Jaargang 15. t Tolhuis. Herfst

Jaargang 15

‘t Tolhuis

Herfst 1

2015

2

Uit de Bestuurskamer Beste tuinvrienden, Nu de scholen weer zijn begonnen krijgt het dagelijks gebeuren zijn ritme weer terug. Na een flinke droge periode heeft Pluvius het ook weer naar zijn zin gekregen met de regen en onweersbuien. Tijdens onze rondgangen over het complex hebben wij geconstateerd dat er tuinders zijn die hun tuin niet goed onderhouden. Ook de paden rondom de tuinen en de hagen worden soms niet netjes onderhouden. Deze tuinders worden hierop aangesproken. Alle tuinders hebben een pachtbrief getekend en een reglement ontvangen, waarin precies staat hoe we ons dienen te gedragen. Met z’n allen willen we toch het complex mooi houden? Hang dan ook niet overal dekzeilen en plastic overheen, het complex krijgt een armoedige uitstraling hiermee. De toiletten aan de Iependreef (A complex) hebben wij zwaar vervuild aangetroffen. Blijkbaar zijn er tuinders die niet om hygiëne geven en geen respect hebben voor andere mensen. Gelukkig was een tuinder bereid de (smerige) rommel van een ander op te ruimen. Jammer dat het zo moet gaan. Het biljart toernooi is weer afgelopen, het waren gezellige woensdagmiddagen. De organisatie wordt hartelijk bedankt. Verder wens ik een ieder een fijn najaar toe, de zieken sterkte en beterschap gewenst. Uw voorzitter A. van Embden

3

Veiligheid op de tuin Beste tuinvrienden, in de afgelopen jaren hebben we al heel wat onderwerpen behandeld. De afgelopen tijd heb ik als BHVer gezien dat mensen laconiek omgaan met kleine wondjes wat resulteert in soms wel heftige complicaties. En tenslotte zit een ongeluk in een klein hoekje. Vandaar deze keer iets over het behandelen van kleine wondjes. Belangrijk is dat je een goede verbandoos in huis hebt. Hoe behandel je een snijwond Snijwonden worden vaak veroorzaakt door een mes of een stuk glas kan ook tuingereedschap zijn. Bij een snijwond worden de gevoelszenuwen doorgesneden vandaar de vaak korte en felle pijn. Let bij een snijwond goed op als het snijdend voorwerp veel bacteriën zitten zo als een mes waar vlees mee is gesneden of vuil tuingereedschap. Maak deze wonden extra goed schoon om infectie te voorkomen. Ook met het ouder worden hebben sommige mensen wat minder weerstand en is het extra belangrijk dat de wond goed wordt verzorgt. Reinigen Spoel de wond schoon, je kunt de wond even laten doorbloeden waardoor deze zich zelf reinigt. Dep de wond voorzichtig droog met een steriel gaasje . Desinfecteren Druppel Betadine oplossing direct vanuit het flesje op snijwond. Je kunt hiervoor ook een steriel gaasje gebruiken. Je kunt ook Betadine zalf op de wond smeren. Beschermen. Dek de wond goed af met een verband of pleister om te voorkomen dat er vuil en bacteriën in komen. Je doet er goed aan een snijwond gedurende 5 dagen te behandelen met Betadine en pleister of verband te vervangen dit bevordert de genezing. Hoe verzorg je een prikwond? Bij prikwonden moet direct denken aan het prikken van een insect zoals een wesp of een bij. We spreken van een prikwond als je jezelf verwondt met een spijker schaar punaise of prikkeldraad. Al deze voorwerpen zijn niet schoon en zitten vol met bacteriën. Ook hier is het belangrijk om de wond goed te ontsmetten. Daarna afdekken met pleister of steriel gaasje met verband. Mocht je twijfel hebben raadpleeg dan de huisarts die je eventueel een tetanusinjectie kan geven. Hoe verzorg je een schaafwond? Een schaafwond is over het algemeen een zeer oppervlakkige wond die vaak wordt veroorzaakt door stoten of vallen waarbij de huid op een grove manier wordt geschuurd en afgeschaafd door een ruw oppervlak. Wonden van deze aard bloeden meestal niet of nauwelijks ,maar er is wel veel pijn omdat de zenuwuiteinden beschadigt zijn. Heel belangrijk voor deze wonden is het feit dat er veel vuil ,van de straat of tuin in de wond aanwezig kan zijn. Vuil wat zich soms diep in de ruwe huid is doorgedrongen kan lastig zijn schoon te maken. Het schoonmaken is vaak een pijnlijke en lastige klus. Als er veel vuil in de wond zit en/of de schaafwond is heel groot, is het verstandig om naar een arts toe te gaan die op een professionele manier de wond kan schoonmaken en eventueel een tetanus injectie geven. Gert Jan Bras

