Jaarcijfers Bureau Discriminatiezaken Midden en West Brabant

Jaarcijfers Bureau Discriminatiezaken Midden en West Brabant Een overzicht van klachten en meldingen over discriminatie in Midden en West Brabant 2006

Colofon April, 2007 Tekst: Omslag:

drs. S. Bouteba KWA ontwerp

Uitgave: Bureau Discriminatiezaken Midden en West Brabant Emmastraat 21D 4811 AE Breda T 076-5309137 F 076-5309139 E [email protected] I www.discriminatiezaken-wb.nl

Jaarcijfers 2006

2

Inhoudopgave

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.

Inleiding Het beeld voor West Brabant Discriminatiemelding vs. extremistische uiting Geografische herkomst van klachten en meldingen Klachten en meldingen per meldpunt Discriminatiegronden Maatschappelijke terreinen Herkomst van slachtoffers van discriminatie De aard van discriminatieklachten Extreem-rechts

Bijlage I Cijfers voor de gemeenten Tilburg, Breda, Roosendaal en Moerdijk

Jaarcijfers 2006

4 6 8 9 12 14 21 29 33 35

39

3

1.

INLEIDING

De klachtenmelding, -registratie en -behandeling zijn een essentieel onderdeel van het werk van het Bureau Discriminatiezaken Midden en West Brabant (BD). De registratie behelst niet alleen het registreren van de bij het BD binnengekomen meldingen, maar ook het verzamelen van klachtgegevens van de verschillende politieteams in de districten Breda, Oosterhout/Waalwijk, Bergen op Zoom/Roosendaal en sinds januari 2006 tevens het district Tilburg. Tevens registreert het BD gevallen of signalen van discriminatie die in de lokale media gesignaleerd worden. Vanaf 2006 worden voorts tevens meldingen verzameld van extremistische graffiti via de centrale meldpunten van de gemeenten Breda, Tilburg en Roosendaal. In dit stuk vindt u cijfers, analyses over 2006 en vergelijkingen met voorgaande jaren. Meer informatie over de behandeling van de klachten van 2006 is te vinden in het ‘jaarverslag 2006’ dat uiterlijk in mei uitgebracht zal worden. De gepresenteerde cijfers zijn slechts een indicatie omtrent het vóórkomen van discriminatie. Als gevolg van onderrapportage en onderregistratie is de omvang van de werkelijke gevallen van discriminatie niet bekend: een groot deel van de mensen die geconfronteerd worden met discriminatie meldt dit niet. Het is daarnaast niet eenvoudig eenduidige tendensen te destilleren uit de cijfers: de grootte van het werkgebied en de naamsbekendheid van het bureau variëren per jaar. Zo vielen in 2005 de gemeenten Werkendam en Woudrichem af als betalende gemeenten, In 2006 viel de gemeente Oosterhout af. Echter, vanaf 2006 zijn er twee andere betalende gemeenten bijgekomen, namelijk Tilburg en Roosendaal. Deze ontwikkelingen hebben vanzelfsprekend invloed op de cijfers zoals in 2006 merkbaar was. Discriminatie is in 2006 echter hoog op de politieke agenda komen te staan met als gevolg dat de anti-discriminatiebureaus meer middelen hebben ontvangen vanuit het rijk om inzicht te krijgen in de omvang van discriminatie, maar ook om zoveel mogelijk burgers te kunnen voorlichten en steunen wanneer zij te maken krijgen met discriminatie. Jaarcijfers 2006

4

Dit zorgt ervoor dat vanaf 2007 het werkgebied en de mate waarin vergroting van de naamsbekendheid van het BD plaats zal vinden, 1 hetzelfde zal blijven. Nederland kent momenteel een klimaat van groeiende onverdraagzaamheid, met name jegens moslims. Dit blijkt dan ook uit de cijfers over 2006. Het aantal moslims dat melding deed van discriminatie op grond van hun religie steeg. Extreem-rechtse jeugdculturen vormen een steeds groter probleem, nieuwe extreem2 rechtse partijen zijn ontstaan en het aantal activisten is toegenomen. Het aantal meldingen van extreem-rechtse uitingen is echter afgenomen. Een verontrustende ontwikkeling is voorts het aantal klachten van geweld dat in 2006 gemeld werd. Allochtonen en meer in het bijzonder Marokkaanse Nederlanders werden hier vaker het slachtoffer van. Tenslotte steeg het aantal meldingen op grond van handicap.

1

Zie voor meer informatie hierover: http://www.justitie.nl/images/1649_Bw_Perspectief_tcm74-101731_tcm34-3672.pdf. Geraadpleegd op 25 maart 2007. 2 Zie ‘Monitor racisme en extreem-rechts: zesde rapportage’, J. Van Donselaar & P. Rodriguez (2004), Amsterdam. Jaarcijfers 2006

5

2.

HET BEELD VOOR WEST BRABANT

Het totaal aantal klachten en meldingen (inclusief extremistische uitingen in woord, schrift en daad) was in 2006 426. Hiermee is het aantal klachten en meldingen gestegen met 46% t.o.v. 2005. In 2006 heeft echter een verschuiving plaatsgevonden in het werkgebied van het BD. De gemeente Tilburg behoort sinds 1 januari 2006 tot het werkgebied van het bureau. Een deel van de stijging van het totaal aantal klachten is hierdoor te verklaren. Echter, ook zonder de cijfers afkomstig uit de gemeente Tilburg (114) is waar te nemen dat het aantal klachten gestegen is. Van 291 klachten in 2005 naar 312 in 2006. Een procentuele stijging van 7%. Die stijging heeft echter tevens plaatsgevonden in Midden-Brabant. Ten aanzien van klachten en meldingen wordt in dit rapport een onderscheid gemaakt tussen klachten en meldingen van discriminatie en die van extremistische uitingen. Met extremistische uitingen wordt onder andere extreem-rechtse symboliek zoals een hakenkruis, een White Power teken en teksten als ‘rood, wit, blauw, dit land is niet van jou’ bedoeld. Extremistische uitingen kunnen tevens uitingen zijn die betrekking hebben op belediging van autochtonen. Echter, het gros aan extremistische meldingen dat bij het BD binnengekomen is, heeft betrekking op extreem-rechtse uitingen. Het aantal klachten en meldingen van discriminatie steeg ten opzichte van 2005 gestaag van 185 naar 296. Wanneer de klachten en meldingen afkomstig uit Tilburg niet meegeteld worden, gaat het om een aantal van 237. Het aantal meldingen van extremistische uitingen steeg met 23%. Zonder de meldingen van extremistische uitingen afkomstig uit Tilburg gaat het om 75 meldingen. Dit is een forse daling ten opzichte van 2005 waarin 106 meldingen van extremistische uitingen binnenkwamen. De stijging die heeft plaatsgevonden in 2006 wordt veroorzaakt door de stijging van meldingen bij het BD, een stijging van 60% ten opzichte van 2005. Ook deze forse stijging wordt niet verklaard door de uitbreiding van het werkgebied met de gemeente Tilburg. Zonder de klachten en meldingen uit deze gemeente gaat het om een aantal van 150 dat direct bij het BD gemeld is. Een stijging van 35%, van 111 in 2005 naar 150 in Jaarcijfers 2006

6

2006. Het aantal klachten en meldingen dat bij politie binnenkwam is nagenoeg gelijk gebleven met 161. De klachten en meldingen zijn afkomstig uit alle vier gemeenten waarin 3 het BD in 2006 formeel werkzaam was: Breda, Tilburg, Roosendaal en Moerdijk. Daarnaast zijn tevens de klachten en meldingen uit het niet formele werkgebied opgenomen in dit rapport, de zogenoemde ‘witte 4 vlekken gemeenten’ . Vanaf 2007 heeft het Ministerie van Justitie het anti-discriminatiewerk een financiële injectie toegediend. Daarbij is benadrukt dat het van belang is om een duidelijk beeld te krijgen van het aantal klachten en meldingen uit de verschillende regio’s. Voortvloeiend hieruit is het tevens van belang om zicht te krijgen op het totaal aantal klachten in de regio Midden en West Brabant. Derhalve zal in dit rapport tevens aandacht zijn voor de klachten en meldingen afkomstig uit de eerder genoemde ‘witte vlekken gemeenten’ (zie hoofdstuk 4). In de tabellen 1 tot en met 8 geven we een beeld van de meldingen en klachten in de gehele regio Midden en West Brabant. Voor tabellen met betrekking tot de specifieke situatie in de vier betalende gemeenten, zie bijlage I van dit jaarcijferrapport.

3

Onder het formele werkgebied van het BD worden de gemeenten verstaan die een subsidierelatie hebben met het BD, m.a.w. dienstverlening bij het BD afnemen. 4 Met ‘witte vlekken gemeenten’ worden de gemeenten aangeduid die geen subsidierelatie hebben met het BD. Jaarcijfers 2006

7

3.

