welle

IZEGEM IEPER NOORD

WORTEGEM PEKKE

Geraardsbergen

MOUSCRON [MOESKROEN]

BUIZINGEN Deux-Acren

re nd

Es

BRAINE-L’ALLEUD

OISQUERCQ

VIEUX GENAPPE

SNCB Baulers

Braine-le-C. SNCB

CHIEVRES

Aische-en-Re Sauvenière

FELUY

CHAMP-DECOURRIERE

COGN

CENTRALE SENEFFE

S T-AMAND

COURCELLES

CHA

OBOURG

GHLIN

t

S -Servais

LA CROYERE

V/HAINE

Harchies

CHEVALET

Gembloux

2

PETROCHIM

AIR LIQ. TERTRE

GOUY

BASCOUP

BAUDOUR

GOSSELIES

TRIVIERES

PETIT MARAIS

Pâturages

150

BINCHE

2

Namur

Sambre

JEMEPPESOLVAY

TERGNEE

LA PRAYE FOUR DAMPREMY

CENTRALE MARCINELLE

PERONNES

Ciply HARMIGNIES

Elouges

NOORDLAND BASF

AUVELAIS

FLEURUS AMERCŒUR

2

D

MARCHE-LEZECAUSSINNES

Lens Thumaide Quevaucamps

FARCIENNES MONCEAU

MONTIGNIES

Bois-deVillers

380+

Lobbes e

SNCB

MASTAING

150 +

SOLVAY

THUILLIES

OORDEREN

Gerpinnes

d’Heur

1 : 500 000

DOEL

Eau

2

Glatigny CORBAIS

yle

NIVELLES

Soignies

ANTOING

AVELIN

Jo

Ceroux Court-S t-Et.

BAISY-THY Ronquières

GAURAIN Carrière du Milieu

ZANDVLIET

BASSE-WAVRE

Ottignies (SNCB)

ut

ca

SNCB

ST-GENESIUS-RODE [RHODE-ST-GENÈSE]

CLABECQ

Ath (SNCB)

WATTINES

2

MARQUAIN

WARANDE

WOLUWE-S T-L. ST-L. WOLUWE

Meslin

LIGNE

Dij

WATERLOO

De

THIEULAIN Tournai

Pellenberg

Heverlee

le

DHANIS

Enghien (SNCB) [Edingen (NMBS)] Hoves

Blandain

Kessel-lo

2

Leuven (NMBS)

LABORELEC

MEKINGEN

DOTTIGNIES [DOTTENIJS]

Gasthuisberg

IXELLES ELSENE

FOREST VORST

Herfelingen

Ronse [Renaix]

ZAVENTEM

WIERTZ

Q. DEMETS K. ZUID/MIDI

DROGENBOS

RUIEN

MOEN AVELGEM

WILSELE

HARENHEIDE

HELIPORT

DILBEEK

Appelterre

HOENDERVELD

SCHAARBEEK

EIZERINGEN

ZWEVEGEM

Bas-Warneton [Neerwaasten]

MOLENBEEK

BRUEGEL

NINOVE

OUDENAARDE

2

HEULE

Essene

WIJGMAAL

2

GRIMBERGEN 3 KOBBEGEM MACHELEN RELEGEM

S T-Denijs - Boekel

HARELBEKE KUURNE Bekaert 2 K.Oost

Kortrijk - NMBS WEVELGEM

MENEN WEST

Denderleeuw (NMBS)

Zottegem

DESSELGEM

IEPER

VERBRANDE BRUG

AALST

Gavere

D

WESPELAAR

TERLINDEN

MERCHTEM

AALST NOORD Amylum

MUIZELAAR WESTROZEBEKE

Nete

KRUISBAAN

NMBS

Muizen

Leie

IJze

Langveld Grote

PUTTE

MECHELEN

Tisselt

MALDEREN

PITTEM BEVEREN

STADEN

Gee

HEIST/BERG

SIDAL Duffel

Willebroek

BUGGENHOUT S T-GILLISDENDERMONDE

LIER

LINT

Ru

ZELE

NIEUWEVAART HAM

DRONGEN

Hamme

LOKEREN

RINGVAART

Herenthout

SCHELLE -DORP

ZEDELGEM KOKSIJDE

O

Nijlen

MERCATOR

WALGOED

HEIMOLEN

Herentals MORTSEL

S t-Niklaas KEERKEN

POEDER

MASSENHOVEN

PETROL

SIDMAR

RODENHUIZE

OELEGEM

2

ZURENBORG WOMMELGEM

2

BURCHT

S T-PAUWELS

MERKSEM

DAMPLEIN

ZWIJNDRECHT

36

Thy-le-Château

Warnant

Hanzinelle Sommière

LILLO BAYER EKEREN

Clermont

150 +

36

7e HAVENDOK KETENISSE

Froidchapelle

SCHELDELAAN

C.ZWIJNDRECHT

Hastière

Solre S t-Géry

2

KALLO

JAMIOLLE

NOORDERDOKKEN (NMBS)