4

Verhalen uit de praktijk

1. Natuurlijk tuinieren Het was in het najaar van 2014 dat ik vol verbazing gadesloeg hoe Antoine en Angelique de bodem van hun tuin bedekten met grote stukken karton, stro en bladeren, die als een groot gordijn plat over de bodem werden uitgespreid. Ik werd nieuwsgierig toen ik zag hoe in het voorjaar daarin openingen werden gemaakt waarin gezaaid werd. En nu (in de zomer) is de tuin een en al bloemenpracht met eetbare gewassen! Welk verhaal gaat schuil achter deze tuin? Antoine vertelt: ‘Het begon ondermeer met het invullen van de zoekterm op Google: ‘Tuinieren zonder spitten. Dit bracht ons bij de site: www.permacultuur.nl’. Antoine en Angelique hadden echter nog nooit kennis gemaakt met het begrip permacultuur. Ze kwamen er al snel achter dat de ideeën van permacultuur aansloten bij hun zoektocht naar een meer duurzame manier van leven. De wens om zelf op een natuurlijke manier groente te verbouwen kreeg gestalte toen ze in het voorjaar van 2014 hun volkstuin kregen. Antoine volgde een jaarlang een online cursus ‘Permacultuur’ en leerde zo de basisprincipes voor het op een natuurlijke wijze telen van groenten en (eetbare) planten. Antoine benadrukt dat het jaren duurt en bovendien ook veel ervaring vraagt voordat een tuin functioneert volgens de principes van permacultuur. In gesprek met Antoine blijkt verder dat het begrip permacultuur veel breder is dan alleen het tuinieren. Permacultuur richt zich bijvoorbeeld ook op een eerlijke verdeling van voedsel op wereldniveau. Permacultuur heeft ook een sociaal aspect. Antoine noemt een voorbeeld: ‘Als jij van een bepaald gewas meer oogst dan je zelf nodig hebt, kun je dat delen met anderen’. Ondanks hun nog maar prille ervaringen met permacultuur willen Antoine en Angelique graag hun ideeën en eerste ervaringen delen. Ook als je niet volgens de permacultuur wilt tuinieren kun je van deze ervaringen leren en er je voordeel mee doen! De volgende principes, gebaseerd op de permacultuur, zijn in de tuin van Antoine en Angelique terug te vinden:

5

Basisprincipe 1. Afdekken van de bodem De heermoes (ook wel paardestaart genoemd) die eerst volop in de tuin stond, is op een natuurlijke manier bestreden door de bodem in het najaar af te dekken met karton, bladeren en stro. Hierdoor ontstaat een natuurlijke beschermingslaag die voorkomt dat de bodem dicht slempt in de winter. In het groeiseizoen is deze laag grotendeels verteerd. Het blijft belangrijk om ook in het groeiseizoen de bodem zoveel mogelijk te bedekken. Dit om uitdroging van de aarde te voorkomen. Het afdekken van de bodem wordt ook wel ‘mulchen’ genoemd. Antoine heeft planten met grote bladeren in de tuin staan. Die bladeren gebruikt hij om ook in de zomer vrijgekomen gedeelten af te dekken. Een voorbeeld van zo’n plant is de koningskaars (Verbascum thapsus) die opvalt door zijn grote gele toortsen. Een ander belangrijk principe dat Antoine toepast is het onmiddellijk beplanten van vrijgekomen grond. Eveneens om uitdroging te voorkomen. Basisprincipe 2. Combineren van gewassen Dit principe gaat ervan uit dat de geur en kleur van gewassen afstotend en/of juist aantrekkelijk zijn voor bijvoorbeeld slakken. Als voorbeeld noemt Antoine de verschillende soorten sla die hij heeft. De kropsla (rasnaam: Wonder der Vier Jaargetijden) is aantrekkelijk voor slakken en voorkomt door zijn aanwezigheid vraat van de andere ook toegepaste sla-soorten. Dat zijn de pluksla (rasnaam: Black Seeded Simpson) en de eikenbladsla (rasnaam: Red Salad Bowl). Verder is in de tuin de stengelui (rasnaam: Ishikura long white) te vinden, die fungeert als natuurlijke vijand tegen schadelijke insecten. Anderzijds kan de ene plant voor de andere plant juist een lokfunctie hebben voor insecten. Dat is weer goed voor de bestuiving. Als voorbeeld noemt Antoine het wilde afrikaantje (Tagetus patula), Leeuwenbekjes (Anthirrhinum majus) en goudsbloem (Calendula officinalis). Dit principe ‘combineren van gewassen’ zien we eigenlijk ook in de ‘natuur’ om ons heen. Kijk maar eens naar de bermen langs de Marathonweg. Antoine vertelt: ‘Wat wij doen zou je ook ‘natuurlijk tuinieren’ kunnen noemen. Daarom gebruiken we ook geen kunstmest en chemische bestrijdingsmiddelen. Daarentegen maken we gebruik van organisch materiaal zoals compost afkomstig van eigen tuinafval’. Basisprincipes 3. Toepassing van micromilieus Een deel van de gewassen zijn door Antoine en Angelique eerst in zaaibakken voorgekweekt. Een ander deel is rechtstreeks in de volle grond gezaaid. De planten staan in halfronde cirkels. De halfronde cirkel kom je ook tegen bij oude kasteeltuinen, de zogenaamde slangenmuren. De holte van een halfronde cirkel zorgt voor betere groeiomstandigheden. Verder is rekening gehouden met de hoogte van de gewassen. De planten zijn geplant van hoog naar laag, zodat de hoge planten geen licht wegnemen voor de lagere planten. Tot slot is er ook rekening gehouden met de wijze waarop een plant wortelt. Denk maar aan het verschil van beworteling van de aardbei en de wortel. Elke tuinsegment beslaat ongeveer 3 m2 en kan worden opgevat als een zelfstandig (micro)milieu. De verschillende segmenten vormen samen een cirkel. Antoine vertelt: ‘Hoewel we

