www.ggze.nl
jaargang 6 • nummer 1 • 2011
Marie-Louise Vossen nieuw lid RvB
Planetree werkt
Respijthuis De Halte
Colofon
Dit magazine over concern GGzE verschijnt vier keer per jaar. Zesde jaargang nr. 1 – 2011. Oplage: 2250 exemplaren.
Het volgende nummer verschijnt in maart 2011.
Vormgeving/dtp
Roland Heeren, huisdrukkerij GGzE Drukwerk
Marie-Louise Vossen nieuw lid Raad van Bestuur
3
Bijzondere specialismen van GGzE
meer zichtbaar maken en optimaal
inspelen op technologische ontwik-
kelingen. Het zijn enkele onderwerpen waarmee Marie-Louise Vossen aan de slag wil.
GrafiPrint BV Beeldmateriaal Karin Quint
Planetree werkt in de praktijk
Dender Communicatie
Afdeling Communicatie GGzE Tekst
Karin Quint, José van der Waerden, Afdeling Communicatie GGzE
5
Hoe werkt Planetree in de praktijk?
Op welke manier lukt het medewerkers woorden om te zetten in daden?
Twee afdelingen van GGzE centrum ouderenpsychiatrie weten wel raad met die vraag.
Redactiesecretariaat
GGzE, afdeling Communicatie
Postbus 909, 5600 AX Eindhoven
Respijthuis De Halte
tel. (040) 297 05 06
dagelijks leven komen psychisch kwetsbare mensen soms in een situatie
e-mail:
[email protected]
Foto voorpagina: Kookgroep ouderen
Door oplopende problemen in het
7
terecht waarin het ze allemaal teveel wordt. Een time-out bij De Halte kan dit voorkomen.
Verder in dit nummer
Onderzoek en ontwikkeling bij GGzE..................................................................... 4
Bijpraten in het strategiecafé.................................................................................... 4
GGzE is een HKZ-gecertificeerde organisatie.
Nieuw respijthuis De Halte........................................................................................ 6
GGzE betrokken bij adviescommissie en onderzoek........................................7 Financiële verantwoording steeds ingewikkelder............................................ 8
Promenzo timmert aan de weg............................................................................. 10 Ashwin doet mee aan onderzoek neurofeedback............................................11 Marieleen Bouts nieuwe directeur
onjuistheden in staan. Aan de inhoud
Meer ketenzorg rondom verstandelijke beperking.........................................14
worden ontleend.
GGzE haalt nieuwe specialismen in huis............................................................ 17
Niets uit deze uitgave mag verveelvoudigd
Volop activiteiten tijdens Week van de gezondheid......................................20
gesteld. Toch kan het voorkomen dat er van dit magazine kunnen geen rechten
en/of openbaar gemaakt worden zonder schriftelijke toestemming van afdeling Communicatie GGzE.
2
Derk te Velde neemt afscheid van GGzE.............................................................. 12
Het magazine wordt met zorg samen-
GGzE Magazine
Divisie Jeugd- en volwassenpsychiatrie......................................................... 13
Steeds meer aandacht voor autisme bij ouderen............................................16
Wisseling bij de Raad van Toezicht.........................................................................18 Lekker lopen bij De Oppeppers................................................................................ 21
Column Raad van Bestuur......................................................................................... 22
Open voor publiek: De Boei Boekbinderij............................................................ 23
Marie-Louise Vossen nieuw lid Raad van Bestuur
De ambities van een verbinder Bijzondere specialismen van GGzE meer
Het contact met belanghebbenden –
medewerkers trots en met passie bij concern
technologische ontwikkelingen. Het zijn
erg belangrijk. “We moeten groepen nog
kans om haar divisie en GGzE in de regio te
zichtbaar maken en optimaal inspelen op enkele onderwerpen waarmee Marie-Louise Vossen, vanaf 1 januari lid van de Raad van Bestuur, aan de slag wil.
Marie-Louise Vossen volgt de in oktober
‘stakeholders’ – vindt de nieuwe bestuurder meer bevragen naar hun behoeften en onze blinde vlekken.” Ook de medewerkers vallen
hieronder, benadrukt ze. “Ik wil graag bijdragen aan de arbeidstevredenheid, zodat
GGzE werken.” Als directeur kreeg Vossen de profileren. Dat netwerken vindt ze leuk en
het ligt haar. “Ik ben een verbinder. Daarom verheug ik me erop om samen met Joep
Verbugt als een echt team te gaan werken.”
vertrokken bestuurder Elisa Carter op.
Voor veel mensen bij GGzE kwam haar
benoeming niet als een verrassing. “Ik heb
de ambitie voor eindverantwoordelijkheid”, erkent ze. “Het is prettig je ideeën uit te
kunnen spreken en invloed te hebben op
de uitwerking. In mijn huidige functie kan
dat ook, maar na zeven jaar was ik toe aan een nieuwe uitdaging.” Toen het nieuws
bekend werd, stroomde haar mailbox vol. Hartverwarmend, zoveel reacties van medewerkers.”
De geboren en getogen Limburgse heeft een indrukwekkende weg afgelegd, van de mavo en havo via de A-service opleiding en HBO-V naar academische en post-academische opleidingen. Psychiatrie boeide altijd al.
“Daarom liep ik tijdens de A-opleiding bewust mijn laatste stage op een PAAZ
(psychiatrische afdeling algemeen ziekenhuis). Daar kreeg ik als 18-jarige levens-
drama’s te horen waarvan ik dacht: ‘wát een ellende’, maar ook: ‘dat ze dat allemaal aan
míj vertellen’. Toen wist ik dat ik verder wilde in de psychiatrie.” Innovatie
De focus van GGzE op complexe doel-
Marie-Louise Vossen (46) begon in 1999 bij GGzE als zorgmanager. Sinds 2003 is ze
dat de bijzondere specialismen die daar-
deed ze de afgelopen jaren onder meer op bij Stichting De Boei en de Liberman
groepen steunt ze volledig. “Wel hoop ik
uit voortvloeien, meer zichtbaar worden;
bijvoorbeeld via keurmerken, verdergaande
directeur van Divisie Volwassenen- en ouderenpsychiatrie. Bestuurlijke ervaring Stichting, beide verwant aan de GGZ.
academisering en sociale media.” Binnen die
Voordat Vossen bij GGzE kwam, werkte ze onder meer bij GGZ ’s-Hertogenbosch en
innovaties steeds belangrijker, verwacht
altijd haar bijzondere aandacht gehad. Vanuit de studie Verplegingswetenschap
specialismen wordt de rol van technische
Vossen. “Door de samenwerking met onder andere Brainport en Philips kunnen we de zorg meer mensvriendelijk maken.”
GGZ Midden-Brabant. De profilering van het psychiatrisch verpleegkundige vak heeft schreef ze het boek ‘Standaardverpleegplannen voor de GGZ’. Daarnaast was ze
jarenlang betrokken bij het Landelijk Coördinatiepunt Verpleegkundige Adviesraden.
Marie-Louise Vossen is getrouwd, woont in Veldhoven en heeft een zoon en een dochter. GGzE Magazine
3
Onderzoek en ontwikkeling bij GGzE
GGzE
GGzE investeert doorlopend in onderzoek, ontwikkeling en opleidingen. Via de
afdeling Onderzoek en ontwikkeling
Onderzoek en Ontwikkeling
speciale uitgave
www.ggze.nl
werken wij samen met bedrijfsleven en universiteiten aan innovatie in de zorg.
Innovatie staat nooit op zichzelf, maar is
onderdeel van een driehoek waar praktijk en onderzoek de andere twee hoeken van
vormen. De net verschenen O&O Special van GGzE Magazine brengt al onze activiteiten binnen deze driehoek in kaart.
De zorg staat de komende twintig jaar voor grote uitdagingen. De vraag zal zowel
kwantitatief als kwalitatief toenemen, het aantal medewerkers in de zorg neemt af door de vergrijzing en er zal minder geld
beschikbaar zijn. Het inzetten van nieuwe techniek kan oplossingen bieden. In de
special kunt u interviews lezen met onder-
Technische en sociale innovatie
zoekers en professionals die bezig zijn met die zorginnovatie.
Integratie praktijk en onderzoek
In de special staan interviews met onze
leerstoelen, komen onze externe partners bij onder meer Philips en Tranzo aan het woord en staat het laatste nieuws over
Betere zorg en behandeling
innovatie bij GGzE. Wie het reguliere GGzE Magazine ontvangt, heeft deze special als het goed is ook ontvangen. Wilt u een
exemplaar aanvragen, dan kan dat via
[email protected].
Bijpraten in het Strategiecafé Begin oktober konden, voor de tweede
daar hard aan gewerkt wordt. “Binnen
moet tillen. Dit sloot goed aan op de wens
Strategiecafé in gesprek gaan met de Raad
met uitzondering van de forensische zorg,
willen hebben op de invulling van zijn
keer, cliënten en familieleden tijdens een van Bestuur van GGzE. Het was een goed bezochte bijeenkomst waar diverse onderwerpen de revue passeerden.