DISCRIMINATIEMELDING VS. EXTREMISTISCHE UITING

Tabel 1 laat de verdeling zien in klachten en meldingen van discriminatie enerzijds en meldingen van extremistische uitingen anderzijds. Deze extremistische uitingen betreffen voornamelijk rechtsextremistische uitingen en wel in de vorm van (racistische) graffiti en politieke propaganda. In de tekst wordt daarom meestal gerefereerd aan ‘extreem-rechtse’ uitingen. Tabel 1. Verdeling klachten en meldingen in de periode 2002-2006 Soort melding Discriminatieklachten en- meldingen Extremistische uitingen Totaal

2002 161

2003 114

2004 185

2005 185

2006 296

51 212

40 154

78 263

106 291

130 426

Er is sprake van een daling van het aandeel van extremistische uitingen ten opzichte van 2005. Vorig jaar betrof het een aandeel van 36% en in 2006 31%. Wanneer echter gekeken wordt naar absolute aantallen betreft het een stijging van 106 naar 130. Sinds 2003 is die dalende lijn van extremistische uitingen waar te nemen. In 2006 werd, in tegenstelling tot 2005 waarin het overgrote deel van extremistische uitingen gemeld werd bij politie, het merendeel (57%) van de meldingen bij het BD gemeld. Het aandeel van meldingen van extreem-rechts in het totaal aantal klachten bij de politie is 32%. Het aandeel van meldingen van extreem-rechts in het totaal aantal direct bij het BD gemelde klachten is 28%. Dit is een stijging ten opzichte van 2005 waarin het ging om een percentage van 9%. Deze stijging is een gevolg van de aangehaalde contacten met het centrale meldpunt van de gemeenten Tilburg, Breda en Roosendaal. Via deze kanalen heeft het BD meldingen van extremistische graffiti geanonimiseerd doorgestuurd gekregen zodat meer inzicht verkregen wordt in de omvang daarvan in de verschillende grotere steden in de regio Midden en West Brabant.

Jaarcijfers 2006

8

4.

GEOGRAFISCHE HERKOMST KLACHTEN EN MELDINGEN

In deze paragraaf zal per regio weergegeven worden uit welke gemeenten de klachten/ meldingen in 2006 afkomstig waren. Het merendeel van de klachten is afkomstig uit het formele werkgebied van het BD (257). Het aantal klachten uit de zogenoemde ‘witte vlekken gemeenten bedraagt 169. Deze laatste klachten zijn terug te vinden onder de regio’s Rest West-Brabant en Rest Midden-Brabant. West-Brabant Uit West Brabant (Breda, Moerdijk en Roosendaal) zijn 143 klachten en meldingen afkomstig, waarbij het overgrote deel afkomstig is uit Breda (92). Rest West-Brabant Onder de categorie Rest West-Brabant (114) vallen Aalburg (2), Alphen-Chaam (1), Bergen op Zoom (20), Etten-Leur (7), Zundert (7), Rucphen (5), Halderberge (11), Drimmelen (11), Geertruidenberg (6), Oosterhout (20), Woensdrecht (5), Werkendam (14), Woudrichem (1) en Steenbergen (4). Midden-Brabant De categorie Midden Brabant bevat 165 klachten waarvan 114 afkomstig uit de gemeente Tilburg. In dit rapport zullen alle klachten die niet afkomstig zijn uit de gemeente Tilburg, maar die wel uit de regio Midden-Brabant komen, benoemd worden als Rest Midden Brabant. Klachten afkomstig uit deze regio kunnen opgesplitst worden naar twee politiedistricten, namelijk Oosterhout/ Waalwijk en Tilburg. Oosterhout/Waalwijk: Gilze-Rijen (7), Waalwijk (19), Loon op Zand (6), Dongen (9). Politiedistrict Tilburg: Goirle (1), Hilvarenbeek (1), Moergestel (1), Oisterwijk (7), Baarle-Nassau (1). Anders Ook is een klacht binnengekomen van buiten de regio van het BD, uit Gorinchem. Tenslotte hebben ook twee melders uit België hun weg gevonden naar het BD.

Jaarcijfers 2006

9

In onderstaande tabel 2 is een schematisch overzicht weergegeven van de geografische herkomst van de klachten. Tabel 2. Geografische 6 uitingen 2002 - 2006 Herkomst klacht Breda Tilburg Moerdijk Roosendaal Rest West Brabant Rest Midden Brabant Buiten regio MWB Internationaal Totaal

herkomst klachten en -meldingen (incl. XR 2002 81 10 29 19 -

2003 63 2 24 31 -

2004 101 8 12 68 39 -

2005 102 5 23 128 33 -

2006 92 114 9 42 114 52 1 2

212

154

263

291

426

5

We kunnen de geografische herkomst ook verdelen naar politiedistrict. Het grootste aantal meldingen komt voor rekening van politiedistrict Tilburg (124), vervolgens district Breda (116), district Oosterhout/ Waalwijk (95) en tot slot het district Bergen op Zoom/ Roosendaal (88). Discriminatieklachten en -meldingen De 296 discriminatieklachten en -meldingen (exclusief extreem-rechtse uitingen) zijn voor een groot deel afkomstig uit Breda (68). Voor de rest van het formele werkgebied gelden de volgende aantallen: Tilburg (59), Roosendaal (34) en Moerdijk (4). Gemeenten buiten het formele werkgebied scoren als volgt: Bergen op Zoom (17), Oosterhout (16), Waalwijk (13), Werkendam (10), Halderberge (9), Gilze-Rijen (7), Oisterwijk (6), Rucphen (4), Zundert (3), Etten-Leur (5), Drimmelen (8), Woensdrecht (3), Baarle-Nassau (1), Steenbergen (4), Woudrichem (1), Loon op Zand (5), Geertruidenberg (4), Dongen (7) en Aalburg (2), Alphen-Chaam (1), Goirle (1), Hilvarenbeek (1).

5

XR wordt hier gehanteerd als afkorting voor extreem-rechts Vanaf 2003 werden klachten en meldingen uit andere delen van Nederland slechts nog geregistreerd als informatieverzoek. 6

Jaarcijfers 2006

10

De geografische herkomst van deze klachten en meldingen kan ook aangeduid worden per politiedistrict. Politiedistrict Breda had de meeste klachten (81), gevolgd door politiedistrict Oosterhout/Waalwijk (73), district Bergen op Zoom/Roosendaal (72) en district Tilburg (67). Extremistische uitingen Ook de geografische herkomst van de 130 extremistische uitingen kunnen we verdelen naar gemeenten en politiedistrict. De meldingen uit het formele werkgebied zijn afkomstig uit Tilburg (55), Breda (24), Roosendaal (8) en Moerdijk (5). Voor gemeenten die buiten het formele werkgebied vallen gelden de volgende aantallen: Waalwijk (6), Zundert (4), Loon op Zand (1), Oosterhout (4), Etten-Leur (2), Bergen op Zoom (3), Halderberge (2), Geertruidenberg (2), Drimmelen (3), Rucphen (1), Dongen (2), Werkendam (4), Woensdrecht (2), Moergestel (1) en Oisterwijk (1). De geografische herkomst van de 130 extremistische uitingen naar politiedistrict is als volgt: het grootste aantal meldingen komt voor rekening van het district Tilburg (57), daarop volgen Breda met 35, Oosterhout/ Waalwijk met 22 en Bergen op Zoom/ Roosendaal met 16.

Jaarcijfers 2006

11

5.

KLACHTEN EN MELDINGEN PER MELDPUNT

Het Bureau Discriminatiezaken registreert klachten en meldingen die binnenkomen bij de politie, bij het meldpunt van de gemeenten Tilburg, Breda en Roosendaal en bij het BD zelf. Ook screent het BD sinds april 2001 de lokale media op incidenten van discriminatie. Tabel 3 laat zien langs welke weg de klachten en meldingen zijn binnengekomen. Tabel 3. Aantal klachten en meldingen per meldpunt 2003-2006 Meldpunt BD Politie Lokale media Centrale meldpunten Totaal

2003 101 49 14 164

2004 114 128 21 263

2005 111 160 20 291

2006 179 161 15 71 426

Opvallend in tabel 3 is de sterke stijging van klachten die bij het BD binnen zijn gekomen in 2006. Zoals eerder aangegeven heeft dat te maken met de uitbreiding van het werkgebied met de gemeente Tilburg. Het aantal meldingen afkomstig van politie is in de loop der jaren tevens gestegen, maar blijft in 2006 gelijk ten opzichte van 2005, ondanks de uitbreiding met Tilburg. Een verschil met voorgaande jaren is dat in 2006 tevens meldingen aangeleverd werden door de meldpunten van de gemeenten Tilburg en Breda, en in mindere mate door de gemeente Roosendaal. Vanaf 2007 zal het BD tevens contact trachten te leggen met gemeenten die geen gebruik maken van de dienstverlening van het BD om ook meldingen te verzamelen uit die gemeenten. Dit zorgt ervoor dat een vollediger beeld weergegeven kan worden van het aantal klachten en meldingen met betrekking tot discriminatie in de gehele regio, hoewel het niet mogelijk is een reëel beeld te schetsen. Hiertoe is het van belang om onderzoek te verrichten. Momenteel wordt aan een onderzoek gewerkt in samenwerking met de Universiteit van Tilburg. De verhouding tussen het aantal bij het BD geregistreerde klachten en het aantal bij de politie geregistreerde zaken daalde vanaf 2004 in het ‘nadeel’ van het BD. In 2003 had het BD meer dan het dubbel aantal Jaarcijfers 2006

12

klachten van de politie (106%). In 2004 is deze verhouding geheel omgekeerd. Bij de politie zijn in 2004 en 2005 meer zaken geregistreerd dan bij het BD (128 tegen 114 en 160 tegen 111). In 2006 is weer een trendbreuk waar te nemen. De verhouding keert wederom. Bij het BD kwamen in het afgelopen jaar 18 klachten meer binnen dan via politie. Deze aantallen zijn overigens inclusief extremistische uitingen. Als we afzien van de extremistische uitingen kunnen we tevens constateren dat in 2006 meer klachten van discriminatie bij het Bureau Discriminatiezaken zijn gemeld (182) dan bij de politie (112). Er is wel een duidelijk verschil in het aandeel van meldingen van extreem-rechts bij politie en bij Bureau Discriminatiezaken. Het aandeel van meldingen van uitingen van extreem-rechts in het totaal aantal meldingen bij de politie was 32% in 2006, bijna 20% minder dan in 2005. Het aandeel van meldingen van extreem-rechts in het totaal aantal klachten bij het Bureau Discriminatiezaken was 4% in 2005. Wanneer de meldingen van de gemeenten meegeteld worden, gaat het om 28% van het totaal bij het BD binnengekomen klachten en meldingen. Sinds april 2001 zijn de lokale media structureel gescreend op gevallen van discriminatie, met in 2006 als resultaat 15 gevallen. Hiermee is het aantal gedaald ten opzichte van 2004.

