Jaarrapport Milieu 2014

Jaarrapport Milieu 2014

juni 2015 Antoni van Leeuwenhoek Servicediensten, afdeling KAM Trudi Hengeveld, milieucoördinator Plesmanlaan 121 1066 CX Amsterdam Tel. (020) 512 1985

Hoewel bij het opstellen van dit Jaarrapport Milieu 2014 de grootst mogelijke zorgvuldigheid is betracht, bestaat altijd de mogelijkheid dat bepaalde informatie onvolledig is of na verloop van tijd verouderd of niet meer juist is. Stichting Het Nederlands Kanker Instituut – Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis is niet aansprakelijk voor gebruik van de inhoud van de teksten en de daaruit voortvloeiende feiten, omstandigheden en gevolgen.

Voorwoord................................................................................................................................... 5 Samenvatting ............................................................................................................................... 6 Inleiding ....................................................................................................................................... 7 1

Milieubeleidszaken .............................................................................................................. 8 1.1 Milieuzorg, plaats in de organisatie............................................................................... 8 1.2 Duurzaam en maatschappelijk verantwoord ondernemen MVO .................................... 8 1.2.1 Uitgangspunten ................................................................................................................. 8 1.2.2 Milieuthermometer Zorg ................................................................................................... 9 1.2.3 Duurzame bouwen inrichting ........................................................................................ 11 1.2.4 Mobiliteit ......................................................................................................................... 12 1.2.5 Verantwoorde werkprocessen ........................................................................................ 12 1.2.6 Acties dag van de duurzaamheid..................................................................................... 13 1.3 CO2 footprint en Milieudruk ....................................................................................... 13 1.3.1 Maatschappelijke waarde en milieukwaliteit .................................................................. 13 1.3.2 Milieudruk over de laatste vijf jaar.................................................................................. 14 1.4 Informatievoorziening medewerkers .......................................................................... 15 1.4.1 Website en intranet ......................................................................................................... 15 1.4.2 Opleiden en voorlichten .................................................................................................. 15 1.4.3 Advisering ........................................................................................................................ 15 1.4.4 Introductiedag veilig werken ........................................................................................... 15 1.4.5 Specifieke instructies stralingsaspecten .......................................................................... 15 1.4.6 BHV en EHV...................................................................................................................... 16 1.4.7 Digitale leeromgeving ...................................................................................................... 16 1.5 Wet- en regelgeving ten aanzien van milieuzorg .......................................................... 16 1.5.1 Wet milieubeheer en activiteitenbesluit ......................................................................... 16 1.5.2 Zorgplicht ......................................................................................................................... 16 1.5.3 Landelijk afvalbeheersplan .............................................................................................. 16 1.5.4 Publicatiereeks gevaarlijke stoffen (PGS) ........................................................................ 16 1.6 Vergunningen en handhaving ..................................................................................... 17 1.7 Borging en controle .................................................................................................... 17 1.7.1 KAM inspectie / RI&E ....................................................................................................... 17 1.7.2 Stralingsbelasting mens en milieu ................................................................................... 18 1.7.3 Meldingen milieu-incidenten .......................................................................................... 18

2

Milieu en bedrijfsvoering .................................................................................................... 19 2.1 Energiebeheer ............................................................................................................ 19 2.1.1 Algemeen energiebeheer ................................................................................................ 19 2.1.2 Energieopslag / grondwateronttrekking ......................................................................... 19 2.1.3 Elektriciteit....................................................................................................................... 20 2.1.4 Verlichting........................................................................................................................ 20 2.1.5 Gas ................................................................................................................................... 21 2.2 Waterbeheer.............................................................................................................. 21 2.2.1 Legionella ......................................................................................................................... 22 2.3 Afvalwater ................................................................................................................. 22

2.4 Afvalbeheer ............................................................................................................... 23 2.4.1 Afvalscheiding, instructie, registratie en opslag .............................................................. 23 2.5 Gevaarlijke stoffen ..................................................................................................... 26 3

Jaarplan 2015-2016 ............................................................................................................ 27 3.1 Milieubeleid / milieuthermometer Zorg ...................................................................... 27 3.2 Vergunningsverplichtingen ......................................................................................... 27 3.3 Extra projecten milieuzorg en KAM ............................................................................. 27 3.3.1 Controles en borging ....................................................................................................... 27 3.3.2 Energiezorg ...................................................................................................................... 27 3.3.3 Afval: preventie en scheiding .......................................................................................... 27 3.3.4 Gevaarlijke stoffenregistratie .......................................................................................... 28 3.3.5 Legionella beheersplan .................................................................................................... 28 3.3.6 Mobiliteit ......................................................................................................................... 28 3.3.7 E-learning ......................................................................................................................... 28 3.3.8 Duurzaam inkopen / duurzaam ondernemen ................................................................. 28

Bijlage 1 Gebruikte afkortingen .................................................................................................. 30 Bijlage 2 Certificaat Milieuthermometer Zorg .............................................................................. 31 Bijlage 3 Uit de milieubarometer ................................................................................................ 32 Bijlage 4 Milieugegevens ............................................................................................................ 34

Voorwoord Voor u ligt het jaarrapport 2014. Een jaar dat voor het AVL op het gebied van milieu en duurzaamheid een bijzonder jaar was. Zo hebben we het zilveren certificaat behaald van de milieuthermometer, hebben we een nieuwe milieuvergunning gekregen en hebben we het nieuwe duurzame parkeergebouw met elektrische oplaadpunten in gebruik genomen. Hiermee voldoen we aan onze verplichtingen vanuit het convenant dat we samen met de Amsterdamse Ziekenhuizen en de Gemeente Amsterdam hebben gesloten met daarin de ambitie om de lat hoger te leggen op het gebied van milieu. Daarnaast zijn we vanuit dit duurzaamheidsperspectief kritischer geworden in het beoordelen van de gebouwen, het bouwen en beheer van installaties. Op deze wijze onderstrepen we dat het milieu en de zorgen omtrent een gezonde samenleving belangrijk zijn en dat wij afwegingen over duurzaamheid en CO2 besparing belangrijk vinden. Dit milieujaarrapport 2014 vertelt het verhaal met cijfers en tabellen en legt uit hoe de stappen afgelopen jaar gezet zijn en hoe we de ontwikkeling voor ogen hebben naar een duurzame toekomst voor topzorg en onderzoek.

Jaarrapportages van de afdeling Kwaliteit, Arbo en Milieu gaan over de veiligheid op de werkplek en veiligheid voor de patiënt. Hier doen we geen concessies in. Wel vergen toepassingen in gemêleerde omstandigheden van het AVL en het NKI aanpassingen op maat.

Ik wens u veel leesplezier, Eric de Wilde, manager Servicediensten


5

Samenvatting Zorg voor het milieu en oog voor duurzaamheid heeft een eigen plaats binnen alle bedrijfsprocessen die het gevolg zijn van de doelstelling van het Antoni van Leeuwenhoek: het bestrijden van kanker door middel van patiëntenzorg, onderwijs en onderzoek. Met de audit van de Milieuthermometer Zorg zijn de kaders getoetst voor verantwoord milieubeleid en met het hierbij behaalde zilveren certificaat is bewezen dat de voorwaarden voor een goed beleid ruimschoots aanwezig zijn. De aanpak van dit verslag is dezelfde gebleven ten opzichte van vorig jaar met een opsplitsing tussen milieubeleidszaken en milieubedrijfsvoering. Enerzijds de uiteenzetting van de algemene richtlijnen en de vertaling naar effecten op de omgeving en anderzijds het in beeld brengen van cijfers over hoeveelheden energie, gas , water en afval, verbruikt en afgevoerd in 2014, en de vergelijking met voorafgaande jaren. Alle tabellen met meetgegevens zijn apart in bijlage 4 gerangschikt. Planontwikkeling voor solide beheer van de installaties is continu aan de orde. Door alle uitbreidingen zal de energie vraag in welke vorm dan ook gaan toenemen. Noodzaak dus om dit nauwkeurig te blijven volgen zodat efficiënte sturing mogelijk is. Voor de hoeveelheid afval die bij alle werkzaamheden vrijkomt zijn aanpassingen op maat nodig om hergebruik in te passen waar dat kan. Het totale elektriciteitsverbruik is afgenomen met 11% en het gasverbruik geeft een stijging te zien van 20%. Omgerekend naar gebouwgebonden CO 2 emissie per vloeroppervlak levert dit 114kg CO 2 /m2 op. Dat is een daling van 20% ten opzichte van vorig jaar. Het branchegemiddelde voor ziekenhuizen is voor 2014 nog niet bekend maar was in 2013 111 kg CO 2 /m2. Ondanks het gegeven dat het AVL door de relatieve kleine schaal van zorg (180 bedden) en de combinatie met grootschalig onderzoek niet goed te vergelijken is met algemene ziekenhuizen ligt deze uitkomst niet ver van het gemiddelde. De eigen cijfers door de jaren heen blijven hier echter belangrijk om het verschil in milieudruk op termijn te maken. Registratie van die cijfers in tabellen en met beelden is het middel om de gevolgen van processen en handelingen op de werkvloer voor het voetlicht te brengen. Voor de totale afvalstroom is een 10% stijging waar te nemen wat onvermijdelijk is gezien het groeiend aantal medewerkers binnen het Antoni van Leeuwenhoek en alle activiteiten waarbij afval vrijkomt. Met dit jaarrapport wordt voldaan aan het voorschrift jaarrapportage zoals omschreven in de milieuvergunning (Wabo, Barim). Behalve dat hiermee de Gemeentelijke Omgevingsdienst en Waternet worden geïnformeerd over de uitvoering van het milieubeleid van het Antoni van Leeuwenhoek, is dit rapport een naslagwerk voor de verschillende clusters en hun afdelingen. Het is beschikbaar voor een ieder die is geïnteresseerd in de wijze waarop het Antoni van Leeuwenhoek (Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis, Nederlands Kanker Instituut, Van Leeuwenhoek Kliniek) omgaat met milieuzorg. Aan een Engelse samenvatting voor buitenlandse medewerkers wordt nog gewerkt.


6

Inleiding Aan de Plesmanlaan bouwt en groeit het Antoni van Leeuwenhoek. Er zijn echter capaciteitsgrenzen die om herijking van plannen vragen, waarbij oplossingen in zicht komen die technisch beter zijn dan een paar jaar geleden. Algemeen bestaat inmiddels ook het besef dat de voorraad aan grondstoffen eindig is en het krijgt alom publieke aandacht om daarmee spaarzaam om te gaan. Maatschappelijk komen aspecten als water-bodem- luchtkwaliteit en klimaat breed aan de orde. Tijdens de afgelopen twintig jaar verschenen talrijke studies over de ontwikkelingen rondom beheersing van welvaartsgroei, waaruit nu geput kan worden om tot een passende aanpak te komen. Het Antoni van Leeuwenhoek staat voor de interessante opgave in die geïntegreerde visie te blijven werken en te groeien zonder overbodige of onverantwoorde impact op het milieu. Het verband tussen gezondheidszorg en gezonde leefomgeving is, alhoewel geen hoofddoel, evident.

Om verantwoorde groei zichtbaar te maken gebruiken we hulpmiddelen die doelen definiëren en meten op zowel economisch (profit) en sociaal (people)vlak als op milieugebied (planet). Het systeem “Milieuthermometer Zorg” biedt een groot aantal indicatoren die op de drie P’s van toepassing zijn. Door dit systeem in te zetten zijn de prestaties op het gebied van verantwoorde groei meetbaar en dus voor iedereen te volgen. Daarnaast reikt dit systeem de controlecyclus aan vanwege de jaarlijkse audit ronde. De mogelijkheden tot verbeterslagen en de aanpak om dit te bereiken liggen direct vast.