Cliënten vroegen onder andere waarom
afdelingen geen computer met internet-
zo’n internetaansluiting.” De bestuursvoorzitter kondigde verder een nieuw
telefonisch meldpunt aan voor overlast
(040) 297 0701 aan, in antwoord op diverse vragen over dit onderwerp.
verbinding hebben, zodat ze via mail en msn
De aanwezigen kregen ook uitleg over
en vrienden. Joep Verbugt antwoordde dat
andere de cliëntenzorg op een hoger plan
contact kunnen onderhouden met familie
4
anderhalf jaar hebben alle afdelingen,
GGzE Magazine
Planetree, het nieuwe concept dat onder
van een jonge cliënt die meer invloed zou behandelplan. Bijvoorbeeld door daarin
muziek in te passen. “Cultuur, waaronder
muziek, is een onderdeel van de Planetreegedachte”, meldde Joep Verbugt.
Planetree werkt in de praktijk
“Roep niet te snel: dat kan niet” Betere zorg, een helende omgeving en
klaarmaken, stelde ik voor de keuken open
Ook hier was de eerste reactie van medewer-
pijlers van het Planetree-concept waar GGzE
medewerkers: het zou onveilig zijn omdat
pasje. Een verkeerde insteek, vindt Peeters.
een gezonde organisatie. Het zijn de drie
volop mee aan de slag is. Maar hoe werkt dat in de praktijk? Op welke manier lukt
het medewerkers woorden om te zetten in
daden? Twee afdelingen van GGzE centrum
ouderenpsychiatrie weten wel raad met die
te houden. Dit riep weerstand op bij de
er geen toezicht was. Dat was op te lossen
als de nachtdienst in een andere huiskamer
ging zitten. Toen kwam een nieuw bezwaar: straks willen álle cliënten ’s nachts koken!”
vraag.
Na wat heen en weer gepraat werd besloten
“Neem als uitgangspunt altijd de vraag of
werkers: pak je thuis zelf wel eens ’s avonds
wens van de cliënt. Onderzoek wat mogelijk is en roep niet te snel: dat kan niet”, aldus Joyce Straalman, programmacoördinator van de klinische afdelingen organische
psychiatrie (KBOP) en woonondersteuning
van GGzE centrum ouderenpsychiatrie. Beide
het toch uit te proberen. “Ik vroeg mede-
aangaf dat hij soms ’s nachts eten wilde
systeem kwam er. Cliënten én medewerkers zijn er dik tevreden over, weet Peeters.
“De cliënten voelen zich serieus genomen en dat leidt tot een betere sfeer.”
loep nemen van ongeschreven regels, vaste
het kwartje.” De keukendeur blijft nu open en dat levert geen problemen op.
bij KBOP, heeft ook een voorbeeld. “Wij
de keukendeur op slot. Toen een cliënt
moet je durven maken.” Ook het pasjes-
dan iemand anders onthouden? Toen viel
je niet kunt slapen? Waarom zouden we dat
naadloos aansluit op Planetree.
afdeling woonondersteuning ging ’s avonds
is voor de ander niet geschikt. Die verschillen
Volgens beide zorgverleners zit Planetree
Pasjes
Straalman beschrijft een voorbeeld: “Bij
“Elke cliënt is anders. Wat voor de één werkt,
een boterham of ’s nachts warme melk als
afdelingen zijn al een tijdje bezig met het invoeren van belevingsgerichte zorg, wat
kers: dat kan niet, want dan wil iedereen zo’n
Geert Peeters, gezondheidszorgpsycholoog hebben een semi-gesloten afdeling. Mensen die naar buiten mogen, moesten altijd aan de verpleging vragen of de deur open kon.
Cliënten vonden dat vervelend en kwamen met het idee van een pasjessysteem.”
‘m vooral in het samen kritisch onder de patronen en ingesleten gewoonten.
“Het is niet een kwestie van de cliënt vraagt, wij draaien. Soms blijkt een wens praktisch
onmogelijk. Maar als je het goed besproken en onderzocht hebt, is dat uit te leggen.”
En, benadrukt het tweetal, de voorbeelden zijn geen incidenten, maar het gevolg van
een structureel andere werkwijze. Ook het nieuwe belevingsgerichte verpleegplan maakt daar onderdeel van uit.
GGzE Magazine
5
Nieuw respijthuis De Halte
Een time-out op een huiselijke plek Door oplopende problemen in het dagelijks
verlening”, vertelt Christ Wesenbeek, lid van
of gevoelens hebben of hadden. Ze ont-
soms in een situatie terecht waarin het ze
dat mensen die in acute nood verkeren, op
krijgen zo weer hoop.
leven komen psychisch kwetsbare mensen allemaal teveel wordt. Daardoor lopen zij
het risico in een crisis te raken. Een time-out
een crisisafdeling of een PAAZ (psychiatri-
De cliëntenorganisatie werd bij haar
altijd even plezierig. De Halte heeft juist een
de Amerikaan Steve Miccio, die in zijn land
komen. Zo’n ziekenhuisomgeving is niet
rust en ruimte vinden. Met steun van erva-
huiselijke, prettige leefomgeving. Daarom
ringsdeskundigen.
De Halte is een gewoon huis in een gewone
spreken we ook niet over cliënten, maar over gasten.”
wijk van Eindhoven, dicht bij het centrum.
Gelijkwaardig
vier mensen die een paar dagen afstand
ervaringsdeskundig begeleiders werken.
Sinds 1 september biedt het huis plaats aan willen nemen van hun eigen woonplek. Het zijn mensen die ambulante GGZ-onder-
steuning krijgen of in een beschermende
woonvorm verblijven. In De Halte werken ze samen met ervaringsdeskundigen aan hun herstel en leren ze in hun eigen omgeving beter om te gaan met moeilijke situaties. Gasten kunnen maximaal vijf nachten
achtereen in het respijthuis doorbrengen. Het initiatief voor De Halte komt van de
cliëntenorganisatie van GGzE. “Wij hadden
al heel lang de wens voor zo’n respijthuis, als onderdeel van betere zorg bij acute hulpGGzE Magazine
dekken dat oplossingen mogelijk zijn en
sche afdeling algemeen ziekenhuis) terecht-
bij De Halte, het nieuwe ‘respijthuis’ van
GGzE, kan dit voorkomen. Even bijkomen,
6
stuurgroep De Halte. “Je ziet namelijk vaak
Bijzonder aan De Halte is dat er alleen Zij hebben bij ROC Eindhoven de SPW
plannen voor De Halte geïnspireerd door
jaren geleden het project ‘The Rose House’
opstartte; een vergelijkbaar respijthuis voor mensen met psychiatrische problemen.
“Ervaringsdeskundigen van GGzE zijn al een paar keer in de VS gaan kijken en Steve
Miccio is ook hier geweest om erover te vertellen”, licht Christ Wesenbeek toe.
“Nu we hier ook van start zijn gegaan,
4-opleiding voor ervaringsdeskundigheid
kunnen we in de toekomst misschien
“Dat we het zo kunnen organiseren, met zo’n
werkers organiseren.”
gevolgd. Ondersteuning is er van stagiaires. belangrijke rol voor ervaringsdeskundigen,
uitwisselingsprogramma’s voor mede-
dat hadden we bij onze vroege gedachten
Subsidie
geeft Wesenbeek aan.
mogelijk te maken, krijgt GGzE subsidie
over een respijthuis nooit kunnen benken”, De ervaringsdeskundigen kunnen vanuit
hun eigen ervaring op een gelijkwaardig ni-
veau gesprekken voeren en advies geven. Op
die manier voelen gasten zich begrepen door mensen die gelijksoortige problemen
Om het initiatief in Eindhoven financieel van het Zorgkantoor. Mensen die gebruik
willen maken van de De Halte kunnen zelf of via hun behandelaar contact opnemen met
[email protected].
GGzE betrokken bij adviescommissie en onderzoek
Zorg voor jonge allochtonen moet beter Jonge allochtonen maken te weinig gebruik
De commissieleden moeten met hun
onderzoek naar de toegang tot de GGZ van
Dat is zorgelijk omdat er signalen zijn dat
GGZ-problemen van de jongeren, maar
(18-24 jaar). “Ik heb voor deze twee groepen
van ‘lichte’ geestelijke gezondheidszorg. juist deze groep een grotere kans heeft op psychiatrische stoornissen. Er moet
iets veranderen. Maar hoe pak je dat aan? Twee GGzE-medewerkers hebben zich op
dit onderwerp gestort. Door onderzoek en
het lidmaatschap van een adviescommissie van de Gezondheidsraad proberen zij een bijdrage te leveren.
Chijs van Nieuwenhuizen werkt als
kennis en ervaring inzicht geven in de
ook verklarende factoren noemen over de
over- en ondervertegenwoordiging. Verder
is de deskundigen gevraagd knelpunten en
oplossingsrichtingen aan te geven rondom signalering, doorverwijzing en het in zorg houden van jonge allochtonen. Chijs van Nieuwenhuizen verwacht dat zaken als
familiebinding, opvoedingsstijl en ouderlijk toezicht hierbij een rol gaan spelen.
onderzoeker en hoogleraar bij GGzE en de
Toegang
naam met een studie naar de invloed van
bij GGzE centrum kinder- en jeugdpsychiatie
Universiteit van Tilburg. Ze maakte landelijk psychische en psychiatrische problematiek op crimineel gedrag van Antilliaanse
jongeren. Dit voorjaar vroeg de Gezondheidsraad haar zitting te nemen in een deskundigencommissie die een aantal
ministeries adviseert over verbeteringen in de GGZ voor jeugdige allochtonen.
