Jaaroverzicht 2015 Flanders’ Maritime Cluster
ACTIVITEITEN I 4 PROJECTEN I 8 BESTUUR I 18 COMMUNICATIE I 20 LEDEN I 22
PG 4 I ACTIVITEITEN
ACTIVITEITEN Workshop AquaValue I 27.01 In kader van het project AquaValue werd een selecte groep experten en vertegenwoordigers van stakeholderorganisaties uitgenodigd voor een klankbordgroep voor Werkpakket 1. Met hun feedback werd de basis gelegd voor de roadmap geïntegreerde aquacultuur voor Vlaanderen.
Deelnemers: 52
Nieuwjaarsreceptie I 03.02 De nieuwjaarsreceptie werd georganiseerd in het ontmoetingscentrum van de Haven van Gent. Tijdens de nieuwjaarsreceptie presenteerde dhr. Frank Verschraegen het iLand verhaal over de ontwikkeling van het energieatol voor onze Vlaamse kust. Tevens vertelde dhr. Jan Mees, directeur van het VLIZ, meer over mariene wetenschap ten dienste van blauwe groei. Deelnemers: 74
Infosessie project poedercoatings offshore ism CoRI I 15.02 Tijdens deze infosessie stelde CoRI zijn concreet Europees CORNET projectvoorstel voor met als titel ‘Improved Powder Coatings for Offshore Constructions’ (IPOC). CoRI zocht bedrijven die wilden deel uitmaken van de gebruikerscommissie. Een groot deel van de aanwezigen zijn reeds actief in de coatingssector. Deelnemers: 17
ACTIVITEITEN I PG 5
Persmoment Laminaria I 28.05 Op dit event werden in primeur de conclusies van het innovatieproject en de tussentijdse resultaten van de sea trials voor de kust van Oostende bekend gemaakt. Bovendien werden de toekomstplannen toegelicht voor de verdere uitbouw van deze unieke technologie. Dit event werd georganiseerd ism GreenBridge, Multitech & Powerlink. Deelnemers: 85
Themanamiddag Polymeren in Maritieme Toepassingen I 04.06 Deze themanamiddag was een gezamenlijke organisatie van Flanders’ PlasticVision, Flanders’ Maritime Cluster en Polymer Maritime Development die doorging in het VDAB gebouw te Zeebrugge. Samen met beide sectoren introduceerden de sprekers diverse opportuniteiten voor de kunststofverwerkende industrie binnen de maritieme sector. Deelnemers: 82
Internationaal seminarie voor aquacultuur en zeewierkweek I 02.07 Flanders’ Maritime Cluster stelde op het Energetic Algae seminarie de state-of-the-art voor van zeewier en geïntegreerde aquacultuur en schetste de business opportuniteiten die deze zouden kunnen bieden voor de Vlaamse bedrijven uit de (agro)voedingssector en de maritieme sector. Deelnemers: 91
PG 6 I ACTIVITEITEN
Stand AquaValue Havendag I 22.09 Flanders’ Maritime Cluster plaatste ism met eCoast een uitgebreide stand omtrent het project AquaValue op de havendag te Oostende. Het publiek werd geïnformeerd over de historiek, huidige staat en vervolgtrajecten voor aquacultuur in Vlaanderen. Meer dan 500 bezoekers passeerden de stand tijdens de havendag te Oostende alsook bevoegd minister Weyts. Bezoekers: +500
Supply & Demand Opportunities Offshore Wind I 15.10 Bijna 100 bedrijven actief in de maritieme en mariene sector verzamelden op 15 oktober in GreenBridge in Oostende. Meer dan 30 bedrijven kregen de gelegenheid om voor het talrijke aanwezige publiek hun beste ‘pitch’ ooit te brengen. Deelnemers: 144
Klimaatverandering I 12.11 Het event klimaatsverandering legde de focus op de kustverdediging. Dit zeer actueel maritiem thema werd aangekaart door diverse sprekers waaronder internationaal spreker Dhr. Todd Bridges van de US Army Corps of Engineers. Een panelgesprek met belangrijke actoren sloot de zitting af. Deelnemers: 74
ACTIVITEITEN I PG 7
Cijfers “Meer dan 1400 personen namen deel aan activiteiten sinds 2012” “Meer dan 650 bedrijven werden vertegenwoordigd tijdens activiteiten van de cluster” “In elk van de vier Vlaamse havens werden in de laatste twee jaar activiteiten georganiseerd” “In 2015 namen meer dan 600 personen deel aan Flanders’ Maritime Cluster activiteiten”
PG 8 I PROJECTEN
