M ENTA AL MAGAZINE VAN GGZ NOORD- EN MIDDEN-LIMBURG HET ZORGPLAN IN EEN NIEUWE FASE
VAN OVERKOKEN NAAR VERS
JAARGANG 6 NR 5 OKTOBER 2010
ONTKNOPING BESTE IDEE 2010
GA VOOR GEZOND!
JAARGANG 6 NR 5 OKTOBER 2010
INHOUD
VAN DE REDACTIE Eén van de leukste dingen van ons werk is, dat wij overal binnen de organisatie komen om mensen te interviewen voor artikelen in Mentaal. Mensen uit alle geledingen die iets te vertellen hebben. Of waarvan wij iets willen weten. Of die wij op foto willen/mogen vastleggen. Een aantal interviews in dit nummer is van de hand van Susanne Wouters, onze nieuwe collega. Zij is sinds kort ons team van Bureau Voorlichting en Communicatie komen versterken voor 28 uur per week. Susanne heeft HBO communicatie in Nijmegen gedaan. We hebben het IGG bezocht om Franca van de Munckhof te interviewen over eetpatronen en afvallen. We zijn langsgeweest op de metaal- en houtbewerkingsplaats en hebben daar gesproken met verschillende medewerkers. Afdeling P&O vertelt over haar samenwerking met het ROC Eindhoven. We zijn bij de bekendmaking geweest van het winnende, beste idee van 2010, Peet Geenen geeft een inkijk in zijn functie als GGZ NML-consulent Alcohol & Drugs, Jos Kroon, interim psycyhiater, is bevraagd over zijn grote passie, en de trainers van de VERS-training vertellen over technieken om emoties beter te leren hanteren. Dit is een greep uit de grote verscheidenheid aan artikelen van dit goed gevulde oktobernummer. En mocht u na het lezen van deze Mentaal nog meer willen weten over onze organisatie, kijk dan ook eens op www.ggznml.nl.
De redactie van Mentaal
0 2 M E NTA A L
2 3 4 5 6 8 9 10 12 14 16 18 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 32 35 36
Van de redactie Inhoud Van de voorzitter Peet Geenen; het gezicht van Paschalis Servaashof en vermaatschappelijking Expositie Bart Drost Colofon Ga voor gezond! Van overkoken naar VERS Een kijkje op metaal- en houtbewerkingswerkplaats Het zorgplan in een nieuwe fase OnGegrond Muziekwerkplaats bijt spits af Samenwerking GGZ NML en ROC Eindhoven Wetenschap; 'Kus de visie wakker' Verpleegkundig dossier Uitnodiging open dag Verslavingszorg/Korsakov Columnicatie Veilig werken langs de weg IGG GGZ op de Hiltho 2010 Beste idee 2010 De ontmoeting Boeken schrijven werkt therapeutisch Zorginlijn Drugs testservice Roermond Sterk in Beeldwerk
0 3 M E NTA A L
VAN DE VOORZITTER
GGZ NML-CONSULENT ALCOHOL & DRUGS PEET GEENEN:
HET GEZICHT VAN PASCHALIS In de artikelen die u in de Mentaal las over de activiteiten vanuit de kerngroep Alcohol- en Drugsbeleid, werd al eerder gesproken over het bestaan van een GGZ NML-consulent inzake alcohol en drugs. Peet Geenen, medewerker Verslavingszorg, geeft bevlogen en met veel plezier invulling aan deze taak. In dit artikel vertelt hij kort over zijn functie en wat hij daarin voor anderen kan betekenen.
BIJ DE LE(E)S(T) BLIJVEN Als voorzitter van de Raad van Bestuur buig ik me graag over mijn vaste column in Mentaal. Ik hecht daar waarde aan, omdat het mij de gelegenheid biedt om op mijn eigen manier mijn visie te geven over wat er binnen en buiten onze organisatie gebeurt. Deze uitgave wil ik ingaan op de bezuinigingsschijnwerpers in de zorg: die moeten we gaan richten op de organisaties en systemen die om de zorg heen zijn gebouwd.
Soms word ik uitgenodigd voor bijeenkomsten of congressen waarvan ik denk: ‘waarom worden die eigenlijk georganiseerd?’ Dat gevoel bekroop mij ook toen ik de invitatie van GGZ Nederland onder ogen kreeg voor het eerste nationale congres over de aanpak van eenzaamheid. Een groot maatschappelijk probleem, dat herken en erken ik. Maar ik betwijfel of het de taak van professionals uit de geestelijke gezondheidszorg is om eenzaamheid tegen te gaan. Eenzaamheid is een teken van deze tijd, maar géén ziekte. Onze psychiaters, psychologen en SPV’ers zijn er om mensen met psychische klachten en ziektes te behandelen, niet om mensen te helpen die eenzaam zijn. Dat is het werkgebied van bijvoorbeeld maatschappelijk werkers en vrijwilligers. Bovendien: professionals in de geestelijke gezondheidszorg staan al onder grote werkdruk en er is al beknibbeld op de tijd die ze aan patiënten kunnen besteden. Ook vanuit dat perspectief voel ik er niets voor dat ze een opdracht krijgen om ook eenzaamheid aan te pakken. Ik vind sowieso dat we professionals in de zorg beter moeten beschermen: tegen nog meer werkdruk, maar ook tegen bezuinigingen. Ik hoor en lees voortdurend dat de zorg in Nederland efficiënter kan en minder hoeft te kosten. Een populaire oneliner, die echter onderbouwing en nuancering mist. De zorg kan inderdaad doelmatiger worden ingericht en we zullen zeker nog kunnen bezuinigen, maar niét in de directe zorg aan patiënten: niét in de spreekkamers, niét aan bed. Laten we de bezuinigings- of besparingsschijnwerpers vooral richten op de organisaties en systemen die om de zorg heen zijn gebouwd. Die veel geld kosten, maar niet leiden tot meer of betere zorg. Noem eens voorbeelden, hoor ik u denken. Om te beginnen een administratieve lastenverlichting: er zijn regelingen waarvan vooral accountants beter worden, niet de zorgsector. Een ander voorbeeld: de toezichthoudende organen. Ik pleit er niet voor om ze af te schaffen, maar ze kunnen wel efficiënter en effectiever worden georganiseerd. En zo is er meer winst in de bureaucratie te halen. Dat tast de zorg niet aan. Kortom: ja, het kan goedkoper, zonder dat de directe zorg er last van heeft. En dan wordt het nog leuker of weer leuk in de gezondheidszorg. Dat daarover maar eens een congres wordt georganiseerd. Toine van der Sanden
Peet Geenen is verpleegkundige en sinds 1993 poortfunctionaris en intaker van Paschalis. Hij vertelt: ‘Begin jaren ’90 werd er, de regionalisatie zette in, een nieuwe detoxafdeling gebouwd. Paschalis werd groter en besloten werd dat er een aanspreekpunt, een poortfunctionaris, moest komen voor de hele kliniek. Deze ontwikkeling betekende veel voor Paschalis. Er werden meer patiënten verwezen en er kwamen veel vragen binnen over wachttijden, opnamemogelijkheden, indicaties en contra-indicaties. Er ontstond zo behoefte aan een medewerker die zich daar specifiek mee bezig zou gaan houden, in overleg met de psychiater. Iemand die op de hoogte was van het reilen en zeilen binnen Paschalis, met de taak overzicht te houden op de beschikbaarheid van plaatsen en de benodigde informatie te verschaffen. Die medewerker werd ik.’ Twee functies ‘Sinds een jaar of tien ben ik fulltime poortfunctionaris. Dat betekent dat ik me o.a. bezighoud met de toeleiding van patiënten naar de kliniek. Sinds 2004 is de Ambulante Verslavingszorg (voor die tijd CAD) gefuseerd met de kliniek en heb ik twee functies. Ik ben poortfunctionaris van de kliniek, maar ook voordeurmedewerker van Verslavingszorg Noord- en Midden-Limburg. Als zodanig ben ik betrokken bij de intakes en het indicatieoverleg. Als patiënten vervolgens vanuit het indicatieoverleg worden aangemeld voor Paschalis, regel ik de kennismaking en ik coördineer de wachtlijsten. Enerzijds heb ik dus logistieke taken, maar ik heb ook bemoeienis met de inhoud van de zorg.’ Expertise De kerngroep Alcohol- en Drugsbeleid ziet in Peet een belangrijke schakel voor de vertaalslag van het A&Dbeleid naar de praktijk. Hij legt uit: ‘Voor de buitenwereld ben ik al jaren het
aanspreekpunt, noem het ‘het gezicht’ van Paschalis, en kun je zeggen dat ik consulent ben op het gebied van verslavingszorg. Ik ben aanspreekbaar voor iedereen, patiënten, externen, maar zeker ook voor GGZ NMLcollega’s met vragen op dit gebied. Als er afdelingen zijn die informatie nodig hebben over verslaving, over behandelingen of over bejegening van patiënten in relatie tot middelengebruik, dan ben ik beschikbaar. Ik weet er, gezien mijn jarenlange ervaring, inhoudelijk veel van, of ik weet de vragenstellers in contact te brengen met de mensen die nog beter antwoord kunnen geven op de vragen. Ik denk dat het een goede zaak is als we binnen GGZ NML weten van ieders vaardigheden, en dat we zoveel mogelijk gebruik maken van elkaars expertise!’ Sabine Nicolasen
Voor vragen op het gebied van middelengebruik is A&D-consulent Peet Geenen bereikbaar van maandag tot en met donderdag via 0478-527815 (secretariaat Paschalis) en via
[email protected]. In Venlo (077-3548200) en Roermond (0475-319747) zijn de bureaudiensten van Verslavingszorg het aanspreekpunt voor consultatie over verslaving. Zij houden van maandag tot en met vrijdag telefonisch spreekuur van 13.00-14.00 uur.
0 4 M E NTA A L
0 5 M E NTA A L
SERVAASHOF EN VERMAATSCHAPPELIJKING De nieuwbouwappartementen aan de St. Servatiusweg zijn in gebruik genomen. Hiermee is er een belangrijke mijlpaal bereikt in het project Servaashof. De meest omvangrijke bouw is nu afgerond. In deze rubriek zult u vanaf nu in mindere mate over het bouwproces lezen maar meer over de vermaatschappelijking van de zorg. Binnen onze organisatie betekent vermaatschappelijking zoveel mogelijk ondersteuning en begeleiding bieden aan cliënten bij het deelnemen aan de maatschappij op het punt van werken, wonen en vrijetijdsbesteding.
GRATIS FIETSENSTALLING IN CENTRUM VENRAY
Dit is een mooie activiteit, temeer omdat deze buiten het terrein van GGZ NML plaatsvindt. Belangrijk is vooral dat onze mensen het naar de zin hebben, met als extra pluspunt contact met mensen uit het Venrayse.
In de goede traditie van de voorgangers St. Anna en St. Servatius heeft ook GGZ Noord- en Midden-Limburg haar steentje bijgedragen aan de bewaakte fietsenstalling. De gemeente van Venray, Dichterbij, Mensana en GGZ NML hebben de handen in elkaar geslagen. Pal achter het postkantoor en schuin tegenover “Den Engel” is genoeg ruimte gevonden voor een fietsenstalling. Er is een bewakerskantoortje geplaatst en een permanente
camerabewaking voor buiten de openingtijden. Op 2 juli 2010 is de eerste fiets gestald. Praktisch klopt het, organisatorisch ook? Melvin Rommers, coördinator bij CUBUS, het uitzendbureau van GGZ NML: “Op woensdag en donderdag bemannen wij vanuit GGZ NML de fietsstalling, die dan van 11.00 tot 17.00 uur geopend is. Dit doen we in twee ploegen: van 11.00 tot 14.30 uur en van 14.30 tot 17.00 uur. Het zijn nogal lange diensten. Wij krijgen ons dienstrooster rond, maar de aanmeldingen lopen niet storm. Ik hoop op meer animo vanuit onze cliënten. Misschien dat de enthousiaste ervaringen van de werkers van het eerste uur zich doen voortspreken”. Maandagmiddag waren vrijwilligers Henk en Johnny namens de gemeente de fietsenstallingbeheerders. Henk, oorspronkelijk Zuid-Hollander doch al jaren in Venray, is het aanspreekpunt. “We zijn nu twee maanden geopend. De fietsenstalling is gratis en daar draait het toch om! We krijgen louter positieve reacties, terwijl onze start niet even gladjes is verlopen. Tja, vier verschillende participanten met net zoveel vrijwilligers, dat doe je niet zo maar. Het personeel is uitgefilterd, iedereen zet zich in en kan zich voor 100% vinden in de gang van zaken”. Melvin: “Dit is een mooie activiteit, temeer omdat deze buiten het terrein van GGZ NML plaatsvindt. Belangrijk is vooral dat onze mensen het naar de zin hebben, met als extra pluspunt contact met mensen uit het Venrayse. We staan dicht bij hen, zeker in de eerste fase. De betrokkenheid groeit nog steeds. Wat dacht je van het aantal gestalde fietsen? Daarbij de kanttekening, dat 20% van de fietsen elektronisch zijn!” “Gemiddeld worden er wekelijks zo’n duizend fietsen neergezet, waarbij op de maandag 175 en op zaterdag 200. Dit zijn de topdagen”. Getallen die Henk niet zonder trots opvoert. Hij besluit met: “De beleving is er bij onze medewerkers. We willen graag iets meer service bieden, bijvoorbeeld bandenreparatie”.
