Jaargang 8 November Nieuwe missie en visie in de maak

CVOpen 1 Jaargang 8 November 2007

Nieuwe missie en visie in de maak

• CVO stippelt personeelsbeleid uit tot 2015 • Twee interne mediators actief • Nieuwe rubriek: Vutters met fut op CVO-scholen

Colofon

In dit nummer

1

Masteropleiding voor docenten

2

Nieuwe missie en visie in de maak

5

‘Onderwijs máken met leerlingen’

6

Visitatie voor elke CVO-school

7

Littooij: Gratis schoolboeken - een nutteloos besluit

8

Personeel en organisatie 2015

10

‘De angel eerder uit het conflict’

12

De week van Hans Oudenaarden

14

Hoe denkt u over dit relatiemagazine?

Anja de Zeeuw.

15

Comenius op onderzoeksexpeditie

Redactieadres

16

De stelling: Alerter op radicalisering

17

De (CVO)pen aan een gast: Arie Slob

E-mail [email protected]

18

Nieuws van de scholen

Eindredactie

21

Oproep

22

Vutter met fut: Aad Schulten

hAAi, Rotterdam

23

Aankondiging nieuwjaarsreceptie CVO

Beeld

24

De hobby van Angelo de Wit

CVOpen is het huisorgaan van de Vereniging voor Christelijk Voortgezet Onderwijs te Rotterdam en omgeving (CVO). Het verschijnt vier keer per jaar en wordt toegestuurd aan alle 2.200 medewerkers van CVO en aan relaties. Uitgever Vereniging voor Christelijk Voortgezet Onderwijs te Rotterdam en omgeving (CVO) Goudsesingel 14a, 3011 KA Rotterdam Postbus 22421, 3003 DK Rotterdam Tel. (010 ) 217 13 99 Fax (010 ) 411 42 78 E-mail [email protected] Internet www.cvo.nl Redactie Robert van Atten, Albert Bosma, Lennaert van der Hoeven, Ramona Montfrooij, Ron van Rossum, Ad van Schelven en

Verenigingsbureau CVO, t.a.v. redactie CVOpen, Postbus 22421, 3003 DK Rotterdam

Communicatieadviesbureau Anja de Zeeuw, Gouda Ontwerp

Jos Wesdijk, ANP Photo/Herbert Wiggerman, PR Comenius College, Rick Keus. Coverfoto Joyce van Belkom Druk Koninklijke De Swart, Den Haag

2

10

12

22

Aan dit nummer werkten mee: Muriel van Brenk (bureau CVO tot 1 oktober), Karin van Breugel (tekst van breugel), Lennaert van der Hoeven (PENTA college CSG), De Nieuwe Lijn tekst & communicatie, Martin van Ommeren (CSG Calvijn), Kees den Ouden (bureau CVO), Arie Slob (ChristenUnie), Anja de Zeeuw (Communicatieadviesbureau Anja de Zeeuw) e.a.

Actueel

Masteropleiding voor docenten Achttien schoolbesturen uit het voortgezet onderwijs slaan de handen ineen om van het voortgezet onderwijs weer een aantrekkelijke en concurrerende sector op de arbeidsmarkt te maken. Ze hebben een opleidingsinstituut opgericht, dat vanaf 1 augustus 2008 topopleidingen voor docenten aanbiedt. CVO behoort tot de initiatiefnemers van dit Dutch Teachers College.

De schoolbesturen laten met het initiatief

een signaal is naar samenleving en politiek

wegen in schaal 12 terecht moeten kunnen

zien dat ze investeren in de kwaliteit van

dat wij als schoolbesturen onze verantwoor-

komen, maar we kunnen het van z’n leven

hun personeel. Goed opgeleide docenten

delijkheid nemen om ons personeel goed te

niet betalen als dat gebeurt. Daarom moeten

zijn immers nodig om leerlingen te kunnen

kunnen scholen.’

we afspreken bij welke functies we een

aanzetten tot topprestaties. Ze zijn onmis-

Wim hoopt vooral dat het DTC een master-

hogere schaal toekennen, en ook kwantiteiten

baar om Nederland tot de top van Europa

opleiding gaat bieden die zich richt op

per schaal vaststellen. Nu kan ons tegen­

te laten behoren op onderwijsgebied.

onderwijsontwikkeling en –innovatie.

geworpen worden: “Jullie hebben het altijd

Het Dutch Teachers College (DTC) wordt

‘Als docenten zich daarin bekwamen en erin

over geld”. Maar dan zeg ik: “Ja, van het

geen afzonderlijke opleiding. Het is de

bevoegd raken door een masteropleiding te

onderwijs wordt heel veel geëist, terwijl

bedoeling dat het gaat samenwerken met

volgen, kunnen ze op hun eigen school mede

het tegelijkertijd in z’n mogelijkheden

hogescholen en universiteiten. Een stuur-

vormgeven aan het ontwikkelingsproces.

wordt beknot.” Dan is het op een gegeven

groep onderzoekt de mogelijkheid om

Nu de teamstructuur op onze scholen is

moment óp.’

contracten af te sluiten met deze instellingen

ingevoerd, zou elk team zo’n deskundige

(AdZ)

voor een programma van masteropleidingen

op het gebied van onderwijsontwikkeling

en PhD-trajecten (het equivalent van een

moeten hebben. Daardoor komt er dynamiek

Meer informatie op www.vo-raad.nl/persberichten

doctorstitel). Normaal gesproken heeft

in zo’n team. Bovendien hecht de politiek

> september 2007

een bevoegde docent een bachelorgraad

eraan dat schoolontwikkeling door de

(hbo of wo) gehaald in zijn of haar vak.

docenten wordt gestimuleerd.’

Een masteropleiding is dan een voor de hand liggend vervolg.

Hogere schaal? Komt wie een mastergraad behaalt bij CVO

Dynamiek in het team

ook in een hogere salarisschaal terecht,

De schoolbesturen investeren samen

zoals de commissie-Rinnooy Kan bepleit?

150.000 euro in de start van het DTC.

Wim geeft een genuanceerd antwoord.

Daarna moet het selfsupporting worden.

Hij vindt inderdaad dat de honorering voor

Voor CVO komt dit neer om zo’n 5 à

deze docent in principe hoger moet zijn,

10.000 euro. Wim Littooij, Raad van Bestuur

Maar hij plaatst daarbij meteen als kant­

van CVO: ‘Met dit relatief kleine bedrag

tekening: ‘We ontberen de financiële ruimte

willen we iets kwalitatiefs neerzetten dat

daarvoor. Docenten zouden langs allerlei







C VOpen

Contracten met hbo’s en universiteiten.

November 2007

CVO-scholen zijn op zoek naar nieuwe vormen van lesgeven. Op de foto’s het open leercentrum op het Farelcollege.







C VOpen

November 2007

‘CVO op weg naar… 2015’ Onder het motto ‘Op weg naar… 2015’ ontwikkelt CVO een nieuwe missie en visie voor de komende jaren. Door bestuur en management zijn bouwstenen aangeleverd – nu is de inbreng van docenten en leerlingen van belang. Aan hen zal worden gevraagd hoe zij hun school van de toekomst zien.

Nieuwe missie en visie in de maak Bestuursvoorzitter Wim Littooij licht toe: ‘Het huidige, “oude”

‘De leerling centraal stellen’ is niet nieuw voor CVO, maar krijgt

visiedocument dateert van april 2000. Het was net klaar toen ik

ook in het nieuwe visiedocument volop de aandacht.

als rector van PENTA college CSG bij CVO begon. De titel van die publicatie luidde “CVO op weg… naar 2005”. Inmiddels zitten we ver

Aandachtspunten

in 2007, dus werd het tijd om de missie en visie opnieuw te formule­

In het visiedocument komen aandachtspunten, onderwerpen die

ren. Los daarvan is het altijd goed om op gezette tijden na te denken

de komende jaren extra aandacht verdienen. ‘CVO is innovatief

of de organisatie nog steeds op koers ligt.’ Wim voegt eraan toe dat

en maatschappelijk actief’ is zo’n aandachtspunt. Het staat voor

het ’oude’ document (het zogeheten kartonnen boekje) jarenlang

het feit dat CVO doorgaat met de innovatie van het onderwijs.

een inspirerend stuk is geweest dat bestand was tegen de tand des

Om leerlingen in deze eeuw te blijven boeien zijn nieuwe methoden

tijds. Met name de missie met daarin het fundament van open

en werkvormen nodig. Daarnaast leveren CVO-scholen een actieve

christelijk onderwijs was in die tijd een statement. Dat uitgangspunt

bijdrage aan de aanpak van de meervoudige maatschappelijke

blijft ook in het nieuwe document gehandhaafd (zie kader op

problematiek. CVO-scholen zijn maatschappelijk actief en extern

pagina 4). Maar verder zal de visie grondig worden herzien vanwege

gericht. Ze maken werk van hun opvoedende taak. De leerling

ontwikkelingen in beleid en samenleving.

wordt gekend, en begeleid. ‘Professionele medewerkers in een lerende organisatie’ is een

Nieuw schoolplan

ander belangrijk aandachtspunt. CVO wil een aantrekkelijke

De aftrap voor de nieuwe visie is in september 2006 gegeven

werkgever zijn. Dit doel kan bereikt worden door het aanbieden

tijdens de jaarlijkse bezinningsconferentie van Bestuur, Raad van

van kwalitatief goed onderwijs aan de leerling en het organiseren

Toezicht en leden van het managementteam. De discussies daar

van een uitdagend werkklimaat voor de medewerkers.

leidden tot het opstellen van een eerste versie, die in de loop van

Ook het onderwerp ‘De leerling centraal stellen en de ouders

het jaar is uitgebouwd. Tijdens de recentgehouden bezinnings­

daarbij betrekken’ zal de komende jaren sterk terugkomen.

conferentie – op 5 en 6 oktober – zijn nieuwe inzichten toegevoegd

CVO stelt de persoonlijkheid, interesse en talenten van de leerling

en is de verdere procedure afgesproken.

en de verdere ontwikkeling daarvan als uitgangspunt. De nadruk

Het nieuwe document zal de algemene kaders geven voor het

ligt niet alleen op zelfstandig leren en de individuele leerloopbaan

strategisch beleid van de CVO-scholen. Binnen deze kaders

van de leerling, maar ook op participatie in de samenleving als

ontwikkelen en omschrijven zij straks hun eigen beleid in hun

verantwoordelijk burger. Ouders spelen hierbij een belangrijke rol.

nieuwe schoolplan.

Via gerichte activiteiten zorgen CVO-scholen dat ouders worden ondersteund bij het stimuleren en begeleiden van hun kinderen.

In de nieuwe notitie van CVO wordt de uitspraak ‘wie de jeugd

Extra inspanningen zullen gericht zijn op ouders met een alloch­

heeft, heeft de toekomst‘ een belangrijk uitgangspunt. Want voor

tone achtergrond.

wie werkt met de jeugd, is het belangrijk om na te gaan wat

Trendsettend in kwaliteitszorg

jongeren bezighoudt en wat er kan bijdragen aan hun toekomst. Brugklassers volgen onderwijs, starten jaren later bij hun eerste

Een belangrijke verandering van de laatste jaren ligt in de extra

werkgever en maken al dan niet carrière. Het is lastig om dan nu

aandacht voor kwaliteitszorg. CVO wil hiermee trendsettend zijn.

al te bedenken wat leerlingen in de toekomst doen. Daarom is het

Iedere CVO-school heeft een beleidsplan ontwikkeld waarin

belangrijk dat onderwijsmensen zich kunnen inleven in de

duidelijke afspraken zijn gemaakt over kwaliteitszorg.

belevingswereld van de leerlingen (‘wie de jeugd heeft’) zodat ze

Omdat scholen meer zelfstandigheid hebben, worden er ook

kunnen meedenken over wat zij nodig hebben (‘heeft de toekomst’).

zwaardere eisen gesteld aan de manier waarop ze verantwoording







C VOpen

November 2007

afleggen aan bestuur en overheid over hun resultaten en de besteding van hun middelen. Bovendien zijn ze in contact met andere partijen aan wie ze zich ook moeten presenteren, zoals ouders, gemeente, vervolgonderwijs en bedrijfsleven. Verder wil CVO ook aansluiten bij benchmarking. Dit betekent dat scholen zich kunnen vergelijken met andere scholen op in Nederland.

