Jaarkrant Leerplicht en RMC in de Stedendriehoek december Apeldoorn Brummen Deventer Epe Lochem Olst-Wijhe Voorst Zutphen

Apeldoorn |

Brummen

| Deventer | Epe | Lochem | Olst-Wijhe | Voorst | Zutphen

Jaarkrant 2013-2014 Leerplicht en RMC in de Stedendriehoek

december 2014

- 14.011054 -

Verantwoording leerplicht en RMC:

cijfers en verhalen uit de praktijk Laat mij dit jaarverslag leerplicht en RMC (regionale melden coördinatiefunctie) met goed nieuws beginnen! Het aantal jongeren dat school zonder startkwalificatie verlaat, daalt. Dat betekent dat onze aanpak loont. Ieder kind van 5 tot 18 jaar heeft recht op onderwijs. Dat bewaken wij via de Leerplichtwet. Met deze wet in de hand kunnen gemeente en scholen kinderen en jongeren op school houden of weer actief terug naar school begeleiden. Het doel van de Leerplichtwet is immers kansen bieden aan kinderen en jongeren en hen de mogelijkheid bieden > onderwijs te volgen dat goed en passend is.

- 14.011054 -


2

Wethouder Eef van Ooijen, gemeente Brummen

>

Onze gemeente werkt intensief samen met collega-gemeenten in de regio Stedendriehoek. Leerplichtambtenaren en RMC-consulenten leren van elkaar, pakken professionalisering samen op en werken toe naar gezamenlijke aanpak. Daarover leest u meer in dit jaarverslag. Voor het eerst is dat een regionale editie, om onze samenwerking te onderstrepen. Dat die samenwerking loont, is onder meer te zien aan het resultaat dat wij samen met de scholen in de regio boeken in de bestrijding van voortijdig schoolverlaten. Daar begon ik mijn voorwoord al mee: in onze regio zijn steeds minder voortijdig schoolverlaters.

Met deze uitgave laten wij zien wat leerplichtambtenaren en RMC-consulenten afgelopen schooljaar gedaan en bereikt hebben. Ook leggen wij verantwoording af aan de gemeenteraad. Naast de cijfers die per gemeente zijn weergegeven, leest u ook ervaringsverhalen uit de regio. Leerplichtambtenaren, RMC-consulenten en onze samenwerkingspartners vertellen over hun ervaringen en geven zo een beeld van de dagelijkse praktijk van leerplicht en RMC. •

Voor meer informatie over leerplicht in onze gemeente: www.brummen.nl

- 14.011054 -


3

Wie 18 is, maar nog geen startkwalificatie heeft – een havoof vwo-diploma of mbo-diploma op minimaal niveau 2 – krijgt óók de noodzakelijke aandacht. Samen met scholen zet onze regionale melden coördinatiefunctie actief in op voorkoming van voortijdig schoolverlaten. Doel is natuurlijk dat zoveel mogelijk jongeren hun diploma halen, om zo succesvol te kunnen zijn op de arbeidsmarkt en zo hun plek te kunnen vinden in de maatschappij.

Nieuw:

regionale jaarkrant

- 14.011054 -


4

Gemeenten in de regio Stedendriehoek werken steeds intensiever samen bij de aanpak van leerplicht en voortijdig schoolverlaten. Om die regionale samenwerking te onderstrepen, verschijnt dit jaar voor het eerst ook een gezamenlijk jaarverslag in de vorm van deze jaarkrant. De gemeenten Apeldoorn, Brummen, Deventer, Epe, Olst-Wijhe, Lochem, Voorst en Zutphen leggen in deze jaarkrant verantwoording af aan hun gemeenteraad, onderwijsinstellingen en andere samenwerkingspartners. Naast cijfers over leerplicht en voortijdig schoolverlaten per gemeente, staan in deze jaarkrant ook interviews en regionaal ‘nieuws’. Zo ontstaat een goed beeld van wat wij als gemeenten samen doen om zoveel mogelijk kinderen en jongeren naar school te laten gaan. •

Inhoudsopgave 6

Successen regionale samenwerking in 2013-2014

8

Belangrijke thema’s voor 2014-2015

8

Steeds minder voortijdig schoolverlaters

9

Cijfers vsv

10

Afspraken vsv

11

Passend onderwijs ingevoerd

12

Spreekuren RMC bij Helicon

13

Leerplicht en RMC: taken, weten regelgeving

15

Schoolverzuim in soorten

16

Wat doet de leerplichtambtenaar?

17

Gemeentelijke cijfers leerplicht 2013-2014

18

Praktijk: ketenpartners steunen Melanie

19

Halt-straf blijkt efectief

21

Leerplicht en/op school

22

Regiogemeenten organiseren nieuwe BOA-scholing samen

24

Regio doet actief mee met Verzuim

18+26

Scholen ontvangen handboek

26

Colofon

27

- 14.011054 -


5

Regiocoördinator RMC Stedendriehoek over regionale samenwerking

Regiocoördinator RMC Stedendriehoek Doetie van der Wal:

“Leerplicht en RMC kunnen positief bijdragen aan goede uitvoering van gemeentelijke jeugdtaken”

Scholen voor voortgezet onderwijs en zeker het middelbaar beroepsonderwijs hebben veelal leerlingen uit de regio op school. Is sprake van verzuim of (dreigend) voortijdig schoolverlaten, dan hebben zij dus te maken met leerplichtambtenaren of RMC-consulenten van verschillende gemeenten. Wél zo prettig als die dan op hoofdlijnen hetzelfde werken. “Door meer regionale samenwerking ontstaat meer eenduidigheid in onze aanpak”, vertelt regiocoördinator Van der Wal. “Bovendien kunnen we zaken gezamenlijk eiciënter aanpakken.” Zo is de afgelopen jaar vernieuwde ambtsinstructie voor leerplichtambtenaren een coproductie en wordt scholing gezamenlijk ingekocht. > Minstens zo belangrijk: kennisdeling en -uitwisseling.