Ook GZ-psycholoog Emel Özbek, werkzaam
bij de forensische jeugdpsychiatrische kliniek Catamaran, houdt zich bezig met allochtone jongeren. Voor haar opleiding tot klinisch psycholoog doet ze wetenschappelijk
Turkse en Marokkaanse jongvolwassenen
gekozen omdat ze het meest vergelijkbaar zijn en samen de grootste allochtonenpopulatie vormen in ons land.” Bij het
onderzoek worden 176 jongeren benaderd,
van wie een deel wel en een deel niet bij de GGZ in behandeling is.
Het onderzoek kent een aantal hypothesen. Eén daarvan is dat Turkse en Marokkaanse
jongvolwassenen met psychische klachten minder snel hulp vragen als ze zich meer
verbonden voelen met hun ‘moederland’ dan met Nederland. “Het aspect integratie is een belangrijk element in dit onderzoek”, erkent Özbek. “Maar daar gaat het niet alleen om. Ik wil het breed bekijken. Variabelen zoals opleiding, werk, relatie, woonsituatie,
psychische klachten, drempels tot zorg en opvattingen over psychische klachten worden ook onderzocht.”
Jonge allochtonen zijn ondervertegenwoor-
De onderzoeksresultaten moeten leiden
maar oververtegenwoordigd bij de specialis-
toegang voor allochtone jongeren in het
digd bij de ambulante en poliklinische GGZ, tische en forensische GGZ. “Hoe dat precies komt, weten we niet goed”, stelt Van
tot bruikbare aanbevelingen om de GGZalgemeen te verbeteren.
Nieuwenhuizen. “Sommige mensen denken
dat er door een gebrek aan vroege behandeling pas hulp komt als zaken geëscaleerd zijn. Anderen roepen eenvoudig dat deze jongeren crimineel geboren worden.”
Een groot probleem is het ontbreken van voldoende representatief cijfermateriaal
over jonge allochtonen. “Wel blijkt uit volwassenenonderzoek dat niet-Westerse
allochtonen minimaal dezelfde en soms meer psychische en psychiatrische
problemen hebben dan autochtonen.”
GGzE Magazine
7
Financiële verantwoording steeds ingewikkelder
Wat gebeurt er met het Een paar jaar geleden was het afleggen van financiële
“De wereld van de zorg is in een paar jaar
verantwoording voor GGzE nog een vrij eenvoudige klus.
Harm Draad, manager van de nieuwe
Er waren verpleegdagen en ambulante contacten, daar hing een tarief aan en aan het eind van het jaar werd bekeken of dat uitkwam met de afspraak die met het zorgkantoor was gemaakt. Nu heeft GGzE meerdere contractpartners die allemaal verschillende eisen hebben. Achter de schermen wordt hard gewerkt om daaraan te voldoen.
tijd een stuk complexer geworden”, zegt
afdeling Verkoop & Marketing. Zijn afdeling leidt de contacten met al die verschillende
contractpartijen in goede banen. “Eerder had je alleen te maken met het Zorgkantoor voor de AWBZ. Nu hebben we vier contractpartijen: voor de AWBZ, de Wmo, de
Zorgverzekeringswet en Justitie. Met alle vier zitten we regelmatig om tafel. Daar komen verschillende afspraken uit over producten, facturen en methodieken.” En dat is ingewikkelde materie, aldus
Stephan Willemen, werkzaam bij het team Opbrengsten van de afdeling Financiën. “Per financier moeten we een andere
methodiek gebruiken om af te rekenen. Om dat goed te doen, hebben we automatisering nodig.” PIM
Daarom heeft GGzE onlangs een nieuwe afdeling opgezet: Proces en informatie management (PIM). Deze afdeling
ondersteunt bij de praktische invoering van de financiële stromen bij GGzE, de
dossieropbouw, zorglogistiek en opbrengstenregistratie. Het goed vastleggen van
die gegevens is erg belangrijk, geeft Dirk Kanters, manager PIM, aan. “Met de vier contractpartijen hebben we ook vier
verschillende soorten opbrengstenregistraties. Daarnaast verandert de regelgeving voortdurend. Eerder was nauwelijks te
8
GGzE Magazine
geld? controleren welke hulp cliënten hadden
Om deze ingewikkelde registraties gemak-
cliëntenvertegenwoordigers bekijken waar
worden vastgelegd. Voor dit alles heb je
volgend jaar een centrumcoördinatiepunt.
van cijfers doen we niet alleen om ons te
gekregen, nu moet dat op cliëntniveau specialisten nodig.”
PIM verbindt het organisatieonderdeel
Financiën & informatie met de zorgdivisies.
Binnen iedere divisie zijn ‘key-users’ ingezet; mensen die alle nieuwe wet- en regelge-
ving volgen, die weten welke gegevens van belang zijn en de registratie hiervan vanuit
kelijker te maken, krijgt elk centrum vanaf Daar worden zaken geregeld zoals in- en
uitstroom van cliënten en het bepalen in welke financiële stroom een cliënt thuishoort. “In de centrumcoördinatiepunten
GGzE de financiële en administratieve zaken
verantwoording werkt zeer zeker ook in het
dat je achteraf nog allerlei zaken moet gaan controleren, want dan is er veel niet meer
terug te halen. Die controle moet je tijdens de zorglevering doen.” Nut en noodzaak
Al die regels en verplichte controle maken het werk er niet gemakkelijk op, erkennen
Draad, Willemen en Kanters. Toch zien zij het nut en de noodzaak. “De buitenwereld verlangt dit van ons en dat is niet ten
Ook al kost het meer inspanning, de
voordeel van GGzE, benadrukt Draad. “We
krijgen meer grip op wat we doen doordat we een koppeling maken tussen dat wat
gerealiseerd en afgesproken is. Dit geeft ons munitie richting de financiers: we kunnen
beter aantonen dat we ergens tekortkomen.” Maar dat niet alleen. “Voor medewerkers is het prettig om een terugkoppeling te
krijgen van wat ze hebben gedaan en wat
de revenuen zijn. Ze kunnen een gevoel op
de afdeling, als ze het bijvoorbeeld heel druk hebben, staven met cijfers.”
onrechte”, zegt Draad. “We betalen allemaal
Die cijfers kunnen op nog veel meer
inhuurt, wil je ook weten wat hij voor jouw
ontwikkelen van nieuwe producten of om
premie en belasting. Als je een loodgieter geld gedaan heeft.”
Toch bezorgt het ook behandelaars meer
werk. Ze moeten meer gegevens vastleggen,
iets wat ze in het verleden nauwelijks deden.
we aan het doen zijn.”
de complexiteit weg bij de behandelaars.”
bundelen”, legt Kanters uit. “Zo halen we
terug over hoe de zorgprocessen werken.
en daar waar het echt gebeurt. Je wilt niet
gegevens kunnen we ook reflecteren op wat
Rekening
Meer grip
Ze zijn de schakel tussen het centrale stuk
verantwoorden. Aan de hand van die
kunnen we de kennis over alle regels
de dagelijkse praktijk terugkoppelen naar
PIM. Willemen: “Zij brengen de informatie
dat door komt.” Kanters: “Het verzamelen
Voor de cliënt is het eveneens essentieel dat
goed op orde heeft. Hoe beter alles geregeld is, hoe minder vaak het voorkomt dat een cliënt een verkeerde rekening krijgt. “Nu cliënten zelf een eigen risico moeten
betalen, gaan we ook daar vragen over
krijgen”, zegt Willemen. “Mensen willen
weten waarvoor ze dat precies betalen. Die informatie kunnen wij nu geven.”
Lastig is wel dat er voortdurend verschui-
vingen zijn in wat welke financier bekostigt. Wat een relatief simpele wijziging lijkt te zijn, kan op een organisatie als GGzE een enorme impact hebben. Daarom is het
van belang om alle zaken netjes op orde te
hebben, zegt Kanters. “Op het moment dat
je alles onder controle hebt, kun je gemakkelijker veranderen.”
manieren ingezet worden. Zoals voor het
te bekijken welke verschuivingen er in de
markt zijn. “Als je zoveel informatie uit de
systemen weet te halen, zie je bijvoorbeeld wanneer aanmeldingen van een bepaalde
doelgroep toenemen. Vervolgens kun je met
GGzE Magazine
9
Promenzo timmert aan de weg
Verbinden is onze kracht Meer samenwerking met collega-centra van GGzE, de succesvolle aanpak ‘training on the job’ en een proefproject bij de
gemeente Eindhoven. Promenzo, het centrum voor trajectbegeleiding en begeleid leren, timmert flink aan de weg. “Wij
combineren de geest van verbinden met ondernemerschap.”
Promenzo ondersteunt mensen met
psychiatrische, psychische of psychosociale problemen die graag willen werken en/of leren. Het centrum richt zich op sociale activering, reïntegratie, training en
begeleiding bij het behoud van werk en opleiding.
Cliënten komen binnen via GGzE of externe partners zoals UWV, gemeenten en be-
drijven. De trajectbegeleiding gaat uit van evidence based methoden, waaronder
individuele rehabilitatie benadering (IRB) en individual placement and support (IPS).
