Jaaroverzicht 2007 2 Title
Dit jaaroverzicht bevat een samenvatting en is een vertaling van onderdelen van het Annual Report 2007 van ARCADIS. Voor de volledige jaarrekening, informatie over corporate governance, risk management of remuneratie, kijk op de beleggerspagina’s van onze website: www.arcadis-global.nl. ARCADIS NV Nieuwe Stationsstraat 10, 6811 KS, Arnhem Postbus 33, 6800 LE, Arnhem Tel 026-3778911 Fax 026-4438381 E-mail
[email protected] Internet www.arcadis-global.nl Kamer van Koophandel Arnhem Handelsregister nr. 09051284 BTW NL 0062.93.700.B.01 Voor overige bedrijfsadressen zie pagina 75 van dit verslag. Cover foto: New JiangWan Cultureel centrum New JiangWan Town, gelegen in Shanghai’s laatste wetland natuurreservaat, is een van de nieuwste en grootste ontwikkelingen op stedelijk gebied en staat model voor een duurzame stad in de 21e eeuw. Het nieuwe cultureel centrum in het hart van de stad geeft uiting aan het kwetsbare milieu en de gemeenschapszin van de nieuwe stad. Het centrum is een ontwerp van RTKL.
‘Safe Harbor’_verklaring in het kader van de Amerikaanse Private Securities Litigation Reform Act van oktober 1995 – verband houdend met de Nasdaq notering van ARCADIS. Dit document bevat bepaalde toekomstverwachtingen betreffende de financiële toestand en de resultaten uit de bedrijfsuitoefening van ARCADIS en bepaalde hiermee verband houdende plannen en doelstellingen.Het ligt in de aard van dergelijke toekomstverwachtingen dat zij risico’s met zich meebrengen omdat zij betrekking hebben op toekomstige gebeurtenissen, en als zodanig afhangen van omstandigheden die nog onzeker zijn. Door een aantal factoren zouden de werkelijke resultaten en ontwikkelingen aanzienlijk kunnen afwijken van de toekomstverwachtingen. Dergelijke factoren zijn bijvoorbeeld, maar niet uitsluitend, veranderingen in wetgeving in de landen waar ARCADIS actief is, veranderingen in investeringsstromen voor infrastructuur, veranderingen in het investeringsklimaat voor gebouwen en daarnaast de mogelijkheid voor ARCADIS in meer algemene zin om projecten te verwerven en uit te voeren. Deze en andere risico’s zijn beschreven in het ARCADIS Annual Report 2007 en in de documenten die ARCADIS over de afgelopen 12 maanden heeft ingediend bij de Amerikaanse beursoverheid (de Securities and Exchange Commission- SEC). Exemplaren van deze informatie zijn opvraagbaar bij de SEC of te verkrijgen bij de onderneming zelf. Neem hiervoor desgewenst contact op met de afdeling Investor Relations.
Jaaroverzicht 2007 Inhoudsopgave 1
Inhoudsopgave 2
De feiten
46
Ontwikkelingen per regio
2
Belangrijkste ontwikkelingen in 2007
46
Nederland
3
Kengetallen
46
Europa exclusief Nederland
47
Verenigde Staten Rest van de wereld
4
De toekomst vormgeven
47
7
Wie we zijn
49 De kracht van onze mensen
9
Missie en profiel
51
10
Overzicht van de bedrijfsactiviteiten
55 Waar draait het om
11
Marktpositie
57
Invloed van ons werk op de leefomgeving
13
Waar we trots op zijn
59
Sociale betrokkenheid
15
Een interview met Harrie Noy, CEO ARCADIS
60
Integriteit als richtsnoer
60
Gezondheid en veiligheid
Human Resources Management
19
Waar we naartoe gaan
21
Visie
22
Markttrends
23
Strategie 2008-2011
67 Wat we gepresteerd hebben
25
Financiële doelstellingen
69
Geconsolideerde balans
70
Geconsolideerde winst- en verliesrekening
71
Geconsolideerd kasstroomoverzicht
33 Hoe doen we het wereldwijd
74
Waar u ons kunt vinden
35
Ontwikkelingen per business line
74
Geografische spreiding
35
Infrastructuur
74
Organisatiestructuur
38
Milieu
75
Kantooradressen
42
Gebouwen
27 Onze resultaten in 2007 29
Resultaat en fi nanciën
63 Onze verwachtingen voor 2008 65
Vooruitzichten 2008
Jaaroverzicht 2007 2 Belangrijke 0ntwikkelingen in 2007
Belangrijkste ontwikkelingen in 2007 1600 1510 1400
1000
Autonome groei recordniveau van 16% en sterk in business lines en geografische segmenten
1001 901 841
800
03
04
05
06
07
Marge verbetert verder naar 10,5%, fors voorbij de doelstelling van 10%
OMZET in E miljoen
120 105,9
100 80
Milieu toont uitzonderlijke autonome groei van 22%, vooral afkomstig uit de Verenigde Staten waar we marktaandeel wonnen
Zeven nieuwe acquisities voegen in totaal € 192 miljoen omzet toe en bijna 1500 nieuwe collega’s Doorbraak met watermanagement contract voor New Orleans van (maximaal) US$ 150 miljoen vestigt onze wereldwijde reputatie op dit gebied Strategie aangescherpt groeidoelstelling verhoogd naar 15% waarvan de helft autonoom
78,8
60 40
Mijlpaal: acquisitie van RTKL zet ARCADIS op de wereldkaart in architectuur en stedelijke planning in het topsegment
Omzet steeg 22% naar € 1,5 miljard
1233
1200
Netto operationele winst 25% hoger (voor amortisatie en nietoperationele items)
Infrastructuurmarkt is sterk met autonome groei van 13%, vooral uit Nederland en Brazilië
57,3
36,0
39,1
20 03
04
05
EBITA in E miljoen Exclusief eenmalige effecten
06
07
Sterke uitbreiding in Gebouwen met 71% groei vooral door overnames, maar ook goede autonome groei van 11%
Divisiestructuur ingevoerd in werkmaatschappijen voor betere aansluiting bij belangrijke klanten en markten over grenzen heen NASDAQ-notering stopgezet omdat het handelsvolume laag is en de kosten relatief hoog
Jaaroverzicht 2007 De feiten 3
Kengetallen Omzet
2007
2006
2005
2004
2003
Bedrijfsopbrengsten
1.510
1.233
1.001
901
841
Bruto toegevoegde waarde
1.004
837
703
633
595
EBITA
107,2
78,8
60,4
35,9
36,0
EBITA recurring
105,9
78,8
57,3
39,1
36,0
Bedrijfsresultaat
95,0
70,5
54,4
35,5
34,9
Resultaat geassocieerde deelnemingen
(0,8)
(0,5)
1,4
2,4
2,6
Netto operationele winst1)
62,3
50,0
33,4
23,8
22,5
Netto winst
54,9
44,9
33,4
22,2
21,4
Rendement in % van het geïnvesteerd vermogen
20,1
20,3
20,6
17,2
15,9
Resultaat
Geïnvesteerd vermogen Balanstotaal
921,7
736,5
650,1
442,3
347,3
Benodigd langetermijnvermogen
428,9
366,2
346,3
197,9
193,8
Totaal eigen vermogen
199,2
200,7
188,1
145,4
144,1
Totaal eigen vermogen in % van balanstotaal
22
27
29
33
41
Interestdekkingsverhouding
14
17
17
10
13
1,0
0,4
0,6
(0,1)
0,1
78,9
86,4
66,8
44,8
59,1
20.167
20.305
20.270
20.299
20.017
Verhouding netto rentedragende schulden/EBITDA Netto kasstroom uit operationele activiteiten
Aantal uitstaande aandelen per 31 december (in duizenden)
Gegevens per aandeel (in euro’s) Netto operationele winst
3,06
2,47
1,65
1,18
1,13
Netto winst
2,70
2,22
1,65
1,10
1,07
Dividendvoorstel
1,23
1,00
0,66
0,48
0,48
Eigen vermogen
9,09
9,15
8,53
6,61
6,68
Personeel2
1) 2)
3)
Gemiddeld aantal vaste medewerkers
11.304
9.685
9.208
9.419
8.827
Gemiddeld aantal medewerkers totaal3)
12.408
10.728
10.043
9.972
9.203
Totaal aantal medewerkers per 31 december3)
13.391
11.533
10.101
10.474
9.724
Netto winst voor amortisatie en éénmalige baten en lasten De aantallen medewerkers van proportioneel geconsolideerde deelnemingen worden voor 100% meegenomen Inclusief tijdelijke krachten
Bedragen in miljoenen euro’s tenzij anders vermeld
Jaaroverzicht 2007 4 De toekomst vormgeven
Imagine the re Geef vorm aa
Jaaroverzicht 2007 De toekomst vormgeven 5
sult n de toekomst De jaarafsluiting is elk jaar aanleiding voor ARCADIS om na te denken waar we staan, waar we naartoe gaan en waar we willen uitkomen. We evalueren onze strategie, beoordelen wat we moeten doen om onze missie te verwezenlijken en vieren natuurlijk onze financiële successen. We hebben 2007 volop benut om dit te doen. Met recordresultaten over de hele linie willen we graag onze belangrijkste wapenfeiten delen met onze werknemers, klanten en aandeelhouders. Zij hebben onze successen mogelijk gemaakt. Nu, in 2008, beseffen we ons terdege dat we ons op een keerpunt bevinden in onze groei en onze ontwikkeling tot een van ’s werelds grootste dienstverleners voor de gebouwde en natuurlijke omgeving. Onze missie en cultuur zijn altijd sterk geweest, evenals onze ambitie om de wereld om ons heen te verbeteren. Toch moeten we erkennen dat onze focus lange tijd vooral op strategische groei en het veroveren van een marktaandeel lag. Deze doelen handhaven we vanwege hun zakelijke belang, maar we willen onszelf ook blijven uitdagen om oog te houden voor het grotere geheel. Om voortdurend te beoordelen waarom we doen wat we doen en waarom dat zo belangrijk is voor onze klanten, de samenleving waarin we actief zijn en de aarde. Wij weten de juiste balans te vinden: tussen het natuurlijke en het door mensen gemaakte, tussen het beproefde en het innovatieve, tussen het lokale en het mondiale, tussen onze huidige behoeften en toekomstige nalatenschap. En dat maakt ARCADIS uniek. Dit is ons allereerste Jaaroverzicht. Het biedt onze stakeholders informatie over onze prestaties gedurende het boekjaar. Naast de gegevens die ons financiële succes weerspiegelen, treft u informatie aan over onze strategische missie, onze doelen en onze cultuur.
Wie we zijn
Onze missie is om bij te dragen aan de kwaliteit van leven door het ontwerpen van onderscheidende plaatsen en duurzame oplossingen die de gebouwde en natuurlijke omgeving verbeteren. Daarmee creëren wij uitzonderlijke waarde voor onze opdrachtgevers, medewerkers en aandeelhouders.
8
Jaaroverzicht 2007 Wie we zijn 9
Overtref verwachtingen. Verander de wereld. ARCADIS is een internationale onderneming die adviezen, architectonische ontwerpen, planning, ingenieurs- en managementdiensten levert op het gebied van infrastructuur, milieu en gebouwen. Onze experts richten zich op het verbeteren van de mobiliteit, bevorderen van duurzaamheid en verhogen van de kwaliteit van leven waar ook ter wereld. Onze definitie van succes houdt niet alleen in dat we de verwachtingen van onze klanten overtreffen, maar ook dat we een positief, waardevol en duurzaam effect hebben op de samenleving, de mensen en het milieu. ARCADIS is de nummer drie in Europa en de nummer negen van de wereld in ons werkgebied. Vanwege onze thuismarktposities in Europa, de Verenigde Staten en Zuid-Amerika bouwen we een diepgaande kennis op van de lokale omstandigheden waarin we werken. We combineren deze deskundigheid met frisse, mondiale perspectieven voor innovatieve en geïntegreerde oplossingen. Van haalbaarheidsstudies tot en met implementatie en onderhoud, bij ARCADIS draait alles om de juiste balans: tussen het creatieve en het functionele, tussen mogelijkheid en realiteit, tussen het lokale en het mondiale, tussen huidige en toekomstige behoeften. ARCADIS is resultaatgericht — en geeft vorm aan de toekomst.
Overzicht van de bedrijfsactiviteiten Bij ARCADIS structureren we onze diensten in drie afzonderlijke segmenten, om onze belangrijkste activiteiten te onderscheiden. We werken verticaal in de segmenten. Maar we leggen ook dwarsverbanden. Ons doel daarbij is om de menselijke omstandigheden te verbeteren door een balans te creëren tussen de natuurlijke en gebouwde omgeving.
Lees verder op volgende pagina
Jaaroverzicht 2007 10 Wie we zijn
800
622
600 485
501
03
04
528
562
400
200
05
06
07
OMZET INFRASTRUCTUUR in E miljoen
600 537 450
465
300
311 223
243
150
03
04
05
06
07
OMZET MILIEU
Infrastructuur Een hoogwaardige infrastructuur biedt meer dan alleen spoorwegen, snelwegen, bruggen en waterwegen: ze draagt ook bij aan een verbeterde mobiliteit, bevordert nieuwe manieren van reizen en communiceren en stimuleert de economie. ARCADIS levert advies, ontwerp- en bouwmanagement voor landelijke en stedelijke infrastructuur. Of we nu voorzieningen ontwikkelen voor veiligheid op het spoor, tunnels ontwerpen, watermanagementsystemen creëren of windenergieparken construeren – we hebben steeds één belangrijke missie voor ogen: de basis leggen voor een gezondere leef- en werkomgeving. Milieu ARCADIS speelt al jaren een toonaangevende rol in milieudiensten. We werken aan projecten die de natuurlijke hulpbronnen van de aarde beschermen, en die voldoen aan de zakelijke doelstellingen van onze klanten. Variërend van onderzoek naar bodem- en grondwatervervuiling tot milieueffectrapportages en advies over kwesties als energieen afvalbeheer, onze dienstverlening ondersteunt het milieubeleid van ondernemingen en overheden en is in overeenstemming met milieubeheer en -wetgeving. Ons milieusegment is niet alleen gericht op winst, maar beantwoordt ook aan onze missie: de aarde beter achterlaten dan we haar aantroffen.
in E miljoen
400 351 300
200
206 144
100
162
110
03
04
OMZET GEBOUWEN in E miljoen
05
06
07
Gebouwen In planning, ontwerp, ontwikkeling en onderhoud van gebouwen streven we ernaar voor onze klanten iets van blijvende waarde te creëren. Elk kantoor, ziekenhuis, museum, stadion of treinstation, iedere woning of school speelt een rol in een groter stedelijk ontwerpplan dat de kwaliteit van leven verbetert en waarin de missie van onze klanten doorklinkt. Wij leveren architectuur van wereldklasse en project- en programmamanagement voor de gehele bedrijfscyclus. Onze kostenmanagementservices creëren meerwaarde door onze klanten te helpen hun doelstellingen te verwezenlijken. Ten slotte streven we naar een goede balans tussen functionaliteit en esthetiek en tussen milieu en maatschappelijke relevantie, door prachtige tijdloze gebouwen te creëren.
Jaaroverzicht 2007 Wie we zijn 11
Marktpositie Onze drie business lines werken in verschillende disciplines op een internationale schaal, wat een sterke algemene marktpositie voor ARCADIS oplevert. In elk van onze vakgebieden bieden we een pakket dat de gehele waardeketen bestrijkt, inclusief advies, ontwerp, ingenieursdiensten en managementservices. Goede klantrelaties en een gedegen kennis van de marktomstandigheden stellen ons in staat doeltreffend te concurreren met grote en kleine spelers in de lokale markten. We streven naar een positie in de top vijf in onze markten wereldwijd, en naar een positie in de top tien in de Verenigde Staten. In de meeste Europese landen waar we actief zijn en in Brazilië en Chili staan we al in de top vijf. In de Verenigde Staten behoren we momenteel tot de top twintig. Bij grote infrastructurele projecten en in een deel van de milieu- en gebouwenmarkt is de concurrentie internationaler. In de milieumarkt behoort ARCADIS wereldwijd tot de top drie en in milieudiensten voor bedrijven zijn we nummer één. Het aantal bedrijven dat wereldwijd milieudiensten voor multinationals kan leveren, is beperkt; wij kunnen dit ook aanbieden in de gebouwenmarkt voor internationale vastgoedinvesteerders. Belangrijker dan deze classificaties is dat ARCADIS een goede reputatie heeft in de markt en gezien wordt als een gerespecteerde, innovatieve marktleider. Top tien van de wereld* 1
URS
Verenigde Staten
2
AECOM
Verenigde Staten
3
Altran Technologies
Frankrijk
4
CH2M HILL
Verenigde Staten
5
Atkins
Verenigd Koninkrijk
6
SNC-Lavalin Group
Canada
7
Parsons Corporation
Verenigde Staten
8
Parsons Brinckerhoff
Verenigde Staten
9
ARCADIS
Nederland
Fugro
Nederland
10
Top drie in Europa* 1
Altran Technologies
Frankrijk
2
Atkins
Verenigd Koninkrijk
3
ARCADIS
Nederland
* Bron: Zweedse Federatie van Raadgevende Ingenieurs en Architecten (STD), november 2007
Jaaroverzicht 2007 12 Title
Waar we trots op zijn
Wij bieden innovatie, flexibiliteit en alertheid om in een snel veranderende wereld aan de doelstellingen van onze klanten te kunnen voldoen. Daarbij houden we vast aan onze kernwaarden.
Jaaroverzicht 2007 14 Waar we trots op zijn
“We zijn goed op weg wereldleider te worden in onze markten.”
