jaarbericht Steunpunt Huiselijk Geweld (SHG) 2012 Melden en overleggen
Afgelopen jaar zijn er bij het Steunpunt Huiselijk Geweld Noord- en Oost Veluwe/ Midden-IJssel 2380 meldingen binnengekomen. Ten opzichte van eerdere jaren is dit opnieuw een toename. Helaas weten we ook, dat dit slechts het topje van de ijsberg is. Huiselijk geweld is een breed begrip waaronder geweld in vele verschijningsvormen wordt verstaan. De gangbare omschrijving van huiselijk geweld luidt:
‘Geweld dat gepleegd wordt door iemand uit de huiselijke kring van het slachtoffer, dat wil zeggen: expartners, gezinsleden, familieleden en huisvrienden. Het begrip huiselijk heeft expliciet te maken met de relatie tussen pleger en slachtoffer en niet met de plaats van het geweld. Onder geweld wordt verstaan de
aantasting van de persoonlijke integriteit. Het kan daarbij gaan om: lichamelijk geweld (mishandeling), psychisch of emotioneel geweld (uitschelden, treiteren, kleineren, bedreiging, stalking), ongewenste seksuele toenadering of seksueel misbruik. Naast (ex)partnergeweld vallen ook eergerelateerd geweld en ouderenmishandeling onder de brede noemer van huiselijk geweld’. Het Steunpunt Huiselijk Geweld (SHG) is de voordeur bij alle vormen van huiselijk geweld. Het steunpunt is een
Huiselijk geweld is de meest voorkomende vorm van geweld. Eén op de vijf aangiften van geweld gaat over huiselijk geweld. Landelijk onderzoek wijst uit, dat één op de tien Nederlanders op enig moment in zijn of haar leven te maken krijgt met regelmatig terugkerend huiselijk geweld (wekelijks of zelfs dagelijks). Huiselijk geweld is ook één van de meest ernstige geweldsvormen. Ter illustratie: jaarlijks sterven er in Nederland gemiddeld 70 vrouwen en 75 kinderen aan de gevolgen ervan. Huiselijk geweld treedt op in alle lagen van de bevolking en in alle culturen. Bron: ‘Nota aanpak huiselijk geweld’, Den Haag 2011
fysiek, telefonisch en e-mail loket, waar iedereen met vragen rond huiselijk geweld terecht kan. Het steunpunt kent een brede doelgroep: slachtoffers, plegers, kinderen, omstanders en professionals. Naast kennis van alle vormen van huiselijk geweld is er bij het steunpunt tevens veel expertise aanwezig over de problematiek rond eerwraak, loverboys, mensenhandel, huwelijksdwang en achterlating en prostitutie. Kerntaken Kerntaak van het SHG is de (telefonische) advisering, doorverwijzing en motivatie van betrokkenen bij huiselijk geweld richting hulpverlening.
Het SHG is 7 dagen per week, 24 uur per dag te bereiken via 0900 126 26 26.
In 2012 zijn er 141 complexe meldingen opgepakt. Daarnaast zijn er 71 huisverboden opgelegd. Bij 28% van de complexe meldingen (21 keer), is er een RIHG ingevuld (wel huisverbod procedure geweest, maar geen huisverbod geworden). Daarnaast zijn de zorgcoördinatoren in 11 gevallen wel opgeroepen, maar is er in overleg met de HOvJ (Hulpofficier van Justitie) besloten geen RIHG in te vullen.
Personele bezetting Op 31 december 2012 zijn binnen het Steunpunt (incl. Lokaal Steunpunt Harderwijk) werkzaam: 5 SHGmedewerkers, 6 zorgcoördinatoren en 1 manager. Binnen MD Veluwe is er een team Hulpverleners Buiten Kantoortijd, die in een pool zorgdragen voor de 24uurs bereikbaarheid. Wet Tijdelijk Huisverbod Per 1 maart 2009 is de uitvoering van de Wet tijdelijk huisverbod bij het SHG onder gebracht, nadat de wet per 1 januari van dat jaar van kracht is geworden. Om de Wet tijdelijk huisverbod 24 uur per dag, 7 dagen per week uit te kunnen voeren zijn er gemeentelijke zorgcoördinatoren en een pool van hulpverleners buiten kantoortijd werkzaam binnen MD Veluwe. Bereikbaarheid buiten kantooruren In 2012 is er 184 keer een beroep gedaan op de Hulpverlening Buiten Kantoortijd van MD Veluwe. Dit betrof 109 keer een telefonisch SHG contact, 14 keer een telefonisch contact in het kader van het Meldpunt Jeugdprostitutie, 19 keer een korte vraag over een huisverbod. Daarnaast moest 42 keer een medewerker er daadwerkelijk op uit in verband met een procedure huisverbod, samen met de hulpofficier van dienst van de politie.