FINA ESSO 9

PLATE-TAILLE

Romedenne

NEUVILLE

MERKSEM

2

ZWIJNDRECHT

DAMPLEIN Belliardstr.

BEVEREN

CHOOZ

Oever Tabakvest

Hovenierstr.

2 Moonstr. PETROL

3

MHO

S t-Niklaas

Couvin

Berchem (NMBS)

Chimay

Momignies Fourmies

MORTSEL

Wilrijk

Hoboken

MERCATOR

150+70

VIREUX

OELEGEM

2

ST-PAUWELS

HEIMOLEN

WOMMELGEM

ZURENBORG

Meuse

2

BURCHT

WALGOED

REVIN

LIER SCHELLE DORP

Temse

Aartselaar

Kontich

MAZURES

LINT

SCHELL E 7

WAARLOOS

LONNY

MARCHE-LEZ-ECAUSSINNES PETROCHIM

BUISSERET

CHAMP-DECOURRIERE

FELUY

70

(15

0)

Chassart

12

Seneffe

LUMES

Gembloux

Sombreffe

2

VESLE

Marbais (SNCB) Liberchies

CENTRALE SENEFFE Maisières

BAUDOUR

150 + 30 30(150)

AIR LIQUIDE

70(150)

0

PETIT MARAIS

VILLE/HAINE

70 (1

150 +70

50

BOEL LL

Mons 15

0+

70

La Louvière

GOUY

GOSSELIES 70

(15

Heppignies (30) sud

0)

TRIVIERES

(15

70

70(150

(1 50 )

Pâturages

Ciply

)

Anderlues

HARMIGNIES

TERGNEE

CS MARCINELLE

2

DAMPREMY CARAL FOC

Estinnes

70 + 0

0

0

22

+

15

MALFALISE

70

MONCEAU

(1

50

)

LA PRAYE FOUR

F. DE FER BLANCHISSERIE Charleroi 70(1

15

BINCHE

0

+

70

JEMEPPESOLVAY

re bbre am Sam

Gilly

CENTRALE MARCINELLE

PERONNES

15

70(150)

AMERCŒUR

Fontaine l’Evêque

1 : 500 000

AUVELAIS

50)

FLEURUS

70(150)

70

Boussu

Elouges

70+ 30(1

Jumet Piéton (SNCB)

150 + 70

70(150)

BASCOUP

0)

15

0+

)

JEMAPPES

ST-AMAND

LA CROYERE

BOEL TCC BOEL HF

OBOURG

COURCELLES

Keumiée

BOEL FOUR

GHLIN

16 150 + 70

+7

70

TERTRE

150

150 + 70

50)

FARCIENNES

1:

Echelle

PONT-de-LOUP 4

LA PRAYE

0

Marchienne MONTIGNIES

Fosses-la-Ville

10

Socolie

CBR

GEERTRUIDENBERG

NAVAGNE BERNEAU

LIXHE

13

Meu se

Visé (SNCB)

FN Vottem 0)

38

0

+

Fooz

Rijkevorsel

BEERSE

Alleur

Vottem

Voroux (SNCB)

CHERATTE

16

FN Monsin

Ans

MALLE

Pouplin

150 +70

8 Tilleur

70

(1 50 )

BELLAIRE

16

JUPILLE

Montegnée

DODEWAARD

16

BRESSOUX Glain

Hollogne

S t-JOB

ERDOKKEN MBS)

CHERTAL Incin. Herstal Herstal

3

4

Saives Turnhou t

DOK

(15

70

0)

15

Ravels

70(15

0

mthout

150 + 70

EINDHOVEN

Grivegnée Angleur

70(220)