Jaaroverzicht 2007 Waar we trots op zijn 15
Breng nieuwe ideëen tot leven. Een creatieve kijk op zaken doen. Voor ARCADIS was 2007 een recordjaar. Ons resultaat was beter dan ooit tevoren, we verstevigden onze positie op de wereldmarkt, versterkten onze missie en wisten onszelf wereldwijd nog beter te profileren. Harrie Noy, CEO van ARCADIS, bespreekt de belangrijkste ontwikkelingen en de lessen die we hebben geleerd van onze resultaten in het afgelopen jaar. Waarom was 2007, terugkijkend, zo’n succesvol jaar? Voor ARCADIS was 2007 een geweldig jaar, waarin we met onze resultaten een record boekten, onovertroffen autonome groei realiseerden en we met RTKL een acquisitie deden die een mijlpaal vormt in onze geschiedenis. Met genoegen kan ik dan ook melden dat ons doel, wereldleider worden in elk van onze segmenten, steeds dichterbij lijkt te komen. Ons doel in de afgelopen jaren was om hoger in de waardeketen actief te worden en onderdelen die onvoldoende rendement opleveren, af te stoten. Door beter renderende ondernemingen over te nemen en ons te richten op activiteiten met meer toegevoegde waarde hebben we de marges structureel op een hoger niveau gebracht. Gecombineerd met ons klantgerichte business model, heeft dit ertoe geleid dat wij in onze klantenkring steeds vaker met de beslissers aan tafel zitten. Wat waren de belangrijkste aanjagers van het succes van ARCADIS? We hebben het over de volle breedte van onze activiteiten goed gedaan, alle business lines en regio’s wisten een omzetgroei van meer dan tien procent te boeken. Tegelijkertijd zijn onze marges gestegen tot een niveau dat ons doel van 10% overtreft. We hebben de gunstige marktomstandigheden goed benut, dankzij de synergie die gecreëerd is door onze ondernemende mensen en onze vooraanstaande posities. Wij zijn ’s werelds belangrijkste leverancier van milieudiensten voor de private sector. We hebben onze zichtbaarheid en deskundigheid in de watermarkt sterk vergroot. Bovendien zijn we door de strategische acquisitie van RTKL, in één klap een toonaangevende wereldwijde speler in de markt voor architectuur en stedelijke planning geworden.
Lees verder op volgende pagina
Jaaroverzicht 2007 16 Waar we trots op zijn
Wat was de belangrijkste mijlpaal in 2007? Ik ben erg trots op de acquisitie in juli van RTKL, een wereldleider op het gebied van design en planning. Daardoor werden we niet alleen versneld een wereldwijde speler in het gebouwensegment, we toonden ook nog eens de aantrekkelijkheid van ARCADIS als wereldwijd platform waar andere bedrijven zich bij kunnen aansluiten.
Raad van Bestuur: F.M.T. Schneider, C.M. Jaski, H.L.J. Noy - Bestuursvoorzitter, B.A. van der Klift (van links naar rechts)
Een innovatieve oplossing TGV Est Européenne
Jaaroverzicht 2007 Waar we trots op zijn 17 ARCADIS en de technische divisie van de SNCF kreeg de opdracht voor het complete bouwkundige deel van vier van de zes baanvakken, waarvoor ARCADIS geotechnisch onderzoek verrichtte.
Frankrijk Als onderdeel van het hogesnelheidsnetwerk vormt de TGV Est Européenne een belangrijke schakel in de oost-westverbinding tussen Europa’s Atlantische kust en de landen in Midden- en Oost-Europa. Op de lijn wordt een hogesnelheidsdienst onderhouden tussen Parijs en de grote steden in het oosten van Frankrijk, tussen Frankrijk en een aantal steden in Duitsland, Luxemburg, België en Zwitserland en tussen Oost-Frankrijk en de regio’s in het zuidoosten, westen en zuidwesten van het land. Een consortium bestaande uit
De spoorlijn is niet alleen een belangrijke Europese verbinding, maar kent ook een aantal innovaties die een optimale combinatie van wetenschap en techniek vereisen. Zo is het de eerste hogesnelheidslijn die voor topsnelheden (350 km/u) werd gebouwd, de eerste lijn waarop het Europese beveiligingssysteem ERTMS wordt toegepast en de eerste lijn waarop ook de Duitse ICE-hogesnelheidstrein rijdt. De snelheid voor commercieel verkeer is in eerste instantie beperkt tot 320 km/u. In april 2007 bereikte de trein op het meest gunstigste gedeelte van het traject een recordsnelheid van 574,8 km/u.
U hebt de strategie voor 2008-2011 onlangs herzien. Hoe past de nieuwe strategie binnen de bestaande plannen van ARCADIS? ARCADIS staat op het punt door te breken. We hebben onze strategie met als titel Building Global Leadership geïntroduceerd. Die bevat een aangescherpte groeidoelstelling om leidende posities te behalen in elk van de drie business lines waarin we actief zijn. We hebben onze groeidoelstelling verhoogd naar 15%. Tenminste de helft van de groei moet autonoom zijn. Hoe zien de toekomstplannen van ARCADIS eruit? Ik ben optimistisch over 2008, omdat onze markten veel ruimte bieden voor groei. Steeds meer multinationale klanten zoeken naar internationale dienstverleners met wereldwijde oplossingen; wij staan klaar om ze te helpen. Met onze klantgerichte benadering kunnen we marktaandeel blijven veroveren. Onze sterke milieutechnologie, onze ontwerpdeskundigheid voor spoor en water, onze uitgebreide kennis van project- en programmamanagement en onze expertise op het gebied van architectuur en stedelijke planning bieden een uitstekende basis voor de verdere uitbreiding van onze onderneming. Groei door acquisities blijft hoog op de agenda staan. Onze aandacht is daarbij gericht op het verder versterken van onze lokale posities, om zo een top tien positie te behalen in de Verenigde Staten en top vijf posities in alle andere markten, terwijl we tegelijkertijd onze business lines willen versterken om onze wereldwijde ambitie te kunnen vervullen. Verder willen we ook in Azië, waaronder India, uitbreiden omdat daar goede groeikansen liggen. Waar bent u het meest trots op? We zijn een aantrekkelijke werkgever, die interessante mogelijkheden biedt aan mensen die een uitdaging aandurven. Onze vooraanstaande professionals doen grensverleggend werk in complexe projecten waar ook ter wereld. Projecten die het hart raken van de samenlevingen waar we actief zijn, de juiste balans tussen economie en ecologie weten te vinden, en die duurzaamheid vervlechten in onze ontwerpen en activiteiten. Waar ziet u ruimte voor verbeteringen? We zijn een onderneming waar duurzaam ondernemen de basis is van ons dagelijks handelen. Toch erkennen we dat we meer moeten doen. In 2008 zullen we een nog omvangrijker wereldwijd intern programma lanceren om onze duurzame prestaties en transparantie te verbeteren. Onze klanten en onze huidige en toekomstige werknemers verwachten dit van ons, en wij moeten daaraan voldoen. Een opmerking tot slot? Ik ben trots op de resultaten van onze onderneming in 2007 en deel die trots met de 13.000 mensen die dit succes hebben gerealiseerd, onze medewerkers. We spreken graag onze waardering en dank uit voor hun bijdrage, hun enthousiasme en hun toewijding. Dat, samen met het vertrouwen van klanten en aandeelhouders, is bepalend voor het verdere succes van onze onderneming.
Jaaroverzicht 2007 18 Title
Waar we naartoe gaan
We bevinden ons op een cruciaal punt in onze groei en ontwikkeling als onderneming. Meer dan ooit zijn we toegerust om onze diensten naar een hoger niveau te tillen voor onze klanten wereldwijd.
Jaaroverzicht 2007 20 Title
Nieuwe publieke ruimte voor Amsterdam Station Bijlmer Amsterdam Om het grote aantal reizigers tussen Amsterdam en Utrecht te kunnen verwerken en om een aansluiting op de rechtstreekse lijn naar Schiphol tot stand te brengen, moest station Bijlmer aanzienlijk worden uitgebreid en gerenoveerd. Onderdeel van dit project was de aanleg van vier extra sporen en de bouw van een metrohalte. Een team van architecten en projectmanagers van ARCADIS ontwikkelde hiervoor samen met de ontwerper een opvallend vervoersknooppunt dat voldoet aan alle functionele eisen en in AmsterdamZuidoost een belangrijke functie vervult. Station Bijlmer is een geslaagde combinatie van functionaliteit en esthetiek, dat door het transparante en lichte ontwerp een gevoel van comfort en veiligheid geeft. Een indrukwekkend dak van staal, glas en hout laat daglicht binnen in het station en creëert een bijzondere reizigerservaring. Buiten het station, dat vroeger de grens vormde tussen een zakelijk gebied aan de westzijde en een groot nieuw winkelcentrum en een woonwijk aan de oostzijde, worden deze gebieden nu door een publieke ruimte met elkaar verbonden. In de spits moet het station elke 90 minuten 25.000 reizigers verwerken, en in de toekomst zo’n 60.000 passagiers per dag. Samen met de ontwerppartner wist ARCADIS een modern en transparant vervoersknooppunt te realiseren dat nu al een rol van betekenis speelt en het ook in de toekomst goed zal doen.
Jaaroverzicht 2007 Waar we naartoe gaan 21
Onze kennis verdiepen. Onze visie versterken. ARCADIS streeft ernaar een transnationale onderneming te creëren van professionals die diensten aanbieden in allerlei sectoren en geografische gebieden, om concrete oplossingen te bieden voor complexe uitdagingen op het gebied van infrastructuur, milieu en gebouwen. Onze doelstelling is om van ARCADIS een van de sterkste professionele serviceorganisaties ter wereld te maken voor de gebouwde en natuurlijke omgeving. We hebben een snelle maar doordachte groei doorgemaakt, en we bevinden ons in een zodanige positie dat we kunnen profiteren van onze kennis om service met een werkelijke meerwaarde te leveren aan klanten over de hele wereld. Naarmate we ons verder ontwikkelen, wordt onze visie alleen maar sterker. We willen onze klanten stimuleren om verder te denken dan de beperkingen van de realiteit van vandaag, en om die belofte waar te maken. Bij dat alles vergeten we nooit de bredere verantwoordelijkheid: respect voor het milieu, het verbeteren van menselijke omstandigheden, het bouwen van sterke, leefbare steden, het ondersteunen van bedrijven en handel, de aarde dienen, niet alleen vandaag maar tot ver in de toekomst.
Visie ARCADIS De volgende kernelementen uit de visie van ARCADIS zijn drijfveren voor onze langetermijnstrategie: Focus op het uitbreiden en verder integreren van de drie werkvelden: infrastructuur, milieu en gebouwen. We willen onze klanten geïntegreerde oplossingen aanbieden vanuit één bron door dwarsverbanden tussen onze disciplines te leggen en grensoverschrijdend te werken. Een wereldwijd netwerk creëren, op basis van sterke thuismarkten. Ons wereldwijde netwerk stelt ons in staat om onze kennis wereldwijd op een hoger plan te brengen en om diensten te verlenen aan een groeiend aantal multinationale klanten die op zoek zijn naar leveranciers die service met een consistente kwaliteit kunnen bieden wereldwijd. Omdat klantrelaties en een gedegen begrip van lokale omstandigheden essentieel zijn in ons vak, streven we naar sterke thuismarktposities als basis voor ons wereldwijde netwerk. Het ‘One Firm-concept’ versterken. ARCADIS opereert wereldwijd als één onderneming, met een merknaam die bekend staat om zijn kwaliteit en betrouwbaarheid. Om te waarborgen dat onze klanten waar ook ter wereld van deze diensten kunnen profiteren, stimuleren we een cultuur die uitwisseling van kennis en ervaring bevordert. Lees verder op volgende pagina
22
Sanering biedt ruimte voor uitbreiding Olieterminal EuroTank Amsterdam Door de toenemende vraag naar benzine, diesel en andere olieproducten staat de leveringscapaciteit van de Amsterdamse haven de onder druk. De haven is een belangrijk en groeiend knooppunt voor het transport van brandstoffen. Om aan een toenemende vraag te kunnen voldoen, besloot EuroTank Amsterdam - een gespecialiseerd op- en overslagbedrijf voor olieproducten - de opslagcapaciteit uit te breiden door oudere olietanks te vervangen door grotere en moderne tanks. Voordat de bouw van de nieuwe tanks van start kon gaan, moest de locatie door ARCADIS worden gesaneerd. Aangezien de bodem onder meer door explosies van tanks in de Tweede Wereldoorlog was vervuild, moest een uitgebreide sanering plaatsvinden. Om de vaak hoge schoonmaakkosten in de hand te houden, gebruikte ARCADIS de eigen GRiP®-methode, waarmee wordt gegarandeerd dat de locatie tijdig, binnen het budget en volgens de wettelijke normen wordt gesaneerd zodat de overheid een formele beschikking kan afgeven.
“De locatie werd binnen 10 weken door ARCADIS gesaneerd, zodat wij onze uitbreidingsplannen snel konden realiseren”. Patrick van der Ham Manager Gezondheid, veiligheid en milieu EuroTank Amsterdam
Onze werknemers vormen de sleutel tot ons succes. Hun kwaliteiten, ondernemerszin, resultaatgerichtheid en betrokkenheid bij onze missie vormen de basis voor de combinatie van denken en handelen die ARCADIS kenmerkt. Belangrijk onderdeel van ons ondernemingsbeleid is daarom het creëren van een werkomgeving die gericht is op het inzetten, coachen en ontwikkelen van werknemers en hun vaardigheden.
Markttrends De marktomstandigheden voor ARCADIS worden sterk beïnvloed door investeringen van overheden en private ondernemingen en instellingen. Hoewel deze investeringen voor een deel afhankelijk zijn van de conjunctuur, bieden onze markten op de lange duur ruime mogelijkheden voor groei, omdat de vraag naar onze diensten toeneemt. Maatschappelijke thema’s stimuleren de vraag naar onze diensten Het werk van ARCADIS omvat de fysieke omstandigheden voor het menselijk bestaan, de gebouwde en natuurlijke omgeving. Issues daarin zijn: Kwaliteit van leven. Er worden steeds hogere eisen gesteld aan de leefomgeving. Hierbij ligt het accent op duurzaamheid en leefbaarheid van de gebouwde omgeving en de kwaliteit van natuur en landschap. Mobiliteit. Dit is in een issue in alle landen waar ARCADIS actief is. Geringe toegankelijkheid veroorzaakt beperkingen voor economische ontwikkeling en wordt door de samenleving gezien als een beknotting van de persoonlijke bewegingsvrijheid. Daarom onderzoeken overheden hoe ze investeringsprogramma’s voor infrastructuur kunnen versnellen, zowel voor wegen als openbaar vervoer. Verstedelijking. Vereist investeringen in woongebieden, bedrijfsterreinen, commerciële gebouwen en andere voorzieningen. Verpauperende binnensteden moeten worden gerevitaliseerd en vereisen grote investeringen in herontwikkelingsprogramma’s, inclusief bodemsaneringen. Duurzaamheid. Dit steeds belangrijker wordende issue raakt overheden en private ondernemingen en betreft het behoud van de leefbaarheid voor toekomstige generaties. Als gevolg hiervan moet alles geëvalueerd worden op milieueffecten. Dit vormt een drijfveer voor groei in de milieumarkt maar raakt ook de markten voor infrastructuur en gebouwen (bijvoorbeeld “groene gebouwen”).
Jaaroverzicht 2007 Waar we naartoe gaan 23
“We leveren klanten werkelijke toegevoegde waarde over de hele wereld”
Klimaatverandering. Gaat sneller en sterker dan verwacht met ingrijpende gevolgen, met name in deltagebieden, waar meer dan 50% van de wereldbevolking leeft. Klimaatverandering is van grote invloed op ons werk in alle drie de business lines: van het verminderen van de uitstoot van broeikasgassen tot het beperken van de gevolgen van overstromingen door watermanagement en kustbescherming. Water. Dreigende schaarste aan schoon en drinkbaar water geeft groeiende vraag naar waterwinning en waterzuivering. Op veel van de genoemde terreinen is ARCADIS uitstekend gepositioneerd om in te spelen op de groeiende vraag naar diensten. Nieuwe kansen door veranderende klantbehoeften ARCADIS werkt voor een breed scala van klanten, zowel uit de overheid als de private sector. De behoeften van deze klanten veranderen. Het betreft: Globalisering van de industrie. Internationale bedrijven willen steeds meer zaken doen met dienstverleners die hen waar ook ter wereld van dienst kunnen zijn. Veel van deze onder nemingen zijn programma’s gestart om het aantal dienstverleners te verminderen om internationaal dezelfde kwaliteit te kunnen garanderen en de efficiency te verhogen. Outsourcing en privatisering. Steeds meer bedrijven concentreren zich op hun kernactiviteiten. Niet-kernactiviteiten worden uitbesteed. Voorbeelden zijn facility management en milieuactiviteiten. Bij de overheid zien we een vergelijkbare trend: concentratie op beleid, uitwerking van plannen door bedrijven als ARCADIS. Private financiering van publieke voorzieningen. Om de groeiende behoefte aan infrastructuur te kunnen financieren zoeken overheden private investeerders om processen te versnellen, vaak in de vorm van Publiek Private Samenwerkingsverbanden (PPS). Het verruimt de markt omdat investeringen minder afhankelijk zijn van overheidsbudgetten. Ketenintegratie. Veel opdrachtgevers willen een geïntegreerd bouwproces: design/build of DBFO: Design, Build, Finance and Operate. Een consortium van private partijen ontwikkelt, ontwerpt en bouwt een project en verzorgt de financiering en exploitatie. Risicoparticipatie. Een groeiend aantal opdrachtgevers vraagt bedrijven als ARCADIS risico te nemen bij projecten. Honorering is dan afhankelijk van prestaties. ARCADIS heeft interne procedures om risico’s te beheersen. Deze veranderingen in de klantbehoeften zijn veelal gunstig voor ARCADIS. Er wordt meer werk uitbesteed aan de markt. Daarnaast kunnen wij multinationals internationaal diensten aanbieden. Er zijn wereldwijd slechts enkele partijen die dat op vergelijkbare wijze kunnen.
Strategie 2008 – 2011: Building Global Leadership In het kader van ons streven de strategie iedere 2 à 3 jaar te actualiseren, zijn we in 2007 begonnen met een nieuw evaluatieproces. Deze inspanningen resulteerden in de herziene strategie Building Global Leadership.
Lees verder op volgende pagina
Jaaroverzicht 2007 24 Waar we naartoe gaan
Humberto de Martini en Marcelo Barbara (ARCADIS) in gesprek met lokale bewoner.