Ten opzichte van 2011 is er een stijging van 17% van het aantal keer dat er een beroep is gedaan op de bereikbaarheidsdienst buiten kantooruren van MD Veluwe. Vooral het aantal keer dat contact werd opgenomen in het kader van het meldpunt Jeugdprostitutie is opvallend: een ruime verdubbeling ten opzichte van 2011 (van 6 naar 14). Meldpunt Loverboys / Jeugdprostitutie/ Medewerkers van het SHG bemensen tevens het Meldpunt Loverboys/ Jeugdprostitutie. Ze geven advies en onderzoeken (vermoedelijke) situaties van loverboy problematiek en brengen waar nodig de juiste hulp op gang.
Het Meldpunt Loverboys/ Jeugdprostitutie is op een apart nummer bereikbaar: 0900 500 70 70. Net als eerdere jaren is het aantal meldingen over jeugdprostitutie stabiel gebleven. In 2012 is er 40 keer gemeld, voor de gehele regio,. Bij 9 meldingen waren er zorgen, die duiden op mogelijke aanwezigheid van jeugdprostitutie. Deze meldingen zijn overgedragen aan een zorgcoördinator Jeugdprostitutie. In 2011 heeft de ketenaanpak jeugdprostitutie zich uitgebreid naar de Noord Veluwe. In 2012 is er inzet gedaan om de ketenaanpak jeugdprostitutie uit te rollen over de gehele NOG regio. De zorgcoördinatoren Jeugdprostitutie voor de gemeente Apeldoorn zijn per 2012 in dienst van MD Veluwe. Daarnaast is één van de drie zorgcoördinatoren Jeugdprostitutie voor de regio Noord Veluwe werkzaam bij MD Veluwe. De ‘Apeldoornse’ zorgcoördinatoren jeugdprostitutie zijn in 2012 met veel
enthousiasme begonnen en hebben 5 meldingen opgepakt. Op 10 september heeft de ondertekening plaatsgevonden van het convenant Ketensamenwerking Jeugdprostitutie door gemeente Apeldoorn, Politie, Raad voor de Kinderbescherming, Bureau Jeugdzorg, GGD, MEE Veluwe, Moviera, Iriszorg en MD Veluwe. Dit convenant maakt het onder andere mogelijk, dat informatie over de plegers beter uitgewisseld kan worden. Ketensamenwerking De samenwerking met de ketenpartners is vormgegeven in een uitvoeringsconvenant. Daarnaast zijn de afspraken weergegeven in diverse protocollen (welke door het SHG worden bijgehouden) en onderlinge samenwerkingsafspraken. Met de diverse ketenpartners worden deze samenwerkingsafspraken periodiek doorgenomen (zowel in stuur- en klankbordgroep verband als vanuit het SHG). Veiligheidskamers Vanuit het SHG nemen wij deel aan de Veiligheidskamers in Apeldoorn, Zutphen en Harderwijk. Zaken met een strafrechtelijke component worden besproken, wanneer afstemming rond zorg en strafrecht extra aandacht nodig heeft. In 2012 is door verschillende organisaties, onder coördinatie van het SHG en het OM, geschreven aan een voorstel dat dient als basis voor het opstarten van een periodiek screeningsoverleg tussen BJZ, AMK, het OM, politie en het SHG. De reden van dit voorstel is dat we verwachten dat het minimaal wekelijks kort screenen van alle casussen gaat zorgen voor een snellere en beter afgestemde hulpverlening aan de betrokkenen. Inmiddels is bekend dat in 2013 gestart gaat worden met een wekelijks screeningsoverleg tussen
BJZ, AMK en het SHG. In de loop van 2013 zal uitbreiding met politie en OM plaats gaan vinden. Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling De Wet meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling is op 5 februari 2013 door de Tweede Kamer aangenomen. De inwerkingtreding van de wet komt hiermee weer een stuk dichterbij. De wet ligt nu bij de Eerste Kamer ter goedkeuring. De verwachte inwerkingtreding is 1 juli. Deze wet houdt in, dat organisaties op het gebied van zorg, welzijn en maatschappelijke ondersteuning over een meldcode moeten beschikken. Daarnaast krijgen de Steunpunten Huiselijk Geweld hiermee een wettelijke basis als meldpunt voor alle vormen van huiselijk geweld.
De meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling is een overzichtelijk vijfstappenplan waarin staat wat een professional het beste kan doen bij vermoedens van huiselijk geweld en kindermishandeling. Zorgroutekaart Voor alle professionals/vrijwilligers die werkzaam zijn binnen ons werkgebied, heeft de centrumgemeente Apeldoorn een zorgroutekaart ontwikkeld. De zorgroutekaart beschrijft onder andere wat de meldcode inhoudt en welke 5 stappen doorlopen dienen te worden. In 2012 is de zorgroutekaart verspreid onder professionals en vrijwilligers. Verder zijn er regionale en lokale bijeenkomsten Meldcode geweest, waaraan ook het SHG heeft bijgedragen. Afstemming lokale zorgnetwerken Evenals in 2011 zijn in 2012 alle complexe meldingen en huisverboden afgestemd met de diverse lokale zorgnetwerken in onze regio. Doel van
deze afstemming is: zorgen dat de lokale zorgnetwerken op de hoogte zijn van de huiselijk geweld meldingen in hun gemeenten en zorgen dat er afstemming plaats vindt tussen de zorgcoördinator en het lokale zorgnetwerk over het oppakken van de coördinatierol en de inzet van de hulpverlening. Verwijsindex De verwijsindex risicojongeren (VIR) is een digitaal systeem dat risicosignalen van hulpverleners over jongeren (tot 23 jaar) bij elkaar brengt. Door de meldingen in de verwijsindex weten hulpverleners sneller of een kind ook bekend is bij een collega, zodat zij kunnen overleggen over de beste aanpak. Door medewerkers van het SHG zijn in 2012 245 signalen in de verwijsindex geplaatst. In totaal vonden er 167 matches tussen andere hulpverleners en het SHG plaats. In 2011 vonden 148 meldingen in de Verwijsindex plaats door medewerkers van het SHG. Medewerkers melden in de verwijsindex als ze zich zorgen maken over een jongere of als er problemen zijn. LOK groepen In 2012 zijn er op de Noord Veluwe door MD Veluwe en Bureau Jeugdzorg drie LOK groepen gedraaid. LOK (Let op de Kleintjes) is een psycho-educatieve cursus voor kinderen, die getuige zijn (geweest) van huiselijk geweld.
SHG in cijfers Per kwartaal ontvangen de regiogemeenten de cijfers van het SHG over de aard en omvang van huiselijk geweld in hun gemeenten en in de hele regio. Consultatie en advies Professionals als huisartsen, verzor-
genden en welzijnswerkers kunnen bij het SHG terecht voor collegiale consultaties en advies. In 2012 is het SHG 51 keer geconsulteerd. De verwachting is, dat met de invoering van de Wet Meldcode Kindermishandeling en Huiselijk Geweld een groter beroep gedaan zal worden op deze collegiale consultatie- en adviesfunctie. Verder is er 149 keer informatie en advies opgevraagd door een nietprofessional. Meldingen Het totaal aantal meldingen dat het SHG te verwerken kreeg, is ten opzichte van vorig jaar opnieuw gestegen. In 2010 registreerde het meldpunt 1.656 meldingen huiselijk geweld, waarvan 1.150 van de politie. In 2011 registreerde het meldpunt 1.968 meldingen, met in totaal 1.331 meldingen van de politie. Het aantal geregistreerde meldingen bij het steunpunt in 2012 is 2.380, waarvan 1.640 meldingen afkomstig waren van de politie. Er is weer sprake van een stijging van het aantal meldingen ten opzichte van vorig jaar. Door de komst van de Meldcode is ook hier de verwachting dat het aantal meldingen in 2013 weer zal toenemen. so o rt m eld in g consulta tie incid ent is a l gem eld inform atie en a dvies m elding ter op vo lg ing m elding ter registratie
51 102 149 1116 962
to taal
2380
Huisverboden De wet tijdelijk huisverbod geeft burgemeesters de bevoegdheid om bij acute
dreiging van huiselijk geweld de pleger voor ten minste 10 dagen uit huis te plaatsen. Bij aanhoudende dreiging kan de burgemeester het huisverbod verlengen tot een totaal van maximaal 28 dagen. De zorgcoördinatoren van het SHG coördineren de uitvoering van de opgelegde huisverboden, in nauwe samenwerking met politie, regiogemeenten en de betrokken hulpverlenende partijen. • In onze regio zijn er in 2012 in totaal 71 huisverboden opgelegd, dit is een toename ten opzichte van 2011. In dat jaar werden er 61 huisverboden opgelegd.