MHO OVERPELT

POEDERLEE

MOL Overpelt Infrax

MASSENHOVEN BALEN

Olen

Herentals

NYRSTAR

AWIRS

Herenthout HEZE LIER

Gerdingen

Hechtel

Geel/Oevel

Hermalle s/Huy

AL Duffel

HERCULES Dowchemical TIP

Nete

TIHANGE

BERINGEN

Bekaert

er

Dem

Aarschot

Lummen

DIEST

Dorenberg

ZONHOVEN

GENKLANGERLO

HOENDERVELD

WILSELE

Gasthuisberg

Kessel-lo

2

Leuven (NMBS)

2

Maasmechelen

KNP

Pellenberg

Lanaken

Bilzen

Alken

Heverlee

prévus

TIENEN

BRUSTEM

Tongeren

LIXHE

Montzen (SNCB)

BERNEAU BASSE-WAVRE

AVERNAS

Jodoigne

O

CHERTAL

Ottignies (SNCB) Saives

Hannut

BRESSOUX JUPILLE

Glatigny CORBAIS

2

le

Dy

SERAING

Aische-en-Refail

Ivoz AWIRS

Sauvenière CroixChabot

COGNELEE

Andenne

Marche-les-Dames

S -Servais AUVELAIS

Soiron Pepinster

Sambre

JEMEPPESOLVAY

tension d’exploitation inférieure à la tension de construction

70(150)

uitbatingsspanning lager dan de constructiespanning

1 2

e

Samenstellingtabel van de lijnen met meer dan 2 draadstellen: 7 8 9

2 x 150 + 1 x 70 (3 x 150) 4 x 150 1 x 150 + 2 x 70 (3 x 150)

3 x 380 (4 x 380) 3 x 70 2 x 150 (4 x 150)

10 1 x 150 + 1 x 70 (2 x 150 + 1 x 70) 11 4 x 70 12 3 x 150

1 x 150 + 3 x 70 (4 x 150) 2 x 150 + 2 x 70 (4 x 150) 2 x 150 (2 x 380 + 2 x 150)

Bevercé

che

Bronrome

3 x 150 (4 x 150) 3 x 150 + 1 x 70 (4 x 150) 3 x 220 1 x 380 + 2 x 150 (2 x 380 + 2 x 150)

380kV

220kV

220kV 150kV 70kV

2

câbles en parallèle

2

CENTRALES

CENTRALES

COO

Stephanshof

Trois-Ponts

Bomal

centrale thermique

Amel

Miécret

thermische centrale

centrale thermique en projet

Amel [Amblève]

thermische centrale in ontwerp kerncentrale

centrale nucléaire

waterkrachtcentrale pompcentrale

centrale de pompage

Dori nne SNCB Ou

Dinant

e

Cierreux

Marche-enFamenne MARCOURT

Hastière

Buissonville

Charneux

On

Romedenne

STATIONS

POSTES

rth

Hogne (SNCB)

windmolenpark

parc d'éoliennes

Sankt-Vith [Saint-Vith]

Soy

Ciney

ACHENE

parallele kabels

Holzw arche

BRUME

Sommière

JAMIOLLE

1 x 220 + 2 x 70

70kV

Bütgenbach [Butgenbach]

ve

Florée

Yvoir (SNCB)

1 x 70 (4 x 150)

380kV

150kV

War

blè

Sart-Bernard (SNCB)

Warnant

13 14 15 16 17 18

ONDERGRONDSE KABELS

CABLES SOUTERRAINS

Heid-deGoreux

Comblain

Hanzinelle

EUVILLE

lijn met 2 draadstellen van verschillende spanningen

centrale hydraulique

Gerpinnes

e-Château

2 de draadstel in aanbouw of in ontwerp 150 + 70

Spa

Am

Bois-deVillers

(met referentienummer in de samenstellingstabel) in aanbouw of in ontwerp

lignes à 2 ternes de tensions différentes

3 4 5 6

G

pp

Grands-Malades

FARCIENNES

4

Tableau des compositions des lignes à plus de 2 ternes:

Vesdre

ile

Turon

H te SARTE

Wierde

MONTIGNIES

1 2

>2

er

Gileppe

s

Ve

SNCB

RIMIERE

es

Stembert e dr

2

Namur

TERGNEE

P T-RECHAIN

ROMSEE

LA TROQUE LE VAL

SNCB

FLEURUS

EUPEN W

Statte GRAMME (SNCB)

SEILLES

CHAMPION t

2 2

Wanze

S T-AMAND

LA PRAYE FOUR Y

BATTICE

1

1 2

2 e terne en construction ou en projet

GARNSTOCK

Les Plenesses

CLERMONT

TIHANGE Waret

S

Monsin

FIBER

Leuze

Gembloux

HenriChapelle

uitgerust

1

1

2 2

en construction ou en projet

Welkenraedt (SNCB)