V.l.n.r.: Henk (gemeente Venray) Pedro (CUBUS), en Johnny (gemeente Venray)
Het Venrayse centrum ziet er steeds aantrekkelijker uit. Dit is sinds jaar en dag een gevleugelde kreet onder alle lagen van de lokale bevolking. Foeilelijke reclame-uitingen zijn weg. Ook dringend politieoptreden tegen wildfietsers en andere niet zo in het oog springende maatregelen in de hoofdwinkelstraat zorgen voor een ordelijk centrum. Als je als gemeente de fiets uit je centrum wilt weren, dien je wel een alternatief aan te bieden. Juist, een fietsstalling. En dan het liefst zo dicht mogelijk bij de winkels.
0 6 M E NTA A L
Ik vraag een fietsenstaller naar zijn ervaringen met de bewaakte fietsenstalling: “Ach, even een boodschapje doen met de fiets. Ik stal mijn fiets hier graag en niet alleen voor de veiligheid. De beheerders hier zijn gezellige mensen”. Welnu, een mooier compliment op de valreep van mijn bezoek aan de fietsenstalling kun je niet krijgen. Jan Leijsten
0 7 M E NTA A L
TELEFOONNUMMERS
EXPOSITIE BART DROST
GGZ Noord- en Midden-Limburg algemeen 0478-527527 Arbodienst Achmea Vitale 0475-399899 Wendy Treurniet-Groustra, bedrijfsarts
[email protected] Louis Thissen, bedrijfsarts
[email protected] Personeelsvertrouwenspersoon 0475-399899 John Blankers
[email protected] Klachtencommissie individuele medewerkers 0478-527597
[email protected], Commissie sociale begeleiding 0478-527597
[email protected] Medezeggenschap medewerkers 0478-527245 Ziek- en herstelmelding 0478-527161
MARKEERT OPENING TOPKLINISCHE CENTRUM NEUROPSYCHIATRIE
Ingang centrum voor Neuropsychiatrie Belcampo die zei: ‘Kunst streeft naar vorm en hoopt op schoonheid’. Na de vakantie wordt er een start gemaakt met het ‘aankleden’ van de muren in het centrum voor Neuropsychiatrie.
Jos Egger neemt zeer persoonlijke tekening van Bart Drost in ontvangst tijdens opening van het portrettenkabinet in het hoofdgebouw aan de Stationsweg in Venray.
In de uitnodiging staat letterlijk: In de tentoonstelling ‘Bob, Bep, Bas en de anderen’ stelt kunstenaar en creatief therapeut Bart Drost ons in de gelegenheid om zijn door de patiëntenzorg geïnspireerde werk te bewonderen en daarmee het nieuwe centrum voor Neuropsychiatrie in abstracto te openen. Dit topklinische centrum verhuisde onlangs van de Servaashof in Venray naar de Overloonseweg 6 in diezelfde plaats. Op donderdag 29 juli in de namiddag was het dan zover. Jos Egger opende het portrettenkabinet en met een korte inleiding sprak hij vooral zijn nieuwsgierigheid uit welke cliënten er precies werden afgebeeld op de verschillende tekeningen. De nieuwsgierigheid van Jos werd overigens snel de kop ingedrukt toen hij een tekening kreeg van Bart met daarop zijn gezicht en zijn herkenbare afwijkingen. De kunstwerken van Bart zijn de komende weken te bewonderen in het hoofdgebouw van GGZ NML.
0 8 M E NTA A L
Kunstenaar en creatief therapeut Bart Drost (Venlo 1955) studeerde begin jaren tachtig af aan de Gerrit Rietveld Academie in Amsterdam. In 1987 werd hij genomineerd voor de Koninklijke Subsidie voor Vrije Schilderkunst. Tentoonstellingen van zijn werk waren onder meer te zien in Museum Van Bommel Van Dam (Venlo), Museum Het Valkhof (Nijmegen), Museum Het Princessenhof (Leeuwarden), als ook in Galerie Witteveen (Amsterdam). Hij voerde monumentale opdrachten uit voor onder andere het Juliana Kinderziekenhuis in Den Haag, de gemeente Amsterdam, gemeente Nijmegen en diverse particulieren. Als Artist in Residence werkte hij in het ICCD in Thrivunanthapuram (India), casa Sofi a in Barcelona (Spanje) en het Europees Keramisch Werk Centrum in Den Bosch (Nederland). Voor zijn werk ontving hij meerdere beurzen en stipendia, onder andere van het Mondriaanfonds.
Geverfde lege muren Naast een strakke inrichting, nieuwe meubels en vers geverfde wanden wordt het nieuwe onderkomen van de Neuropsychiatrie getekend door hele lege muren. Muren die schreeuwen om kunstwerken, muren die schreeuwen om tekeningen, muren die de sfeer van het nieuwe onderkomen zullen vervolmaken. Overigens is ook hier Bart Drost en zijn kunstzinnige cliëntenteam al bezig om het ‘kunstprobleem’ op creatieve wijze op te lossen. Ik hoop dat ze zich in dat proces dan wel laten leiden door een uitspraak van de beroemde Nederlandse schrijver
COLOFON Redactie Mentaal Eleän Mulder-Verleg, hoofd- en eindredacteur Sabine Nicolasen, Bureau Voorlichting en Communicatie Anita Boom, Informatiecentrum Geestelijke Gezondheid Karin Geerkens, Verslavingszorg Kjell Emonts, Langdurige Zorg Truus Offermanns / Hilal Uysal-Cosgun, EAD Kim Waskowskij, Specialistische functies Jan Leijsten, Extern Maria Spee, Intern Activiteitencentrum Annemie Rours, HRM Paul de Bijl, FACT Venray Mentaal is het magazine van GGZ Noord- en Midden-Limburg voor (oud-)medewerkers, vrijwilligers en externe relaties en verschijnt zes keer per jaar. Uitgave Bureau Voorlichting en Communicatie GGZ Noord- en Midden-Limburg Oplage 2.600 exemplaren Vormgeving Ohho Venray Fotografie Johan Flapper, GGZ Noord- en Midden-Limburg, Hans van der Beele, Sevenum, Bureau Voorlichting en Communicatie GGZ Noord- en Midden-Limburg Drukkerij ARS Grafisch Roermond Redactieadres GGZ Noord- en Midden-Limburg, Bureau Voorlichting en Communicatie, t.a.v. E. Mulder-Verleg, postbus 5, 5800 AA Venray, tel. 0478-527186,
[email protected] Deadline volgende nummer 5 november 2010. Foto’s gescheiden van tekst – dus als apart jpg-bestand – aanleveren. Voor meer informatie zie www.ggznml.nl of het intranet. Indien u besluit uw abonnement te beëindigen, kunt u dit kenbaar maken via
[email protected] of schriftelijk via het redactieadres.
Lege huiskamerwand centrum, schreeuwend om…
0 9 M E NTA A L
GA VOOR GEZOND!
Afvallen betekent meer dan alleen het eetgedrag aanpassen. Gedragsverandering speelt een grote rol.
Na een paar dagen ontzettend goed op mijn eetgedrag gelet te hebben, ga ik op de weegschaal staan in de hoop dat mij een beloning te wachten staat. Niet dus! Ik ben niet afgevallen, geen gram. Nog een keertje erop. Zelfs aangekomen? Hoe kan dat nou? De moed zakt me in mijn schoenen. Ik baal ontzettend. Uit frustratie ga ik eten. Wat kan mij het ook allemaal schelen!
Redding blijkt nabij De weegschaal is een onplezierig apparaat. Misschien is het wel beter dit onding op te ruimen. Op internet ga ik op zoek naar alternatieven. In plaats van honger lijden wil ik op een goede manier afvallen. De oplossing is dichterbij dan gedacht: Franca van de Munckhof, voorlichter en preventiewerker bij het Informatiecentrum Geestelijke Gezondheid (IGG) van GGZ NML. Franca werkt tevens als trainer/coach bij Visiom. Deze organisatie heeft als missie mensen te leren hoe ze zich goed kunnen voelen. Dat kan bijvoorbeeld belangrijk zijn als je wilt afvallen, meer zelfvertrouwen of energie wilt, last hebt van onrust of wanneer je ongezonde gewoontes wilt kwijtraken. Een flinke ommezwaai Nadat Franca jarenlang in de winkel had gewerkt vond ze het tijd voor iets anders. Vol enthousiasme stortte zij zich rond haar veertigste op de opleiding Sociaal Cultureel Werk. Aansluitend voltooide zij de opleiding tot Psycho Sociaal Therapeut. Na haar studie kwam Franca terecht bij de nachtopvang van verslaafden in Blerick, inmiddels een onderdeel van Verslavingszorg. Het werk in de nachtopvang sloot echter niet aan bij wat Franca graag wil; mensen op weg helpen en met hen aan de slag gaan. Op het juiste moment kwam er een vacature bij het IGG vrij. Franca greep direct haar kans en mag zichzelf
1 0 M E NTA A L
al ruim vijf jaar voorlichter noemen. Een richting die veel beter bij haar past. Ze geeft mensen voorlichting en helpt hen keuzes te maken. Tevens werkt ze sinds kort acht uur per week bij Preventie. Franca geeft cursussen en voert preventie-op-maat-gesprekken en gaat dus echt met mensen aan de slag. Als preventiewerker geeft Franca onder andere cursussen over eetstoornissen. Ervaringsdeskundige Eten en het gedrag er omheen heeft haar altijd gefascineerd. Franca was zelf namelijk een groot deel van haar leven met eten bezig. In die periode was ze niet gelukkig. Diëten, afvallen, weer aankomen, voor Franca werkte het niet. Intussen voert ze al lang geen strijd meer met eten. Wel verdiept ze zich nog altijd graag in het onderwerp. In het kader van haar preventiewerk ging ze op zoek naar geschikte literatuur voor zichzelf en haar cursisten. Ze kwam terecht bij de boeken van Meijke van Herwijnen, een voedingswetenschapper die gespecialiseerd is in gedrag en gewoontes. Meijkes kijk op afvallen en haar manier van schrijven spraken Franca aan, haar interesse was gewekt! Trainer gezocht Via de website van Meijke van Herwijnen kwam Franca erachter dat er door het hele land trainingen worden gegeven. Voor de regio Noord- en Midden-Limburg zocht Visiom nog een trainer. Franca nam contact op met Meijke, een kennismakingsgesprek volgde en na
een spannende sollicitatieronde werd Franca vorig jaar aangenomen. De opleiding tot trainer rondde zij met succes af en dit jaar gaf Franca haar eerste trainingen. Leren begrijpen Visiom legt haar cursisten geen dieet op, maar helpt hen met het veranderen van hun eetpatroon. Daarnaast leren cursisten begrijpen waarom het afvallen niet lukt. Afvallen betekent meer dan alleen het eetgedrag aanpassen. Gedragsverandering speelt een grote rol. Je hele manier van leven doet ertoe; ontspanning, inspanning, hoe ga je om met onrust en stress? Allemaal zaken die te maken hebben met afvallen. Goed voor jezelf zorgen Cursisten beginnen met een intake waaruit blijkt wat het probleem is en hoe Visiom de cursist kan helpen. Mensen met een ernstige eetstoornis hebben andere hulp nodig en worden verder verwezen. Bij Visiom gaat het vooral om goed voor jezelf zorgen. Cursisten gaan lekkerder in hun vel zitten en voelen zich fitter. Bij een dieet draait het om wat je wel en niet mag eten. De trainers van Visiom reiken daarentegen handvatten aan. Zij helpen de cursisten met het maken van meer gezonde keuzes. De verantwoordelijkheid ligt bij de cursisten, die meestal zeer gemotiveerd zijn. Ze zijn bereid nieuw gedrag aan te leren. Ze willen door hun eigen inzet niet slechts tijdelijk slanker zijn of meer
energie of zelfvertrouwen hebben, ze willen dit de rest van hun leven voortzetten. Individueel en in groepsverband Franca geeft cursussen (in groepsverband) op locaties in Venray, Venlo, Roermond en Weert. Cursisten zitten vaak in hetzelfde schuitje en kunnen elkaar ondersteunen. Daarnaast is individuele begeleiding ook mogelijk. Sommige mensen voelen zich daar prettiger bij. Fitte medewerkers zorgen voor gezonde prestaties Steeds vaker wordt Visiom benaderd door bedrijven. Bedrijven vinden het belangrijk dat medewerkers fit en gelukkig zijn. Vooral in de Randstad worden steeds meer workshops, trainingen en cursussen gegeven in het bedrijfsleven. Be positive! Franca’s enthousiasme is aanstekelijk en heeft mij behoorlijk overtuigd. Wie wil zich nou niet de rest van zijn of haar leven goed voelen? Of het nou gaat om gewicht verliezen, steviger in je schoenen staan of weer energie krijgen. Wat Franca mensen vooral wil meegeven is dat iedereen moet genieten van het leven, die kans krijg je immers maar één keer. Eleän Mulder en Susanne Wouters
1 1 M E NTA A L
GROTE VRAAG NAAR VAARDIGHEIDSTRAINING EMOTIE REGULATIE STOORNIS BIJ RCG VENLO EN VENRAY
VAN OVERKOKEN NAAR VERS
Gevoelig zijn voor prikkels en daar heftig op reageren. Zo heftig zelfs, dat het lang duurt voordat het emotioneel basisniveau weer wordt bereikt. De regie kwijtraken over de eigen emoties is een stoornis waar honderdduizenden Nederlanders mee kampen. De Vaardigheidstraining Emotie Regulatie Stoornis (VERS) biedt hen technieken om emoties beter te leren hanteren. De training wordt sinds begin verleden jaar ook door RCG Venlo en Venray aangeboden. Met succes: de belangstelling is groot en de deelnemers geven aan profijt te hebben bij het aanleren van de vaardigheden. Ze ‘koken niet meer zo snel over’, maar kunnen hun emoties beter reguleren.