6

ook hadden kunnen kiezen voor rechte rijtjes hebben we vanuit esthetisch oogpunt bewust voor een cirkelvorm gekozen’. Tot slot ben ik benieuwd wat hij vindt van de resultaten en of hij permacultuur ook anderen zou aanbevelen. Antoine vertelt: ‘Tuinieren op deze manier vraagt om geduld. Ook geduld om de eigenschappen van planten te leren kennen. Daarom ben ik ook met een klein gedeelte van de tuin begonnen. Uiteindelijk wil ik de hele tuin op deze manier benaderen’. Antoine benadrukt verder dat tuinieren op deze manier ook vraagt om een andere ‘bril’. ‘Als je gewent bent om je te richten op maximale productie dan zal vooral in het begin tuinieren op deze manier tegenvallen. Antoine is er echter van overtuigd dat natuurlijk tuinieren een duurzaam alternatief is voor traditioneel tuinieren!

7

Wilt u zelf ook aan de slag met natuurlijk tuinieren? In bovenstaand schema zijn een deel van de gewassen uit de tuin van Antoine en Angelique opgenomen. Deze gewassen zijn met elkaar gecombineerd. Met name de laatste vijf gewassen gelden als ‘lokplant’ en verhogen uiteraard ook de sierwaarde van uw volkstuin. De zaden van deze gewassen zijn afkomstig van leveranciers die eveneens op een natuurlijke wijze (bijvoorbeeld biologisch dynamisch) werken. Ze zijn te benaderen via de volgende websites: www.yggdra.be www.zaadhandelvanderwal.nl www.bolster.nl Met dank aan Antoine en Angelique voor het delen van hun verhaal met de lezers van dit tuinblad! Wilt u ook uw tuinverhaal delen met ons? Stuur een mailtje naar [email protected] Martin van Engelen

8

Volkstuinen in Frankrijk Zoals ieder jaar gebruikelijk gaan wij in de zomer naar Frankrijk, om daar onze vrienden te bezoeken. Zij wonen in het midden van Frankrijk. Ik heb me altijd afgevraagd of in Frankrijk het fenomeen van de volkstuin, zoals dat bij ons bekend is, ook bestaat. Tijdens onze vakantie ging het gesprek hierover. Toevallig was Jan, een van onze vakantievrienden, onlangs in de Marais van Bourges geweest. Een aanrader om te bezoeken zei hij ons. Zo gezegd zo gedaan. Jan heeft ons op een zaterdagmorgen meegenomen naar de Marais van Bourges. Het is een gebied van 135 hectares groot, met 1500 percelen, praktisch in het centrum van Bourges. Deze stad is bij velen van ons bekend om de kathedraal die sinds 1992 op de Werelderfgoedlijst van Unesco staat. In het Gallisch-Romaanse tijdperk was de toekomstige stad Bourges, een plaats omgeven door moerassen, gevormd

door de uitlopers van de rivieren de Yèvre en de Auron. In de Middeleeuwen behoren een deel van de moerassen tot het stadsgebied van Bourges. Het zijn “Les Communaux”, gemeenschappelijke gebieden waar de Berruyers, bewoners van Bourges, gratis hun kuddes kunnen laten grazen. De geschiedenis van de Marais de Bourges begint eigenlijk onder koning Lodewijk XIII. Om militaire campagnes voor de 30 jarige oorlog te financieren eiste de koning bijzondere belasting . Om deze te kunnen betalen besloten de burgemeester en de wethouders “Les Communaux” te verkopen aan de Jezuïeten. De Jezuïeten verhuurden de grond vervolgens aan tuinders, die het moeras door het aanbrengen van kanalen en geulen de vorm gaven die het nu nog steeds bezit. Gedurende 3 eeuwen, tot het begin van de 20e eeuw, leverden de Marais de Bourges groenten en fruit aan de lokale bevolking en werd deze verkocht op de markt.