Veranderingen merkbaar

Aanzet voor de nieuwe missie van CVO

De nieuwe missie en visie komen natuurlijk pas echt tot leven,

‘Staand midden in de samenleving, geworteld in het Evangelie

wanneer ook de medewerkers er actief vorm aan geven.

en handelend vanuit een christelijke inspiratie, • met oog en respect voor de vele verschijningsvormen van deze

Daarom zullen zij op korte termijn bij de voorbereidingen worden betrokken. Het zijn immers de medewerkers die – in interactie

inspiratie • verzorgen wij inspirerend onderwijs en brede vorming voor jonge

met de leerlingen – de dragers zijn van de onderwijsvernieuwing. Ook de leerlingen kunnen spoedig hun ideeën over de toekomst

mensen • recht doend aan hun individuele mogelijkheden en hen voorbereidend

van de school aangeven. Zoals al eerder aangegeven, blijft de leerling bij CVO centraal staan.

op volwaardige participatie in de samenleving. • Vanuit een open houding dragen we bij aan alle vormen van

Hoewel er rondom de leerling allerlei verschijnselen belangrijk lijken, zoals roosters, klaslokalen en examenstof, blijft het

samenwerking die dit onderwijs en beleid voor jonge mensen

gaan om de leerlingen zelf. Wat zijn hun talenten, ambities en

ten goede komen.

mogelijkheden? CVO-scholen zijn op zoek naar nieuwe vormen

• We presenteren ons helder aan (alle belanghebbenden in)

van lesgeven, omdat het klassikaal lesgeven niet altijd meer de

de samenleving en leggen aan hen verantwoording af.’

resultaten oplevert van vroeger. Hierbij vormt de publicatie ‘Bindend en boeiend onderwijs’ een belangrijk uitgangspunt. Nieuwe vormen van lesgeven kunnen in de toekomst wel per school verschillen. Op iedere school zitten immers andere

Drie beleidsdocumenten

groepen leerlingen met specifieke behoeftes. De veranderingen zullen ook merkbaar zijn op bestuurlijk vlak.

Binnen CVO is het afgelopen jaar hard gewerkt aan de ontwikke­

Hier worden de kaders aangegeven voor de CVO-scholen, die

ling van drie basisdocumenten voor het beleid. Het betreft: 1 CVO op weg naar… 2015. Deze notitie gaat de algemene missie

zij vervolgens verwerken in hun schoolplannen.

en visie van de organisatie bevatten.

Optimale schoolorganisatie

2 Personeelsbeleid 2015 (zie elders in dit nummer). Hierin wordt

In het visiedocument komt ook het onderwerp ‘een gezonde

het personeelsbeleid voor de komende jaren geschetst. 3 Identiteit (zie CVOpen van juni 2007). In dit document staat een

bedrijfsvoering’ aan bod. Die is onmisbaar voor een eigentijdse onderwijsorganisatie. Met een gezonde bedrijfsvoering schept de

uitwerking van de uitgangspunten rond de christelijke identiteit

school randvoorwaarden waarbinnen het onderwijs optimaal is te

van CVO.

organiseren. Te denken is aan huisvesting, financiering, personeels­ voorzieningen en facilitaire diensten. De bedrijfsvoering is niet

De missie en visie hebben een eerste uitwerking gekregen in

altijd de sterkste kant van scholen geweest, omdat dit vooral de

vergaderingen van de Raad van Toezicht en van het management­

verantwoordelijkheid was van het ministerie. Ook waren docenten

team. Voor de andere beleidsnotities zijn aparte werkgroepen in

zo bevlogen dat de randvoorwaarden onbelangrijk leken. Het tegen-

het leven geroepen met daarin vertegenwoordigers van alle scholen.

deel is waar: over goede faciliteiten beschikken zorgt er juist voor

Alle notities worden besproken met delegaties van het personeel

dat het talent van de leerling optimaal aan bod kan komen.

en op grond daarvan bijgesteld. Over de notitie over missie en visie wordt ook de mening van leerlingen gevraagd. De opmerkingen

Ambitie

die tijdens deze sessies gemaakt worden, zullen een plek krijgen

‘CVO op weg naar… 2015’ wordt een document waar CVO trots op

in de definitieve uitgaven.

kan zijn. Trots, omdat het goed de ambitie weergeeft die CVO wil

Het is de bedoeling dat deze definitieve uitgaven voor de drie

waarmaken. CVO-scholen moeten bekend (blijven) staan als ‘goed

beleidsterreinen aan het begin van 2008 beschikbaar zijn.

georganiseerd’ en ’met een goed pedagogisch klimaat’.

Deze drie uitgaven leggen een hecht fundament voor de verdere

Daarnaast moet CVO op regionaal niveau een club zijn en blijven

beleidsontwikkeling van CVO en de CVO-scholen. De vierde pijler

waarmee rekening wordt gehouden, omdat CVO overal over kan

van dit fundament wordt gevormd door de publicatie ‘Bindend en

meepraten en over goede ideeën beschikt. Tot slot wil CVO op

boeiend onderwijs’ uit september 2004. Deze contourschets voor

landelijk niveau een gewilde gesprekspartner zijn en blijven,

onderwijsvernieuwing is op soortgelijke wijze tot stand gekomen.

bekend bij een groot netwerk van Kamerleden en bewindslieden.

Ze geldt nu op alle CVO-scholen als het uitgangspunt voor

Kortom: CVO is op weg naar… een spraakmakend onderwijsimago.

onderwijsinnovatie.

(MvB/KdO)







C VOpen

November 2007

De Winter en Stevens op bezinningsconferentie CVO Op de jaarlijkse bezinningsconferentie van CVO – op 5 oktober gehouden in Domburg – spraken twee hoogleraren met een duidelijke visie op onderwijs: Micha de Winter en Luc Stevens. Een samenvatting van hun lezingen.

‘Onderwijs máken met leerlingen’ De Winter:

Stevens:

De individualisering voorbij

‘Wie je bent’ is het belangrijkst

De Utrechtse hoogleraar maatschappelijke opvoedingsvraagstukken

De orthopedagoog prof. dr. Luc Stevens heeft zich in zijn lange

dr. Micha de Winter heeft via verschillende kanalen gepubliceerd over

loopbaan een belangrijk pleitbezorger getoond voor nieuwe vormen

burgerschapsvorming en democratie. Als lid van de Raad voor

van leren. Stevens schetste aan het begin van zijn lezing de heden­

Maatschappelijke Ontwikkeling (RMO) bood hij minister Ter Horst

daagse mens, de hedendaagse leerling. Deze is proactief ingesteld

van Binnenlandse Zaken op 5 oktober een rapport aan over

op het construeren van de eigen omgeving. Elke leerling is een

democratische gezindheid. Eerder die dag hield hij ook een inleiding

full potential, klaar om zich te ontwikkelen.

op de CVO-conferentie.

Bij een dergelijke leerling past geen gestandaardiseerde school.

Volgens De Winter blijkt uit onderzoek dat 10 tot 30 % van de

Wanneer elke leerling volledig is toegerust om te leren, kan van

bevolking onverschillig staat tegenover de democratie.

een onvoldoende of van zittenblijven geen sprake zijn. Wel is selectie

Mensen hebben onvoldoende mogelijkheden om aan democratie

mogelijk, maar deze gebeurt dan meer langs natuurlijke weg.

vorm te geven. De Winter wees erop dat democratie ten onder kan

Ook heeft de school een opvoedende taak: het kind is verantwoordelijk

gaan aan massaal cynisme en onverschilligheid. Dat gebeurde in

voor de eigen ontwikkeling, maar moet wel tot zelfverantwoordelijkheid

de Weimarrepubliek.

worden gebracht. ‘Maar’, zei Stevens, ‘de volwassene kan de

Als pedagoog kijkt De Winter dan naar de opvoeding in gezin en

ontwikkeling van een kind niet overnemen, en met name ouders

samenleving, maar vooral naar het onderwijs. Hij meent dat het

weten dat. Een ouder is dienstbaar – al kun je daar te ver in gaan.’

onderwijs de laatste jaren wat is doorgeschoten in de aandacht

Stevens trok de vergelijking van de opvoeding in het gezin door naar

voor het individuele kind. Natuurlijk is het goed dat een kind zich

de opvoeding op school: ’Ook een leraar is dienstbaar’ en

kan ontplooien en de talenten zoveel mogelijk kan ontwikkelen.

’Geen prestatie zonder relatie’. Leraren moeten dus in de eerste

Maar door zoveel op het individu te letten heeft het onderwijs (en de

plaats goed zijn in het omgaan met leerlingen. Passie voor het vak

samenleving) de neiging om de socialisatie, de voorbereiding op het

is anders niet effectief vorm te geven. Daarom ook is ‘onderwijs

samenleven in de maatschappij, te vergeten.

geven’ fout taalgebruik, het gaat om ‘onderwijs maken, samen met

Het onderwijs zal meer aandacht moeten besteden aan respect

de leerlingen’. Leren gebeurt in interactie tussen leerling en leraar

voor de medemens, ook als deze een andere levensstijl of andere

en daarom is de persoon van de leer­

opvattingen heeft. Juist op school is die pluriformiteit van de

kracht (wie je bent) zo belangrijk.

samenleving meer aanwezig dan in het gezin.

De leraar activeert de leerling om kennis

De school moet niet bang zijn voor de morele inhoud. Die was

te verwerven. Dat gebeurt niet door

jarenlang uit beeld, omdat deze niet paste bij de algemene behoefte

eindeloos tegen de leerling aan te praten,

aan meetbare resultaten.

maar door de goede vragen te stellen.

De Winter heeft geen pasklaar recept voor democratische vorming.

Processen tussen leerling en leerkracht

De overheid kan democratie ook niet opleggen, alleen bevorderen.

zijn het belangrijkst op de school.

Belangrijk is wel om burgerschap te cultiveren: gooi leerlingen niet

De overheid let echter alleen op meet­

ineens in het diepe van de keuzevrijheid, maar leer hen gaandeweg

bare prestaties en mist dus de kern van

aan om verantwoordelijkheid te nemen. ‘Geen pasklare antwoorden

de zaak, aldus Stevens.

geven, maar de juiste vragen stellen’, zei De Winter.

(KdO)







C VOpen

November 2007

Collegiale visitaties maken vast deel uit van het kwaliteitsbeleid van CVO en SCO Lucas, collega-schoolbestuur in de regio Haaglanden. Elke CVO-school of -vestiging zal eens in de vier of vijf jaar meedoen aan een visitatie. Daartoe hebben CVO en SCO Lucas besloten na een paar jaar experimenteren.

Visitatie voor elke CVO-school Bij een collegiale visitatie gaat een commissie een dag op bezoek

De bevindingen van de Onderwijsinspectie spelen een belangrijke

bij een collega-school om een beeld te krijgen van die school.

rol bij de keuze. Vaak is het inspectierapport de directe aanleiding

De commissie beoordeelt de school niet, maar kijkt hoe de school

voor een van de twee onderwerpen.’

er voorstaat wat betreft enkele belangrijke aspecten. Dat beeld

Van cursus tot flyer

vormt de commissie zich door het bestuderen van documenten en het voeren van gesprekken met panelleden van de gevisiteerde

De activiteiten rondom de collegiale visitaties lopen gewoon door.

school. Tot de panelleden behoren leerlingen, docenten, ouders en

José: ‘We hielden op 4 oktober een eerste cursusdag. De cursus is

externe relaties. De commissie verwerkt alle input in een rapport

opgezet voor de leden en voorzitters van de visitatiecommissies en

waarmee de school zelf aan de slag kan.

de directieleden van de scholen die gevisiteerd worden. Ook andere

CVO-beleidsmedewerker José Hofman is nauw betrokken bij de

belangstellenden konden deelnemen. Het doel was de deelnemers

collegiale visitaties. José: ‘Vanaf het schooljaar 2007-2008 zal

voldoende basiskennis van kwaliteitszorg mee te geven.

iedere school of vestiging van CVO eens in de vier of vijf jaar

Daarnaast moeten ze na het volgen van deze cursus voldoende

meedoen aan een visitatie. Het managementteam neemt aan het

voorbereid zijn op de eigen taak en de rol in de visitatie.

eind van dit schooljaar een besluit over de vraag hoe vaak scholen

Verder hebben we het handboek voor de commissieleden, de

moeten deelnemen. Ook krijgen de collegiale visitaties een vaste

informatiebrochure en de flyer aangepast. De informatie­brochure

plek in de planning & control-cyclus van CVO.’

en de flyer zijn terug te vinden op de website van CVO (kijk op www.cvo.nl > beleid > kwaliteitsbeleid). De flyer is aan alle

Tevreden deelnemers

deelnemende scholen gestuurd.’

‘De afgelopen drie jaar is er volop ervaring opgedaan met de

(MvB)

collegiale visitaties. De doelstellingen waren: het realiseren van

Deelnemende scholen

een sterke vorm van reflectie tussen scholen en het versterken van de systematische kwaliteitszorg in de scholen. Die zijn zeker

In het schooljaar 2007-2008 nemen veertien scholen deel aan

gehaald. Het blijkt dat de deelnemers zeer tevreden zijn over de

de collegiale visitaties, waarvan zes CVO-scholen en acht scholen

opbrengsten van de collegiale visitaties. De schoolleiders hebben

van SCO Lucas.

in de evaluaties aangegeven dat de visitatie nuttig was voor de CVO-scholen:

school en leden van de visitatiecommissie vinden de bezoeken zeer leerzaam. Het werkt!’, zegt José.

Comenius Pelikaanweg, Accent Praktijkonderwijs Centrum,

‘Een andere belangrijke reden voor het succes van de school­

CSG Calvijn Lombardijen, Melanchthon Prinses Irene,

bezoeken is de eigen inbreng van onderwerpen’, vult ze aan.