Fooz

Meuse

Ceroux

voorzien

installés

(avec numéro de référence dans le tableau des compositions)

NMBS Landen

existants

bestaande

en projet

in ontwerp

380kV

MERCATOR

380kV

220-150kV

MOLENBEEK

220-150kV

70kV

Herbaimont

70kV

MONT-LEZ-HOUFFALIZE Le

COURS D’EAU

ss

CHOOZ

e

Forrières (SNCB)

WATERLOPEN Rivieren en kanalen

Rivières et canaux

Pondrôme

VIREUX Couvin Meuse

Herbaimont

Hatrival

Ou

VILLEROUX

r

VIANDEN S.E.O. Recogne

REVIN

MAZURES

FLEBOUR

Monceau-en-Ardennes

Sûre

Respelt

LONNY

NIEDERSTEDEM BAULER

Fays-les-Veneurs Orgeo

Neufchâteau

Longlier (SNCB)

ois

m Se

LUMES

Vier

re

VESLE

ROOST TRIER Marbehan (SNCB)

Vierre

Villers-s/Semois

Chiny

HEINSCH

Bonnert

SNCB Arlon

se

lle

HEISDORF

Mo

E

70kV Aantal draadstellen

>2

2

Court-S t-Et.

150kV

1 HERDEREN Borgloon

BAISY-THY

220kV

Nombre de ternes

S t-Truiden

UD

380kV

220kV 70kV

le

E E]

380kV 150kV

Dij

WOLUWE-S T-L. ST-L. WOLUWE

Uitbatingsspanning

Tension d’exploitation

ZUTENDAAL

Kersbeek

BOVENGRONDSE LIJNEN

LIGNES AERIENNES

GODSHEIDE

(NMBS)

Rivage (SNCB)

Anthisnes

SIKEL

Hasselt

1 : 500 000

Poulseur

Abée-Scry

MARCHIN

STALEN

Paalsteenstr. Halen

WIJGMAAL

H te SARTE

EISDEN

WESPELAAR

E

rthee Ourth

GRAMME

HOUTHALEN

Muizen

ZAVENTEM

Esneux

RIMIERE

Opglabbeek

TESSENDERLO

KRUISBAAN

NMBS

Les Spagnes AmpsinNeuville

OBERZIER ESSOCHEM

Langveld Grote

PUTTE

MECHELEN

0) 70 (15

CLERMONT Maaseik

AMOCO HEIST/BERG

Vesdr sdree

Ehein

VAN EYCK

MEERHOUT

LINT

Croix-Chabot

MAASBRACHT

Magotteaux

0+

Ramet

Nijlen

L

14

22

WOMMELGEM

ROMSEE

Chênée

0

OELEGEM

SERAING Ferblatil Jemeppe 17 Sclessin Profondval Ougrée LA TROQUE LE VAL IvozRamet Flémalle Sart-Tilman

S t-Huibrechts-Lille M aa s

LOMMEL

15

MERKSEM

BERTRANGE

e re

0

10

20

30 km

LATOUR

AUBANGE

S t-MARD ROUVROY

ESCH-SUR -ALZETTE

MONT ST.MARTIN HERSERANGE

MOULAINE 150 + 70

LANDRES

Differd. Arbed OXYLUX Belv. Arbed

BELVAL

e

Schaal

Alz ett

1 : 1 000 000

Echelle

Situation au

SCHIFFLANGE

stand op

1-1-2009

Schif.

VIGY

Institut Géographique National

Nationaal Geografisch Instituut

energie in goede banen

Concept en eindredactie Elia, departement Communicatie

Grafische vormgeving en drukbegeleiding www.concerto.be

Foto’s Tobias Schlitt, Getty, net_efekt, tanakawho, robinbos, Elia

Verantwoordelijke Uitgever Jacques Vandermeiren

Zetel van de vennootschap Elia Keizerslaan, 20 B-1000 Brussel T +32 2 546 70 11 F +32 2 546 70 10 www.elia.be [email protected]

Contactpersonen Eva Suls, tel. +32 2 546 73 78 Valérie Vanhemelen, tel. +32 2 546 75 11 Ce document est également disponible en français This document is also available in English April 2009

$"

"!"# ! !! "

### ! %

!!# "

JAArverslAG 2008 Waarden aan het werk

Recommend Documents