9

Echter in 1830 kreeg de Marais een slechte reputatie, toen een arts een verklaring aflegde over de ernstige koorts waaraan de bewoners van de nabijgelegen wijk Saint-Privé aan leden. Aan het eind van de 20e eeuw is de Marais de Bourges een zeer gewaardeerde plek om te ontspannen en te wandelen en waar het tuinieren weer een belangrijke plaats heeft gekregen. Wij hebben met verwondering en heel veel plezier rondgelopen langs de Marais de Bourges. Een rondvaart langs alle percelen was helaas voor ons niet mogelijk, maar raad ik iedereen die er in de buurt is aan. Volgend jaar staat dat zeker op onze agenda.

À bientôt Saskia de Bois

10

Kinderpagina Beste kids, Deze keer gaan we een herfstschilderij maken. Wat hebben we nodig: Bruinpapier, wit karton, bruine verf en lijm. Herfstbladeren uit de tuin. Wel even goed laten drogen. Eerst knippen we het model van een vaas uit. Deze plakken we op het witte karton. Dan je handen insmeren met bruine waterverf. Druk je handen als een stempel op het witte karton boven de vaas, zoals b.v. op het plaatje. Dan plak je de gedroogde bladeren op het witte papier zoals jij denkt dat het mooi is. Het geheel laten drogen en je hebt een mooi schilderij van de herfst. Nog een leuke tip: Herfstbomen maken. Wat heb je nodig: Bruin of grijs karton, WC rollen of als je hogere bomen wilt maken keukenrollen (die zijn langer), waterverf of viltstiften en lijm. Herfstbladeren ook weer even goed laten drogen. Je gaat de stam schilderen in de herfstkleur. Dan knip je uit het karton een cirkel. Snijdt of knipt een gleuf aan de bovenzijde van de wc of keukenrol. Lijmt de kartonnen cirkel erin. Dan kun je er takken op verven en de bladeren erop plakken. Het resultaat is een leuke herfstbloem die b.v in het raamkozijn kan zetten. Hieronder een paar voorbeelden. Maar laat je eigen fantasie de loop en maak er iets creatiefs van.

Als jullie mooie schilderijen of bomen hebben gemaakt, mag je die tentoonstellen in het Tolhuis. Voor de mooiste hebben we een leuke prijs beschikbaar. Veel succes en tot de volgende keer, Gert-Jan Bras

11

Jaaragenda 2015 Wo 18 november Ledenvergadering. De najaars ledenvergadering begint om 20.00 uur. Za 28 november

Sint Nicolaas. Vandaag brengt sint Nicolaas een bezoek aan de tuinvereniging. U bent van harte welkom vanaf 10.00 uur in de kantine. Kinderen opgeven voor het sint Nicolaas feest kan vanaf 25 oktober in de kantine.

Za 12 december

Kerstklaverjassen. Vanaf 22 november ligt de inschrijflijst weer in de kantine.

Zo 13 december

Wintermarkt. Uitgebreide markt rondom de kantine geheel in winterse sfeer met veel lekkernijen

Wo 16 december Kerststukjes. Vanaf 28 november kunt u zich opgeven in de kantine, zelf meebrengen een mesje en snoeischaar. Het thema is nog niet bekend. Bij diverse activiteiten is ook een muzikale omlijsting gewenst. Wat dit is en wie dat gaat doen wordt later bekend gemaakt. Voor alle festiviteiten geldt “wijzigingen onder voorbehoud”, we zijn namelijk ook afhankelijk van het weer en het aantal deelnemers. We hopen veel tuinleden op deze dagen te zien. Ria Timmers Kijk altijd op de mededelingenborden op het complex voor de nieuwste informatie.