De algemene ambitie van ARCADIS We streven naar een leidende positie in elk van onze business lines: infrastructuur, milieu en gebouwen. We realiseren ons dat leiderschap verder gaat dan de ambities. Het betekent ook: Uitstekende groei en winstgevendheid. In relatieve termen: we willen een plaats veroveren in het bovenste kwartiel van onze peergroup. Een employer of choice zijn. We willen de beste mensen aantrekken en behouden. Onze cultuur van innovatie en teamwork biedt klanten de beste oplossingen die haalbaar zijn en geeft ons talent optimale groeimogelijkheden. Vooroplopen in de sector als het gaat om duurzaamheid. Duurzaamheid staat centraal bij onze activiteiten. Koploper zijn in dit opzicht heeft een positieve invloed op onze marktpositie, terwijl het helpt om mensen aan te trekken en te behouden. Centrale elementen om onze ambitie te verwezenlijken In ons streven naar wereldwijd marktleiderschap onderscheiden wij drie centrale elementen: Focus op klanten. Om grensoverschrijdende diensten te kunnen verlenen is klantgerichtheid essentieel. Accountmanagement helpt ons langlopende relaties op te bouwen met een select aantal multinationale en nationale/lokale key accounts, die de meerwaarde van onze diensten op prijs stellen. Consistente diensten. Ons vermogen om consistent werk van hoge kwaliteit te leveren in verschillende landen is cruciaal bij het aanbieden van diensten aan multinationals en het versterken van onze deskundigheid wereldwijd. Eén bedrijf op basis van sterke lokale posities. Om relaties met klanten op te bouwen en in stand te houden zijn sterke lokale posities nodig. Tegelijkertijd willen we dat al onze internationale kennis en vaardigheden beschikbaar zijn voor onze klanten. Deze balans bereiken we door onze cultuur van internationale samenwerking en het delen van kennis. Hoe bereiken we dat? De herziene strategie heeft de volgende implicaties. Blijven focussen op diensten met meer toegevoegde waarde Deze focus heeft de afgelopen jaren bijgedragen aan een margeverbetering en zal worden voortgezet. De organisatie aanpassen aan veranderde behoeften Om deze strategie met succes te kunnen implementeren, zal de organisatie moeten worden aangepast door middel van de invoering in elke werkmaatschappij van een divisiestructuur die de drie business lines weerspiegelt. In de Verenigde Staten en Nederland is dit reeds gebeurd en de andere landen volgen in 2008. Daarnaast zijn er Global Business Line Teams (GBLT) geformeerd voor elke business line, waarin wereldwijd leiderschap en leiderschap van werkmaatschappijen worden verenigd. Deze teams worden de stuwende kracht van de internationale business linestrategie. Bij Milieu ligt de nadruk op het coördineren van klantontwikkeling en het leveren van wereldwijde consistente diensten. Bij Infrastructuur ligt de nadruk op het delen en ontwikkelen van technische kennis en deskundigheid voor marktontwikkeling, bij Gebouwen op het ontwikkelen van een wereldwijd platform voor de levering van projectmanagement.
Strategische partner voor milieudienstverlening Akzo Nobel Wereldwijd In ons wereldwijde netwerk staan de wensen van multinationale klanten centraal. ARCADIS verricht steeds meer diensten voor dergelijke ondernemingen en ondersteunt hen consistent en met dezelfde kwaliteitsnormen overal waar zij op de wereld actief zijn. Aangezien wij onze kosteneffectieve milieudiensten in verschillende landen verrichten, kunnen wij aanzienlijke toegevoegde waarde bieden aan ondernemingen die hun aantal productievestigingen consolideren.
25 Daarnaast schakelen veel van onze industriële klanten ons in om hun duurzaamheidsinspanningen verder te verbeteren. Akzo Nobel, een vooraanstaande en wereldwijd opererende verf- en chemieonderneming, behoort tot een groeiend aantal ondernemingen die serieus werk maken van hun invloed op het milieu en van duurzaam ondernemen. In Brazilië is het onderhouden van goede relaties met de lokale gemeenschap, en betrokkenheid van die gemeenschap bij Akzo’s activiteiten een wezenlijk onderdeel van onze dienstverlening. ARCADIS heeft voor drie jaar een wereldwijd contract getekend voor het verrichten van front-end milieu-adviesdiensten voor Akzo Nobel. Het werk zal worden uitgevoerd in ten minste 12 landen in Europa, Noord- en Zuid-Amerika en in Azië. In het kader van dit contract adviseren wij Akzo Nobel wereldwijd op het gebied van milieu.
Versterking van ondersteunende processen Mensen zijn van cruciaal belang voor ons strategische succes, daarom hebben we ons Human Resources Management versterkt. Consistente dienstverlening en het One Firm-concept vragen ook om gedegen kennisbeheer en een solide IT-infrastructuur. Bovendien zal door een duidelijker positionering en het versterken van het merk met behulp van RTKL de zichtbaarheid en naamsbekendheid van ARCADIS toenemen. Een wereldwijd duurzaamheidsprogramma onderstreept onze betrokkenheid bij het verbeteren van het milieu en draagt ertoe bij dat ons merk zich nog beter kan onderscheiden. Acquisities nog steeds boven aan de prioriteitenlijst We gaan door met strategische acquisities. Het opbouwen en uitbreiden van thuismarktposities en de strategie voor elk van de business lines blijft doorslaggevend bij het vaststellen van onze prioriteiten. We willen onze positie in de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk verder versterken en onze activiteiten uitbreiden naar bepaalde Europese en Aziatische landen, waaronder India. Bij Infrastructuur willen we een sterkere positie in de Verenigde Staten verwerven, door expansie op het gebied van openbaar vervoer en water. De belangrijkste doelen bij Milieu zijn het verstevigen van onze posities in Europa en Brazilië en het toevoegen van specialistische diensten. Bij Gebouwen richten we ons op uitbreiding van de projectmanagementdiensten in de Verenigde Staten, Frankrijk en het Midden-Oosten en het uitbreiden van de hoogwaardige ontwerp- en planningsactiviteiten van RTKL. We geven de voorkeur aan grotere acquisities, waarmee we meerdere doelstellingen tegelijkertijd kunnen verwezenlijken. Naast de strategische fit zijn reputatie en managementkwaliteit belangrijke criteria. In financieel opzicht streven we naar acquisities die bijdragen aan de winst, marges hebben die liggen op het niveau van de doelstellingen van ARCADIS en een rendement op geïnvesteerd vermogen van 15% opleveren.
Financiële doelstellingen Groeidoelstelling verhoogd naar 15% Door portfolioaanpassingen is het groeiprofiel van ARCADIS aanmerkelijk verbeterd. Gezien de veranderende mix van activiteiten, de aantrekkelijkheid van marktomstandigheden op de lange termijn, en de kracht van onze marktposities, hebben we onze groeidoelstelling voor de omzet en de winst per aandeel verhoogd naar 15% (exclusief valuta-effecten). Dit brengt ons tot de volgende financiële doelstellingen voor de middellange tot lange termijn (3 jaar): • Omzet: gemiddelde jaarlijkse groei 15% (voorheen 10%), waarvan ten minste de helft autonoom. • Operationele marge: ten minste 10% (voorheen 10%). EBITA als percentage bruto toegevoegde waarde. • Winst per aandeel: gemiddelde jaarlijkse groei van 15% (voorheen 10%), gebaseerd op netto operationele winst. • Rendement op geïnvesteerd vermogen: 15% (voorheen 15%). Dit is netto operationele winst, exclusief rentelasten, ten opzichte van eigen vermogen plus rentedragende schulden, berekend als gemiddelde over vier kwartalen.
Jaaroverzicht 2007 26 Title
Onze resultaten in 2007
Feiten en cijfers onderstrepen ons financieel succes, maar er is meer uit af te leiden. Ze zeggen ook iets over de degelijkheid van onze strategie, de reputatie van ons merk en de relaties met onze klanten.
Jaaroverzicht 2007 28 Title
Een spectaculaire ruimte voor een internationaal icoon Het U.S. Capitol Visitor Center Washington, DC, Verenigde Staten Het Capitool, de zetel van het Amerikaanse Congres, is een van de bekendste bouwwerken ter wereld. Elk jaar opnieuw trekt het miljoenen bezoekers. Het nieuwe U.S. Capitol Visitor Center (bezoekerscentrum), met een vloeroppervlak van ruim 53.880 m², is ontworpen om bezoekers die wachten tot ze het Capitool binnen mogen een veilige en comfortabele ruimte aan te bieden. Hier kunnen het Amerikaanse publiek en internationale bezoekers tevens voorlichting krijgen over de rol van de wetgevende macht in de geschiedenis. Het Amerikaanse Capitool is een compendium van architectonische uitbreidingen en verbeteringen van de afgelopen twee eeuwen. Het nieuwe bezoekerscentrum betekent in eerste plaats een verbetering van de ontvangstfaciliteiten, met educatieve tentoonstellingen, voorzieningen en auditoria. Maar ook versterkt het centrum de veiligheid van het gebouw, terwijl de algemene sfeer van vrije publieke toegang behouden blijft voor de meer dan drie miljoen bezoekers die jaarlijks hun opwachting maken. Het bezoekerscentrum wordt gehuisvest onder de East Plaza waardoor het aanzicht van het Capitool onaangetast blijft en de oorspronkelijk landschapsarchitectuur wordt gerespecteerd. De plaza zelf omvat een voetgangersgebied dat goed aansluit bij dit belangrijke nationale symbool. Het hart van het project wordt gevormd door de grote hal met daarnaast een zaal waarin historische documenten van het Congres worden tentoongesteld en twee informatiezalen. Het restaurant voor 600 bezoekers en het 450 zitplaatsen tellende auditorium, dat zowel door bezoekers als congresleden kan worden gebruikt, ronden het geheel af.
Jaaroverzicht 2007 Onze resultaten in 2007 29
Kijk verder dan de cijfers. Creëer een blijvend resultaat. Onze resultaten leveren het goed onderbouwde bewijs van het succes van onze onderneming. We zijn blij dat we ook dit jaar onze financiële doelen hebben gehaald, en in vele gevallen zelfs hebben overtroffen. Uitstekende prestaties resulteren in recordjaar Bedrijfsopbrengsten stegen met 22% naar € 1,5 miljard. De sterke autonome groei van maar liefst 16% laat goed zien dat we volop geprofiteerd hebben van de gunstige marktomstandigheden. De netto operationele winst (vóór amortisatie en niet-operationele items) nam met 25% toe tot € 62,3 miljoen. Per aandeel was dit € 3,06 tegenover € 2,47 in 2006. Dit uitstekende resultaat is toe te schrijven aan de sterke autonome groei van de activiteiten, een voortgaande margeverbetering en een goede bijdrage van acquisities. De prestaties in alle business lines en geografische gebieden waren uitstekend. Dividend € 1,23 per aandeel ARCADIS stelt voor het dividend in contanten te verhogen van € 1,00 per aandeel vorig jaar naar € 1,23 per aandeel. Dit vertegenwoordigt 40% van de netto operationele winst, en past in het dividendbeleid dat gericht is op een pay-out tussen de 30% en 40% van de netto operationele winst. Bedrijfsopbrengsten groeien sterk De bedrijfsopbrengsten groeiden 22% tot € 1.510 miljoen (2006: € 1.233 miljoen). De 10% groei door acquisities kwam vooral van de overname van PinnacleOne en nog belangrijker die van RTKL, beide in de Verenigde Staten. Het valuta-effect was 4% negatief, voornamelijk veroorzaakt door de Amerikaanse dollar. De autonome groei lag met 16% ruim boven ons doel van 5%. Vrijwel alle landen lieten een autonome groei van meer dan 10% zien, waarbij de grootste bijdragen afkomstig waren uit Nederland, de Verenigde Staten en Brazilië. Sterke toename bedrijfsresultaat en EBITA Het bedrijfsresultaat steeg met 35% tot € 95,0 miljoen (2006: € 70,5 miljoen). ARCADIS hanteert EBITA (bedrijfsresultaat vóór amortisatie) en EBITA op recurring basis (exclusief niet-operationele posten) om inzicht te krijgen in de operationele gang van zaken. EBITA steeg met 36%. Op recurring basis bedroeg de stijging 34%, resulterend in een EBITA op recurring basis van € 105,9 miljoen (2006: € 78,8 miljoen). Het valuta-effect was 4% negatief, terwijl de bijdrage van acquisities 20% bedroeg. Autonoom groeide de EBITA op recurring basis met 18%. EBITA bevat een bedrag van € 2,6 miljoen (2006: € 0,6 miljoen) dat afkomstig is van de verkoop van carbon credits in Brazilië. Exclusief de bijdrage van deze carbon credits bedroeg de autonome groei van EBITA op recurring basis 16%. Lees verder op volgende pagina
“De marge verbeterde in alledrie de business lines.”
23% 41% 36%
OMZETVERDELING NAAR ACTIVITEIT
Margedoelstelling gehaald De marge (EBITA als percentage van de bruto toegevoegde waarde) verbeterde naar 10,7%, en op recurring basis naar 10,5% (2006: 9,4%), wat duidelijk aantoont dat ARCADIS hoger in de waardeketen is gaan opereren met activiteiten die meer toegevoegde waarde opleveren. Met deze marge in 2007 hebben we de in 2006 ingevoerde 10%-doelstelling gehaald. De marge verbeterde in alle drie business lines tot een niveau gelijk aan of boven de doelstelling, dankzij een hogere productiviteit en meer efficiency, desinvesteringen van activiteiten met een geringe marge en acquisitie van bedrijven met een hogere marge.
41% Infrastructuur 36% Milieu 23% Gebouwen
9% 25% 43%
23%
GEOGRAFISCHE OMZETVERDELING 25% Nederland 23% Europa exclusief Nederland 43% Verenigde Staten 9% Rest van de wereld
Financieringslasten, belastingen, geassocieerde deelnemingen, belang van derden Per saldo bedroegen de financieringslasten in totaal € 8,6 miljoen, dat wil zeggen € 5,1 miljoen meer dan de € 3,5 miljoen in 2006, hoofdzakelijk ten gevolge van investeringen in acquisities en het resultaat van financiële derivaten. De belastingdruk kwam uit op het normale niveau van 32,8% vergeleken met 30,2% in 2006, wat laag was vanwege enkele éénmalige effecten. Het verlies bij geassocieerde deelnemingen van € 0,8 miljoen, vergeleken met een verlies van € 0,5 miljoen in 2006, was te wijten aan opstartproblemen en vertragingen bij het verlengen van contracten voor enkele energieprojecten in Brazilië, die waarschijnlijk niet in 2008 zullen terugkeren. Het belang van derden liep fors op naar € 2,6 miljoen (2006: € 1,5 miljoen), voornamelijk het resultaat van positieve ontwikkelingen in Brazilië. Flinke stijging nettowinst en netto operationele winst De nettowinst bedroeg € 54,9 miljoen, ofwel € 2,70 per aandeel, tegenover € 44,9 miljoen, ofwel € 2,22 per aandeel in 2006. De netto operationele winst (vóór amortisatie en niet-operationele items) bedroeg € 62,3 miljoen, 25% meer dan de € 50,0 miljoen in 2006. Per aandeel is dit € 3,06 tegenover € 2,47 in 2006. Stabiele kasstroom, hoger investeringsniveau, gezonde balans De nettowinst plus afschrijvingen en amortisatie kwam uit op
Jaaroverzicht 2007 Title 31
Van links naar rechts: Aaron Svitana, Leah Ackerman, Lindsay Price en Dan Bonner
€ 87 miljoen (2006: € 71 miljoen), en de kasstroom uit operationele activiteiten bedroeg € 79 miljoen (2006: € 86 miljoen). De investeringen in (im)materiële vaste activa, exclusief acquisities, bedroegen € 33 miljoen (2006: € 19 miljoen). In 2007 zijn acht ondernemingen overgenomen met in totaal 1.460 medewerkers en € 192 miljoen aan omzet. De investeringen in nieuwe acquisities, uitbreiding van belangen in geconsolideerde ondernemingen en nabetalingen voor eerdere acquisities bedroegen in totaal € 103 miljoen (na aftrek van contante betalingen bij overdracht), waarvan € 18 miljoen als gevolg van uitgestelde betalingen waardoor een totale kas- uitstroom ontstond van € 85 miljoen. Het balanstotaal steeg naar € 922 miljoen (2006: € 736 miljoen). Dit werd veroorzaakt door autonome groei van activiteiten (€ 39 miljoen), acquisities (€ 176 miljoen) en valutakoersverschillen (- € 29 miljoen). De goodwill op de balans nam toe tot € 210 miljoen (2006: € 139 miljoen) als gevolg van het saldo van acquisities en valutakoersverschillen. De identificeerbare immateriële activa bedroegen € 12 miljoen (2006: € 10 miljoen). Ondanks de sterke autonome groei, steeg het werkkapitaal (onderhanden werk plus debiteuren verminderd met leveranciersverplichtingen) slechts licht met € 7 miljoen. Als percentage van de omzet daalde het werkkapitaal van 12,5% in 2006 naar 11,9% in 2007 De netto schuldpositie (geldmiddelen en kasequivalenten verminderd met rentedragende schulden) steeg naar € 134 miljoen (2006: € 45 miljoen), voornamelijk ten gevolge van de investeringen in nieuwe acquisities, die gefinancierd werden met vreemd vermogen. De balansratio’s bleven sterk. De ratio van nettoschulden ten opzichte van eigen vermogen bedroeg 0,7 (2006: 0,2), de ratio van nettoschulden ten opzichte van EBITDA kwam uit op 1,0 (2006: 0,4) en de interest coverage ratio bedroeg 14 (2006: 17).
Complex en transparant saneringsproject Castro Cove Richmond, CA, Verenigde Staten Begin 2006 voltooide Chevron een saneringsplan voor Castro Cove, een uitloper van de baai van San Francisco bij Richmond in de Amerikaanse staat Californië. Doel was het verwijderen van slib uit een ruim 8 hectare groot bassin dat door raffinageactiviteiten was vervuild met koolwaterstoffen en kwik, en het afvoeren van dit slib naar een stortplaats. Voordat de vergunningen werden aangevraagd, besloot Chevron om het saneringsplan opnieuw te beoordelen. Na een grondig onderzoek stelden ARCADIS en Chevron een betrouwbaar en kosteneffectief saneringsplan op, waarvoor zij het vertrouwen van alle betrokken partijen wisten te winnen. Het uitbaggeren van de inham vormt een belangrijk onderdeel van dit plan. De baggerspecie wordt afgevoerd naar een nabijgelegen voormalig oxidatiebassin voor afvalwater, waar het wordt gestabiliseerd met oliehoudend sediment uit het bassin en grond uit de raffinaderij, en dan wordt gebruikt als fundering voor de uiteindelijke afdekking van het bassin. Tot op heden heeft ARCADIS het project veilig en binnen de termijn uitgevoerd, en de klant wekelijkse voortgangsrapportages geleverd over de sanering. Alle constructie- en saneringswerkzaamheden worden nauwgezet afgestemd met de raffinaderij die gedurende de sanering gewoon in bedrijf blijft. ARCADIS levert door deze transparante werkwijze een hoogwaardig en klantgericht product. Na afdekking zal het ruim 26 hectare grote bassin in de toekomst weer beschikbaar zijn voor gebruik door de raffinaderij.