1 2 M E NTA A L
aan om hun emoties beter te kunnen reguleren, zodat ze er zelf ook meer invloed op hebben. Het besef van een aangeboren kwetsbaarheid is belangrijk, maar óók het besef dat je geen slachtoffer van je eigen emoties hoeft te zijn.” De VERS-training vult een lacune in het behandelaanbod van de RCG’s in Venlo en Venray, stelt Ilse Wolters, eveneens SPV en trainer. “We boden een therapie aan en we werkten met individuele behandelingen, maar daar zat niets tussen. De VERS-training overbrugt dat prima: het is geen therapie, maar een vaardigheidstraining die in groepsverband plaatsvindt. De deelnemers hebben steun aan elkaar en dat contact met lotgenoten wordt als een belangrijke meerwaarde ervaren.” “De VERS-training is wel een additioneel aanbod”, vertelt Diana Wong-Si-Kwie. Ook zij is SPV en trainer. “Iedere cursist moet een individueel behandelaar hebben. Dus het is niet mogelijk om alleen de VERS-training te doen en daarnaast geen behandeling te volgen. Dat is een voorwaarde, omdat het belangrijk is dat iedere deelnemer buiten de bijeenkomsten kan terugvallen op een professioneel begeleider. Er kunnen door de training gevoelens worden opgeroepen, waarbij professionele begeleiding wenselijk is. Tijdens de training is daar geen ruimte voor. Van de behandelaar wordt daarnaast verwacht dat deze een ondersteunende bijdrage levert aan de VERS door bijvoorbeeld de deelnemer zonodig te helpen met huiswerk.”
V.l.n.r.: Diana Wong-Si-Kwie, Sjan van Gend, Ilse Wolters, Jan Dirix
De VERS-training is de Nederlandse versie van STEPPS, dat in de Verenigde Staten is ontwikkeld en begin deze eeuw is overgewaaid naar Nederland. De training leert mensen die moeite hebben om hun emoties te reguleren daar beter mee om te gaan. “Veel mensen die heftig reageren
De cursisten krijgen opdrachten mee, ze moeten veel lezen en hebben dagelijks huiswerk. Ze moeten erkennen dat ze moeite hebben om hun emoties te reguleren en bereid zijn om in groepsverband vaardigheden aan te leren.
op emotionele prikkels en zichzelf ‘daarin kwijt raken’, hebben het idee dat dit hen overkomt en dat ze er niets aan kunnen doen”, legt Jan Dirix, sociaal psychiatrisch verpleegkundige (SPV) bij RCG Venray en VERS-trainer, uit. “Ze voelen zich slachtoffer. Wij reiken hen technieken
De VERS-training vraagt een flinke betrokkenheid van de deelnemers, heeft SPV Sjan van Gend ervaren. Zij is een van de trainers bij RCG Venlo (met Karin Berden en Odette Ameloh) en RCG Venray. “Motivatie is heel belangrijk. De cursisten krijgen opdrachten mee, ze moeten veel lezen en hebben dagelijks huiswerk. Ze moeten erkennen dat ze moeite hebben om hun emoties te reguleren en bereid zijn om in groepsverband vaardigheden aan te leren. Het is geen vrijblijvend programma. Daarom screenen we de deelnemers ook streng. Er is een VERS-intake waarbij we benadrukken dat we veel van ze verwachten. Desondanks is het percentage uitvallers hoog, landelijk zelfs 40%. Bij ons verlaat één op drie de training voortijdig.”
Ilse Wolters: “Maar degenen die de cursus wél afronden, zijn heel positief over het resultaat. Het gros geeft aan dat ze de training veel eerder had moeten krijgen, om meer balans in het leven te hebben. Het contact met lotgenoten wordt op prijs gesteld. Dat geldt ook voor de steungroep. Dat zijn directe naasten die door de deelnemer bij de training betrokken worden. Voor hen zijn er ook twee bijeenkomsten gedurende de loop van de training. Zij krijgen daardoor beter inzicht in wat er met hun dierbare aan de hand is en hoe ze daarmee kunnen omgaan.” De VERS-training van RCG Venlo en Venray staat ook open voor mensen die elders, bij andere instellingen, onder behandeling staan. “De enige voorwaarde is dat de cliënt een persoonlijk behandelaar heeft,” zeggen Diana Wong-SiKwie en Sjan van Gend. “Dat hij of zij bij een andere instelling onder behandeling is en bij ons de training volgt, is geen probleem. Er zijn nu ook weer aanvragen van andere organisaties die hun cliënten willen aanmelden voor onze cursus. Ook huisartsen kunnen doorverwijzen naar de intake.” De VERS-training bestaat uit achttien wekelijkse bijeenkomsten van zo’n 2.5 uur in een groep van acht tot twaalf cursisten. Daarnaast zijn er nog twee bijeenkomsten voor naasten. De VERS-training blijkt populair. “Aan het eind van het jaar zijn RCG Venlo en Venray samen al aan de negende cursus bezig”, weet Jan Dirix. “Dat is veel in twee jaar tijd. Het geeft aan dat de training inspeelt op een behoefte. We gaan volgend jaar ook VERS-2 aanbieden. Dat is een opfriscursus voor de mensen die de training hebben gevolgd. Uit evaluatie is gebleken dat deelnemers het op prijs stellen dat ze de aangeleerde technieken en vaardigheden na verloop van tijd weer even kunnen opfrissen. Ook daaruit blijkt dat de VERS-training het leven van mensen verrijkt.” Meer informatie over de VERS-training is verkrijgbaar bij het Informatiecentrum Geestelijke Gezondheidszorg van GGZ NML: 0478-527066 of
[email protected].
1 3 M E NTA A L
PLEZIERIGE DAGBESTEDING Fiets kapot? Een oude bolder- of fietskar die opgeknapt moet worden? Op zoek naar een handgemaakt houten stoeltje of een hobbelpaard? Medewerkers en cliënten van GGZ Noord- en Midden- Limburg: stopt u maar met zoeken. Lever die fiets met lekke band af bij de metaal- en houtbewerkingswerkplaats op het Servaashof in Venray, locatie Stationsweg, en hij wordt voor u gerepareerd. En het mooie is dat u er niet alleen beter van wordt, de cliënten die aan het werk zijn op de werkplaats worden er ook beter van. Zij beschikken namelijk over een plek waar ze een zinvolle en prettige dagbesteding kunnen hebben.
Deelname aan het maatschappelijk leven Voor ieder mens is het belangrijk om deel te nemen aan het maatschappelijk leven. Of het nu gaat om een betaalde of onbetaalde baan, scholing, sociale contacten of vrijetijdsbesteding. Dat geldt ook voor mensen met psychische problemen. Een goed initiatief dus, die metaal- en houtbewerkingswerkplaats. Er werken ongeveer 15 cliënten, tevens is er een vrijwilliger werkzaam. De meeste cliënten wonen thuis en zijn of waren in behandeling bij GGZ NML. Daarnaast woont een aantal cliënten op afdelingen en in de appartementen op het Servaasterrein. De klant is koning! Cliënten houden zich op de werkplaats bezig met hout- en metaalbewerking, maar ook met het repareren van fietsen (het fietsproject) en het uitvoeren van constructiewerk. De producten die ze maken worden verkocht aan medewerkers en cliënten van GGZ NML en particulieren die veelal uit de regio komen. In feite is niets te gek, daar waar de klant behoefte aan heeft wordt handgemaakt. De technische dienst van GGZ NML weet de werkplaats steeds vaker te vinden. Ook wordt de werkplaats regelmatig benaderd door particulieren en bedrijven die een specifieke opdracht hebben. Zo wordt er momenteel hard gewerkt aan salontafels voor particulieren en men is druk bezig met de vervaardiging van drinkfleshouders, in opdracht van een grote fabrikant uit Tilburg.
1 4 M E NTA A L
Samen sterk Cliënten mogen, naast de reguliere opdrachten, hun eigen ideeën uitwerken. Iemand met een leuk en creatief idee wordt gestimuleerd het idee uit te voeren. Uiteindelijk wordt het idee een tastbaar product. Als een dergelijk product in de smaak valt bij klanten worden er zelfs meer van gemaakt. Tevens komt het regelmatig voor dat de cliënten van hout en metaal de handen in elkaar slaan en samen een product vervaardigen. Flexibel met een grote F Hoe komen cliënten terecht bij de werkplaats? Doorgaans worden cliënten verwezen door trajectbegeleiders, het Dagactiviteitencentrum (DAC) en het RCG Venray. Eerst wordt er gekeken naar de mogelijkheden. Waar is de cliënt goed in? Zijn er speciale wensen? Waar liggen zijn interesses? De cliënt loopt eerst een paar dagen mee, zo proeft hij aan de verschillende facetten die de werkplaats te bieden heeft. De uiteindelijke keuze kan ook een combinatie zijn tussen hout een metaal. De wensen van de cliënt staan centraal. Dat blijkt ook uit de urenindeling. Cliënten mogen zelf bepalen hoe vaak en wanneer zij het liefst werken. Wil iemand bijvoorbeeld alleen in de ochtend werken? Uitsluitend ‘s middags of juist de hele dag? Alles is mogelijk en overal valt wel een mouw aan te passen. Een leerproces Een voormalig kok die nu fietsen repareert. Een automatiseringsman die tegenwoordig in de houtbewerking zit.