Melanchthon De Blesewic en het Marnix Gymnasium.

‘Tijdens de schoolbezoeken komen verschillende onderwerpen SCO Lucas-scholen:

aan bod. Denk aan de kwaliteit van het onderwijs, de uitdagende leeromgeving, het schoolklimaat en de activerende didactiek.

ISW Tiendweg, ISW Lage Woerd, het Zandvliet College,

De school die gevisiteerd wordt, kiest zelf twee onderwerpen uit

Stanislas Pijnacker en West, Montaigne Lyceum, Hofstad Mavo

die op dat moment passen bij de ontwikkelingen binnen de school.

en Sint-Paul College.







C VOpen

November 2007

Littooij

Gratis schoolboeken – een nutteloos besluit Wim P. Littooij is voorzitter van de Raad van Bestuur van de Vereniging voor CVO te Rotterdam en omgeving.

De wegen van de politiek zijn soms ondoor­

Natuurlijk is het leuk voor de ouders in

Met de gratis schoolboeken geeft de Tweede

grondelijk. Jarenlang moet het onderwijs

Nederland dat ze straks een onverwacht

Kamer alvast 300 miljoen uit en is er nog

zich de blaren op de tong praten om een

douceurtje krijgen. Maar daarmee is ook

geen enkel probleem in het onderwijs

beetje extra geld los te krijgen. Nu komt er

direct het punt helder: met deze maatregel

opgelost. Op dit beleid zitten we bepaald niet

ineens veel extra geld beschikbaar voor een

wordt de koopkracht van een categorie

te wachten!

cadeautje waar bijna niemand op zit te

gezinnen verbeterd, namelijk de categorie

Onze scholen krijgen straks een extra

wachten. De schoolboeken worden gratis,

midden- en hogere inkomens. Met een

toevoeging aan de lumpsum van circa

een nutteloos en geldverslindend besluit.

betere kwaliteit van het onderwijs heeft de

300 euro per leerling. Daarmee kunnen de

maatregel niets te maken, daaraan verandert

boeken worden aangeschaft, maar ontstaat

helemaal niets. Eerlijk gezegd vraag ik me

geen enkele ruimte voor een ander functie­

aantal knelpunten die om een oplossing

af of de meeste ouders echt blij zijn.

bouwwerk, hogere lerarensalarissen of

vragen. Er moet iets gebeuren aan het

De doorsnee-ouders willen best geld uitgeven

betere huisvesting.

dreigende lerarentekort en we krijgen te

voor hun schoolgaande kinderen, en hechten

De eerste jaren zal het bedrag wel toereikend

weinig vergoeding om alle 1.040 lesuren aan

toch vooral belang aan goed onderwijs.

zijn voor de boeken, maar dat blijft vast niet

In ons voortgezet onderwijs kennen we een

te bieden en ook nog eens de gebouwen en

zo. De ervaring leert dat de prijs van

computers te onderhouden. Voortijdig school­

Het vervelende is dat Kamerleden het

schoolboeken jaarlijks stijgt in een tempo,

verlaten blijft een hardnekkig probleem.

onderwerp schoolboeken niet aansnijden bij

dat niet kan worden bijgehouden door de

Maar de nieuwe maatregel verandert

de koopkrachtplaatjes (waar het thuis hoort),

indexatie van de rijksvergoeding (zo die al

helemaal niets aan deze problemen, aan

maar dat ze dit beschouwen als onderdeel

wordt gehanteerd).

geen enkel probleem in feite. Natuurlijk zijn

van de onderwijsuitgaven. En dat betekent

schoolboeken voor de gezinnen een behoor­

dat op de onderwijsbegroting de spoeling

Bij de begroting voor 2008 liet het kabinet

lijke kostenpost. Maar deze kosten vormen in

dun wordt voor andere zaken. In het

weten dat de komst van gratis schoolboeken

de praktijk geen onoverkomelijke belem­

regeerakkoord van Balkenende-IV werd

een jaar werd uitgesteld. De Kamerleden

mering voor armlastige ouders om hun

1 miljard extra voor ‘het onderwijs’ gereser­

reageerden meteen en wilden van geen

kinderen naar school te sturen. In de oude

veerd. Dat lijkt heel veel, maar het is pas

uitstel weten.

situatie was er een oplossing voor díe

ten volle beschikbaar na vier jaar en het is

Het is leuk dat Kamerleden zo begaan zijn

ouders die de schoolboeken echt niet konden

bestemd voor het hele onderwijs, van

met het lot van ouders van schoolgaande

betalen. Zij kregen compensatie van de

voorschoolse opvang tot en met universiteit.

kinderen, maar laten ze zich dan wel

overheid in de vorm van studiesteun. In de

Ter vergelijking: volgens de commissie-

afvragen of andere zaken binnen het

nieuwe situatie worden alle ouders geholpen,

Rinnooy Kan is er alleen voor de verbetering

onderwijs niet een grotere urgentie

ongeacht hun inkomenssituatie.

van de lerarensalarissen al 1,1 miljard nodig!

hebben en meer impact op de kwaliteit.







C VOpen

November 2007

Geen onderwijsinnovatie zonder de ontwikkeling van personeel en van personeelsbeleid. Dat was de gedachte van Wim Littooij, Raad van Bestuur van CVO, toen hij eind 2005 het startsein gaf voor de werkgroep Personeelsbeleid 21e eeuw. Op alle scholen wordt immers hard gewerkt aan onderwijsvernieuwing en dat heeft implicaties voor de manier waarop het personeel werkt.

Personeel en organisatie 2015 Nadat CVO in 2004 de publicatie ‘Bindend en boeiend onderwijs’

professionals die zelf verantwoordelijkheid nemen en verant­

had uitgebracht, werd het tijd voor een soortgelijk visiestuk

woording afleggen. Ze werken samen met collega’s doorgaans in

over personeelsbeleid.

teamverband, ze zijn resultaatgericht en in staat deskundigheden

De werkgroep, die bestond uit directieleden van de verschillende

te delen. Ze kunnen een oordeel geven, maar ook zelf beoordeeld

CVO-scholen (zie kader), kende een moeizame start. Het was

worden.

lastig om in het brede beleidsterrein de goede gezamenlijke invalshoek te vinden. Ook bleek het tijdsperspectief van de 21e eeuw

Ontwikkeling en scholing

wel erg weids. Na gesprekken met deskundigen en op grond van

Op grond van de maatschappelijke ontwikkelingen en de verande­

werkbezoeken aan organisaties binnen en buiten het onderwijs

ringen in de positie van werkgever en werknemer zijn in de notitie

kreeg de werkgroep uiteindelijk toch een beeld van de uitdagingen

kaders geschetst voor het personeelsbeleid de komende jaren.

waar CVO voor staat. In mei 2007 verscheen de notitie ‘Personeel

Centraal daarin staan ontwikkeling en scholing.

en organisatie 2015, personeelsbeleid voor de komende jaren’.

Het wordt een normale zaak dat medewerkers op gezette tijden

Hierin worden algemene kaders van personeelsbeleid geschetst,

scholing volgen om bij te blijven en hun deskundigheid te vergroten.

die de scholen moeten uitwerken tot concrete plannen. Dit concept

Dat kan scholing in het eigen vak zijn, maar ook op het gebied van

is in het nieuwe schooljaar besproken binnen de verschillende

identiteit of algemene competenties rond jeugd, maatschappij of

scholen. Na verwerking van de opmerkingen verschijnt eind dit

intercultureel samenleven. In persoonlijke ontwikkelplannen

jaar de definitieve versie.

(POP’s) worden de ambities van de medewerkers gekoppeld aan de belangen van de organisatie. Regelmatig vinden met mede­

Professionaliteit

werkers POP-gesprekken plaats.

Bij modern onderwijs past modern werkgeverschap en modern

< CVO wil zich profileren met een concurrerend

werknemerschap. CVO wil een aantrekkelijke werkgever zijn. Dat kan enerzijds worden gewaarborgd door het verzorgen van

pakket arbeidsvoorwaarden >

kwalitatief goed onderwijs, startend vanuit de eigen identiteit en de betrokkenheid bij de samenleving. Daarnaast hecht CVO aan een imago van professionaliteit, waarin ontwikkeling en goede

Overigens wordt ontwikkeling niet alleen gerealiseerd door

begeleiding van mensen centraal staan. CVO wil zich verder

scholing. Ook door samenwerking en onderlinge uitwisseling

profileren met een concurrerend pakket arbeidsvoorwaarden.

ontstaan nieuwe vormen van kennis en vaardigheden.

Ook van een CVO-medewerker mag het nodige worden gevraagd:

Verder kan mobiliteit een positieve bijdrage leveren aan de

affiniteit met de identiteit van de organisatie ligt voor de hand,

ontwikkeling van medewerkers. Verandering van school of locatie

maar zeker ook de drive om met jongeren te werken, juist ook in

verbreedt hun blikveld en ervaring. CVO-scholen gaan maatregelen

de multiculturele samenleving van de Rotterdamse regio.

ontwikkelen voor mobiliteit en loopbaanontwikkeling. Dat neemt

Een moderne medewerker is gericht op ontwikkeling van de

niet weg dat scholen ook belang hebben bij continuïteit in de

leerlingen, de collega’s en zichzelf. CVO-medewerkers zijn

personeelsbezetting.







C VOpen

November 2007

Docenten op het Comenius College volgen nu al regelmatig interne cursussen.

Functiedifferentiatie

dat meer medewerkers blijven doorwerken tot hun pensioen­

Als gevolg van de onderwijskundige ontwikkelingen zal het model

gerechtigde leeftijd.

van één docent voor de klas steeds minder het dominante beeld

Voorts hecht CVO zeer aan het actief uitdragen van de eigen

vormen. Mede door ICT ontstaat er binnen het onderwijs een

christelijke identiteit. De vorm waarin dit gebeurt kan evenwel

veelheid aan groeperingsvormen met uiteenlopende rollen voor

verschuiven. Hierbij is de andere samenstelling van het leerlingen­

docenten en begeleiders. Hierdoor treedt er binnen de onderwijs­

bestand een belangrijke factor, maar ook dat er nieuwe vormen

teams een grotere variatie aan functies op. Naast docenten kan

van geloofsbeleving en zingeving ontstaan. CVO blijft hierover

het gaan om onderwijsassistenten, ondersteuners, begeleiders en

actief het interne debat voeren. Nieuwe medewerkers worden

zorgfunctionarissen. Hiermee komen er voor het personeel meer

ondersteund door een speciale introductiecursus rond identiteit.

mogelijkheden om de eigen kennis en inzet te verbreden. Dat heeft meer loopbaanperspectieven voor alle teamleden tot gevolg.

Door een open professionele sfeer, waarin volop plaats is voor inhoudelijk debat en door een goede organisatie van het onderwijs

< Nieuwe medewerkers krijgen een speciale

wil CVO een aantrekkelijke werkgever zijn voor de nieuwe en de zittende medewerkers. Samen met betrokken personeelsleden

introductiecursus rond identiteit >

ziet CVO de toekomst vol vertrouwen tegemoet. (KdO)

Onderwijsassistenten kunnen proberen door te groeien tot docent, en beginnende docenten kunnen zich verder bekwamen. Maar ook

De leden van de werkgroep Personeelsbeleid waren:

ervaren docenten kunnen zich extra bekwamen, bijvoorbeeld in

• Wim Littooij, voorzitter Raad van Bestuur CVO

de richting van de zorg of de begeleiding van collega’s. Dit laatste

• Stytia de Leeuw, rector Marnix Gymnasium

zal steeds belangrijker worden, omdat CVO het aantal docenten-

• Wim Prins †, (tot augustus 2006) directeur bedrijfsvoering

in-opleiding wil uitbreiden.

CSG Calvijn • Johan Hendriks, (vanaf september 2006) directeur bedrijfsvoering

Generatiemanagement

CSG Calvijn • Koos de Jong, directeur bedrijfsvoering Melanchthon

Personeelsbeleid richt zich niet alleen op de deskundigheden van de medewerkers, maar houdt ook rekening met de persoonlijke

• Christiaan van der Ven, rector PENTA CSG Angelus Merula

belangen en mogelijkheden. Zo worden er instrumenten ontwikkeld

• Peter Meij, directeur onderwijs Farelcollege

voor specifieke leeftijdsgroepen, zogeheten generatiemanagement.

• Bas Oldemans, directeur onderwijs Comenius College

Voor beginnende medewerkers is begeleiding on the job beschik­

• Gerrit Jan Miedema, directeur Accent Praktijkonderwijs Capelle

baar, terwijl er voor oudere medewerkers speciaal seniorenbeleid

Ondersteuning is gegeven door Paul Delhaas van de KPC groep.

komt. Daarbij wordt aangesloten bij de specifieke capaciteiten

Vanuit het bureau is deelgenomen door de beleidsmedewerkers

van deze groep, bijvoorbeeld minder lesuren, maar wel een

Marcel Felet, José Hofman en Kees den Ouden.

begeleidende taak voor collega’s. Het streven is erop gericht







C VOpen

November 2007

Twee interne mediators actief bij CVO Collega’s die een ernstig conflict met elkaar hebben en dat willen oplossen, kunnen een beroep doen op twee interne mediators (bemiddelaars) bij CVO. Twee weken na de melding gaat de mediation van start. De mediationgesprekken vinden in principe wekelijks plaats. Zes weken later kunnen partijen opgelucht een punt zetten achter het conflict.