Jaaroverzicht 2007 32 Title
Hoe doen we het wereldwijd
Het belang van ons werk neemt toe naarmate de wereld vaker geconfronteerd wordt met problemen in de natuurlijke en gebouwde omgeving. Wij streven ernaar alert en flexibel op deze veranderende behoeften in te spelen.
Jaaroverzicht 2007 34 Title
Jaaroverzicht 2007 Hoe doen we het wereldwijd 35
Slim samenwerken. Ervaar de voordelen van synergie. De complexiteit in de wereld vraagt om oplossingen die meerdere dimensies omvatten. Om te kunnen inspelen op de behoeften van onze klanten met ideeën die goed aansluiten op hun bedrijfsactiviteiten, maken we gebruik van onze grote deskundigheid op drie terreinen en van ons brede netwerk van geografische gebieden en disciplines. We zien dat naarmate bedrijfstakken naar elkaar toegroeien, een vergelijkbare beweging in onze activiteiten nodig is. Door strategisch samen te werken kunnen we slimme en innovatieve oplossingen bedenken. En door onze flexibiliteit en alertheid kunnen we ideëen en deskundigheid integreren om oplossingen te bieden voor complexe vraagstukken. In elk onderdeel van onze activiteiten hebben we het afgelopen jaar een substantiële groei doorgemaakt. Hieronder volgt een beschrijving van de strategie voor elk van onze business lines en wat we bereikt hebben in 2007.
Infrastructuur Infrastructuur is van wezenlijke invloed op de manier waarop mensen over de hele wereld leven, reizen en werken. Tot onze werkzaamheden in deze business line behoren Wonen en werken (woonwijken, bedrijfsterreinen en recreatiegebieden, inrichting van stedelijke en landelijke gebieden), Mobiliteit (verkeersmanagement, auto-, spoor- en vaarwegen, bruggen, tunnels), Water (watermanagement, waterkwaliteit, waterbouwkundige werken) en Energie (waterkracht, biogasinstallaties). Het aandeel in de totale omzet bedroeg in 2007 41% (2006: 45%). Voortbouwen op lokale sterkte met specialismen op internationaal niveau Aangezien we een overwegend lokale markt bestrijken, bestaan de opdrachtgevers voornamelijk uit nationale, regionale of lokale overheden en ontwikkelaars, aannemers en andere ondernemingen, zoals mijnbouw- of nutsbedrijven. Inzicht in lokale omstandigheden en klanten, inclusief hun organisaties en doelen, is cruciaal. Daarom heeft ARCADIS sterke lokale posities opgebouwd, die ons de mogelijkheid bieden vroegtijdig op ontwikkelingen in te spelen, op maat gesneden diensten te leveren en onze wereldwijde kennis en ervaring lokaal beschikbaar te maken voor klanten. Op het gebied van railinfrastructuur, watermanagement en grote vervoerscorridors, waaronder bruggen en tunnels, beschikt ARCADIS over specialistische kennis en ervaring die internationaal toepasbaar is.
Lees verder op volgende pagina
Jaaroverzicht 2007 36 Hoe doen we het wereldwijd
Erkende internationale speler op infrastructuurmarkt, gebaseerd op lokale kracht Zo wordt de ambitie voor infrastructuur gedefinieerd in onze herziene strategie. Dit houdt in: • Een marktleiderspositie opbouwen bij rail, watermanagement en grote vervoerscorridors (inclusief bruggen en tunnels) door te focussen op kennisuitwisseling en –ontwikkeling via onze nieuwgevormde Global Knowledge Networks. • Uitbreiden van bepaalde mijnbouwaccounts, met name in Zuid-Amerika en de Verenigde Staten, door de relaties met grote klanten te benutten. • Onze sterke thuismarktposities blijven uitbreiden via autonome groei en acquisities. • Het doel voor autonome groei is 6%; de margedoelstelling 8 tot 9%. Sterke autonome groei, verdere margeverbetering De bedrijfsopbrengsten stegen met 10%. Het valuta-effect was 2% negatief. Het effect van acquisities en desinvesteringen was per saldo 1% negatief, vooral door de desinvestering van Euroconsult, dat actief was in de door donoren gefinancierde markt. De autonome groei van 13% is een aanzienlijke verbetering ten opzichte van 2006, hoewel dit cijfer toen met 9% ook al op een hoog niveau lag. De marge steeg naar 8,8% (2006: 8.4%), vooral dankzij verbeterde winstgevendheid in Nederland. ARCADIS positioneert zich als marktleider op het gebied van watermanagement Het jaar 2007 ging uitstekend van start, toen de door ARCADIS geleide joint venture met Bioengineering Group een contract ter waarde van maximaal $ 150 miljoen verwierf voor diensten ter bescherming van New Orleans en omgeving tegen overstromingen. Er volgde een vergelijkbaar contract van maximaal $ 50 miljoen met dezelfde klant, de U.S. Army Corps of Engineers. Bepalend voor het verwerven van deze beide contracten was onze lokale aanwezigheid in de Verenigde Staten in combinatie met de inbreng van de Nederlandse expertise en reputatie op het gebied van watermanagement. Daarnaast wisten we waterprojecten in Florida, Louisiana en Californië binnen te halen. Ten gevolge van de klimaatverandering zal de markt voor watermanagement naar verwachting aanzienlijk groeien. Om onze deskundigheid nog verder te vergroten, namen we Alkyon over, een Nederlandse specialist in watermanagement. Alkyon biedt hoogwaardige adviesdiensten aan voor kust- en rivierbeheer, bescherming tegen overstromingen en de inrichting van havens en delta’s. Dankzij de uitgebreide internationale ervaring van Alkyon zijn we nu nog beter toegerust om te profiteren van de toenemende vraag naar watermanagementdiensten. Sterke groei in Nederlandse infrastructuurmarkt Met een autonome groei van ruim boven de 10% is het duidelijk dat ARCADIS een sterke speler is in de Nederlandse markt. Bij railengineering konden we profiteren van grote investeringen in het moderniseren van het bestaande spoorwegnet. De voorkeur van de overheid voor een PPS-benadering van alle grote infrastructuurprojecten had eveneens een gunstige invloed op de markt. In 2007 werd een consortium, met ARCADIS als design- en engineering partner, geselecteerd voor de renovatie en uitbreiding van de Coentunnel. Dit betrof het eerste DBFOproject (design, build, finance and operate), met een contractwaarde van bijna € 500 miljoen.
Jaaroverzicht 2007 Hoe doen we het wereldwijd 37
Verbetering in andere Europese markten Na enige vertraging in 2006 trok de groei in België weer sterk aan. De marktomstandigheden in Frankrijk en Tsjechië bleven positief, wat een stabiele groei mogelijk maakte. Hoewel de investeringen in infrastructuur in Duitsland toenemen, is in deze markt nog steeds sprake van sterke concurrentie. In Polen neemt de vertraging in de projectuitvoering geleidelijk af, wat resulteert in een forse omzetgroei. Mijnbouw en energie stimuleren groei in Zuid-Amerika Onze infrastructuuractiviteiten floreerden in zowel Brazilië als Chili. De sterke vraag naar grondstoffen gaf de investeringen van mijnbouwbedrijven een flinke impuls en droeg bij aan de gunstige economische omstandigheden, die de overheidsuitgaven voor infrastructuur ondersteunen. In Chili werd onze positie bovendien versterkt door de acquisitie van Idesol, dat zich bezighoudt met mijnbouwprojecten. In Brazilië waren we actief in de snel groeiende energiemarkt. ARCADIS Logos werkt aan diverse kleine en grotere waterkrachtprojecten die samen met andere partners worden ontwikkeld op basis van een DBFO-benadering. In 2007 werd begonnen met de bouw van Retiro Baixo, een middelgroot waterkrachtproject, waarin ARCADIS Logos een aandeel van 25,5% heeft. Na de succesvolle voltooiing van een biogasinstallatie voor de afvalstortplaats in Bandeirantes, werd een vergelijkbaar project gestart voor de afvalverwerking van São João. Bovendien kreeg ARCADIS een concessie voor een derde project. Terugloop in Amerikaanse markt voor land development goedgemaakt door water en transportation Onze Amerikaanse land development-activiteiten hadden te lijden onder de crisis in de huizenmarkt, wat tot uiting kwam in een omzetdaling van 22%. In het vierde kwartaal was de omzet bijna 50% lager dan een jaar geleden. Intussen is de capaciteit aangepast aan het lagere omzetniveau. Op het gebied van water en transportation groeiden we in totaal 10%, wat leidde tot een lichte autonome groei voor onze totale Amerikaanse infrastructuuractiviteiten. Vooruitzichten In veel landen bestaat een dringende behoefte aan het verbeteren en uitbreiden van snelwegen en openbaar vervoer. In deze markt bieden overheidsinvesteringen een stabiele basis, terwijl private financiering gebruikt wordt om infrastructuurontwikkelingsprogramma’s sneller te realiseren. In Nederland verwachten we een aanhoudende groei dankzij de solide economie, een aanhoudende stroom PPS-projecten, voortdurende investeringen in rail- en weginfrastructuur, een goede gemeentelijke markt en outsourcing door de overheid. Ook in andere Europese landen zijn de vooruitzichten gunstig. In België en Frankrijk kunnen we profiteren van grote investeringen, gedeeltelijk via PPS-projecten. Europese middelen zullen een positieve invloed blijven houden op infrastructuurinvesteringen in Centraal-Europa. De Amerikaanse land development-activiteiten maken nu minder dan 1% van onze wereldwijde omzet uit. Desondanks verwachten we een aanhoudende neerwaartse trend, vooral op jaarbasis. Aangezien budgetten voor transportation voor een langere periode worden toegeLees verder op volgende pagina
Jaaroverzicht 2007 38 Hoe doen we het wereldwijd
kend, zal deze markt naar verwachting stabiel zijn. Zorgen over klimaatverandering zullen de vraag naar watermanagement doen toenemen. Hoewel de groei in Brazilië en Chili lager zou kunnen zijn vergeleken met de zeer hoge percentages in 2007, verwachten we dat de marktomstandigheden in deze landen positief blijven. Hierdoor is een forse groei mogelijk.
Milieu De business line Milieu, met een aandeel in de omzet van 36% (2006: 38%), houdt zich wereldwijd bezig met duurzaamheid. De activiteiten van dit werkveld bestaan vooral uit het opruimen van erfenissen uit het verleden, zoals bodem-, lucht- en waterverontreiniging. Verder houdt het zich bezig met milieueffectrapportages, sanering en hergebruik van bedrijfsterreinen, productveiligheid en adviesdiensten met betrekking tot klimaatverandering, inclusief diensten gericht op vermindering van de uitstoot van kooldioxide en efficiënt energiegebruik, gezondheids- en veiligheidszaken, alsmede geluidsbeheersing, afvalbeheer en het beheer van natuur en landschap. ARCADIS bezet sterke posities op het gebied van milieu Wereldwijd behoort ARCADIS tot de top 3 als het gaat om het oplossen van bodem- en grondwaterverontreiniging. We zijn wereldleider op het gebied van milieudiensten voor bedrijven in de private sector. Onze kracht ligt in ons internationale netwerk waarmee we multinationals over de hele wereld kunnen bedienen, onze geavanceerde en kosteneffectieve saneringstechnologie, ons GRiP®-programma voor gegarandeerde oplossingen en onze sterke gezondheidsen veiligheidscultuur. Met ons sterke klantenbestand hebben we een prima uitgangspositie om onze diensten met betrekking tot duurzaamheid en klimaatverandering uit te breiden. Wereldwijd marktleider in milieu Ons doel zoals vastgelegd in onze nieuwe strategie is onze positie als de enige toonaangevende leverancier ter wereld op het gebied van milieudiensten aan de private sector verder te versterken. We trachten dit te bereiken door: • Een duidelijke focus op multinationale en grote nationale klanten, voornamelijk uit de private sector, maar ook belangrijke klanten uit de publieke sector. • Een echte One Firm-benadering, waarbij we klanten en kennis delen over grenzen heen, terwijl we zorgen voor consistente levering van een toenemend aantal diensten. • Uitbreiding van de dienstverlening, vooral op het gebied van strategische milieuadviezen en D4-diensten: Deactivation, Decommissioning, Decontamination, Demolition (de-activering, ontmanteling, sanering, sloop). Daarbij blijven we investeren in onze deskundigheid op het gebied van de beoordeling en sanering van bedrijfsterreinen. • Versterking van onze geografische aanwezigheid in Europa en Brazilië en uitbreiding in Azië. • Voortdurend ontwikkelen en delen van innovatieve technologieën. • Het benutten van onze kracht op het gebied van Milieu binnen andere business lines. • Het doel voor autonome groei is 12%; de margedoelstelling 12 tot 13%.
Jaaroverzicht 2007 Hoe doen we het wereldwijd 39
Uitstekende autonome groei, verdere margeverbetering Met een autonome groei van 22% was 2007 een zeer succesvol jaar voor Milieu. De acquisities waren goed voor 1% groei. Het valuta-effect was 8% negatief, wat resulteerde in een totale groei van de bedrijfsopbrengsten met 16%. De marge steeg naar 13,5% (2006: 12,0%); wanneer de invloed van carbon credits buiten beschouwing wordt gelaten, bedroeg de marge 12,7% (2006: 11,8%). Onze Amerikaanse activiteiten lieten met 23% autonome groei de beste prestaties zien. Dit is vooral indrukwekkend gezien de enorme inspanningen rondom de integratie van BBL, dat in 2005 werd overgenomen. De autonome groei was eveneens zeer sterk in Polen, het Verenigd Koninkrijk, Brazilië en Chili. Lees verder op volgende pagina
Balans tussen milieu en techniek DE Benton waterzuiveringsinstallatie Raleigh, Verenigde Staten De research triangle van Noord-Carolina behoort tot de populairste woongebieden van de Verenigde Staten. Kwaliteit van leven, de beste onderwijsvoorzieningen en een levendige economie zijn mede verantwoordelijk voor een ongekende groei in deze regio. Het realiseren van de benodigde infrastructuur voor dit snel groeiende gebied is een permanente uitdaging voor planologen en stedenbouwkundigen. De stad Raleigh moest zorgen voor een goede drinkwatervoorziening voor zijn groeiende bevolking. Om een goede balans te vinden tussen het behoud van natuurwaarden en de totstandkoming van de benodigde infrastructuur, was een grondige analyse en intensieve samenwerking tussen partners nodig. Bij het zoeken naar dit evenwicht ondersteunde ARCADIS de gemeente op het gebied van planning en vergunningverlening voor een nieuwe waterzuivering. Daarnaast deed ARCADIS aanbevelingen voor de bescherming van bedreigde diersoorten in het gebied. In de toekomst kan bij belangrijke infrastructuurprojecten in de staat NoordCarolina niet alleen de vergunningprocedure worden gevolgd die mede door ARCADIS werd ontwikkeld, maar kan ook worden geprofiteerd van de samenwerking die tot stand werd gebracht tussen ambtenaren en vergunningverlenende instanties.
Van links naar rechts: David Briley, Randy Hildebran, Whit Wheeler
“De nieuwe waterzuiveringsinstallatie levert schoon water aan zo’n 350.000 huishoudens in de stad Raleigh en brengt verlichting bij de droogte waardoor de stad momenteel wordt getroffen. Met de ontwikkeling van dit project hebben we een goede balans weten te vinden tussen dat wat nodig is voor de bevolking, een verantwoord milieubeheer en steeds ambitieuzere doelstellingen voor waterkwaliteit.” Randy Hildebran projectmanager ARCADIS US
Annual Review 2007 40 What we expect for 2008
Duurzaam front voor kwetsbare rivieroever Hoogwaterbescherming Keulen, Duitsland De stad Keulen telt ongeveer 67 kilometer rivieroevers, uiterwaarden, dammen en kademuren, en worstelt al eeuwen met het water. In 1996 kwam ARCADIS met een integraal plan dat de stad tegen overstromingen moest beschermen. Er werd daarbij veel aandacht besteed aan stedelijke vernieuwing, het behoud van historische elementen en de wensen van inwoners. Uiteindelijk ging de benadering van ARCADIS verder dan alleen een hoogwaterbescherming, en stelde de onderneming een blijvende verbetering van de rivieroevers in de stad voor. De Rijnboulevard is een belangrijk recreatiegebied in de wijk Rodenkirchen van Keulen. Weilanden en stranden, oude villa’s en lanen langs het water dragen in belangrijke mate bij aan de identiteit van de stad. Om bescherming te bieden tegen een waterpeil van 11,30 m Keuls Peil (KP) moesten bestaande waterkeringen tot vier meter worden verhoogd. Bewoners wilden echter geen hoge dijk in hun buurt. Door ARCADIS ontwerp van een innovatieve stalen kademuur waarop mobiele hoogwaterkeringen kunnen worden geplaatst, ontstond een boulevard langs de rivieroever die het uitzicht nagenoeg niet belemmert.
