JAARVERSLAG 2001
KONINKLIJKE BOSKALIS WESTMINSTER NV
JAARVERSLAG 2001
Koninklijke Boskalis Westminster nv
Koninklijke Boskalis Westminster nv
We move the earth to a better place
We move the earth to a better place
Jaarverslag 2001
Koninklijke Boskalis Westminster nv We move the earth to a better place
3
“Coastway” De nieuwste aanwinst van Boskalis: mid-size hopper “Coastway” (4.900 m3). Dit schip werd in februari 2002 in gebruik genomen en is speciaal ontworpen om met een geringe diepgang en een groot laadvermogen, in ondiepe wateren vooroever- en strandsuppletie, alsmede bagger- en onderhoudswerkzaamheden uit te voeren. Veelal gaat het dan om het baggeren van slib, zand, grint en zachte klei. Het baggeren van zwaar gepakte grondsoorten is mogelijk doordat het schip met een zware jetinstallatie is uitgerust. Daarnaast is de “Coastway” voorbereid voor ontzilting van zeezand.
4
Inhoudsopgave
Bedrijfsprofiel
6
Missie, doelstellingen en strategie
8
Uitgangspunten van het ondernemingsbeleid
10
Personalia
16
Kerncijfers
18
Investor Relations
20
Bericht aan aandeelhouders
24
Verslag van de Raad van Bestuur over 2001
30
Bericht van de Raad van Commissarissen
40
Jaarrekening 2001
45
Grondslagen voor de waardering en de bepaling van het resultaat
45
Geconsolideerde balans na voorgestelde winstbestemming
48
Geconsolideerde winst- en verliesrekening
49
Geconsolideerd kasstroomoverzicht
50
Toelichting bij de geconsolideerde balans en winst- en verliesrekening
51
Vennootschappelijke balans na voorgestelde winstbestemming
58
Vennootschappelijke winst- en verliesrekening
59
Toelichting bij de vennootschappelijke balans en winst- en verliesrekening
60
Overige gegevens
63
Statutaire bepalingen omtrent resultaatbestemming
63
Voorstel winstbestemming
64
Accountantsverklaring
64
Stichting Continuïteit KBW
65
Verslag
65
Onafhankelijkheidsverklaring
65
Tien jaar Boskalis
66
We move the earth to a better place: Milieubewust baggeren
9
Het draait om mensen
15
International Dredging Academy
19
Zorgen voor de wereld van morgen
23
Milieu, veiligheid en economie
29
Het milieu vraagt creativiteit en flexibiliteit
39
Ruimte voor de natuur
43
Organisatie
67
Juridische Structuur
70
De wereld van Boskalis
71
Adressen van de werkmaatschappijen
72
Materieeloverzicht
75
Begrippenlijst
76
Alle bedragen in dit verslag zijn in euro’s (€), tenzij anders vermeld. Een aantal van de in dit verslag vermelde projecten is uitgevoerd in samenwerking met andere ondernemingen. Van dit verslag is een Engelse vertaling beschikbaar. The Annual Report is available in an English translation.
5
Bedrijfsprofiel
We move the earth to a better place. Boskalis, een internationaal toonaangevend bedrijf met een unieke marktpositie
Koninklijke Boskalis Westminster nv is een internationale dienstverlener op het gebied van maritieme infrastructuur, waarvan de kernactiviteiten zich richten op aanleg en onderhoud van havens en waterwegen, creatie van land in water en bescherming van kusten en oevers. Daarnaast is het bedrijf in tal van thuismarkten werkzaam in een breed scala van aanverwante activiteiten zoals zand- en grindwinning, droog grondverzet, milieuactiviteiten, marine offshore services, munitieberging en tunnelbouw. Boskalis is internationaal zeer gespreid. Het bedrijf heeft een unieke marktpositie met tien thuismarkten die tezamen circa 60% van de omzet genereren. Daarnaast wordt gewerkt in meer dan 50 landen verspreid over vijf continenten. De onderneming is in het afgelopen decennium gegroeid met gemiddeld meer dan 10% per jaar. Deze groei werd deels autonoom gerealiseerd en deels door overname van en of deelname in andere maatschappijen. Ervan uitgaande dat de wereldhandel zich ook in de komende jaren in stijgende lijn zal ontwikkelen, streeft Boskalis naar handhaving van dit groeitempo. De onderneming heeft een solide financiële basis en een gezonde kasstroom.