‘De angel eerder uit het conflict’ Gerrit Jan Miedema, directeur van Accent Praktijkonderwijs Capelle, en Magda Huijzer, hoofd personeel en organisatie van het Comenius College, hebben onafhankelijk van elkaar de opleiding tot mediator gevolgd. Ze kregen een getuigschrift en hebben zich laten registreren bij het Nederlands Mediation Instituut (NMI), een onafhankelijk instituut dat de kwaliteit van de mediators bewaakt. In hun werk hanteren ze de gedragsregels van het NMI. Om hun registratie te behouden, moeten NMI-mediators zich permanent bijscholen, en dat doen Gerrit Jan en Magda dan ook. Sinds vorig jaar bieden ze binnen CVO hun diensten aan, eerst nog bewust low profile. Beiden hebben inmiddels een aantal mediations gedaan. Nu willen ze hun aanbod breder bekendmaken. Want bij CVO met z’n 2.200 werknemers spelen onvermijdelijk onderlinge conflicten of zijn relaties verstoord. Is het niet tussen collega’s, dan wel tussen een leidinggevende en een medewerker.

Twéé winnaars Magda: ‘Wat gebeurt er vaak bij een conflict? Het suddert door, het wordt niet opgelost. Het ontaardt in lagere productiviteit, overspannenheid, ziekteverzuim, een verpeste sfeer. Het heeft z’n weerslag op het hele team. Uiteindelijk kan het leiden tot het vertrek van een of meer betrokkenen, al dan niet via een juridische procedure. Er zijn dan in feite alleen maar verliezers, want een rechtszaak kost veel tijd, geld en energie. Een van de partijen is teleurgesteld omdat hij of zij zich onrechtvaardig behandeld voelt. Mediation kan een rechtszaak vóór zijn. Een mediator haalt de angel eerder uit het conflict.’ Bij rechtspraak is er sprake van een winnaar en een verliezer en wordt er een uitspraak opgelegd door een rechter. Mediation daarentegen levert twee winnaars op, die de oplossing bovendien zelf bedacht hebben. Gerrit Jan benadrukt dat de twee partijen gemotiveerd moeten zijn voor mediation. Magda vult aan dat een mediator met name het proces tussen hen stuurt, hij of zij lost niets op. Een mediator Gerrit Jan Miedema (links) en Magda Huijzer: ‘Mediation kan een rechtszaak vóór zijn.’



staat niet boven de partijen, maar helpt hen om een oplossing te bereiken. Gerrit Jan vindt de manier van vragenstellen het



10

C VOpen

November 2007

< Hoe groter de kloof,

allerbelangrijkste van het mediationproces. ‘Het is met name een kwestie van herformuleren. Als iemand iets over zichzelf beweert,

hoe mooier de brug >

check je als mediator meteen hoe hij of zij het bedoelt. Het is de kunst om mensen over dingen te laten nadenken die ze als harde feiten presenteren. Je “schilt” het conflict als het ware. Als iemand zijn of haar probleem op een andere manier weergeeft, kan dat tot begrip leiden bij de andere partij.’ Magda: ‘In een eerste mediation­ gesprek vertellen de partijen hun visie op het probleem aan de

Conflictpreventie

mediator. Daarna komen ze met elkaar in gesprek. Dat is bijzonder,

Magda vindt ook dat leidinggevenden meer over conflictmanage­

want vaak is de communicatie tussen de partijen verbroken.

ment moeten weten. Ze moeten leren op een zorgvuldige manier

Elke mediation is erop gericht dat de partijen in onderhandeling

met hun medewerkers om te gaan, rekening te houden met

gaan met elkaar. Uiteindelijk volgt er een overkomst waarin staat:

persoonlijke omstandigheden, en uit hen te halen wat erin zit.

dit gaan we zus en zo oplossen. Als de partijen de overeenkomst

Ze kunnen een pre-mediation rol vervullen, dus een conflict

tekenen, is de mediation gelukt.’ Overigens kan het ook zijn dat

voorkomen. ‘Want we zijn nu curatief bezig als mediators binnen

een mediation niet leidt tot een overeenkomst. Dan is er vaak wel

CVO, maar op termijn willen we preventief gaan werken. Ons doel

verbetering in de relatie. Partijen hebben gesprekken gehad, zijn

is dat we uitsterven!’

dingen over elkaar te weten gekomen, er is wel wat gebeurd.

[AdZ]

Gerrit Jan kan zich helemaal vinden in het idealistische karakter van mediation, hij is een aanhanger van het harmoniemodel.

Meer informatie: www.nmi-mediation.nl

Hij voelt grote tevredenheid als hij in staat is geweest om met

Fasen in een mediation

mensen diepliggende conflicten aan te pakken en op te lossen. Ook Magda vindt het mooi als ze mag bijdragen aan herstel van

Mediation is het gezamenlijk oplossen van een geschil met de hulp

een relatie. Ze gebruikt een citaat uit de opleiding: ‘Hoe groter

van een neutrale, vakbekwame conflictbemiddelaar: de mediator1.

de kloof, hoe mooier de brug.’

Een medewerker kan mediation aanvragen via een leidinggevende met budgetverantwoordelijkheid (er volgt namelijk aan het eind

< Feedback geven is zó simpel en zó krachtig >

wel een rekening), of via de bedrijfsarts. De mediator checkt of de juiste mensen bij hem of haar aan tafel

Magda: ‘Het neveneffect is dat je mensen helpt hun eigen bronnen

komen, met mandaat en onderhandelingsruimte. Ze moeten

aan te boren, te empoweren, om dat woord eens te gebruiken.

vooraf exact dezelfde informatie krijgen. De afspraak voor een

Bijna alle partijen komen in een slachtofferrol binnen aan het

eerste gesprek wordt gemaakt op een neutrale plek, die geen

begin van een mediation. We helpen hen om zelf weer dingen

emotionele reactie oproept. In dit gesprek legt de mediator uit wat

te kunnen.’

mediation is, en vraagt partijen aan hem of haar te vertellen waarom ze aan tafel zitten. Hun formulering van het conflict komt

Oude koeien

in de mediationovereenkomst, waar alle drie hun handtekening

Gerrit Jan is van mening dat de meestvoorkomende conflicten

onder zetten. Ze spreken vertrouwelijkheid af, en ook dat ze elkaar

binnen CVO te herleiden zijn tot miscommunicatie. ‘De oorzaak

toestemming zullen vragen als ze ruggespraak willen houden.

daarvan is te weinig feedback. Neem nu de situatie dat er iemand

Nadat de partijen aan elkaar verteld hebben wat volgens hen het

staat te kopiëren. Een collega komt bij het kopieerapparaat staan

conflict is, komt de fase van de emoties. Aan de hand van de

en maakt een opmerking. Degene die staat te kopiëren vindt de

geuite emoties zoekt de mediator de belangen van beide partijen,

opmerking vervelend, maar slikt dat in. Vijf dagen later zitten

bijvoorbeeld een goede werksfeer. Hij of zij creëert een soort

beide collega’s in een vergadering. Grote kans dat degene die

gezamenlijkheid, waardoor de partijen gaan samenwerken.

stond te kopiëren in de discussie reageert op degene die de

De mediator wijst partijen er telkens op dat ze aan de slag moeten.

rotopmerking maakte, maar dat de reactie niet gaat over de

Als de belangen over en weer helder zijn, start de fase van het

inhoud, maar in feite nog over de situatie bij het kopieerapparaat.

onderhandelen. De mediator kiest een makkelijk onderwerp om

Eigenlijk had de kopieerder meteen moeten zeggen: “Jij zegt dit,

mee te beginnen. Punt voor punt wordt het gemeenschappelijke

maar daar voel ik me rot onder.” Dus een ik-boodschap, waarin

belang benoemd, en brainstormen de partijen uitputtend over

het gedrag van de ander wordt herhaald, en waarin je zegt hoe je

oplossingen. Als alle mogelijke oplossingen zijn benoemd, mag de

je voelt bij dat gedrag. Het is zó simpel en zó krachtig.’ Magda valt

mediator een voorstel doen voor een oplossing die gemeenschap­

Gerrit Jan bij: ‘Vaak zitten er veel oude koeien onder conflicten.

pelijk is. Dat is een van de weinige momenten dat de mediator

Ik neem in het begin van de mediation dan ook de tijd om uit te

meer doet dan technisch het gesprek leiden. De voorgestelde

zoeken of mensen ook echt voor het probleem komen dat ze

oplossing kan gecheckt worden bij externe raadspersonen. In een

noemen, of voor iets dat nog dieper ligt. Er komt veel psychologie

vaststellingsovereenkomst worden de oplossingen van elk punt

bij kijken.’ Gerrit Jan trekt de parallel met coaching door een

vastgelegd, Een mediator kan ook een nazorggesprek houden over

leidinggevende. ‘Een mediator pleegt dezelfde interventies.

de uitvoering van de overeenkomst.

Want wie moet uiteindelijk het werk doen? Degene die gecoacht 1

wordt. Door interventies mobiliseer en activeer je iemand.’





11

Definitie van het Nederlands Mediation Instituut

C VOpen

November 2007

Het OOP in de spotlights

De week van Hans Oudenaarden Hans Oudenaarden is werkzaam bij Calvijn. Hij is 50% van zijn tijd Calvijn-breed bezig, als hoofd facilitaire zaken. De andere 50% werkt hij als hoofd facilitaire dienstverlening voor de vestiging Maarten Luther. ‘Ik heb hier echt het gevoel dat ik me verdienstelijk kan maken.‘

Maandag Meestal ben ik rond kwart voor zeven op school. Op maandag

Na afloop van de lessen beginnen er vandaag nieuwe buiten­

maak ik altijd even een rondje in en om het gebouw om te kijken

schoolse activiteiten. We bieden drie keer per week naschoolse

of er in het weekend niets vervelends gebeurd is en of er geen

sport- en cultuuractiviteiten aan. Ik ben benieuwd hoe de leer­

bijzonderheden zijn. Vandaag gelukkig geen ingegooide ramen

lingen ze vinden.

of andere beschadigingen. Snel koffie zetten, want rond zevenen

Dinsdag

komen de eerste collega’s binnen en dan drinken we altijd even een bakkie met elkaar.

Vandaag was een echte vergaderdag! Om half negen kwam

Tegen half acht zit ik achter mijn bureau. Een fijn moment om

de werkgroep Facilitair van alle CVO-scholen bij elkaar. Dat is

mailtjes af te handelen en afspraken in te plannen. Dit uurtje

een zinvol overlegplatform waarin we allerhande facilitaire

gebruik ik ook vaak om vergaderstukken door te nemen.

onderwerpen bespreken, zoals de gezamenlijke inkoop.

Om negen uur heb ik overleg met onze vestigingsdirecteur.

< De Europese aanbesteding van de

Gemiddeld zitten we om de twee à drie weken even bij elkaar om de lopende zaken door te nemen. Vandaag staan we onder andere stil bij de werving van een nieuwe facilitair medewerker.

schoonmaak houdt me erg bezig >

Aansluitend snel even op en neer naar een andere vestiging om wat archiefspullen op te halen. Ik moet zorgen dat ik om twaalf

Iets na elven ben ik terug op mijn vestiging voor een overleg met

uur terug ben, want dan ontvang ik een leverancier van kantoor­

de directeur Beheer. We staan met name stil bij de Europese

meubelen. Hij heeft onlangs een gloednieuw ‘businesslokaal’

aanbesteding die op stapel staat. Met het aflopen van de huidige

ingericht, waarmee we ons willen richten op leerlingen die de

schoonmaakcontracten zijn we verplicht om dit werk Europees

zakelijke, commerciële kant op willen. Samen met de leverancier

aan te besteden. Dat houdt me erg bezig. Op onze scholen werken

bekijk ik welke puntjes nog op de i moeten worden gezet.

namelijk verschillende schoonmaakbedrijven. Vaak al jaren.

Om drie uur treffen alle BHV’ers, ofwel bedrijfshulpverleners,

Door de Europese aanbesteding staat de deur open voor andere

elkaar. De eerste bijeenkomst van het jaar gebruiken we altijd

partijen. Ik vind dat de huidige bedrijven een reële kans moeten

om wat praktische zaken door te nemen. We inventariseren de

krijgen om hieraan mee te doen, ook al zijn ze misschien niet al te

nascholingsbehoeften, checken namenlijstjes en plannen nieuwe

groot. Het overleg met de directeur Beheer maakt duidelijk dat hij

ontruimingsoefeningen. Met dit soort zaken moet je serieus

– meer dan ik – in staat is om het zakelijk te bekijken. Op zich ben

omgaan. Mocht er ooit sprake zijn van een calamiteit, dan moeten

ik voorstander van een zakelijker benadering, maar ik benadruk

de BHV’ers goed weten wat ze moeten doen en moet de organisatie

dat we óók oog moeten hebben voor de sociale en morele

van de hulpverlening kloppen.

aspecten en voor de kwaliteit van het geleverde werk.