“Bij IPS staat de wens van de cliënt centraal. Als iemand betaald werk wil, dan is dat meteen onze insteek. We gaan zo snel
mogelijk op zoek naar werk, trainen de cliënt
problemen te bemiddelen naar een
ondersteuning”, aldus arbeidsdeskundige
gebeurt in het kader van de nieuwe Wet WIJ
op de werkplek en zorgen voor langdurige Josje Taabe, programmamanager van Promenzo. “De conventionele aanpak
gaat uit van eerst trainen of een stage en daarna pas een werkplaatsing. Nu is het
echt training on the job. Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat dit heel goed werkt bij mensen met een ernstige psychiatrische beperking.”
Jobcoaches maken met de werkgever een plan van aanpak, inclusief afspraken over
begeleiding, overleg en achtervang. Want,
benadrukt Taabe: “Werkgevers kunnen ons altijd bellen.”
Voor de gemeente Eindhoven voert
Promenzo momenteel een pilot uit. De
opgave is twintig jongeren met psychische
10
GGzE Magazine
opleiding of (terugkeer naar) werk. “Dit
meerwaarde op voor de doelgroep van GGzE. Daarmee kunnen we ons onderscheiden.”
(wet investeren in jongeren), die gemeenten
Met De Boei, Binnen en ervarings-
de arbeidsdeskundige toe. “Als dit goed
Niesten. “Daarom zoeken we met deze
verplicht jongeren hierbij te helpen”, licht
gaat, hopen we dat meer gemeenten ons inschakelen.”
Banden aanhalen
Ook intern staat Promenzo niet stil, vertelt manager Tom Niesten. “We zijn druk
deskundigheid zijn er raakvlakken, stelt onderdelen van het concern GGzE meer afstemming: waar zit overlap, waar zijn hiaten en hoe kunnen we zaken zo
organiseren dat de cliënt en organisatie daar optimaal van profiteren.”
bezig met het nauwer integreren van onze
Josje Taabe en Tom Niesten benadrukken
GGzE. Het idee is nog te vaak dat traject-
verbinden. “Wij kennen én de organisatie én
producten binnen de diverse centra van
begeleiding iets is voor aan het eind van
een behandeling, terwijl de kracht juist in
de gelijktijdigheid zit. Het is belangrijk dat we elkaar beter weten te vinden. Elkaars
deskundigheid benutten levert een absolute
dat de kracht van Promenzo ‘m zit in het
de externe partners heel goed. Dat is een
groot voordeel als je complexe problematiek integraal en vanuit een rehabilitatievisie wilt aanpakken.”
Ashwin doet mee aan onderzoek neurofeedback
Ik raak veel minder kwijt Hij zit in het eindexamenjaar VWO, heeft
training is een natuurlijke manier om de
en controle gekregen.” Hij heeft nog een
prater. Maar de 18-jarige Aswin heeft ook
de veertig trainingsessies er inmiddels
dan zit het onderzoek er na anderhalf jaar
een bijbaantje in de horeca en is een vrolijke ADHD en dyslexie. Dat maakt zijn leven
best lastig. Kan neurofeedbacktraining hem helpen?
Aswin is één van de deelnemers aan een on-
derzoek naar de effecten van neurofeedback bij jongens met ADHD en een bijkomende
stoornis. Een computerspel maakt de herse-
nen actiever en daarmee het gedrag rustiger. Het onderzoek is een samenwerkingsproject van GGzE, Universiteit van Tilburg, de GGz
ADHD onder controle te krijgen.” Hij heeft opzitten. “Heel tof vond ik dat, maar ook erg zwaar. Normaal kan ik gemakkelijk een half
uurtje achter m’n computer zitten. Maar een training van een half uur is heel anders, dat
put je uit. Toch vond ik het beslist de moeite waard.”
De onderzoeksresultaten worden pas begin 2013 bekend, maar Aswin merkt al effect.
“Ik raak veel minder spullen kwijt. Op een
bepaalde manier heb ik meer concentratie
EEG-test en een interview voor de boeg,
helemaal op. “Jammer, want ik zou graag
meer trainingssessies willen doen om het nog beter te krijgen.”
Meer weten over het onderzoek? Kijk op www.uvt.nl/neurofeedback.
i.v.m. met privacy is Ashwin een gefingeerde naam.
Breburg Groep en de Reinier van Arkel Groep. Het interview met Aswin zou eigenlijk bij
GGzE plaatsvinden. Maar dat was hij verge-
ten. “Ik vergeet heel vaak dingen”, vertelt hij
daarom telefonisch. “Verder ben ik onmogelijk druk, ik raak dingen kwijt en het kost me moeite om me te concentreren.”
Het probleem met ADHD zit ‘m in het
fysiologische patroon van de hersenen.
Jongens weten vaak wel wat ze moeten
doen (‘ik moet stilzitten’), maar kunnen die kennis niet op het juiste moment toepassen. De hersenen werken niet mee. “Met
neurofeedback probeer je de hersenactiviteit
te beïnvloeden”, vertelt onderzoeker Marleen Bink. “Tijdens elke training heeft een jongen elektrodes op zijn hoofd die de hersen-
golven registreren. Via het computerspel
krijgt hij feedback. Produceert hij de gewenste hersengolven, dan wordt dit beloond met piepjes en verandering van beelden.”
De bedoeling is dat de jongens leren hoe het voelt als hun hersenen beter werken en dat vervolgens zelf gaan sturen. Natuurlijke manier
Aswin kiest bewust niet voor medicijnen.
Workshop neurofeedback
geest. Juist daarom heb ik me opgegeven
Geestelijke Gezondheidszorg bij GGzE, en promovenda Marleen Bink een workshop/
“Dat lijkt me niet gezond voor lichaam en voor het neurofeedbackonderzoek. Zo’n
Op de GGZ kennisdag 2011 geven Chijs van Nieuwenhuizen, hoogleraar Forensische
demonstratie over neurofeedback. Kijk voor meer informatie op www.lichaamengeest.nl. GGzE Magazine
11
Derk te Velde neemt afscheid van GGzE
‘Sense of urgency is er nu’ Zonder ervaring met de zorg werd Derk
Dat hij geen ervaring in de zorgsector had,
Pur sang
om leiding te geven aan de selectie en
bij de uitoefening van zijn interim-functie
jarenlang managementervaring opgedaan
te Velde in 2008 bij GGzE binnengehaald invoering van het Elektronisch Patiënten Dossier (EPD). Het afgelopen jaar was hij interim-directeur van Divisie Jeugd-
en volwassenenpsychiatrie. Zijn relatieve onbekendheid met de GGZ heeft in zijn
voordeel gewerkt. “Soms is er vers bloed
van buiten nodig om verandering op gang te brengen.”
heeft Derk te Velde nooit in de weg gezeten als directeur. Door zich tweeënhalf jaar
geleden te storten op het EPD leerde hij
GGzE van binnen en buiten kennen. “Ik ben daardoor met ontzettend veel kanten van de zorg in aanraking gekomen.” Toen hij gevraagd werd om, na het vertrek van
Andrea van der Meer, tijdelijk de directeursfunctie op zich te nemen, aarzelde hij dan ook geen moment.
Voordat Te Velde bij GGzE kwam, had hij al bij organisaties als KPN en het Ministerie
van Justitie. Managen zit hem in het bloed
en dan vooral op interim-basis. “Ik ben goed
in bouwen, verbeteren en saneren, maar niet geschikt voor een langdurige baan.
Ik ben een interim-manager pur sang.” Bij GGzE is onder zijn leiding de Divisie
Jeugd- en volwassenenpsychiatrie flink
onder de loep genomen. Onder andere op financieel gebied. “Toen ik begon, was er
een gat van een kleine 2,5 miljoen euro in de begroting voor 2010. Uiteindelijk kunnen we dit jaar afsluiten met een positief resultaat.” Slimmer
Ook op logistiek gebied kan GGzE nog heel wat verbeteren, vindt Te Velde. Hij heeft
zich het afgelopen jaar ingespannen om
veranderingen in gang te zetten. Zoals de
doorontwikkeling van de in 2009 gestarte
centrumvorming. Te Velde ziet dat het steeds belangrijker wordt om met minder middelen meer cliënten beter te behandelen. “Dus zal GGzE steeds slimmer en vanuit de cliënt-
vraag moeten werken. Een paar jaar geleden hoefden behandelaars zich niet bezig te
houden met financiën, maar nu snapt iedereen dat dit voor het voortbestaan belangrijk is. Die sense of urgency is er nu wel.”
Te Velde staat bij al deze veranderingen niet meer aan het roer. Op 1 november heeft hij
de organisatie verlaten om elders weer een managementklus te klaren. Hij kijkt terug
op een leerzame periode. Wat hem betreft is het afscheid dan ook niet definitief. “Als de
organisatie mij nodig heeft, ben ik zo weer bij GGzE terug.”