Afb.1 pdca-cyclus, Deming cirkel +borging


7

1 Milieubeleidszaken 1.1

Milieuzorg, plaats in de organisatie

Het Antoni van Leeuwenhoek koos 100 jaar geleden al voor de grensverleggende weg door onderzoek en specialistische zorg samen te voegen met één scherp gedefinieerd doel: de beste behandelingen bieden aan kankerpatiënten. Daarvoor is doordringen tot in de kern van kanker de enige weg. In het Jaardocument 2014 1 wordt door de Raad van Bestuur verantwoording afgelegd over de geleverde prestaties van het AVL. Milieu en duurzaamheid maakt onderdeel uit van alle onderwerpen die in het Jaardocument aan de orde komen. Voor algemene informatie over de structuur van de organisatie is het Jaardocument 2014 het juiste naslagwerk. In het Jaarrapport Milieu 2014 komen milieuaspecten apart over het voetlicht. De context met duurzaamheid en de plaats in de maatschappij wordt nader toegelicht. Het AVL beschikt over een afdeling KAM van waaruit advisering en ondersteuning met betrekking tot Kwaliteit, Arbo en Milieu plaatsvindt. De Arbo taken ten aanzien van het arbeidsomstandighedenbeleid zijn tussen de afdeling HR (Human Resources) en KAM verdeeld. Onderwerpen waar de afdeling KAM zich op richt zijn:  Het uitvoeren van de risico inventarisatie & evaluatie  De aanvraag en controle naleving van vergunningen  Incidenten-, calamiteiten- en crisismanagement  Bedrijfshulpverlening  Brandveiligheid  Milieuzorg en duurzaamheid  Biologische veiligheid  Arbeidshygiëne  Stralingszorg  Veiligheid, voorlichting en advisering Naast het Milieujaarrapport verschijnt het Arbo jaarverslag 2014. Dit verslag richt zich specifiek op veilige werkomstandigheden. Onderwerpen als verzuimbegeleiding, preventie maatregelen, brandveiligheid en bedrijfshulpverlening vormen vaste onderdelen. In aparte hoofdstukken zijn de risico’s voor de gezondheid opgenomen die aan de orde zijn bij het omgaan met gevaarlijke stoffen, zoals cytostatica en biologische agentia. Maatregelen die deze risico’s beperken en voorkomen zijn hier terug te vinden. Het jaarverslag Stralingszorg 2014 behandelt de onderwerpen met betrekking tot ioniserende straling en stralingshygiëne.

1.2

Duurzaam en maatschappelijk verantwoord ondernemen MVO

1.2.1 Uitgangspunten De maatschappij verlangt steeds meer maatschappelijk verantwoord gedrag van ondernemingen. Het gaat dan om het zich bewust richten bij ondernemingsactiviteiten op waardecreatie in de drie dimensies people, planet, profit en daarmee op de bijdrage aan de maatschappelijke welvaart op langere termijn. De visie ten aanzien van milieu en duurzaamheid binnen het Antoni van 1

Zie jaardocument AVL 2014


8

Leeuwenhoek is uiteengezet in de milieubeleidsverklaring van 2013. Het uitgangspunt is de wens om tot een optimaal evenwicht te komen tussen enerzijds de missie van het AVL en anderzijds zorg voor het milieu in bredere zin. Gezondheidszorg en -onderzoek houden direct verband met het streven naar een gezonde leefomgeving. Werken aan optimalisering en bescherming aan de hand van kwaliteitsnormen voor zowel mens als milieu is een aanpak die past bij de kwaliteit waar het AVL voor staat. De volgende onderwerpen zijn centraal gesteld:  Bouw  Duurzaamheid  Maatschappelijk verantwoord ondernemen  Milieuthermometer  Mobiliteit Voor de uitvoering van dit milieubeleid is een structuur nodig die aanhaakt bij diverse overlegvormen. Belangenafweging en de kosten voor kortere en langere termijn moeten inzichtelijk gemaakt worden. Inzet en bijdragen van alle medewerkers wordt gevraagd om tot duurzame besluiten te komen. In de volgende paragrafen wordt nader ingegaan hoe die inzet vorm kan krijgen, wat meetbaar is en op welke manier medewerkers actief betrokken kunnen worden. 1.2.2 Milieuthermometer Zorg In april 2014 heeft de initiële audit voor het milieuzorgsysteem “Milieuthermometer zorg” plaatsgevonden. Op 17 onderdelen, die betrekking hebben op zaken als wetgeving en papierkeuze tot het inregelen van watertoevoer bij wasbakken, zijn criteria vastgelegd in het auditschema. Deze criteria dienen als norm voor overzichtelijk beheer en keuzes die volgens de huidige inzichten het label “groen” verdienen. Een audit op dit niveau had nog niet eerder binnen het AVL plaatsgevonden en het was dan ook spannend om de scorelijst te volgen en te zien op welk niveau het AVL na alle voorbereidingen zou uitkomen. Bovendien een nuttige test voor inzicht in hoeverre onderhoud en registraties op orde zijn. Met de eindbeoordeling van het zilveren niveau is aangetoond dat de basisvoorwaarden aanwezig zijn om uitvoering te geven aan duurzaamheidsbeleid op het gebied van energiebeheer en inkoop. Onderstaande tabel toont een overzicht van de onderdelen en de scorelijst. Het gebruik van plastic bakjes, borden en bekers naast aardewerk servies in het restaurant zorgde bij het onderdeel catering voor een achterstand in de score. Dit kon met extra items op andere onderwerpen gecompenseerd worden. Alternatieven voor het gebruik van plastics of het invoeren van bv. een recycling systeem kunnen hier ook punten opleveren.


9

nr

Onderwerp

Aantal items

waarvan verplicht

waarvan extra

Score behaald op verplichte items

Score behaald op Extra items

aantal niet gehaalde verplichte items

1

milieumanagement

7

6

1

6

1

0

2

energie

10

3

7

3

3

0

3

water

5

2

3

2

2

0

4

afvalwater

3

3

0

3

0

0

5

bodem

4

4

0

4

0

0

6

lucht

3

2

1

2

0

0

7

afval

6

2

4

2

2

0

8

hinder

1

1

0

1

0

0

9

gevaarlijke stoffen

5

3

2

3

1

0

10 catering

7

2

5

1

3

1

11 reiniging

5

3

2

3

1

0

12 vervoer

7

3

4

3

1

0

13 inkoopbeleid

1

0

1

0

1

0

14 ver-/nieuwbouw

3

0

3

0

0

0

15 groenbeheer

12

2

10

2

1

0

16 papier

4

1

3

1

3

0

17 textiel

7

4

3

4

2

0

Totaal

90

41

49

40

21

1

Tabel 1 scorelijst augustus 2014 milieuthermometer zorg

Afb 2: 16-09-14 Het trotse team SD/DOD toont het certificaat “Zilver” milieuthermometer zorg


10

1.2.3 Duurzame bouwen inrichting In het beeldkwaliteitsplan uit 2013, opgezet door het architectenbureau de Jong Gortemaker Algra, wordt een veelbelovend beeld geschetst van de omgeving waarin de nieuwbouw straks gaat functioneren. Gebouwen om meer ruimte te geven aan zorg en onderzoek en de voorzieningen zoals een parkeergarage die afgedekt is met bamboe materialen en plaats voor banken in het groen waar bezoekers en personeel gebruik van kunnen maken. In 2014 zijn de bouwactiviteiten om die plannen te verwezenlijken verder gegaan, wat met zich meebracht dat er veel geïmproviseerd moest worden om de kwaliteit van zorg en rust te handhaven. Aansluiting van nieuwbouw op bestaande bouw is een ingewikkelde operatie maar geeft ook mogelijkheden om innovatieve technieken toe te passen. Sedum Voor de nieuwbouw is onderzocht welke innovatieve technieken toepasbaar zijn. Er is een dak aangewezen om met sedum te gaan bedekken. Dit zal dan als proef dienen om later verder uit te breiden op meerdere daken. Maatregelen klimaattechniek Onderzoek is gedaan naar de mogelijkheden om techniek meer decentraal op te stellen. Vooral bij luchtbehandelingskanalen is winst te halen door die routes zo kort mogelijk te houden. Ook is gezocht naar koelsystemen die elkaar aanvullen, niet tegenwerken. Om een slag te maken voor efficiënter energiegebruik is een warmtewiel constructie toegepast in de voorziening voor luchtbehandeling van het nieuwe bouwdeel A+. Voor Bouwdeel U is gekozen voor HR +++ glas in alle ramen en zijn klimaatplafonds aangelegd. Interieur Bij het opnieuw inrichten van balies en behandelruimtes is zoveel mogelijk gekeken hoe natuurlijke materialen te gebruiken zijn. Voor afscherming, gordijnen en wanddecoraties zijn designs ontworpen geïnspireerd op planten en bloemen. Voor een impressie zie afbeelding3. Bij het onderzoek naar geschikte materialen is het aspect van levensduur en mogelijkheden voor hergebruik meegenomen. De uitgangspunten van maatschappelijk ondernemen zijn bij veel leveranciers al een vanzelfsprekendheid zodat het voor het AVL meteen meerwaarde kan geven als voor deze leveranciers gekozen wordt. Dit geldt bijvoorbeeld voor al het tegelwerk voor sanitair en binnenvloeren dat geproduceerd is via een goed te volgen, duidelijk proces waarin brokstukken gerecycled kunnen worden.

Afb 3 Impressie inrichting Jaarrapport Milieu 2014

11

Waterberging Om wateroverlast te voorkomen is tussen het oude H-gebouw en de nieuwbouw van de dagbehandeling een kleine binnentuin gecreëerd die dienst doet als wateropslag. Onder de glitterstones van een slingerpaadje tussen de gebouwen, omzoomd met fraaie papierberken, zijn een aantal zogenaamde rainboxen aangebracht met absorptiemateriaal. Goed voor een wateropvang van 50m3. 1.2.4 Mobiliteit Mobiliteit in 2014 stond voornamelijk in het teken van de ingebruikname van het nieuwe parkeergebouw. Tijdens de fase voor de oplevering moesten medewerkers tijdelijk parkeren buiten het MCS terrein, wat een logistieke uitdaging bleek. Dit is echter zonder problemen verlopen. Het nieuwe parkeergebouw heeft een capaciteit voor bijna 1200 auto’s. Het parkeergebouw beschikt over tien elektrische oplaadpunten , die zowel voor bezoekers als medewerkers beschikbaar zijn. Ook in 2014 heeft de parkeerservice van Jeeves zeker 42.000 patiënten en bezoekers van en naar het parkeergebouw gebracht. De elektrische shuttle legde hierdoor ruwweg een afstand van 9.000 kilometer af. Het AVL heeft besloten om voor 2014 en 2015 de fiscaal voordelige fietsenregeling nog beschikbaar te houden ter stimulering van het fietsgebruik voor woon- werkverkeer. Tevens zijn plannen gemaakt voor betere en modernere parkeervoorzieningen voor fietsers. 1.2.5 Verantwoorde werkprocessen Het verankeren van duurzaamheid gebeurt door dit onderdeel te laten uitmaken van de kernprocessen zoals energiebeheer, waterbeheer, afvalbeheer en inkoop. Bij samenwerking met partners zoals Rentex-Floron en Philips waar maatschappelijk verantwoord ondernemen al onderdeel is van bedrijfsprocessen, hebben diensten en producten van deze leveranciers meerwaarde voor het AVL om MVO-doelen te halen zoals in het schema van de milieuthermometer zorg is opgenomen. De wasserij waar alle bedrijfskleding heen gaat, beschikt over een circulair systeem om na de wasbeurt het water te reinigen en opnieuw in te zetten in het schoonmaak proces. Philips Healthcare werkt mee aan een ketenbenadering. Door apparatuur in te nemen, en zodanig te reviseren dat deze opnieuw is in te zetten, kunnen stappen gezet worden naar een efficiënter gebruik van materialen.