Kernactiviteiten
Aanleg en onderhoud van havens en waterwegen. Door het groeiende wereldhandelsvolume stijgt de behoefte aan havens langs de internationale scheepvaartroutes. Niet alleen worden de havens groter en dieper door schaalvergroting van onder andere containerschepen, ook het aantal havens groeit, doordat steeds meer landen deelnemen aan de mondiale productie en uitwisseling van goederen. Daarbij concurreren de gevestigde havens met elkaar om regionale leiderschapsposities, bijvoorbeeld in Azië (Singapore, Hong Kong), West-Europa (Rotterdam, Antwerpen, Hamburg, Felixstowe) en Noord-Amerika (New York, Halifax). Daarnaast worden havens aangelegd of verbeterd in tal van landen die zich industrieel ontwikkelen, bijvoorbeeld India, Maleisië en Mexico. Met de stijgende vraag naar grotere en diepere havens groeit ook de noodzaak om deze op diepte te houden, hetgeen resulteert in stijgende onderhoudsvolumes, in het bijzonder in gebieden met sterke stroming of getijdenverschillen.
Creatie van land in water. De wereldbevolking groeit nog steeds en economische centra kampen met congestie en overbevolking. Oplossingen voor de groeiende schaarste aan land worden gezocht in de aanleg van nieuwe gebieden. Boskalis speelt hierbij een prominente rol. Een bijzonder voorbeeld hiervan is het meerjarige ontwikkelingsprogramma van Singapore, waar de kostprijs van een m2 nieuw opgespoten land zich gunstig verhoudt ten opzichte van de commerciële waarde.
Bescherming van kusten en oevers. Ook hier ziet Boskalis voortgaande marktgroei, door de mondiaal toenemende aandacht voor milieubescherming en de voortdurende groei van het toerisme.
Sterke groei containerhavendoorvoer (in miljoenen TEU) Zuid-Amerika 600 Noord-Amerika 500 Australazië 400 Oost Azië 300 Afrika 200 Midden Oosten / Indisch subcontinent 100 Zuid-Europa / Middellandse Zee
6
2015
2010
2005
2000
1995
0 Noord-Europa
Aanverwante activiteiten
Naast deze kernactiviteiten heeft Boskalis nog een breed scala van aanverwante activiteiten, zoals offshorediensten, zandhandel, droog grondverzet, milieuactiviteiten, munitieberging, rotsfragmentatie onder water en aanleg van pijpleidingen. Deze activiteiten vormen een verbreding van het dienstenpakket met doorgaans aantrekkelijke marges.
Markten
De wereldbaggermarkt bestaat uit vele deelmarkten, die elk hun eigen ontwikkeling kennen, waardoor de markt als geheel heterogeen is en verschillen in dynamiek met zich meebrengt. De jaarlijkse omzet op de wereldbaggermarkt bedraagt circa I 7 mrd en groeit gestaag met circa 5% per jaar. De helft daarvan (circa I 3,5 mrd) wordt in vrij toegankelijke markten behaald. Deze vrije markten worden voor circa 60% bediend door vijf grote West-Europese baggerbedrijven, terwijl circa 40% van de “vrije omzet” door talrijke kleinere regionale en lokale spelers wordt behaald. Boskalis is met een aandeel van circa 20% marktleider in het segment van de vrije markten. In de minder toegankelijke markten wordt het baggerwerk veelal door lokale spelers of staatsbedrijven uitgevoerd en bestaat voor private internationale baggerbedrijven zoals Boskalis geen ruimte. Het afgelopen decennium kende omvangrijke liberalisering van de wereldhandel en economische ontwikkeling van traditioneel gesloten markten. Hierdoor is de vrije markt gegroeid ten gunste van professionele baggerbedrijven, die schaalgrootte en concurrerende kostenniveaus hebben. Belangrijke toetredingsdrempels tot de wereldbaggermarkt zijn schaalgrootte, professionele medewerkers, technische kennis, een breed inzetbare vloot, “cost leadership” en financiële slagkracht. Door haar grote geografische spreiding kan een wereldspeler als Boskalis zich evenwichtig ontwikkelen. De belangrijkste opdrachtgevers van Boskalis zijn te vinden bij overheden (nationaal, regionaal en lokaal), exploitanten van havens, internationale projectontwikkelaars, oliemaatschappijen, mijnbouwondernemingen en andere aannemingsmaatschappijen. Boskalis biedt haar opdrachtgevers kwalitatief hoogwaardige producten en diensten tegen concurrerende prijzen.