Jaarcijfers 2006

13

6.

DISCRIMINATIEGRONDEN

In dit rapport zijn de discriminatiegronden aangehouden zoals die gehanteerd worden in het registratiesysteem dat landelijk door antidiscriminatiebureaus gebruikt wordt. Het gaat daarbij om de volgende gronden: herkomst, geslacht, godsdienst, handicap, leeftijd, seksuele geaardheid, levensovertuiging, nationaliteit, burgerlijke staat, politieke overtuiging en arbeidsduur. Dit zijn gronden waarop de wetgeving 7 aansluit. Tevens worden echter klachten gemeld waarop de wetgeving niet aansluit. Deze klachten zijn ondergebracht bij de categorie ‘overig’. In tabel 4 is de spreiding van de 296 discriminatieklachten (dus exclusief extreem-rechtse uitingen) over de verschillende discriminatiegronden weergegeven. Tabel 4. Klachten en meldingen naar grond 2002-2006 (excl. XR uitingen) Discriminatiegrond Herkomst Geloofsovertuiging Leeftijd Handicap Geslacht Seksuele geaardheid Antisemitisme Politieke overtuiging Nationaliteit Overig Totaal

2002 116 15 3 4 2 9 4 8 161

2003 73 17 4 7 1 10 1 1 114

2004 122 18 5 2 9 12 5 0 2 10 185

2005 124 12 16 3 5 8 11 0 1 5 185

2006 182 29 15 13 11 11 8 5 3 19 296

Discriminatie op grond van herkomst Discriminatie met betrekking tot deze grond komt veruit het meeste voor. Het aantal klachten en meldingen met betrekking tot discriminatie op grond van afkomst steeg van 124 in 2005 naar 182 in 2006. Het 7 Wetgeving waaraan getoetst wordt betreffen het strafrecht en de Algemene Wet Gelijke Behandeling (AWGB).

Jaarcijfers 2006

14

aandeel van deze klachten is gedaald van 67% in 2005 naar 62% in 2006. Een eenduidige tendens over de laatste jaren is niet te destilleren. In 2002 was dit aandeel 75%, in 2003 65% en in 2004 69%. Wel is vanaf 2002 een structurele stijgende lijn te zien van het aantal klachten met betrekking tot afkomst. In buurten en wijken was van deze discriminatiegrond het meest sprake. In buurten en wijken was sprake van burenconflicten met een discriminatoire component en werden mensen discriminatoir bejegend, gepest en uitgescholden. Op de arbeidsmarkt werden allochtone werknemers geweigerd voor banen vanwege hun afkomst of om die reden discriminatoir bejegend op de werkvoer. Allochtone jongeren werd vanwege hun afkomst de toegang geweigerd tot nachtcafés. De voorzitter van een voetbalclub die voornamelijk allochtone leden heeft doet melding van discriminatie door supporters van de tegenstander en de club van de tegenstanders. De wedstrijd werd meerdere malen gestaakt door de scheidsrechter, omdat door supporters beledigende opmerkingen gemaakt werden als ‘***Marokkanen. Tevens werden apengeluiden geïmiteerd. Naar een speler met een baard werd ‘Osama Bin Laden’ geroepen. De voorzitter was de mening toegedaan dat de club van de tegenstanders tekortschoot in het beschermen van de tegenpartij tegen discriminatie. Tevens betreurde de voorzitter het dat aan het verzoek van de scheidsrechter om als club iets te doen aan de beledigingen geen gehoor werd gegeven. Dit laatste is door de KNVB reeds bestraft met een boete. Discriminatie op grond van religie Opvallend is dat discriminatie op grond van religie in 2006 aanzienlijk toegenomen is ten opzichte van 2005, met 10%. In 2005 was dit aandeel 6%, in 2004 10% en in 2003 15%. Onder deze categorie vallen bijvoorbeeld vrouwen die vanwege het dragen van een hoofddoek niet in aanmerking komen voor een dienstbetrekking. In Nederland is de laatste jaren het politieke en maatschappelijke klimaat drastisch veranderd ten nadele van moslims. Zo bleek uit een onderzoek van Henk Dekker dat 54% van de ondervraagde jongeren in Jaarcijfers 2006

15

de leeftijd van 14 tot 16 jaar negatieve gevoelens hadden over moslims. Aanleiding van het onderzoek was de uitkomst van de scholierenverkiezingen waarop de Partij Voor de Vrijheid 16 zetels behaalde. Met name de harde standpunten van deze partij ten aanzien van migratie, islam en inburgering bleken veel jongeren aan te spreken. De aanleiding voor de negatieve gevoelens zou volgens Dekker het ontbreken van positief contact met moslims en islam zijn. Met name jongeren die weinig contact hebben met moslims, zouden negatieve gevoelens hebben. Maar dit zou ook te maken hebben met meningen 8 van mensen in hun omgeving zoals ouders, leraren, opa’s en oma’s. Bij het BD werden voornamelijk klachten gemeld waarbij moslims het slachtoffer waren. In de meeste gevallen betrof het islamitische vrouwen met een hoofddoek. Zij werden geweigerd voor een dienstbetrekking of werden openlijk negatief aangesproken op het dragen van een hoofddoek of zelfs beledigd. In 2006 werd door bewoners van een camping melding gedaan van een afbeelding die door de campingeigenaar iedere tien minuten getoond werd via de lokale kabelkrant. Op de afbeelding was een pakje Marlboro te zien met daarop de tekst: ‘Mohammedaantjes’ en ‘Mohammed brengt u en anderen rondom u ernstige schade toe’. Naast die afbeelding was een foto van Theo Van Gogh te zien. Bij het BD worden echter ook klachten gemeld door groepen met een andere religie. Zo meldde een vrouw die het Wicca geloof aanhangt dat haar zoontje geen vrije dag kreeg van school voor het vieren van de 9 Imbolc dag , een Wicca feestdag. Zij voelde zich hierin ongelijk behandeld ten opzichte van andersgelovigen die bijvoorbeeld wel een vrije dag krijgen in verband met het Christelijke Kerstfeest of het Islamitische suikerfeest.

8 H. Dekker, J. v/d Noll, T. Capelos (2007). Islamofobie onder jongeren en de achtergronden daarvan. Universiteit Leiden. 9 Imbolc is een van de vier belangrijke festivals uit de prechristelijke Keltische kalender, geassocieerd met een vruchtbaarheidsritueel. Imbolc wordt conventioneel gevierd vanaf de vooravond van 1 februari.

Jaarcijfers 2006

16

Discriminatie op grond van seksuele oriëntatie Het aantal klachten met betrekking tot seksuele geaardheid is in absolute zin licht gestegen van 8 naar 11. Het betreft echter een daling van 4% naar 3% van het aantal klachten. Het BD ontvangt signalen dat in toenemende mate discriminatie op grond van seksuele geaardheid voorkomt, maar het leidt niet tot meldingen bij het BD. Een belangenorganisatie in de regio Midden en West Brabant ontving tientallen meldingen op jaarbasis. Daarbij gaat het voornamelijk om discriminatie binnen het onderwijs, maar ook om toename van het aantal discriminatiegevallen in de openbare ruimte. Homoseksuelen zouden zich steeds onveiliger voelen op straat wanneer ze direct uiting geven aan hun seksuele geaardheid. Zo durven zij niet hand in hand te lopen, uit angst voor (beledigende of gewelddadige) reacties van anderen. De stap om het te melden lijkt voor velen moeilijk te zijn. Dit zou te maken kunnen hebben met het verbergen van hun geaardheid. Een man deed melding van discriminatie door jongeren uit de buurt. Meerdere malen is in de nacht een baksteen door zijn ruit gegooid. De man vermoedt dat het om Marokkaanse jongeren gaat. Tevens gaf hij aan gepest te worden door een groepje jongeren wanneer hij boodschappen ging doen. Discriminatie op grond van geslacht In 2006 is het aantal klachten op grond van geslacht gestegen van 5 naar 11. Het betreft tevens een verdubbeling van het aandeel van klachten, van 2% naar 4%. Een eenduidige verklaring voor de stijging is niet te geven. De melders van discriminatie op deze grond waren allen vrouwen. Zo werden vrouwen op straat beledigd of geweigerd voor een dienstbetrekking vanwege hun geslacht. Een vrouw doet melding van discriminatie door een lasbedrijf. Zij zou zich volgens hen niet staande kunnen houden binnen de laswereld als vrouw. De vrouw gaf aan dit wel te kunnen. Ze geeft aan dat mensen niet eens het verschil zien tussen haar en een man vanwege haar mannelijke uiterlijk. Ze wil werken en ze wil op haar kwaliteiten beoordeeld worden en niet afgewezen worden op grond van haar geslacht.