Ger Heldens en Harrie van Hagen, arbeidsbegeleiders op de werkplaats, staan nergens van te kijken en vinden zo’n grote overstap juist boeiend. ‘Deze mensen maken een leerproces mee. Ze worden daarin gesteund en geholpen door andere cliënten’ aldus Ger. Maar er zijn ook cliënten die een minder grote sprong hebben gemaakt. Bijvoorbeeld de voormalig meubelmaker, de lasser en de bouwvakker. Het gros van de cliënten heeft een technische achtergrond. Een aantal cliënten geeft aan dat metaal- en houtbewerking hen niet altijd geboeid heeft. Die interesse is gaandeweg gegroeid op de werkplaats. Sommigen waren zo geboeid door het vak houtbewerking dat zij zich inschreven voor de BBL-opleiding tot timmerman (niveau 3). Na afronding van de opleiding mogen zij zichzelf Allround Timmerman noemen! ‘Ik voel me hier prettig’ De cliënten geven aan dat het werk op de werkplaats een prettige dagbesteding is. De sfeer op de werkplaats is goed. Iemands achtergrond doet er niet toe. Cliënten voelen zich welkom. Het werk zorgt bovendien voor regelmaat en sociale contacten in hun leven. Maar ook het opdoen van ervaring en het feit dat ze wat om handen hebben is belangrijk voor de cliënten. Voor sommige cliënten betekent het werk op de werkplaats een opstapje naar betaald werk. Een verhuizing in het verschiet Het gebouw van de metaal- en houtbewerkingswerkplaats krijgt een andere bestemming. Daarom verhuist
de werkplaats op korte termijn naar de sociale werkplaats (van de NLW Groep), gevestigd op het industrieterrein Smakterheide in Venray. De cliënten van het fietsproject, die verantwoordelijk zijn voor de reparatie van fietsen, blijven op het Servaashof. Het fietsproject wordt ondergebracht bij CUBUS, het cliëntenuitzendbureau van GGZ NML. Arbeidsbegeleiders Ger en Harrie en de cliënten van de werkplaats betreuren de verhuizing naar het industrieterrein enigszins. ‘Het is toch een stukje nostalgie wat verloren gaat, we zitten hier namelijk al bijna 40 jaar’ zegt Ger. Er heerst lichte bezorgdheid, ‘zal de inloop van cliënten en medewerkers van GGZ NML er in de toekomst nog wel zijn?’ vragen de cliënten zich af. ‘Als cliënten en medewerkers ons straks op willen zoeken moeten ze er immers net iets meer moeite voor doen’. ‘Maar’ vervolgt Ger ‘we zullen er uiteindelijk allemaal wel aan wennen’. Zó doen we dat.. Hoe kunnen we ervoor zorgen dat de bezorgdheid van de arbeidsbegeleiders en de cliënten van de werkplaats over een tijdje ongegrond blijkt te zijn? Dat is eenvoudig: voor die oude bolder- of fietskar, het handgemaakte houten stoeltje of het hobbelpaard gaat u in de toekomst gewoon naar industrieterrein Smakterheide! Susanne Wouters
1 5 M E NTA A L
ZORGPLAN NIEUWE STIJL
“Het nieuwe zorgplan is een direct gevolg van de trapsgewijze organisatie naar zorgfases: het zorgaanbod beweegt met de cliënt mee aan de hand van de zorgvraag van de cliënt”
Mart van der Stelt, staflid Beheer en Projecten, is een van de ontwikkelaars van het nieuwe zorgplan. “De verschillende versies van zorgplannen die de ronde deden, zorgden op onderdelen voor verwarring. Handleidingen of gebruiksaanwijzingen waren niet aanwezig met als mogelijk gevolg verschillende interpretaties en het moeten doen van navraag. Over een zorgplan kan en mag geen enkele onduidelijkheid zijn bij alle betrokkenen omdat dit weer consequenties heeft voor het verpleegplan, het medicatieplan en ga zo maar door.” Het nu voorliggende ontwerp laat geen ruimte over voor dergelijke onduidelijkheden. Stap voor stap wordt het formulier door de hoofdbehandelaar opgebouwd en ingevuld. Hierbij worden duidelijke keuzemogelijkheden aangegeven en al de benodigde administratieve gegevens en informatie wordt verwerkt. Door een koppeling aan Psygis, het zorgregistratiesysteem, kunnen direct betrokkenen op cliëntenniveau inhaken en zo inzicht verkrijgen in het zorgplan, het behandelplan, het medicatieplan e.d. “ Elke behandelaar kan bijvoorbeeld zien wat zijn of haar collega op een bepaald moment in het behandeltraject van een cliënt heeft gedaan. Verwarring is niet meer mogelijk. De opzet zoals gesteld zal volgens Mart resulteren in een betere sturing en monitoring.
Mart van der Stelt
Onlangs is een ontwerp gemaakt voor een zorgplan nieuwe stijl. Tot op heden was er geen standaard sjabloon; behandelaren gebruikten verschillende modellen en het ene model was meer uitgebreid dan het andere. Er ontstond behoefte aan eenduidigheid . Tevens voldeden de oude sjablonen niet meer aan de vereisten van de nieuwe ZZP-financiering. Op nadrukkelijk verzoek van de directie LZ werd gewerkt aan de ontwikkeling van een model dat, in eerste instantie, door alle behandelaren van de Langdurige Zorg gebruikt zal gaan worden. 1 6 M E NTA A L
Nieuw in het zorgplan is de rol van de naastbetrokkenen van de cliënt. Tot op heden was hier geen zinsnede over opgenomen. Maar de impact van familieleden of ander naasten kan, bij een zorgvuldige behandeling, niet zomaar worden genegeerd. Mart: “Naastbetrokkenen spelen een belangrijke rol in de geestelijke gezondheidszorg. Meestal bij behandeling en verzorging van een cliënt, maar soms ook bij het ontstaan van zijn of haar incidenten. De cliënt bepaalt in principe zelf hoe naastbetrokkenen bij de zorg worden betrokken en maakt hierover afspraken met de behandelaar. Van de instelling wordt verwacht dit te stimuleren. Bijvoorbeeld door samen met de cliënt te bekijken welke rol naastbetrokkenen willen en kunnen spelen. De instelling moet daarbij natuurlijk wel rekening houden met de draagkracht van de naastbetrokkenen en hun eventuele eigen problematiek. ”
Het plan is in juni besproken en goedgekeurd door de stuurgroep DBC/ZZP. Naar aanleiding van het akkoord van de stuurgroep implementeert de projectgroep uiterlijk 1 januari 2011 het plan. Mart verwacht daar echter geen problemen mee: “Het nieuwe model is mede ontwikkeld met enkele behandelaren en heeft een zorgvuldige en weloverwogen opbouw. Daarnaast voldoet het model aan de nieuwe eisen in het kader van de ZZP-financiering.” Kjell Emonts
Het nieuwe zorgplan is opgebouwd uit een aantal standaardgegevens (over cliënt, perspectief juridische status etc.) en vervolgens uit negen domeinen. Je kunt vervolgens elk domein op vier onderdelen invullen (huidige situatie, aandachtspunten en wensen, doelen, acties, afspraken en evaluatie). De negen domeinen zijn: • Psychiatrische toestandsbeeld • Verslaving • ADL • Daginvulling • Sociaal functioneren • Financiën • Sexualiteit • Zingeving • Somatiek
1 7 M E NTA A L
ON
GEGROND GGZ Noord- en Midden-
Limburg heeft een Klachtencommissie voor
Ad Burgmans verzorgt deze rubriek in opdracht als jurist van ADJUST juridisch advies.
Vanuit een zelfbeschikkingsrecht mag iedere patiënt zelf uitmaken of hij een behandeling wel of niet wil ondergaan. De Wet BOPZ maakt hierop enkele uitzonderingen.
KLACHT De klacht richt zich tegen de vrijheidsbeperkingen die aan klager zijn opgelegd en tegen het kamerprogramma dat hij verplicht is te volgen.
Cliënten op grond van de Wet Klachtrecht Cliënten Zorgsector (WKCZ) en de Wet Bijzondere Opnemingen in Psychiatrische Ziekenhuizen (BOPZ). Een cliënt of degenen die optreedt namens de cliënt kan een klacht indienen bij deze commissie als hij of zij bezwaar heeft tegen een gedraging van een medewerker of een handelwijze van de instelling jegens de cliënt of tegen een beslissing met betrekking tot de behandeling of begeleiding die gevolgen heeft voor de cliënt. De commissie verklaart de klacht gegrond of ongegrond en brengt haar oordeel ter kennis van de Raad van Bestuur die vervolgens maatregelen kan treffen. 1 8 M E NTA A L
Relevante feiten De heer R verbleef ten tijde van de klacht in een gesloten afdeling van het Regionaal Centrum GGZ. Hij was met een Rechterlijke Machtiging opgenomen vanwege een manisch psychotisch toestandsbeeld met een toenemende ontremdheid en forse oordeels- en kritiekstoornissen. Het was moeilijk om hem op de juiste medicatie in te stellen, omdat hij bepaalde medicatie afwees vanwege slechte ervaringen in het verleden. Hij werd op de afdeling meerdere keren onder invloed van cannabis aangetroffen, wat tot een escalatie met verbaal en fysiek geweld tegen verpleegkundigen en medepatiënten heeft geleid. Omdat hij veel baat bleek te hebben bij een extern aangereikte structuur met vaste rustmomenten, is met hem een kamerprogramma afgesproken, waarbij hij 4 keer per dag op een vaste tijd op zijn kamer moest gaan rusten. Daarbij mocht hij geen muziek beluisteren of internetten. De bedoeling was dat hij op die rustmomenten geen activiteiten ondernam en geen contact had met andere patiënten. Buiten die rustmomenten gold die vrijheidsbeperking niet. Verweer De psychiater die het verweer voerde, gaf ter zitting aan dat de patiënt al vele jaren in behandeling is en dat hij bekend is met een schizoaffectieve stoornis. Hij weigert stelselmatig de medicatie die dient als stemmingsstabilisator. Daarom gaat het vaak mis en ontstaan er voortdurend conflicten. Patiënt zou baat hebben bij de ingestelde rustmomenten op de kamer. Na een half uur zou hij gestructureerder aanwezig zijn en zou hij zijn gedachten beter kunnen ordenen. In zijn behandelplan wordt vermeld dat de vrijheden op geleide van het beeld afgesproken worden en dat de structurering hierbij, naast medicatie-inname, de meest belangrijke factor is. Op vragen van de Commissie waarom de behandeling vanwege de diverse beperkingen niet in het kader van een dwangbehandeling is geplaatst, gaf verweerder aan dat de klager dat veel erger had gevonden. Er is gekozen voor de minst ingrijpende maatregel. Dit neemt niet weg dat klager zich blijft verzetten. Tegenverweer Klager was van mening, dat de opgelegde beperkingen niet nodig zijn. Hij zou rustig aanwezig kunnen zijn en met iedereen goed overweg kunnen. Hij ontkende dat hij vaak cannabis gebruikt en dat hij andere patiënten zou hebben bedreigd.
Beoordeling van de Commissie De Commissie was van mening dat voldoende aannemelijk is geworden, dat een aantal malen de conflictsituaties zodanig zijn geëscaleerd, dat een ingrijpen op langere termijn noodzakelijk was. De Commissie achtte het aannemelijk dat klager vanwege zijn stoornis onvoldoende in staat is zich aan de regels te houden en waar nodig zichzelf te corrigeren. De visie van klager dat hij zichzelf onder controle heeft en dat zijn gedrag niet bedreigend is voor anderen, getuigt volgens de Commissie van onvoldoende realiteitszin. Omdat blijkbaar de beperking van de bewegingsvrijheid een structurerend en rustgevend effect heeft op het gedrag van de klager, waardoor een verdere ontremming wordt voorkomen, was de Commissie van oordeel dat de beperkingen van bewegingsvrijheid en het kamerprogramma terecht zijn opgelegd en voldoen aan de eisen van proportionaliteit, subsidiariteit en doelmatigheid. Uitspraak De Commissie verklaarde de klacht dat de vrijheidsbeperkingen en het kamerprogramma ten onrechte aan de heer R zijn opgelegd, voor ongegrond.
Commentaar Vanuit een zelfbeschikkingsrecht mag iedere patiënt zelf uitmaken of hij een behandeling wel of niet wil ondergaan. De Wet BOPZ maakt hierop enkele uitzonderingen. In een aantal gevallen mag dwang worden toegepast, vooral in gevallen waarin het gedrag van de patiënt een gevaar is voor zichzelf of voor anderen. In dit geval gaat het om vrijheidsbeperkende maatregelen conform artikel 40 BOPZ. De vrijheidsbeperkende maatregelen zijn toegestaan, indien naar het oordeel van de voor de behandeling verantwoordelijke persoon zonder beperkingen in de bewegingsvrijheid ernstige nadelige gevolgen moeten worden gevreesd voor de gezondheidstoestand van de patiënt, of indien de orde in het ziekenhuis ernstig verstoord dreigt te worden of de patiënt een strafbaar feit dreigt te begaan. Bovendien moet voldaan zijn aan de eisen van proportionaliteit, subsidiariteit en doelmatigheid. De Commissie is van mening dat in deze casus voldaan is aan al deze voorwaarden. Maar de patiënten-vertrouwenspersoon vond dat de opgelegde beperkingen meer leken op een dwangbehandeling dan op een beperking van de bewegingsvrijheid. De verweerder had bewust niet ingezet op dwangbehandeling, omdat het verzet van de patiënt daartegen waarschijnlijk groter zou zijn dan tegen het kamerprogramma. Dit laatste had dan de voorkeur, omdat het minder ingrijpend was (proportionaliteit en subsidiariteit) en omdat het gewenste effect bereikt werd (doelmatigheid). Een terechte keuze. Als de patiënt niet aan het kamerprogramma zou hebben meegewerkt, zou waarschijnlijk toch dwangbehandeling zijn toegepast. Sinds de mogelijkheden van dwangbehandeling zijn verruimd, zijn de grenzen tussen het gevaarscriterium en het bestwill-criterium ietwat vervaagd. Het bestwillcriterium wordt in de terminologie van de Wet Verplichte GGZ het ernstige nadeelcriterium genoemd.
1 9 M E NTA A L
MUZIEK WERK PLAATS BIJT SPITS AF Venray Muzikaal Totaal is een jaarlijks terugkerend evenement waar muzikale talenten uit de hele regio hun muzikale kunsten kunnen laten zien en horen. Op vrijdagavond 16 juli waren opnieuw, verspreid door het hele centrum van Venray, tientallen bands en muziekgezelschappen te bewonderen. Honderden muzikanten leven weken, zelfs maanden toe naar dit prachtige evenement.