Afb.4 Werkbezoek in Bolsward bij RentexFloron


12

1.2.6 Acties dag van de duurzaamheid In oktober is in het kader van de duurzaamheidsweek een oproep aan alle medewerkers gedaan om met duurzame ideeën te komen. Aan de drie beste inzendingen is een WakaWaka lamp uitgereikt. Deze lamp is een duurzaam artikel in meerdere opzichten. Met kleine zonnecellen laadt de lamp zichzelf op en is zo zelfvoorzienend. Bovendien wordt voor elke aangeschafte lamp een exemplaar weggegeven aan een goed doel op pekken waar elektriciteit niet vanzelfsprekend is. De prijswinnende ideeën waren: -“carpool-café”: podium bieden op Antonet om carpoolen te promoten (Carla Vianen); - Operationeel maken van overwerktimers zodat echt geschakeld kan worden tussen dag- en nachtverlichting in bouwdeel H (Pascal van Heesch); - Uitfasering van Trizol voor RNA isolatie binnen de Research (Wouter Nijkamp). Uit de verschillende inzendingen die binnen kwamen bleek dat duurzaam denken onder de medewerkers zeker leeft. Het idee van Wouter heeft al op kleine schaal navolging gekregen. Voor de andere twee winnende ideeën zal in 2015 nader uitgezocht moeten worden wat nodig is om dit met succes uit te voeren.

Afb. 5 Gelukwensen van Trudi Hengeveld aan de winnaars van de Waka Waka

1.3

CO2 footprint en Milieudruk

1.3.1 Maatschappelijke waarde en milieukwaliteit Om te kunnen berekenen wat de gevolgen zijn van al het verbruik op de leefomgeving zijn de verbruikscijfers van energie, water en afvalstromen ingevoerd in het data systeem “milieubarometer”. Op basis van rekenfactoren rekent dit computerprogramma uit hoeveel ton aan CO 2 de bedrijfsvoering heeft veroorzaakt. Deze rekenfactoren zijn vastgesteld aan de hand van ketenanalyses in lijn met de laatste inzichten en technische ontwikkelingen. Begin 2015 waren daardoor herberekeningen nodig van de oudere jaarcijfers. Om die reden is het verloop van de curves in figuur 2 niet vergelijkbaar met de figuren uit eerdere jaarrapporten. De totale netto uitstoot voor 2014 bedraagt 10.702 ton CO 2 . Dat is een lichte daling van 8,7% t.o.v. vorig jaar toen de uitstoot 11.718 ton CO 2 bedroeg. Dit is vastgesteld na herberekening met de geactualiseerde CO 2 parameter. Zie voor het overzicht in bijlage 3, tabel 3.


13

Naast deze getallen is in grafieken het percentage weer te geven van de jaarcijfers die het verbruik laten zien ten opzichte van het aantal fte’s dat werkzaam is bij het AVL . In 2014 bedroeg het aantal fte’s 2102. Het aantal medewerkers dat betrokken is bij alle werkprocessen processen is fors hoger, namelijk 2491.De grafiek die zo ontstaat geeft een beeld hoe groot het aandeel is van gevaarlijke stoffen ten opzichte van bijvoorbeeld gas en elektra op de totale impact op het “milieu”.

2014 milieubelasting per fte 2%

gevaarlijk afval bedrijfsafval brandstoffen

25%

29%

elektriciteit water afvalwater

9%

35% Figuur 1: De milieudruk per fte over 2014, berekend met behulp van de ’milieubarometer’ 1.3.2 Milieudruk over de laatste vijf jaar De jaargegevens van de afgelopen vijf jaar van de milieudruk zijn als grafiek in figuur 2 opgenomen. Wat o.a. opvalt is de toename van gevaarlijk afval en de aflopende elektriciteitscurve. In het hoofdstuk afvalbeheer en energiebeheer komt dit nader aan de orde. Het overzicht met kengetallen is opgenomen in tabel 2 van bijlage 3. Per onderdeel staan de specifieke getallen bij elkaar.

75

Milieubelasting per medewerker over de afgelopen 5 jaar

50

gevaarlijk afval

percentage

bedrijfsafval brandstoffen

25

elektriciteit 0 2010

2011

2012

2013

2014

water afvalwater

Figuur 2: Verloop van de 5 milieuaspecten per fte gedurende de afgelopen 10 jaar


14

1.4

Informatievoorziening medewerkers

Informatieverstrekking over milieu onderwerpen gaat via de mogelijkheden die de afdeling KAM in een groter verband ter beschikking heeft. Kaders die door de overheid zijn vastgesteld bij “Zorg voor de leefomgeving” geven aanwijzingen en richtlijnen op alle terreinen waar veiligheidsaspecten aan de orde komen. Dit reikt van beveiliging en het onderhouden van het voorterrein tot controles en schoonhouden van het riool. 1.4.1 Website en intranet Om de medewerkers goed te informeren wordt door de afdelingen KAM en “HR-health services” een uitgebreide intranet-website onderhouden op het gebied van milieuzorg, arbeidsomstandigheden en stralingszorg. Via de website wordt onder andere informatie aangeboden over gevaarlijke stoffen, bedrijfshulpverlening, genetisch gemodificeerde organismen, arbobeleid en –protocollen (informatie over zwangerschap & arbeid, fysieke belasting, e.d.) en diverse milieu-onderwerpen. Informatie die voor de Research van belang is wordt steeds meer in het Engels opgenomen. 1.4.2 Opleiden en voorlichten Het doel van het geven van training en instructie is om de medewerkers bepaalde gevaren te laten onderkennen die zich op de werkplekken kunnen voordoen en ondersteuning te geven om risico’s te vermijden. Veel incidenten immers worden veroorzaakt door een gebrek aan kennis over de gevaren die verbonden zijn aan de arbeidssituatie en de hulpmiddelen waarmee gewerkt wordt. In het Arbo Jaarverslag is beschreven wanneer er trainingen en instructies zijn gegeven en voor welke groepen medewerkers/afdelingen/clusters. Hieronder een verkort overzicht van structurele voorlichtingsprogramma’s/opleidingen met doorverwijzing naar overlappende jaarrapporten. 1.4.3 Advisering Via een eigen e-mail adres [email protected] kunnen medewerkers vragen stellen over bijvoorbeeld afvalscheiding of het opruimen van chemicaliën. 1.4.4 Introductiedag veilig werken Nieuwe medewerkers in de laboratoria volgen een Engelstalige introductiedag. Tijdens deze introductiedag wordt veel aandacht besteed aan veilig werken (incl. een instructie ten aanzien van het gebruik van kleine blusmiddelen). De dag wordt nu maandelijks gegeven. Alle nieuwe medewerkers (incl. gasten en studenten) die in de research in het laboratorium gaan werken zijn verplicht deze dag te volgen. Nieuwe medewerkers die niet in de laboratoria werkzaam zijn, worden o.a. geïnformeerd over het bedrijfsnoodplan en bedrijfshulpverlening, afvalscheiding en duurzaamheid door de eigen leidinggevenden. Plannen worden gemaakt om middels e-learning hiertoe ondersteuning te bieden. 1.4.5 Specifieke instructies stralingsaspecten Binnen het AVL wordt de erkende opleiding stralingsdeskundigheid niveau 5B verzorgd. In 2014 hebben 15 medewerkers met succes deze opleiding afgerond. In de vervolgopleiding voor oncologieverpleegkundigen is stralingshygiëne een onderdeel in het lesprogramma. Naast bovenstaand scholingsprogramma verzorgt de Stralingsbeschermingseenheid diverse bij- en nascholingen voor medewerkers die met ioniserende straling werken. In 2014 is de digitale leeromgeving bij de SBE verder ontwikkeld. (zie ook punt 1.4.7 Digitale leeromgeving) 2. 2

Voor meer informatie zie Jaarrapportage Stralingszorg 2014


15

1.4.6 BHV en EHV De (bedrijfs) hulpverlening wordt steeds vaker op afdelingsniveau geregeld. De afdelingen zijn self supporting en dus minder afhankelijk van de algemene BHV organisatie. Met maatwerk voor wat betreft de organisatie bij het beheersen van calamiteiten is een belangrijke stap gezet richting continuïteit. Alle teamleiders zowel binnen als buiten de verpleging zijn omgeschoold naar het niveau van ploegleider. Dit niveau sluit beter aan bij hun competentie en de acties die zij moeten uitvoeren. Tevens is een begin gemaakt met het opstellen van een crisismanagement plan en de selectie van crisismanagement leden. 1.4.7 Digitale leeromgeving In 2014 is voor de afdeling Nucleaire Geneeskunde voor het eerst de digitale leeromgeving (via Leerportaal) ingezet voor bijscholing van Medisch Nucleair Werkers en doktersassistenten. Samen met een praktijkonderdeel zijn de medewerkers bijgeschoold in het werken met open radioactieve bronnen. Voor andere afdelingen is in 2014 gestart met het opstellen van dezelfde digitale leeromgeving, afgestemd op de medewerker en de soort handelingen. Eind 2014 zijn diverse filmopnames, voor ondersteuning bij scholing van medewerkers, gemaakt. Het gaat hierbij om opnames van experimenten met open en gesloten radioactieve stoffen.

1.5

Wet- en regelgeving ten aanzien van milieuzorg

1.5.1 Wet milieubeheer en activiteitenbesluit Het AVL is gezien de aard van de activiteiten die binnen de bedrijfsvoering plaatsvinden geclassificeerd als type C inrichting en daardoor vergunningplichtig. Dit volgt uit het Besluit Algemene Regels voor Inrichtingen Milieubeheer (Barim): het Activiteitenbesluit. Dit betekent dat aan voorschriften uit de vergunning en aan bepalingen uit het Activiteitenbesluit voldaan moet worden. 1.5.2 Zorgplicht Het Activiteitenbesluit hanteert het begrip zorgplicht. Dit betekent dat het aantoonbaar moet zijn dat nadelige gevolgen voor het milieu worden voorkomen of anders zo veel als mogelijk worden beperkt. Dit houdt onder andere in dat gebruik van energie doelmatig moet zijn en dat geluidshinder moet worden voorkomen, dan wel voor zover dat niet mogelijk is tot een aanvaardbaar niveau moet worden beperkt. 1.5.3 Landelijk afvalbeheersplan Voor het gescheiden houden van gevaarlijke stoffen en het scheiden, opslaan en afvoeren van gevaarlijk (af)valstoffen is het Landelijke afvalbeheersplan vastgesteld volgens bepalingen uit de Wet Milieubeheer. Binnen de bedrijfsvoering van het AVL is het beleid ten aanzien van afvalstromen en opslag gevaarlijke (afval)stoffen vastgelegd in werkprocedures en protocollen. Deze zijn in te zien met behulp van het documentbeheersysteem iProva. 1.5.4 Publicatiereeks gevaarlijke stoffen (PGS) Overzichten van voorschriften, eisen, criteria en voorwaarden die van toepassing binnen het AVL zijn terug te vinden in de uitgaven van de Publicatiereeks Gevaarlijke Stoffen . Voor de opslag van verpakte gevaarlijke stoffen is de PGS 15 het relevante document. PGS 9 behandeld de opslag van gassen en cryogene stoffen (tot vloeistof gecondenseerde gassen). Voor vloeibare brandstoffen en bovengrondse tankinstallaties moet de PGS 30 gevolgd worden. In de publicatiereeks wordt Jaarrapport Milieu 2014

16

integraal aandacht besteed aan arbeidsveiligheid, milieuveiligheid, de transportveiligheid en de brandveiligheid. Gezien het integrale karakter beslaat de Publicatiereeks meerdere wetgevingsterreinen. Naast bovengenoemde wet- en regelgeving zijn o.a. de Wet bodembescherming, Wet geluidshinder, de Arbowet, de Kernenergiewet en voorschriften uit het Bouwbesluit van toepassing. Milieuzorg is dan ook verspreid over de andere aandachtsgebieden waarover KAM adviseert. Door nauwe samenwerking en continue interactie met de werkvloer is het mogelijk om werkwijzen af te stemmen die passen binnen het wettelijk kader. Met deze aanpak willen we tot we oplossingen komen waarmee medewerkers uit de voeten kunnen zonder onnodige schade te veroorzaken aan de omgeving in de ruimste zin van het woord.