12
GGzE Magazine
Marieleen Bouts nieuwe directeur Divisie Jeugd- en volwassenenpsychiatrie
‘Aanbod nog scherper maken’ Ooit liep ze stage bij wat nu GGzE centrum
De huidige situatie in de zorg biedt Bouts
Frisse kijk
Marieleen Bouts directeur van de Divisie
echt anders te organiseren. Dat GGzE heeft
Ze is van mening dat er nog meer gekeken
kinder- en jeugdpsychiatrie heet. Nu is
Jeugd- en volwassenenpsychiatrie. Ze wil een directeur zijn die niet in een ivoren
toren zit, maar dichtbij de praktijk staat en op alle niveaus verbinding tot stand kan
brengen. “Als ik mijn werk goed wil doen, moet ik weten wat er in het veld leeft.”
De afgelopen vijf jaar was Marieleen Bouts als centrummanager verbonden aan GGzE
centrum kinder- en jeugdpsychiatrie. Maar
volop uitdagingen. “Het is nodig de zorg
gekozen voor de doelgroep met complexe
problematiek is al een hele goede stap. Maar we kunnen ons aanbod nog veel scherper maken: nóg beter beoordelen wat we zelf
doen - omdat we daar goed in zijn - en wat prima door iemand anders gedaan kan worden. Doorgaan zoals we in het
verleden hebben gewerkt en er dan af en toe iets vanaf schrapen, dat gaat gewoon niet.”
Ook in de cliënt ziet Bouts een partner.
kan worden naar wat de cliënt zelf wil en vindt. Op eerdere werkplekken binnen de
zorg heeft ze daar goede ervaringen mee.
“Dat geeft zo’n frisse kijk op de dingen die je soms als vanzelfsprekend doet. We zijn
geneigd om te snel de verantwoordelijkheid van de cliënt over te nemen. Terwijl we ook de cliënt als partner moeten zien.”
ook met psychiatrische hulpverlening voor volwassenen heeft ze ervaring. Zo werkte
ze in het verleden als zorgmanager bij het
Regionaal Centrum Volwassenen in Geldrop. De kennis en vaardigheden die ze in haar carrière heeft opgedaan, kunnen in haar
nieuwe functie tot volle wasdom komen.
“Jeugd- en volwassenenpsychiatrie is een
divisie die heel dicht tegen de buitenwereld
aan zit, waar veel gebeurt en veel partijen bij betrokken zijn. Het is fantastisch om daar nu nog meer op strategisch niveau beslissingen te kunnen nemen.” Partner
Samenwerken en verbinden zijn woorden die Bouts veel gebruikt. Als centrum-
manager bouwde ze de afgelopen jaren een groot netwerk op van externe partijen op
het gebied van kinder- en jeugdpsychiatrie. Deze samenwerking wil ze in haar nieuwe
functie voortzetten en uitbreiden. Ook met zorgverzekeraars. “Laten we verzekeraars
meer als een soort partner meenemen in de inhoud en samen kijken hoe we met krimpende budgetten toch goede zorg kunnen
leveren. We moeten veel meer een partner-
ship aangaan, ook om wachttijden terug te dringen.”
GGzE Magazine
13
Meer ketenzorg rondom ver De Woenselse Poort, Amarant en OPSY slaan de handen ineen Op de intensive care liggen terwijl je alleen op gewicht hoeft te komen. Daarmee kun je de situatie van veel verstandelijk beperkte cliënten van De Woenselse Poort vergelijken. Ze zijn klaar voor de volgende stap, maar een goede woonplek vinden is erg lastig. Om daar iets aan te doen, hebben De Woenselse Poort, Amarant en OPSY de handen ineen geslagen. Waarom deze ketenzorg zo belangrijk is, legt
Luyten, directeur van De Woenselse Poort.
aarzeling zo iemand in een woonvorm te
Als programmacoördinator en behandelaar
worden, is dat nu vaak niet de woonomge-
psychiatrische ervaring wel. “Wij gaan
Suzan Kuijken van De Woenselse Poort uit. werkt ze voor mensen met een verstan-
delijke beperking die een strafrechtelijke
maatregel gekregen hebben. “Verstandelijk beperkten met een psychiatrische achter-
ving die hulpverleners en cliënten het meest geschikt en wenselijk vinden. “Dat maakt de kans op terugval groter.”
grond kampen met vergelijkbare problemen,
Warme overdracht
regel hebben. De meesten hebben altijd be-
sen De Woenselse Poort, Amarant en OPSY
of ze nu wel of geen strafrechtelijke maat-
geleiding en bescherming nodig, ook als na
verloop van tijd via behandeling de psychia-
trische stoornis onder controle is. Maar voor
een cliënt van De Woenselse Poort wordt het dan moeilijk. Het is erg lastig voor zo iemand een passende woonvorm te vinden. Veel in-
stellingen reageren huiverig, zeker als er een strafrechtelijke maatregel heeft gespeeld.”
Het beeld dat Kuijken schetst, wordt beves-
tigd door een onderzoek dat ze onlangs zelf uitvoerde. “Ik heb de dossiers onderzocht
van achttien cliënten met een verstandelijke beperking, die vanaf 2003 in De Woenselse
Poort zijn behandeld. Negen mensen waren op een gegeven moment klaar voor een andere plek; zij hadden ook al succesvol
onbegeleid verlof doorlopen. Voor die negen personen hebben wij 29 keer een plaat-
singsverzoek gedaan bij een instelling voor
verstandelijk gehandicapten. Hierop volgde 22 keer een afwijzing.”
Het gevolg is dat mensen te lang op een verkeerde en dure plek blijven. “Dat is én slecht voor de wachtlijst én je maakt mensen
onnodig afhankelijk van hulp. Ze hospitaliseren terwijl ze eigenlijk alleen ondersteuning nodig hebben om te leren wonen in een passende omgeving”, vindt Theo Van
14
Als cliënten uiteindelijk ergens geplaatst
GGzE Magazine
De in december gestarte samenwerking tuswordt op verschillende manieren uitge-
werkt. Op de eerste plaats is er de ‘warme
overdracht’ van cliënten van De Woenselse Poort naar Amarant, met waar nodig de
plaatsen. De Woenselse Poort heeft die
Amarant hierbij ondersteunen, maar ook van hún ervaring leren”, legt Theo Van Luyten uit. “OPSY kan meekijken, gebruik maken
van de nauwe contacten en aanvullende
behandelingen geven. Voor Amarant is het prettig dat ook OPSY doorstroommogelijk-
heden voor cliënten biedt.” Hij benadrukt dat de samenwerking zich nog moet bewijzen.
“We zitten nu in een verkennende fase, maar geen keten zonder schakels.”
inzet van OPSY. Van Luyten licht toe: “Op
Rustiger
Poort komt een speciale unit waar cliënten
initiatief. “Mensen met een verstandelijke
een klinische afdeling van De Woenselse
een aanvang maken met hun resocialisatie. Daarna verhuizen ze naar wooneenheden
op Landgoed De Grote Beek om in praktijk
te brengen wat ze geleerd hebben. Bij beide
fasen zijn medewerkers van Amarant intensief betrokken. Ze komen in De Woenselse
Poort werken, leren de cliënt kennen en zien
welke structuur die persoon nodig heeft. Dat nemen ze terug naar Amarant.” De volgende
stap is plaatsing in een geschikte woonvorm van Amarant of een andere VG-instelling.
Suzan Kuijken is in ieder geval blij met het beperking hebben vaak problemen met
impulsregulatie. Als je ze structuur, veilig-
heid en voorspelbaarheid aanbiedt, is daar veel in te verbeteren. Veel cliënten van De Woenselse Poort hebben dat thuis of op
straat gemist. Het blijkt dat als ze eenmaal
op een plek met structuur en voorspelbaar-
heid zitten, ze daar net zo goed op reageren als iemand zonder een forensische achtergrond. Hun toestand stabiliseert.”
“Op deze manier zorgen we samen voor een
Behalve een passende woonplek is ook
voor de cliënt.”
benadrukt Theo Van Luyten: “Deze cliënten
verantwoorde uitstroom en een goede plek
Ook andersom zal de ketenzorg vorm krijgen. Bij Amarant staan mensen op de wachtlijst die door hun psychiatrische problematiek
grensoverschrijdend gedrag vertonen en/of
maatschappelijke overlast veroorzaken. Vaak zijn zij in beeld bij het Veiligheidshuis. Omdat Amarant minder expertise en
ervaring heeft met deze groep, bestaat er
een geschikte daginvulling van belang,
hebben vaak veel energie. Daarom vinden
ze het bijvoorbeeld erg prettig bij dagbeste-
dingsprojecten De Tuin en ’t Groen. Lekker in de tuin werken, of de paarden verzorgen die sinds kort één ochtend per week naar de binnentuin van De Woenselse Poort gebracht worden. Dat Amarant goede
contacten heeft met gelijksoortige projecten kan voor de cliënten goed uitpakken.”
standelijke beperking
De samenwerkingspartners De Woenselse Poort: richt zich bovenregionaal op forensische en intensieve psychiatrie. Er worden mensen met meervoudige, complexe
en vaak langdurende psychiatrische problemen behandeld. Vaak is er ook sprake van verslavingsproblemen en delictgevaar. De Woenselse Poort is onderdeel van concern GGzE.
Amarant: ondersteunt mensen met een beperking en hun familie op de leefgebieden wonen, werken en vrijetijdsbesteding. Het werkgebied beslaat West- en Midden-Brabant.