12

C VOpen

November 2007

Woensdag In de ochtend heb ik even overleg met de vestigingsdirecteur. Er zijn negen sollicitatiebrieven binnengekomen voor de functie van facilitair medewerker. Ik heb alle brieven gisteravond even rustig doorgenomen en denk dat er zes serieuze kandidaten zijn. Samen kiezen we drie mensen die we voor een gesprek uitnodigen. Tot de lunchpauze ben ik bezig met allerhande regelklusjes. Zeker aan het begin van het jaar is het wat dat betreft wat drukker. Ik regel onder andere postvakjes voor nieuwe collega’s, een extra kast voor een docent en een grotere kluis voor een aantal leerlingen. Na de lunch schuiven twee hbo-studenten bij me aan. Zij doen de opleiding Facility Management en maken een opdracht over de huisvesting van Calvijnscholen. Ze grijpen de gelegenheid met beide handen aan om allerhande praktische vragen op mij af te vuren. Leuk, dat enthousiasme.

Donderdag ’s Ochtends doe ik weer allerlei kleine klusjes, en na de lunch vertrek ik naar onze vestiging Het Groene Hart. Samen met een bouwkundige van CVO heb ik een afspraak met een aannemer. Deze school is vorig jaar uitgebreid met extra noodlokalen. We bespreken hoe we het plein willen inrichten, met onder meer beplanting, basketbalkorven en voetbalgoals. Om drie uur vertrek ik naar een andere vestiging om een arborisicoanalyse te maken. Daarvoor bestaat een speciale checklist, met daarin aandacht voor bijvoorbeeld vluchtwegen, brandblussers, elektra en meubilair. Omdat ik er toch ben, maak ik gelijk een inventarisatie voor de Europese aanbesteding van de schoonmaak. Ik meet de verschillende ruimtes en noteer welke materialen er op de vloer liggen. Het kost al met al veel tijd; pas na negenen verlaat ik het gebouw.

Vrijdag ’s Ochtends begin ik direct om alle gegevens van de inventarisatie in de computer te zetten. Aansluitend overleg ik met de directeur van de Centrale Staf. Op vijf vestigingen moet er nog een arborisicoanalyse worden gemaakt. We bespreken hoe we dat gaan aanpakken. Daarna even snel op en neer naar een andere vestiging, waar onlangs stankoverlast was bij de toiletten. Een bedrijf heeft het probleem als het goed is opgelost, en ik ga even kijken of alles naar tevredenheid is afgehandeld. Terwijl ik daar rondloop, word ik aangesproken door de vestigingsdirecteur. Hij geeft aan dat er een tijdelijke, overdekte fietsenstalling voor het personeel moet komen. De vrijdagmiddag vliegt voorbij met het bijwerken van de admini­ stratie en allerlei andere klusjes. Met een voldaan gevoel trek ik rond vijven de deur achter me dicht. Het blijft een leuke en afwisselende baan, denk ik bij mezelf. Ik heb hier echt het gevoel dat ik me verdienstelijk kan maken. De ene keer voor een leerling, de volgende keer voor een collega of een directeur. Da’s leuk!

Hans Oudenaarden: ‘Veel regelklusjes aan het begin van het schooljaar.’

(KvB)





13

C VOpen

November 2007

Lezersonderzoek CVOpen Al zeven jaar verzorgt CVO de uitgave CVOpen, het informatie­ magazine voor zijn interne en externe relaties. Voor het eerst wordt er onder de lezers een grootschalig lezersonderzoek gehouden.

Hoe denkt u over dit relatiemagazine? n C V O pe

1

Vereniging voor Christelijk Voortgezet Onderwijs te Rotterdam en omgeving

vember ng 7 No

Jaarga

6 200 CVO

Goudsesingel 14a 3011 KA Rotterdam Postbus 22421

it sch

3003 DK Rotterdam

g vanu

T [010] 217 13 99

in Opvoed

steunin gsonder

F [010] 411 42 78

t ool loon

C VO

CVOpen 2

Calv

Jaargang 7 Februari 2007

ijn B

www.cvo.nl

PENTA vernieuwt tweede fase

Kunst van leerling Farelcollege

pen Jaar gang

usin

ess

CVOpen 4

7 A pr

Jaargang 7 Juni 2007

3

Burgerschapsvorming onder de loep

il 20

Sch

ool

07

geo

pen

d

CKV-opdracht: Pleeg plagiaat en baseer je op het postmodernisme. Tessa van Nes (atheneum-5) koos de ‘Mona Lisa’ van Leonardo da Vinci. Tessa wilde het mysterieuze van haar blik versterken door een zak over haar hoofd te trekken.

rg aliteitszo met kw rheid rwaarts onzeke ong voo in grote akt spr rtdurend • CVO ma gen voo leerlin e gal • Ille nieuw n in het ole • Sch

• Wim Littooij weerspreekt onzin over onderwijsvernieuwing • Afs

• ‘Identiteit’ weer op de CVO-agenda

chei dsin •N terv ieuw iew eW • Reg met et M Chr iona edez is va le ar egge nH rang nsch ouw emen ap op elin gen ten: Sch vrijh olen eid - bl ijhei d?

• Maatschappelijke stages in praktijk onderwijs, vmbo en havo • Melanchthon start invoering wet BIO • Raad van Toezicht CVO stelt zich voor

• Steeds meer brede scholen

CVO: ve

rnieuw

Verb ing bi azing j ons en tw zorg ijfel vo het ni vuld eren euws ig de bo over ventoo een pa in he n binn rlem t voor entair en he tgezet t onde onde onde Het in rzoek rwijs rwijs itiatie naar bij van de f voor de ve afgelo dit on rnieuw Kam pen tw erlid derz ingen oek is Marië intig tte jaar. ge een m nom Ham en do er (P eerd or he vdA). erhe t Twee id in Zij wo de Tw rdt hi de eede erin gesteu Kam er. nd do or

Pa r l em het o entair o n nder wijsv derzoek eld ve r b aa

De redactie van CVOpen is benieuwd naar uw oordeel over het

Direct e aan leiding demo nstrat voor het ini ie van organ tiatie scholi isatie f was erens op In hu de 26 jan en stu n bri uari ef aan Een dente klage in De tweed nstaats n deze n Ha e ver secret breed ag. organ bazin proble aris te van g isatie men het kom van Wim ‘De Ka s nadru Bruins die on ‘het nie betre mer tstaan end on kkelijk uwe ft de gaat leren door leren’ derzo over vinde niet all kijken, invoer . De stu ek: n dat een maar ing van uit he ze ge denten mind ook naa naar het t ver noeg er inh en leden Wim nieuw en mo scholie r alle basis oude Littoo kennis , zoa e eten vernie vormi lijke ren ls he ij geloo neme overdr lesure kritie ng en uwing t stu De n ft da k is ter lessen acht. kri n en diehu met en de inv tiek van t vee In pla mind is, de ug te waarb oering omvan l van meest er ats van Wim voeren leerlin ij de hu grijk van he e onde Littoo colleg gen lui de docen doorv op te idige Een t vmbo ij wo De VO rwijso t ver es en oeren voorbe sn met steren rdt do .’ telt en -raad rganis ‘einde van ver el en te eld da , hebb or de kwali vindt de aties over loze arvan nieuw en ze zonde ficatie een ma gede de kw zelfst is de ing. te ma r bege struct eld. opleid udies alitei atscha goed nieuw ken uur in leiding ‘We wil t van ingen en op e zaa pp e he het mb eli dra of in he len ler k, ma no tim t onde jk de goed chten stelse t hele o: all bat zo sch ar ‘ee en, ge e com e ins rwijs lwijzig e land tructi n onde rijven ef on een peten gaan ingen mo huidig e’. s ook de org tie rzo secret de on eten geric in he ek na e onde de in twikke anisa aris. ht wo Wim: t ver ar rwijs zitter ties aan kans’, leden linge rden. ‘Wij he niet’, Sjoerd n geleid helpt Bij CV de sta bben breed zo ste Sla voorzi het O elijke rui atsgedra lt VO tter van gter. Ma r, zeg -raad gen pu m twee jaa vernie rleen t onde voorCNV Wim blicat r ter uwing Barth rzoek Onde ug een Littoo ie ove , uitge en bo ‘een rwijs, Barth ij, be r on bracht is ver eiend verspi noem stuurs en Sla baasd , getite derwijsonde lling t het hierm voorzi gter proble rwijs” van ge dat de onde ld “B ee zien tter van men . Alle rzoek ld en inden Kame de oor op een aan de sla in CV CV mi tijd be een r Ozaak ddele laat O, ineen sloot. g gega schole d wijze gebre de Ka van vee ’. n, ma s tot ‘Voor die bij past. an, ma k aan n zijn mer Nede een ar vin de zov l incide Op de de afz finan ar ha rla de ar we nd eel nten’, ze ma n dat ciële agen onde l elk bezig se on ste kee buite deson da be nier rlijke zegt goed : wij derw nland r zijn we hij palen stelle dank school wann ijs – gebe – van s het verge n kad De voo do eer lee . ‘Natuurlij veran urt ter weini zeer leken twoord rzitte k is he or rlinge g bege beho plekke ers, maar (KdO) met r van bond n of stu t niet orlijke leiding lot wo de inv het .’ de Alg (AOb), dente kwali rden ulling krijge em Walte het pa teit is. n te overge n en dat de r Dress ene Onde rleme teveel laten rgelijk rwijsnt zel cher, . Maar heeft aan hu e situa nieuw f een wijst gespe mij sto n e ler ties au erop twijfe eld in heeft en wo ort he dat voorbe tomati lachti he de rde t t ge verled Onde sch aan n gekop elden kunn en. ‘Ke rol waar bege ijsins peld. het en stevan rw leiding extra verdieping unit pe P.C. Boutenssingel van het er Ik kenDe tweede llen de met energ wordt dat ver ctie achter op keer leerpr juist te we ie in gesto College ininiCapelle den werd verbouwd om de oces 1 af vas de ComeniusOm g mi aannie uwIJssel pt en duide t ingen ddele die red waar lijk wo tetesnkunnen aanbieden en & nadministratie enhandel zijn ing het vakken technologie rdt ge kelijke el en ziet de evoerd is gebruik struct onde AOde verbouwing gemaakt b liev ureerd aan de vmbo .’ rzoeks Voor het patl-leerlingen. er een .’ commi rleme van de wa subsidieregeling leeromgevingen van on nt havoor praktijkgerichte ssie, afhan rrige ar wa eig nt ‘nuverdwenen de nietbeleid en wo het ministerie van Onderwijs. Van zes lokalen gaat beoor nderl delen ijke ruimte van 550 dragende binnenwanden, waardoor ’. een openen

magazine. Bent u bijvoorbeeld blij als CVOpen op de mat valt? Leest u het hele blad van voor tot achter of kiest u alleen voor de artikelen die u op dat moment aanspreken?

Extra

Digitale vragenlijst U kunt ons helpen CVOpen waar mogelijk te verbeteren door een

ener gie

Scholen in het nieuw P.C. Boutenssingel Comenius College

digitale vragenlijst in te vullen. Deze vragenlijst vindt u terug op de website van CVO: www.cvo.nl Op de homepage van de website

vierkante meter ontstond. In deze ruimte kwamen verschillende



plekken door er drie grote objecten in te plaatsen. Er zijn twee ruimtes voor klassikale instructie, C en twee open leercentra.