Jaarcijfers 2006

17

Antisemitisme Antisemitisme was in de statistieken van 2006 aanwezig met 8 gevallen. Een lichte daling ten opzichte van 2005. Tot 2004 werd de grond ‘antisemitisme’ ondergebracht bij herkomst. Derhalve kunnen fluctuaties niet weergegeven worden over vijf jaar. Wel is te zien dat het aantal klachten ten opzichte van 2005 gedaald is terwijl in 2005 een stijging waar te nemen was ten opzichte van 2004. In zes gevallen kwamen meldingen binnen van antisemitische graffiti. Daarnaast kwamen meldingen binnen van belediging en bedreiging van bewoners in wijken. Een Joodse man doet melding van discriminatie en bedreiging door Nederlandse jongens uit de buurt. Na het horen van een harde knal constateert de man dat er een kei tegen zijn autoruit gegooid is en dat deze vernield is. Discriminatie op grond van leeftijd Van discriminatie op grond van leeftijd werd in 2006 nagenoeg evenveel melding gedaan als in 2005: 16 in 2005 en 15 in 2006. Het aandeel van deze klachten in het totaal aantal klachten was in 2006 5%, een daling ten opzichte van 2005. Sinds 2005 lijkt het erop dat steeds meer mensen op de hoogte zijn van de Wet Gelijke Behandeling op grond van leeftijd bij de arbeid sinds de invoering hiervan op 1 mei 2004. Het blijkt echter nog relatief onduidelijk te zijn dat de discriminatiegrond enkel betrekking heeft op de arbeidsmarkt. Slechts in 7 gevallen betrof het een klacht met betrekking tot de arbeidsmarkt. Meerdere klachten werden gemeld over de 55-plus regeling van de gemeente Tilburg met betrekking tot gratis openbaar vervoer. Burgers die niet aan die leeftijdseis voldeden voelden zich gediscrimineerd door de gemeente ten opzichte van 55-plussers. Een man meldde dat het bedrijf waar hij werkzaam was, is overgenomen door een ander bedrijf. Het personeel is overgenomen. Het ‘nieuwe’bedrijf verwachtte dat mensen die na 1950 geboren zijn certificaten moesten halen. Dit gold niet voor degenen die voor 1950 geboren zijn. Wanneer de werknemers die na 1950 geboren zijn de certificaten niet zouden halen, zou dat Jaarcijfers 2006

18

ontslag tot gevolg hebben. De man voelde zich hierdoor gediscrimineerd. De cliënt heeft de zaak voorgelegd aan de Commissie Gelijke Behandeling met ondersteuning van het BD. De CGB oordeelde dat er sprake was van een verboden onderscheid. Discriminatie op grond van handicap en chronische ziekte Een opvallende tendens is dat het aantal klachten op grond van handicap aanzienlijk gestegen is. Een oorzaak daarvoor is moeilijk aan te duiden. Een verklaring voor de stijging van het aantal klachten met betrekking tot handicap van 3 naar 11 kan gelegen zijn in het feit dat sinds 1 januari 2006 de discriminatiegrond handicap toegevoegd is aan de strafrechtartikelen die van toepassing zijn op discriminatie. Het zou echter ook te maken kunnen hebben met de toegenomen bekendheid van het BD bij deze groep. Een meisje dat in een rolstoel zit en een handicap heeft aan haar linkerarm wilde het volgend schooljaar naar een andere school, mbo niveau 1. Zij had samen met haar ouders een intakegesprek met de directeur van de betreffende school. Zij is echter geweigerd omdat de directeur van mening was dat zij niet geschikt is voor de opleiding omdat er veel handenarbeid aan te pas zou komen als wassen, strijken en koken. Discriminatie op grond van nationaliteit & politieke overtuiging Het aantal meldingen op grond van nationaliteit steeg van 1 naar 3 ten opzichte van 2005. Het is voor het eerst in tenminste drie jaar dat meldingen op grond van politieke overtuiging geregistreerd zijn bij het BD. Van 2002 en 2003 is niet bekend of klachten met betrekking tot deze grond geregistreerd zijn. Andere gronden die zijn ondergebracht bij ‘overige’ zijn bijvoorbeeld levensovertuiging, crimineel verleden, sociale status en uiterlijk. Politieke overtuiging: Nederlandse man, lijstduwer van een politieke partij heeft aangifte gedaan tegen de gemeente vanwege discriminatie. De klacht had betrekking op de zendtijd van de partij. Die was minder ten opzichte van andere partijen. Ook voelde de partij zich gediscrimineerd doordat in het stadsblad de zittende partijen een Jaarcijfers 2006

19

middenpagina in kleur konden vullen en de nieuwe partijen op een linkerzijde in grijze tinten. Nationaliteit: Een autochtone man, lid van de SP, doet melding van discriminatie van Nederlanders. Hij vond dat Nederlanders gediscrimineerd werden omdat er Polen aangenomen zijn bij het bedrijf waar hij werkzaam was, omdat ze goedkoper zouden zijn. Hij stelt dat hij genoeg werklozen kent die ook geschikt zijn voor die baan en daar zouden willen werken.

Jaarcijfers 2006

20

7.

MAATSCHAPPELIJKE TERREINEN

De verschillende klachten en meldingen zijn onder te verdelen naar de maatschappelijk terreinen waar het heeft plaatsgevonden. Tabel 5 laat die verdeling zien. Een opvallende stijging viel opnieuw te constateren in het aantal klachten over discriminatie binnen de commerciële dienstverlening (van 17 naar 28). Een opvallende daling was het aantal klachten op het terrein van Politie, Vreemdelingendienst en OM. Voorts is het interessant te zien dat het aantal klachten over publieke uitspraken van politici of columnisten de laatste jaren procentueel sterk afgenomen is. In 2005 en 2004 slechts 2% en 3%, terwijl in 2003 nog 9,5% en in 2002 10%. Tabel 5. Klachten en meldingen naar terrein 2002-2006 (excl. XR uitingen) Maatschappelijke sector 2002 2003 2004 2005 2006 Arbeidsmarkt 27 24 28 29 52 Buurt/wijk 37 21 49 54 78 Horeca 10 18 25 24 19 Publieke/ politieke opinie 16 11 6 3 2 Commerciële dienstverlening Huisvesting Media (en reclame) Onderwijs Politie, OM Sport en recreatie Collectieve voorzieningen Privé-sfeer Overig Totaal

20 1 3 13 9 5 5 3 12 161

6 1 5 9 5 11 5 114

11 4 5 15 11 5 10 1 15 185

17 2 1 13 4 4 10 1 23 185

26 5 9 21 14 13 22 5 30 296

Buurt In 2006 betrof de grootste categorie meldingen wederom discriminatie in de directe leefomgeving van mensen, de buurten en wijken (78), een Jaarcijfers 2006

21

forse stijging ten opzichte van de laatste jaren. Wanneer we het aantal klachten en meldingen uit Tilburg met betrekking tot dit terrein niet meerekenen, dan gaat het om 70 meldingen. Dit blijft een stijging ten opzichte van 2005. Vooral islamitische gezinnen waren hierbij het slachtoffer. Hier zou een verband kunnen liggen met het landelijke debat waarin moslims steeds meer het mikpunt zijn van negatieve uitlatingen jegens hen. Een recent voorbeeld daarvan zijn de uitlatingen van Geert Wilders die stelt dat moslims de helft uit de koran moeten 10 verscheuren en weggooien als ze in Nederland zouden willen blijven. Voorbeelden van klachten zijn gezinnen die geterroriseerd worden door jeugd vanwege hun afkomst, religie of seksuele geaardheid, burenconflicten waaruit discriminatoire opmerkingen voortvloeien, auto’s van allochtone bewoners die beklad worden, extreem-rechtse opmerkingen die naar allochtone bewoners gemaakt worden en discriminerende brieven die ontvangen zijn door allochtone bewoners zoals een Marokkaanse en een Spaanse vrouw. Een Chinees gezin werd in de nacht getreiterd door autochtone jeugd. Zij riepen: ‘***-Chinezen’’tjing tjang tjong’of woorden van die strekking. Ook werd er een salade tegen het huis aan gegooid. Hiervan is aangifte gedaan bij de politie. Arbeidsmarkt Arbeidsmarkt (52) scoort tevens als vanouds relatief hoog. Ondanks verschillende overheidsinitiatieven, blijft het percentage allochtonen dat werkloos is hoog ten opzichte van autochtone werkzoekenden. Zo bleek uit een nog niet gepubliceerd onderzoek van de Erasmus Universiteit dat allochtonen bijna een kwart minder kans hebben om te worden uitgenodigd voor een sollicitatiegesprek. Sollicitatiebrieven zijn gestuurd op 200 bestaande vacatures in de regio Rotterdam. Meerdere brieven op dezelfde vacature werden verstuurd. De brieven waren goeddeels identiek, het enige verschil was de naam van de sollicitant. In sommige gevallen was dat een typische allochtone naam, in andere een autochtone. Gebleken is dat sollicitanten met een allochtone naam 22% minder kans maakten om door de selectie te komen dan

10

Bron: Algemeen Dagblad, 14-2-2007.