1.6

Vergunningen en handhaving

In 2013 is de aanvraag voor een revisievergunning ingediend bij de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied. De aanvraag gebeurde tegelijkertijd met de aanvraag voor een bouwvergunning voor een drietal nieuwbouw onderdelen: bouwdeel J (revalidatiecentrum) bouwdeel C (uitbreiding van Pathologie en directievleugel) en bouwdeel S (verlenging van de centrale hal). In de loop van 2014 zijn aanvullingen aangeleverd. Het ontwerpbesluit is in augustus gereed gekomen en gepubliceerd. In november is de nieuwe vergunning van kracht geworden onder kenmerk HZ_WABO-2013-017556. In de definitieve beschikking zijn voorschriften opgenomen met betrekking tot o.a. afvalwater, bodembescherming en geluid en de duurzaamheidsaspecten afvalpreventie , energiebesparing en mobiliteit. Voor het project waarin als alternatief voor de conventionele bedpanspoelers een andere verwerkingswijze met disposable bedpannen wordt geïntroduceerd is in december een aanvraag voor milieuneutrale verandering ingediend Een inspectiebezoek voor milieucontrole heeft in 2014 niet plaatsgevonden. Actiepunten naar aanleiding van het inspectierapport van 2013 zijn in de loop van 2014 uitgevoerd.

1.7

Borging en controle

1.7.1 KAM inspectie / RI&E Vanuit de disciplines die zijn samengebracht binnen KAM, zijn veiligheidsinspecties nodig op het gebied van stralingszorg, brandpreventie, opslag gevaarlijke stoffen, milieuzorg en arbeidshygiëne. Controles van naleving van vergunningen die voor de verschillende aandachtsgebieden gelden zijn daar onderdeel van. Daarnaast is er de wettelijke verplichting om een Risico Inventarisatie & Evaluatie voor alle bedrijfsonderdelen actueel te houden . Het huidige systeem om een RI&E te doen vergt vanwege de bewerkelijke werkwijze een meerjarenplanning . Afronding van de RI&E voor de clusters HOD en MOD moet in 2015 plaatsvinden. In 2014 is voor het cluster DOD de procedure opgestart. Intussen is een nieuw systeem, de ZorgRIE, uitgekozen om in de toekomst efficiënter aan de slag te kunnen. Door de mogelijkheid om zelf vragenlijsten toe te voegen is de verwachting dat dit instrument breed kan worden ingezet. Jaarrapport Milieu 2014

17

Milieuaspecten moeten hier een aparte plaats in krijgen. In het ARBO jaarverslag 2014 3wordt nader ingegaan op dit onderwerp. Gezien het complexe karakter van een gedegen gemeenschappelijke aanpak van al de veiligheidscontroles zijn de brandveiligheids rondes, controles biologische veiligheid en stalingsinspecties in 2014 apart uitgevoerd. 1.7.2 Stralingsbelasting mens en milieu Organisatorisch is de Stralingsbeschermings Eenheid (SBE) onderdeel van de afdeling KAM. Om mens en milieu te beschermen tegen de nadelige effecten van ioniserende straling zijn binnen de SBE diverse deskundigen actief. Medewerkers die vanwege de aard van hun werkzaamheden in de buurt van of met ioniserende straling stralingsdosis kunnen oplopen worden hierop periodiek door de SBE gecontroleerd. De uitkomsten gaven in alle gevallen aan dat de ontvangen dosis ruim onder de dosislimiet bleef. Ook bleven de geloosde hoeveelheid activiteit in het milieu en de stralingsbelasting aan de terreingrens van het AVL ruim onder de daarvoor gegeven voorwaarden uit de vergunning 4. 1.7.3 Meldingen milieu-incidenten Met de database voor KAM-meldingen kunnen incidenten in kaart gebracht worden binnen de rubriek milieu. In 2014 zijn geen specifieke meldingen ontvangen inzake nadelige gevolgen voor de leefomgeving.

3

Voor nadere details over Arbo onderwerpen zie Jaarrapport ARBO 2014

4

Voor nadere details over het onderwerp straling zie Jaarrapportage Stralingszorg 2014


18

2 Milieu en bedrijfsvoering 2.1

Energiebeheer

2.1.1 Algemeen energiebeheer De planontwikkeling en realisatie van nieuwbouw bracht in de afgelopen jaren een gebouwenbestand dat qua uitgangspunten en technische principes bepalend is voor verdere ontwikkeling van de techniek voor de komende 30 jaar. In 2014 zijn bijeenkomsten voortgezet met vertegenwoordigers van Gebouwbeheer, het Bouwbureau en Deerns raadgevende ingenieurs om tot een aangepaste visie op techniek te komen voor de langere en middellange termijn. Daarnaast speelt dat door de uitbreiding van de kliniek met een nieuwe poli, extra operatiekamers en een aparte vleugel voor de dagbehandeling aanpassing nodig is van de energiecapaciteit. Voortgang van de bouw en de aansluiting op beschikbare techniek vragen soms om tijdelijke oplossingen. Voor de voorzieningen die uiteindelijk gaan functioneren zijn aparte investeringen nodig. Centraal versus decentraal is het principe dat de denkrichting bij planontwikkeling bepaald. De verwachting is dat hiermee op den duur installaties langer meegaan met lagere onderhoudskosten en tevens energiezuiniger werken. Om ambities voor energiebesparing waar te maken en verwachtingen voor reductie te onderbouwen is analyse nodig van meetresultaten op vele tussenmeters. In deze rapportage wordt in grote lijnen overzicht gegeven van het energieverbruik in algemene zin. 2.1.2 Energieopslag / grondwateronttrekking Koeling van de gebouwen vindt plaats door middel van koelmachines, koeltorens (ten behoeve van condensorwarmte afvoer en vrije koeling) en een grondwatersysteem ten behoeve van koudeopslag. Het grondwatersysteem bestaat uit twee koude en twee warmte bronnen met een totaal debiet van 500m³ per uur. Het thermisch vermogen wat de koude opslag kan leveren bedraagt, afhankelijk van de brontemperaturen, zo’n 3.500 kW th . Monitoring en beheer van het grondwatersysteem gebeurde in 2014 in samenwerking met IF Technology bv. Het onderhoud is in handen van BAM-infra. Het principe van Warmte/Koude Opslag (WKO) berust op het uit de bodem oppompen van relatief kouder grondwater voor koeling in de zomer. In de zomer teruggepompt water levert in de winter de bron voor verwarming. Gegevens met betrekking tot de hoeveelheid onttrokken en geïnfiltreerd water zijn in tabel 8 (bijlage 4) weergegeven. Duidelijk is dat de vraag om koeling (het ontladen) groot is en in de winterperiode maar relatief weinig koude wordt geladen. Om op termijn in balans te blijven zijn aanpassingen nodig die inde “herijking Visie op techniek” nader zijn uitgewerkt. Een goed functionerende WKO is een beproefde methode om klimaatneutraal in de warmte en koude behoefte binnen de bouwdelen te voorzien. De werkgroep visie op techniek is destijds gestart met de opdracht om te inventariseren wat de huidige warmte en koude vraag is en wat nodig is in de toekomst na alle uitbreidingen en wijzigingen van de bestaande bouw. Uitfasering van een koelmachine met freon en de open koeltorens biedt nieuwe mogelijkheden voor inzet van warmtepompen en droge koelers. Met Waternet heeft een verkenning plaatsgevonden over aansluiting drinkwaterkoeling . Daarnaast is Stadsverwarming beschikbaar in het gebied waar het AVL ligt. Besluitvorming over de nieuwe opzet van koudeopwekkers en mogelijke combinaties met beschikbare infrastructuur uit de omgeving, zal in 2015 plaatsvinden.


19

Miljoenen

2.1.3 Elektriciteit De verbruiksgegevens van elektra zijn voor 2014 aan de hand van interne monitoring en online gegevens van Liander in de 5 jaren grafiek uitgezet. De bijdrage van de warmtekrachtkoppeling installaties (WKK’s) is voor zowel 2013 als 2014 meegenomen. Dit is berekend op grond van interne meteropnames van de draaiuren van de WKK’s . In bijlage 4 staan de verbruiksoverzichten met de bijbehorende kosten in meer detail (tabellen 5 en 8.) Voor de snelle beeldvorming hieronder de grafiek. kWh

WKK kWh

elektriciteit

16

ingekocht kWh

14 12 10 8 6 4 2 2010

2011

2012

2013

2014

jaar

Figuur 3: Het elektriciteitsgebruik van de afgelopen 5 jaar weergegeven in miljoenen kWh. De cijfers zijn, t.a.v. het jaarrapport 2013, gecorrigeerd met de bijdrage aan elektra over 2013 opgewekt door de WKK. Het totale elektra verbruik is verder gedaald met 11% terwijl de cijfers voor ingekochte energie dalen met 20%. De verklaring moet gezocht worden in de verbeterde infrastructuur (project 10KeV) waardoor er minder transportverliezen zijn. Om de continuïteit op belangrijke bedrijfsonderdelen te waarborgen zijn twee noodstroomaggregaten operationeel. Het opgestelde vermogen is 3,2 MW. Maandelijks vinden draaitesten plaats gedurende 1 uur op 80%. Hiervoor is 10.000 liter stookolie verbruikt. 2.1.4 Verlichting Diverse studies uit het vakgebied van verlichting, tonen aan dat op dit punt ook winst te behalen is. Ongeveer 22% van de totale energierekening van ziekenhuizen gaat op aan verlichting (Bron GfK 2004-2006). In 2014 is door studenten van de Amsterdamse hogeschool een pilot uitgevoerd voor overschakeling op LED verlichting . Eerder onderzoek naar mogelijk hergebruik van bestaande verlichtingsarmaturen bracht in kaart met welke aspecten allemaal rekening gehouden moest worden. De diversiteit aan gebruikers en wensen maakte een zorgvuldige voorstudie noodzakelijk. De besluitvorming gaat aan de hand van business case verlichting, die inmiddels is opgesteld. Met uitvoering kan nog in 2015 gestart worden zodra het plan van aanpak ook gereed is.