OPSY: is een regionaal centrum dat orthopedagogische (O) en psychiatrische (PSY) kennis combineert. Het is een samenwerkingsverband tussen GGzE en Lunet zorg. OPSY behandelt mensen vanaf 16 jaar met een verstandelijke beperking.
GGzE Magazine
15
Na al die jaren valt het kwartje Steeds meer aandacht voor autisme bij ouderen
Met autisme word je geboren. Ook ouderen
Nu valt opeens het kwartje”, schetst Wilting.
‘oudtisten’ en hun partners. Dit gebeurt door
Toch is deze groep lang buiten beeld
heeft jarenlang de relatie moeizaam
SPV’r, individuele therapie en partner-
kampen dus met deze aandoening.
geweest. Langzaam maar zeker komt daar verandering in, zeker bij GGzE.
GGzE centrum ouderenpsychiatrie pioniert volop bij het diagnosticeren en begeleiden van ouderen met autisme. Dit gebeurt in
nauwe samenwerking met GGzE centrum autisme volwassenen, vertelt Rosalien
Wilting, programmamanager van GGzE
centrum ouderenpsychiatrie. “Er is nog maar weinig bekend over ouderen en autisme.
overeind gehouden, maar als de man met pensioen gaat, lukt dat niet meer. “Dan
vallen alle compensatiemiddelen weg: werk, kinderen, de strakke rolverdeling. Het lukt
de man niet zijn dagen in te vullen, hij leunt
helemaal op zijn vrouw en geeft emotioneel niets terug. Terwijl zij verwachtingen had
van samen leuke dingen doen. Door teleurstelling, verdriet en boosheid raakt zo’n vrouw uitgeput.”
Daarom zijn we drie jaar geleden in stilte
Geen wachtlijst
deskundigheid en een zorg- en behandel-
bij GGzE aanmeldt, kan snel terecht. Er is
begonnen met het ontwikkelen van
aanbod. Nu we echt iets te bieden hebben, is de tijd rijp naar buiten te treden.” De tijd is bovendien rijp omdat het onderwerp
steeds meer aandacht krijgt. Hierdoor groeit het aantal ouderen dat bij GGzE aanklopt. “Aan de ene kant zijn dat vooral mannen die zichzelf herkennen in verhalen in de
media. Ze hebben zich altijd anders gevoeld en kampen met problemen in relaties of op het werk. Sommigen zijn ooit behandeld,
bijvoorbeeld voor een depressie of persoonlijkheidsprobleem, maar dat hielp niet.
16
Een andere groep komt via de partner. Die
GGzE Magazine
groepscursussen, thuisbegeleiding door een therapie. Altijd wordt rekening gehouden
met specifieke aspecten van ouder worden. Het begin is er, zegt Rosalien Wilting, maar er is nog veel werk te verrichten. Daarom geeft ze graag – soms met ervarings-
deskundigen – voorlichting aan huisartsen, verpleeg- en verzorgingshuizen, ouderenbonden en andere geïnteresseerden.
Meer informatie:
[email protected].
Wie zich met een verwijzing van de huisarts
Groepscursussen
geen wachtlijst. Na de intake volgt een
•
uitgebreid onderzoek. Als vaststaat dat het om autisme gaat, reageren mensen wisselend. “Sommigen vinden het heel moeilijk. Iemand reageerde met ‘ik heb dus levenslang’. Anderen zijn opgelucht omdat ze
eindelijk verklaringen vinden voor hoe hun
leven tot dan toe gelopen is. Maar ze vragen
•
Ik en autisme 55+; voor ouderen met de diagnose autisme (verwijzing nodig).
Samen leven op eigen kracht 55+; voor partners bij een diagnose of vermoeden van autisme (geen verwijzing nodig).
zichzelf ook af hoe ze verder moeten.”
De cursussen bieden veel informatie,
daginvulling en communicatieve vaardig-
Aanmelden bij GGzE centrum ouderen-
Werken aan begrip, een bevredigende
heden staat centraal in de begeleiding van
inzicht en lotgenotencontact. psychiatrie: (040) 297 31 00.
Een bredere blik op de cliënt GGzE haalt nieuwe specialismen in huis Het zijn vrij nieuwe registraties in het BIG-
register: de klinisch psycholoog Kinderen & Jeugd en de klinisch neuropsycholoog.
GGzE heeft sinds dit jaar beide specialismen in eigen huis.
Heidi Taubert, klinisch psycholoog Kinderen & Jeugd, en Frans van Schijndel, klinisch
neuropsycholoog, zijn allebei verbonden aan GGzE centrum kinder- en jeugd-
psychiatrie. Na hun basisopleiding psychologie en opleiding tot GZ-psycholoog
volgden ze een vierjarige aanvullende studie
in hun specialisatie. Daarmee hebben ze een bredere kijk gekregen op de problematiek van cliënten.
Van Schijndel onderzoekt de relatie tussen de hersenen en het gedrag. “Mensen be-
handelen zonder dat je weet hoe bepaald gedrag biologisch tot stand komt, is voor
mij hetzelfde als een auto repareren zonder
dat je weet hoe de motor werkt”, legt hij uit. Taubert trekt deze vergelijking door naar
haar specialisatie. Zij kijkt vanuit de breedte
naar complexe problematiek bij kinderen en
is de schakel tussen wetenschap en praktijk. Taubert kijkt niet alleen naar het kind zelf,
maar ook naar de interactie met de omge-
Wanneer bij kinderen met een complexe
in het management van hun afdeling. “Onze
op de gehele ontwikkeling van een kind, dus
neert, is het de taak van Heidi Taubert om
optimaliseren van het hulpverleningsproces
ving. “Omgevingsfactoren zijn van invloed
ook op zijn biologie. De motor is belangrijk, maar hoe die functioneert hangt mede af van hoe je ermee omgaat.” Agressie-uitbarsting
Frans van Schijndel haalt een praktijk-
voorbeeld aan waaruit de meerwaarde van
zijn specialisme duidelijk wordt. “Ik heb een
keer meegemaakt dat iemand veel gedragsproblemen had, met regelmatig agressieuitbarstingen. Ik weet dat dit een van de
problematiek de ontwikkeling ernstig stagbreder en vanuit de wetenschap te kijken
naar factoren die daarop van invloed zouden
De pioniers Taubert en Van Schijndel krijgen
kinderen vindt ze erg belangrijk. “Om een
momenteel twee klinisch psychologen K&J
een onderscheid is tussen volwassenen en kind goed te kunnen begrijpen en behan-
delen, is het van groot belang om te kijken vanuit ontwikkelingsperspectief. Je moet
weten in welke ontwikkelingsfase een kind zit en daarop aansluiten.” Meedenken
Zonder mijn specialisme was daar niet zo
is meedenken met collega’s over diagnostiek
snel aan gedacht.”
en het opzetten van programma’s.”
kunnen zijn. Dat er binnen haar specialisatie
kenmerken is van temporale epilepsie, dus hebben we een EEG-meting aangevraagd.
kennis wordt bijvoorbeeld gebruikt voor het
in de toekomst gezelschap. GGzE heeft
in opleiding. Ook wordt er gewerkt aan uitbreiding van het aantal klinisch
neuropsychologen, waarvan er nu nog maar 90 zijn in Nederland. “Vanaf november
heb ik zelf iemand in opleiding”, meldt Van Schijndel.
Eén van de taken van de nieuwe specialisten
en behandeling. Ook vervullen ze een functie GGzE Magazine
17
Wisseling van de wacht bij Raad van Toezicht
Alert blijven op verzakelijking van de zorg Samen zitten ze zo’n dertig jaar in de Raad
Dick Boers, afkomstig uit de accountancy,
komen steeds verder onder druk te staan.
op 31 december het stokje overdragen aan
Eigenlijk zou hij eind 2008 stoppen, toen
de kwaliteit van de zorg overeind te kunnen
van Toezicht van GGzE, de drie leden die
hun opvolgers. Hoe hebben ze die periode ervaren, welke veranderingen zijn bijge-
bleven en wat willen ze GGzE meegeven?
We vragen het Dick Boers, Michel Besnard en Ans de Jong-Crajé.
is met twaalf jaar het langst zittende lid.
formeel de maximale zittingsperiode erop
zat. Vanwege de zorgelijke financiële situatie op dat moment en het vertrek van de toen-
malige voorzitter werd een dringend beroep
een goede manier te doen.”
Nu neemt hij met een gerust hart afscheid.
denkt hij. “De raad moet nóg alerter zijn en
het EPD staat in de steigers. GGzE heeft hierdoor beter grip gekregen op de
processen en daarmee op de financiële sturing.”