“Onze hoogwaterbescherming waarborgt de veiligheid van ongeveer 25.000 inwoners. De waarde van hun leefomgeving is ook in economisch opzicht enorm gestegen. Al met al heeft dit plan geleid tot een revitalisatie van de wijk.” Siegfried Wagner projectingenieur ARCADIS
Niche-overnames versterken onze positie De groei op het gebied van acquisities was minimaal in 2007. De reden was dat we ons meer richtten op het succesvol integreren van de overnames uit de afgelopen jaren. Het verwerven van twee kleinere bedrijven had weinig gevolgen voor onze groei in 2007. Het betrof Aeolus, een Belgische nichespeler die milieueffectrapportages uitvoert, en Vectra, een Engelse specialist in gezondheids-, veiligheids- en risicomanagement en andere milieuadviesdiensten voor klanten in de olie- en gasindustrie, de kernenergie en transportation. Multinationale klantenfocus loont Steeds meer multinationale bedrijven nemen milieukwesties en corporate stewardship serieus. Het zijn thema’s waar de hoogste niveaus binnen een onderneming zich mee bezighouden. Over het algemeen kiezen deze ondernemingen voor leveranciers die hen helpen de langetermijndoelstellingen te realiseren en het aantal leveranciers te verminderen, zodat een consequente kwaliteit gewaarborgd wordt. Met onze klantgerichte aanpak richten we ons op multinationale en grote nationale accounts die bij onze cultuur gericht op waardecreatie passen. Deze benadering is erg succesvol gebleken. De groei van de 60 accounts die ons multinationale klantenbestand vormen, bedroeg in 2007 bijna 30%. Marktaandeel winnen, vooral in de Verenigde Staten Met het in 2007 behaalde niveau van autonome groei winnen we marktaandeel, vooral in de Verenigde Staten. Voor de integratie van BBL in onze Amerikaanse organisatie lanceerden we een klantgericht ondernemingsmodel voor personeelsinzet en omzetsynergie. Het systeem kwam erop neer dat BBL gebruik kon maken van de geavanceerde saneringstechnologie van ARCADIS, terwijl ARCADIS profiteerde van de deskundigheid van BBL wat betreft klantgerichte processen en gezondheid en veiligheid. De GRiP® markt werd afgeremd door vertragingen in de ontwikkeling van meer complexe projecten in de private markt. Bovendien verstrekte het Amerikaanse leger slechts enkele gegarandeerde saneringscontracten. Daardoor daalde de GRiP®-werkvoorraad tot $ 230 miljoen (2006: $290 miljoen). De grote hoeveelheid orders via traditionele contracten zorgde voor compensatie. Daardoor bleef de Amerikaanse werkvoorraad in de bedrijfsopbrengsten redelijk stabiel. In de bruto toegevoegde waarde steeg de werkvoorraad met 16% ten opzichte van eind 2006.
Jaaroverzicht 2007 Hoe doen we het wereldwijd 41
Talloze kansen voor product stewardship ARCADIS adviseert bedrijven over de gezondheids-, milieu- en duurzaamheidsaspecten van hun producten en diensten die het gevolg zijn van wettelijke voorschriften, zoals REACH en GHS. Met door onszelf ontwikkelde tools en consistente product stewardship wereldwijd hebben we onze omzet op dit terrein meer dan verdubbeld. Transacties zorgen voor meer due diligence-werk In 2007 leverde ARCADIS due diligence milieudiensten aan meer dan 100 klanten in 33 landen, voor bijna 800 locaties, variërend van chemische fabrieken en raffinaderijen tot magazijnen. Klimaatverandering biedt nieuwe kansen In het kader van het Kyoto-protocol en het toenemend aantal klanten met een intern duurzaamheidsprogramma, hebben we bedrijven ondersteund bij het beoordelen van hun emissies en het onderzoeken van hun ecologische impact en de omvang van hun carbon footprint. In Brazilië zijn we betrokken bij het omzetten van methaangas uit twee grote afvalstortplaatsen bij São Paulo voor elektriciteitsopwekking. Deze stortplaatsen zijn momenteel verantwoordelijk voor meer dan 80% van de CO2-credits uit vuilstortprojecten in de wereld. Acquisitie van LFR versterkt onze positie Eind januari 2008 verwierven we LFR, een Amerikaans milieubedrijf met meer dan 480 medewerkers in 34 kantoren verspreid over het hele land. De bedrijfsopbrengsten van LFR bedroegen $ 127 miljoen in 2007. Dankzij deze acquisitie zijn we nu sterker vertegenwoordigd in Californië, een belangrijke milieumarkt. Bovendien hebben we hiermee onze deskundigheid op het gebied van geotechnische diensten en luchtverontreiniging uitgebreid. Net als bij BBL verwachten we na verloop van tijd te kunnen profiteren van cross selling van diensten — nationaal en internationaal — en van operationele synergie. Vooruitzichten In 2007 veranderde onze werkvoorraad, omdat een aantal grote saneringsprojecten met veel toelevering van derden werd voltooid. Daarom zullen onze bedrijfsopbrengsten zich in 2008 waarschijnlijk minder snel ontwikkelen dan onze bruto toegevoegde waarde. Er zijn aanwijzingen dat de regering in de V.S. het Guaranteed Remediation Program nieuw leven zal inblazen, waardoor nieuwe kansen voor GRiP® ontstaan. Afgelopen jaar toonden we aan dat we marktaandeel kunnen winnen op basis van sterke marktposities en dankzij trends bij grote ondernemingen die hun milieubeheer centraliseren en het aantal leveranciers verminderen. Aangezien we verwachten dat deze trends zich sterk zullen doorzetten, kunnen we een nog groter marktaandeel veroveren en een forse groei realiseren. De wereldwijde bezorgdheid over het klimaat zal ertoe leiden dat duurzaamheid een steeds belangrijkere drijfveer wordt in de wereldwijde milieumarkt. Dit zal aanleiding geven tot nieuwe wetgeving en druk op ondernemingen in de private sector om wetgeving na te leven en initiatieven te ontplooien. Bedrijven zullen duurzaamheid in hun activiteiten moeten integreren en inzicht moeten krijgen hoe zij om moeten gaan met hun carbon footprint. Als wereldwijde leider in de milieumarkt zien we ruime mogelijkheden om van deze marktontwikkelingen te profiteLees verder op volgende pagina
Jaaroverzicht 2007 42 Hoe doen we het wereldwijd
ren. We beschikken tenslotte over uitgebreide deskundigheid, sterke klantgerichtheid en een aantoonbare staat van dienst als het gaat om consistente wereldwijde levering.
Gebouwen In Gebouwen levert ARCADIS niet alleen uitzonderlijke ontwerpen en functionaliteit, we creëren ook oplossingen die gebruikmaken van onze kennis van milieu en infrastructuur. Tot de klanten van deze business line behoren private investeerders en ontwikkelaars, instellingen en regeringen. Onze dienstverlening omvat bouwkundig ontwerp en masterplanning, managementdiensten, advies en specialistische ingenieursactiviteiten. In 2007 werd 23% van de bedrijfsopbrengsten door deze business line gegenereerd (2006: 17%). RTKL volgende stap in transitie naar diensten met hogere toegevoegde waarde Om de winstgevendheid te verbeteren is de afgelopen jaren de overstap gemaakt naar activiteiten met meer toegevoegde waarde. In eerste instantie lag het accent daarbij op uitbreiding
Duurzame oplossing voor energietekort Waterkrachtcentrale Retiro Baixo Paraopeba-rivier, Brazilië
“Na voltooiing zal de waterkrachtcentrale van Retiro Baixo duurzame energie produceren voor ongeveer een miljoen inwoners van het gebied. Dit is opnieuw een belangrijke stap in het verbeteren van de energie-infrastructuur in Brazilië.“ Cristiano Della Mea Manager Engineering en planning ARCADIS Logos
De energie-infrastructuur van Brazilië vertoont veel gebreken. Gelukkig beschikt het land over één van de grootste natuurlijke watervoorraden ter wereld en daarmee over enorme mogelijkheden voor waterkrachtenergie. In 2005 kreeg ARCADIS de concessie voor de bouw en de exploitatie van Retiro Baixo, een nieuwe waterkrachtcentrale met een vermogen van 82 MW in de rivier de Paraopeba. Als bouwer, exploitant en eigenaar van de centrale heeft ARCADIS een veelzijdige rol bij het faciliteren en in stand houden van de productie van duurzame waterkrachtenergie. Door onze ervaring in het managen van grootschalige projecten en waterkrachtcentrales, had ARCADIS een gunstige uitgangspositie voor deelname aan het project. Studies hadden al aangetoond dat het project haalbaar was, en dat benutting van deze schone energiebron in de rivier de Paraopeba wenselijk zou zijn, mits de milieu-effecten zouden worden bewaakt. Als eigenaar neemt ARCADIS deel in het consortium dat de concessie voor de exploitatie van de centrale verleent. Als dienstverlener in een consortium structureert en voert ARCADIS het project uit dat in 2009 operationeel moet zijn.
Jaaroverzicht 2007 Hoe doen we het wereldwijd 43
van managementdiensten door het overnemen van project- en programmamanagementbedrijven, terwijl de ingenieursactiviteiten gericht op het gedetailleerde rekenen en tekenen werden afgebouwd. In 2007 zetten we een belangrijke stap met de overname van RTKL, een wereldleider op het gebied van design en planning. Dankzij deze strategische aanwinst kunnen we nu bogen op een marktleiderspositie in de gebouwenmarkt. Bovendien is het een stap in de richting van diensten hoger in de waardeketen. Een sprong voorwaarts bij Gebouwen Binnen onze herziene strategie hebben we als doelstelling om marktleider te worden in het segment Gebouwen door klanten onderscheidende meerwaarde te bieden. Die meerwaarde bestaat uit een uitmuntend design, succesvolle levering en een wereldwijd bereik. • Uitmuntend ontwerp (design excellence) staat voor opvallend design en uitstekende functionaliteit, gecreëerd door toptalent. Dit wordt bereikt door de design- en masterplanningactiviteiten van RTKL uit te breiden en ze in de gehele onderneming te benutten. • Succesvolle levering moet worden waargemaakt in ons hele netwerk van project- en programmamanagementbedrijven. Dit doen we door te investeren in een wereldwijd consistent projectuitvoeringsproces, dat voldoet aan de hoge normen die het snel groeiende internationale klantenbestand aan ons stelt. Succesvolle levering is ook belangrijk voor de facility management-activiteiten, die naar verwachting sterk zullen groeien door het werven van diverse grote klanten en door het uitbreiden van de activiteiten tot buiten Nederland. • Wereldwijd bereik laat zich vertalen in consistente levering wereldwijd. Het betekent een uitbreiding van onze kennis van projectmanagement (Verenigde Staten, Frankrijk en Midden-Oosten), het verbreden van de RTKL-activiteiten in geografische zin en het aanbieden van pasklare pakketoplossingen voor klanten wereldwijd, met behulp van ARCADIS Worldwide Project Consulting (AWwPC). • De autonome groei is 8%; de margedoelstelling 10 tot 11%. Sterke expansie van activiteiten, sterke margeverbetering De groei van de bedrijfsopbrengsten bedroeg in totaal 71%. 60% daarvan was afkomstig van acquisities, waartoe naast RTKL diverse kleinere bedrijven. Het valuta-effect was beperkt. De autonome groei bedroeg 11%. De marge steeg naar 9,9% (2006: 7,3%). Portfolioversterking door kleinere acquisities Er werden gespecialiseerde nichebedrijven verworven om onze portfolio en positie in thuismarkten te versterken. Met BFB versterkten we onze kostenmanagementpraktijk in Nederland en met HL-S werd in Duitsland deskundigheid op het gebied van gebouwenadvies toegevoegd. In het Verenigd Koninkrijk verwierven we APS, gespecialiseerd in projectmanagement, kostenbeheersing en adviesdiensten voor vastgoedontwikkeling. APS is ook actief in het Midden-Oosten. Autonome groei gestimuleerd door projectmanagement en consultancy services In 2007 was de autonome groei voornamelijk afkomstig van management- en consultancydiensten, profiterend van de marktomstandigheden in Nederland, het Verenigd Koninkrijk, Duitsland en België. ARCADIS Worldwide Project Consulting, dat in de herfst van 2006 werd Lees verder op volgende pagina
Jaaroverzicht 2007 44 Hoe doen we het wereldwijd
gelanceerd om onze deskundigheid op het gebied van projectmanagement internationaal te bundelen, kwam in 2007 sterk van de grond. In het Verenigd Koninkrijk adviseerden we zakelijke klanten over LEED-thema’s (Leadership in Energy and Environmental Design) een groen beoordelingssysteem voor gebouwen, ontwikkeld door de U.S. Green Building Council. RTKL ontwikkelt zich goed en biedt ruime mogelijkheden voor synergie RTKL vertoonde een forse groei, geholpen door de bijzonder grote vraag vanuit de Amerikaanse gezondheidszorg. De crisis in de Amerikaanse huizenmarkt had geen wezenlijk effect op RTKL, aangezien de activiteiten van het bedrijf op de woningmarkt beperkt zijn. Terwijl de werkzaamheden aan het prestigieuze U.S. Capitol Visitor Center in Washington vorderden, won een consortium waartoe ook RTKL behoort, een volgend groot federaal project. Dit nieuwe project is het nieuwe hoofdkantoor van de National Geospatial-Intelligence Agency aan de Amerikaanse oostkust, met een nieuwbouwwaarde van ongeveer $ 1,2 miljard. De fusie met RTKL biedt ruime mogelijkheden voor synergie. Voorbeelden hiervan zijn het combineren van RTKL’s design- en planningsdeskundigheid met de kennis van projectmanagement van ARCADIS, en het gebruikmaken van de lokale posities en het klantenbestand van ARCADIS om RTKL’s diensten uit te breiden. Tot de mogelijkheden behoren ook de herontwikkeling van oude industriële locaties of binnensteden door masterplanning van RTKL te combineren met de saneringkennis van ARCADIS. Ook het ontwikkelen van concepten voor ‘groene’ gebouwen en ‘groene’ stedelijke planning behoort tot de mogelijkheden. Uitbreiding in het Midden-Oosten Met de aanwezigheid van APS en de ervaring van RTKL in het Midden-Oosten bundelt ARCADIS haar krachten om te profiteren van de sterke marktontwikkeling. Zo is APS de projectmanager van het Noor Al Ain ontwikkelingsproject voor gemengd gebruik in de Verenigde Arabische Emiraten, dat een nieuwbouwwaarde van circa € 500 miljoen vertegenwoordigt.
Naast woon- en detailhandelsvoorzieningen omvat het project een 300 kamers tellend zakenhotel, luxe kantoren en exclusieve entertainmentfaciliteiten. Grote stap voorwaarts bij facility management Facility management diensten worden aangeboden naast ARCADIS AQUMEN, een joint venture van ARCADIS en het Britse bedrijf Carillion. Het bedrijf streeft ernaar te profiteren van de trend dat grote organisaties niet-kernactiviteiten uitbesteden. Tot dusver lag de focus op de Nederlandse markt. In 2007 groeiden de activiteiten onder andere door de uitbreiding van een contract met computerchipfabrikant NXP. In februari 2008 verwierf ARCADIS AQUMEN een nieuw vijfjarencontract met Philips, dat onder andere locaties in België omvat. Met naar verwachting 1,2 tot 1,5 miljoen m2 onder beheer is dit een aanzienlijke uitbreiding vergeleken met het vorige contract, dat betrekking had op 0,6 miljoen m2.
Jaaroverzicht 2007 Hoe doen we het wereldwijd 45
Vooruitzichten Hoewel we op dit moment weinig effecten van de internationale kredietcrisis op de activiteiten van Gebouwen waarnemen, kan dit segment hier mogelijk als eerste door geraakt worden. Met ons gevarieerde dienstenaanbod, voornamelijk in het hogere deel van de waardeketen, is onze marktpositie sterker en beter verdedigbaar dan ooit. De werkvoorraad van RTKL per ultimo 2007 was meer dan 40% hoger vergeleken met een jaar geleden en dekt meer dan een jaar omzet. Ter compensatie voor de consolidatie in de Amerikaanse commerciële vastgoedmarkt is RTKL gefocust op kansen bij de Amerikaanse overheid en in de gezondheidszorg. Ook richt RTKL zich op werkzaamheden in China, Centraal-Europa en het Midden-Oosten, waar de vraag naar commercieel vastgoed uit het topsegment groot blijft. De project- en programmamanagementactiviteiten van ARCADIS zijn geconcentreerd in Europa. Met een gezonde werkvoorraad en kansen op uitbreiding in het Midden-Oosten verwachten we een aanhoudende positieve ontwikkeling van deze activiteiten. Het Amerikaanse PinnacleOne, dat in 2006 werd overgenomen, werkt voornamelijk voor klanten uit de publieke sector. ARCADIS Worldwide Project Consulting — ons internationale merk voor projectmanagementdeskundigheid — zal naar verwachting succesvol blijven. Onder internationale investeerders zien we een toenemende belangstelling voor de wereldwijde benadering en lokale uitvoering die onder deze naam worden aangeboden. Advies over groen bouwen is een thema dat steeds belangrijker wordt in de Europese markten. Op dit punt kunnen we ons vastgoeden milieuadvies combineren tot een onderscheidend aanbod aan onze klanten. Bij facility management verwachten we een verdere groei, gevoed door het nieuwe vijfjarencontract met Philips in de Benelux en belangstelling van andere organisaties om deze activiteiten uit te besteden. Lees verder op volgende pagina
Bijdrage aan vermindering broeikaseffect Biogascentrale São João São Paulo, Brazilië Als grootste stad van Brazilië produceert São Paulo meer dan 14.000 ton huisvuil per dag. Een zorg voor het stadsbestuur is de hoeveelheid CO2 die vrijkomt uit stortplaatsen. Passend bij onze ambitie om de uitstoot van giftige gassen te beperken, ontwikkelde ARCADIS’ partner BIOGAS een plan om de schadelijke effecten van afval zoveel mogelijk te reduceren.
“São João toont onze bijdrage aan het terugdringen van de uitstoot van broeikasgassen en draagt bij aan een gezonder klimaat op aarde. Wij staan klaar om ook in andere steden in Brazilië op deze manier bij te dragen aan een beter milieu.” Manoel da Silva CEO ARCADIS Logos
Dit plan toont ARCADIS’ betrokkenheid bij het terugdringen van broeikasgassen. BIOGAS exploiteert de biogasinstallatie van São João, die is gebouwd bij de voormalige vuilstort van São João en de helft van het stedelijke afval van São Paulo verwerkt. De biogasinstallatie draagt bij aan het terugdringen van de schadelijke effecten van de stortplaats door winning van methaangas, dat als brandstof wordt gebruikt voor een 23 MW elektriciteitscentrale. De andere helft van het afval wordt verwerkt in de biogasinstallatie bij de stortplaats van Bandeirantes. Daarmee produceert BIOGAS genoeg duurzame energie om meer dan 120.000 huishoudens van energie te voorzien. Naar verwachting zal dankzij deze innovatie in de komende jaren circa 12 miljoen ton CO2 minder worden uitgestoten en zal de kwaliteit van leven in de stad aanzienlijk verbeteren.