20

Duizenden

2.1.5 Gas Het ingenomen gas wordt gebruikt voor verhitting van water voor CV (heetwaterketels), luchtbehandeling (stoomketels) en de warmtekracht koppeling . Grafiek 4 laat het verloop over de afgelopen 5 jaar zien. Ten opzichte van vorig jaar een totale stijging van 20%. Het Gasthuis ontvangt gas van het AVL; dit gasverbruik is niet meegenomen in de grafiek Gas. In bijlage 4 tabellen 4 en 7 staan de verbruikscijfers zoals opgenomen uit het interne monitoringssysteem en de kosten zoals opgegeven door IFC In deze rapportage is voor het eerst het verbruik van het nieuwe bouwdeel T (research proefdiervoorzieningen) meegenomen. In 2014 is dit bouwdeel opgeleverd maar door de complexe installaties die zorgen voor de luchtvoorziening in de verschillende compartimenten vraagt het inregelen extra veel tijd. In 2015 zal deze faciliteit geleidelijk aan operationeel worden en kan het oude G- gebouw, waar nu de proefdieren verblijven, worden afgestoten. Tot die tijd zal het brandstofverbruik extra hoog zijn, aangezien beide proefdiervoorzieningen naast elkaar in bedrijf zijn. Bouwdeel T heeft eigen installaties voor heet water en stoomopwekking. m3

stoomketels T verwarming stoomketels K WKK

Gas

3.500 3.000 2.500 2.000 1.500 1.000 500 2010 2011 2012 2013 jaar

2014

Figuur 4: Gasgebruik van de afgelopen 5 jaar weergegeven in duizenden kubieke meter (m3).

2.2

Waterbeheer

Waternet zorgt voor de toelevering van water en is tevens toezichthouder voor beheer waterleidingen en waterkwaliteit. Het water is nodig voor drinkwater, de demiwater voorziening in laboratoria, luchtbevochtiging vanuit het ketelhuis via de stoomketels en koeling van lucht met koeltorens. De verdamping door de koeltorens is met de grafiek water afgebeeld (fig.5). Het ingenomen water dat niet verdampt gaat via drie lozingsputten naar het gemeente riool. Water komt op drie plaatsen het AVL binnen. Uitbreiding van de watervoorziening was noodzakelijk vanwege aansluiting op nieuwe bouwdelen zoals het kantoorgebouw U en het research gebouw T. Dit is een van de redenen dat de grafiek een stijging van bijna 14% laat zien van het totaal geloosde water. Het verbruik in 2014 kwam uit op 66.980m3.


21

Duizenden

m3

berekende lozing verdamping

water

90 80 70 60 50 40 30 20 10 2010

2011

2012

2013

2014

jaar

Figuur 5: Waterlozing en verdamping van de afgelopen 5 jaar, weergegeven in duizenden kubieke meter (m3) 2.2.1 Legionella De koeltorens die voor verdamping zorgen zijn echter ook een bron van legionellagroei. In 2014 is drie keer legionellagroei in een koeltoren aangetroffen. Reiniging met biocide en extra spoelingen met water zijn dan noodzakelijk. Dit is een bijkomende oorzaak van de verhoogde waterlozing in 2014. Naast een beleid om waterverspilling te voorkomen zijn maatregelen ingevoerd die legionellagroei in de waterleidingen moeten voorkomen. Enerzijds is dit een installatie voor koper/zilver ionisatie, anderzijds zijn voor alle afdelingen specifieke spoelprotocollen van kracht. Deze protocollen staan nader omschreven in het legionella beheerprogramma. Alle RI&E’s voor legionella in het drinkwatersysteem zijn in 2014 geactualiseerd. Op basis van de bevindingen is een projectplan opgesteld om tekortkomingen te verhelpen en het beheersysteem te actualiseren en in te voeren volgens de wettelijk criteria die hiervoor gelden. In het hoofdstuk “Gebouwen en Techniek” van het ARBO-jaarverslag 2014 is een aparte paragraaf ‘legionella’ opgenomen waarin deze problematiek meer in detail staat uitgewerkt.

2.3

Afvalwater

Om de kwaliteit van het afvalwater te bewaken zijn door de Omgevingsdienst en Waternet grenzen gesteld aan concentraties en type stoffen die in het afvalwater terecht mogen komen. Ieder kwartaal worden monsters genomen en analyses uitgevoerd als controlemaatregel. In bijlage 4 tabel 9 t/m 12 staan de analyseresultaten. Nieuw is in de serie is het meetpunt bij bouwdeel T. Op één meetpunt zijn in februari verhoogde concentraties zware metalen aangetroffen. Bij een herhalingsmeting op de elementen koper, zink en zilver was de concentratie weer binnen de vastgestelde norm. In mei was ook op een ander meetpunt een iets verhoogde zilverconcentratie; bij herhalingsmetingen bleef de concentratie zilver rond de normwaarde hangen. De twee metingen


22

later in het jaar waren weer binnen de norm op alle meetpunten. De oorzaak van deze verhoogde concentratie wordt gelegd bij het in gebruik zijn van de installatie voor koper-zilver ionisatie ter voorkoming van legionella in het drinkwater.

2.4

Afvalbeheer

In 2014 hebben diverse verhuizingen plaatsgevonden, waarbij oude archieven zijn opgeschoond en is opgeruimd. Dit is terug te zien in de hoeveelheden afgevoerd papier. Tijdens de bouwwerkzaamheden op het voor- en achter terrein is de ruimte om containers te plaatsen voor een gedegen gescheiden afvalinzameling slechts mondjesmaat beschikbaar. De wens om op een centrale plek aparte containers voor plasticafval beschikbaar te hebben blijft voorlopig op het verlanglijstje van logistiek staan. Wel is er vanuit de proefdierfaciliteit een kleine afvalstroom van plastic disposables, die daar verzameld wordt en voor recycling wordt afgevoerd. Voor 2014 was deze stroom 800 kg. Op nog kleinere schaal worden initiatieven ondersteund zoals het apart inzamelen van koffiepads bij de drukst bezochte koffiemachine die in het restaurant staat. 2.4.1 Afvalscheiding, instructie, registratie en opslag Meer dan 20 afvalsoorten zijn door de afvalinzamelaar in 2014 afgevoerd en geregistreerd. Van de 9 meest voorkomende afvalstromen zijn in de figuren 6,7 en 8 de verhoudingen in hoeveelheid en kosten weergegeven. In bijlage 4 zijn alle tabellen over afval terug te vinden met nog een aparte onderverdeling van wat allemaal onder de noemer gevaarlijk chemisch afval valt. (Tabellen 13 t/m 16.) afvalstroom 2014 gewicht versus kosten

100% 90% 80% 60%

Gevaarlijk (Chemisch) afval papier/karton

50%

fixeer/ontwikkelaar/film

40%

apparatuur (WEB)

30%

Swill, keukenafval

20%

Bouw en Sloop afval

70%

10%

Bedding

0% gewicht 788.750 kg

kosten €217.626

Ongesorteerd bedrijfsafval Specifiek Ziekenhuis Afval

Figuur 6: Verdeling in procenten van hoofdafvalstromen in 2014 naar gewicht (kg) en kosten (€) 60% van al het afval valt in de categorie bedrijfsafval. Ten opzichte van vorig jaar is deze niet veel toegenomen (4%). De hoeveelheid papier en karton is wel flink gestegen met 13%. Dit is o.a. het gevolg van digitalisering waardoor delen van het archief opgeruimd konden worden. Ook zijn boeken en dozen afgevoerd na waterschade in de opslag in de kelder in het voorjaar van 2014. Jaarrapport Milieu 2014

23

Richtlijnen over de wijze waarop verschillende afvalsoorten op de afdelingen apart gehouden moeten worden en welke kleur bakken en containers daarvoor beschikbaar zijn, staan omschreven in iProva. In het voorjaar is bij de verpleging in een klinische les opnieuw aandacht besteed aan het volgen van aanwijzingen voor het afvoeren van afval. Voor de medewerkers research zijn er op de website van milieuzorg directe koppelingen naar de afvalwijzer in het Nederlands en het Engels. Op deze manier hebben alle medewerkers van zowel het ziekenhuis, de laboratoria als de ondersteunende diensten de beschikking over de juiste informatie waar het gaat om inzamelmiddelen en waarschuwingssymbolen voor specifieke gevaren en risico’s.

gewicht van afvalstromen 2010-2014

800.000 gevaarlijk afval

700.000

papier/karton

gewicht (kg)

600.000

fixeer/ontwikkelaar/ film apparatuur WEB

500.000 400.000

Swill, keukenafval

300.000

Bouw en Sloop afval Bedding

200.000 100.000

Huishoudelijk afval

0 2010

2011

2012

2013

2014

jaar

Specifiek Ziekenhuis Afval

Figuur 7: Overzicht van hoeveelheden afvalstromen over de afgelopen 5 jaar.

kosten van afvalstromen 2010-2014 250.000 200.000

gevaarlijk afval

kosten (€)

papier/karton

150.000

fixeer/ontwikkelaar/fil m apparatuur WEB

100.000

Swill, keukenafval Bouw en Sloop afval

50.000

Bedding Huishoudelijk afval

0 2010 jaar

2011

2012

2013

2014

Specifiek Ziekenhuis Afval

Figuur 8: Overzicht van kosten van de afvalstromen over de afgelopen 5 jaar


24

Om overzicht te houden op het aantal vaten specifiek ziekenhuisafval per werkplek zijn het aantal vaten per afdeling bijgehouden De figuren 9 en 10 laten het resultaat zien tot en met 2014. Bij de research afdelingen is het aantal vaten dat op een afdeling wekelijks wordt opgehaald erg afhankelijk van de aard van de werkzaamheden. Een trend die intensiever gebruik van deze vaten verraad is wel waarneembaar. De aantallen die vrijkomen in de kliniek is zijn relatief beperkt. Alleen bij de dagbehandeling waar de meeste patiëntgebonden handelingen plaatsvinden zijn veel vaten nodig. Om infectie te voorkomen wordt alle afval dat bij patiëntenprocessen vrijkomt wordt als specifiek ziekenhuisafval afgevoerd.

afvoer specifiek ziekenhuisafval research 1200 a a n t a l v a t e n

1000

2010 2011 2012

800 600

2013 2014

400 200 0

Figuur 9: SZA containers bij de afdelingen van het cluster research over de afgelopen 5 jaar (gegevens logistiek)


25

afvoer SZA DOD; RT; HOD; MOD a a n t a l

3500

v a t e n

1000

2010

3000

2011

2500

2012

2000

2013

1500

2014

500 0

Figuur 10: Afvoer SZA containers bij de afdelingen van de clusters DOD-HOD/MOD en RT (gegevens logistiek)

2.5

Gevaarlijke stoffen

Voor het beheer van gevaarlijke stoffen is in researchlaboratoria de centrale database GROS beschikbaar. Aan deze database is veiligheidsinformatie gekoppeld. Werkzaamheden met stoffen waaraan extra risico’s verbonden zijn, gebeuren in een apart carcinogenen laboratorium. Het betreft hier de zogenaamde kankerverwekkende, mutagene en reprotoxische stoffen. Voor het werken met organismen die vallen onder de biologische agentia zijn laboratoria ingericht met verschillende inperkingsniveau’s . De kans op verontreiniging naar buiten is daardoor zeer klein. Uitgebreide rapportage rondom persoonlijke taakverdeling van beheer en registratie van de verschillende categorieën gevaarlijke stoffen waaronder ook cytostatica is te vinden in het ARBO-jaarverslag 2014.