VO

perustgevend; n De inrichting van de instructieruimte is de wanden Ap ril

zijn bijvoorbeeld met berken multiplex beplakt (1). 20 De07 inrichting

staat de link ’Lezersonderzoek CVOpen’. Als u hierop klikt,

van de open leercentra stimuleert juist de activiteit van leerlingen; hier hebben de wanden veel kleur (2). Voor het vak handel & administratie is een kantoor gesimuleerd. Een ontvangstbalie en

De afdeling huisvesting van het CVO-verenigingsbureau werkte het

Door na het beantwoorden van een vraag op de pijl ’volgende’

De

te klikken, loopt u alle vragen langs. Binnen tien minuten hebt u de lijst ingevuld. Am

Maak kans op een cadeaubon!

er

ik

aa

bu

ite

nla

e ng

nd

se

d

concept voor de nieuwe leeromgeving geheel zelfstandig uit;

t en oc

so

er werden geen externe architecten bij betrokken. Ook leidde de

de

E pP

n in A ole NT hillende schvrouw en c ers pv

zijn

huisvestingsafdeling de verbouwing. CVO realiseerde op deze wijze een fikse kostenbesparing.

n ke

Accent Praktijkonderwijs Capelle

nis

Een nieuw gebouw met veel praktijkfaciliteiten in de wijk Scholle-

vin an Ke bv co a m raa Ja ma sa 1 le SG ier hij 00 t eC te .H r2 he S. eg ak nd et vóó oll eV rla ma td as nm Ac de 01 e e T w e 0 g N 2 ck rN nm PE In arin hu aa ille n. op Sc erv pn sch ijs tate ijn vin rw rsta ver rz eS e e de Ke a e v d d ee de o ig na on or nd n tw de ren aa ar, vo in le se evin ls en Ve oo ja nd ft nge am ee gK ch zon rE sg erla es roe uu leerza je le as ee n ed ds vijf ko tw w nv n als tN ’ Ik at f ik as ee lan pe je r . D ken. he lijk. O n ga e w t V en ke d ku jaar Het ak ig wer prat me t. C Ne . n ukk gels r kon erg m rste gen ld n el ee e e ee G e lin En sv hie met ld’, wel ‘Het leer mij. veel op t ik was na rege Lie o- voor in: n er da al t e ev vw ge v .K jaar ed voor denen en da en r ook ge en ijs het r” re k go aa avoles rw af blijv

le eft

ro

m en

et

vaar in Capelle aan den IJssel. Dat is de nieuwe situatie van de

kte

vestiging van Accent Praktijkonderwijs aan het Wisselspoor in Capelle. Deze vestiging had voorheen een gebouw in de Fazantstraat dat veel te klein was en te weinig praktijkruimtes had. gemeente Capelle alles uit de kast gehaald om een fantastisch gebouw te realiseren’, vertelt Margriet Noordhuizen, senior beleidsmedewerker huisvesting van CVO. ‘Voorheen stonden er twee scholen los naast elkaar. Voor Accent is er een stuk tussen gebouwd (3). In een ander deel van het gebouw zit kinderopvang De Jonge Wereld.’ Aan de buitenkant valt de school niet erg op, maar aan de binnenkant is een kleurrijke en duurzame onderwijsomgeving gerealiseerd (4). Margriet: ‘Opvallend zijn de industriële uitstraling van de praktijklokalen, de goed geoutilleerde techniekruimte, de carport waar leerlingen auto’s wassen en de professionele keuken met alles erop en eraan.’ Accent Praktijkonderwijs Capelle heeft 170 leerlingen en 30 teamleden.



onder de invullers van de vragenlijst tien cadeaubonnen, elk ter waarde van € 25,-! De enquête staat tot en met 28 november op de website. Bij voorbaat dank voor uw medewerking!



14

r va ee ’ prob r! ‘Ik supe k: uc zijn Sch en in ltat Kev resu De

C VOpen

ak

nieu

we

en

in

de

les.

CV

Op

en

4



em Nov

22

November 2007

06

r 20

be

ding

3

De school moest lang wachten, maar uiteindelijk heeft de

ke m oo de sh n de spea n, van was jaar linge lig on n va evin ing ive ta ee De nieuwe leeromgeving op de unit P.C. Boutenssingel van het tK leer twee ook s “nat da rsteun Comenius College is ontworpen door de huisvestingsafdeling van ed de het urlijk en al te atio het CVO-verenigingsbureau. dt C VOpen atuNovember 2006 zo go e on ev or g ‘D tern n svel lesg gin kon. Lie een in gen vo ier ar n h ja op slag b va jf da terrste n de co om g. Vi is. in ee Ja slu se op n plan Haa Het me aa am voet ti even ij va Den terd elle full of lesg as h Rot in H met lijk w terdam een gd art, den aa 01 da 20 vanke Rot act op gevr wer kon Lin in n in ja dt, ntr rek uit go is. Aan ven An svel niet ge zijn co gesp be u en ie t in te sl n ng nL ou ij op Kev voet l les g va tM b va werki le dh in oo Pie Jaco Hel sch en wer or men e rtek hool, rect ijs op n sa nal de sc on met derw dat ee ale de on ast rek ion sp lig si nat t ge eeta thou tw s di en en ator zo jd n n Ti rtije ördi pa co ide be

Als blijk van waardering voor uw medewerking verloot CVO



2

coffeecorner maken deel uit van deze ICT-rijke kantoortuin. De nieuwe ruimte wordt na de herfstvakantie officieel geopend.

verschijnt de digitale enquête in beeld. U kunt gelijk beginnen.

De redactie van CVOpen

st

Gelei delij ke on twikke ling

C VOpen

November 2006

Wat is het effect van onderwijsvernieuwing? Het Comenius College heeft met vijf andere scholen subsidie gekregen voor onderzoek naar onderwijsvernieuwingen op personeelsgebied. De subsidie – 200.000 euro per jaar voor het cluster van scholen – is toegekend door de Programmaraad Innovatie_VO in het kader van de Expeditie Durven, Delen, Doen. Deze expeditie duurt drie jaar, ze is op 1 oktober gestart.

Comenius op onderzoeksexpeditie In deze expeditie gaan scholen uit het

is trots’. Hierin staan twee vragen centraal:

Concreet

voortgezet onderwijs samen met profes­

Hoe kunnen scholen professionalisering van

De komende maanden krijgt het KIOSC vorm

sionele onderzoekers de effecten, succes-

docenten stimuleren? En wat is er nodig om

binnen het Comenius College. Zo wordt de

en faalfactoren van de onderwijsinnovaties

binnen een school een professionele cultuur

vraag beantwoord over het KIOSC als een

zichtbaar maken. Zo willen ze de kwaliteit

te ontwikkelen, te bevorderen en te behouden?

concrete werkplek waar op vaste tijden

van hun onderwijs verbeteren en andere

medewerkers met hun ‘onderzoeksvragen’

scholen laten meeprofiteren van hun

Andere discussies

bevindingen.

Nico van den Eijkel, directeur bedrijfsvoering

via de computer? Hiernaast komt er een

Het Comenius College en de vijf partners

van het Comenius College, licht toe: ‘KIOSC

website waarop de producten van de

richten voor hun onderzoek een Kennis-,

is een middel om onderwijsvernieuwing

deelnemende scholen te vinden zullen zijn.

Innovatie- en Onderzoekscentrum (KIOSC)

dichter bij de docent op de werkvloer te

KIOSC heeft inmiddels al een mailadres:

in hun school op. Vanuit dit KIOSC doen

brengen. KIOSC is een steunpunt voor

[email protected]

docenten praktijkgericht onderzoek in hun

onderzoek binnen de school. Docenten die

Door mee te doen met de expeditie onder­

eigen school naar effecten van onderwijs­

aan het onderzoek meedoen krijgen ook

streept het Comenius College dat het

innovaties die in gang gezet zijn, en naar

scholing, ze leren onderzoeksvaardigheden.

investeert in de professionalisering van

mogelijkheden om het onderwijs verder

Waar het om gaat is dat mensen die gevoed

zijn medewerkers. De school participeert

te verbeteren. Van belang hierbij is dat de

door hun praktijkervaring met een probleem

ook in de Academische school, waarbinnen

leraren vanuit hun praktijkervaring zelf

of uitdaging zitten, niet vanuit hun onder­

praktijkonderzoek plaatsvindt naar het

hun onderzoeksvragen opstellen. Het is de

buikgevoel reageren met “dat is slecht” of

opleiden van docenten in school.

bedoeling dat ook leerlingen deelnemen aan

“dat is goed”, maar dat ze onderzoeken

(AdZ)

het KIOSC-project. Dit kan bijvoorbeeld door

“wat werkt er binnen onze context?”

hen deelonderzoeken te laten doen.

We hopen zo ándere discussies binnen onze

Samenwerkingspartners

Het onderzoeksproject van het Comenius

school te krijgen. Veranderingen worden

De scholen waarmee het Comenius College

College en partners valt onder de program­

organischer vanuit de docenten in gang

samenwerkt zijn: Montessori College (Nijmegen),

malijn ‘Onderwijs is populair; het personeel

gezet. Als directeur bedrijfsvoering ben ik

Pieter Zandt Scholengemeenschap (Urk), OSG

verantwoordelijk voor het personeelsbeleid.

Echnaton (Almere), Ichthus College (Driehuis) en

Ik hoop op meer “glimmende oogjes” in de

scholengemeenschap Panta Rhei (Amstelveen).

school, omdat docenten meer dan tot nu toe

Het IVLOS, de lerarenopleiding van de Universiteit

het gevoel krijgen invloed te hebben op de

Utrecht, zal meta-onderzoek doen bij deze zes

onderwijskundige ontwikkelingen binnen

KIOSC-scholen. De zes scholen vormen één partij,

hun school. De noodzakelijke onderwijs­

de VO-raad heeft daarnaast nog 12 scholen

verbeteringen en -innovaties komen in de

geselecteerd voor de Expeditie. Ze zijn verdeeld

toekomst dan hopelijk veel minder dan tot

over drie programmalijnen. Programmaleider

nu toe van buiten de docent, zoals van het

is de Groningse hoogleraar sociologie

ministerie of de schoolleiding, maar steeds

dr. Sietske Waslander.

meer vanuit henzelf.’

Meer informatie op www.durvendelendoen.nl

terecht kunnen of als een virtueel centrum,

Nico van den Eijkel (links) presenteert het KIOSC-plan met Comeniusleerling Frank Bouwens.





15

C VOpen

November 2007

De stelling

Alerter op radicalisering Het kabinet Balkenende-IV wil dat professionals die met jongeren omgaan beter en eerder onderkennen wanneer zij radicaliseren en zich isoleren. Ook docenten worden met name genoemd in het Actieplan Polarisatie en Radicalisering 2007-2011 van het ministerie van Binnenlandse Zaken. CVOpen legde deze stelling voor op PENTA college CSG Jacob van Liesveldt in Hellevoetsluis:

‘De overheid rekent terecht op het onderwijs bij het signaleren van radicalisering.’ Piet Mout, rector:

Dick Kruit, docent levensbeschouwing:

De overheid mag van het onderwijs vragen om een bijdrage te

Op de school is de relatie tussen de leerlingen en de docent een

leveren in het herkennen en bestrijden van radicalisering, zolang

wezenlijk onderdeel van het onderwijsproces. De uitwisseling

dit een taak is die niet alleen op het onderwijs wordt afgewenteld

van denken en beleven krijgt dan ook terecht een plaats in het

en als voorkomen kan worden dat het stigmatiserend voor

onderwijs. Bij de les levensbeschouwing komt dit extra aan de

bepaalde groepen leerlingen gaat werken. Een dergelijke opdracht

orde, deze les is bij uitstek een plaats om te ontdekken of

aan het onderwijs mag niet ten koste gaan van onze pedagogische

leerlingen radicaliseren. Ook bij andere vakken kan het zichtbaar

relatie met leerlingen, maar moet daar juist uit voortkomen.

worden dat leerlingen een radicaal standpunt in nemen. Ik ben het met de stelling eens.

Arie Mol, docent maatschappijleer:

(LvdH)

Radicalisering op welk gebied en onder welke jongeren? Wanneer hier meer duidelijkheid over is, valt er wat te onderkennen voor het onderwijs. De volgende vraag is dan of de overheid erop rekent dat het onderwijs het probleem alleen onderkent, of dat zij erop rekent dat het onderwijs daar ook iets aan gaat doen. Hoe en waarmee blijft vooralsnog onduidelijk. Het onderwijs moet zich bezighouden met wat er in de samenleving gebeurt. Het eerste dat daarbij nodig is, is om een zo compleet mogelijk beeld van die samenleving te krijgen, en niet te snel mee te huilen met de wolven in het bos. Wees kritisch en maak leerlingen kritisch!