Thuismarkten. Boskalis volgt al vele jaren een thuismarktstrategie, waarmee zij zich onderscheidt van haar concurrenten. Een thuismarkt geeft Boskalis permanente aanwezigheid in landen waar dat commercieel aantrekkelijk is. De kracht van het concept is gelegen in de stabiele stroom van opdrachten en de mogelijkheid tot verbreding van het activiteitenpakket. Een thuismarktorganisatie heeft een lokaal commercieel gezicht, een eigen vloot en infrastructuur en weet zich gesteund door de financiële en technische kracht van de mondiale Boskalis organisatie. Vooral in de thuismarkten bestaat de mogelijkheid om met aanverwante activiteiten extra marges te genereren. Boskalis heeft inmiddels tien thuismarkten in Europa en daarbuiten die tezamen ongeveer 60% van de concernomzet realiseren: Nederland, Verenigd Koninkrijk, Duitsland, Finland, Zweden, Portugal, Nigeria, Verenigde Staten, Mexico en Brazilië. In sommige thuismarkten werkt Boskalis samen met sterke lokale partners. De thuismarkten vormen een stabiele en gezonde basis voor het concern.
Internationale projectenmarkt. Circa 40% van de omzet is afkomstig van de internationale projectenmarkt, die zich vooral richt op baggeren, kust- en oeverwerken. Het gaat daarbij vaak om grotere investeringswerken voor nieuwbouw en/of uitbreiding. Daarbij wordt op projectbasis regelmatig in combinatie met derden gewerkt, enerzijds om klanten optimaal te kunnen bedienen, anderzijds om risico’s te delen.
Specialistische niche markten. Ongeveer 5% van de omzet is afkomstig uit specialistische niche markten, waar Boskalis uitsluitend aanverwante activiteiten aanbiedt, zoals de offshore markt en de markt voor rotsfragmentatie onder water.
7
Missie, doelstellingen en strategie
Transparant, consistent en resultaatgericht
Missie
Alle inspanningen van Boskalis zijn gericht op handhaving en versterking van haar leidende positie in de wereldmarkt van baggerdiensten. De onderneming wil daarbij excelleren in winstgevendheid en waardecreatie voor haar aandeelhouders. Boskalis wil een aantrekkelijke werkgever zijn, de eerste keuze van de klant en een goed burger in die landen waar het concern werkzaam is.
Doelstellingen
De centrale doelstelling van Boskalis is groei. De onderneming stelt zich voor de komende jaren ten doel om de nettowinst jaarlijks met gemiddeld 10% te laten groeien en een rentabiliteit op het geïnvesteerd vermogen te behalen van tenminste 15%.
Strategie
Groei in de thuismarkten door: - waar mogelijk uitbreiding van het aantal thuismarkten; - verbreding van het dienstenpakket met “bagger-plus” activiteiten, die bovengemiddelde waardecreatie bieden; - versterking van bestaande posities in lokale markten.
Groei op de internationale projectenmarkt door: - sterke “fundamentals” en Boskalis’ mondiale aanwezigheid; - vooruitstrevend investeringsbeleid in vlootvernieuwing en procestechnologie; - inspelen op opening van traditioneel gesloten markten door globalisering van de wereldhandel en privatiseringsprocessen; - versterking van de positie door concentratie in de bedrijfstak, zo mogelijk via overnames en/of allianties.