SAMENWERKING GGZ NML EN ROC EINDHOVEN Hoe kunnen we nog meer uit onze toekomstige verpleegkundigen halen? Wat kunnen we als organisatie doen om onze leerling-verpleegkundigen nog meer verdieping en kwaliteit van opleiden te geven? Dit is te bewerkstelligen door onze leerlingen branchegericht te gaan opleiden. Vanaf september 2010 gaan vier BBL leerlingen van GGZ NML een branchegerichte opleiding volgen aan het ROC Eindhoven. Zij zullen dit samen met 22 studenten van andere organisaties gaan doen. Tineke Speetjens, die als opleidingscoördinator verbonden is aan GGZ NML, heeft onderzoek gedaan naar de mogelijke gap tussen de beroepsprestaties van de beginnende beroepsbeoefenaar en de wensen van de beroepspraktijk. Dit onderzoek is uitgevoerd aan de hand van de ‘critical incident methode’, een officiële praktisch ingestelde onderzoeksmethode. Tineke: “Jammer genoeg is uit het onderzoek gebleken dat er inderdaad sprake is van een gap. De verpleegkundige inservice-opleiding is verbreed conform de Europese richtlijnen. Maar door deze verbreding zie je tegelijkertijd dat de verdieping en kwaliteit van de opleiding achteruit gaat. Dit is dan ook de grootste kritiek die er momenteel op de verpleegkundige opleiding is. Het gevolg hiervan is, dat steeds meer instellingen die verpleegkundigen opleiden, vragen om een specialisatie van de opleiding”. Tineke vervolgt: “GGZ Eindhoven, Novadic Kentron en GGZ NML gaan vanaf september samen een groep studenten branchegericht opleiden. Het doel van het branchegericht opleiden is meer aandacht te geven aan de specifieke vaardigheden en meer diepgang te creëren in de theorie van de psychiatrie. Het hele onderwijsprogramma zal herschreven worden. De psychiatrische zorgvrager zal hierin centraal staan. Alle facetten zullen aan bod komen, belicht vanuit de psychiatrie. Kraamzorg zal bijvoorbeeld ook aan bod komen, maar hierin zal met name aandacht besteed worden aan postnatale depressie”.
Zo ook door de deelnemers van de Muziek Werk Plaats. Wekenlang is er door hen druk en intensief geoefend om goed voor de dag te komen. De Muziek Werk Plaats is - als onderdeel van Stichting De Kunst Werk Plaats - een maatschappelijke steuninstelling die d.m.v. muziekbeoefening bijdraagt aan zingeving en structuur voor mensen met een GGZ-achtergrond. Dat de organisatie van Venray Muzikaal Totaal de Muziek Werk Plaats een warm hart toedraagt bleek uit het feit dat het podium op het Henseniusplein voor hen al op vrijdagmiddag beschikbaar was. Het was een hele eer om ook dit jaar weer de spits te mogen afbijten. Van 14.00u tot 16.15u volgde onder de stralende zon een spetterend muziekspektakel. Dit jaar had de Muziek Werk Plaats zelfs zeven groepen en bands die zich presenteerden aan het enthousiaste publiek. Rock en popmuziek, singer-songwritermuziek, Fusion en ook Djembémuziek wisselden elkaar in een mooi en evenwichtig programma af. Ondanks dat het voor een aantal mensen de eerste keer was dat ze voor publiek speelden, was van spanning en podiumvrees niets te merken. Het plezier straalde dan ook van de trotse gezichten. Het applaus en de complimenten van het publiek werden dankbaar in ontvangst genomen. Jos Koenen
2 0 M E NTA A L
De opleiding “Tijdens de vierjarige opleiding zullen de leerlingen 10 weken naar school gaan, en aansluitend direct gaan meelopen in de praktijk. Ook zullen de leerlingen twee dagen per twee weken naar school gaan. Uit onderzoek is namelijk gebleken dat leerlingen dan veel meer opnemen dat één keer per week naar school, en dat leerkrachten beter kunnen doorgaan op onderwerpen die behandeld worden. De leerlingen gaan ook een andere route doorlopen. In de drie stages die verdeeld zijn over cluster A (lage complexe zorg; bijv. Vincentiushuis, Korsakov wonen), B (meer complexiteit; bijv. Intensief 1 en 2) en C (bijv. opnameafdelingen), is een vierdeling aangebracht. De overstap van A naar B en van B naar C was vaak te groot voor de leerling. Door de vierdeling is de overstap voor de leerlingen geleidelijker. Ook vinden er acht themabijeenkomsten van een week plaats. Deze zullen samen met het ROC op de verschillende locaties van de deelnemende instellingen verzorgd worden”.
V.l.n.r. Tineke Speetjens, en de praktijkbegeleiders Anja Kwarten en Jeroen Swinkesls (op de foto ontbreekt Els Peeters ). De samenwerking tussen de instellingen en het ROC Eindhoven is vastgelegd in een overeenkomst. Hierin verbindt GGZ NML zich met vier leerlingen voor vier jaren aan deze nieuwe vorm van leren. Eind februari 2011 besluiten we of we doorgaan en ons voor langere tijd gaan verbinden. Om in te kunnen spelen op de laatste ontwikkelingen in de psychiatrie is het van belang om de praktijk naar de opleiding te halen. Docenten, werkzaam in de verschillende instellingen, zullen daarom betrokken gaan worden bij het verzorgen van lessen bij het ROC. Binden en boeien Tineke: “Hoe kun je mensen aantrekken voor het vak van psychiatrisch verpleegkundige, ofwel binden en boeien van mensen? Gebleken is dat psychiatrisch verpleegkundigen reageren vanuit intrinsieke motivatie. Zij voelen zich meer aangetrokken tot de psychiatrie, of hebben iets meegemaakt vanuit de persoonlijke sfeer. Daarom is het heel belangrijk dat we branchegericht gaan opleiden. Want als de intrinsieke motivatie belangrijk is voor het binden en boeien van onze leerlingen, dan is het belangrijk dat je vanaf het begin mensen inhoudelijk kunt boeien door met de materie bezig te zijn. Uiteindelijk willen we het beste uit onze mensen halen!” Eleän Mulder
2 1 M E NTA A L
WETENSCHAP
SDU Uitgevers bv, Den Haag; ISBN 978 - 90- 5261 582
HANS VAN DER LOO, JEROEN GEELHOED, SALEM SAMHOUD
“KUS DE VISIE WAKKER” ‘ORGANISATIES ENERGIEK EN EFFECTIEF MAKEN’, 5E DRUK, JANUARI 2010 altijd. Zo leest u op pagina 69 (van dit boek uit 2007) dat door een bepaalde werkwijze bij onze Postbank ‘het merk hierdoor bij velen is gaan leven’. Toch zitten wij nu met het overlijden van de Postbank. Fascinerend is het ‘koffiebonen-verhaal’ in de inleiding; boeiender dan de missionstatement van Starbucks dat er in een gekleurd kadertje op volgt. Jammer genoeg staan er te weinig van dergelijke inspirerende verhaaltjes in.
"Wanneer je een schip wilt gaan bouwen Breng dan geen mensen bijeen om timmerhout te sjouwen Of te tekenen alleen. Voorkom dat ze taken ontvangen Deel evenmin plannen mee Maar leer eerst mensen verlangen Naar de eindeloze zee" Toen ik dit motto las van Antoine de Saint-Exupéry bij het begin van het eerste hoofdstuk, besloot ik om kennis te maken met een boek dat deze visie deelde. Er staan meer goede citaten boven de hoofdstukken van dit, inclusief de omslag, mooi vormgegeven boek. Alles in stijl met de flaptekst waarop staat dat je mede aan de aankleding, het interieur, de indeling van de ruimtes, de kunst aan de muur, kunt zien of je bij een ‘zinorganisatie’ bent. Een volwassen organisatie draagt zorg voor de aankleding, maar wat zie je wanneer alles nog vanuit de kinderschoenen aan het groeien is? Achteraf kijken is makkelijker dan voorspoedige groei voorspellen. Het boek kijkt achteraf naar succesvolle ondernemingen en probeert dan voorwaarden voor succes daaruit te destilleren. Een goede visie is een van die voorwaarden die succes verklaart. Als meetlat voor de plek waar u werkt kan het bruikbaar zijn, maar niet
2 2 M E NTA A L
Die verschillende geschiedenissen zijn goed en vlot geschreven en lezen lekker. Maar ze hangen in een management frame van ‘modellen’, ‘schema’s’, ‘taartpunten’ en ‘tabellen’. Adviseurstaal als "de vier kussens", "de vier energiezones", "de vier cultuurtypen A,B,C en D" (Analytisch, Betrokken, Creatief en Daadkracht) en "Visie als vierluik", maken het bij elkaar toch tot een typisch managementboek. Ik denk dat ik voor mijn visie ‘De kleine prins’ van de Saint-Exupéry ga herlezen. abe
UNIFORMERING VERPLEEGKUNDIG DOSSIER
VAN 3800 NAAR 380 DOSSIERITEMS Een uniform verpleegkundig dossier waarvan de huidige 3800 dossieritems zijn teruggebracht naar 380 dossieritems! Vanaf 4 oktober 2010 zal iedereen die werkt met het verpleegkundig dossier, gebruik gaan maken van deze nieuwe opzet.
Een van de prioriteiten van het dossier was om de 3800 dossieritems terug te brengen naar maximum 380. De voornaamste redenen: • Té veel van “hetzelfde”. • Informatie die verloren kan gaan bij overplaatsing van de cliënt. • Door de diversiteit aan documentitems is het moeilijk om in de toekomst de zorglijnen in de dagelijkse praktijk te kunnen ondersteunen Het is gelukt het dossier uniform én herkenbaar te maken voor iedere hulpverlener, mede door de grote inzet van onze collega-verpleegkundigen in de projectgroep UVD (Uniform Verpleegkundig Dossier) en hun expertise binnen het verpleegkundig dossier. Vanaf 4 oktober a.s. zal het verpleegkundig dossier een prominente rol krijgen als integraal onderdeel van het medisch dossier. In het kader van de implementatie van zorglijnen binnen GGZNML zal duidelijk worden hoe de verschillende disciplines met elkaar zullen gaan samenwerken. Een uniform EPD draagt bij in de onderlinge samenwerking. Gezien de dynamiek in onze omgeving maar ook met het oog op de invoering van zorglijnen is het leggen van verbindingen en uniformiteit tussen de organisatieonderdelen van belang. Het uniform verpleegkundig dossier is hierbij een belangrijk voorwaardenscheppend hulpmiddel. “De aandachtsverpleegkundige” Mede door de hulp van alle leidinggevenden heeft de projectgroep UVD een grote groep ‘aandachtsverpleegkundigen” kunnen formeren. Deze groep verpleegkundigen zijn door hun leidinggevenden gevraagd om ondersteuning te bieden gedurende de implementatie op de afdelingen en bij evt. vragen. Vervolgens zal deze groep aandachtsverpleegkundigen in januari 2011 uitgenodigd worden om deel te nemen aan een evaluatieronde Uniform Verpleegkundig Dossier. Momenteel is Functioneel Beheer bezig om op korte termijn een masterclass voor de aandachtsverpleegkundigen voor te bereiden. Verdieping en verbreding binnen het dossier staan hierin centraal.
Presentaties/instructies nieuwe werkwijze Op 22 september jl. heeft de eerste presentatie plaatsgevonden voor de aandachtsverpleegkundigen. Verder staan er nog twee presentaties gepland op 30 september en 1 oktober a.s. voor alle andere collega’s die werken met het verpleegkundig dossier. Natuurlijk kan een hulpverlener ná de implementatie altijd met vragen terecht bij de aandachtsverpleegkundige óf de helpdesk van de afdeling Functioneel Beheer (T: 7000). Meer informatie over dit onderwerp vindt men ook op intranet. Wij danken alle collega’s die ons enorm hebben geholpen om te komen tot een Uniform Verpleegkundig Dossier en dat het uiteindelijke resultaat bijdraagt in de onderlinge samenwerking! Namens de projectgroep Uniform Verpleegkundig Dossier Constant Favier, Projectleider
2 3 M E NTA A L
COLUMNICATIE UITNODIGING OPEN DAG VERSLAVINGSZORG/ KORSAKOV 9 OKTOBER 2010 Op zaterdag 9 oktober a.s. is er een open dag Verslavingszorg/Korsakov. Verslavingskliniek Paschalis in Oostrum opent haar deuren voor het publiek. Via het volgen van een route door de kliniek, gevestigd in een voormalig kloostergebouw, zullen bezoekers worden geïnformeerd over wat verslaving is en over de verschillende behandelingen die wij als verslavingskliniek/ ambulante zorg bieden. Ook de Korsakov Kliniek en de afdeling Preventie zullen vertegenwoordigd zijn. Onderdelen van deze dag zijn onder andere: • De binnenkant van een verslavingskliniek. • Informatie over de diverse middelen en verslavingen. • Workshop Middelen weigeren: Ervaar hoe moeilijk en lastig het kan zijn om een middel te weigeren. • Workshop Terugvalpreventie: Hoe ga ik het verlangen te lijf? • Workshop Creatieve therapie: Een oefening in ego-versterking. • Een kijkje in de creatieve werkplaats 4B. • Presentaties van de diverse behandelafdelingen van de kliniek Paschalis, ambulante verslavingszorg en Korsakovkliniek. • Presentaties en testen van onze afdeling Preventie. Na afloop kunt u onder het genot van koffie of thee napraten met c.q. informatie opvragen bij cliënten en hulpverleners.