- 14.011054 -


6

Tevreden constateert regiocoördinator RMC Stedendriehoek Doetie van der Wal dat leerplichtambtenaren en RMC-consulenten van de verschillende gemeenten in de regio elkaar steeds beter weten te vinden. “Dat heeft echt meerwaarde voor onze aanpak van verzuim en voortijdig schoolverlaten”, vindt zij.

Regiocoördinator Doetie van der Wal

>

“Door meer regionale samenwerking ontstaat meer eenduidigheid in onze aanpak”

passend onderwijs, de decentralisatie van de Jeugdzorg en de nieuwe Participatiewet? Gemeenten gaan door de decentralisaties over steeds meer zaken die bijdragen aan kansen voor kinderen, jongeren en gezinnen. “Leerplicht en RMC kunnen positief bijdragen aan goede uitvoering van die gemeentelijke jeugdtaken”, vindt Van der Wal. Zo zijn RMC-consulenten vaak al op de scholen voor mbo te vinden voor spreekuren en kunnen bij eerste signalen van verzuim bijdragen aan voorkoming van erger verzuim of schooluitval. “Zij zijn geen hulpverleners, maar kennen de sociale kaart goed en werken in netwerken samen met jeugdhulpverleners en andere ketenpartners. Vanuit hun rol en positie kunnen zij die stimulans of verbindende schakel zijn om jongeren weer terug naar school te krijgen.”

Achttienplus volop in beeld Veranderingen Door de nauwe samenwerking met het onderwijs in de aanpak van schoolverzuim en terugdringing van voortijdig schoolverlaten zorgen de samenwerkende gemeenten ervoor dat jongeren uiteindelijk met een diploma (startkwalificatie) van school gaan. Belangrijk, zeker in tijden van veel verandering. Welke gevolgen heeft bijvoorbeeld de invoering van de Entree-opleidingen? Die zijn er voor leerlingen uit het voortgezet onderwijs die geen (vmbo-)diploma hebben behaald. (Er geldt hiervoor een strenge leeftijdsgrens: je moet op 31 juli 2014 minimaal 16 jaar zijn, red.). En wat zullen de efecten zijn van de hogere eisen voor taal en rekenen in het mbo? Wat zullen de efecten zijn op mogelijk verzuim en uitval van

De groep achttienplussers is in onze regio steeds nadrukkelijker in beeld, meldt de regiocoördinator. “Vanaf je achttiende ben je weliswaar niet meer leerplichtig, maar als jongeren nog geen startkwalificatie hebben is het natuurlijk nog steeds belangrijk hoe wij ze verder kunnen helpen. De komende tijd kijken we in de regio nadrukkelijk hoe wij met onze RMC-aanpak nog beter kunnen aansluiten op de arbeidsmarkt. Juist voor kwetsbare groepen moeten bijvoorbeeld ook stageplekken en leerwerkplekken beschikbaar blijven.” • - 14.011054 -


7

“Samen verder verbeteren”, vat de regiocoördinator samen. “Bij de gemeente Deventer bijvoorbeeld, zijn RMCconsulenten ook jongerencoaches bij het Jongerenloket. Ook in Apeldoorn maken RMC-consulenten deel uit van het Jongerenloket en in Zutphen werken de consulenten nauw samen met de jongerencoaches van het Plein. Juist door uitwisseling van deze ervaringen versterk je elkaar en kun je jongeren beter begeleiden.”

>

>

Apeldoorn, Brummen, Deventer, Epe, Lochem, Olst-Wijhe, Voorst en Zutphen werken samen in RMCregio Stedendriehoek. Apeldoorn is contactgemeente voor het ministerie van OCW voor deze regio. Ook leerplichtambtenaren en de administraties leerplicht/RMC werken in regioverband nauw samen.

Successen regionale samenwerking in 2013-2014

1 wat is/wordt de rol van leerplicht en RMC in relatie tot passend onderwijs, decentralisatie Jeugdzorg en de Participatiewet? 2 hoe kunnen we de aansluiting tussen RMC en arbeidsmarkt verder verbeteren, vooral voor kwetsbare groepen? 3 de successen in de aanpak van vsv verder versterken (het convenant wordt in elk geval met een jaar verlengd) en borgen • Dit zijn enkele thema’s van de agenda voor 2014-2015.

- 14.011054 -


8

1 het aantal voortijdig schoolverlaters daalt 2 constructieve samenwerking tussen scholen en leerplichtambtenaren en RMC-consulenten 3 RMC-consulenten houden spreekuren op scholen in de regio; we pakken samen met het mbo ook het verzuim van leerlingen van achttien jaar of ouder aan

Belangrijke thema’s voor 2014-2015

Regio boekt goede resultaten

Steeds minder voortijdig schoolverlaters Een havoof vwo-diploma of een mbo-diploma op niveau 2 of hoger: dat levert een startkwalificatie op. Om kansen voor jongeren op de arbeidsmarkt te vergroten, doen onderwijs en gemeenten er in de Stedendriehoek alles aan om zoveel mogelijk jongeren zo’n startkwalificatie te laten halen en voortijdig schoolverlaten (vsv) te voorkomen. Het ministerie van OCW heeft voor het afgelopen schooljaar nieuwe eisen gesteld aan de RMCefectrapportage, om het aantal voortijdig schoolverlaters en de resultaten van onze inzet beter te kunnen meten. De registratiesystemen in de regio bleken onvoldoende toegerust te zijn voor deze nieuwe eisen. Een lastige opgave. Samen met softwareleveranciers is hard gewerkt om te kunnen voldoen aan de registratie, maar dit is niet overal volledig gelukt.