PROJECTEN Energetic Algae Het Energetic Algae project mikt op een reductie van de CO2-uitstoot en een afname van de Noord West Europese afhankelijkheid van niet-duurzame energiebronnen door een versnelling van de duurzame algentechnologieontwikkeling. Dit vanaf de pilootfase tot aan de commercialisatie en beholpen door een bundeling van knowhow, proceskennis, financiële en politieke steun. Het project omvat drie werkpakketten: • De creatie van een Noord West Europees netwerk van piloot- en demonstratie sites omtrent algen en zeewier en het verzamelen van technisch economische informatie over deze pilots; • Onderzoek naar de economische valorisatie van algen, rekening houdend met technologische factoren, ruimtelijke planning, wetgeving en levenscyclusanalyse. • Ontwikkelen van een beslissingstool voor bedrijven, overheden en investeerders. Enalgae ontving financiële steun van het Europees fonds voor regionale ontwikkeling via het Interreg IV B Noord West Europa programma. De Vlaamse partners UGent en FMC ontvingen daarnaast steun van Vlaanderen en van de provincie West-Vlaanderen. Afsluiting project FMC beëindigde in september de inspanningen voor het project na de slotconferentie van het project die doorging te Brussel. We kunnen concluderen dat door de deelname van FMC aan het project belangrijke stappen zijn gezet omtrent het identificeren van het potentieel van zeewierkweek in de Noordzee, en het opzetten van een Vlaamse waardeketen hiervoor. Microen macroalgen staan nu volop op de agenda in het aquacultuurnetwerk van Vlaamse bedrijven.
Wij hopen dan ook dat zeewier een plaats krijgt in vervolgtrajecten die opgezet zullen worden. Internationaal Seminarie Zeewier & Geïntegreerde Aquacultuur Op 2 juli 2015 organiseerde FMC een Enalgae seminarie over de state-of-the-art van zeewier en geïntegreerde aquacultuur en de business opportuniteiten die dit biedt voor Vlaamse bedrijven uit de (agro)voedingssector en de maritieme sector. Na een bezoek aan de oesterkwekerij “De Oesterput” in de Spuikom van Oostende kregen de meer dan 80 aanwezigen presentaties van diverse internationale experten omtrent lopend onderzoek zowel op het gebied van de kweek als de ecosysteem voordelen van zeewier, en de voordelen van combinaties met andere vormen van aquacultuur en andere ruimtelijke functies zoals offshore windenergie. Na een toelichting omtrent enkele innovatieve toepassingen van zeewier, onder meer in voedingssupplementen, werd de middag afgesloten met een toespraak van Staatssecretaris voor de Noordzee Bart Tommelein.
PROJECTEN I PG 9
3. Het nagaan van de invloed van het drogen op de samenstelling. Deze studie is te downloaden op de website van FMC. Informatie over de resultaten van Enalgae is te vinden op http://www.enalgae.eu/ publications.htm Enalgae decision support tool: http://www. algae-network.eu/cms/?page_id=169. Vervolg
Studie en analyse zeewier in de Noordzee Wanneer we zeewier wensen te kweken in de Belgische Noordzee, is het belangrijk te weten welke soorten hier voorkomen, wat de samenstelling ervan is, hoe de samenstelling beïnvloedt wordt door verwerkingsprocessen en welke toepassingen er mogelijk zijn. Immers, aangezien het verboden is om exotische soorten in het marien milieu te brengen, kunnen alleen inheemse (endogene) soorten in open zee gekweekt worden. Met middelen van het project Enalgae, heeft FMC een studie laten uitvoeren met 3 doelstellingen: 1. Een desktop studie omtrent de soorten zeewier die aan de Vlaamse kust en in de buurlanden natuurlijk voorkomen en/of geteeld worden, de samenstelling van deze soorten zeewier, de toepassingsgebieden specifiek van deze soorten en mogelijke droogmethodes; 2. Het bepalen van de aard en biochemische samenstelling van endogeen zeewier via de bemonstering van wild (endogeen) zeewier op een drietal plaatsen aan de Vlaamse kust;
Energetic Algae heeft aangetoond dat commerciële kweek van zeewier in de Belgische Noordzee mogelijk is. Echter, de waardeketen moet nog volledig ontwikkeld worden. In een vervolgtraject wordt ernaar gestreefd om samen met partners zoals Flanders Food, na te gaan wat de vraag is vanuit de markt.