Crisis Ik zal eerlijk zeggen, de afgelopen maanden heb ik geen woord op papier gezet. Gisteravond heb ik nog geprobeerd te schrijven, maar dat mocht niet vruchtbaar zijn. Dus ik zit nu nagelbijtend achter mijn laptop. Writersblock misschien? Zou perfect kleuren bij de ambiance van maatschappelijke crisissen waarin we nu zitten; kranten staan vol van hoge heren en dames van de politiek die De Weg kwijt zijn. Zijn we ook net de financiële crisis te boven. Kijk, weet je wat het punt is? Het is niet zo heel moeilijk om op zijn minst je gewoon te voelen. “Gelukkig”of “blij” is dan weer het andere uiterste, maar een klein beetje hulp kan iedereen blijkbaar gebruiken, dat blijkt maar weer. Elke avond, stipt om zes uur tijdens het journaal, word ik met opgetrokken wenkbrauwen en een kluitje het riet ingestuurd. Welnu mensen, ik houd het hoofd op! Ik blijf drijven in de zee die zo nu en dan iets te diep is. Als we er allemaal zo’n rommeltje van maken, zijn binnenkort de Grote Steunpilaren ook failliet. Dat moeten we niet hebben. Ik zou zelfs willen zeggen: “Kom op, kabinet! En nu de schouders er onder en knallen!!” Of zijn de zaken deze keer iets te ingewikkeld om positief te blijven? Moeten we de aarde onder onze voeten voelen afbrokkelen en de lichten dimmen om in schemer een hoekje op te zoeken? Ik verwacht op zijn minst dat de wereld waarin ik leef niet meegaat in de neerslachtigheid waarmee ik soms wakker word, want dan is er niemand die me kan optrekken uit het dal. Niet zo draaien, niet zo praten zonder zeggen daar in de Tweede Kamer. Het is tijd om door te gaan. Ik krijg het koud. Sanne
Voorafgaand aan de open dag zal voor genodigden de presentatie van het boek ‘Paschalis’ plaatsvinden. Het boek is deze dag te koop voor 15 euro. U bent van harte welkom op deze open dag!
2 4 M E NTA A L
2 5 M E NTA A L
VEILIG WERKEN LANGS DE WEG Enkele maanden geleden hebben de deelnemers van het Opschoonteam Weert, een van de zwerfvuilprojecten van GGZ Noord en Midden Limburg, de cursus Veilig Werken Langs de Weg gevolgd. Het betrof hier een cursus waarin de deelnemers handvaten kregen aangereikt om op een veilige wijze hun werkzaamheden tijdens het schonen van de straten in Weert uit te kunnen voeren. Op 8 juli j.l. kregen ze uit handen van dhr. G. Lenders, werkleider afdeling Sociale Zaken en dhr. H. Litjens, wethouder Gemeente Weert, de behaalde certificaten uitgereikt onder toeziend oog van zowel medewerkers gemeente Weert, Citaverde College en GGZ Noord- en Midden-Limburg.
INFORMATIECENTRUM GEESTELIJKE GEZONDHEID
GGZ OP DE HILTHO 2010 Citaat Hiltho 2006: “We kunnen terugzien op een zeer succesvolle beurs, die veel bezoekers heeft getrokken en waarbij onze doelstelling, om de mensen bewust te maken van de gevaren van alcohol in het verkeer, zeker gehaald is. Onze stand is druk bezocht en er is actief door de bezoekers deelgenomen aan de quiz en het alcoholbrein van de GGZ Verslavingspreventie en de alcoholsimulator. Ook discussies met bezoekers werden op een goede wijze gevoerd”.
Eén van de deelnemers.
Hiltho 2010: Gezellig struinen langs standjes met koopjes, handige hebbedingetjes en interessante informatie. Bijzondere dingen proeven en ideeën opdoen bij een kookworkshop, af en toe even neerstrijken voor een hapje en een drankje en genieten van live optredens van Limburgse artiesten. En wie weet komt u wel in beeld: TV Limburg is aanwezig! Van vrijdag 1 t/m woensdag 6 oktober is het weer zover. Eenmaal per vier jaar wordt in Horst de HILTHO georganiseerd. Deze vindt plaats in een groot tentencomplex in Kasteelpark Ter Horst aan de A73, afrit 10. De meer dan 300 exposanten bieden u bijna alles voor huis en interieur, bouw en verbouw, tuin en buitenleven, woondecoraties, vakantie en vrije tijd, opleidingen, mode en accessoires, gezondheidszorg en nog heel veel meer.
De deelnemers werden geprezen voor hun inzet in de stad en kregen als bedankje namens de gemeente een koelkast aangeboden. Tenslotte overhandigde een van de oud-deelnemers van Sjoon Team Remunj, het zwerfvuilproject uit Roermond, aan een van de deelnemers van het Opschoonteam Weert een uithangbord met het nieuwe logo van het team.
In samenwerking met Veilig Verkeer Nederland is ook GGZ Noord- en Midden-Limburg met een stand op de HILTHO aanwezig. Wij geven dan voorlichting over alcoholpreventie en behandelmogelijkheden van de GGZ. Wij staan op de beurs met interactief, mondeling en schriftelijk informatiemateriaal. Meer informatie www.hilthohorst.nl
Deelnemers Opschoonteam Weert
Eén van de deelnemers. De deelnemers van het Opschoonteam over de cursus: • De cursus Veilig Werken Langs de Weg hebben we ervaren als interessant en erg leerzaam; je wordt toch op een aantal dingen gewezen die wel degelijk van belang zijn tijdens je opschoonwerkzaamheden. • De cursusleider van het Citaverde college, waarvan we les hebben gehad, was een fijne man. Hij was erg duidelijk in het uitleggen van de lesstof. Het niveau van de cursus had zelfs wel wat hoger mogen zijn! • We hopen allemaal dat er in de toekomst meerdere cursussen worden mogelijk gemaakt die betrekking hebben op het opschonen. Ook andere cursussen zouden erg leuk en interessant kunnen zijn!
Citaat Hiltho 2006: “Ook had men de gelegenheid tot deelname aan een vraag en antwoordspel opgezet door medewerkers van de GGZ. over het alcoholgebruik. Deze hadden veel bekijks en interesse vanuit het publiek. Het vele foldermateriaal vond dan ook gretig aftrek”. Citaat Hiltho 2006: “Over het publiek valt nog te melden dat er erg veel ouders uit de regio komen die we moeilijk op andere manieren bereiken. Ook bleken er veel jongeren te komen die in de stand de vragenlijsten wilden invullen en met ons in gesprek gingen. Het is een behoorlijke tijdsinvestering en je praat je de blaren op de tong. Uiteindelijk maken de aantallen en het “soort” bezoekers het zeer de moeite waard”.
Wegwijs Het Informatiecentrum is er voor iedereen die vragen heeft of informatie wil over geestelijke gezondheid(szorg) in zijn algemeenheid en GGZ NML in het bijzonder. Heeft u een vraag of verzoek, neem gewoon een keer contact met ons op. Nieuwsgierig geworden? Wandel dan vrijblijvend bij ons binnen, u bent van harte welkom! Informatiecentrum Geestelijke Gezondheid Stationsweg 46, 5803 AC Venray Centraal telefoonnummer 0478 - 527066 E-mail
[email protected] Openingstijden locatie Venray Maandag t/m vrijdag 9.00 tot 12.00 uur en 13.00 tot 16.00 uur Bezoekadres Servaashof, Stationsweg 46 Openingstijden locatie Venlo Maandag, dinsdag, donderdag en vrijdag: 9.00 tot 12.00 uur Woensdag 13.00 tot 16.00 uur Bezoekadres RCG Venlo, Tegelseweg 210
Van onze kant uit willen we het Citaverde College bedanken voor deze mogelijkheid!
2 6 M E NTA A L
2 7 M E NTA A L
DE ONTMOETING
BESTE IDEE 2010 In april van dit jaar riep het Zorginnovatie Netwerk (ZIN) medewerkers van GGZ Noord- en MiddenLimburg op om innovatieve ideeën ter verbetering van de zorg aan te dragen. Dinsdag 24 augustus benoemde de zeskoppige jury het idee ‘Aandacht voor seksualiteit’ tot het winnende idee van 2010! De trotse en innovatieve bedenkers zijn Marlou Meerts en Jane Lelieberg. De gedachte achter het idee is: het thema ‘seksualiteit’ voor eens en altijd goed op de kaart zetten binnen de zorgverlening en ondersteuning aan cliënten. De inzet en gedrevenheid van Marlou en Jane werd beloond met de hoofdprijs, financiering van de uitvoering.
In deze rubriek staat het contact centraal tussen een behandelaar en een cliënt. Henk van Vorselen is woonbegeleider binnen de divisie Verslavingszorg. aantal vragen van de jury. Deze bestond uit voorzitter Annemie Rours (directeur HRM) en de juryleden Gerben Straatsma (lid werkgroep Interactie), Mieke Selten (verpleegkundige FTU), Hans Kok (arts), Miranda Kleeven (verpleegkundige gesloten opname RCG Venray) en René Boumans (zorginkoper AWBZ Noord- en Midden- Limburg). ‘Hulde aan de ideeën!’ De ideeënbedenkers werden op 24 augustus verwelkomd door voorzitter van de Raad van Bestuur, Toine van der Sanden. Hij benadrukte dat de beste ideeën in de praktijk ontstaan en sprak vol enthousiasme over de inzendingen, ‘De ideeën zijn direct toepasbaar, werpen in de toekomt hun vruchten af en ze maken de zorg beter en leuker voor de medewerker en de cliënt’. Vervolgens nam voorzitter Annemie Rours het stokje over. Zij maakte bekend welk idee op welke plaats was geëindigd. Innovatie en toepasbaarheid waren bepalend bij de keuze van het winnende idee. De andere ideeën Op de vijfde plaats eindigde het veelbelovende idee ‘De Visuele Toer’ van Geneviève van Tuyn. Het idee omvat het visueel maken van het behandelaanbod, door toepassingen en mogelijkheden van internet. Het idee ‘Aanbod preventie aan huis en in de wijk’ van Fanny Schilderinck was goed voor een vierde plaats. De jury was het erover eens, ‘Een waardevol en zeer klantgericht idee’. Op de derde plaats eindigde het idee ‘Meten is weten’ van Ruud Derks en Desirée Verheijen. Zij zien graag dat er een databank wordt aangelegd met meetinstrumenten voor verpleegkundig personeel. Guus van Loenen wist de tweede plaats te veroveren met zijn idee ‘Zelfmonitoring patiënten door middel van een persoonlijk logboek’. De jury was enthousiast, ‘Een eenvoudig, maar briljant idee!’ De tweede en derde prijs werden beloond met uitwerking van het idee naar een volwaardig projectvoorstel waarvoor financiering wordt gezocht.