26

3 Jaarplan 2015-2016 De komende twee jaar staan beheersbare groei, samenwerking en integratie centraal. De volgende onderwerpen maken deel uit van de jaarplanning van milieuzorg.

3.1

Milieubeleid / milieuthermometer Zorg

De herhalingsaudit volgens de milieuthermometer zorg zal in 2015 worden uitgevoerd. Voor alle 17 thema’s blijft goede afstemming en samenwerking met de afdelingen Inkoop en Logistiek, Gebouw beheer, Hotel en de verschillende laboratoria nodig . Om op het zilveren niveau voor certificering te blijven zijn extra projecten benoemd. Met de gemeente Amsterdam zijn vanaf 2014 voortgangsbijeenkomsten gaande met betrekking tot het convenant “Amsterdamse ziekenhuizen werken samen aan goede zorg voor een gezond milieu”. Hieraan neemt het AVL actief deel door zitting te nemen in werkgroepen die kennis uitwisselen en concrete stappen naar verduurzaming benoemen. Om tot een beleid te komen waarin die stappen mogelijk zijn zal vanuit KAM een MVObeleidsdocument opgesteld worden. De opzet van dit document is om richtlijnen te benoemen en het creëren van een breed draagvlak als het gaat om maatschappelijk verantwoorde maatregelen.

3.2

Vergunningsverplichtingen

In de nieuwe omgevingsvergunning van het gehele AVL gebouwencomplex zijn maatregelen opgenomen m.b.t. duurzaamheidsaspecten en monitoring milieugegevens over o.a. energie, afval en waterkwaliteit. Integratie van duurzaamheid in bedrijfsprocessen is een vast onderdeel binnen milieuzorg. Bewaking en het “up to date” houden van documentatie met betrekking tot milieugegevens hoort hier ook bij.

3.3

Extra projecten milieuzorg en KAM

3.3.1 Controles en borging Binnen KAM spelen de volgende aandachtspunten: Evaluatie van de geïntegreerde inspectiemethodiek met de onderwerpen milieu, (brand)veiligheid, gezondheid en straling. Ontwikkeling van een aangepaste werkwijze voor de afdelingen binnen de Servicediensten moet voorkomen dat versnippering optreedt en dubbel werk wordt gedaan. Waar mogelijk, wordt volstaan met één inspectieronde. In 2014 zijn de eerste stappen gezet om een nieuwe RI&E-methodiek in het AVL te introduceren. De planning is om in 2015 met de nieuwe methodiek aan de slag te gaan en de eerste RI&E’s met dit systeem uit te voeren. De reeds gestarte RI&E’s in het cluster DOD zullen nog met de oude methodiek in 2015 afgerond worden. 3.3.2 Energiezorg Structureel overleg vindt plaats met Gebouwbeheer over het opnemen, verwerken en interpreteren van de energiedata. Met de herijkte versie van april 2015 van het document Visie op Techniek zijn de uitgangspunten voor vervanging en onderhoud vastgelegd. De komende jaren vindt uitvoering van deze plannen plaats. 3.3.3 Afval: preventie en scheiding Vanuit Inkoop & Logistiek wordt in samenwerking met KAM aan tijdelijke oplossingen op maat gewerkt. Punten uit het aangepaste plan van aanpak uit 2010 voor afvalpreventie maatregelen en


27

verdere scheiding zijn onderdeel van projecten op korte of langere termijn om initiatieven te stimuleren en draagvlak te geven aan onder andere:  Inzameling van plastics  Inzameling koffiebekers  Hergebruik verpakkingen  Onderzoek naar alternatieve digitale analyse methodes om gebruik milieuschadelijke stoffen terug te dringen 3.3.4 Gevaarlijke stoffenregistratie Eind 2014 is het project gestart om de gevaarlijke stoffen die in de kliniek gebruikt worden verder in kaart te brengen met een nieuw dataprogramma. De planning is om dit project eind 2015 af te sluiten. Het herschrijven van het beleidsstuk “omgaan met gevaarlijke stoffen” moet in 2015 worden opgestart. 3.3.5 Legionella beheersplan In verband met frequente Legionellabesmettingen in de koeltorens heeft het AVL besloten de koeltoren vervroegd te vervangen waarbij wordt overgegaan naar een andere techniek van koelen die geen risico op legionellabacterievorming met zich meebrengt. In 2014 zijn alle RI&E’s voor legionella in het drinkwater geactualiseerd. Op basis van de bevindingen aan het interne waterleidingsysteem is een projectplan opgesteld met maatregelen om gesignaleerde tekortkomingen te verhelpen. In de loop van 2015 moeten de maatregelen geïmplementeerd zijn. 3.3.6 Mobiliteit Mobiliteit blijft voor het AVL en de partners van het MCS een belangrijk aspect van de bedrijfsvoering. In 2014 is het nieuwe parkeergebouw in gebruik genomen. De parkeerdruk neemt intussen zodanig toe dat deze voorziening waarschijnlijk niet afdoende is voor de nabije toekomst. In 2015 wordt gekeken naar een betere balans tussen parkeerrechten en het gebruik van alternatieve vervoersmiddelen voor woon-werk. Gepland wordt om in 2015 / begin 2016 een mobiliteitsplan op te stellen voor het AVL, rekening houdend met de besluitvorming vanuit het MCS betreffende parkeren. In 2015 zal de voorziening voor het parkeren van fietsen op het AVL terrein geheel worden herzien. 3.3.7 E-learning Het opzetten en uitwerken van geschikte leer-modules die zijn in te zetten via E-learning blijft een vast programmaonderdeel van KAM. Op de reeds ontwikkelde module algemene veiligheid zijn meer specifieke modules over chemische en biologische veiligheid in de maak. Hierin zijn onderdelen over afvalstromen meegenomen . Voor beheersing van milieuaspecten, zoals energie en materiaalbesparing zullen mogelijkheden onderzocht worden in de vorm van tips en trucs voor alle medewerkers. 3.3.8 Duurzaam inkopen / duurzaam ondernemen Duurzaam inkopen is een essentieel onderdeel van de milieuthermometer. Gedurende de komende jaren wordt duurzaam inkopen steeds verder in de kernprocessen verankerd. Daarnaast worden de medewerkers van de verschillende afdelingen gestimuleerd om mee te denken aan verbeterslagen. Jaarrapport Milieu 2014

28

Met het vaststellen van performance indicatoren op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen zal in de komende twee jaar de beleidslijn van MVO meer vorm krijgen. Dit maakt onderdeel uit van het meerjarenbeleidsplan.


29

Bijlage 1 Gebruikte afkortingen ADR a.c. AEB AKL AVL BARIM BES BRE BREEAM DOD EOX GB GfK GHS GGO HR HOD I&L IFC KAM kWh m3 OD PGS MOD MPZ MVO NKI-AVL SBE RI&E RT SD SZA TBV VOX Wabo WEB WKK Wm

Accord européen relatief au transport international des marchandises Dangereux par Route Afvalwatercoëfficiënt Afval Energie Bedrijf Amsterdam Algemeen Klinisch Laboratorium Antoni van Leeuwenhoek (Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis, Nederlands Kanker Instituut, Van Leeuwenhoek Kliniek) Besluit Algemene Regels Inrichtingen Milieubeheer (Activiteitenbesluit) Bodem Energie Systeem Building Research Establisment Bre Environmental Assesment Method Diagnostische Oncologische Disciplines Extraheerbare organische halogenen Gebouwbeheer Gesellschaft für Konsumforschung Global Harmonised System Genetisch Gemodificeerde Organismen Human Resources Heelkundig Oncologische Disciplines Inkoop en Logistiek Informatievoorziening, Financiën & Control Kwaliteit Arbo en Milieu kilowattuur kubieke meter = 1000 liter Omgevingsdienst Noordzeekanaal Gebied Publicatiereeks Gevaarlijke Stoffen Medisch Oncologische Disciplines Milieu Platform Zorgsector Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen Stichting Het Nederlands Kanker Instituut- Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis Stralingsbeschermingseenheid Risico-Inventarisatie en Evaluatie Radiotherapie Servicediensten Specifiek Ziekenhuisafval Taken, Bevoegdheden, Verantwoordelijkheden Vluchtige Organische halogenen Wet Algemene bepalingen omgevingsrecht Wit en bruingoed Warmte Kracht Koppeling installatie Wet Milieubeheer


30

Bijlage 2 Certificaat Milieuthermometer Zorg


31

Bijlage 3 Uit de milieubarometer kengetallen

2004

2012

2013

2014

Elektriciteit Percentage nacht- of dalverbruik elektriciteit

%

33,5

44,4

38,5

34,6

Elektriciteitsverbruik per medewerker

kWh/fte

5.948

7.494

6.739

5.578

240

182

165

126

1.104

1.512

1.283

1.359

44,6

36,6

31,4

30,8

196.680

252.358

199.904

182.955

34,8

32,3

33,4

36,0

VE/m

0,0223

0,0150

0,0151

0,0150

kg/fte

251

333

363

375

Elektriciteitsverbruik per vloeroppervlak

kWh/m

2

Brandstoffen Brandstof voor verwarming per medewerker Brandstof voor verwarming per vloeroppervlak

3

m gas eq./fte 3

m gas eq./m

2

Gebouwgebonden energie Gebouwgebonden energieverbruik

GJ

Water & afvalwater Drinkwaterverbruik per medewerker 3

VE per m waterinkoop (afvalwatercoëfficient)

3

m /fte 3

Afval Afval per medewerker Percentage gevaarlijk afval

%

16,3

16,8

16,0

16,0

Gevaarlijk afval per medewerker

kg/fte

40,9

55,9

57,9

60,1

Afvalscheiding

%

25,2

23,9

28,6

34,5

Percentage ongesorteerd bedrijfsafval

%

72,9

70,5

62,6

59,6

Ongesorteerd afval per medewerker

kg/fte

187

253

259

246

Gesorteerd afval per medewerker

kg/fte

63,3

79,6

104

129

Papierafval per medewerker

kg/fte

17,5

19,2

21,8

49,5

Percentage papierafval

%

6,98

5,78

6,02

13,2

220

183

143

114

CO2 en Compensatie Gebouwgebonden CO2 emissie per vloeroppervlak

kg CO 2 /m

2

Kosten Totale milieukosten per medewerker

€/fte

871

1.476

1.366

1.211

Totale milieukosten als percentage van de omzet

%

1,55

1,24

1,05

0,922

Prijs van een ingekochte kWh

€/kWh

0,0782

0,106

0,113

0,105

Brandstofkosten per vloeroppervlak

€/m2

13,5

12,9

14,1

13,6

Prijs van een m gas

€/m3

0,200

0,269

0,364

0,387

Waterkosten per vloeroppervlak

€/m2

1,88

1,18

1,22

1,39

€/m3

1,33

1,51

1,50

1,70

3

3

Prijs van een m drinkwater Prijs van een vervuilingseenheid

€/VE

54,0

0

0

0

Afvalkosten per vloeroppervlak

€/m2

3,88

2,40

2,53

2,34

Afvalkosten als percentage van de omzet

%

0,171

0,0831

0,0791

0,0788

Prijs van een kg afval

€/kg

0,382

0,297

0,285

0,276

Prijs van een kg ongesorteerd bedrijfsafval

€/kg

0,181

0,136

0,126

0,130

eenheden/fte

64,1

79,4

76,8

0

m /fte

24,7

41,3

40,9

44,2

kg/fte

-

16,0

13,6

4,86

Bedrijfsvoering Eenheden per medewerker Vloeroppervlak per medewerker

2

Kantoorpapier Papierinkoop per medewerker

Tabel 2: Milieubarometer 2011-2013: De milieuaspecten van het AVL: energie, water, afval en de kosten zijn berekend ten opzichte van gebouwinhoud of werknemer. Ter vergelijking is het beginjaar 2004 meegenomen