Jaaroverzicht 2007 46 Hoe doen we het wereldwijd
Ontwikkelingen per regio Nederland Na een sterk herstel in 2006, bleef de Nederlandse markt ook in 2007 gunstig. De economie was goed in vorm, wat een positieve uitwerking had op de investeringen in de publieke en private sector. De omzet nam toe met 16% tot € 374 miljoen (2006: € 323 miljoen). Autonoom groeide de omzet met 13%, dankzij investeringen in wegen, verbeteringen van het spoorwegnet, PPS projecten, een goede gemeentelijke markt en meer uitbesteding door de overheid. Acquisities droegen 3% bij aan de groei. Alkyon versterkte onze positie in de watermarkt, ook internationaal, terwijl BFB, overgenomen door PRC, kostenadvisering in de bouw toevoegt. PRC ontwikkelde zich goed doordat de vraag naar management en advies groot was. De onderneming profiteerde van synergie met internationale en Nederlandse activiteiten. In de zomer werd een nieuw interim-management onderdeel opgericht. De winstgevendheid verbeterde aanzienlijk. De EBITA was 51% hoger op € 26,2 miljoen, vergeleken met € 17,4 miljoen in 2006, vooral als gevolg van groei en een hogere bezettinggraad en in beperktere mate prijsverbeteringen. Europa exclusief Nederland In Europa exclusief Nederland (België, Duitsland, Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk, Polen, Tsjechië en Roemenië), groeide de omzet met 23% tot € 342 miljoen (2006: € 278 miljoen). Acquisities droegen 13% bij aan de groei. Dit waren een facility management bedrijf in Duitsland, een milieuadviesbureau in België en twee ondernemingen in het Verenigd Koninkrijk: één in milieu, gezondheid en veiligheid en één in projectmanagement. De autonome groei was hoog met 10% en de meeste landen droegen hieraan bij. De Duitse markt verbeterde. In Polen lijken de vertragingen in het opstarten van projecten verdwenen. Tsjechië en Roemenië groeiden goed door investeringprogramma’s waar EU fondsen achter zitten. In het Verenigd Koninkrijk was de organische groei solide. In België kwamen grotere projecten in een nieuwe fase, wat tot sterke groei leidde. In Frankrijk was de groei op een wat gematigder niveau. De EBITA op recurring basis steeg met 21% tot € 22,6 miljoen vergeleken met € 18,8 miljoen in 2006. Bijna alle landen, maar met name Duitsland en Polen, droegen bij aan deze winstverbetering.
Comfortabele autovrije zone in stadscentrum Liliencarré Wiesbaden, Duitsland In het historische centrum van het Duitse Wiesbaden biedt het nieuwe multifunctionele complex Liliencarré een nieuwe benadering voor het wonen en werken in stadscentra. Het Liliencarré-project omvat naast een breed scala aan winkels en commerciële voorzieningen, ook restaurants, een hoteltoren en een centraal station. ARCADIS voerde de supervisie over dit vernieuwingsproject en verzorgde de algehele projectcoördinatie en het projectmanagement.
Het Liliencarré dankt zijn naam aan het stadswapen met de lelie en past qua omvang en schaal uitstekend binnen de bestaande stedelijke structuur. Het project is gelegen tussen historische gebouwen, culturele voorzieningen, woonwijken en een vervoersknooppunt en fungeert bij uitstek als schakel tussen het centrum van Wiesbaden en de buitenwijken. Een ondergrondse parkeervoorziening dient twee doelen: enerzijds wordt parkeerruimte geboden aan de dagelijkse stroom forensen en anderzijds ontstaat een autovrije en comfortabele omgeving voor voetgangers.
Verenigde Staten De omzet steeg 27% tot € 656 miljoen (2006: € 518 miljoen), ondanks een valuta-effect van 10% negatief. De bijdrage van acquisities was 20%, vooral van RTKL en in mindere mate van PinnacleOne (overgenomen in november 2006), beide vooral actief in de gebouwenmarkt. De autonome groei bedroeg een indrukwekkende 17% en werd vooral gerealiseerd in de milieumarkt. In Infrastructuur lieten de markten voor water en transportation groei zien, maar dit werd grotendeels teniet gedaan door de sterke daling in land development. Aan het eind van 2007 is de integratie van BBL afgerond. Hierdoor nam de productiviteit toe terwijl tegelijkertijd een behoorlijke omzetsynergie werd behaald. Een nieuwe divisiestructuur werd geïntroduceerd gebaseerd op het klantgerichte business model, met divisies voor milieu en infrastructuur. Met alle infrastructuuractiviteiten gecombineerd in één divisie zijn we beter gepositioneerd voor een voortzetting van de groei op dat gebied, mede door acquisities. De gebouwendivisie wordt gevormd door RTKL, die apart zal blijven opereren. De EBITA was 28% hoger en kwam uit op € 44,6 miljoen (2006: € 34,8 miljoen). Dit was het gevolg van sterke autonome groei, overnames en de verbeterde productiviteit afgezet tegen de negatieve resultaten in land development in het tweede halfjaar van 2007. Rest van de wereld De activiteiten in de rest van de wereld omvatten Brazilië, Chili en het Verre en MiddenOosten. De omzet nam 22% toe tot € 138 miljoen (2006: € 113 miljoen). In maart 2007 werd Euroconsult (125 medewerkers, omzet € 33 miljoen) verkocht omdat de onderneming niet langer in de ARCADIS strategie paste. Euroconsult werkte aan donor-gefinancierde projecten in ontwikkelingslanden, terwijl ARCADIS zich richt op het bouwen van sterke thuismarktposities. Acquisities en desinvesteringen leverden per saldo een omzetdaling op van 19%. Het valuta-effect was 2% positief. De autonome groei bedroeg 39%, vooral als gevolg van de sterke groei in Brazilië en Chili door de aanhoudend sterke vraag naar grondstoffen en energie. In het Verre Oosten werd onze positie versterkt door de overname van RTKL met kantoren in Sjanghai (China) en Tokio (Japan). Daarnaast hebben we een positie in het Midden-Oosten verworden door de acquisitie van de projectmanagement firma APS met een kantoor in Dubai. RTKL heeft inmiddels ook medewerkers in dat kantoor ondergebracht om te kunnen kapitaliseren op hun eerdere werk in die regio. De EBITA bedroeg in totaal € 12,5 miljoen (2006: € 7,8 miljoen), een stijging van 60%. De grootste bijdrage kwam uit Brazilië, dat behalve de gezonde groei in de reguliere business ook profiteert van de bijdrage van carbon credits ter waarde van € 2,6 miljoen (2006: € 0,6 miljoen).
47
Jaaroverzicht 2007 48 Title
De kracht van onze mensen
We creëren een cultuur die de persoonlijke ontwikkeling van onze medewerkers bevordert. Door onze mensen de middelen te geven die ze nodig hebben om succesvol te zijn, waarborgen we dat onze klanten kunnen profiteren van de volle breedte en diepte van onze kennis.
Jaaroverzicht 2007 50 Title
Jaaroverzicht 2007 De kracht van onze mensen 51
Creëer een cultuur die er toe doet. Laat deze bloeien. Onze cultuur onderscheidt ons van onze concurrenten. Onze mensen zijn onze meest gewaardeerde asset. Daarom scheppen we een omgeving die innovatie stimuleert, samenwerking bevordert en ondernemerschap beloont. Maar belangrijker nog: medewerkers van ARCADIS krijgen kansen — om te denken, te leren, leiding te geven en te groeien — en ze spelen een integrale rol bij het creëren van de belangrijkste projecten ter wereld. We bieden hun de juiste middelen. Niet alleen om succesvol te zijn, maar ook om hun stempel te drukken op wie we zijn en waar we naartoe gaan. Het succes van ARCADIS wordt grotendeels bepaald door de betrokkenheid en toewijding van onze meer dan 13.000 professionals over de hele wereld. Ons wereldwijde Human Resources beleid is gericht op het aantrekken, betrekken en behouden van professionals die op topniveau opereren in alle lagen van de organisatie door: • Uitdagende opdrachten te bieden en de mogelijkheid om te werken aan top-projecten. • Langdurige relaties op te bouwen met klanten die de waarde die wij toevoegen kunnen waarderen. • De wens van medewerkers voor een goede balans tussen werk en privé te respecteren. • Open en eerlijke communicatie te bevorderen. • Ontwikkelingskansen te bieden voor training on-the-job en meer formele scholing. • Mogelijkheden te bieden om te investeren in het succes van ARCADIS — ook in fi nancieel opzicht. • Een gezonde, veilige en respectvolle werkomgeving te stimuleren waar collega’s elkaar respecteren en trots zijn om voor ARCADIS te kunnen werken. • Diversiteit op alle niveaus van de organisatie te vergroten. Een belangrijke hoeksteen van ons Human Resources beleid is het versterken en bekrachtigen van de kernwaarden van ARCADIS. Wij hebben een cultuur voor ogen waarin integriteit, ondernemerschap en alertheid de basis voor het dagelijks gedrag vormen. Deze belangrijke principes zijn verankerd in de ARCADIS General Business Principles:
Lees verder op volgende pagina
Jaaroverzicht 2007 52 Title
Een uitnodigende vliegbestemming Europort Praag, Tsjechië Op slechts 20 minuten rijden van het historische stadscentrum van Praag biedt het zeven verdiepingen tellende multifunctionele Europort de vele zakelijke bezoekers van de stad hoogwaardige hotelfaciliteiten, winkels en vermaak. De Europort is gelegen aan de toegang tot de hoofdterminal van de luchthaven Ruzyne, een van de aantrekkelijkste en snelst groeiende luchtvaartknooppunten in Midden- en Oost-Europa. De complexe ligging van de locatie vereiste een flexibel projectmanagement. ARCADIS leverde voor dit project een compleet pakket managementdiensten, waaronder kosten- en kwaliteitsmanagement en coördinatie van het interieurontwerp. Het beperkte ruimtebeslag van de locatie en verkeersproblemen dwongen het team te zoeken naar innovatieve bouwoplossingen, waaronder tunneltechnologie voor de aansluiting op de riolering. Het resultaat is een gebouw met een spectaculaire glazen gevel en een goed toegankelijke voetgangersbrug waar bezoekers temidden van de drukte van de luchthaven in een rustige en gastvrije omgeving kunnen verblijven.
“Dankzij onze sterke teamspirit en jarenlange relatie met ECM konden wij maatwerk leveren. De door ons ontwikkelde oplossingen voldeden geheel aan de wensen van onze klant”. Martin Hubacˇ Projectmanager ARCADIS Tsjechië
Werving en engagement Het huidige niveau van autonome groei vereist dat veel aandacht wordt besteed aan het werven en contracteren van personeel. In 2007 zijn meer dan 2.500 mensen geworven, gebruik makend van ons sterke profiel in de arbeidsmarkt. We bieden nieuwe medewerkers de mogelijkheid om veel te leren. Ze dragen bij aan het oplossen van complexe vraagstukken die een zichtbare invloed uitoefenen op de samenleving. Ze werken in een professionele, internationale omgeving met stimulerende collega’s in een onderneming die goed georganiseerd is en goede groeiperspectieven heeft. Volgens een Nederlands onderzoek onder net afgestudeerden naar de meest populaire werkgevers, steeg ARCADIS van plaats 72 naar 29. Dit onderstreept onze kracht op de Nederlandse arbeidsmarkt. In verschillende werkmaatschappijen vormden eigen medewerkers de beste ambassadeurs van ARCADIS en hebben zij geholpen bij het vinden van nieuwe collega’s via professionele en privé-netwerken. Mensen behouden betekent mensen betrekken In de huidige arbeidsmarkt heeft het betrekken van mensen een hoge prioriteit. De belangrijkste drijfveren voor betrokkenheid in een professionele dienstverlenende organisatie zijn een uitdagende werkomgeving met voldoende ontwikkelingskansen, de mogelijkheid een waardevolle bijdrage te leveren en de kwaliteit van het leiderschap. Gedurende de organisatieaanpassingen in de Amerikaanse organisatie naar een divisiestructuur, is gericht aandacht besteed aan retentiebeleid, inclusief workshops voor leidinggevenden en de introductie van een carrièreprogramma. In verschillende werkmaatschappijen werden nieuwe trainingsprogramma’s georganiseerd zoals een professioneel ontwikkelingsprogramma in België en een managingfor-excellence programma in onze Engelse onderneming. In Brazilië werd een gestructureerd beoordelingssysteem geïntroduceerd alsmede een hulpmiddel voor carrièreplanning in de vorm van een talentenbank. Zorg voor de beste mensen op de belangrijkste plek, nu en in de toekomst Een belangrijke doelstelling van human resources is om de beste mensen op de belangrijke plekken in de wereld te hebben. Dit zijn mensen in onze werkmaatschappijen en in de wereldwijde business lines die onze klantgerichte strategie moeten trekken. Belangrijke sleutelposities bestaan
Jaaroverzicht 2007 De kracht van onze mensen 53
Wat is de kracht van onze mensen?
“De kracht van onze mensen is dat ze enthousiast zijn over hun projecten. Velen zijn bereid om iets extra’s te doen om het hun klanten naar de zin te maken en het project te laten slagen. Dat onderscheidt ons”, Martina Bing Senior Consultant Global Business Line Team Environment
“Onze mensen zijn niet alleen toppers in technisch opzicht. Over het algemeen kunnen we goed met elkaar opschieten en hebben we plezier in wat we doen. Zo wordt naar je werk gaan een positieve ervaring” Deborah Leo Client Development Coordinator ARCADIS US
“De kracht van onze mensen is dat ze houden van hun werk” Alet van ’t Eind, Directeur Leven en Wonen, ARCADIS Nederland
“In ons dagelijks werk combineren we kennis, ervaring en passie om alles te creëren wat je je kunt voorstellen. We streven naar uitmuntendheid” Łukasz Marcinkiewicz Design Engineer, ARCADIS Poland
“ARCADIS creëert een omgeving waarin iedere man of vrouw op het juiste moment de juiste functie krijgt” Luc Hellemans Directeur Infrastructuur, ARCADIS Belgium
“Wij onderscheiden ons door onze lokale kennis van klanten, cultuur en wetgeving. Maar onze werkelijke kracht schuilt in onze technische deskundigheid op allerlei terreinen en onze financiële capaciteit voor grote projecten, waardoor we onze internationale klanten een wereldwijde service kunnen bieden” Jean-Baptiste Ray Manager Transport planning and mobility, ARCADIS France
naast algemene managementfuncties uit top-specialisten, top projectmanagers en wereldwijde account management posities. In 2007 is een nieuw, beter gestructureerd opvolgingssysteem voor managers ingevoerd. In aanvulling hierop is een groep jonge talentvolle professionals geïdentificeerd met de mogelijkheden en kansen om in topposities binnen ARCADIS terecht te komen. Het Top Potential Programma van ARCADIS, gericht op het versneld ontwikkelen van top talent, werd voortgezet. Ontwikkeling van leiderschap Om de managementkwaliteiten te verbeteren en gelijktijdig het interne netwerk verder te versterken zijn we in oktober 2007 begonnen met de negende editie van ons Advanced Management Program (AMP). Dit programma geeft deel nemers een breder perspectief op de ARCADIS strategie door uitgebreide gesprekken met het senior management en betrokkenheid bij een strategisch belangrijk onderwerp. In aanvulling hierop is een nieuw internationaal trainingsprogramma ontwikkeld: het European Network Program (ENP). Het doel is om nieuwe internationale samenwerkingsvormen en kansen te ontdekken en te leren netwerken in een internationale omgeving alsmede projectmanagementvaardigheden verder te versterken. Negenendertig deelnemers uit verschillende Europese landen participeerden hierin. Aantal medewerkers en performance indicators Het totaal aantal medewerkers steeg van 10.418 aan het eind van 2006 tot 12.305 aan het eind van 2007. Inclusief tijdelijke medewerkers komt de capaciteit aan het eind van 2007 15% hoger uit en telt 13.391 medewerkers (2006: 11.533). De stijging is het gevolg van acquisities en sterke autonome groei. Het ziekteverzuim verbeterde licht en kwam uit op 1,9% (2006: 2,0%). Het jaarlijkse vrijwillige verloop was, in vergelijking met locale concurrenten op een goed niveau, vooral in de Verenigde Staten en Nederland. Medewerkers aandelenparticipatieplan In 2001 is samen met de Stichting Lovinklaan, een aandelenparticipatieplan voor medewerkers opgezet dat medewerkers in staat stelt om met korting aandelen ARCADIS te kopen. Het programma is erop gericht de betrokkenheid van medewerkers bij de onderneming verder te vergroten. De Stichting Lovinklaan, die meer dan 20% van de aandelen van ARCADIS in bezit heeft, is onze grootste aandeelhouder en vertegenwoordigt het personeel. De aandelen voor het programma worden, inclusief de korting, beschikbaar gesteld door de Stichting Lovinklaan. Het plan leidt daarom niet tot aankoop of uitgifte van aandelen door ARCADIS. In 2007, kochten medewerkers in totaal 92.219 aandelen in het kader van dit programma. Van het totaal aantal medewerkers neemt circa 25% deel in het aandelenparticipatieplan.
Jaaroverzicht 2007 54 Title
Waar draait het om
We hebben aandacht voor het effect van ons werk op de aarde en de samenleving. Bij elk project dat we uitvoeren streven we naar verbetering van de leefomgeving. Ons beleid ondersteunt die missie.
Jaaroverzicht 2007 56 Title
Symbool voor een duurzame samenleving New Jiang Wan Cultureel Centrum Shanghai, China De jongste en meest omvangrijke stedelijke ontwikkeling van Sjanghai, New Jiang Wan Town, is genesteld in het laatste wetlandreservaat van de stad. Het project staat model voor de duurzame samenleving van de 21e eeuw. Het Cultureel Centrum, gevestigd in een centraal gelegen park, werd ontworpen om de milieugevoeligheid en de gemeenschapszin van de nieuwe voorstad te vieren en onder de aandacht te brengen. Met 6000 m² expositie-, educatie-, performance-, vrijetijds- en amusementsfaciliteiten, verdeeld over twee verdiepingen, zorgt het Cultureel Centrum voor een vloeiende wisselwerking tussen de binnen- en de buitenruimte. Het horizontale gebouw is sterk geïntegreerd in het landschap en de natuur. Voor de vorm is inspiratie geput uit een wortelstok met daarin verstrikte stukken steen. Het uitnodigende gebouw stimuleert het publiek om binnen te komen en bevordert door zijn dynamische ruimten interactie. Een palet van organische en anorganische materialen zorgt voor een fraai contrast, ter ere van de versmelting van mens en omgeving.