Jaarcijfers 2006

22

11

sollicitanten met een Nederlandse naam. Ook uit een onderzoek verricht in opdracht van staatssecretaris Van Hoof van Sociale Zaken is gebleken dat de arbeidsmarktpositie van niet-westerse allochtonen duidelijk slechter is dan van autochtone Nederlanders. Hun arbeidsmarktpositie blijft ver achter en de werkloosheid ligt op een 12 beduidend hoger niveau. Klachten zijn ook gemeld over discriminatoire handelen van collega’s of leidinggevenden op de werkvloer en over discriminatoire bejegening door klanten van bedrijven of organisaties. Via belangenorganisaties ontvangt het BD signalen dat homoseksuelen in toenemende mate discriminatoir bejegend worden op de werkvloer. Tot veel meldingen heeft het echter niet geleid. Een vrouw van Marokkaanse afkomst wordt afgewezen door een uitzendbureau voor een baan vanwege haar nationaliteit. Voor die functie konden enkel kandidaten in dienst treden die beschikten over de nationaliteit van de aan het JSF-project deelnemende landen. Marokko is één van de landen dat niet deelneemt aan het project. Ook kandidaten met een dubbele nationaliteit komen niet in aanmerking voor een dienstbetrekking. Het bedrijf is bereid in gesprek te treden met de cliënt. In samenspraak met cliënt wordt na het gesprek besloten of een verzoek ingediend wordt bij de Commissie Gelijke Behandeling. Dit kan interessante jurisprudentie opleveren. Horeca De categorie ‘horeca’ (19) omvat met name klachten en signalen ten aanzien van toelating, verwijdering of onheuse bejegening. Het aantal klachten op dit terrein is ten opzichte van 2005 gedaald met 4 klachten. Zoals in 2004 en 2005, kwam ook in 2006 het grootste aantal klachten binnen van Marokkaanse jongeren die werden geweigerd. De cijfers die bij het BD binnenkomen zijn echter geen goede indicator om de omvang van de problematiek weer te geven. Zo is uit 11

Bron: NRC, 7-11-2006. Het onderzoek is verricht door Regioplan Beleidsonderzoek, bijgestaan door een klankbordgroep waarin onder andere DIV (Landelijk Netwerk Diversiteitsmanagement), EQuality en LBR (Landelijk Bureau ter bestrijding van Rassendiscrimimatie) zitting hadden, 2005.

12

Jaarcijfers 2006

23

gesprekken met jongeren en belangenorganisaties gebleken dat wanneer jongeren geweigerd worden ze daarvan geen melding doen, maar ze andere horecagelegenheden bezoeken waar ze wel terecht kunnen. Het gevolg hiervan is dat het moeilijk is zicht te krijgen op de mate waarin jongeren geweigerd worden en welke horecagelegenheden daarvoor verantwoordelijk zijn. Om meer inzicht te krijgen in de mate waarin jongeren geweigerd worden, is het BD voornemens om hiernaar onderzoek te verrichten in een aantal gemeenten. Eerder, in 2004 was het Bureau Discriminatiezaken de drijvende kracht achter de gezamenlijke campagne ‘Breda By Night’. Tijdens deze campagne werden o.a. weigeringen in het deurbeleid gethematiseerd. Door het promotieteam, bestaande uit allochtone en autochtone jongeren, werden veel klachten gehoord over weigeringen 13 aan de deur van nachtcafés. Deze vorm van discriminatie is ook op landelijk niveau thema van gesprek. In januari 2005 werd een bijeenkomst belegd in de Tweede Kamer over dit thema en naar aanleiding daarvan heeft de PvdA een uitgebreid plan voor de aanpak van dergelijke discriminatie 14 gepresenteerd. Op 14 december 2005 werd als gevolg hiervan in opdracht van het Ministerie van Justitie de werkconferentie ‘ontspannen deurbeleid’ georganiseerd. Deze conferentie had tot doel handreikingen aan te bieden aan verschillende partijen die zich bezighouden met deze thematiek zoals gemeenten, horeca, politie, jongeren, security en 15 Antidiscriminatiebureaus. In 2006 is door zeven verschillende melders een klacht gemeld over één horecagelegenheid. Allen werden zij geweigerd. In zes gevallen vanwege hun afkomst en in één geval vanwege seksuele geaardheid. Met de eigenaar is contact opgenomen. Echter, er werd niet inhoudelijk gereageerd op de klachten. In één geval betrof het een cliënt die hiervan aangifte deed bij de politie. De horecagelegenheid liet het BD weten dat de betreffende portiers naar aanleiding van de meldingen ontslagen zouden zijn. Geen van de cliënten was echter bereid de zaak voor te leggen aan de Commissie Gelijke Behandeling. In 2007 zijn 13 14 15

www.bredabynight.nl Dijsselbloem (2005). Actieplan tegen Discriminatie in het Uitgaansleven, PvdA. Verslag ‘werkconferentie ontspannen deurbeleid’, 2005. Radar, Rotterdam.

Jaarcijfers 2006

24

echter wederom klachten binnengekomen over de betreffende gelegenheid. Het BD heeft haar cliënten geadviseerd aangifte te doen en zal een aanpak bespreken in het driehoeksoverleg met politie, Openbaar Ministerie en gemeente. Ook ontving het BD klachten van melders die vanwege hun uiterlijk geweigerd werden. Zo werd een autochtone jongen geweigerd vanwege zijn hanenkam. In één geval ging het in 2006 om een weigering van een jongen met een handicap. Onderwijs Uit de monitor rassendiscriminatie is voorzichtig geconstateerd dat mogelijk 400.000 tot 475.000 allochtonen en 100.000 tot 300.000 autochtonen in 2005 in het dagelijks leven te maken hebben gehad met discriminatie op grond van hun land van herkomst, geloof of huidskleur. Dat gebeurde vooral in het onderwijs en op de arbeidsmarkt. Ongeveer driekwart van de slachtoffers van rassendiscriminatie heeft daarover nooit aangeklopt bij een instantie, zoals een meldpunt discriminatie, of 16 Ook in Midden en West Brabant kwamen relatief weinig de politie. meldingen binnen, hoewel er wel sprake was van een stijging ten opzichte van 2005, van 13 naar 21. Wanneer we tevens de extremistische graffiti meetellen die aangetroffen is op schoolpleinen, dan gaat het om een totaal van 31 klachten en meldingen. Het BD ontvangt echter signalen dat het om veel hogere cijfers gaat. Opmerkelijk uit die signalen is het toenemende aantal discriminatiegevallen in het basisonderwijs. Klachten onder deze categorie betroffen onder andere jongeren verschillende culturele achtergronden die elkaar beledigden. In geval betrof het een melding waarbij de school zelf aangifte deed belediging door één van haar leerlingen jegens haar leerlingen Marokkaanse afkomst.

met één van van

Een VMBO school deed melding van discriminatie door één van haar leerlingen. Deze autochtone jongen zei tijdens een gymles, waarin de ‘arabier’ geoefend werd, tegen twee medeleerlingen van Marokkaanse afkomst het volgende: ‘Het is altijd wat met die 16

Monitor rassendiscriminatie, LBR e.a., 2005.

Jaarcijfers 2006

25

buitenlanders, ze moeten opflikkeren naar hun eigen land.’ De jongen wilde na diverse gesprekken zijn excuses niet aanbieden. De school besloot aangifte te doen. In drie gevallen ging het in 2006 om docenten die beledigende opmerkingen maakten naar leerlingen met een islamitische achtergrond. Een Irakees meisje dat op het voortgezet onderwijs zit, heeft een docent die beledigende opmerkingen maakt in de klas zoals: ‘Als het toiletpapier op is, gebruik ik papier van de Koran'. De moeder van dit meisje meldde dit bij het BD. Het BD heeft in samenwerking met een organisatie van onderwijsadviseurs de klacht neergelegd bij deze school. De school heeft nader onderzoek verricht en de docent erop aangesproken. Commerciële dienstverlening Het aantal klachten op het terrein van de commerciële dienstverlening is gestegen van 17 naar 26. Binnen deze categorie gaat het bijvoorbeeld om weigering van dienstverlening aan bepaalde groepen mensen, om belediging door verkopers en om onheuse bejegening van klanten, maar ook om belediging van allochtone verkopers door klanten. Meerdere klachten zijn in 2006 gemeld over onheuse bejegening door buschauffeurs. Zo voelden allochtone passagiers zich onheus bejegend door de chauffeur. In één geval betrof het zelfs geweld door de chauffeur jegens een Marokkaans meisje. Een man, van oorsprong afkomstig uit Sierra Leone, wilde een Amerikaanse koelkast bij een winkel kopen. Deze koelkast koste 1299 euro. De man wilde 500 euro aanbetalen en voor het resterende bedrag van 799 een lening afsluiten. Hij had geen schulden, had een vaste baan, had voldoende op zijn rekening staan en heeft een Nederlands paspoort. Hoewel deze man dus voldeed aan alle eisen voor het aanvragen van een lening, werd hij hiervoor afgewezen. Zijn autochtone vriendin die toen schulden en geen vaste baan had, kon diezelfde lening wel afsluiten.