Om haar groeidoelstelling te kunnen bereiken heeft Boskalis de beschikking over: - een wereldwijd netwerk van thuismarktorganisaties, kantoren, agenten en werkplaatsen; - ervaren, betrokken en professionele medewerkers; - een omvangrijke en gevarieerde vloot; - hoogstaande technische kennis; - goede kwaliteitszorg en informatietechnologie; - een sterke financiële structuur; - een inventieve en ondernemende bedrijfscultuur.
Deze elementen dragen bij aan het onderscheidend positioneren van de onderneming in de markt. Er wordt continu gewerkt aan versterking van de concurrentiepositie. Boskalis zal blijven investeren in mensen en middelen door: training en opleiding van medewerkers, verdere vlootoptimalisatie, verbetering van productieprocessen (gesteund door onderzoek) en ontwikkeling en versterking van organisatiestructuren met behulp van onder meer kwaliteitssystemen en netwerken op het gebied van de informatie- en communicatietechnologie (ICT).
Boskalis streeft bij het aanbieden van haar diensten naar een optimale balans tussen de functionaliteit van haar werkwijzen en de gevolgen daarvan voor het milieu.
8
WE
MOVE THE
MILIEUBEWUST
EARTH TO A
BETTER
PLACE
BAGGEREN
Milieubewust baggeren is een belangrijk begrip dat diverse ladingen heeft. Sinds eeuwen hebben de Nederlanders hun activiteiten afgestemd op de aanwezigheid van het water, maar ook omgekeerd de loop van het water aan hun wensen aangepast. Met dijken, kaden en kribben is in het verleden het water steeds verder in een keurslijf gedwongen. Dit is waterbouw in haar essentie, aanpassing van het (natte) milieu, ten faveure van de instandhouding of verbetering van leefomstandigheden. In meer recente jaren heeft milieubewust baggeren betekenis gekregen voor het opruimen van verontreinigde waterbodems of gronden, waarbij overheden investeren in herstel van originele omstandigheden. Daarnaast worden baggertechnieken voortdurend aangepast om nadelige effecten op het milieu te minimaliseren. Daarbij wordt Boskalis gedreven door zowel de eisen van haar klanten als wetgeving en haar eigen kwaliteitsnormen. Om in deze ontwikkeling mee te kunnen groeien heeft Boskalis bewust gekozen voor een consistente aanpak. Boskalis heeft haar organisatie onderworpen aan kwaliteitsgerichte internationale standaarden zoals ISO en ISM, waarin milieuverantwoord handelen een vanzelfsprekendheid is. Dit komt ondermeer tot uiting in het aanpassen van een groot deel van de vloot aan strenge regels betreffende afvalstoffenbehandeling, een pro-actieve opstelling in de uitvoering van milieu-gevoelige projecten en een bijzondere aandacht voor saneringsprojecten. Boskalis is tevens een actieve gesprekspartner met diverse overheden ten behoeve van de technische onderbouwing van internationale regelgeving op het gebied van milieubewust baggeren en berging van baggerspecie.
In
dit
jaarverslag
wordt
milieubewust
baggeren
en
het
milieubewust uitvoeren van werken door Boskalis geïllustreerd met enkele spraakmakende projecten: - in het Ketelmeer, aan de oostzijde van het IJsselmeer, Nederland, wordt een groot waterbodem-saneringsproject uitgevoerd, waarbij de modernste milieubagger- en surveytechnieken worden toegepast; - op het land heeft Boskalis Dolman, Nederland, een aantal installaties in operatie, waar een schonere grond weer een plaats op de aarde krijgt; - bij het baggeren van grond nabij Ruwais, Qatar, is door actieve bewaking en verantwoord procesbeheer vermeden dat naburig waardevol koraal nadelig beïnvloed zou worden door de werkzaamheden; - in de Biesbosch, Nederland, is ter compensatie van bij rivier-beheersmaatregelen verloren gegane natuurwaarden een nieuw gebied ontsloten voor natuurlijke ontwikkeling en voor recreatieve doeleinden.
Realisatie van vrijwel al deze projecten is mogelijk geworden dankzij een actieve bijdrage van Boskalis, mede op basis van langjarig onderzoek en creatieve planontwikkeling.