PG 10 I PROJECTEN
AquaValue In het kader van project AquaValue werd een roadmap opgesteld voor geïntegreerde aquacultuur voor Vlaanderen, door middel van een combinatie van desktop research, individuele en groepsinterviews en interactieve workshops met relevante actoren in Vlaanderen. Het project werd gedragen door een Vlaams, sterk industrie-gedreven consortium (8 bedrijven, 2 kenniscentra en 1 clusterorganisatie) dat een groot deel van de waardeketen afdekt. Deze roadmap wil de implementatie van een nieuwe economische activiteit voor Vlaanderen faciliteren: het geïntegreerd kweken van meerdere aquatische soorten (schelp- en schaaldieren, vis, zeewieren) op één locatie (near-shore en/of offshore).
Interviews, workshop en communicatieactiviteiten
Het project bestond uit 4 werkpakketten: 1. In kaart brengen van de state of the art m.b.t. (geïntegreerde) aquacultuur (op Vlaams/ Belgisch, Europees en wereldniveau) 2. Waardeketenanalyse en vermarktingspotentieel bepalen van geïntegreerde aquacultuurproduc-tie voor Vlaanderen (zowel de eindproducten als de benodigde technologie, diensten en kennis) 3. Identificatie en kwantificatie van het innovatiepotentieel m.b.t. geïntegreerde aquacultuurproductie voor Vlaanderen (zowel de eindproducten als de benodigde technologie, diensten en kennis) 4. Technisch/economische definitie van 2-4 pilootprojecten
Op de Vlaamse havendag van 20 september 2015 heeft FMC een AquaValue stand opgericht in de haven van Oostende, met onder meer bassins met zeewier en garnalen en een bevraging van het publiek.
AquaValue ontving financiële steun van Vlaanderen in het kader van het nieuw industrieel beleid. Het project werd beëindigd in december 2015.
In het kader van WP2 van het project werden door FMC (groeps)interviews afgenomen met stakeholders zoals Flanders Food, Sirris, provincie West-Vlaanderen, Westtoer en de uitbaters van de windmolenparken. Tevens werd een workshop georganiseerd in het kader van WP1. Verder werd een webpagina en een LinkedIn groep gecreëerd, en er werden 2 persberichten verzonden.
Havendag
PROJECTEN I PG 11
Meer dan 3.500 bezoekers bezochten de stands. De AquaValue stand kon bovendien rekenen op een bezoek van minister Weyts.
Roadmap Met input van alle partners en onder coördinatie van de hoofdpartner Sioen Industries, werd het finale roadmap document door FMC opgemaakt. De roadmap kan gedownload worden op de website van FMC. De belangrijkste conclusies zijn: 1. Schaalvergroting, groei, mechanisatie en integratie van aquacultuur met andere sectoren (bv. energiewinning) kunnen voor Belgische ondernemingen en onderzoeksinstellingen in de toekomst grote opportuniteiten opleveren voor valorisatie binnen en buiten Vlaanderen. 2. Er is in Vlaanderen nog voldoende ruimte om de consumptie van aquacultuurproducten te verhogen (meer kg per inwoner) en te verbreden (andere
producten). Met circa 25,4 kg vis en zeevruchten per persoon per jaar is de Vlaming slechts een gemiddelde, Europese gebruiker. Daarenboven wordt de vraag voor ruim 90% opgevangen door geïmporteerde producten die, mits een goede prijs en kwaliteit, vervangen kunnen worden door lokale producten. 3. Integratie van aquacultuur met andere sectoren kan zowel op het land (bv. in combinatie met toerisme en/of onderwijs), nearshore (bv. in combinatie met kustverdediging) en offshore (bv. in combinatie met energiewinning, -opslag, etc.) leiden tot duurzaamheid, kostenverlaging en efficiëntieverhoging. 4. Op basis van marktanalyse, technische uitvoerbaarheid, innovatie- en businesspotentieel worden 4 pilootprojecten naar voor geschoven die een sterke push kunnen geven tot de ontwikkeling van een duurzame, geïntegreerde aquacultuursector in Vlaanderen: “Marien multi-species broedhuis”. Dit pilootproject mikt op de ontwikkeling van een broedhuis waarbij larven van verschillende soorten vis, schaal- en schelpdieren worden geproduceerd voor bevoorrading van kwekerijen. “Ecosysteemgerichte kustverdediging en aquacultuur door middel van bio-bouwers”: Het doel van dit pilootproject is om de kustzone net onder de waterlijn te stabiliseren met zogeheten bio-bouwers. Bio-bouwers zijn regio-specifieke organismen die door hun eigen activiteit en natuurlijke ontwikkeling een positieve invloed kunnen hebben op hun omgeving.