Jaarcijfers 2006

26

Andere klachten die werden gemeld hadden te maken met quota die gehanteerd werden voor bepaalde groepen. Zo werden groepjes scholieren ouder dan 18 jaar geweigerd bij een supermarkt. Dit had te maken met misdragingen in het verleden van tot die leeftijdsgroep behorende scholieren. Politie, justitie en vreemdelingendienst In 2006 vielen 14 klachten onder deze categorie, een flinke stijging ten opzichte van 2005 waarin 4 meldingen gedaan werden. Dit terrein bevat klachten met betrekking tot incorrecte bejegening door politie of vreemdelingendienst. In de meeste gevallen betrof het melders die van mening waren dat het optreden van politie buiten proporties was. Een jongen van Marokkaanse afkomst werd opgepakt wegens roken op het perron. De jongen werd, zonder dat hij tegen zou werken, hardhandig in de boeien geslagen en tegen de muur gezet. Eén van de agenten sommeerde hem om zijn mond te houden en trok hem aan zijn oorlel. Op het moment dat ze naar het bureau vetrokken werd hij gesommeerd zijn hoofd laag te houden. Volgens de hoofdagent zou hij zich verzet hebben. De cliënt stelt zich niet verzet te hebben. De jongen heeft uiteindelijk een klacht ingediend bij de politie en is op gesprek geweest. De agent is op zijn gedrag aangesproken. Maar ook andersom kan sprake zijn van discriminatie. Zo werden in 2006 verscheidene agenten beledigd vanwege hun herkomst wanneer zij autochtone burgers aanhielden. Collectieve voorzieningen Onder deze categorie (22) vallen klachten over gedrag of beleid van onder andere de verschillende overheden, het openbaar vervoer, het ziekenhuis, de huisartsenpost en het CBR. Melders geven aan niet correct geholpen te zijn en vermoeden dat dit te maken heeft met hun afkomst. Ook kan het hierbij gaan om gedrag van cliënten of bezoekers van collectieve voorzieningen jegens medewerkers van deze instanties. Opvallend in 2006 was dat het aantal klachten over buschauffeurs relatief ‘hoog’ is (6). Een autochtone mannelijke patiënt van circa 71 jaar maakte opmerkingen over de hoofddoek van een Marokkaanse Jaarcijfers 2006

27

verpleegkundige en kneep in haar arm bij het opstaan uit bed en zei vervolgens dat er geen bloed uit vloeide. Ook maakte de man de volgende opmerking nadat hij de vrouw in de arm kneep: "Jij bent toch een Marokkaan, daar moet jij toch tegen kunnen?" Politieke/publieke opinie Onder de categorie ‘politieke/publieke opinie’(2) vallen klachten over uitspraken van mensen als politici en redacteuren. Het aantal klachten met betrekking tot de politieke of publieke opinie is in de loop der jaren afgenomen. Dit is een opmerkelijke ontwikkeling, gezien het aantal toenemende beledigende uitspraken van politici. De twee klachten die in 2006 binnenkwamen betroffen belediging van politieke partijen. Tijdens de gemeenteraadverkiezingen werden de verkiezingsborden van Hans Smolders van de Partij Smolders beklad.

Jaarcijfers 2006

28

8.

HERKOMST SLACHTOFFERS VAN DISCRIMINATIE

Het BD probeert zoveel mogelijk de herkomst van de slachtoffers te registreren. In 2006 was van het merendeel van de meldingen de afkomst van de slachtoffers onbekend (140). Dat heeft te maken met het feit dat politieregistraties geanonimiseerd aangeleverd worden. Voorts heeft dat te maken met het feit dat racistische of extremistische graffiti op straat niet gericht hoeft te zijn op één specifieke groep. Wanneer bijvoorbeeld een keltisch kruis aangebracht wordt kan dat gericht zijn op verschillende etnische groepen of op religieuze groepen zoals Moslims of Joden. Individuen die deel uitmaken van een religieuze groep kunnen bovendien tot verschillende etnische groepen behoren. In tabel 6 is de verdeling naar herkomst van slachtoffers die te maken kregen met discriminatie weergegeven. In voorgaande jaren werden enkel de cijfers weergegeven van het aantal slachtoffers met betrekking tot discriminatie op grond van herkomst, religie en nationaliteit. Vanaf 2006 is dit uitgebreid met de overige discriminatiegronden. Door deze wijziging ontbreken in tabel 6 een aantal jaartallen. Echter, in tabel 7 is aanvullend een weergave te zien van de cijfers met betrekking tot de gronden herkomst, religie en nationaliteit. Tabel 6. Herkomst slachtoffer voor de periode 2005-2006 Herkomst Marokko Turkije Suriname Antillen/ Aruba Molukken Nederland (autochtonen) Overig Azië Overig Afrika Overig Amerika Overig Europa Onbekend Totaal

Jaarcijfers 2006

2005 37 12 8 8 1 67 18 10 2 12 116 291

2006 54 31 6 10 1 103 37 26 5 13 140 426

29

In 2006 meldden voornamelijk autochtone Nederlanders klachten (24%), in 103 van de 416 gevallen. Daarop volgen Marokkaanse Nederlanders (13%) en Turkse Nederlanders (7%). Het aandeel van Marokkaans Nederlandse slachtoffers steeg niet. Wel is er sprake van een verdubbeling van het aandeel van Turks Nederlandse slachtoffers. Klachten waarbij sprake was van een slachtoffer van Nederlandse afkomst hadden betrekking op verschillende gronden. In 29 gevallen hadden de klachten betrekking op afkomst, in 13 gevallen op leeftijd en handicap, in 8 van de gevallen op geslacht en 7 op religie. De stijging in absolute aantallen is fors in 2006. Dit kan verklaard worden door de uitbreiding van het werkgebied. Deze stijging geldt niet voor het aantal meldingen van Surinaamse Nederlanders. Dat daalde, ondanks de uitbreiding, van 8 naar 6 klachten. De meldingen hadden met name betrekking op de herkomst van melders. Dat geldt voor Marokkaanse, Turkse, Antilliaans/ Arubaanse en Surinaamse Nederlanders en voor melders afkomstig uit Afrika en Azië. Een overzicht van de klachten afkomstig van bepaalde groepen die enkel betrekking hebben op discriminatie vanwege herkomst, religie en nationaliteit is weergegeven in tabel 7.

Jaarcijfers 2006

30

Tabel 7. Herkomst slachtoffer klachten m.b.t. herkomst, religie en nationaliteit 2002-2006 Herkomst Marokko Turkije Suriname Antillen/ Aruba Molukken Nederland (autochtonen) Overig Azië Overig Afrika Overig Amerika Overig Europa Onbekend Totaal

2002 30 14 8 5 1 11 18 1 9 35 132

2003 25 16 5 4 3 4 7 1 2 24 91

2004 48 10 2 6 7 17 6 6 11 26 139

2005 33 10 8 5 1 5 18 10 2 10 21 123

2006 50 28 5 9 1 19 33 25 5 10 38 223

In vergelijking met de vorige vier jaren zijn de Marokkanen ook dit jaar de groep met de meeste klachten (50). Na een daling in 2005 steeg het aantal meldingen van deze afkomstgroep in 2006 fors. Wanneer echter gekeken wordt naar het aandeel van deze klachten, dan is er sprake van een daling van 27% in 2005 naar 22% in 2006. Turken deden in 2006 (28) vaker melding dan in 2005 (10). Daat aandeel is gestegen van 8% in 2005 naar 13% in 2006. Ook de cijfers van Antillianen/ Arubanen stegen in absolute zin, van 5 naar 9. Het aandeel van 4% is echter gelijk gebleven ten opzichte van 2005. Surinamers meldden discriminatie minder vaak dan in 2005 (5). Molukkers meldden als vanouds weinig, in 2003 en 2004 helemaal niet en in 2005 en 2006 1 maal. Het aantal gevallen in de categorie ‘overig Afrika’ steeg van 10 klachten in 2005 naar 25 in 2006. Opvallend was het hoge aantal Somalische Nederlanders dat een klacht meldde (7). Ook de aantallen voor ‘overig Azië’ (33) stegen. Het betreft hier met name vluchtelingen uit landen als Afghanistan, Irak en Iran, maar ook landen als China, Azerbeidjaan, Indonesië en Egypte. Opvallend was het relatief hoge aantal

Jaarcijfers 2006

31

geregistreerde zaken met betrekking tot Afghanen (9) en Indonesiërs (6). Ook een opvallende ontwikkeling is dat in 2006, in tegenstelling tot 2005, zaken gemeld werden door Chinese Nederlanders en wel in vier gevallen. De rest van de klachten betreft allochtonen uit andere delen van Europa en uit Latijns-Amerika. In 2006 betrof het in tenminste 99 van de 223 zaken, waarbij de afkomst van het slachtoffer bekend was, mensen met een islamitische achtergrond (45%). In 2005 was dit aandeel 48% en in 2004 65%. Hierbij gaat het echter om een schatting, aangezien de geloofsovertuiging van het slachtoffer niet geregistreerd wordt.

Jaarcijfers 2006

32

9.