Het aantal vsv’ers is in de samenwerkende gemeenten in de regio wél goed in beeld. De uitstroomgegevens – die iets zeggen over het efect van onze inspanningen om vsv’ers weer naar school te krijgen – kunnen niet overal optimaal in beeld worden gebracht. Van ‘nieuwe’ vsv’ers zijn die uitstroomcijfers voor 18- tot 23-jarigen wel bekend. Die staan in dit verslag vermeld. Om over het nieuwe schooljaar volledig verslag te kunnen doen van alle cijfers, is in alle gemeenten een aanbestedingsprocedure gestart voor een nieuw registratiesysteem. In Deventer en Olst-Wijhe is die procedure inmiddels afgerond: hier wordt het registratiesysteem met ingang van schooljaar 2015 -2016 in gebruik genomen. Voor de rapportage over schooljaar 2014-2015 wordt een passende

- 14.011054 -


9

Goed nieuws! Het aantal voortijdig schoolverlaters in de regio Stedendriehoek blijft dalen. In schooljaar 2011-2012 verlieten nog 1169 jongeren hun school zonder startkwalificatie. In 2012-2013 waren dat er 750 en in 2013-2014 daalde het aantal verder naar 659 jongeren (voorlopige cijfers). Nog teveel natuurlijk, maar gelukkig wel een dalende trend die aansluit bij de doelstellingen van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW).

>

oplossing gezocht. De gemeenten Apeldoorn, Brummen, Epe, Lochem, Voorst en Zutphen volgen een gezamenlijk aanbestedingstraject, dat in januari 2015 wordt afgerond. Ter voorbereiding op de nieuwe registratie-eisen, is in schooljaar 2013 – 2014 door de gemeenten Apeldoorn, Brummen, Epe en Voorst al ervaring opgedaan met de nieuwe manier van registreren. Lochem en Zutphen hebben zich hier in schooljaar 2014 – 2015 bij aangesloten. In de aanbestedingsprocedure zijn de ervaringen met deze nieuwe methode en de inhoud van de te registreren gegevens, meegenomen.

Verzuimmeldingen 18+ In het afgelopen schooljaar is het aantal verzuimmeldingen van 18+ gestegen. In het afgelopen schooljaar waren dit voor de subregio Apeldoorn (Brummen, Epe en Voorst) op basis van het verzuimloket van de DUO 1145 meldingen, voor de subregio Deventer (Olst-Wijhe) 680 en voor de subregio Zutphen (Lochem) 286.

RMC-cijfers nieuwe vsv’ers

Apeldoorn (Brummen, Epe, Voorst) 314

Subregio Deventer (Olst-Wijhe)

Subregio Zutphen (Lochem)

157

86

130

52

12

uitstroom werk zonder startkwalificatie

84

39

20

opvangvoorziening, hulpverleningstraject, et cetera

36

26

15

uitstroom zonder regulier dagbesteding

41

–

–

3

21

6

20

19

33

nieuwe vsv’ers uitstroom terug naar school

nog in begeleiding RMC overig (zoals verhuisd, niet traceerbaar, hoogst haalbare bereikt et cetera)

- 14.011054 -


10

Doordat scholen meer aandacht hebben voor verzuimregistratie wordt er steeds meer gemeld. Steeds meer mbo-scholen melden verzuim van jongeren van boven de 18 hetzelfde als leerplichtige jongeren (bij 16 uur verzuim in 4 weken). Dankzij de inzet van de RMC consulenten is er veel aandacht voor jongeren die verzuimen om te voorkomen dat zij uiteindelijk uitvallen. In veel gevallen neemt de RMC consulent na een verzuimmelding contact op met de school om de stand van zaken van de jongere te bespreken. Door tijdige signalering en het oppakken van deze signalen, zijn de meeste jongeren in beeld en is er gezocht naar de meest passende oplossing. Er valt de komende jaren nog wel een stijging te verwachten, omdat de verzuimaanpak binnen het mbo nog volop in beweging is.

>

>

• afspraken met het ministerie van OCW en onderwijsinstellingen in het voortgezet onderwijs en middelbaar beroepsonderwijs om voortijdig schoolverlaten (vsv) te voorkomen, staan in het (tweede) convenant Voortijdig Schoolverlaten 2012-2015. De afspraken zijn namens de gemeenten in de regio Stedendriehoek ook medeondertekend door de gemeente Apeldoorn • de landelijke ambitie: maximaal 25 duizend nieuwe vsv’ers in 2014-2015 • de convenantperiode wordt in elk geval met één jaar verlengd, waarna het ministerie van OCW opnieuw regionale afspraken wil maken met onderwijs, gemeenten en andere ketenpartners • de gemeente Apeldoorn is RMC-contactgemeente voor de RMC-regio Stedendriehoek (Apeldoorn, Brummen, Epe, Deventer, Olst-Wijhe, Lochem, Voorst, Zutphen) • OCW geeft scholen extra geld voor regionale samenwerking en inzet van vsv-maatregelen die bijdragen aan verlaging van vsv • concrete acties in de Stedendriehoek staan beschreven in het regionale activiteitenplan ‘Geen jongere tussen wal en schip 2012-2015’ en staan ook op de website www.vsvstedendriehoek.nl