V.l.n.r.: Guus van Loenen, Genevève van Tuyn, Marlou Meerts, Mia Weg en Fanny Schilderinck. Ruud Derks en Désirée Verheijden ontbreken op de foto. Aandacht voor seksualiteit Hoe ga je om met homoseksualiteit van je cliënt? Hoe benader je slachtoffers en daders van seksueel misbruik? Hoe maak je medicatiegebruik en de gevolgen daarvan op de seksuele prestaties bespreekbaar? Kortom: lastige vragen die grote invloed kunnen hebben op het functioneren van de cliënt in vele facetten van het dagelijks leven. Het initiatief is taboedoorbrekend en vereist een behoorlijke cultuuromslag. Daarmee sluit het idee volledig aan bij het uitgangspunt van ‘Het Beste Idee’. Grote pluspunten
2 8 M E NTA A L
van het idee waren: het gebruik van internet, deskundige begeleiding aan teams en medewerkers en het onderwerp een herkenbare structurele plaats geven in de organisatie van de zorg. Negen bijzondere inzendingen In totaal werden er negen vernieuwende ideeën ingezonden. Op 15 juli werden vijf van de negen ideeën door de indieners aan de jury gepresenteerd. Iedere deelnemer kreeg de kans om in vijf minuten zijn of haar idee toe te lichten en kreeg aansluitend een
Nieuwe ronden, nieuwe kansen! Van de negen inzendingen werden drie ideeën ingetrokken. Eén indiener, Mia Wegh, was wegens ziekte niet in staat haar idee te presenteren. Een persoonlijke toelichting was noodzakelijk, de jury adviseerde en stimuleerde Mia tijdens de prijsuitreiking daarom om volgend jaar vooral weer mee te doen. En dat geldt eigenlijk voor alle medewerkers van GGZ NML. Heb je een goed idee? Schrijf het alvast op. Volgend jaar is er namelijk weer een nieuwe ronde voor goede ideeën die het ZIN graag zal beoordelen. Susanne Wouters
Jozef Jozef, de wederhelft van Maria zult u zeggen. Maar nee, deze Jozef had zeker wel wat met timmeren maar dan zonder hout. Onze eerste ontmoeting was bij de gemeente, bij de schuldhulpverlening. Hij had daar samen met zijn partner alle administratie neergekieperd onder het motto ‘zoek het nu maar lekker uit en regel mijn schulden maar’. Aangezien hij buiten zijn schulden ook nog regelmatig negatief opviel, werd mij gevraagd hem bij te staan met ambulante woonbegeleiding. Een greep uit zijn assortiment ellende: rijbewijs afgenomen, toch evengoed rijden, katvanger, geen verzekering, ongekeurd rijden, bergen schuld, een pilsje ging er ook wel in, en ga zo maar verder. In de opstartperiode ging het al gelijk faliekant mis. Tijdens een weekend waarin alcohol volop stroomde, vond hij het nodig zijn partner weer eens te verbouwen. Dus toen ik ‘s maandags gebeld werd door de afdeling huiselijk geweld, zat Jozef achter tralies en Maria in de lappenmand. Omdat tijdens de ongeregeldheden nogal wat spullen van de bouwvereniging versneld aan renovatie toe waren, werd mij te verstaan gegeven dat de verhuurder alles in het werk ging stellen om het huurcontract te ontbinden. Maria had ondertussen de aanklacht weer ingetrokken, omdat zij volgens eigen zeggen gevallen was in de woonkamer, op de salontafel, de eethoek, tegen de wandmeubel, en een paar keer in de gang. Bij het oprapen van de gevallen vrouw is de rest van het interieur aan diggelen gegaan. Aangezien de klussenman weer vrij zou komen, werd door ons bij de bouwvereniging een rond tafeloverleg gepland teneinde te proberen hen met de beste toezeggingen wonende te houden. Echte toezeggingen kregen we niet, wel de belofte de zaak nog eens te bekijken. Het weekend dat hij naar huis mocht, werd weer een feestweekend. Nu was het de familie die op de galerij nog verschillende dingen sloopte die men waarschijnlijk de eerste keer over het hoofd had gezien. Weer met politie en alle toeters en bellen. Van ‘de zaak nog eens bekijken’ is uiteraard niets meer terecht gekomen. Jozef, die de bui al zag hangen, besloot toen van de rente van de schuld een camper aan te schaffen en uit de regio te vertrekken. Ik heb het zelfs nog klaargespeeld om hem de huur op te laten zeggen. Iets dat op zichzelf wel positief was. Het negatieve was op de dag van vertrek waarop hij de rest van het overtollige huisraad over het balkon kiepte van vijf hoog naar beneden. Toen beiden na enkele maanden weer in de regio opdoken, namen ze contact met mij op teneinde nog eens bij de bouwvereniging te gaan praten over woonruimte. Dit gesprek zal ik nooit vergeten. Bij binnenkomst geen koffie en de sociale beheerder liet hen rustig vertellen hoe goed het nu met hen ging. Toen vroeg hij: “Wat kan deze kloothommel van deze k…bouwvereniging voor jullie betekenen”? De mond van de partner viel open en vroeg: “Hoe kunt u dit nou zeggen”? Deze antwoordde: “Dat waren de woorden van uw echtgenoot toen u de vorige keer hier vertrok. Verder gaf u mij het idee dat u, door uw manier van praten, van een betere afkomst zou zijn. Maar u woont wel samen met iemand waarbij ik nog niet begraven zou willen liggen”. “Kunnen wij wel reageren op woningen”?, was hun vraag. “Ja hoor, maar na mijn pensioen”, zei de veertigjarige beheerder.
2 9 M E NTA A L
DR. JOS DE KROON IS AUTEUR VAN HET BOEK ‘DE STEM VAN DE ANDER’
‘BOEKEN SCHRIJVEN WERKT THERAPEUTISCH’ ‘Schrijven zit in mijn aard. Het heeft iets rustgevends, het werkt haast therapeutisch. Tijdens het schrijven kan ik de hectiek van mijn werk en het dagelijkse leven van me afzetten. Werken in de psychiatrie kan immers best heftig zijn. Thuis denk ik rustig na en schrijf ik’. Dit zijn de woorden van Jos de Kroon, werkzaam als interim psychiater bij GGZ Noord- en Midden-Limburg (GGZ NML) en auteur van het boek ‘De stem van de Ander’, een studie over verbale hallucinaties.
Het boek is bedoeld voor mensen die in de geestelijke gezondheidszorg werken en voor mensen die een schizofrene of psychotische stoornis hebben.
Een andere insteek Hallucinatie als symptoom is één van de belangrijkste pijlers om de diagnose schizofrenie of een andere psychotische aandoening te stellen. Bij een hallucinatie kan de psychoticus de werkelijkheid en dat wat hij denkt te zien niet meer van elkaar onderscheiden. De laatste tijd verschijnen er steeds meer (Nederlandse) publicaties over hallucinaties. ‘De stem van de Ander’ heeft een heel andere inslag dan meestal naar voren wordt gebracht in de moderne publicaties. Het boek werpt licht op verbale hallucinaties, een psychotisch verschijnsel dat in de volksmond ook wel ‘stemmen horen’ wordt genoemd. Volgens de auteur is het symbolische vermogen bij een psychoticus ofwel niet meer aanwezig ofwel in een verwrongen vorm. Een gewaagde gedachte Jos heeft zorgvuldig historische en klinische analyses uitgevoerd. Hij beschrijft in ‘De stem van de Ander’ dat hij tot de veronderstelling is gekomen dat de hallucinatie eerst en vooral een interpretatiefout is die naderhand met beelden wordt ingevuld. De bestudering van pseudo-hallucinaties (hallucinaties waarbij men zich bewust is van het feit dat wat gezien wordt, niet echt is) en negatieve hallucinaties hebben hem op het spoor gezet deze gewaagde gedachte te formuleren. ‘Ik verbind hallucinatie, wat meestal een waarneming is, met het symbolisch systeem. Bij een psychoticus is het symbolische systeem aangetast en daardoor wordt het stemmen horen iets reëels. Zonder dat het die symbolische tussenstap heeft. De psychoticus vult daar een beeld in, hij gaat bepaalde beelden zien’.
Sinds negen maanden is Jos de Kroon werkzaam als psychiater bij het FACT-team Roermond en bij Intensief Begeleid Wonen (IBW). GGZ NML is niet nieuw voor de psychiater, in 2008 werkte Jos de Kroon ook al een half jaar voor het FACT-team Venray. ‘Als ik eenmaal schrijf..’ Naast zijn werkzaamheden als psychiater zit Jos de Kroon niet stil. ‘De stem van de Ander’ is alweer zijn negende boek. In de jaren tachtig begon Jos met schrijven. Eerst een
3 0 M E NTA A L
gedichtenbundel, die hij zelf uitgaf, en later werd ook zijn proefschrift uitgegeven. In 1999 kwam zijn boek uit over de geschiedenis van de psychiatrie. Sindsdien verscheen er om de twee jaar een boek van hem, alle met een psychiatrisch onderwerp. De uitgiftedatum van zijn nieuwe boek ‘De stem van de Ander’ is nog niet bekend. Jos en zijn uitgever leggen momenteel de laatste hand aan het boek. Het boek wordt in Nederland en België verkocht in de boekhandels. ‘Hopelijk verschijnt het boek dit jaar nog’ aldus Jos.
‘Een mens is net een Matrjoshka-poppetje’ Jos vervolgt: ‘Ik vergelijk mensen wel eens met Russische Matrjoshka-poppetjes. Deze mooi beschilderde poppetjes zijn hol van binnen. De moderne psychiatrie gaat er vanuit dat de mens vol materie zit en dat die materie al dan niet goed functioneert. Ik denk dat het wezen van een mens leeg is, zoals een Matrjoshka-poppetje. Die leegte, die wij mensen van nature ervaren, vullen we op met woorden en gedachten die betekenis geven aan onszelf en het leven. Meestal gaat dat vanzelf goed, maar bij een psychoticus gaat het niet goed. De leegte die een psychoticus ervaart, wordt onbewust opgevuld met vertekende beelden, gedachten en wanen. De toetsing met de werkelijkheid die via de taal verloopt, is gebrekkig of blijft achterwege’. Mechanistisch mensbeeld De moderne psychiatrie gaat, volgens Jos, uit van een (hersen-) mechanistisch mensbeeld. Vanuit die gedachte is de mens ‘een machine’ en een hallucinatie is het product van
een kapotte machine. Jos denkt daar anders over. Hij bekijkt het, zoals hij beschrijft in zijn boek, met een meer fenomenologische inslag. Fenomenologie betreft geen theoretische interpretatie, het is een manier van ervaren. Waarbij lichamelijke, zintuiglijke, psychologische, sociale en spirituele aspecten allemaal een rol spelen. De lezer Het boek is bedoeld voor mensen die in de geestelijke gezondheidszorg werken en voor mensen die een schizofrene of psychotische stoornis hebben. ‘Veel cliënten lezen boeken met psychiatrische onderwerpen’, aldus de auteur. ‘Ze begrijpen en herkennen de stof die in de boeken wordt beschreven, het is hun wereld. Ik verwacht dat ook dit boek gelezen gaat worden door cliënten’. Jos vervolgt, ‘Natuurlijk is het moeilijke materie, maar het streven is om het boek zo eenvoudig mogelijk te maken zodat het voor een breed publiek interessant is’. Dichterbij de belevingswereld van de cliënt Het is duidelijk dat het boek een andere oriëntatie op verbale hallucinaties verkent. Een oriëntatie die tot nu toe nog niet eerder is verkend. Maar is de cliënt gebaat bij het boek? Volgens auteur Jos de Kroon wel. ‘Ik kan me voorstellen dat behandelaars zich straks beter kunnen verplaatsen in hun cliënt. Mijn boek leert mensen beter naar de psychoticus te luisteren. Tijdens het lezen moet men zich afvragen wat een psychose nou eigenlijk is. Een moeilijke stap die niet zo snel wordt gezet, maar het is wel een weg om dichterbij de belevingswereld van de cliënt te komen’. Susanne Wouters
3 1 M E NTA A L
OPERATIE ZORG IN LIJN Hugo Kuyper, directeur Verslavingszorg, is als projectmanager verantwoordelijk voor de operatie Zorg in Lijn. Hij vertelt: ‘GGZ NML wil de kwaliteit van de behandeling en zorg voor cliënten voortdurend blijven verbeteren. Daarom is de operatie Zorg in Lijn opgezet. Onder deze vlag worden verschillende projecten uitgevoerd. De eerste daarvan is het project ‘Invoering Zorgprogrammering’.
Naast het project ‘Invoering Zorgprogrammering’ worden andere projecten ontwikkeld. We gaan werken aan de ondersteuning, zodat medewerkers en leidinggevenden in de zorgverlening goed hun werk kunnen doen. In een latere fase bezien we ook op welke wijze de organisatie en sturing zo goed mogelijk kan aansluiten op de behandeling en zorg voor de cliënten. Al deze projecten vatten we samen onder de noemer ‘ZorginLijn’. Hoge kwaliteit We willen bereiken dat de behandelingen worden uitgevoerd volgens de richtlijnen en andere standaarden die landelijk en binnen de GGZ NML zijn ontwikkeld. Dat is de beste garantie voor cliënten dat ze zorg van hoge kwaliteit krijgen. Het verloop van de behandelingen wordt hierdoor voor cliënten ook overzichtelijker. We vinden het tevens belangrijk dat de verschillende onderdelen van de behandeling en zorg goed op elkaar aansluiten en vlot en met zo min mogelijk oponthoud worden uitgevoerd. Dat vraagt om goede planning en onderlinge afstemming. Tenslotte willen medewerkers hun tijd zo veel mogelijk besteden aan de behandeling en zorg voor cliënten. Door verspilling tegen te gaan, maken we meer tijd vrij voor cliënten en kunnen medewerkers het beste uit zichzelf halen.’ Negen cliëntgroepen ‘Het project Invoering Zorgprogrammering richt zich op het beschrijven en op het uitvoeren van de zorg voor negen verschillende groepen cliënten. Voor ieder van deze groepen wordt een zorgprogramma ontwikkeld en ingevoerd. Hierbij staat de inbreng van behandelaren centraal. Maarten Kaarsemaker en Hugo Kuyper Jarl Eschauzier zijn de eerste ‘boegbeelden’ binnen het project ‘Invoering Zorgprogrammering’. Ze vertellen in het hiernavolgende interview over hun betrokkenheid. Bij de invoering van de zorgprogrammering ligt de nadruk op de praktische uitvoerbaarheid door de medewerkers, zowel zorginhoudelijk als administratief.’