PG 12 I PROJECTEN
AquaValue (vervolg) “Extractieve aquacultuur in de offshore windmolenparken”. Deze piloot richt zich op het bepalen van de technische en economische haalbaarheid van de kweek – in de windmolenparken - van schelpdieren (in het bijzonder blauwe mosselen) en zeewieren.
• Financiële ondersteuning van (toegepast) onderzoek en ondernemerschap binnen het domein geïntegreerde aquacultuur • Verruiming van de zone waar commerciële, geïntegreerde aquacultuur op zee mag plaats vinden binnen het BNZ.
“Hoeden van geconditioneerde zeebaars in de offshore windmolenparken”. Dit project steunt op het idee dat wilde vis kan gehoed worden in de offshore windmolenparken. Zeebaars, een commercieel interessante soort, wordt aangeleerd om te reageren op geluidsignalen door het toedienen van kleine hoeveelheden voer (“snoepjes”). Hierdoor worden de vissen gestimuleerd om binnen een gebied te blijven, waar ze door middel van passieve visserij gevangen kunnen worden.
Deze roadmap is te downloaden op de website van FMC.
5. Bedrijven, onderzoeksinstellingen en de overheden zijn bereid om ondersteuning te geven aan de technische en commerciële ontwikkeling van duurzame, geïntegreerde, mariene aquacultuur in Vlaanderen.
Het consortium formuleerde volgende aanbevelingen voor het beleid: • Uitvoering van de 4 pilootprojecten die op basis van marktanalyse, technische uitvoerbaarheid en innovatie- en businesspotentieel werden geselecteerd • Markt-, product- en consumentenonderzoek om de consumptie van (nieuwe en/of eigen) aquacultuurproducten verder te stimuleren • Faciliteren van testlocaties om technische aspecten rond geïntegreerde aquacultuur te kunnen onderzoeken
Vervolg Momenteel worden de vier pilootprojecten die voorgesteld worden in de roadmap verder uitgewerkt tot vervolgprojecten met het oog op de realisatie ervan.
PROJECTEN I PG 13
PG 14 I PROJECTEN
Flanders’ Maritime Solutions Met het Flanders Maritime Solutions project beoogt FMC (Flanders’ Maritime Cluster) haar bestaande clusterwerking doelgericht te differentiëren zodat Vlaamse actoren optimaal kunnen inspelen op de opportuniteiten van een groeiende maritieme industrie in transitie. De markt vraagt meer en meer naar holistische turnkey oplossingen die een antwoord bieden aan maritieme uitdagingen en die voldoende aandacht hebben voor duurzaamheid en het ecosysteem. Flanders’ Maritime Cluster streeft ernaar de collectieve initiatie, ontwikkeling, demonstratie en vervolgens internationale vermarkting van Vlaamse turnkey en duurzame maritieme oplossingen te bevorderen. Hierdoor zal een gefragmenteerd netwerk van Vlaamse ondernemingen kunnen uitgroeien tot een volwaardige industriële tak binnen het Vlaamse economische landschap.