Om juist ook kwetsbare jongeren goed in beeld te houden, hebben scholen en gemeenten in de Stedendriehoek een extra afspraak gemaakt (de zogenoemde maatregel 5) zodat niemand tussen wal en schip valt. Wat gebeurt er zoal concreet? Binnen de nieuwe Entreeopleiding zijn in het nieuwe schooljaar twee doorstroomcoaches aangesteld, om een goede doorstroom naar niveau 2 in het mbo te ondersteunen, of een jongere te begeleiden naar de arbeidsmarkt. Verder is in Deventer het Schakelpunt gekomen, voor jongeren van 16 tot 27. Professionals vanuit allerlei organisaties werken samen om een passende plek te vinden voor de veelal kwetsbare jongeren die hier worden besproken. Ook bij de uitvoering van het actieplan Jeugdwerkloosheid wordt de groep kwetsbare jongeren specifiek meegenomen. De komst van zogenoemde doorstroomcoaches bij de Entreeopleiding in het mbo, het actieplan Jeugdwerkloosheid en de Sluiteinde aanpak jongeren in Deventer zijn concrete acties om ervoor te zorgen dat niemand tussen wal en schip valt. •

- 14.011054 -


11

Afspraken vsv

Passend onderwijs ingevoerd

Schoolbesturen hebben nu zorgplicht voor iedere leerling die zich inschrijft bij één van hun scholen. Kan de betrefende school zelf geen passend onderwijs bieden, dan is het schoolbestuur verplicht om ouders te helpen zoeken naar een plek waar dat wél kan. Zo moet ieder kind de onderwijsondersteuning krijgen die het beste bij hem of haar past. Om dit te kunnen waarmaken, bundelen schoolbesturen hun krachten in samenwerkingsverbanden passend onderwijs. Hoe dan ook moet natuurlijk worden voorkomen dat een leerling thuis komt te zitten. Helaas komt dit in de praktijk nog wel voor, bijvoorbeeld door psychische problemen, pesten, een verkeerde schoolkeuze of doordat een kind niet de passende onderwijsondersteuning krijgt die het nodig heeft.

Samen met de samenwerkingsverbanden passend onderwijs in de regio, maken leerplichtambtenaren nu aanvullende afspraken over goede registratie van in- en uitschrijvingen, schoolverzuim en tijdige verzuimmeldingen. Intensieve samenwerking moet zorgen voor snelle actie, liefst vóór ‘thuiszitten’ een feit is. Meer weten? www.passendonderwijs.nl

Wat is een thuiszitter? Een thuiszitter is een leerplichtige of kwalificatieplichtige jongere tussen de vijf en achttien jaar, die ingeschreven is bij een school en zonder geldige reden (zoals ziekte) meer dan vier weken aaneengesloten verzuimt. •

- 14.011054 -

12

Voor iedereen een passende onderwijsplek, liefst zo thuis nabij mogelijk. Dat is het doel van de Wet passend onderwijs, per 1 augustus 2014.


Ook Leerplicht focust op preventief werken

Snelle signalering verzuim goed op de kaart bij Helicon

RMC en/op school

Spreekuren RMC zorgen voor lage drempel Sommige docenten van Helicon waren huiverig om verzuim van hun leerlingen te melden, uit angst om de vertrouwensband met de jongere in kwestie te schaden. “Docenten denken vaak dat een RMC-consulent een procesverbaal kan opmaken, terwijl alleen leerplichtambtenaren dit kunnen doen voor leerlingen tot achttien jaar”, merkt Eva Brugman. Inmiddels is dat misverstand uit de wereld. “Zowel leerplichtambtenaren als RMC-consulenten zijn er om leerlingen op weg te helpen. Hoe eerder verzuim gemeld wordt, hoe eerder een oplossing is gevonden. Dat besefen de docenten nu veel meer.”

Nabellen is vaste prik De knop is inmiddels om, constateert Ingrid Timmer. De voorlichtingsronde die Eva hield binnen Helicon, hielp

>

- 14.011054 -


13

Verzuim? Vaak te laat? Meteen melden! Met die boodschap ging RMC-consulent Eva Brugman flink de boer op binnen Helicon. Om een extra kwaliteitsslag te maken ging de school voor ‘groen’ mbo in Apeldoorn nog actiever aan de slag met de aanpak van voortijdig schoolverlaten. Voorlichting en spreekuren van Eva hielpen de school op weg, vertelt zorgcoördinator/decaan Ingrid Timmer van Helicon.

Links Ingrid Timmer van Helicon, rechts RMC-consulent Eva Brugman

>

daar goed bij. “We hebben een goed registratiesysteem en signalen van verzuim worden tijdig gemeld.” Zo worden leerlingen die er zonder geldige reden niet zijn, elke ochtend gebeld. Dat werkt. “Leerlingen hebben het gevoel dat zij gemist worden”, zegt Ingrid. Ook haalde Helicon de band met ouders intensiever aan, door onder meer ouderavonden te organiseren en herijkte de zorgstructuur. Zorgcoördinatoren, intern begeleiders, schoolmaatschappelijk werk, orthopedagoog, mentoren en ook RMC-consulent Eva werken nu samen in het supportteam, om zo hulpvragen van leerlingen snel op te pakken.