Terugblikkend op de afgelopen twaalf jaar ziet de heer Boers de marktwerking als
grootste verandering waarmee de zorg, en
dus ook GGzE, te maken heeft gehad. Maar ook de enorme wijzigingen in regelgeving
leggen een grote druk op zorgorganisaties, stelt hij. “Dit heeft allemaal geleid tot
verzakelijking en ondernemingsgewijs
denken. Op zich is dat niet verkeerd, als het maar niet de boventoon voert. Je kern-
de Raad van Toezicht nemen hierdoor toe, duidelijk aangeven welke informatie-
behoefte ze heeft. Hopelijk kunnen de
nieuwe mensen meer tijd besteden aan
zorgonderwerpen. De laatste jaren moesten we ons wel heel vaak bezighouden met financiële en interne zaken.” Heavy
Zorgen over de groeiende financiële druk heeft ook Michel Besnard: “Als hierdoor
de wachtlijsten maar niet te ver oplopen.” De jurist trad in 2001 toe tot de Raad van
Bestuur. Hij maakte drie reorganisaties mee. “Dat vond ik heavy voor de medewerkers. In mijn ogen ligt er nu een goede organisatie-
structuur. Voor de medewerkers hoop ik dat die definitief is.”
activiteit, zorg voor de meest kwetsbaren,
Leden van de Raad van Toezicht spreken
Aan verdere verzakelijking valt overigens niet
de heer Besnard zo’n vijf jaar geleden op
mag er niet onder lijden.”
GGzE Magazine
op orde te hebben. De kunst is om dat op
Ook de taken en verantwoordelijkheden van
zitter nog twee jaar extra de kar.
gezet. De interne organisatie is gewijzigd en
18
houden, is het keihard nodig je eigen zaakjes
op hem gedaan. Daarom trok hij als voor-
“De afgelopen jaren zijn er goede stappen
Dick Boers
Tegelijkertijd neemt de zorgvraag toe. Om
te ontkomen, verwacht Boers. “De financiën
niet zo vaak met medewerkers. Daarom liep eigen initiatief een nacht mee op verschil-
Michel Besnard en Ans de Jong-Crajé
lende afdelingen. “Ik heb toen uitgebreid
Crajé haar opvolgers en GGzE graag mee.
Bijzonder verheugd is De Jong over de
’s nachts natuurlijk meer tijd voor. Het was
van Toezicht, vanaf het moment dat GGzE
van Toezicht en de cliëntenraad. “Die is veel
met mensen kunnen praten, want daar is heel leerzaam. Ik heb de gedrevenheid
van de medewerkers voor hun cliënten
ervaren. Verder heb ik specifiek gekeken naar agressieprotocollen en handleidingen voor noodsituaties. Kort daarvoor was namelijk
Mevrouw De Jong zit sinds 2002 in de Raad fuseerde met het RIBW. “Die fusie was een grote stap. Als bestuursvoorzitter van het
RIBW wilde ik onze mensen niet in de steek laten.”
de Schipholbrand geweest.”
In haar politieke en bestuurlijke functies
In zijn zittingsperiode heeft Besnard de Raad
volksgezondheid. “Daar ligt mijn interesse.
van Toezicht flink zien veranderen.
“De raad is enorm geprofessionaliseerd, met alle verantwoordelijkheid, aansprakelijkheid en afbreukrisico die daarbij hoort.” Hij was
hield ze zich altijd bezig met welzijn en
Daarom was ik binnen de raad ‘tweede man’
ontwikkeling van de relatie tussen de Raad opener geworden. We verstaan elkaar en
hebben begrip voor elkaar. Ik heb me ook
heel geaccepteerd gevoeld toen ik dit jaar tijdelijk het eerste aanspreekpunt was.”
De wisseling van de wacht binnen de Raad
van Toezicht is meteen een flinke verjonging, besluit ze lachend: “De gemiddelde leeftijd daalt met minstens tien jaar.”
richting cliëntenraad. Mijn doel was vooral zorginhoudelijk: de cliënt en medewerker
tevreden laten zijn. Voor mij persoonlijk is
voldoende gekwalificeerd personeel beschik-
De opvolgers
begroting.”
De Raad van Toezicht van GGzE bestaat
belangenverstrengeling? We hebben ook
Volgens Ans de Jong is GGzE een organisatie
drie nieuwe leden aan: Paul de Roij,
papier gezet. Daar heb ik persoonlijk aan
stilstaat om na te denken en mee te leven.
onder meer betrokken bij de commissie
‘Governance’. “Daar spraken we over je gedrag als instelling: hoe ga je om met
conflicten, wat zijn de regels rondom
een gedragscode voor medewerkers op
toegevoegd dat medewerkers volwassen
cliënten bij het eerste contact altijd met ‘u’ moeten aanspreken. Ik vind dat erg
belangrijk: het begint met respect.” Communicatie
Zorg voor goede communicatie, trans-
parantie, begrip voor elkaar en een goede sfeer. Die boodschap geeft Ans de Jong-
baar hebben belangrijker dan een sluitende
die altijd in beweging is, maar op z’n tijd ook “Bijvoorbeeld door het plaatsen van strui-
kelstenen bij de begraafplaats. Dat vond ik
indrukwekkend.” Over het Planetree-concept
uit zeven personen. Op 1 januari treden Swanet Woldhuis en Ronald Lamé. De laatste neemt het voorzitterschap op zich. In een volgend GGzE Magazine stelt het drietal zich nader voor.
was ze aanvankelijk wat sceptisch. “Ik dacht: doen wij dat dan al niet? Maar de training die we als raad hebben gekregen, vond ik
verrassend. Door dingen anders te doen, kun je een nog beter resultaat krijgen.”
GGzE Magazine
19
Volop activiteiten tijdens Week van de Gezondheid
Met z’n allen in beweging Gezond leven, regelmatig bewegen, goed
mag de deelname nog wat hoger.”
wordt, is nog onduidelijk. Wel is het de
Daarom hield GGzE van 4 tot en met
de Tai Chi les. Maar zij waren wel rázend
vielen vaker voor cliënten georganiseerd
eten; het is voor iedereen belangrijk.
10 november de Week van de Gezondheid.
Cliënten, hun familieleden en medewerkers kwamen met z’n allen in beweging.
De gezondheidsweek werd georganiseerd vanuit het project Somatische Zorg. Het
doel van dit project is aandacht krijgen voor lichamelijke problemen die cliënten van
GGzE vaak ondervinden. Door bijvoorbeeld medicijngebruik, gebrek aan beweging of ongezonde voeding komen bepaalde
lichamelijke klachten bij psychiatrische
enthousiast. “Ze vonden het erg leuk dat er ook eens op zondag iets te doen was.”
Voor medewerkers van GGzE was er ook een inhoudelijk aanbod dat dieper inging op het project. Zoals een bijeenkomst over somatische screening en een symposium over
palliatieve zorg. De week werd afgesloten
met een eindmanifestatie in het Conferen-
tiecentrum, met onder andere een informatiemarkt en een ‘Lagerhuis-debat’.
cliënten namelijk vaker voor dan gemiddeld.
Vitaliteitsmiddag
de eerste producten van het project gepre-
Of de Week van de Gezondheid herhaald
Tijdens de Week van de Gezondheid werden senteerd. De organisatie was in handen van Marecille van Herpen (projectleider), Yvette Vreeker, Thea Smits en Marthe Renders.
De week begon met een lunchwandeling.
De wandelaars volgden een route van twee kilometer die sinds kort is uitgezet op
Landgoed De Grote Beek. Deze wandel-
route, die het ‘Rode Lopertjespad’ heet, kan niet gemist worden: kleine voetstapjes die
geschilderd zijn op het asfalt geven aan hoe
die loopt. “De voetstapjes blijven staan zodat iedereen de route kan blijven lopen”, zegt projectsecretaris Marthe Renders. Badmintonles
Het bruiste van de activiteiten tijdens de Week van de Gezondheid: dansbijeen-
komsten, zwemmen voor ouderen, kookworkshops, bloemschikken, muziekles,
Tai Chi en nog veel meer. Voor een deel van
het aanbod was dankbaar gebruik gemaakt van activiteiten die .Kom, een afdeling van De Boei, al met regelmaat organiseert.
De activiteiten werden heel goed ontvangen, zegt Renders. “De aandacht voor het
thema is in ieder geval verhoogd, wel
20
Zo bezochten slechts drie cliënten op zondag
GGzE Magazine
Het project Somatische Zorg loopt tot 2014.
bedoeling dat de activiteiten die in de smaak worden. Marthe Renders hoopt daarnaast op een herhaling van de Vitaliteitsmiddag, die
studenten van de Fontys-opleiding Health & Lifestyle op 3 november hielden. “De
studenten hadden allerlei activiteiten voor cliënten bedacht, zoals dieren knuffelen,
schilderen, bewegen op muziek, smoothies maken en een humor-clinic. Daar zijn zo’n vijftig mensen op afgekomen. We hebben
Fontys gemeld dat we graag vaker op deze manier samenwerken!”
Een foto-impressie staat op de achterzijde van dit magazine!
Zelfhulpgroep voor mensen met psychische beperking
Lekker lopen bij De Oppeppers Bewegen is goed voor lichaam en geest, dat
Irma (41) loopt het liefst hard. Ooit had ze
Napraten
hardlopen kun je enorm opknappen. Ook
de straat op durfde. Nu doet ze zelfs mee
overspannenheid, voelt zich op z’n plek bij de
is bekend. Van een wandeling of een rondje mensen met een psychische beperking
hebben daar veel baat bij. Zij kunnen zich
aansluiten bij De Oppeppers, een zelfhulpgroep van lopers die wekelijks bij elkaar komen op Landgoed De Grote Beek.