“Foto van Saskia en Berend “Gezamenlijk eten”, iedere laatste vrijdag van de maand”

12

de Janson Bokaal Op woensdag 19 augustus 2015 was in de kantine de prijsuitreiking van de Janson-Bokaal van het jaarlijkse Janson Biljart Toernooi. Na de laatste wedstrijd de prijzen verdelen en dan nog even de verloting van allerhande leuke en nuttige dingen. Ook déze dag was weer geslaagd en heel gezellig.

e

Wisselbeker voor bv Wilton

bv de Bolder 2 prijs

e

e

bv Aquit 3 prijs

bv Emma 4 prijs

e

e

bv de Backerhof 5 prijs

bv de Vijfsluizen 6 prijs

13

Mijmeringen van een tuinder. Beste tuinvrienden, Als ik dit stukje schrijf regent het pijpenstelen. De zomer is weer aan het aflopen ondanks de mooie dagen die de weermannen-vrouwen ons nog beloven. De meeste van ons zijn vast lekker bezig geweest in de tuin. Hebben de groente of vruchten geplukt. Sommige met een rijke oogst en sommige met minder of zoals bij mij veel minder. Waar het aan ligt weet ik niet, het ene jaar heb ik 30 kilo pruimen en het seizoen daarop nog geen kilo. Maar dat is de natuur zullen we maar denken. Misschien zijn mijn vingers niet zo groen als ik dacht. Maar goed volgend seizoen weer een kans, dus even goed voorbereiden en dan hopen dat het wel gaat lukken. Ben nog een aantal dagen gaan fietsen in onze mooie provincie Limburg. Als je dan langs al die mooie boomgaarden fietst en de trossen peren ziet hangen wordt ik wel eens jaloers. Maar ja, ieder zijn vak. Ook hebben wij veel langs de Maas gefietst ,wat een prachtige rivier is dat. Ben mij een beetje gaan verdiepen in de rivier. Wisten jullie dat de Maas ontspringt in Dijon op een hoogte van 409 meter boven zeeniveau, zie bovenstaande foto. Vanuit Frankrijk Luxemburg en België bereikt de Maas bij Eijsden onder Maastricht ons land. Het probleem met de Maas is dat het een regenrivier is en afhankelijk van de buitjes die vallen. De Maas heeft geen grote watervoorraden zoals de Rijn. Valt er in de Ardennen veel regen, hebben we in Maastricht natte voeten. In de zomer met weinig regen is de rivier soms onbevaarbaar door het lage water. Om de rivier bevaarbaar te houden hebben ze in België stuwen gebouwd. Het rare is dat langs de Maas geen dijken liggen. De uiterwaarden naast de rivier lopen als buffer vol bij hoog water en worden als bassin gebruikt. Dat geeft de maas een prachtig karakter. We fietsen langs het plaatsje Arcen. Arcen was in de middeleeuwen een versterkt plaatsje langs de Maas waar-schijnlijk omringt door een muur. Arcen dat al sinds de middeleeuwen stadsrecht en tolrecht had. Elk Schip dat daar voorbijvoer moest betalen.

14

Als je dan zo langs de waterkant zit en lekker weg mijmert in het zonnetje zie je helemaal voor je het drukke vaarwater. Schepen die aanleggen om hun tol te betalen. Op de muren staat een groot kanon ,dus niet betalen was er niet bij. Door de drukke bedrijvigheid bloeit de handel op .Ik schrik wakker door de veerboot die aanmeert en lees verder dat in de 80 jarige oorlog de Staatse troepen de toren hebben verwoest. Alleen de Schanstoren, de noordelijke kelderruimte van de torenachtige bouw en het noordelijke gedeelte van de poort bleven gespaard. De buitenzijde (landzijde) van het ruïneuze complex werd aangeaard en de noordelijke poortopening werd grotendeels dichtgezet voor het aanbrengen van een manpoortje. Hierdoor werd het restant van het complex opgenomen in de zeventiende-eeuwse aarden omwalling van Arcen. De wal vertoonde aan de landzijde een bakstenen keermuur die deels over de fundamenten van het verwoeste poortcomplex was aangelegd. Niet alleen de Schanstoren maar ook het plaatsje Arcen boete echter aan defensieve kracht in na de Vrede van Munster van 1648. Geteisterd door enkele stadsbranden en epidemieën die de Arcense bevolking decimeerde verloor Arcen sterk aan betekenis. Mede dankzij deze gebeurtenissen en de teruglopende handel werd de tolvesting niet meer herbouwd. Tot na 1700 is er sprake van dat de tol voldaan dient te worden in ons huis binnen de vesting Arcen. In de loop van de achttiende eeuw verloor Arcen definitief haar handelspositie en haar vestingwerken en verviel terug tot haar huidige dorpse karakter. Op het kadaster van ca 1830 komen de vestingwerken niet meer voor. Maar het blijft een leuk stadje met ontzettende mooie tuinen. En niet te vergeten de Hertog Jan brouwerij. Wij vervolgen weer onze fietstocht langs de Maas. Ik hoop dat jullie het stukje historie net zo leuk vinden als ik. Ik wens een ieder nog veel mooi weer. De mijmerende tuinder.