Start project
Het project omvat 6 werkpakketten: • Het identificeren van nieuwe industriële opportuniteiten • FMC positioneren als project katalysator door het stimuleren van actieve netwerking en het faciliteren van samenwerking • FMC als project actuator door het faciliteren van toegang tot test- en demonstratieruimtes, het coördineren van samenwerkingsprojecten en de samenwerking met kenniscentra, .. • Valorisatie van het potentieel van de Vlaamse maritieme cluster • Bestendigen van de clusterdifferentiatie middels het uitwerken van een structureel plan voor de langere termijn • Project management, coördinatie en rapportage
Vergaderingen, overleg en werksessies
Flanders’ Maritime Solutions werd goedgekeurd door het kabinet van minister Muyters, de Vlaamse minister van Werk, Economie, Innovatie en Sport op 1 juli 2015 en de officiële startdatum werd vastgelegd op 2 juli 2015. Dit project loopt 2 jaar en heeft een voorziene einddatum van 1 juli 2017. FMC organiseerde de kick-off meeting op 28 augustus in de aanwezigheid van Agentschap Ondernemen en alle partners (FMC, eCoast, dotOcean, DEME, JDN, Sioen Industries). Tijdens deze vergadering werd het project nogmaals kort overlopen en de toegewezen taken van elke partner besproken. Ook de bijkomende taak, opgelegd door het kabinet van minister Muyters, om een competitiviteitsnota op te stellen werd besproken tijdens deze vergadering.
In het kader van WP1 en WP2 van het project werden door zowel FMC als dotOcean en Sioen verschillende vergaderingen georganiseerd met de partners en andere stakeholders. Dit gebeurde voor de identificatie van pilootprojecten, de bespreking van het draaiboek en het verloop van het project. Tevens werden 2 werksessies georganiseerd in het kader van de competitiviteitsnota door IDEA Consult die aangesteld werd door Agentschap Ondernemen.
PROJECTEN I PG 15
Evenement ‘Klimaatverandering’
Vervolg
Op 12 november 2015 organiseerde FMC een evenement ‘Klimaatverandering’ om het FMS project kenbaar te maken en leden werden hier dan ook opgeroepen om deel te nemen door actieve inbreng en participatie. Interactieve panelen werden opgehangen in de receptieruimte zodat de 30 aanwezige leden en 50 aanwezige niet-leden hun interesse voor verschillende projecten konden uiten. Deze informatie zal verder gebruikt worden om workshops te organiseren en om projectideeën verder uit te werken.
De komende maanden wordt het draaiboek gefinaliseerd, een technology report van ‘sensors and monitoring’ wordt afgewerkt en daaropvolgend wordt een workshop georganiseerd om projectideeën te definiëren omtrent sensoren en monitoring. Tijdens het evenement ‘Science meets industry II’ zullen 4 thema’s verder uitgediept worden (Schip van de Toekomst, Offshore Materialen, Multifunctioneel platform en groen bouwen op zee). Ook geeft FMC ondersteuning voor de subsidie-aanvraag van het project ‘Biobouwers’.
Tussentijds rapport In het kader van WP6 werd eind december 2015 een eerste tussentijds rapport ingediend bij Agentschap Ondernemen. Dit rapport werd, onder voorwaarden, goedgekeurd door Agentschap Ondernemen.
PG 16 I PROJECTEN
Marinnova Het algemeen doel van het project MARINNOVA is om nieuwe waardeketens te creëren door de integratie van biomimetisch design in de mariene en maritieme industrie en om bestaande waardeketens te versterken door de integratie van de opkomende industrieën, resource-efficient solutions en internet of things. Op 30 april werd de eerste projectaanvraag ingediend onder de Horizon 2020 Innosup-1-2015 Call en op 14 juli 2015 kwam de positieve evaluatie van de EC omtrent MARINNOVA. Op 9 september 2015 werd de 2de , uitgebreide projectaanvraag ingediend en de deadline voor de evaluatie werd vastgezet op 9 februari 2016. Dit project werd niet goedgekeurd.