Jaaroverzicht 2007 Waar draait het om 57
Duurzaamheid voorbij. Partner van de aarde. Bij ARCADIS zijn we rentmeesters — van de aarde, van onze werknemers, klanten en aandeelhouders. We opereren op basis van integriteit en zakelijke verantwoordelijkheid en creëren sterke, langdurige relaties met de samenleving waarin we werken. Onze doelstelling: een naadloze verbinding leggen tussen ons werk, de mens en de omgeving. Daarom hebben we niet alleen begrip voor de behoeften van onze stakeholders, maar maken we hen deelgenoot van ons succes. ARCADIS onderneemt op maatschappelijk verantwoorde wijze door rekenschap te houden met de effecten van onze bedrijfsactiviteiten op de leefomgeving. Maatschappelijk verantwoord ondernemen is verankerd in de ARCADIS General Business Principles. Hierin staat dat ARCADIS op eerlijke wijze wil concurreren en ondernemen. Medewerkers onderschrijven dit uitgangspunt door ondertekening van de Integriteitcode. Minstens zo belangrijk is de houding van onze medewerkers. Die is kenmerkend voor de rol die ARCADIS al meer dan honderdtwintig jaar in de samenleving vervult: betrokken en gedreven een bijdrage leveren aan duurzame ontwikkeling van de leefomgeving. Dit doen we in open communicatie met alle stakeholders. Wij voeren een actief beleid met betrekking tot gezondheid en veiligheid dat als één van de beste in onze branche wordt beschouwd. Ook onze corporate governance en het sociale beleid zijn in lijn met verantwoord ondernemen. Wij hebben als onderneming een positieve milieubalans. Dit komt omdat wij door ons werk een grote bijdrage leveren aan het opruimen van vervuiling en het terugdringen van de milieubelasting van activiteiten en processen. De milieulast van onze eigen activiteiten wordt zoveel mogelijk beperkt.
Invloed van ons werk op de leefomgeving Invloed van onze projecten De projecten die we ondernemen hebben verreweg het grootste effect op de samenleving. Duurzaamheidsconcepten maken een integraal onderdeel uit van onze werkwijze. In Infrastructuur is ons doel projecten te ontwerpen en implementeren waarmee we de impact op het milieu zoveel mogelijk beperken en zo efficiënt mogelijk omgaan met energie en andere hulpbronnen. Ons werk heeft betrekking op openbaar vervoer, duurzame energie, oplossingen voor fileproblematiek, duurzame gebiedsontwikkeling, schone bronnen van drinkwater en waterzuiveringssystemen. Lees verder op volgende pagina
Jaaroverzicht 2007 58 Waar draait het om
Bij Milieu heeft een belangrijk deel van ons werk te maken met het saneren van de historische milieuproblemen van onze klanten. Daarnaast adviseren we onze klanten over milieuthema’s die de huidige en toekomstige milieubelasting betreffen, waaronder verontreiniging van lucht, water en land, klimaatverandering en diensten in verband met duurzame energie, zoals productie, transmissie en gebruik. In het werkveld Gebouwen zijn we ons net als bij infrastructuur bewust van de impact van onze projecten op de leefomgeving. We proberen de impact te beperken door het opnemen van energie-efficiënte en duurzame of “groene” componenten in onze projecten, inclusief het hergebruik van bouwmaterialen. Daarnaast investeert ARCADIS doorlopend in de ontwikkeling van nieuwe technologieën, producten en diensten om milieuvoordelen tot stand te brengen voor onze klanten. We ontwikkelden een installatie voor vergassing van vast afval in Polen, om afval te reduceren en energie op te wekken. In Biscayne Bay (VS) was een nieuwe manier van denken vereist om te zorgen dat de mangrovebossen niet door sanering zouden worden aangetast. In België ontwikkelden we duurzame kantoren en voor de Europese Commissie doen we werk op het gebied van risico-indicatoren voor pesticiden. Duurzaamheid van onze eigen bedrijfsvoering In 2007 hebben we onze duurzaamheidactiviteiten binnen de werkmaatschappijen voortgezet op de volgende terreinen: • • • • • • • • • • •
Energiebesparing, inclusief vervanging van apparatuur voor meer efficiency Ontwikkeling van een energiecompensatiesysteem Inkoop van duurzame energie Waterbesparing Vermindering, recycling en terugwinning van papier en elektronische apparatuur, chemicaliën, etc Afvalreductie voor niet-recyclebaar afval Maximalisatie van de efficiency van kantoorruimte Meer gebruik van gerecycled of duurzaam geproduceerd papier Telewerken Minimaliseren en optimaliseren van reizen Keuze voor duurzaam ingekochte materialen en producten.
In aanvulling hierop werd in 2007 een wereldwijd Sustainability Program (duurzaamheidsprogramma) geïnitieerd dat in 2008 wordt ingevoerd. In dit programma komen onze bestaande lokale successen samen. Het is erop gericht de invloed van onze onderneming op het milieu te verminderen. Voortgang in onze doelstelling wordt gerapporteerd op basis van de volgende componenten: • Energie en waterverbruik in kantoren/installaties • Papiergebruik en papiertypen
59
Sophie Leclerq, JCX Immo (links) en Alain Bossaer, ARCADIS
• Afvalreductie en -verwijdering of recycling • Transport – grond en luchtvervoer • Selectie van gekochte materialen en producten. Op elk van deze terreinen streven we ernaar onze zakelijke doelstellingen te realiseren terwijl we de impact op het milieu van onze activiteiten zoveel mogelijk beperken.
Sociale betrokkenheid Werken aan projecten in de samenleving Samen met de Vereniging Koninklijke Nederlandsche Heidemaatschappij — grootaandeelhouder van ARCADIS — werken we aan verschillende projecten die bijdragen aan de kwaliteit van de leefomgeving. Ook onze lokale bedrijven houden zich bezig met dergelijke projecten. Als voorbeelden noemen we: • “Kern met Pit”. Medewerkers van ARCADIS, die een gedeelte van hun werktijd mogen besteden aan vrijwilligerswerk, gaven technisch advies aan groepen die zich inzetten voor de samenleving. • Waterstromen Macambira en Anicuns. Het team herstelde waterstromen in Brazilië door macrodrainage en de aanleg van riolen. Bovendien werden parken aangelegd, wijken verbeterd en projecten voor huisvesting en sociale infrastructuur opgezet. • Sponsoring van een studiefonds voor geologiestudenten in Polen, in samenwerking met het Instituut voor Geologie van de Universiteit van Wroclaw. • “ARCADIS voor kinderen”. Ons Poolse bedrijf is een campagne gestart ter ondersteuning van weeshuizen. Onderdeel hiervan was een tekenwedstrijd, waarbij de opdracht was om kerstkaarten voor het bedrijf te ontwerpen. Ondersteuning van culturele doelen ARCADIS wil maatschappelijke activiteiten en de ontwikkeling van de lokale cultuur actief ondersteunen. Voorbeelden hiervan zijn: • De ARCADIS kunstcollectie: gericht op het verwerven van moderne kunst, om jonge kunstenaars te stimuleren. • De Rijksacademie voor Beeldende Kunsten waar we getalenteerde jonge kunstenaars steunen via een zogenaamd fellowship.
Lees verder op volgende pagina
Catalysator voor revitalisering Van Volxem gebouwencomplex Brussel, België Op de locatie van een oude brouwerij in historisch Brussel wordt met een nieuw multifunctioneel gebouw een grootschalige revitalisering van de omgeving gerealiseerd. Het project omvat kantoren, winkels, culturele voorzieningen en een restaurant, en integreert oude en gerenoveerde bebouwing op harmonieuze wijze. Bij het ontwerp van de zes nieuwe kantoorgebouwen stond duurzaamheid centraal. In plaats van één groot gebouw kozen ARCADIS en de architect voor een aantal kleinere eenheden met ondergrondse parkeervoorzieningen, waardoor ruimte ontstaat voor groenvoorziening. Op de locatie is de plaatsing van de gebouwen dusdanig dat een maximale hoeveelheid daglicht kan worden benut. Door een combinatie van optimale isolatie en slimme ontwerpdetails, wordt de behoefte aan extra verwarming en koeling zoveel mogelijk beperkt. Het energieverbruik kan met 55% worden gereduceerd door de toepassing van innovatieve energieconcepten, zoals de ondergrondse opslag van energie en betonkernactivering. Voor de afwerking van de gebouwen werd gebruik gemaakt van materialen met een minimale milieubelasting, waarmee de duurzame benadering nog verder werd doorgevoerd.
“Wij hebben ARCADIS gekozen vanwege de brede ervaring en deskundigheid op het gebied van gespecialiseerde bouwtechnieken en het innovatieve vermogen van de onderneming”. Sophie Leclerq Toezichthouder JCX Immo
Jaaroverzicht 2007 60 Waar draait het om
• ARCADIS is sponsor van het Prinses Christina Concours voor jonge musici. • In Brazilië steunen we de restauratie van schilderijen in de Cristo Operario kerk en maakten we een culturele kalender om lokale kunstenaars te promoten.
Integriteit als richtsnoer De ARCADIS General Business Principles Deze code geldt voor alle medewerkers als richtsnoer voor zakelijke beslissingen en activiteiten. In de code is vastgelegd hoe we inhoud geven aan onze verantwoordelijkheid ten aanzien van onze stakeholders. Het benadrukt het naleven van nationale wetgeving en respect voor lokale cultuur, maar ook de verplichting om bij de uitvoering van projecten rekening te houden met het milieu. In de relatie met klanten gaat het om professionele integriteit: betrouwbaarheid, een onafhankelijke professionele beoordeling en transparantie over mogelijk conflicterende belangen. Voor medewerkers ligt de nadruk op gelijke kansen op persoonlijke ontplooiing en loopbaanontwikkeling binnen gezonde en veilige werkomstandigheden. Voor aandeelhouders richten we ons op vergroting van aandeelhouderswaarde. De volledige tekst van de business principles staat op de website.
Gezondheid en veiligheid Gezondheid en veiligheid onderdeel van onze bedrijfscultuur ARCADIS heeft zich met de Business Principles gecommiteerd aan het bieden van een gezonde en veilige werkomgeving voor medewerkers. We beschikken over een bedrijfsbreed beleid voor gezondheid en veiligheid waarin een proactieve opstelling gericht op het voorkomen van letsel centraal staat. Gezond en veilig werken is een onderdeel van onze bedrijfscultuur en komt tot uitdrukking in het gedrag van onze medewerkers. Om onze medewerkers te vrijwaren van letsel en ziektes, hebben gezondheid en veiligheid dezelfde prioriteit als onze andere kernwaarden en maken ze integraal onderdeel uit van de oplossingen die we onze opdrachtgevers aanbieden. Een managementsysteem voor gezondheid en veiligheid In 2007 hebben we een wereldwijde aanpak ontwikkeld voor het managen van risico’s op het gebied van gezondheid en veiligheid. Dit betekent dat ARCADIS ondernemingen: • Voldoen aan de wet- en regelgeving en andere veiligheids- en gezondheidseisen; • Vastleggen van verantwoordelijkheden van het management op het gebied van gezondheid en veiligheid; • Specifieke gezondheids- en veiligheidseisen van opdrachtgevers vaststellen en daaraan tegemoetkomen;
Sterker facility management portfolio Facility management voor Philips Nederland en België Het uitbesteden van een complete facility management-portefeuille beschouwen ondernemingen als een manier om kosten te besparen en de kwaliteit van de dienstverlening te verbeteren. Philips doet sinds 2003 een beroep op ARCADIS voor het facility management in een aantal vestigingen van de onderneming in Nederland en ondertekende onlangs een nieuw contract om daarbij ook de Belgische vestigingen te betrekken. Binnen het nieuwe contract neemt het vloeroppervlak toe tot bijna 1,5 miljoen m², waardoor ARCADIS verder kan bijdragen aan Philips’ doelstellingen, gericht op verdere procesverbetering en waardecreatie. Het contract voorziet in uitbreiding van de diensten van ARCADIS – zoals technisch onderhoud, beveiliging en schoonmaak – tot meer dan 80 activiteiten, waaronder het onderhandelen en sluiten van contracten met toeleveranciers. Door het nieuwe contract is ARCADIS AQUMEN één van de snelst groeiende onafhankelijk aanbieders van facility managementdiensten in Europa en heeft de onderneming een leidende positie in de Benelux verworven.
61
• De kennis van alle medewerkers met betrekking tot gezondheid en veiligheid waarborgen; • Positief gedrag met betrekking tot gezondheid en veiligheid van onze werknemers, leveranciers en klanten waarderen; • Doelen stellen voor constante verbetering en maatregelen nemen om deze te bereiken; • Toeleveranciers stimuleren zich te houden aan ons gezondheids- en veiligheidsbeleid; • Onze prestaties op het gebied van gezondheid en veiligheid rapporteren; • Gezondheids- en veiligheidsaspecten opnemen in projecten, om effecten voor onze klanten en stakeholders op dit gebied te verminderen. Een sterke staat van dienst in gezondheid en veiligheid De invoering van een wereldwijd systeem voor gezondheid en veiligheid zorgt ervoor dat we ons belangrijkste kapitaal – onze mensen – goed beschermen, maar het zorgt er ook voor dat ARCADIS zich onderscheidt bij klanten. In toenemende mate zijn programma’s voor gezondheid en veiligheid met verbeteringscomponenten, managementsturing en medewerkersbetrokkenheid een voorwaarde om voor klanten te mogen werken. De prestatie van ARCADIS op het gebied van gezondheid en veiligheid verbeterde verder. Sinds het tweede kwartaal van 2007 is het rapportagesysteem voor key performance indicators (KPI’s) online. Wereldwijd was ARCADIS in staat de ongevallenfrequentie per miljoen gewerkte uren (Total Recordable Case Frequency, TRCF) met 31% terug te dringen. Tegelijkertijd nam het aantal ongevallen resulterend in verzuimdagen (Lost Time Frequency, LTIF) met 51% af. Bovendien konden alle ARCADIS werkmaatschappijen eind 2007 een TRCF rapporteren die lager lag dan de Amerikaanse benchmark voor de sector architectuur/engineering. De doelstellingen voor gezondheid en veiligheid zijn in 2008 gericht op: • Een verdere verlaging van onze TRCF en LTIF; • Het uitbreiden van onze bijna-ongevallenrapportage, om vast te stellen in welke gebieden mogelijk letsel zou kunnen optreden, en vervolgens proactief preventieve maatregelen te nemen; • Het verbeteren van het gezondheid en veiligheidsbeleid in de hele organisatie.
Strategie voor uniforme dienstverlening Honeywell Wereldwijd Honeywell heeft wereldwijd een vooraanstaande positie als leverancier van consumentenproducten en technische diensten en systemen voor de lucht- en ruimtevaart. Het bedrijf erkent het belang van een professioneel beheer van onroerend goed. Het schakelde daarom ARCADIS in bij het beheer en de ontwikkeling van de zeer diverse onroerendgoed-portefeuille. Honeywell gebruikt meer dan 1,2 miljoen m² aan kantoor- en productieruimte in Europa, het Midden-Oosten en Azië. De onderneming stond voor de vraag hoe uniformer zou kunnen worden gewerkt in de verschillende kantoren, rekening houdend met verschillende lokale gewoonten, werkwijzen en wetgeving. ARCADIS heeft een uitstekende reputatie als projectmanager en heeft daarom als geen ander een grondig inzicht in de wet- en regelgeving op het gebied van onroerend goed. Door rationalisatie van processen en rapportages, technische due diligence-diensten en door betere samenhang tussen vele regio’s leverde het werk van ARCADIS al snel resultaat op in de operationele systemen van Honeywell. De bedrijven werkten onroerendgoed-strategieën voor de lange termijn uit voor strategische projecten op zeer uiteenlopende locaties. Hoewel de relatie nog in een beginfase verkeert, is duidelijk dat Honeywell wereldwijd zal profiteren van de integrale projectbenadering van ARCADIS.
Jaaroverzicht 2007 62 Title
Onze verwachting voor 2008
In 2008 blijven we inspelen op de kansen in onze markten. De wereld is op zoek naar betere oplossingen voor de problemen van de natuurlijke en gebouwde omgeving. Vandaar dat wij ernaar streven wereldwijd de beste service te bieden.
Jaaroverzicht 2007 64 Title
Fundament voor toekomstig beleid Nationaal waterbeleid Nederland Omdat meer dan 60% van het land onder de zeespiegel ligt, zijn de kans op overstromingen en klimaatverandering punten van zorg voor zowel de Nederlandse regering als de Nederlandse burger. De regering is bezig met een herijking van het nationale beleid om in te spelen op de gevolgen van klimaatverandering en betere bescherming te bieden tegen overstromingen. Daarbij staat beperking van de risico’s centraal. ARCADIS is hierbij als consultant betrokken, analyseert bestaand beleid en beschermingsstrategieën voor de lange termijn en levert adviesdiensten om de ontwikkeling van toekomstig beleid te versnellen. Om het bewustzijn over het belang van bescherming tegen het water en de gevolgen van klimaatverandering te vergroten, werkt ARCADIS nauw met de regering samen bij de ontwikkeling van communicatiestrategieën. Deze benadering, waarbij zowel de brede kennis van ARCADIS op het gebied van waterbeheer, milieu en bouw als de ervaring op het gebied van procesmanagement en ondersteuning van de besluitvorming worden benut, richt zich op regionale en lokale overheden, de particuliere sector en het grote publiek. Door onze deelname aan Flood Control 2015, een samenwerkingsverband tussen bedrijven en onderzoeksinstituten die gericht is op ontwikkeling en marketing van intelligente systemen voor hoogwaterbescherming, kunnen wij hier verder aan bijdragen. Wereldwijd richt het Global Knowledge Network van ARCADIS zich op de ontwikkeling van innovatieve deltatechnologie voor klanten in door overstroming bedreigde gebieden en voor kustgebieden over de hele wereld.