32

CO2 footprint

2013

2014

Milieugegeven Elektriciteit Ingekochte elektriciteit

11.114.389

kWh

CO2equivalent

CO2-parameter

0,526

kg CO2 / kWh

Subtotaal

Milieugegeven

5.846

ton CO2

5.846

ton CO2

4.478

ton CO2

0

ton CO2

1.241

ton CO2

8.791.283

kWh

CO2equivalent

CO2-parameter

0,526

kg CO2 / kWh

Subtotaal

4.624

ton CO2

4.624

ton CO2

5.037

ton CO2

0

ton CO2

Brandstof & warmte Aardgas voor verwarming Aardgas voor productie Aardgas voor WKK Diesel voor verwarming

2.453.726

680.269 19.125

m3

m3 liter

1,83

kg CO2 / m3

1,83

kg CO2 / m3

3,13

kg CO2 / liter

Subtotaal

59,9

ton CO2

5.779

ton CO2

19,8

ton CO2

2.760.027

509.342 10.000

m3

m3 liter

1,83

kg CO2 / m3

1,83

kg CO2 / m3

930

ton CO2

3,13

kg CO2 / liter

31,3

ton CO2

5.998

ton CO2

Subtotaal

Water & afvalwater Drinkwater Afvalwater

66.393 1.004

m3 VE

0,298

kg CO2 / m3

39,9

kg CO2 / VE

75.678

VE

0,298

kg CO2 / m3

22,6

ton CO2

39,9

kg CO2 / VE

45,2

ton CO2

67,8

ton CO2

12,4

ton CO2

40,0

ton CO2

59,8

ton CO2

32,6

ton CO2

Subtotaal

32,6

ton CO2

Subtotaal

12,4

ton CO2

Totaal

11.718

ton CO2

Totaal

10.702

ton CO2

Compensatie Netto CO2uitstoot

0

ton CO2

0

11.718

ton CO2

Compensatie Netto CO2uitstoot

ton CO2 ton CO2

Subtotaal

1.135

m3

Subtotaal

Kantoorpapier Papier zonder milieukeurmerk 27.023

kg

1,21

kg CO2 / kg

10.225

kg

1,21

kg CO2 / kg

Totaal

10.702

Tabel 3: Berekening van de CO 2 footprint Ter vergelijking is het jaar 2013 meegenomen


33

Bijlage 4 Milieugegevens Energie Elektriciteit ingekocht

kWh

WKK

kWh

Noodstroom

kWh

Totaal

kWh

t.o.v. vorige jaar

2010

2011

2012

2013

2014

15.377.281

14.842.009

14.523.960

11.153.942

8.919.905

-

11.021

20.202

2.268.997

2.933.600

45.000

44.956

15.422.281

14.897.986

14.544.162

11.167.065

11.853.505

-3,5%

-3,4%

-2,4%

-7,7%

-11,7%

Tabel 4: Overzicht van het gebruik van elektriciteit van de afgelopen 5 jaar: ingekochte kWh is hier gecorrigeerd voor verbruik O-gebouw(erbij) en gasthuis( eraf) 5 Aardgas verwarming stoomketels K WKK stoomketels T Totaal

2010

2011

2013

2012

2014 873.260

m3 1.363.989

877.639

580.545

1.022.931

961.954

692.643

911.869

946.949

8.104

579.039

1.033.467

680.269

2.334.047 -17,0%

2.149.321 -7,9%

2.525.881 17,5%

1.074.660

m3 m3

3.184.528

m3

t.o.v. vorige jaar

821.520 415.088

2.650.149 4,9%

20,2%

Tabel 5: Overzicht van het gebruik van gas van de afgelopen 5 jaar: dit is gebruik door WKK, heetwater en stoomketels. In de onderste regel het % ten opzichte van het vorige jaar 6.

Water Water inname C-Noord

2010

2011

2013

2012

2014

m3

inname ketelhuis

m3

inname T

m3

levering Gasthuis

m3

inname Ogebouw Watergebruik

m3

16.027

14.571

17.034

13.944

14.638

47.202

47.553

47.031

52.980

55.018 11.601

959

994

803

528

704

891

542

63.161 4,2%

61.672 -2,4%

63.262 2,6%

66.396 5,0%

80.553 21,3%

7.578

7.695

10.596

9.007

13.573

55.583

53.977

52.666

57.389

66.980

m3

t.o.v. vorige jaar verdamping

m3

berekende lozing

m3

Tabel 6: Overzicht van het gebruik en de verdamping van water van de afgelopen 5 jaar: In de rij ‘t.o.v. vorig jaar’ is het % ten opzichte van het vorige jaar, zie figuur 5 7

5

Bron: GB/IFC, zie figuur 3 Bron: GB, zie figuur 4, dit totaal verbruik is niet gelijk aan het verbruik zoals dat staat genoteerd in tabel 7. vanwege correcties gasthuis en toevoegen aandeel bouwdeel T vanaf 2014. 6

7

GB en IFC doorberekeningen


34

Kostenoverzicht energie en water: 2014 versus 2013 Elektra Totaal Gas Totaal Water Totaal

realisatie 2013 in € 1.255.799 in € 1.141.667 in € 99.334

realisatie 2014 in € 927.464 in € 1.266.403 in € 128.773

verschil 2014/2013 in € 344.587 in € -124.736 in € -29.439

verbruik 2013 in Kwh 11.114.389 in m3 3.133.995 in m3 66.393

verbruik 2014 in Kwh 8.868.211 in m3 3.268.369 in m3 75.678

verschil 2014/2013 in Kwh 2.323.114 in m3 -134.374 in m3 -9.285

Tabel 7: Overzicht van de kosten en het verbruik van elektra, gas en water in 2013 en 2014 (bron IFC)

Warmte Koude opslag, Bodem Energie Systeem (BES) m³ laden

Uit If rapportages

vergund ontwerp nov 2003 t/m sept 2004 okt 2004 t/m sept 2005 okt 2005 t/m sept 2006 okt 2006 t/m sept 2007 okt 2007 t/m/ sept 2008 okt 2008 t/m sept 2009 okt 2009 t/m sept 2010 okt 2010 t/m sept 2011 okt 2011 t/m sept 2012 Uit jaaropgave BES jan t/m dec

m³ ontladen

84.000 560.000

840.000 560.000

174.750 191.340 259.470 35.980 102.500 205.510 223.180 209.930 100.180

350.420 192.410 275.060 152.550 184.660 242.920 248.560 231.730 304.000

MWh laden = aan de bodem toegevoegde koude (warmte levering)

-

MWh ontladen (koude levering) = aan de bodem toegevoegde warmte

3.600

3.000

1.057 1.697 2.461 356 1.021 2.178 2.062 1.864 1.009

1.207 1.807 2.424 1.136 1.655 1.773 1.944 2.033 2.083

MWh laden

MWh ontladen

1.092 1.830 785

2.208 2.296 2.718

2012 2013 2014

Tabel 8 : gegevens van aan de bodem onttrokken en geïnfiltreerd water


35

Afvalwater meetput NEDAM 0401 Bouwdelen: G (proefdierhuis); H(SD,Res); K (Ketelhuis) Rapportnummer Datum

11680 11841* 11877 12008 12154 07-02-14 06-05-14 21-05-14 07-08-14 05-11-14

norm chroom (Cr)

µg/l

< 5,0

< 5,0

< 5,0

< 5,0

koper (Cu)

µg/l

310

330

240

140

lood (Pb)

µg/l

< 5,0

< 5,0

< 5,0

< 5,0

nikkel (Ni)

µg/l

< 5,0

< 5,0

< 5,0

< 5,0

µg/l

120

33

51

37

zink (Zn) som zware metalen

1000 µg/l

µg/l

430

363

291

177

kwik (Hg)

1,0 µg/l

µg/l

< 0,10

< 0,10

< 0,10

< 0,10

zilver (Ag)

100 µg/l

µg/l

37

110

68

< 1,0

benzeen

µg/l

< 0,20

< 0,20

< 0,20

< 0,20

tolueen

µg/l

< 0,20

0,93

< 0,20

< 0,20

ethylbenzeen

µg/l

< 0,20

< 0,20

< 0,20

< 10,20

orthoxyleen

µg/l

< 0,20

< 0,20

< 0,20

< 0,20

meta- en paraxyleen

µg/l

0,72

< 0,20

6,3

< 0,20

µg/l

0,72

< 0,40

6,3

< 0,40

µg/l

< 1,0

< 1,0

6,3

< 1,0

naftaleen

µg/l

< 0,20

0,38

< 0,20

< 0,20

dichloormethaan

µg/l

< 0,10

< 0,10

< 0,10

< 0,10

trichloormethaan

µg/l

0,81

8,7

0,5

< 0,10

trichlooretheen

µg/l

< 0,10

< 0,10

< 0,10

< 0,10

tetrachlooretheen

µg/l

< 0,10

< 0,10

< 0,10

< 0,10

1,2-dichloorethaan

µg/l

< 0,10

< 0,10

< 0,10

< 0,10

1,1,1-trichloorethaan

µg/l

< 0,10

< 0,10

< 0,10

< 0,10


µg/l

< 0,10

< 0,10

< 0,10

< 0,10

trans 1,2-dichlooretheen

µg/l

< 0,10

< 0,10

< 0,10

< 0,10

1,2-dichloorethenen (som)

µg/l

< 0,20

< 0,20

< 0,20

< 0,20

xylenen (som) BTEX (som)

100 µg/l

94

chloorkoolwaterstoffen (som)

10 µg/l

µg/l

< 1,1

8,7

< 1,1

< 1,1

EOX

100 µg/l

µg/l

< 0,1

< 0,1

< 0,1

< 0,1

Tabel 9: Overzichttabel NEDAM0401 van de steekbemonstering in 2014. *Resultaten extra meting vanwege verhoogde meetwaardes


36

Meetput 0402 Bouwdelen: B (res); C(pathologie,radiologie, Res, SD) D (Radiotherapie) Rapportnummer

11680

Datum

11723*

. 11841

12008

12154

07-02-14 28-02-14 06-05-14 07-08-14 05-11-14 norm

chroom (Cr)

µg/l

6,2

koper (Cu)

µg/l

1300

nikkel (Ni)

µg/l

lood (Pb) zink (Zn)

< 5,0

< 5,0

< 5,0

380

330

170

6,6

6,8

< 5,0

< 5,0

µg/l

< 5,0

< 5,0

8,1

< 5,0

µg/l

550 1862,8

100

98

55

486,6

436,1

225

< 0,10

< 0,10

< 0,10

100

86

32

380

79

som zware metalen

1000 µg/l

µg/l

kwik (Hg)

1,0 µg/l

µg/l

0,15

zilver (Ag)

100 µg/l

µg/l

260

barium (Ba)

500 µg/l

µg/l

93

28

40

27

benzeen

µg/l

< 0,20

< 0,20

< 0,20

< 0,20

tolueen

µg/l

4,1

9,7

2,2

0,45

ethylbenzeen

µg/l

0,80

0,28

0,63

0,24

orthoxyleen

µg/l

0,60

0,41

1

< 0,20

meta- en paraxyleen

µg/l

4,3

2,6

3,1

0,45

xylenen (som)