“Zijn leerlingen er niet? Dan worden zij gebeld. Zij hebben het gevoel dat zij gemist worden”

Doordat Eva dankzij de schoolspreekuren inmiddels een bekend gezicht is binnen Helicon, zijn ook de lijntjes met RMC kort. Een gesprek met de docent of mentor en leerling en ouders in kwestie is snel geregeld en de drempel om binnen te lopen met een vraag, is laag. Bij verzuim nodigt Eva een leerling uit voor een gesprek. Soms is het al voldoende om de gevolgen van verzuim te benoemen. Neem alleen al het terugbetalen van studiefinanciering, als je te lang over je studie doet. Soms is een intensiever hulptraject nodig, of is bemiddeling naar een leerwerkbaan beter, als een voltijdopleiding écht niet lukt. “Het is maatwerk”, merkt Eva. Ingrid: “We hebben recent extra trainingen georganiseerd zodat mentoren snel in actie komen als er ‘zorg’ dreigt. Want je kunt je zorgstructuur goed op orde hebben en korte lijntjes hebben met leerplicht en RMC; het signáál moet wel komen.”

Leerplicht en RMC houden spreekuur op de scholen Het zijn vooral jongeren uit het voortgezet onderwijs en mbo die verzuimen. Daarom onderhouden leerplichtambtenaren en RMC-consulenten intensieve contacten met de scholen in de regio. Zij geven er voorlichting en advies en schuiven zo nodig aan bij de ondersteuningsteams op de school, waarin (complexe) problemen van leerlingen met ketenpartners worden besproken. Er zijn ook spreekuren voor leerlingen, ouders en docenten die hier terecht kunnen met hun vragen over spijbelen, vakantie of problemen. Doel is door snel signaleren (dreigend) schoolverzuim tijdig te voorkomen. Elke gemeente in de Stedendriehoek levert maatwerk en heeft een eigen ‘spreekurenaanpak’. Dat geldt ook voor de scholen. • - 14.011054 -


14

Bekend gezicht

Leerplicht en RMC: taken, weten regelgeving

Meer over RMC

Vanaf hun vijfde jaar moeten kinderen in Nederland verplicht naar school. Tot het einde van het schooljaar waarin zij zestien worden, geldt de Leerplichtwet. In de praktijk gaan de meeste kinderen al naar school als zij vier zijn. •

Jongeren van achttien tot 23 jaar zónder startkwalificatie, zijn voortijdig schoolverlaters. Zij vallen niet meer onder de Leerplichtwet, maar wél onder de wetgeving Regionale Meld- en Coördinatiefunctie (RMC). RMC heeft jongeren zonder startkwalificatie in beeld en activeert hen om weer terug te gaan naar school.

Meer over kwalificatieplicht

Eén doorlopende aanpak voor 5 – 23 jaar

Direct na de leerplicht geldt tot de achttiende verjaardag de kwalificatieplicht. Leerlingen van zestien en zeventien jaar móeten onderwijs volgen als zij nog geen startkwalificatie hebben behaald. Een startkwalificatie is een havoof vwo-diploma, of een diploma mbo niveau 2 of hoger. De kwalificatieplicht is, net als de leerplicht, geregeld in de Leerplichtwet.

Leerplicht en RMC werken nauw samen om de Leerplichtwet (waarin ook kwalificatieplicht is geregeld) en de RMC-Wet te handhaven. Er is dus één doorlopende aanpak van leerplicht (kinderen van vijf tot achttien), tot en met bestrijding van voortijdig schoolverlaten (tot 23 jaar). •

Vrijstellingen kwalificatieplicht Jongeren in het voortgezet speciaal onderwijs (vso) die een uitstroomprofiel dagbesteding of arbeid volgen, zijn niet kwalificatieplichtig (in het uitstroomprofiel onderwijs van het vso is dat wel zo). Ook wie zeer moeilijk leert, een verstandelijke en/ of fysieke beperking heeft of een getuigschrift heeft van het praktijkonderwijs, kan vrijgesteld zijn van de kwalificatieplicht. •

Meer weten? www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/leerplicht

- 14.011054 -


15

Meer over leerplicht

Schoolverzuim in soorten Is een leerplichtige of kwalificatieplichtige leerling niet ingeschreven bij een school en heeft hij of zij geen vrijstelling van de Leerplichtwet, dan is dat absoluut verzuim. Is een leerling wel ingeschreven, maar komt hij niet naar school dan is sprake van relatief verzuim. Verzuimt een leerling in vier weken tijd zestien les- of praktijkuren, dan is de school verplicht dit te melden bij Leerplicht. Eerder

Verzuimt een leerling zonder toestemming van de schooldirectie of de leerplichtambtenaar buiten vastgestelde schoolvakanties, dan heet dit luxeverzuim. •

absoluut verzuim relatief verzuim signaalverzuim

luxeverzuim

- 14.011054 -


16

melden is natuurlijk mogelijk. Is een leerling vaak te laat of spijbelt hij of zij regelmatig, dan heet dit signaalverzuim. Zo’n signaal is belangrijk: hoe eerder we in actie komen, hoe beter we relatief verzuim – en daarmee wellicht voortijdig schoolverlaten – kunnen voorkomen.

In actie bij schoolverzuim

Wat doet de leerplichtambtenaar? Taken onderwijsinspectie Uiteraard is de school als eerste aan zet als een leerling niet op school komt. De school neemt dan contact op met de ouders of de leerling zelf (afhankelijk van de leeftijd). Ook moet elke school verzuim verplicht melden bij de leerplichtambtenaar van de gemeente (basisonderwijs) of het digitaal verzuimloket (voortgezet onderwijs en middelbaar beroepsonderwijs). Doet een school dit niet of onvoldoende, dan meldt de leerplichtambtenaar dit bij de Inspectie van het Onderwijs. Constateert die dat scholen zich niet aan de wet houden, dan kan zij een boete opleggen. > De Inspectie van het Onderwijs adviseert leerplichtambtenaren over nieuwe niet-bekostigde scholen en verleent ontheingen aan leerlingen voor toelating, onderwijstijd en verblijfsduur in het (voortgezet) speciaal onderwijs.