AARD KLACHTEN EN MELDINGEN

In de volgende tabel wordt aangegeven wat de aard van discriminatieklachten is. De categorie ‘omstreden behandeling’ omvat 107 klachten. Het aandeel van deze categorie klachten is gestegen met 1% ten opzichte van 2006. Dit betreft klachten die betrekking hebben op belemmering van toegankelijkheid, uitsluiting van diensten en voorzieningen of een omstreden toepassing van de regels en procedures. Klachten over discriminatie bij werving en selectie zijn voornamelijk terug te vinden in deze categorie, maar ook horecadiscriminatie. Tabel 8. De aard van de discriminatieklachten en meldingen in de periode 2002-2006 Aard van de klacht Omstreden behandeling Vijandige bejegening Fysiek geweld Beschadiging object Bedreiging Overig Totaal

2001 63 72 7 37 4 183

2003 57 49 7 28 13 154

2004 74 110 10 62 7 263

2005 70 101 10 97 13 291

2006 107 148 24 124 13 10 426

De categorie ‘vijandige bejegening’ bevat 142 klachten en heeft betrekking op klachten waarbij sprake is van discriminatoir gedrag zoals beledigingen en pesterijen. Dat is 35% van het totaal aantal klachten; evenveel als in 2005. Het gaat echter om een absolute stijging van 101 naar 148. Dit levert echter een vertekend beeld op. In de voorgaande jaren zijn namelijk de meldingen van bedreiging meegenomen in de categorie ‘vijandige bejegening. Voor 2006 is ervoor gekozen deze categorie apart te benoemen. Wanneer we de meldingen van ‘bedreiging’ meetellen met die van ‘vijandige bejegening’ gaat het om een aandeel van 38%. Dit levert een stijging op van 3% ten opzichte van 2005. Vijandige bejegening doet zich voornamelijk voor in de directe woonomgeving van mensen en in het onderwijs.

Jaarcijfers 2006

33

De categorie ‘fysiek geweld’ omvat alle gebeurtenissen waarbij sprake is van zogenaamde fysieke aantasting van een of meerdere personen of een poging daartoe. In 2006 werden voornamelijk Marokkaanse Nederlanders het slachtoffer van geweld. Een verontrustende ontwikkeling is dat het aandeel van geweldsincidenten is verdubbeld ten opzichte van 2005. De categorie ‘beschadiging object’ bevat alle vormen van vernieling en omvat hiermee ook de racistische graffiti; vandaar het hoge aantal in 2006.

Jaarcijfers 2006

34

10.

EXTREEM-RECHTS

De laatste jaren is in Nederland sprake van een groei van rechts(extremistische) sympathieën, uitingen en activiteiten, zowel georganiseerd als ongeorganiseerd. Dat zien we ten eerste aan het stijgende aantal demonstraties van extreem-rechtse organisaties in Nederland. Ook is dat af te leiden uit het groeiende aantal rechtse politieke partijen. Vijf extreem-rechtse partijen waren in 2006 actief: ‘Nieuw Rechts’ (NR), de ‘Nationale Alliantie’, de ‘Nederlandse Volks Unie’ (NVU), de CD en de Nederlandse Volksbeweging (NVB). In 1999 deden de Centrumdemocraten van Hans Janmaat voor het laatst mee aan de verkiezingen. Tot aan de raadsverkiezingen van 2006. In twee steden bleken erfgenamen van Janmaat onder de naam "CD" mee te dingen naar een zetel in Arnhem en Amsterdam. Vooral in Arnhem is de publiciteit rondom Selhorst, volksvertegenwoordiger van de ‘Gelderse CD’, erg negatief vanwege het ronselen onder daklozen. Ook zouden mensen met serieuzere extreem-rechtse opvattingen hem niet serieus nemen. Op 25 maart 2006 hebben dissidenten uit de Nationale Alliantie (NA) een nieuwe extreem-rechtse partij opgericht. Het initiatief is Nationalistische Volks Beweging (NVB) gedoopt. De Deense cartoonaffaire stond aan de wieg van deze splitsing. De kring Holland van de NA wilde op internet de confrontatie wel aangaan door antimoslim-cartoons te plaatsen, terwijl het hoofdbestuur veel terughoudender was. Of dit de enige reden voor de rigoureuze stap is lijkt onwaarschijnlijk, maar is onbekend. Wat bewegingen betreft zijn in 2006 twee organisaties opgezet, Blood & Honour/RVF en Blood & Honour Nederland, extreem-rechtse organisaties van de zogenoemde nazistische skinheads. Blood & Honour/ RVF zou vooral opvallen door haar uitgesproken gewelddadige en antisemitische gedachtegoed. Van Blood & Honour Nederland zouden in diverse regio's (Groningen, Noord-Holland-Noord, WestBrabant, regio Amersfoort) afdelingen van deze organisatie zichtbaar zijn. Deze groep zou regelmatig samenwerken met de Nationale Alliantie. Zo trachtte deze groep een herdenking voor voormalige SS’ers te organiseren in het Limburgse Ysselstein. Een andere rechtsextremistische organisatie is Voorpost. In Januari 2006 werd door deze Jaarcijfers 2006

35

organisatie in Utrecht anti-jihadposters geplakt. Later werden in Nieuwegein en de Meern verkiezingsborden gebruikt voor teksten als: ‘Geen Jihad in onze straat’. Extreem-rechts manifesteert zich de laatste jaren steeds meer op het internet en vormt op die wijze een virtuele gemeenschap zoals ook uit de jaarcijfers van het BD blijkt. Met name op de websites ‘stormfront.org’, ‘nationalealliantie.com’, ‘polinco.net’ en ‘hardcore-holland.com’ wordt door aanhangers van extreem-rechts gedachtegoed gediscussieerd en worden regelmatig rechts-extreme uitlatingen gedaan. Voor meer algemene informatie over extreem-rechts in Nederland 17 verwijzen wij naar de zesde Monitor Extreem Rechts en Racisme en 18 het cahier ‘Het Lonsdalevraagstuk’. In Midden en West Brabant Ook in Midden en West Brabant manifesteerde extreem-rechts zich in 2006, hoewel het aandeel van extremistische uitingen daalde ten opzichte van 2005 (zie paragraaf 3). Het Bureau Discriminatiezaken vangt signalen op dat steeds meer jongeren in het vaarwater van extreem-rechts terechtkomen, georganiseerd of ongeorganiseerd. Het zou voornamelijk om jongeren gaan die van het platteland komen. Zo werden in Oosterhout twee allochtone jongens mishandeld door zogenoemde Lonsdale-jongeren. Eén van hen werd bedreigd met een mes en de ander werd in een vijver gegooid. Ook wilde een oudere man op de allochtone jongeren inrijden met een auto. In 2006 was een forse toename te bemerken van het aantal meldingen over extreem-rechtse uitingen op het internet. Zo werd gemeld dat tekens en leuzen op het internet te vinden waren die door melders als extreem-rechts en racistisch aangeduid werden. Het Jong Verzet Brabant (JVB) heeft in de periode van 29 december 2004 tot medio Januari 2006 actief gestickerd. In Gilze-Rijen en in Breda werden enkele tientallen stickers (in verschillende varianten) van hen aangetroffen. Teksten waren onder andere: 'Alles voor het behoud van

17

J. Van Donselaar & P. R. Rodrigues (2004. Monitor racisme en extreem rechts, zesde rapportage, Amsterdam. 18 J. Van Donselaar (2005). Monitor racisme en extremisme, cahier nr. 4, Het lonsdalevraagstuk, Amsterdam. Jaarcijfers 2006

36

ons hoogste goed'. ‘Onze taal, kultuur, identiteit en bloed', 'We gaan door met de strijd tot Europa is bevrijd'. In 2006 zijn de resultaten bekendgemaakt van het rapport van het Instituut voor Veiligheids- en Crisismanagement dat erop gericht was meer inzicht te krijgen in polarisatie en radicalisering in zes gemeenten in het politiedistrict Breda. Daaruit bleek onder andere dat bewoners van allochtone en autochtone afkomst langs elkaar leefden. In het onderwijs zouden allochtone en autochtone jongeren meer dan voorheen separate groepen vormen. Jongeren zouden zich bij ruzies vaak groeperen langs lijnen van etniciteit. Tevens wordt in dit rapport gesteld dat zogenoemde Lonsdale-jongeren zich soms openlijk profileren als tegenstanders van allochtone jongeren. Ook in de voetballerij zou er sprake zijn van verharding. Wedstrijden zouden met enige regelmaat eindigen in vechtpartijen tussen autochtone spelers, hun ouders en supporters van voetbalclubs van plattelandsgemeenten en spelers van Bredase teams die grotendeels uit allochtone jongeren 19 bestaan. Gezien het groeiende aantal signalen van discriminatie in de voetballerij, verricht een stagiaire van het BD een onderzoek naar voetbaldiscriminatie. Hieruit zullen aanbevelingen voortvloeien. Dit rapport zal in juni 2007 uitgebracht worden. In Tilburg is een zelfde onderzoek verricht. Daaruit is onder meer gebleken dat de geschetste landelijke trend van beperkte verdraagzaamheid jegens allochtonen ook is vastgesteld in Tilburg. Deze onverdraagzaamheid zou voornamelijk gelden voor Marokkaanse, Somalische en Antilliaanse bewoners. Voorts werden in Tilburg tien serieuze signalen waargenomen van rechts-radicalisme of 20 islamitisch-radicalisme. In Midden en West Brabant zijn negen extreem-rechtse gabbergroepen waar te nemen voor zover het mogelijk was deze groepen in kaart te brengen. Dit blijkt uit het cahier ‘Het Lonsdalevraagstuk’. Gezien de groeiende aandacht voor de Lonsdalejongeren heeft een studente in opdracht van het BD een 19

M. Zannoni, B.J. Naaijkens, S.D. Schaap (2006). Tussen feiten, beelden en gevoelens, COT Den Haag. 20 A.G.W. Ruitenberg, D. De Hoog (2006). Verkennend onderzoek naar radicalisering in Tilburg, COT Den Haag. Jaarcijfers 2006

37

onderzoek uitgevoerd naar de identiteit van deze groep. Hierin wordt een onderscheid gemaakt in de identiteit zoals die in de media geschetst wordt, de identiteit zoals die door anderen beleefd wordt (zowel allochtonen als autochtonen) en de manier waarop 21 Lonsdalejongeren zichzelf beleven. Veel extreem-rechtse graffiti werd in 2006 aangetroffen (124). Er werden weer veel hakenkruisen en Keltische kruisen aangetroffen, alsmede regelmatig de letters WP (White Power) of WPWW (White Power World Wide) of de tekst ‘White pride’. Zo werd in Breda op een Turkse winkel een groot hakenkruis aangetroffen toen er brand uitbrak. Verder werden aangetroffen teksten als: ‘SS’, ‘***Marokkanen rijden in een BMW en wij maar belasting betalen’ met een White powerteken eronder, ‘Nederland=blank’ en ‘Lonsdale NSA’. In Moergestel werden verder 25 auto’s bekrast met onder meer hakenkruizen.