I PG 17
PG 18 I BESTUUR
BESTUUR Raden van Bestuur Raad van Bestuur 1 I 10 februari | MAS Havenpaviljoen I Antwerpen Raad van Bestuur 2 I 15 april | Havengebouw AGHO I Oostende Raad van Bestuur 3 I 3 juni I Havengebouw AGHO I Oostende Raad van Bestuur 4 I 13 oktober | POM Oost-Vlaanderen I Gent Raad van Bestuur 5 I 8 augustus I Havengebouw AGHO I Oostende
Algemene Vergadering Algemene Vergadering 1 I 3 juni I Havengebouw AGHO I Oostende Algemene Vergadering 1 I 8 december I Havengebouw AGHO I Oostende
Dagelijks Bestuur Dagelijks Bestuur 1 I 14 januari I Centexebel I Zwijnaarde Dagelijks Bestuur 1 I 28 januari I Havengebouw AGHO I Oostende Dagelijks Bestuur 2 I 24 maart I Havengebouw AGHO I Oostende Dagelijks Bestuur 3 I 14 mei I POM West-Vlaanderen I Brugge Dagelijks Bestuur 3 I 29 juni I Havengebouw AGHO I Oostende Dagelijks Bestuur I 1 september I Havengebouw AGHO I Oostende Dagelijks Bestuur I 22 september I Havengebouw AGHO I Oostende Dagelijks Bestuur I 19 november I Havengebouw AGHO I Oostende
BESTUUR I PG 19
PG 20 I COMMUNICATIE
COMMUNICATIE Nieuwe Website In november 2015 werd de nieuwe website www.flanders-maritime-cluster.be gelanceerd. De opmaak is zeer interactief, wat snellere input van actuele info en artikels toelaat. Hierdoor kunnen we sneller en efficiënter informatie van onze leden en bevriende organisaties meedelen. Een kleurcode werd toegepast om in een oogopslag een overzicht te geven van de verschillende evenementen, artikels, actuele informatie en terugblikken. Het doel is om de website om te vormen tot een up-to-date bron van informatie voor onze leden zodat in de toekomst kan overgegaan worden naar een tweetalige website (Nederlands en Engels) en een applicatie op de smartphone.
COMMUNICATIE I PG 21
Nieuwsbrief Nieuwsbrief 1 I februari Onderwerpen: Domeinconcessie iLand. Haven Oostende uitvalsbasis vierde windmolenpark in zee. Nodenbevraging mariene innovatielocaties.
Nieuwsbrief 2 I april Onderwerpen: Oproep demonstratie golf- of getijdenenergie convertor. Vlaamse toeleveranciers gezocht voor drijvend platform getijdenenergie. Opleiding inleiding technici on- en offshore. Wegwijzer financiëringsmogelijkheden voor marien onderzoek en innovatie. Survey : Relatie mariene jobs en opleiding.
Nieuwsbrief 3 I juli Onderwerpen: Save the Date: 15 oktober supply & demand opportunities for offshore energy. Doe mee aan de Dag van de Wetenschap. Lancering European Marine Biological Resource Centre. Onderzoeksassociatie “Vessels for the Future”. Nieuwe interuniversitaire opleiding offshore windenergie in Oostende. Terugblik: Themanamiddag Polymeren in maritieme toepassingen. Terugblik: Internationaal seminarie geïntegreerde aquacultuur en zeewierkweek. Terugblik: Resultaten Laminaria. Terugblik: Kustforum.
Nieuwsbrief 4 I september Onderwerpen: 15 oktober supply & demand opportunities for offshore energy. Doe mee aan de Dag van de Wetenschap. Kick-off project Flanders’ Maritime Solutions. Bezoek de AquaValue stand op de havendag in Oostende. FMC steunt de Europese Maritieme Cluster (ENMC). Slotconferentie EnAlgae project Brussel, dinsdag 29 september.
PG 22 I LEDEN
LEDEN Nieuwe leden Flanders’ Maritime Cluster verwelkomt in 2015 22 nieuwe leden:
Azov International Porteco KBIN Operationele Directie Natuur Rebelgroup Witte Raven Polymer Maritime Development HaTwee Survitecgroup Asbitec Logitecnic Multi Marine Engineering Fluves Subcon Nexans Ovoblue Ambos NBGO Advokaten K&C Diving Fides Engineering Carron Marine Hotel Bero Energyst Rental Solutions
LEDEN I PG 23
Geografisch overzicht Geografisch overzicht van alle leden van Flanders’ Maritime Cluster:
Flanders’ Maritime Cluster
Flanders’ Maritime Cluster Slijkensesteenweg 2 8400 Oostende
[email protected] www.flanders-maritime-cluster.be