Lopersgroep De Oppeppers ontstond in
2004. Vijf cliënten van GGzE waren klaar
met de ‘runnertherapie’ die onderdeel was van hun behandeling. Jacques Nijenhuis,
bij GGzE actief op het gebied van familie-
participatie, was één van hen. “We wilden graag doorgaan met lopen en waren een
hecht groepje geworden. De drempel om
aan te sluiten bij een gewone atletiekgroep
zoveel last van een fobie dat ze nauwelijks aan de City Run van de Eindhovense
marathon. “Dat vind ik nog steeds eng, maar ik dóe het wel.” De Oppeppers betekent veel voor haar. “De sociale kant is erg belang-
rijk. Iedereen houdt rekening met elkaar,
daardoor kun je jezelf zijn. Wil je een keer stil zijn en alleen lopen? Geen probleem. Vind je het juist fijn dat anderen met je meelopen?
Dan laten we je niet alleen. We zijn allemaal ervaringsdeskundigen, we begrijpen en
Ook Mans (67), ooit behandeld voor
loopgroep. “Het tempo ligt wat lager dan bij een atletiekclub, dat is prettig. En het is fijn dat je iets hebt waardoor je even van huis
bent. Zo’n groep is een mooie stok achter de deur. Het motiveert je om te gaan, ook als je
je niet zo goed voelt. Na het lopen praten we na met een kopje koffie, dat is erg gezellig.
Die dinsdagmiddag is echt voor mezelf, die houd ik vrij.”
accepteren elkaar.”
Informatie en aanmelding verloopt via de Stichting Zelfhulpnetwerk, telefoon (040) 211 83 28. Of stuur een mailtje naar
[email protected].
was te hoog. Zo ontstond het idee voor een eigen loopgroep. GGzE steunt ons door
kleed- en doucheruimten beschikbaar te stellen in het De Jong Paviljoen.” Sociale kant
Momenteel bestaat De Oppeppers uit
twaalf personen die elke dinsdagmiddag vanaf het paviljoen starten. Iedereen
bepaalt voor zichzelf of hij wil wandelen of hardlopen.
Nieuwe leden welkom! De Oppeppers staat open voor
nieuwe leden. Iedereen met een
psychiatrische/psychische achter-
grond is welkom. Belangstellenden kunnen vier weken meedoen om
te kijken of het wederzijds bevalt.
Daarna bedragen de kosten 1 euro
per maand. De lopers zorgen zelf voor geschikte schoenen en kleding. Twee keer per jaar wordt er een gezellige activiteit georganiseerd.
GGzE Magazine
21
Column Raad van Bestuur
Ervaringsdeskundigheid onmisbaar Als je na een ernstige ziekte en een opname
goede aanvulling op. Oud voetballers
een verjaardagsfeestje in het middelpunt
komt, heb je grote kans in het middelpunt
Datzelfde kan dus in de zorg ook! Ervarings-
ringsdeskundigheid in de GGZ is zo gek
in het ziekenhuis op een verjaardagsfeestje
van de belangstelling te staan. Als je net een opname bij GGzE achter de rug hebt is het
überhaupt de vraag of je al naar zo’n feestje toegaat. Mocht dat wel het geval zijn dan is de kans groot dat je in de hoek van de
kamer zit zonder dat over je ziekte gesproken wordt!
kunnen vaak goede trainers worden. deskundigen krijgen zelf ook weer
perspectief. Zij kunnen na hun herstel weer een betekenisvolle rol gaan spelen in de
samenleving. Weer aan het werk dus en
geen uitkering meer. Zo snijdt het mes aan
benaderen. Dat terwijl psychische stoornis-
‘maatschappelijke businesscase’ uitgewerkt.
krijgt er ooit in hun leven mee te maken. Ofwel bij jezelf of bij iemand in je directe
omgeving. Jaarlijks zijn er meer dan 800.000 mensen in behandeling bij de GGZ in
Nederland. De vraag naar diezelfde GGZ
neemt jaarlijks nog steeds toe. Dat terwijl de
beschikbare financiële middelen alleen maar af lijken te nemen. Door die toenemende vraag en door de vergrijzing dreigt in de
komende jaren een groot tekort van mensen die in die zorg willen werken.
Deze ontwikkelingen vragen om nieuwe antwoorden. De inzet van ervarings-
deskundigheid is zo’n antwoord. Het blijkt namelijk dat de inzet van mensen die vergelijkbare problemen aan den lijve
Een duur woord om aannemelijk te maken
dat meer investeren in de inzet en opleiding van ervaringsdeskundigheid letterlijk loont. Dat verhaal heeft het UWV, de gemeente
Eindhoven, het ROC en Fontys Hogescholen overtuigd om hierin samen te gaan
investeren. We hebben een gemeenschap-
pelijk belang op het terrein van gezondheid, arbeid en onderwijs voor mensen met
psychiatrische problemen. En dat heeft
weer geleid tot een contract tussen het UWV en GGzE waarin we samen af
hebben gesproken dat we een arbeidsleerprogramma ‘Werk voor ervarings-
deskundigen’ vorm gaan geven. Een voor
Nederland uniek contract dat als voorbeeld voor de rest van het land kan dienen.
De inzet van meer ervaringsdeskundig-
korter worden en succesvoller. De inzet van
noodzakelijk. Dat besef zal in de samen-
ervaringsdeskundigheid komt dan niet
volledig in de plaats van de behandeling door professionals maar vormt daar een
Voorzitter Raad van Bestuur
samen met anderen een zogeheten
hebben ervaren heel effectief kan zijn.
Experimenten laten zien dat behandelingen
Joep Verbugt
werk en meer arbeidskrachten.
Met deze achtergrond is er door GGzE
sen veelvuldig voorkomen. 1 op de 4 mensen
nog niet!
twee kanten. Betere behandelingen, meer
Het illustreert hoe verschillend we ziektes van lichamelijke en geestelijke aard
van de belangstelling staan. Want erva-
heid in zorg en welzijn is zinvol en
leving verder moeten groeien. En als dat
het geval is dan kunnen ook mensen met ernstige psychiatrische problematiek op
Joep Verbugt, voorzitter Raad van Bestuur
22
GGzE Magazine
Open voor publiek: Van papier scheppen tot hippe
De Boei Boekbinderij
cadeau-artikelen maken, bij De Boei Boekbinderij op Landgoed De Grote Beek kan het allemaal. Het is één van de dagbestedingsprojecten in De Boei Plaza, waar het bruist van activiteiten. Fridi Liebregts, medewerker bij De Boei Boekbinderij, en Jack van de Kruis, manager De Boei, doen graag een boekje open.
Wat gebeurt er bij De Boei Boekbinderij?
behoefte aan hebben. Het is een combinatie
waaronder productiewerk: boekjes, folders,
hebben we ongeveer dertig deelnemers. De
“Er worden verschillende dingen gedaan-
readers, lesmateriaal enzovoorts. Die worden in de Boekbinderij geprint en ingebonden. Soms voor GGzE, soms voor klanten van
buitenaf. Verder maken we cadeau-artikelen, zoals fotoalbums en notitieblokken met
van sociale- en arbeidsactivering. In totaal
Waar kun je de cadeau-artikelen kopen?
Ze worden begeleid door een professionele
Beek: in het winkeltje in De Trefhove en sinds
deel zijn zes tot acht mensen aan het werk. kracht en stagiaires.”
Is de Boekbinderij een opstapje naar
echte boekbinden om de hoek kijken. Sinds
“Voor sommige mensen wel, voor anderen
kort zijn we bezig met papier scheppen. Met
dat zelfgemaakte papier kun je aparte kaften maken. We maken het papier van oude kranten, afvalpapier en eierdozen die verzameld worden bij GGzE. Een mooie manier van recyclen.”
Wie werken er bij De Boei Boekbinderij?
“Allemaal mensen die via De Boei een pret-
tige dagbesteding zoeken en affiniteit met papier hebben. Werken in de Boekbinderij
geeft ze vaak de rust en structuur waar ze
mogelijk.”
één komt wat vaker dan de ander. Per dag-
een mooie kaft. Een andere activiteit is de
restauratie van oude boeken. Dan komt het
dat niet. Maar er is ook een heleboel wél
ander werk?
niet. Het hangt ervan af wat een deelnemer
“Op twee plekken op Landgoed De Grote
kort ook in de nieuwe winkel die onderdeel uitmaakt van De Boei Plaza. Daar worden
artikelen verkocht van allerlei projecten van
De Boei, dus bijvoorbeeld ook van ’t Groen en De Boei Kunst.”
zelf wil en kan. In ieder geval leren ze bij ons
een aantal sociale vaardigheden die van pas komen als je naar een volgende tree op de ladder wilt.”
Kan iedereen van buiten GGzE een opdracht bij de Boekbinderij plaatsen?
“Elke opdracht is welkom, maar het moet
voor de deelnemers wel te behappen zijn. Als iemand drieduizend boekjes wil die
binnen een week klaar moeten zijn, dan kan
De Boekbinderij (intern adres: dr. Poletlaan 35) is open op
maandag, dinsdag en donder-
dag van 9.00 tot 16.00 uur. Ook
klanten, geïnteresseerde verwijzers en mensen die erover denken om deelnemer te worden, zijn dan welkom.
GGzE Magazine
23
Passievolle zorg Week van de gezondheid
24
GGzE Magazine