ZORGINLIJN: ZORG VERBETEREN VANUIT DE INHOUD! Maarten Kaarsemaker is Hoofd van het Centrum voor Angst- en Dwangstoornissen en Klinisch psycholoog. Hij is samen met Jarl Eschauzier (psychiater) één van de boegbeelden binnen ‘ZorginLijn’. Maarten gaat zich met een werkgroep richten op de samenstelling van het zorgprogramma Angststoornissen. Jarl zal datzelfde doen voor het zorgprogramma Stemmingsstoornissen. Maarten is enthousiast over het invoeren van zorgprogrammering. Hij vertelt: ‘In eerste instantie had ik de indruk dat het zorglijnentraject zou worden ingezet vanuit het oogpunt van sturing, logistiek; dus welke overlegvormen moeten er komen met welke managers etc., maar er is voor gekozen om het nu vanuit de inhoud op te zetten. Daar sta ik achter.’ Jarl vindt het ‘verhaal’ rondom de invoering van zorgprogrammering ingewikkeld, en snapt dat het voor medewerkers lastig is om te begrijpen, waarom, wanneer en hoe dat gaat gebeuren. ‘Ik denk dat het ook niet mogelijk is om iets wat complex is heel simpel uit te leggen. Dat begint al met de diagnostiek in de psychiatrie. De validiteit hiervan is nog veel te laag. Dit wil zeggen dat als honderd patiënten allemaal de diagnose depressie hebben, ze toch heel verschillend zijn wat betreft gevoeligheid voor medicatie, onderlig-
Ambitieus ‘Zorgprogrammering gaat dus over het verder verbeteren van de kwaliteit van de behandeling en zorg voor de cliënten. We kiezen voor een realistische benadering en dus letten we ook op de uitvoerbaarheid, op de kosten en de baten en op de maatschappelijke ontwikkelingen waarop we willen inspelen. ZorginLijn is ambitieus en veelomvattend. Daarmee is het een uitdaging om onze kennis en kunde binnen GGZ NML te bundelen en om die gezamenlijk te richten op de behandeling en zorg voor cliënten.’
3 2 M E NTA A L
Maarten Kaarsemaker
gende pathofysiologie, prognose, enzovoort. Tegelijkertijd is er veel overlap tussen de verschillende diagnostische categorieën. Dit is het probleem van de zogenaamde comorbiditeit; patiënten voldoen vaak aan de criteria van meer dan een diagnose. Dat zou een argument kunnen zijn om niet met zorgprogramma’s te gaan werken, want dat betekent dat een grote groep mensen al meteen in meerdere programma’s tegelijk terecht zou komen. Het was dan ook niet zo, dat ik vanaf het begin dolenthousiast was over zorgprogrammering. Tegelijkertijd vind ik dat je als je kritiek hebt ook het lef moet hebben om mee te denken en beslissen over verbeteringen. Dus in het proces naar goede diagnostiek en betere behandeling wil ik niet aan de zijlijn blijven staan.’ Uitdaging Maarten vervolgt: ‘Zorginhoudelijk vind ik het een uitdaging omdat ik het als een mogelijkheid zie om de zorg te verbeteren. Op dit moment wordt er nog niet overal en altijd volgens de richtlijnen gewerkt. Ik denk dat we een kwaliteitsslag kunnen maken door met elkaar af te spreken hoe we behandelingen gaan aanpakken. Dáár starten we, dáár zijn de beslismomenten en dáár eindigen we. Dat schept duidelijkheid voor zowel de cliënt als de behandelaar.’ Het ‘ontschotten’ van de organisatie is volgens Jarl een ander voordeel van het werken met zorgprogramma’s ‘Nu zie je tussen divisies en soms zelfs tussen afdelingen binnen één divisie dat er lange, omslachtige intakeprocedures worden gehanteerd’, legt hij uit. ‘Mensen werken op eilandjes. Het kan een voordeel zijn als straks met de zorgprogramma’s, die horizontaal door de divisies heen lopen, die eilandjescultuur wordt doorbroken. Ik kan me voorstellen dat dat de zorg laagdrempeliger maakt en meer stroomlijnt.’
3 3 M E NTA A L
ZORGINLIJN: ZORG VERBETEREN VANUIT DE INHOUD!
Bij afdeling Verslavingspreventie in Roermond hebben consumenten sinds enkele maanden de mogelijkheid om de samenstelling van drugs direct te laten testen. De testservice heeft als doel de risico’s van het drugsgebruik zoveel mogelijk te beperken.
Overtuigd Beide heren zijn overtuigd van het nut van het werken volgens de richtlijnen. ‘Werken volgens de richtlijnen zorgt ervoor dat je helderder bent. Dat je duidelijk kunt maken: hier is het begin en daar is het eind’, stelt Maarten. Hij verduidelijkt: ‘Binnen de richtlijn Angststoornissen is bepaald dat wanneer je begint met therapie en het werkt niet, dat je dan moet stoppen en bijvoorbeeld moet overgaan op medicatie. Ik heb het idee dat dat nu niet gebeurt hier. Er wordt maar doorgegaan met therapie, terwijl de richtlijn daar heel duidelijk in is.’ Boegbeelden De inhoudelijke werkgroepen voor Angststoornissen en voor Jarl Eschauzier Stemmingsstoornissen zijn inmiddels begonnen met het ontwerpen van de zorgprogramma’s. Maarten: ‘Je hebt mensen nodig die deskundig zijn vanuit de verschillende disciplines en tegelijk ook mensen die collega’s goed kunnen informeren en betrekken. Liefst is de groep zo divers mogelijk. Als voorzitter van de werkgroep is het nu mijn eerste uitdaging om met de werkgroep een sfeer te creëren waarin we allemaal de voordelen voor cliënten zien van het werken met zorgprogramma’s. Mensen moeten niet het gevoel krijgen dat ze beperkt worden in hun handelen. Dat anderen zich ermee gaan bemoeien hoe ze moeten werken. Dat is niet de goede basis. We moeten er samen van overtuigd zijn dat we met een verbeterslag bezig zijn. Nu is de uitdaging: durven we met z’n allen in onze keuken te laten kijken. Ik heb er vertrouwen in, want naar mijn ervaring worden mensen vaak heel enthousiast van het samen bezig zijn met zorginhoudelijke kwaliteitsverbetering.’ Realistisch Het is de bedoeling dat de zorgprogramma’s voor Angsten Stemmingsstoornissen half december klaar zijn en half februari 2011 worden geïmplementeerd. Maarten: ‘Ik heb mijn medewerkers uitgelegd dat mijn
3 4 M E NTA A L
DRUGS-TESTSERVICE ROERMOND In opdracht van het ministerie van VWS zijn er testservicepunten opgezet die een onderdeel zijn van het Drugs Informatie Monitoring Systeem (DIMS). DIMS is een landelijk netwerk waarvan de regie is ondergebracht bij het Trimbos Instituut. Testservice Roermond Binnen GGZ Noord- en Midden-Limburg (GGZ NML) zijn al lange tijd inleverpunten waar consumenten hun drugs kunnen inleveren. Deze worden vervolgens voor onderzoek naar het laboratorium opgestuurd. Het nadeel hiervan is dat mensen pas na een week voor de uitslag kunnen bellen en hun pil hiermee kwijt zijn. Sinds kort is in Roermond de mogelijkheid om drugs direct te laten testen. Consumenten kunnen hiervoor op donderdag van 16.00 – 19.00 uur vrij binnen lopen en hun drugs anoniem laten testen.
betrokkenheid bij zorgprogrammering inhoudt dat ik bepaalde taken even niet meer kan uitvoeren, maar dat ik het belangrijk genoeg vind omdat ik op deze manier vanuit inhoudelijke deskundigheid mede kan bepalen hoe we straks gaan werken. Ik denk overigens dat het een goede zaak is dat we gebruik maken van de kennis en ervaring van andere organisaties die al werken met zorgprogrammering. Het is niet zinvol het wiel opnieuw uit te gaan vinden.’ Dat beaamt Jarl en hij stelt tot slot; ‘Laten we vooral realistisch en pragmatisch zijn!’ Voor de inhoudelijke werkgroepen die worden samengesteld voor de zorgprogramma’s voor psychotische stoornissen, persoonlijkheidsstoornissen, ontwikkelingsstoornissen en voor de zorgprogramma’s voor ouderen, jeugd en het forensische zorgprogramma kun je je belangstelling kenbaar maken. Kijk voor meer informatie op intranet, stuur een mail naar
[email protected] of neem contact op met één van de projectcoördinatoren: Ted Smits (0478) 527411 of Monika Scholten (06-53409546). Sabine Nicolasen
Bert Vinken, medewerker Verslavingspreventie, geeft in het kort weer hoe de testservice in zijn werk gaat: “De consument kan per bezoek maximaal drie monsters laten testen. We bekijken de pillen op verschillende kenmerken zoals: logo, profiel, kleur en evt. andere kenmerken. Ook worden de diameter en de dikte van de pil gemeten. We voeren deze gegevens in in de computer waarmee we kunnen zien of de pil op de landelijke herkenningslijst staat. De testservice heeft een landelijke database met recente (XTC-)pillen die op de markt zijn. Ook doen we een zuurtest om te kijken om welk middel het waarschijnlijk gaat. Als de pil niet herkend wordt, hebben we nog altijd de mogelijkheid de pillen voor onderzoek naar het laboratorium op te sturen. Daar vindt een analyse plaats en na ongeveer een week kan de gebruiker contact opnemen met de testservice voor de uitslag. De hele test neemt ongeveer 10 minuten tijd in beslag en alle drugs die op de illegale markt zijn, kunnen worden getest met uitzondering van cannabis (bijv. XTC, cocaïne, speed, GHB, LSD etc.).” Bert vervolgt: “Sinds de opzet van het servicepunt zien we een stijgend aantal consumenten dat ons weet te vinden. Het voordeel is natuurlijk ook dat ze nu veel sneller weten wat voor drugs ze hebben. De testservice is alleen bedoeld voor de gebruiker. We weren producenten en handelaren. Om juridische redenen is de testservice ook niet bedoeld voor instellingen of ouders die drugs van de cliënt of jongere willen laten testen.” Risicobeperking “Voor de gebruiker is het een neutrale en objectieve manier om te weten wat hij gebruikt. Het heeft als doel de risico’s van het drugsgebruik zoveel mogelijk te beperken. Het komt bijvoorbeeld
Gebruik je alcohol of drugs? Wil je informatie... ...of heb je advies nodig? Laat je drugs testen!
Surf naar www.drugsenuitgaan.nl of www.ggznml.nl Het gebruik van drugs is nooit zonder risico’s!
Vragen? | Info? | Testen?
Inleverpunten Venlo Vierpaardjes 80 Woensdag 14.00 tot 16.00 uur Tel: 077 - 354 8200 Venray Stationsweg 46 (IGG) Woensdag 15.00 tot 16.00 uur Tel: 0478 - 527 066
Testservice Laurentiusplein 10 Roermond (ingang rechts beneden) Donderdag 16.00 tot 19.00 uur Tel: 0475 - 319 747
Weert Emmasingel 58/a Op afspraak Tel: 0495 - 457 120
www.drugsenuitgaan.nl www.ggznml.nl
wel eens voor dat een gebruiker, zonder dat deze het weet, een meer gevaarlijke stof neemt of een veel grotere dosis binnenkrijgt dan hij verwacht.” Bert tot slot: “De medewerkers van verslavingspreventie hebben door de testservice contact met de (risico-)gebruikers. Er kan op laagdrempelige wijze informatie gegeven worden. Tevens hebben we zicht op de partyscene en wat er aan drugs in de handel is. Via het landelijke netwerk worden we snel gewaarschuwd als er gevaarlijke middelen in omloop zijn.” Testservice: elke donderdag van 16.00 – 19.00 uur Laurentiusplein 10 in Roermond. Voor meer informatie: www.drugsenuitgaan.nl of www.ggznml.nl Anita Boom
3 5 M E NTA A L
STERK IN BEELDWERK