• In 2012 werden er 110 risicotaxaties ingevuld door de politie en de zorgcoördinator, 11 keer werd er door de politie en de zorgcoördinator uitgerukt, maar werd er ter plaatse besloten toch geen RIHG af te nemen. • Van de 121 keer dat we op pad zijn gegaan voor een procedure, was dit 42 keer buiten kantoortijd. • Bij 93% van huisverboden is er sprake van een samenloop met strafrecht. • 59% van de huisverboden is verlengd. • In 70% van de huisverboden waren er één of meer minderjarige kinderen bij betrokken. • Bij één zaak was er sprake van agressief gedrag jegens de zorgcoördinator. • Bij 18 huisverboden was er zeker sprake van wederzijds geweld. • In 13 huisverboden was er sprake van oudermishandeling. • De verdeling van de huisverboden over de diverse gemeenten wijkt af ten opzichte van die van 2011. De gemeenten Putten (2011: 2 en 2012:
5) en Zutphen ( 2011: 6 en 2012: 9) kennen een noemenswaardige toename van het opgelegde aantal huisverboden. In de overige gemeenten bleef het aantal nagenoeg gelijk. • Voor de slachtoffers werd hulp ingezet vanuit maatschappelijk werk (MD Veluwe, AMW Bummen, Perspectief, Sensire), Passerel, Kairos, Moviera, BJZ, Tactus, SPV’er, GGZ Centraal, GGNet, Leger des Heils, Care Expres, MEE Veluwe, Reclassering, Humanitas, Eleos, Ikos, mediator, GGNet De Boog, Stichting Goed Geregeld, Rentray, Dimence, huisarts en vrijgevestigde psychologen. • Ingeschakelde hulp voor de uithuisgeplaatsen kwam vanuit Reclassering, Tactus, Kairos, maatschappelijk werk (MD Veluwe, Perspectief), GGZ Centraal, Pluryn, GGNet De Boog, Eleos, IJsselzorg, Sonar, Care Express, GGNet, mediator, De Wending, vrijgevestigde psychologen en Kwintes. • Voor de kinderen werd hulp ingezet vanuit AMK, BJZ, Raad voor de Kinderbescherming, schoolmaatschappelijk werk (MD Veluwe), GGNet, Moviera Eleos, Jeugdreclassering, vrijgevestigde psychologen, De Ontmoeting, Just Act, GGZ Centraal en Stichting Goed Geregeld. Pleger opvang In 2010 maakte 33% van de uithuisgeplaatsten gebruik van de (crisis)opvang geboden door Iriszorg en het Leger des Heils. In 2011 werd beduidend minder gebruik gemaakt van deze voorziening, namelijk in 8% van de huisverboden. In 2012 is het percentage echter weer wat gestegen en heeft 18% van de plegers gebruik gemaakt van de opvang.
Voor het complete overzicht van de cijfers verwijzen wij u naar de website van MD Veluwe: www.mdveluwe.nl.
Ontwikkelingen Voor alle gemeenten geldt dat de medewerkers het geweld dat wordt geconstateerd als heviger ervaren dan in eerdere jaren. Het letsel dat toe wordt gebracht is zwaarder en ook de bejegening onderling als richting de hulpverlening wordt ervaren als minder respectvol. Daarnaast heeft het SHG in 2012 meegewerkt aan een onderzoek naar plegers onder de 23 jaar. Voor onze regio hebben wij de indruk dat de problematiek van thuiswonende jongeren groter wordt of in ieder geval meer in de openbaarheid komt. De combinatie van werkloosheid, verslaving en economische crisis houdt jongeren (misschien tegen hun wil) langer thuis, wat spanningen oplevert. Ook ervaren de medewerkers een verband tussen de economische crisis en huiselijk geweld Woningen worden moeilijker of met verlies/restschuld verkocht, waardoor mensen langer onder één dak blijven samenwonen en spanningen oplopen. Signalenkaart Ouderenmishandeling en Jeugdprostitutie In 2013 zal er een Signalenkaart Ouderenmishandeling ontwikkeld en verspreid worden binnen de regio. Daarnaast zal er een signalenkaart Jeugdprostitutie gemaakt en verspreid worden. We hopen dat deze initiatieven het bewustzijn onder professionals op deze probleemgebieden zal vergroten, waardoor meer meldingen gedaan zouden kunnen worden.