15

Zomer vol uitersten De zomer van 2015 zat vol tegenstellingen en snelle wisselingen. Hitterecords en tropische nachten, koele dagen met vorst aan de grond, droogte en wateroverlast, windstille dagen maar ook een zomer storm (25 juli). Met in IJmuiden windkracht 10. Dat is heel uitzonderlijk in juli. Zware windstoten van zelfs > 100 km/h. (hier aan de Zuidbuurt 80 km/h) hebben in het hele land schade aangericht vooral doordat de bomen vol in blad stonden. Het KNMI gaf voor de kustprovincies code rood af. Extreem was ook de hitte begin juli. In het Limburgse Arcen 38,0 en Maastricht 38,2 gr. Hier aan de Zuidbuurt 34,3 gr. Die temp in Limburg behoren tot de hoogste waarden ooit in Nederland gemeten (landelijk hitterecord NL 38,6 gr Warnsveld 1944). Daarbij van 30 juni - 5 juli een hittegolf, d.w.z. minstens vijf dagen achter elkaar van 25 gr of hoger waarvan 3 tropisch (> 30 gr.) Onweersbuien Na die hittegolf koel en wisselvallig met op 10 juli zelfs vorst aan de grond in Twente. Juli eindigde koel, maar de start van augustus was weer volop zomers. Volgens het KNMI zit augustus bij de tien warmste maanden sinds het begin van de metingen. Maar ook die laatste zomermaand grote tegenstellingen. Begin augustus zomers, midden augustus koel en nat, maar na 20 augustus weer zomerse temp. Omdat we de laatste dagen van augustus op de scheiding van polaire en tropische lucht zaten kregen we ook te maken met forse onweersbuien en lokaal veel neerslag. Met name in het Rivierengebied (Betuwe) was zelfs een melding van ruim 100 mm binnen 24 uur. Hier aan de Zuidbuurt de laatste augustusweek ruim 90 mm regen. Zonnig en nat Terwijl de zomer in juni droog begon (Vlaardingen 24,7 mm), waren juli en augustus nat. De laatste zomermaand was het natste met landelijk 131 mm tegen 78 mm normaal (Vlaardingen 174 mm). Gemiddeld over Nederland deze zomermaanden 255 mm regen tegen 225 mm normaal en aan de Zuidbuurt 286 mm.

16

WESPEN IN DE NAZOMER Voor mensen die in de (na)zomer graag buiten leven en dan ook buiten eten en drinken zijn wespen niet altijd even prettig. Tijdens een paar dagen in het oosten des lands leek het alsof daar erg veel wespen waren, aanzienlijk meer dan in Vlaardingen. In een artikel van een bioloog verbonden aan Wageningen –Universiteit las ik dat dit niet extreem was. Hij schreef dat 2015 een beter wespenjaar was dan gemiddeld – met een sterk stijgend aantal meldingen van overlast en nesten (vooral in midden en oost NL), maar zeker geen wespenplaag opleverde. Vorig jaar waren er extreem weinig wespen; de koninginnen werden in januari gewekt door het warme weer en vroren de maand erop massaal dood. Maart was warm en april nat en koud. Door die schommelingen was 2014 een rampjaar voor de wespen. 80 tot 95 procent van de wespen kwam toen om. 2010 en 2012 waren ook magere wespenjaren, terwijl 2011 en 2013 gemiddeld waren. Wespen hebben voedsel nodig nadat de door de koninginnen gelegde eitjes via larf tot jong insect zijn geworden en de nesten, zo groot als een voetbal – soms zelfs een bolle vuilniszak, in augustus beginnen te vervallen. Dan is het ook vakantietijd en leven de mensen veel buiten met als gevolg dat mens en wesp elkaar automatisch tegen komen, zeker als we buiten eten (of drinken).

Interessant was het te lezen dat er veel onjuistheden bestaan over wespen. Zo zijn wespen niet agressief, maar steken pas als ze in het nauw worden gebracht. Ze zijn wel op zoetigheid en vlees uit, het is hun brandstof om te kunnen vliegen; wespen tanken meestal in augustus. Dit jaar is het zelfs laat, door het warme voorjaar, de koele maand juli en de zomerstorm van 25 juli, met regionaal zeer ongelijke neerslag. Onderzoekers vermoeden dat vooral de neerslagintensiteit bepalend is en mogelijk de windsterkte. Dus dan moet de zomerstorm een flink effect gehad hebben.