Jaaroverzicht 2007 Onze verwachtingen voor 2008 65
Leer van het verleden. Kijk altijd vooruit. In alle landen waar ARCADIS actief is, is uitbreiding en verbetering van infrastructuur een belangrijke prioriteit. In Europa heeft de solide economie een positief effect op investeringen in infrastructuur en worden PPS initiatieven gebruikt om met privaat geld knelpunten versneld aan te pakken. In de Verenigde Staten is de transportation markt naar verwachting stabiel, terwijl het vorig jaar verworven raamcontract voor New Orleans een goede basis is voor verdere groei in de watermarkt. Inmiddels komt minder dan 1% van de totale omzet uit de Amerikaanse markt voor land development, zodat de invloed hiervan beperkt is. De vraag naar grondstoffen zorgt voor aanhoudend gunstige marktomstandigheden in Brazilië en Chili. De grote aandacht voor duurzaamheid en klimaatverandering is positief voor de milieumarkt. Veel multinationals kiezen voor internationale dienstverleners, waardoor ons marktaandeel in de milieumarkt verder kan toenemen. Verwacht wordt dat in 2008 nieuwe kansen ontstaan voor GRiP®, zowel bij het Amerikaanse Ministerie van Defensie als bij de herontwikkeling van vervuilde terreinen. Met de eind januari 2008 afgeronde acquisitie van LFR ($ 127 miljoen omzet, 480 medewerkers) is onze positie in het westen van Amerika versterkt, voegen we diensten toe op het gebied van luchtkwaliteit, industriële hygiëne, geotechnische en gegarandeerde bodemsaneringen en kunnen we net als bij BBL profiteren van synergie. In de gebouwenmarkt is onze positie de afgelopen jaren aanzienlijk versterkt met diensten hoog in de waardeketen. RTKL heeft een 40% beter gevulde orderportefeuille dan een jaar geleden en heeft groeimogelijkheden in de markten voor ziekenhuizen, overheidsgebouwen en in de internationale markt. Ook voor projectmanagement en adviesdiensten is de werkvoorraad goed. De activiteiten in het Midden-Oosten worden verder uitgebreid. Met het recent verworven 5-jaars contract voor facility management bij Philips, kunnen we deze dienstverlening verder uitbouwen. De vooruitzichten voor ARCADIS zijn positief. De markten waarin wij opereren bieden volop perspectief. Onze sterke thuismarktposities, klantgerichte benadering en interne samenwerking gericht op synergie, vormen een prima basis voor groei en vergroting van ons marktaandeel. Daarnaast staan acquisities hoog op onze prioriteitenlijst. Onder voorbehoud van onvoorziene omstandigheden verwachten wij voor 2008 een voortgaande groei van omzet en winst.
Jaaroverzicht 2007 66 Title
Wat we gepresteerd hebben
We zien ons succes als een combinatie van de feiten en cijfers op onze balans, de prestaties van onze medewerkers en klanten en ons vermogen om op een positieve manier de wereld te veranderen. In 2007 zijn we hierin geslaagd.
Jaaroverzicht 2007 68 Title
Jaaroverzicht 2007 Wat we gepresteerd hebben 69
Geconsolideerde balans per 31 december Activa
2007
2006
Vaste activa Immateriële vaste activa
227.487
154.170
Materiële vaste activa
63.869
55.006
Investeringen in geassocieerde deelnemingen
17.892
5.227
Andere investeringen
2.543
6.202
Overige vaste activa
7.009
5.810
14.073
8.291
332.873
234.706
676
451
Latente belastingvorderingen Totaal vaste activa Vlottende activa Voorraden Derivaten Handelsvorderingen Overige vlottende activa Belastingvorderingen Liquide middelen
-
-
464.844
373.428
27.520
23.836
3.152
2.561
92.608
101.488
Totaal vlottende activa
588.800
501.764
Totaal activa
921.673
736.470
Eigen vermogen en verplichtingen Eigen vermogen Geplaatst kapitaal Agioreserve
1.030
1.030
44.153
44.153
Reserve omrekeningsverschillen
(29.829)
Niet uitgekeerde winsten
117.509
106.421
54.852
44.936
187.715
188.881
Nettowinst Totaal eigen vermogen toe te rekenen aan aandeelhouders van de onderneming Minderheidsbelang Totaal eigen vermogen
(7.659)
11.483
11.836
199.198
200.717
Langlopende verplichtingen Voorzieningen
28.661
19.943
Latente belastingverplichtingen
14.693
20.444
165.153
119.286
Langlopende schulden Derivaten Totaal langlopende verplichtingen
21.188
5.829
229.695
165.502
142.896
111.882
Kortlopende verplichtingen Verplichtingen aan opdrachtgevers Belastingverplichtingen
17.190
1.913
Aflossingsverplichtingen van langlopende schulden
36.468
1.580
Handelsschulden
119.538
87.052
16.394
24.885
Overige kortlopende verplichtingen
160,294
142.939
Totaal kortlopende verplichtingen
492.780
370.251
Totaal verplichtingen
722.475
535.753
Totaal vermogen en verplichtingen
921.673
736.470
Nog te betalen bedragen
Bedragen in duizenden euro’s tenzij anders vermeld
Jaaroverzicht 2007 70 Wat we gepresteerd hebben
Verkorte geconsolideerde winst- en verliesrekening van het jaar Bedrijfsopbrengsten Materialen en diensten van derden Bruto toegevoegde waarde Bedrijfskosten Afschrijvingen Overige baten
2007
2006
1.510,2
1.233,0
(505,7) 1.004,5
(395,6) 837,4
(878,5)
(740,9)
(20,4)
(17,7)
1,6
EBITA
107,2
78,8
EBITA op recurring basis
105,9
78,8
Amortisatie identificeerbare immateriële activa
(12,2)
Bedrijfsresultaat
95,0
(8,3) 70,5
Financiële baten en lasten
(8,6)
(3,5)
Resultaat geassocieerde deelnemingen
(0,8)
(0,5)
Resultaat voor belastingen
85,6
66,5
Belastingen
(28,1)
(20,1)
57,5
46,4
54,9
44,9
2,6
1,5
54,9
44,9
7,9
5,9
Winst over de verslagperiode
Toe te rekenen aan: Netto winst (Aandeelhouders van de Onderneming) Minderheidsbelang
Netto winst Amortisatie identificeerbare immateriële activa na belastingen Boekwinst verkoop vastgoed na belastingen Optiekosten VK aandelenspaarplan 1) 2
Effect van derivaten ) Netto operationele winst
2)
0,1 0,4
(0,8)
62,3
50,0
Netto winst per aandeel (in euro’s)
2,70
2,22
Netto operationele winst per aandeel
3,06
2,47
20.330
20.234
Gewogen gemiddeld aantal aandelen (in duizenden) 1)
(1,0)
Het aandelenspaarplan voor het Verenigd Koninkrijk wordt uitgevoerd door de stichting Lovinklaan en de onderneming oefent hierop geen invloed uit. Daarom beschouwt de onderneming de hieraan gerelateerde uitgaven die onder IFRS verantwoord moeten worden als niet-operationeel. Het netto effect van financiële instrumenten: het koersverschil op de lening van US$200 miljoen en de aanpassing van de reële waarde van de swaps, na belastingen (2006: lening US$120 miljoen).
Bedragen in miljoenen euro’s tenzij anders vermeld
Jaaroverzicht 2007 Wat we gepresteerd hebben 71
Geconsolideerd kasstroomoverzicht van het jaar Kasstroom uit operationele activiteiten Winst over de verslagperiode
2007
2006
57.498
46.405
Aanpassingen voor: Resultaat van geassocieerde deelnemingen Belastingen Financiële baten en lasten Amortisatie en afschrijvingen
Aandeelgerelateerde beloningen Dividend ontvangen van geassocieerde deelnemingen Verkoop van activiteiten, na aftrek kosten Ontvangen interest
822
458
28.032
20.119
8.617
3.499
32.629
26.003
127.598
96.484
4.195
1.751
156
1.532
(3.284) 7.533
8.703
Betaalde interest
(15.202)
(12.975)
Betaalde belastingen
(28.319)
(19.634)
Mutatie in voorraden
(268)
(77)
Mutatie in vorderingen
(43.319)
(36.850)
Mutatie in latente belastingen
(10.887)
Mutatie in voorzieningen
(1.461)
1.361 (1.475)
Mutatie in verplichtingen aan opdrachtgevers
20.807
25.000
Mutatie in overige kortlopende schulden
21.347
22.536
Netto kasstroom uit operationele activiteiten
78.896
86.356
(33.326)
(19.292)
Kasstroom inzake investeringen Investeringen in (im)materiële vaste activa Desinvesteringen van (im)materiële vaste activa
14.183
Investeringen in geconsolideerde deelnemingen
(85.290)
(46.082)
Desinvesteringen van geconsolideerde deelnemingen
(2.408)
(23)
Investeringen in geassocieerde deelnemingen en andere investeringen
(9.773)
(4.045)
Desinvesteringen van geassocieerde deelnemingen en andere investeringen Investeringen in overige vaste activa Desinvesteringen van overige vaste activa Netto kasstroom inzake investeringen
2.308 (2.939) 1.724 (115.521)
870
98 (2.662) 2.280 (68.856)
Kasstroom inzake financieringsactiviteiten Uitgifte aandelen door groepsmaatschappijen
-
30
2.215
4.611
Inkoop eigen aandelen
(19.770)
(17.596)
Nieuwe langlopende schulden
78.553
26.062
Aflossing langlopende schulden
(6.419)
Uitgeoefende opties
Mutatie in kortlopende bankschulden Betaald dividend Overige veranderingen in eigen vermogen
(997) (22.453)
(8.664) 19.639 (13.590)
871
2.171
32.000
12.663
Totale netto kasstroom
(4.625)
30.163
Koersverschillen
(4.255)
Netto kasstroom inzake financieringsactiviteiten
Beginstand liquide middelen per 1 januari Eindstand liquide middelen per 31 december
Bedragen in duizenden euro’s
(2.559)
101.488
73.884
92.608
101.488
72
1 15 8
16
5 11 4
9
17 3 7 13 12
Raad van Bestuur
Stafdirecteuren
1. ir. H.L.J. Noy (1951)_Nederlandse nationaliteit Voorzitter Raad van Bestuur sinds 2000
6. C.E. Eisen MSc (1951)_Amerikaanse nationaliteit Directeur Fusies en Overnames sinds 2002
2. ir. C. M. Jaski (1959)_Nederlandse nationaliteit Lid Raad van Bestuur sinds 2000
7. R.K. Goldman (1957)_Amerikaanse nationaliteit Global Director Environment sinds 2006
3. drs. ing. B.A. van der Klift RC (1959)_Nederlandse nationaliteit Chief Financial Officer sinds 2006
8. drs. T.W. Haak (1956)_Nederlandse nationaliteit Directeur Human Resources sinds 2006
4. dr. F.M.T. Schneider (1962)_Duitse nationaliteit Lid Raad van Bestuur sinds 2006
Secretaris 5. mr. J.M. van Bergen-van Kruijsbergen (1961)_Nederlandse nationaliteit Secretaris van de Vennootschap/Juridische Zaken sinds 1996
73
2
18 14 6 10
Overige leden Senior Management Committee 9. M. Adamek MSc (1960)_Poolse nationaliteit Directeur ARCADIS Polska Sp.zo.o. sinds 2004
14. drs. ing. D. Kras (1948)_Nederlandse nationaliteit Algemeen Directeur ARCADIS Nederland BV sinds 2004
10. H. Bezamat Cuadra Civ. Eng. (1954) _Chileense nationaliteit Directeur ARCADIS Geotecnica Consultores SA sinds 2007
15. Y. Leblais MEng (1952)_Franse nationaliteit Directeur ARCADIS FCI SAS sinds 2000
11. S.B. Blake MSc (1956)_Amerikaanse nationaliteit Directeur ARCADIS U.S., Inc. sinds 2003
16. M. van Put (1963)_Belgische nationaliteit Directeur ARCADIS Belgium NV sinds 2008
12. D.C. Hudson AIA (1948), Amerikaanse nationaliteit Directeur RTKL sinds 1996
17. M. Antonio da Silva MSc (1953)_Braziliaanse nationaliteit Directeur ARCADIS Logos Ltda. sinds 2008
13. ir. L. van der Kemp (1956)_Nederlandse nationaliteit Directeur PRC BV sinds 2004
18. P. Vince MRICS (1958)_Britse nationaliteit Directeur AYH plc. sinds 2003
Annual Jaaroverzicht Report2007 2007 74 Company Title u ons Waar Addresses kunt vinden
Annual Review 2007 How we have performed
Geografische spreiding A. Nederland Omzet: € 374 miljoen Van geconsolideerde omzet: 25% EBITA: € 26.2 miljoen Van totaal EBITA: 25%
C. Verenigde Staten Omzet: € 657 miljoen Van geconsolideerde omzet: 43% EBITA: € 44.6 miljoen Van totaal EBITA: 42%
B. Europa exclusief Nederland Omzet: € 342 miljoen Van geconsolideerde omzet: 23% EBITA: € 22.6 miljoen Van totaal EBITA: 21%
D. Rest van de wereld Omzet: € 138 miljoen Van geconsolideerde omzet: 9% EBITA: € 12.5 miljoen Van totaal EBITA: 12%
C B
A
D
D
Organisatiestructuur ARCADIS NV Nederland
Europa excl. Nederland
Verenigde Staten
Rest van de wereld
ARCADIS Nederland
België
ARCADIS US
Brazilië
PRC
ARCADIS Belgium Duitsland
PinnacleOne
ARCADIS Deutschland
RTKL
Frankrijk
LFR
ARCADIS FCI Polen
ARCADIS Logos Chili
ARCADIS Geotécnica China
ARCADIS Asia
ARCADIS Polska
RTKL
Roemenië
Japan
ARCADIS Eurométudes
RTKL
Spanje
RTKL Tsjechië
ARCADIS CZ Verenigd Koninkrijk
ARCADIS G&M International AYH RTKL APS Vectra
Jaaroverzicht 2007 Waar u ons kunt vinden 75
Kantoren Hoofdkantoor
Frankrijk
Verenigd Koninkrijk
Hoofdvestigingen
ARCADIS ESG 9 Avenue Réaumur 92354 Le Plessis Robinson Cedex Frankrijk Tel +33 1 46012468 Fax +33 1 46013585 Directie Yann Leblais, Civ. Ing. Jean-Claude Popelard, Civ. Ing.
België
Nederland
ARCADIS G&M International Ltd. Craven Court Willie Snaith Road Newmarket Suffolk CB8 7FA Verenigd Koninkrijk Tel +44 1638 674767 Fax +44 1638 668191 Directie Dr. Brian Crook
ARCADIS Belgium Clara Snellingsstraat 27 2100 Antwerpen België Tel +32 3 3608300 Fax +32 3 3608301 Directie Marc van Put
ARCADIS Nederland BV Piet Mondriaanlaan 26 3812 GV Amersfoort Postbus 220 3800 AE Amersfoort Nederland Tel 033 4771000 Fax 033 4772000 Directie Drs. Ing. Douwe Kras
ARCADIS NV Nieuwe Stationsstraat 10 Postbus 33 6800 LE Arnhem Tel 026 3778911 Fax 026 3515235
Brazilië ARCADIS Logos Ltda. Rua Líbero Badaró, 377 - 6° andar CEP 01009-906, São Paulo Brazilië Tel +55 11 31173171 Fax +55 11 31057351 Directie Manoel Antonio da Silva
Chili ARCADIS Geotécnica S.A. Av. Eliodoro Yáñez 1893 Providencia, Santiago Chili Tel +56 2 3816000 Fax +56 2 3816001 Directie Hernán Bezamat Cuadra, Civ. Eng., DPA
China ARCADIS Asia Zhongrong Plaza, Unit 1203 1088 South Pu Dong Road, Pudong New Area Shanghai, China 200122 Phone +86 21 587 61 451 Fax +86 21 587 82 738 Directie Theo Tombeur
Duitsland ARCADIS Deutschland GmbH Europaplatz 3 64293 Darmstadt P.O. Box 100331 64203 Darmstadt Duitsland Tel +49 6151 3880 Fax +49 6151 388992 Directie Ir. Hans van Dord (a.i.) Adam Mahr
PRC BV Goudseweg 181 2411 HK Bodegraven Postbus 1051 2410 CB Bodegraven Nederland Tel 0172 - 631414 Fax 0172 - 611902 Directie Ir. Leo van der Kemp
Polen ARCADIS Polska ul. Pulawska 182 02-670 Warsaw Polen Tel +48 22 203 2000 Fax +48 22 203 2001 Directie mgr Marek Adamek
Roemenië ARCADIS Eurométudes Calea Grivitei nr. 136 Corp B, etaj 2 Sector 1 Bucarest Roemenië Tel +40 21 31 22699 Fax +40 21 31 22697 Directie Nicolae Micu
Tsjechië ARCADIS CZ, a.s. Na Strži 1702/65 140 62 Praha 4 Tsjechië Tel + 420 296 330 111 Fax + 420 224 236 313 Directie Václav Horˇejší
AHY plc 10 Furnival Street London EC4A 1YH Verenigd Koninkrijk Tel +44 20 72161000 Fax +44 20 72161001 Directie Peter Vince
Verenigde Staten ARCADIS US 630 Plaza Drive Suite 200 Highlands Ranch CO 80129 Verenigde Staten Tel +1 720 3443500 Fax +1 720 3443535 Directie Steve Blake PE, PG LFR Inc. 1900 Powell Street 12th Floor Emeryville CA 94608 Verenigde Staten Tel +1 510 652 4500 Fax +1 510 652 2246 Directie Frank Lorincz Pinnacle One 950 West Elliot Road Suite 220 Tempe, Arizona 85284 Verenigde Staten Tel +1 480 296 7540 Fax + 1 480 296 7541 Toll Free +1 800 229 9050 Directie Charles Dahill RTKL Associates Inc. 901 South Bond Street Baltimore, MD 21231 United States Tel +1 410 537 6000 Fax +1 410 276 2136 Directie Paul F. Jabob III, AIA David C. Hudson, AIA
Jaaroverzicht 2007 76 Colofon
Colofon: ARCADIS NV, maart 2008 Ontwerp: RTKL Inc., Baltimore, Maryland, Verenigde Staten Lay-out: Océ Business Services, Arnhem Fotografie: Dries van den Brande, België Reinier Gerritsen, Amsterdam Michel Kievits, Breda Maxwell MacKenzie, Verenigde Staten John Ripley, Verenigde Staten Fu Xing, China -Cover foto (www.fuxing-photo.com.cn) Andreas Zierhutt, Duitsland SNCF – foto TGV Lithografie en druk: Hollandia Printing, Heerhugowaard Oplage: 16.000 stuks Dit jaaroverzicht is geprint op: 150 gr Arctic Volume, FSC gecertificeerd
77