16

C VOpen

November 2007

De (CVO)pen aan een gast

Respect voor de professionals Arie Slob, voorzitter van de Tweede Kamerfractie van de ChristenUnie

Begin jaren tachtig studeerde ik MO geschiedenis en maatschap­

Twee zaken houden me op dit moment erg bezig als het om het

pijleer. Ik heb nog stage gelopen bij het Melanchthon College in

voortgezet onderwijs gaat. Allereerst het dreigende lerarentekort

Schiebroek. De naam van de geschiedenisdocent ben ik vergeten,

in met name het voortgezet onderwijs. Het rapport van de

maar het was een man met hart voor het onderwijs. Hij wist het

commissie-Rinnooy Kan ligt er inmiddels. Dat er iets aan de

verleden in ieder geval heel dicht bij het heden van de leerlingen te

lerarensalarissen moet worden gedaan, steun ik. De vraag is wel of

brengen. Geen geringe prestatie! Ongeveer elf jaar lang heb ik zelf

dat onverkort aan het opleidingsniveau moet worden opgehangen.

voor de klas mogen staan. Niet in Rotterdam, maar in Amersfoort

Daar heb ik twijfels bij. Ook vind ik dat er meer aandacht moet zijn

en Zwolle. Ik heb in die jaren alle onderwijs­niveaus voor mijn neus

voor het verminderen van de werkdruk in het onderwijs. Dat mis

gehad. Ook werkte ik enkele jaren als onderwijskundig adviseur bij

ik nu. Een tweede punt dat mij bezighoudt is de algehele financiële

een schoolbegeleidingsdienst en was ik directeur van een

staat van het onderwijs. Dit kabinet investeert extra in het

onderwijsorganisatie. Mijn arbeidzame roots liggen dus in het

onderwijs. Meer dan andere kabinetten hiervoor hebben gedaan.

onderwijs, en dan vooral in het voortgezet onderwijs. Na eerst

Maar de vraag is wel of het genoeg is. Ik ben in ieder geval blij dat

enkele jaren gemeenteraadslid te zijn geweest, kwam ik in 2001 in

de bezuiniging op de fusieprikkel VO van tafel is. Ook CVO Rotterdam

de Tweede Kamer terecht. Daar heb ik voor de ChristenUnie – met

had ons gewezen op de averechtse uitwerking van deze bezuiniging.

een korte onderbreking in 2002 – steeds de portefeuille onderwijs

Het is me gelukt om een Kamermeerderheid te creëren bij de

in handen gehad. Ook nu ik fractievoorzitter ben geworden, voer ik

algemene politieke beschouwingen die deze bezuiniging geschrapt

het woord over het voortgezet onderwijs. Mijn arbeidsverleden in

wilde hebben. Dat is een opluchting voor het gehele voortgezet

het onderwijs kwam en komt me nog steeds goed van pas. Je praat

onderwijs. Ik heb het als het herstellen van een weeffout gezien.

toch anders over de basisvorming, vmbo of tweede fase, als je er

Laat ik tot slot nog een extra punt van aandacht noemen:

zelf in werkzaam bent geweest. Zo heb ik me nooit gevoegd in het

de wettelijk vastgestelde minimum-onderwijstijd voor het

koor van critici van deze onderwijsvernieuwingen. Natuurlijk konden

voortgezet onderwijs. Mijn fractie heeft destijds als een van de

en moesten er dingen beter, maar het getuigt van weinig respect

weinige fracties tegen het amendement van Jan de Vries (CDA)

voor de professionals voor de klas om te veronderstellen dat het

gestemd dat hiervoor gezorgd heeft. Natuurlijk moeten scholen

hele onderwijs één grote mislukking is. In mijn hoedanigheid als

zich aan de onderwijstijd houden, maar dit vond ik een te rigide

Tweede Kamerlid bezoek ik overigens nog regelmatig scholen.

oplossing. We merken nu in de praktijk dat veel scholen hierop

Deze zomer nog bij een bezoek aan CVO Rotterdam. Juist het

vastlopen. Dat was te voorzien. Het zou mooi zijn als we hiervoor

contact met de professionals voor de klas en in de school levert

in de komende maanden ook nog een oplossing bedenken.

waardevolle informatie op voor ons werk in de Tweede Kamer.

Denkt u met ons mee?

Als we alleen zouden vertrouwen op de informatie van het ministerie van OCenW, dan deden we het niet goed.





17

C VOpen

November 2007

Nieuws van de scholen

Leerlingen Via Melanchthon goed in Engels De onderdompelingsmethode bij het leren van de Engelse taal

Het is de bedoeling dat ze die eind december houden in het bijzijn

heeft goed gewerkt bij de leerlingen van Via Melanchthon, blijkt

van hun medeleerlingen, ouders en vertegenwoordigers van de

uit onderzoek. De Via-leerlingen die de Cito-VAS-toets deden voor

vestiging Schiebroek van Melanchthon. Na deze presentatie krijgen

Engels scoorden bovengemiddeld, vertelt Jan Smolenaars, sinds

de leerlingen een definitief advies voor het vervolg van hun loopbaan

1 mei interim-manager op Via.

op Melanchthon: óf het vierde jaar vmbo-tl op het Henegouwerplein,

De onderdompeling (immersion) houdt in dat de leerlingen zich

óf havo/vwo op de vestiging Schiebroek. Over de aansluiting van hun

twaalf weken lang tijdens een aantal dagdelen een vreemde taal

onderwijs zijn de twee Melanchthonvestigingen in overleg.

als Engels, Duits of Frans proberen eigen te maken onder leiding van een native speaker. Na de onderdompeling vindt onderhoud plaats van de verworven taalvaardigheid. Op Via Melanchthon zijn dit jaar twintig nieuwe leerlingen gestart. Het is het derde jaar dat deze vestiging aan het Henegouwerplein in het centrum van Rotterdam bestaat. Een klein deel van de groep nieuwkomers is ingestroomd in de hogere groepen. In totaal zitten er nu 62 leerlingen op Via, ‘de school waar je zelf je weg vindt’. Via is een zogeheten scenario 4-school, waar leerlingen de kans krijgen op een eigentijdse, nieuwe manier te leren. Dit cursusjaar zijn er enkele zaken aangepast in het curriculum. Zo krijgen de leerlingen nu op vaste contactmomenten in de week de vakken Nederlands (onder andere een leesmoment) en wiskunde. Ook maken ze meer dan voorheen zelf keuzes voor eigen projecten en extra verdieping. ‘Het onderwijs op Via werd meer aanbodgestuurd door Smartschool – de computer – waardoor het maken van eigen keuzes om zoveel mogelijk te leren onder druk kwam te staan’, aldus Jan. Verder krijgt het leren buiten de school een nieuwe impuls, doordat de leerlingen uit het derde jaar na de herfstvakantie één dag per week buiten de school leren op een leerplek die ze zelf

Native speaker Engels Karen Mason (midden) overlegt met een leerling van Via.

uitzoeken. Dat kan een bedrijf zijn, of een overheidsinstelling. De leerlingen verwerken hun ervaringen in een presentatie.





18

C VOpen

November 2007

Leerwerkstage in Kaapverdië Veertien vmbo-leerlingen van Melanchthon houden in november een leerwerkstage van drie weken op het Kaapverdische eiland Santo Antão. Ze gaan onder andere lessen meevolgen op de grote technische school in Porto Novo, lopen stage in winkels en bedrijven en Naar Oeganda geweest: links vooraan Annelies Bakker, links achter haar Anouk Goossens, en rechts vooraan Charlene Loeve.

bezoeken grote nutsinstellingen en fabrieken. Ze ontmoeten in en buiten school leeftijdgenoten. Ook strandplezier en culturele uitstapjes zijn ingelast. De groep bestaat uit negen leerlingen van de vestiging Prinses Irene en vijf van de vestiging Laanslootseweg.

Leerlinge en docente Farelcollege naar Oeganda

Tweederde deel van de groep heeft een Kaapverdische achtergrond, een derde een andere herkomst. Leerjaarcoördinatoren Peter Froon

Het Farelcollege behoorde in 2007 tot de 15 scholen die het meeste

en Henk Pap en een vertegenwoordiger van de Cabo-jongeren­

geld ophaalden voor de Zip your Lip-actie van de christelijke

vereniging begeleiden de reis. Ook gaan er drie studenten van de

hulpverleningsorganisatie World Vision. Als dank daarvoor mocht

Hogeschool Rotterdam mee als subcoach. De Cabo-vereniging heeft

een Farelleerlinge, Annelies Bakker, na een selectieprocedure naar

de groepsreis mogelijk gemaakt, onder andere door tickets, visa en

Oeganda reizen. Annelies zit in een vierde klas tweetalig onderwijs

subsidies te regelen en vooral contacten te onderhouden tussen

(tto), en op haar verzoek maakt ckv-docente Anouk Goossens de reis

Kaapverdië en Rotterdam. De reis is een vervolg op een werkbezoek

mee. Het bezoek aan Oeganda vond plaats in de herfstvakantie, en

van Rotterdamse schoolleiders aan een aantal Kaapverdische

werd gesubsidieerd door het ministerie van Buitenlandse Zaken.

eilanden, in november 2005. Het doel van de nieuwe reis is te bezien

Annelies en Anouk zagen met eigen ogen welke projecten World

hoe de leerlingen iets voor Kaapverdië kunnen betekenen op het

Vision steunt. Veel projecten zijn opgezet om hiv/aids-wezen en

gebied van handel of techniek, niet alleen tijdens de stageweken,

-patiënten in Oeganda te helpen. Na terugkomst vervult Annelies

maar ook daarna.

de rol van Youth Ambassador: ze gaat ook op andere scholen over het werk van World Vision praten. ‘Zip your Lip’ betekent 24 uur vasten onder het motto ’24 Uur honger. Jouw dag. Hun leven’. De leerlingen die meedoen aan Zip your Lip laten zich sponsoren, en brengen zo geld bijeen voor de projecten van World Vision. De leerlingen van het Farelcollege wisten ruim 11.000 euro op te halen in 2006. Ook leerlingen van het Comenius College deden mee; hun score was ruim 6.500 euro. Van het Marnix Gymnasium gingen leerlinge Charlene Loeve en haar anw-docente Pascal Oevering mee. Meer informatie op www.zipyourlip.nl of www.worldvision.nl, Annelies Bakker heeft een weblog bijgehouden op www.webklik.nl/anneliesinoeganda

De groep Kaapverdiëgangers met linksachter Henk Pap en rechtsvoor Peter Froon.





19

C VOpen

November 2007

Nieuws van de scholen

Accentleerlingen bakken broodjes op de natuurspeelplaats Hoogvliet.

Pr-campagne Marnix Gymnasium heeft succes

Praktijkschool Hoogvliet opende haar deuren

Het Marnix Gymnasium kon dit cursusjaar beginnen met bijna

De verbouwing in en buiten het gebouw was nog volop aan de gang,

120 nieuwe leerlingen in vier eerste klassen. De laatste jaren waren

maar op maandag 3 september opende Accent Praktijkonderwijs

dat er 70 à 80 in drie eerste klassen. De nieuwe pr-campagne van

Hoogvliet toch haar deuren voor de eerste leerlingen uit de

het Marnix Gymnasium had merkbaar succes.

omgeving. Twee eerstejaarsgroepen zijn de pioniers op deze vierde

Onder het motto ‘Marnix Maximaal’ profileerde de school zich als

vestiging van Accent Praktijkonderwijs. De eerste drie weken van

een veelzijdig en actief gymnasium. Rector Stytia de Leeuw vertelt:

de leerlingen stonden in het teken van het project Veilig van, naar

‘We hebben vooral de exclusiviteit van ons zelfstandig gymnasium

en op school. De leerlingen hebben met eigen en geleende fietsen

naar voren gebracht. De gezellige sfeer en het feit dat iedereen

in en rond de omgeving ervaringsgericht dingen geleerd die hen

elkaar kent zorgen voor een veilig leerklimaat. Dat is de kracht

een goede, veilige start kunnen geven op de nieuwe school.

van de school.’

Accent Praktijkonderwijs Hoogvliet werkte hiervoor nauw samen met

De pr-campagne werd onder andere uitgewerkt met nieuwe

Veilig Verkeer Nederland (die fietsvaardigheidlessen verzorgde), de

middelen, waaronder een nieuwe website. Er werd weer contact

wijkagent, politie en organisaties in de deelgemeente zoals

gelegd met basisscholen. De Open Dag kreeg een meer interactieve

Natuurspeelplaats Hoogvliet en Stichting Welzijn Hoogvliet, en

opzet: leerlingen deden zelf opdrachtjes. Voorheen hoorden ze

natuurorganisaties in het Ruigeplaatbos en de Rhoonse Grienden.

verhaaltjes aan over een vak en liepen langs een boekenmarkt.

Dit eerste project zette de toon in deze nieuwe school, want het

‘De hele presentatie van de school kreeg een losser karakter en was

moet voor leerlingen en docenten een feest blijven om er dagelijks

toegankelijker, meer op de doelgroep gericht. Wat we intern goed

naartoe te komen. De officiële opening vindt waarschijnlijk in

doen, konden we beter over het voetlicht brengen: de gevarieerde

januari plaats. Het adres van de school is Max Havelaarweg 53,

didactiek, de nieuwe projecten, het degelijke onderwijs en de

in de Hoogvlietse wijk Westpunt.

begeleiding van de leerlingen.’ Het Marnix Gymnasium gaat op deze voet verder. ‘We merken dat

Meer info: www.cvoaccent.nl/hoogvliet

de campagne positieve beeldvorming oplevert. Overigens is ons wel duidelijk dat je niet zomaar iets kunt verkopen als het intern niet klopt. We werken vanuit de kracht van het team.’ Het succes van het Marnix Gymnasium blijft niet onopgemerkt. Stytia de Leeuw zal op het najaarscongres van de VO-raad (22 november) een workshop verzorgen over de vraag ‘Draait alles om het imago?’.

Het motto van de pr-campagne van het Marnix Gymnasium.





20

C VOpen

November 2007

Oproep Maak een relatiegeschenk voor CVO CVO geeft graag iets ‘eigens’ mee aan zijn relaties, een relatie­geschenk dat staat voor de identiteit van CVO en dat gemaakt is door eigen medewerkers. Bedrijven op de informatiemarkt van Calvijn Vreewijk.