17

Verder schijnen verdelgingscampagnes en bestrijdingsmiddelen weinig effect te sorteren. Die ruimen hoogstens tijdelijk en plaatselijk wat op. Ook is er geen direct verband tussen het gebruik van bestrijdingsmiddelen in de land- en tuinbouw en de sterk wisselende wespenpopulatie in Nederland. Wespen zijn niet gevoelig voor gewasbeschermingsmiddelen in de akkerbouw, volgens de Wageningse bioloog. Wel van invloed is juist het weer: kou, neerslag, nachtvorst en vooral sterk wisselend weer in het voorjaar en de vroege zomer zijn bepalend voor de wespenstand. De g gewone ‘werksters’ leven hoe dan ook maar enkele maanden, mannetjeswespen leggen zelfs meteen na de paring het loodje. Wespen staan niet op uitsterven, ook niet na een slecht wespenjaar 2014. En dat is maar goed ook want wespen zijn uiterst nuttig. Volgens de bioloog zitten er vijf- tot zevenduizend wespen per nest en die vangen in een etmaal wel vijftigduizend geleedpotigen, waaronder vliegen en muggen. Als er geen wespen waren, zou je ’s nachts veel vaker uit de slaap worden gehouden door (zoals hij het omschreef) “ongrijpbaar zoemende beestjes die vakantie houden bij je oor”. Menselijk gedrag beïnvloedt de naar voedsel zoekende wespen zeker. Slaan en paniekaanvallen maken wespen juist agressief; omdat het sociale beesten zijn, scheiden ze dan een stofje af waardoor anderen hen te hulp komen. Niks doen is het beste. Omgekeerde glazen, lokflesjes met een laagje siroop, een stuk meloenschil op afstand, citroen met kruidnagel, wat ammoniak, de huismiddeltjes werken doorgaans prima. Een wespensteek dan toch niet vervelend? Jazeker. De meeste wespensteken doen pijn en leiden tot een zwelling waar je dagen last van hebt. Voor de ernstige gevallen bestaan medicijnen. Een derde van de mensen is allergisch voor steken. Het gaat daarbij vaak niet om kinderen, want je moet gestoken zijn om allergie te ontwikkelen. Tientallen mensen krijgen echte problemen na een wespensteek. Ongeveer vijf mensen per jaar in Nederland overlijden eraan, vaak door andere complicaties, zoals een steek in de buurt van de luchtwegen, shock of een heftige reactie voordat er hulp is. Daarom wordt er ook onderzoek gedaan naar de effecten van wespensteken en het verhelpen daarvan. Dus uitkijken blijft raadzaam, maar geen paniek. Voor het weer aan de ZUIDBUURT + webcams en dagelijkse gegevens + wekelijks een korte terugblik en vooruitblik op het weer: http://verkade-vlaardingen.nl/Weer.aspx of kijk op www.verkade-vlaardingen.nl en klik dan rechtsboven op het kopje ‘weer’. Siem Verkade

18

Vogels in de tuin. Beste tuinvrienden deze keer gaat het over de Ransuil. In het verleden heb ik een klein stukje geschreven over deze mooie vogel. Maar omdat we op de tuin een nest hebben gehad leek het mij leuk om wat uitvoeriger in te gaan op deze vogel. Waar precies het nest was weet ik niet maar er zijn een paar mooie foto van de uil gemaakt. De Ransuil is een van de zes uilensoorten die in Nederland voorkomen. Naast de Ransuil komen ook in Nederland de Kerkuil, Velduil, Bosuil, en Oehoe voor. De stand van de Ransuil gaat achteruit waarom dit komt is niet helemaal duidelijk. De populariteit is de afgelopen jaren aan het afnemen. De Ransuil is een nachtdier dus je zult hem overdag niet vliegend tegenkomen. De typisch kenmerken van de Ransuil zijn de oren. Deze harige pluimen kan de uil rechtop zetten. Het rechtop zetten doet de Ransuil als hij onraad bespeurd .Als je een foto van een Ransuil ziet staan zijn oren altijd omhoog .Hij houdt de fotograaf constant in de gaten. De Ransuil is 35 centimeter lang en heeft een vleugelwijdte van 84 tot 95 centimeter. De ogen zijn oranjegeel .Zijn naam dankt hij dan ook aan de gelijkenis van een “ranse”, Midden-Nederland voor ‘muts met een kap die in plooien afhing’ Het verenkleed is aan de bovenzijde roestgeel met zwartbruine vlekken en strepen en verder is de vogel grijsbruin gevlekt en gestreept .De lichtgele onderzijde bevat brede donkere lengtestrepen en fijne dwarsstreepjes .De Ransuil wordt wel eens verward met de Oehoe, maar de Oehoe is veel groter, deze heeft een lengte van 60 tot 75 centimeter en heeft een spanwijdte van 1,4 tot 1,7 meter.