µg/l

4,9

3

4,2

0,45

µg/l

9,8

13

6,9

1,1

naftaleen

µg/l

< 0,20

< 0,20

< 0,20

< 0,20

dichloormethaan

µg/l

< 0,10

0,86

0,17

0,14

trichloormethaan

µg/l

2,4

16

0,85

2,0

tetrachloormethaan

µg/l

< 0,10

< 0,10

< 0,10

< 0,10

trichlooretheen

µg/l

< 0,10

< 0,10

< 0,10

< 0,10

tetrachlooretheen

µg/l

< 0,10

< 0,10

< 0,10

< 0,10

1,2-dichloorethaan

µg/l

< 0,10

3,1

< 0,10

< 0,10


µg/l

< 0,10

< 0,10

< 0,10

< 0,10


µg/l

< 0,10

< 0,10

< 0,10

< 0,10


µg/l

< 0,10

< 0,10

< 0,10

< 0,10

1,2-dichloorethenen (som) chloorkoolwaterstoffen (som)

µg/l

< 0,20

< 0,20

< 0,20

< 0,20

10 µg/l

µg/l

2,4

20

< 1,1

2,1

EOX

100 µg/l

µg/l

< 0,1

< 0,1

< 0,1

< 0,1

BTEX (som)

100 µg/l

87

Tabel 10: Overzichttabel NEDAM0402 van de steekbemonstering in 2014. *Resultaten tweede meting vanwege hoge meetwaarden eerste meting


37

meetput NEDAM 0403 Bouwdelen: A (kliniek); S (binnenstraat) Rapportnummer Datum

11841

12008

12154

06-05-14

07-08-14

05-11-14

norm chroom (Cr)

µg/l

< 5,0

< 5,0

< 5,0

koper (Cu)

µg/l

420

310

490

nikkel (Ni)

µg/l

9,1

< 5,0

< 5,0

lood (Pb)

µg/l

14

< 5,0

< 5,0

zink (Zn)

µg/l

180

50

120

som zware metalen

1000 µg/l µg/l

623,1

360

610

kwik (Hg)

1,0 µg/l

µg/l

< 0,10

< 0,10

0,24

benzeen

µg/l

< 0,20

< 0,20

< 0,20

tolueen

µg/l

< 0,20

< 0,20

< 0,20

ethylbenzeen

µg/l

< 0,20

< 0,20

< 0,20

orthoxyleen

µg/l

< 0,20

< 0,20

< 0,20

meta- en paraxyleen

µg/l

< 0,20

< 0,20

< 0,20

xylenen (som)

µg/l

< 0,40

< 0,40

< 0,40

µg/l

< 1,0

< 1,0

< 1,0

naftaleen

µg/l

< 0,20

< 0,20

< 0,20

dichloormethaan

µg/l

< 0,10

< 0,10

< 0,10

trichloormethaan

µg/l

0,22

0,19

0,41

tetrachloormethaan

µg/l

< 0,10

< 0,10

< 0,10

trichlooretheen

µg/l

< 0,10

< 0,10

< 0,10

tetrachlooretheen

µg/l

< 0,10

< 0,10

< 0,10

1,2-dichloorethaan

µg/l

< 0,10

< 0,10

< 0,10


µg/l

< 0,10

< 0,10

< 0,10


µg/l

< 0,10

< 0,10

< 0,10


µg/l

< 0,10

< 0,10

< 0,10


µg/l

< 0,20

< 0,20

< 0,20

BTEX (som)

100 µg/l


10 µg/l

µg/l

< 1,1

< 1,1

< 1,1

EOX

100 µg/l

µg/l

< 0,1

< 0,1

< 0,1

Tabel 11: Overzichttabel NEDAM0403 van de steekbemonstering in 2014.


38

meetput: T Bouwdeel T Rapportnummer

11680A

11841A

12008A

12154A

datum

07-02-14

06-05-14

06-05-14

05-11-14

norm chroom (Cr)

ug/l

< 5,0

< 5,0

< 5,0

<5,0

koper (Cu)

ug/l

95

94

94

200

nikkel (Ni)

ug/l

< 5,0

< 5,0

< 5,0

< 5,0

lood (Pb)

ug/l

160

< 5,0

< 5,0

< 5,0

zink (Zn)

ug/l

< 10

57

< 10

94

151

200

1000

ug/l

< 10 255

kwik (Hg)

10

ug/l

< 0,10

< 0,10

< 0,10

< 0,10

zilver (Ag)

100

ug/l

< 1,0

< 1,0

< 1,0

< 1,0

barium (Ba)

500

som zware metalen

ug/l

< 10

10

< 10

13

benzeen

ug/l

< 0,20

< 0,20

< 0,20

< 0,20

tolueen

ug/l

< 0,20

< 0,20

< 0,20

< 0,20

ethylbenzeen

ug/l

< 0,20

< 0,20

< 0,20

< 0,20

orthoxyleen

ug/l

< 0,20

< 0,20

< 0,20

< 0,20

meta- en paraxyleen

ug/l

< 0,20

< 0,20

< 0,20

< 0,20

xylenen (som)

ug/l

< 0,40

< 0,40

< 0,40

< 0,40

ug/l

< 1,0

< 1,0

< 1,0

< 1,0

naftaleen

ug/l

< 0,20

< 0,20

< 0,20

< 0,20

dichloormethaan

ug/l

< 0,10

< 0,10

< 0,10

< 0,10

trichloormethaan

ug/l

< 0,10

< 0,10

< 0,10

< 0,10

tetrachloormethaan

ug/l

< 0,10

< 0,10

< 0,10

< 0,10

trichlooretheen

ug/l

< 0,10

< 0,10

< 0,10

< 0,10

tetrachlooretheen

ug/l

< 0,10

< 0,10

< 0,10

< 0,10

1,2-dichloorethaan

ug/l

< 0,10

< 0,10

< 0,10

< 0,10


ug/l

< 0,10

< 0,10

< 0,10

< 0,10


ug/l

< 0,10

< 0,10

< 0,10

< 0,10


ug/l

< 0,10

< 0,10

< 0,10

< 0,10


ug/l

< 0,20

< 0,20

< 0,20

< 0,20

BTEX (som)

100


10

ug/l

< 1,1

< 1,1

< 1,1

< 1,1

EOX

100

ug/l

< 0,1

< 0,1

< 0,1

< 0,1

Tabel 12: Overzichtstabel meetput bij het nieuwe bouwdeel T van de steekbemonstering in 2014


39

Afval Afvalstromen 2014 Specifiek Ziekenhuis Afval Ongesorteerd bedrijfsafval Bedding Bouw en Sloop afval Swill, keukenafval apparatuur (WEB) fixeer/ontwikkelaar/film papier/karton Gevaarlijk (Chemisch) afval Totaal afval

gewicht 788.750 kg

% gewicht

kosten €217.626

% kosten

€/kg

104.105

13%

115.951

53%

1,11

469.930

60%

61.189

28%

0,13

37.160 46.640 2.400 2.100 1.716 104.133 20.566

5% 6% 0% 0% 0% 13% 3%

7.563 13.614 1.461 1.124 1.016 1.379 14.330

3% 6% 1% 1% 0% 1% 7%

0,20 0,29 0,61 0,54 0,59 0,01 0,70

788.750

217.626

Tabel 13: Het gewicht en de kosten van alle afvalstromen die zijn afgevoerd in 2014. Zie ook tabel 15 voor verdere uitsplitsing apparatuur, fixeer/ontwikkelaar en chemisch afval. Bron gewichten: ICOVA, Logistiek en Remondis. Bron kosten: IFC en ICOVA. Zie figuur 6. Afvalstromen (kg) Specifiek Ziekenhuis Afval Huishoudelijk afval Bedding Bouw en Sloop afval Swill, keukenafval apparatuur WEB fixeer/ontwikkelaar/film papier/karton gevaarlijk afval Totaal afval (kg)

2010

2011

2012

2013

2014

verschil 2014/2013

77.140

85.680

85.340

92.485

104.105

13%

410.540 51.780 4.820 10.000 2.200 3.928 39.392 17.674 617.474

441.865 51.300 34.090 3.150 4.046 2.154 42.433 17.014 681.732

454.965 50.530 35.720 4.950 3.611 2.843 37.293 20.164 695.416

450.630 42.740 63.540 2.340 2.635 1.619 43.340 20.884 720.213

469.930 37.160 46.640 2.400 2.100 1.716 104.133 20.566 788.750

4% -13% -27% 3% -20% 6% 140% -2% 10%

Tabel 14: De hoeveelheid (kg) afgevoerd afval, tijdens de afgelopen 5 jaren Bron: ICOVA, Logistiek, en Remondis 2010 2011 2012 2013 2014 verschil Afvalkosten (€) 2014/2013 Specifiek Ziekenhuis Afval Huishoudelijk afval Bedding Bouw en Sloop afval Swill, keukenafval apparatuur WEB fixeer/ontwikkelaar/film papier/karton gevaarlijk afval Totaal afvalkosten

104.927

108.812

103.999

104.316

115.951

11%

66.331 7.972 948 2.588 540 2.250 3.240 12.460 217.626

63.031 7.563 9.414 1.548 607 1.115 1.379 17.014 210.483

61.754 6.408 6.377 2.368 215 1.475 1.379 20.164 204.139

56.801 4.914 9.414 1.462 395 1.619 7.000 20.884 206.805

61.189 7.563 13.614 1.461 1.124 1.016 1.379 14.330 217.626

8% 54% 45% 0% 185% -37% -80% -31% 5%

Tabel 15: De kosten van het afgevoerd afval de afgelopen 4 jaar. In de laatste kolom het % ten opzichte van 2012, verdeeld in de hoofdafvalstromen. Bron: ICOVA.


40

Gevaarlijk (chemisch)afval (kg) afgewerkte olie. anorganische logen anorganische zuren batterijen < 1 kg gasontladingslampen ongesort. hal. arm oplosmiddelen laagcal. cosmetica en medicijn afval halogeen rijke vloeistoffen koelvloeistof laboratorium afval KCA lood /nikkel/cadmiumaccu's Totaal gevaarlijk afval

Wit en bruingoed (kg) koelkast (aantal*30kg) televisies ict apparatuur gegevensdragers (floppydiscs) professionele (koel)apparatuur WEB totaal

Fixeer/ontwikkelaar/film (liters) fixeer (tank) fixeer ontwikkelaar (tank) ontwikkelaar films totaal fix/ontw/film zilveropbrengst

2010

2011

2012

2013

2014

2014 euro

139

33 4 59 119 392 16.081 81 500

304,00

20 216 394 15.880 555 320

21,00 75,00 197,00 6.461,39 338,55 489,62

3.053 81 67 17.647

1.988 73 117 17.014

524 299 42 189 319 14.925 58 888 984 1.600 96 240 20.164

460

2.115

413 12 398 155 96 12.457 14 1.291

2.424 31 1.160 20.884

2.108 404 209 20.566

5.859,00 574,00 10,00 14.330

2010

2011

2012

2013

300

1.425 6 2.180

870

60

93

2.000

520 94 491

1.191 574

1.140 900

207 824

2.300

2.941 4.046

0 3.611

2.635

2.100

1.124

2010

2011

2012

2013

2014

euro

2.439 39 1.417 33

1.338 29 723 40 24 2.154

1.499

886

954

553

1.068

733

710 45 7 1.716 844

376 36 50 1.016

20 202 11.970

3.928 1722

276 2.843

1.619 645

euro

Tabel 16: Overzicht onderverdeling van de afvalstromen chemisch afval, WEB, en fixeer/ontwikkelaar.


41

Jaarrapport Milieu 2014

Recommend Documents