Samen naar oplossingen zoeken In gesprekken met leerling, ouders en/of de school zoekt de leerplichtambtenaar naar de oorzaken van het spijbelen of het schoolverzuim. Doel is natuurlijk om een leerling te motiveren wél naar school te gaan. Soms is hulp nodig. Dan werkt de leerplichtambtenaar samen met tal van ketenpartners zoals Centrum Jeugd en Gezin, jeugdhulp, maatschappelijk werk of verslavingszorg. •

- 14.011054 -


17

• is sprake van ongeoorloofd schoolverzuim, dan neemt de school contact op met de leerling en ouders in kwestie en meldt het verzuim bij de leerplichtambtenaar • de leerplichtambtenaar vertelt tijdens een gesprek met de leerling en ouders nog eens waarom het belangrijk is naar school te gaan en dat schoolverzuim strafbaar is • de leerplichtambtenaar denkt mee over oplossingen bij eventuele problemen die schoolbezoek in de weg staan en maakt schriftelijke afspraken met de leerling en zijn ouders voor de toekomst • de leerplichtambtenaar kan een oiciële waarschuwing geven • heeft een oiciële waarschuwing geen efect, dan kan de leerplichtambtenaar een proces-verbaal opmaken en zo een boete geven of een leer- of taakstraf opleggen

Gemeentelijke cijfers leerplicht 2013-2014 Brummen (voortmiddelvoortgezet) baar onderwijs geen gezet speciaal beroeps- onbekend onderwijs onderwijs onderwijs onderwijs

totaal

Artikel 3a: vervangende leerplicht

nvt

0

0

nvt

0

nvt

0

Artikel 3b: vervangende leerplicht laatste schooljaar

nvt

0

0

0

0

nvt

0

Artikel 5 onder a: lichamelijke of psychische gronden

0

1

0

1

0

0

2

Artikel 5 onder b: richting van het onderwijs

0

0

0

0

0

1

1

Artikel 5 onder c: schoolbezoek buitenland

0

0

2

0

0

5

7

18

Artikel 15: ander onderwijs (kwalificatieplicht)

0

0

0

0

0

0

0


Vrijstellingen

(speciaal) basisonderwijs

Verzuim Absoluut verzuim

9

3

6

3

0

1

22

Relatief verzuim

0

2

55

33

0

nvt

90

Luxeverzuim (onderdeel van relatief verzuim)

0

1

5

0

0

nvt

6

Processen-verbaal: relatief verzuim

0

0

3

1

0

nvt

4

Processen-verbaal: luxeverzuim

0

0

0

0

0

nvt

0

Processen-verbaal: absoluut verzuim

0

0

0

0

0

0

0

Thuiszitters: bij aanvang schooljaar

0

0

2

0

nvt

nvt

2

Thuiszitters: nieuwe gevallen daarna

0

1

0

1

nvt

nvt

2

Processen-verbaal

Thuiszitters

- 14.011054 -

Uit de praktijk van leerplicht en RMC

Ketensamenwerking

Ketenpartners steunen Melanie Nadat Aventus melding deed van het ongeoorloofd verzuim van Melanie, organiseerde Michiel Huijgen een gesprek met Melanie, haar moeder – vader is uit beeld -, haar mentor en de zorgcoördinator van school. Ook orthopedagoog/psycholoog Arzu Demir van Accare kinderen jeugdpsychiatrie was aanwezig, want Michiel had al snel uitgevonden dat Melanie daar in beeld was voor rouwtherapie. “Er zit altijd een reden achter verzuim”, is zijn overtuiging. “Wat dat verhaal is, verschilt per jongere. Soms is het niet willen, maar meestal is het niet kúnnen. Korte lijntjes met scholen en jeugdhulporganisaties helpen. Hoe eerder je elkaar weet te vinden, hoe beter het is voor een jongere.” Arzu: “Melanie heeft door het overlijden van haar zus veel meegemaakt, maar er waren meer zaken die haar

>

- 14.011054 -


19

Het zat Melanie niet mee. Door haar ADHD kon zij lastig aarden op school, thuis vroegen twee broertjes door hun stoornis veel aandacht en toen haar zus overleed kwam ze in een negatieve spiraal terecht. Ze ging meer spijbelen. En zo kwam leerplichtambtenaar Michiel Huijgen van de gemeente Deventer met haar in contact. Hoe ging het vanaf die tijd verder?

Links Arzu Demir van Accare, rechts leerplichtambtenaar Michiel Huijgen

>

Achttien! En toen werd Melanie achttien. Voor haar verjaardag betrokken Michiel en Arzu ook Gertruud Vrijhoef van Pactum (jeugd- en opvoedhulp) erbij, om Melanie te ondersteunen bij praktische zaken zoals het regelen van verzekeringen en het aanvragen van zorgtoeslag. Ook keek Gertruud of het 1000-jongeren plan soelaas zou bieden voor Melanie. Dit provinciale subsidieproject stimuleert werkgevers om jongeren met een afstand tot de arbeidsmarkt aan te nemen voor BBL-plekken. Gertruud: “Melanie heeft veel pech gehad, maar neemt steeds meer eigen initiatief. Ik heb vertrouwen in haar, ik denk dat ze prima tot haar recht komt in een baan.”