Een tijdje geleden plaatste CVO een oproep in CVOpen voor het ontwikkelen van een gepast relatiegeschenk. Een aantal

Calvijn Vreewijk houdt Natuur-profielweek

enthousiaste collega’s reageerde, en na een selectieprocedure zijn toen de volgende relatiegeschenken gemaakt:

Alle leerlingen uit 3-havo, -atheneum en –gymnasium op de vestiging Vreewijk van Calvijn maakten van 8 tot 12 oktober een

> een zeefdruk door Margreet Scholten-van Berkel

zogeheten N-profielweek mee. Het doel van deze week was de



leerlingen kennis te laten maken met de profielen in de tweede fase die een natuur-component hebben: Natuur en Gezondheid en Natuur en Techniek. De leerlingen maakten een excursie naar de Maeslantkering, ze werkten aan een waterproject bij de binas-vakken (biologie, natuur- en scheikunde), luisterden naar voorlichting door de decanen, en bezochten presentaties van vervolgopleidingen en een infomarkt van bedrijven. Deze presentaties en infomarkt werden gehouden op de vestiging Vreewijk. Onder de vertegenwoordigde

> een bronzen beeld door Martin Klopstra

bedrijven of instellingen waren grote spelers als de Koninklijke BAM Groep, Van Hattum en Blankevoort, Arcadis, Hollandia, Wolter&Dros en Croon, Van Rennes, Evides, Vapro en de TU Delft. Renate de Wit, biologiedocente en coördinator bèta-vakken in de bovenbouw bij Calvijn Vreewijk, licht toe: ‘In alle leerjaren promoten we de bètakant. We zijn nu Universum-volgschool, en doen mee aan het vmbo-ambitieprogramma van het Platform Bèta Techniek. Voor het organiseren van de N-profielweek hebben Rob Madlener, coördinator bètavakken onderbouw, en ik nauw samengewerkt. We bereiden nog meer activiteiten voor om de bètavakken te

> glaswerk door Lea Nieuwhof

profileren in het vervolg van het jaar.’

Inmiddels zijn verschillende relaties in het bezit van deze bijzondere relatiegeschenken. De voorraad is echter niet eindeloos, daarom is CVO dringend op zoek naar aanvulling. Ook dit keer doet CVO graag een beroep op de eigen (creatieve) medewerkers. Hebt u leuke ideeën voor een nieuw relatiegeschenk? Laat het de redactie weten en stuur vóór 1 januari een mailtje naar: [email protected]. Wie weet staat, hangt of ligt uw relatiegeschenk volgend jaar bij een van onze relaties!





21

(MvB)

C VOpen

November 2007

Vutter met fut

‘Je moet niet, je mag. Dat geeft je vleugels’ Steeds meer docenten kiezen ervoor om na hun pensionering door te gaan met lesgeven. Of ze pakken de draad weer op nadat ze er een periode uit zijn geweest. Wat motiveert vutters om les te geven? Aad Schulten (70) was veertig jaar lang docent klassieke talen op het Emmauscollege. Hij is nu aan de slag op het Marnix Gymnasium en vertelt in deze nieuwe rubriek als eerste over zijn beweegredenen.

Aad Schulten geniet van de leergierigheid van de leerlingen.





22

C VOpen

November 2007

Nieuwjaarsreceptie CVO

Aad Schulten had nooit serieus nagedacht over doorgaan met lesgeven. Totdat er vlak voor zijn 65e een beroep op hem werd gedaan door een familielid dat op het Montessori Lyceum lesgeeft. ‘Ze zochten daar met enige spoed een docent klassieke talen. “Wil je erover nadenken”, vroeg ze. Dat deed ik. Binnen twee dagen belde ik terug om te zeggen dat ik het graag wilde doen’, zo vertelt Schulten.

‘Dol op mijn vak’ ‘Ik heb ja gezegd, omdat ik dol ben op mijn vak. Als docent klassieke vorming verdiep je je samen met leerlingen in de schoonheid van taal, literatuur, mythologie, cultuur en in de vraag wat mens-zijn betekent. Dat blijft boeiend. Maar ik zei ook ja, omdat ik het een gemiste kans vind wanneer leerlingen geen Grieks of Latijn kunnen krijgen. Er werd een maatschappelijk beroep op me gedaan, dat wuif je niet zomaar weg. Ik had nog

De traditionele nieuwjaarsreceptie

geen grote plannen gemaakt voor de tijd na mijn pensionering. Het langzaam afbouwen van mijn loopbaan vond ik bovendien een aantrekkelijke gedachte.’

van CVO zal plaatsvinden op

‘Het ging in eerste instantie om de invulling van een zwanger­

donderdag 17 januari (eind van de

schapsverlof, maar mijn contract werd al snel verlengd. In 2005

middag). De receptie wordt gehouden

werd ik tevens gevraagd om tijdelijk op Melanchthon Schiebroek les te komen geven. Dat heb ik ook een jaar gedaan. Daarna werd

in de aula van CSG Calvijn Vreewijk,

ik gevraagd door het Marnix Gymnasium. Vorig schooljaar werkte ik op het Marnix Gymnasium en het Montessori Lyceum en gaf ik

Grift 30, 3075 SB Rotterdam.

in totaal negentien uur les. Dit schooljaar doe ik het rustiger aan. Ik geef nu in totaal negen uur les aan drie derde klassen op het

Het programma blijft nog even

Marnix Gymnasium. Tot aan het einde van dit schooljaar, zo is de afspraak. Dan zien we wel weer.’

geheim, maar de gastspreker is in

Waardering

elk geval een prominent persoon

Schulten heeft geen moment spijt gehad van zijn keuze om door te gaan. ‘Ik vind het heerlijk. Juist omdat je niet meer moet, maar

uit de landelijke onderwijspolitiek.

mag, valt er een druk van je af. Je hoeft je bijvoorbeeld geen zorgen meer te maken over de organisatie van het onderwijs. Je geeft les en dat is het. Bovendien kun je op mijn leeftijd teren op je ervaring. Je grijpt je verhalen zogezegd van de plank. Op deze manier lesgeven geeft je vleugels. Het blijven werken houdt me scherp, jong en actief. Bovendien voel ik me gewaar­ deerd, zowel door collega’s als door leerlingen.’ ‘Ik heb te maken met de meest gemotiveerde groepen leerlingen, dat maakt de keuze om door te gaan natuurlijk eenvoudiger’, benadrukt Schulten. ‘Het onderwijs is veranderd in de loop der tijd. De computer en het internet hebben hun intrede gedaan, er wordt meer samengewerkt, projectmatig gewerkt en geëvalueerd. Maar de kinderen zelf veranderen niet wezenlijk. Ik geniet nog altijd van hun leergierigheid en nieuwsgierigheid en van de gezelligheid in de groep.’ (DNL)





23

C VOpen

November 2007

De hobby van…

Angelo de Wit docent aardrijkskunde Calvijn, vestiging Meerpaal

Ruimtevaart Als kind al was ik enorm geboeid door de ruimtevaart, die interesse is indertijd zelfs een drijfveer geweest om geografie te gaan studeren. Mijn fascinatie voor de ruimtevaart is eigenlijk nooit verdwenen; ik lees er veel over, zit vaak op de NASA-site en kijk graag naar ruimtevaartprogramma’s op Discovery. Dankzij de ruimtevaart komen we steeds meer te weten over de aarde. Dat boeit me. Het vmbo kent geen ruimtevaartonderwijs, maar toch besteed ik er tijdens mijn lessen behoorlijk veel aandacht aan. Bij veel onderwerpen kun je een interessant bruggetje maken naar de ruimtevaart. Het onderwerp is eigenlijk een perfecte kapstok om vakoverstijgend te werken en verschillende vakken – denk aan de talen, technische en exacte vakken en levensbeschouwing – geïntegreerd aan te bieden. In 2002 heb ik het initiatief genomen om met de derdejaarsleer­ lingen naar het bezoekerscentrum van de Europese ruimtevaart te gaan: Space Expo in Noordwijk. Inmiddels is dat een jaarlijkse traditie geworden. Elk jaar verheugen de leerlingen zich enorm op deze reis. Ze vinden het boeiend om bijvoorbeeld meer te weten te komen over satellieten en te ontdekken hoe een TomTom werkt. Zonder dat ik het wist hebben de medewerkers van Space Expo ons jarenlang geobserveerd en zich verwonderd over onze groep. En dat snap ik eerlijk gezegd wel. Deze leerlingen hebben veel voorkennis, gedragen zich netjes en rustig, zijn geïnteresseerd en werken serieus aan allerlei opdrachtjes. De mensen van Space Expo hebben geconcludeerd dat ik er blijkbaar goed in slaag om mijn passie voor dit vakgebied over te dragen op de leerlingen. Als ‘beloning’ mocht ik – samen met twee leerlingen – in juli van dit jaar deelnemen aan het International Space Camp van de NASA. Samen met vertegenwoordigers uit twintig landen en alle Amerikaanse staten waren we een week te gast in Amerika. Een van de hoogtepunten van de week was een vlucht in een flight­simulator, waarbij ik zelfs als commandant mocht optreden. Deze reis krijgt nog een leuk vervolg. Volgend jaar zomer vindt voorafgaand aan het ISC 2008 het jaarlijkse internationale NASA-leerlingenkamp plaats. De Meerpaal heeft voor dit kamp een scholarship gekregen, en mag er een leerling naartoe sturen. Ik heb goede hoop dat onze leerling Nederland waardig zal vertegenwoordigen. (KvB)





24

C VOpen

November 2007

De CVO-scholen

Accent Praktijkonderwijs

CVO

Marnix Gymnasium

CVO bestuurt tien scholen voor voortgezet onderwijs in Rotterdam

Weegschaalhof 33

Essenburgsingel 58

en omgeving. Met ruim 20.000 leerlingen zijn we één van de grootste

Postbus 84017

3022 EA Rotterdam

schoolbesturen in Nederland. De meeste CVO-scholen zijn brede

3009 CA Rotterdam

Tel. (010) 244 50 44

scholengemeenschappen. Ze verzorgen onderwijs op alle niveaus,

Tel. (010) 209 99 26

Fax (010) 478 08 46

van gymnasium tot praktijkonderwijs, op 40 verschillende locaties.

Fax (010) 209 56 40

[email protected]

CVO is werkgever voor zo’n 2.200 mensen. CVO streeft kwalitatief

[email protected]

www.marnixgymnasium.nl

hoogstaand onderwijs na, waarin de christelijke identiteit goed verankerd is en de zorg voor de leerling centraal staat. CVO streeft

www.cvoaccent.nl

naar actieve betrokkenheid bij onderwijs- en jeugdbeleid op lokaal, regionaal en landelijk niveau.

Christelijke Scholen­gemeenschap Calvijn

Melanchthon

Verenigingsbureau

Henegouwerplein 16

CVO heeft een eigen verenigingsbureau waar ongeveer vijfendertig

Roerdomplaan 42

3021 PM Rotterdam

mensen werken. De medewerkers ondersteunen het bestuur,

Postbus 57613

Tel. (010) 476 73 00

het managementteam en de scholen van CVO. Ze houden zich bezig

3008 BP Rotterdam

Fax (010) 477 26 09

met onderwijsbeleid, personeelsbeleid, huisvestingsbeleid, com-

Tel. (010) 493 33 66

[email protected]

municatiebeleid, boekhouding, personeels- en salarisadministratie

Fax (010) 493 33 77

www.melanchthon.nl

en systeembeheer / ICT.

[email protected] www.calvijn.nl

Missie CVO staat midden in de samenleving. De vereniging is geworteld in het Evangelie en handelt vanuit een christelijke inspiratie met oog

Comenius College

PENTA college CSG

en respect voor haar vele verschijningsvormen. CVO biedt jonge

Lijstersingel 10

J.A. Heijwegenlaan 4

mensen stimulerend onderwijs en een brede vorming. We houden

Postbus 797

Postbus 220

daarbij zoveel mogelijk rekening met de individuele mogelijkheden

2900 AT Capelle aan den IJssel

3200 AE Spijkenisse

van de leerlingen. Vanuit een open houding werken we samen met

Tel. (010) 459 59 70

Tel. (0181) 600 200

vele verschillende partners. Om ons onderwijs op een zo hoog

Fax (010) 451 62 74

Fax (0181) 697 523

mogelijk peil te brengen en te houden.

[email protected]

[email protected]

www.comenius.nl

www.penta.nl

Farelcollege Kastanjelaan 50 Postbus 163 2980 AD Ridderkerk Tel. (0180) 411 777 Fax (0180) 418 904 [email protected] www.farelcollege.nl

Vereniging voor Christelijk Voortgezet Onderwijs te Rotterdam en omgeving

CVO Goudsesingel 14a 3011 KA Rotterdam Postbus 22421 3003 DK Rotterdam T [010] 217 13 99 F [010] 411 42 78 www.cvo.nl

Kunst van leerlingen Maarten Luther (Calvijn)

Breng de wijk Carnisse op een bijzondere wijze in beeld. Techniek: foto’s. Foto’s boven: Elisa van der Linden, Betul Yanikoglu Foto onder: Kayleigh Oomen