21

Zie website: http://www.palet.nl/bdwestbrabant.nl/files/wezijngewoonjeugd.pdf

Jaarcijfers 2006

38

Bijlage I Statistieken gemeenten Tilburg, Breda, Roosendaal en Moerdijk

Jaarcijfers 2006

39

Statistieken Tilburg Tabel 1. Aantal klachten en meldingen in 2006 Herkomst klacht Tilburg

2006 114

Tabel 2. Reden van de klachten en meldingen in 2006 Reden melding of contact Discriminatieklachten/meldingen Extremistische uitingen Totaal

2006 59 55 114

Tabel 3. Totaal aantal klachten en meldingen per meldpunt in 2006 Meldpunt Politie BD Media Centraal meldpunt Totaal

Jaarcijfers 2006

2006 10 42 3 59 114

40

Tabel 4. Discriminatiemeldingen en klachten per discriminatiegrond in 2006 (excl. extremistische uitingen) Discriminatiegrond Herkomst Geloofsovertuiging Nationaliteit Geslacht Seksuele geaardheid Leeftijd Antisemitisme Handicap Politieke overtuiging Anders Totaal

2006 37 5 2 4 4 3 4 59

Tabel 5. Discriminatieklachten en meldingen per maatschappelijke sector in 2006 (excl. extremistische uitingen) Maatschappelijke sector Arbeidsmarkt Buurt Publieke/Politieke opinie Commerciële dienstverlening Horeca Huisvesting Media/ reclame Onderwijs Politie en justitie Sport en recreatie Collectieve voorzieningen Privé-sfeer Overig Totaal

Jaarcijfers 2006

2006 11 8 1 9 1 1 9 4 2 6 7 59

41

Tabel 6. Herkomst slachtoffer in 2006 Herkomst Marokko Turkije Suriname Antillen/ Aruba Molukken Overig Azië Overig Afrika Overig Europa Overig Amerika Nederland (autochtoon) Onbekend Totaal

Jaarcijfers 2006

2006 8 9 1 4 1 1 8 1 2 19 60 114

42

Statistieken Breda

Tabel 1. Aantal klachten en meldingen in de periode 2002-2006 Herkomst klacht Breda

2002 81

2003 63

2004 101

2005 102

2006 92

Tabel 2. Reden van de klachten en meldingen in de periode 2003-2006 Reden melding of contact Discriminatieklachten/ meldingen Extremistische uitingen Totaal

2003 55

2004 85

2005 71

2006 68

8 63

16 101

31 102

24 92

Tabel 3. Totaal aantal klachten en meldingen per meldpunt in de periode 2003-2006 Meldpunt Politie BD Media Centraal meldpunt Totaal

Jaarcijfers 2006

2003 13 46 4 63

2004 32 65 4 101

2005 32 60 10 102

2006 30 49 2 11 92

43

Tabel 4. Discriminatiemeldingen en klachten per discriminatiegrond in de periode 2002-2006 (excl. extremistische uitingen) Discriminatiegrond Herkomst Geloofsovertuiging Nationaliteit Geslacht Seksuele geaardheid Leeftijd Antisemitisme Handicap Politieke overtuiging Anders Totaal

2002 46 11 1 1 4 1 3 1 68

2003 34 7 1 8 2 2 1 55

2004 55 6 1 4 7 3 2 7 85

2005 50 3 2 6 7 3 71

2006 45 6 0 0 4 2 3 3 2 3 69

Tabel 5. Discriminatieklachten en meldingen per maatschappelijke sector in de periode 2002- 2006 (exclusief extremistische uitingen) Maatschappelijke sector Arbeidsmarkt Buurt Publieke/Politieke opinie Commerciële dienstverlening Horeca Huisvesting Media/ reclame Onderwijs Politie en justitie Sport en recreatie Collectieve voorzieningen Privé-sfeer Overig Totaal

Jaarcijfers 2006

2002 15 15 8 5 7 1 1 4 3 2 4 3 68

2003 15 8 2 3 14 2 2 2 3 2 2 55

2004 11 17 4 7 19 1 4 6 2 7 1 6 85

2005 13 13 2 8 18 1 1 4 2 2 4 3 71

2006 10 21 6 11 1 2 2 3 2 9 1 69

44

Tabel 6. Herkomst slachtoffer periode 2005-2006 Herkomst Marokko Turkije Suriname Antillen/ Aruba Molukken Overig Azië Overig Afrika Overig Europa Overig Amerika Nederland (autochtoon) Onbekend Totaal

Jaarcijfers 2006

2005 16 4 5 6 4 4 6 21 37 102

2006 18 7 2 3 6 6 4 2 17 27 92

45

Statistieken Roosendaal Tabel 1. Aantal klachten en meldingen in 2006 Herkomst klacht Roosendaal

2006 42

Tabel 2. Reden van de klachten en meldingen in 2006 Reden melding of contact Discriminatieklachten/meldingen Extremistische uitingen Totaal

2006 34 8 42

Tabel 3. Totaal aantal klachten en meldingen per meldpunt in 2006 Meldpunt Politie BD Media Centraal meldpunt Totaal

Jaarcijfers 2006

2006 11 28 2 1 42

46

Tabel 4. Discriminatiemeldingen en klachten per discriminatiegrond in 2006 (exclusief extremistische uitingen) Discriminatiegrond Herkomst Geloofsovertuiging Nationaliteit Geslacht Seksuele geaardheid Leeftijd Antisemitisme Handicap Politieke overtuiging Anders Totaal

2006 16 8 1 2 1 4 1 1 34

Tabel 5. Discriminatieklachten en meldingen per maatschappelijke sector in 2006 (excl. extremistische uitingen) Maatschappelijke sector Arbeidsmarkt Buurt Publieke/Politieke opinie Commerciële dienstverlening Horeca Huisvesting Media/ reclame Onderwijs Politie en justitie Sport en recreatie Collectieve voorzieningen Privé-sfeer Overig Totaal

Jaarcijfers 2006

2006 12 6 1 1 2 4 2 3 3 34

47

Tabel 6. Herkomst slachtoffer in 2006 Herkomst Marokko Turkije Suriname Antillen/ Aruba Molukken Overig Azië Overig Afrika Overig Europa Overig Amerika Nederland (autochtoon) Onbekend Totaal

Jaarcijfers 2006

2006 11 3 1 4 2 1 13 7 42

48

Statistieken Moerdijk Tabel 1. Aantal klachten in de periode 2002-2006 Herkomst klacht Moerdijk

2002 10

2003 2

2004 8

2005 5

2006 9

Tabel 2. Reden van de klachten en meldingen in 2002-2006 Reden melding of contact Discriminatieklachten/meldingen Extremistische uitingen Totaal

2002 5 5 10

2003 2 2

2004 8 8

2005 4 1 5

2006 4 5 9

Tabel 3. Totaal aantal klachten en meldingen per meldpunt in 20022006 Meldpunt Politie BD Media Totaal

Jaarcijfers 2006

2002 7 3 10

2003 2 2

2004 3 5 8

2005 2 3 5

2006 5 4 9

49

Tabel 4. Discriminatiemeldingen en klachten per discriminatiegrond in de periode 2002-2006 (exclusief extremistische uitingen) Discriminatiegrond Herkomst Geloofsovertuiging Geslacht Seksuele geaardheid Leeftijd Handicap Anders Totaal

2002 4 1 5

2003 1 1 2

2004 8 8

2005 4 4

2006 4 4

Tabel 5. Discriminatiemeldingen en klachten per maatschappelijke sector in de periode 2002-2006 (exclusief extremistische uitingen) Maatschappelijke sector Arbeidsmarkt Buurt Horeca Huisvesting Media Onderwijs Publieke en politieke opinie Politie en justitie Sport en recreatie Collectieve voorzieningen Commerciële dienstverlening Overig Totaal

Jaarcijfers 2006

2002 3 1 1 5

2003 1 1 2

2004 3 3 1 1 8

2005 1 1 1 1 5

2006 1 1 1 1 4

50

Tabel 6.

Herkomst slachtoffer in de periode 2002-2006

Herkomst Marokko Turkije Suriname Antillen/ Aruba Molukken Overig Azië Overig Amerika Overig Europa Overig Afrika Nederland (autochtoon) Onbekend Totaal

2002 1 1 2 4

2003 1 1 2

2004 1 1 2 1 3 8

2005 1 2 1 4

2006 2 1 1 1 4 22 9

22 Vanaf 2006 wordt, in tegenstelling tot voorgaande jaren, tevens de herkomst van de slachtoffers van extremistische uitingen vermeld. Daardoor is het in deze tabel niet mogelijk cijfers uit voorgaande jaren te vergelijken met die van 2006.

Jaarcijfers 2006

51

Jaarcijfers 2006

52