Van leerplicht naar RMC Omdat Melanie vanaf haar achttiende niet langer onder leerplicht viel, maar nog geen startkwalificatie had, kwam zij in beeld bij RMC-consulent en jongerencoach Marike de Bakker. Die had al een seintje gehad van collega Michiel over Melanie, zodat zij de begeleiding van Melanie meteen kon overnemen. Marike: “Melanie heeft inmiddels een uitkering aangevraagd. Ik heb haar doorverwezen naar de werkmakelaar van Deventer Werktalent om via een VAKWERK-traject toch een BBL-plek te vinden. Wij werken samen met VAKWERK, een onderdeel van Deventer Werktalent. De coaches van VAKWERK begeleiden jongeren richting arbeidsmarkt.” Nu maar hopen dat Melanie snel aan de slag kan in die felbegeerde BBL-baan. “Melanie is gemotiveerd, ik heb er vertrouwen in dat het gaat lukken.” • > Leerplichtambtenaar Michiel Huijgen zorgde voor een stok achter de deur voor Melanie om actief op zoek te gaan naar een BBL-plek: een laatste kans na verzuim > Arzu Demir van Accare kinderen jeugdpsychiatrie gaf Melanie rouwtherapie en ging in gesprek over belemmeringen die leren in de weg stonden > Ambulant begeleider Gertruud Vrijhoef van Pactum jeugd- en opvoedhulp hielp Melanie op weg met praktische zaken en steunt haar bij het solliciteren > RMC-consulent/jongerencoach Marike de Bakker verwees de inmiddels achttienjarige Melanie naar VAKWERK voor actieve begeleiding richting BBL

- 14.011054 -


20

belemmerden. Al voor het overlijden van haar zus, spijbelde Melanie wel, maar dat werd door die heftige periode erger.” Binnenkort plant Arzu een afspraak met Melanie om de rouwtherapie af te sluiten. Al snel werd duidelijk dat een voltijdsopleiding eigenlijk niets voor Melanie was, maar dat werken beter zou passen. Zo ging de stage bijvoorbeeld wél heel goed. Melanie moest van Michiel op zoek naar een leerwerkbaan in de detailhandel, om zo haar startkwalificatie te kunnen halen. Aan motivatie geen gebrek. Michiel: “Melanie is geloof ik wel vijftig winkels af gegaan.” Helaas zonder succes.

Halt-straf blijkt efectief Een Halt-straf verlaagt de kans op voortijdig schoolverlaten met bijna 33 procent. Dat blijkt uit recent wetenschappelijk onderzoek onder 944 adolescente jongeren die een licht vergrijp pleegden.

Tijdens gezamenlijke scholing komt ook ‘Halt’ aan bod

HALT-cijfers 2013-2014 geen

- 14.011054 -


21

Ook in de regio Stedendriehoek kennen wij natuurlijk de Halt-straf. Deze pedagogische interventie heeft als doel jongeren te leren wat de gevolgen van hun gedrag zijn. Door gesprekken, leeropdrachten, het aanbieden van excuses aan slachtofers en het vergoeden van eventuele schade, ontwikkelen jongeren hopelijk meer eigen verantwoordelijkheid. Het Top Institute for Evidence Based Education Research van de Universiteit Maastricht onderzocht recent het efect van Halt op de schoolcarrières van een kleine duizend licht criminele jongeren. Daaruit bleek het positieve efect van Halt: jongeren na Halt gaan vaker en langer naar school dan de controlegroep die geen Halt-straf kreeg. •

Leerplicht en/op school

Leerplicht en school werken vanuit wederzijds vertrouwen:

“Wat heeft dit kind nodig?” Voorkomen dat een kind thuis komt te zitten. Dat is de gezamenlijke drijfveer van leerplicht en school, merken leerplichtambtenaar Leonie van Leersum en directeur Nicolette van Zanten van Kindcentrum Adriaan van den Ende in Warnsveld. Natuurlijk: directeur Nicolette van Zanten waagt er regelmatig een telefoontje aan als het gaat om een bijzondere verlofaanvraag. Neem dat gezin waarvan een ouder langdurig ernstig ziek is. Nu kan het gezin een weekje weg, buiten de schoolvakanties. Weiger je zo’n verzoek dan? Nee dus. “De menselijke maat is voor mij belangrijk”, zegt Nicolette. “Maar ik zoek altijd contact, leerplicht kan met je meedenken en adviseren. Al blijf ik natuurlijk eindverantwoordelijk.”

Heftige zaken Toch draait het contact tussen haar en leerplichtambtenaar Leonie toch om ‘zorg’ om een kind. Doel is vooral preventief handelen. “Voortdurend te laat op school komen, een kind dat heel vaak ziek is, gewoon een naar gevoel bij een gezinssituatie of bijzonder gedrag van een kind”, doet directeur Nicolette een greep uit signalen die aangeven dat > het wellicht niet goed gaat met een kind.

- 14.011054 -


22

Links basisschooldirecteur Nicolette van Zanten, rechts leerplichtambtenaar Leonie van Leersum

>

Zij meldt dit soort aanwijzingen in een vroeg stadium bij Leonie. Zij kan dan bijvoorbeeld het gesprek aangaan met ouders. Preventief werken is het motto. Toch kan niet altijd worden voorkomen dat het komt tot een tijdelijke schorsing of zelfs verwijdering van een kind. “Ons gezamenlijke doel is altijd om te voorkomen dat een kind een thuiszitter wordt”, vertelt Leonie. Naast ouders speelt het ‘netwerk’ daarin een belangrijke rol: het ondersteuningsteam van de school, het samenwerkingsverband passend onderwijs IJssel | Berkel, jeugdhulp, maatschappelijk werk, GGD en andere organisaties.