19

Ik heb tijdens nachtelijk kamperen in de Ardennen een paar keer een Oehoe zien vliegen tussen de bomen. Met een nachtkijker kon je goed zien dat hij behendig tussen de bomen door kan vliegen. De Ransuil is een standvogel. De jongen blijven na het uitvliegen in een straal van 200 km in de buurt. De roep van de ransuil is een zwaar oe-oe-oe geluid en is soms op een kilometer afstand te horen. Het vrouwtje beantwoord dit met een nasale ‘oe’ klank. Als ze opgewonden zijn laten het mannetje en het vrouwtje een ‘wek-wek-wek’ geluid horen. De Ransuil heeft een voorkeur van open landschap met kleinere bosjes, bosranden, singels, heggen en houtwallen. Als er dan naaldbomen zijn hebben deze de voorkeur boven loofbomen. Daarom is het best bijzonder dat er op de tuin een nest was. Dit zal wel zijn om dat het menu van de Ransuil bestaat uit woelmuizen, veldmuizen maar ook kleine gewervelde dieren zoals mollen, ratten vogels en kleine konijntjes. Ook grotere insecten staan op het menu. De Ransuil jaagt zo wel in de vlucht als vanuit zijn uitkijkpost. Ransuilen slapen buiten de broedtijd vaak in paren in een boom. Op de grond vindt je dan de braakballen. Deze vormen een ware bron van informatie voor onderzoekers. Braakballen worden geproduceerd om de niet verteerbare resten het lichaam uit te werken om het darmkanaal niet te laten verstoppen. Paarvorming vindt al plaats van januari op de gezamenlijke slaapplaatsen. De uiteindelijke balts speelt zich af in maart en april in het broedterritorium. Met zijn “hoek” geluid lokt het mannetje het wijfje. Tijdens de baltsvlucht worden de vleugels onder het lichaam tegen elkaar geslagen, wat in een klepperend geluid resulteert. Het vrouwtje kiest de nestplaats uit. Ransuilen bouwen zelf geen nest, maar gebruiken oude en soms nieuwe nesten van andere vogels. Meestal wordt gebruik gemaakt van nesten van de ekster, zwarte kraai maar soms ook van roofvogels, reigers of eekhoorns. In uitzonderlijk geval wordt op de grond gebroed in een heide, bos of veengebied. Er worden 3 tot 5 eieren gelegd en na ongeveer vier weken broeden komt het eerste ei uit.

20

Het jong weegt slechts 16 gram bij geboorte. Na vijf dagen gaan de ogen open. De oorpluimpjes (wit) zijn dan al zichtbaar. Als de jongen nog geen drie weken oud zijn, verlaten zij het nest al. In die periode kunnen Ransuilen goed klimmen in bomen. Na vijf weken vliegen ze goed en worden dan nog een aantal weken door de ouders verzorgd. De bedelroep van de jongen is goed hoorbaar. Echter het trieste is dat 50% van de jonge Ransuilen het eerste jaar niet overleeft. De meeste uilen vallen ten prooi aan het verkeer. Gemiddeld wordt een Ransuil drie jaar oud. Maar de oudste uil behaalde een leeftijd van 28 jaar. Dus laten we zuinig zijn op deze prachtige vogels. Voor volkstuinders is deze boodschap bijna overbodig. Vogels zijn een onmisbaar deel van onze tuinen. Ik wens jullie nog veel tuinplezier. Gert-Jan Bras. Bronnen: www.kerkuil.com , Dier-en-natuur.info.nl , Wikipedia.org

21

Voorzitter: Secretaris: Penningmeester: Alg. onderhoud: Tuinuitgifte:

A. van Embden 010 4343710 A.L.M. Timmers J.C. Koopman Th.H. van Rijswijk 06 21277240 G. Pappers

Bestuurskamer volkstuindersvereniging “Zuidbuurt” Zuidbuurtseweg 6, 3133 KC Vlaardingen Tel. 010 4351169 E-mail: [email protected] www.vtvzuidbuurt.nl Inloopspreekuur bestuurskamer: Zaterdag 10.00 – 12.00 uur Woensdag 14.00 – 16.00 uur

Tolhuis is een gratis uitgave van de v.t.v. “Zuidbuurt” en verschijnt 4x per jaar Redactie: Theo van Rijswijk Ria Timmers Saskia de Blois Anthony van Gelder Martin van Engelen Gert-Jan Bras

Hoofd redactie Agenda Columnist Lay-out/Sommige foto’s Columnist Columnist

Verspreiding via het secretariaat. Kopij aanleveren: [email protected]

22

23

24