Effectevaluatie In 2012 heeft het SHG meegewerkt aan de effectevaluatie huisverbod, die uitgevoerd wordt door Regioplan in opdracht van het ministerie van VWS. Ook in 2013 zullen wij hier inzet op blijven doen. De effectevaluatie richt zich op het in kaart brengen van het effect van het huisverbod. Eigen bijdrage GGZ In 2012 betaalden cliënten een eigen bijdrage voor de hulp vanuit de GGZ en daderhulpverlening. Ondanks dat de berichten vanuit de hulpverlening waren dat cliënten nu minder of zelfs geen beroep meer zouden gaan doen op de hulpverlening, hebben ons hierover geen concrete signalen bereikt. Voor 2013 geldt geen eigen bijdrage voor hulp vanuit de GGZ.
Extra middelen In 2012 heeft het SHG bij de gemeente aangegeven dat door het groeiende aantal meldingen het niet meer mogelijk was om alle meldingen actief op te volgen. Dit heeft erin geresulteerd dat wij in 2013 extra financiering hebben gekregen. Handelingsprotocol SHG’s Landelijk is men bezig met de ontwikkeling van een handelingsprotocol voor de SHG’s. Wij hebben deelgenomen aan de landelijke werkgroep. De aanleiding om een landelijk handelingsprotocol voor de SHG’s te ontwikkelen is de wetswijziging, waardoor in de Wet maatschappelijke ondersteuning de taken en bevoegdheden van het SHG worden beschreven. Door de nieuwe wet wordt het SHG een advies-en meldpunt voor alle vormen van huiselijk geweld. Dit houdt in dat het SHG de bevoegdheid krijgt meldingen van huiselijk geweld te registreren, deze te onderzoeken, te beoordelen of hulp noodzakelijk is en zo
nodig de toeleiding naar deze hulp te organiseren.
ouderenmishandeling of het Meldpunt Jeugdprostitutie.
De wettelijke taken en de daaraan gekoppelde bevoegdheden van het SHG om meldingen over huiselijk geweld vast te leggen en gegevens over deze meldingen zo nodig aan een hulpverlenende instantie (aan het AMK en/of aan de politie te verstrekken) vraagt om een zorgvuldige en uniforme werkwijze. Daarom hebben de drie koepelorganisaties, al tijdens het wetgevingstraject, een werkgroep gevormd om te komen tot een eerste landelijk Handelingsprotocol SHG zodat de SHG’s meteen na de invoering van de wet over een kader beschikken waarbinnen zij hun taken uitoefenen.
Website In 2012 is onze nieuwe website www. informatiehuiselijkgeweld.nl de lucht ingegaan. Hier kunnen burgers en professionals informatie vinden over huiselijk geweld in het algemeen en het steunpunt in het bijzonder. Daarnaast kunnen inwoners en professionals uit onze regio er met hun vragen terecht.
Samenvoeging SHG en AMK (MKZ) In de concept Jeugdwet is opgenomen: ‘De gemeente krijgt de verantwoordelijkheid om bovenlokaal één Meldpunt voor Huiselijk geweld en Kindermishandeling (MHK) in te stellen en in stand te houden. Hierin worden het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling (AMK) en het Steunpunt Huiselijk Geweld (SHG) verenigd’. De Gelderse gemeenten, AMK en SHG’s zijn in 2012 gestart met overleggen over onder andere de gevolgen en benodigde acties in het kader van het MHK. 2013 zal in het teken staan van verdere ontwikkeling van AMK en SHG naar MHK. Fusie Wisselwerk Wisselwerk en MD Veluwe zullen hun krachten gaan bundelen. Het voornemen is op per 1 juli te komen tot een bestuurlijke fusie. Voorlichting Het SHG heeft in 2012 op diverse manieren voorlichting gegeven over het thema huiselijk geweld, over onze werkwijze, het huisverbod, signaleren,
www.informatiehuiselijkgeweld.nl
MD Veluwe Brinklaan 268 | Postbus 884 | 7301 BC Apeldoorn T 0900 230 0 230 (lokaal tarief) | www.mdveluwe.nl Redactie: Eelke Brouwer, manager SHG
u en wij