Regels zijn zeker niet het doel op zich, maar het wettelijk kader van leerplicht kan soms helpen om de situatie voor een kind te verbeteren. “Al zijn onze rollen en kaders anders, onze beider vraag is toch altijd: ‘Wat heeft dit kind nodig?’”, zegt de schooldirecteur. “Je werkt allebei vanuit het belang van het kind.” Wat zijn nu succesfactoren voor een succesvolle samenwerking tussen leerplicht en school? “Weten wat je aan elkaar hebt en alles op tafel durven leggen”, vindt leerplichtambtenaar Leonie. “Elkaar scherp houden.” “Wederzijds vertrouwen en één telefoontje van elkaar verwijderd zijn”, besluit schooldirecteur Nicolette. •

“Wij zijn als school een heel belangrijk vertrekpunt voor jeugdhulp. Ik hoop dat de aansluiting tussen onderwijs en gemeentelijke jeugdhulp goed geregeld wordt.” Leerplicht kan daarbij een stok achter de deur zijn, bemiddelen, of kan er door met ‘doorzettingsmacht’ voor zorgen dat er hulp komt voor kind en gezin, is de ervaring van Nicolette.

- 14.011054 -


23

Succesfactoren?

Regio in beeld

Regiogemeenten organiseren nieuwe BOA-scholing samen Leerplichtambtenaren die buitengewoon opsporingsambtenaar (BOA) zijn, moeten zich sinds kort permanent her- en bijscholen. De samenwerkende gemeenten in de Stedendriehoek doen die scholing samen, vertelt leerplichtambtenaar Eddy Alferink van de gemeente Olst-Wijhe. “Een meerwaarde.” Gezamenlijk een scholingstraject voor BOA’s inkopen is niet alleen voordeliger, het is óók leerzaam, vindt Eddy Alferink. Namens de regio was hij mede nauw betrokken bij het regelen van de gezamenlijke scholing. De Stedendriehoek trekt hierin samen op met RMC-regio IJssel-Vecht.

Nieuw: modules “Sinds kort heb je als BOA vijf jaar de tijd om vier verplichte modules te halen. Daarna is je basisdiploma BOA verlengd”, legt Eddy uit. Denk aan het opfrissen wetskennis, het goed opmaken van een proces-verbaal, maar ook aan training van gesprekstechnieken. Elke module bestaat uit zo’n vier dagen scholing: de vijfde dag staat in het teken van het > afrondende examen.

- 14.011054 -


24

Leerplichtambtenaar Eddy Alferink

>

Voordeel van de nieuwe scholingsopzet is dat die meer is toegesneden op het dagelijks werk van leerplichtambtenaren. “Vroeger zat je in dezelfde opleiding als collega’s van milieu, parkeersurveillanten of boswachters die ook processen-verbaal moeten kunnen maken”, illustreert Eddy, “nu gaat het echt over waar jij als leerplichtambtenaar mee bezig bent: onderwijs.” Focus op het werkterrein van de leerplichtambtenaren zorgt voor meer verdieping. Zo scherpen de leerplichtambtenaren hun vaardigheden om een goed proces-verbaal te maken bijvoorbeeld aan via een rollenspel. Acteurs zetten een levensechte casus neer op basis waarvan het proces-verbaal gemaakt moet worden.

Delen Wat Eddy betreft zit de meerwaarde van het nieuwe scholingstraject juist ook in het delen van kennis en ervaringen. “Juist daarom is het leuk om ook collega’s uit de andere RMC-regio IJssel-Vecht tegen te komen. Je kunt weer leren van hoe zij de zaken aanpakken.” •

- 14.011054 -


25

Onderwijs centraal

Regio doet actief Scholen ontvangen mee met landelijk handboek project Verzuim 18+

Leerplichtambtenaren uit diverse gemeenten in de Stedendriehoek

- 14.011054 -


26

De groep jongeren van achttien jaar en ouder is steeds meer en beter in beeld bij het middelbaar beroepsonderwijs en RMC. Om zowel RMC-consulenten als –coördinatoren in hun rol te versterken in het werken met deze groep, startte brancheorganisatie voor leerplicht en RMC Ingrado afgelopen jaar het project ‘We missen je’. Onderdeel hiervan: een leergang waaraan de RMC-coördinator Stedendriehoek meedoet en een intervisietraject waaraan RMC-consulenten deelnemen. Vanuit de regio zijn verschillende professionals actief in landelijke werkgroepen. Zij nemen hun opgedane kennis mee in de regionale aanpak van verzuim van achttienplussers. •

Handig voor scholen in de Stedendriehoek: het nieuwe handboek leerplicht, kwalificatieplicht en RMC over alle weetjes, taken, rollen en plichten die komen kijken bij de naleving van wetgeving. In het handboek staat veel praktische informatie over hoe scholen kunnen en moeten handelen bij verzuim. Meer weten? Neem dan contact op met Sebastiaan Witteveen, [email protected]. •

Colofon Deze jaarkrant is een uitgave van RMC-regio Stedendriehoek waarin de gemeenten Apeldoorn, Brummen, Epe, Deventer, Voorst en Zutphen samenwerken voor leerplicht en bestrijding van voortijdig schoolverlaten.

Samenstelling en eindredactie Doetie van der Wal, John Horst, Cindy Kamp, José Scholten en Sebastiaan Witteveen Redactie en interviews Anne-Marie Veldkamp Fotografie Erwin Zijlstra Vormgeving Maura van Wermeskerken

- 14.011054 -


27

Jaarkrant Leerplicht en RMC in de Stedendriehoek december Apeldoorn Brummen Deventer Epe Lochem Olst-Wijhe Voorst Zutphen

Recommend Documents