9
Boskalis: Uitgangspunten van het ondernemingsbeleid
De belangrijkste succesfactoren voor een toonaangevende internationale dienstverlener op het gebied van maritieme infrastructuur zijn: - ondernemerschap en risicobeheersing; - transparantie in Corporate Governance; - slagvaardigheid van het personeel; - kennis en kunde op vakgebied; - een brede en veelzijdige vloot; - efficiënte organisatie- en communicatiestructuren. Doeltreffend scoren op bovenstaande factoren bepaalt het succes van de onderneming.
Ondernemerschap en risicobeheersing
Ondernemerschap is het dagelijks werken met onzekerheden, kansen en risico’s. Het internationale ondernemerschap is bij Boskalis hoog ontwikkeld en wordt vanuit de top van het bedrijf via het adagium “vrijheid in gebondenheid” gestimuleerd. Verregaande decentralisatie met betrekking tot marktbewerking en het aannemen van werken is gekoppeld aan regelmatige terugkoppeling, coördinatie en rapportage. De risico’s die verbonden zijn aan het internationale baggerbedrijf, waar Boskalis dagelijks rekening mee dient te houden, kunnen in drie categorieën worden ingedeeld, te weten:
Economische en marktrisico’s. De markten van Boskalis zijn heterogeen en vertonen vaak verschillende ontwikkelingen. Door een wereldwijde spreiding van haar activiteiten, haar brede, veelzijdige en internationaal gespreide vloot en door het bezit van sterke thuismarktposities, is Boskalis goed in staat in te spelen op zowel positieve als negatieve ontwikkelingen op individuele deelmarkten. Bovendien is de baggerindustrie voor een groot deel gericht op onderhoud en ontwikkeling van infrastructuur, zodat economische ontwikkelingen op langere termijn van grotere betekenis zijn dan kortstondige economische fluctuaties.
10
De baggerindustrie is een kapitaalintensieve bedrijfstak met hoge toetredingsdrempels. Op grote projecten wordt vaak sterk op prijs geconcurreerd. “Costleadership” is een belangrijke succesfactor waaraan zowel qua investeringsbeleid als speerpunt in de bedrijfsvoering veel aandacht geschonken wordt.
Operationele risico’s. Bij het maken van kostprijscalculaties en het uitvoeren van werken bestaan verschillende risico’s, variërend van afwijkende grondcondities en wisselende weersomstandigheden tot en met problemen met de technische inzetbaarheid van het materieel. Boskalis richt zich op de beheersing van die risico’s, door grondige werkvoorbereiding en maatregelen, zoals grond-onderzoek, het bijhouden van goed toegankelijke databases van historische ervaringen, het gebruik van gedetailleerde risico-analysetechnieken, enzovoorts. Daarnaast wordt uitgebreid aandacht besteed aan het (bij)scholen en trainen van medewerkers, het uitvoeren van een gecertificeerd “Quality Assurance” programma en het onderhouden van materieel. Voorts worden risico’s waar mogelijk verzekerd. De kern van de bekwaamheden en het vakmanschap van Boskalis ligt in de capaciteit om met deze risico’s goed en verantwoord om te gaan.
Financiële risico’s. Met betrekking tot politieke en betalingsrisico’s hanteert Boskalis een strikt acceptatie- en dekkingsbeleid. In principe worden betalingsrisico’s door middel van bankgaranties, verzekeringen, e.d. afgedekt, tenzij sprake is van kredietwaardige eersteklas debiteuren. Een groot deel van de opdrachten wordt gecontracteerd in vreemde valuta. Posities in vreemde valuta worden in principe volledig afgedekt, meestal door middel van valutatermijncontracten. Financiële derivaten (valutatermijncontracten, opties, renteswaps, etc.) worden niet gebruikt voor zover geen sprake is van onderliggende reële transacties. Zoals in de aannemerij gebruikelijk is staan ook bij Boskalis grote bedragen uit in de vorm van bankgaranties, voornamelijk ten gunste van opdrachtgevers. Omdat het voor een ongestoorde bedrijfsvoering essentieel is dat voldoende ruime krediet- en vooral bankgarantiefaciliteiten ter beschikking blijven staan, voert Boskalis een behoudend financieringsbeleid. Per einde 2001 kon de vennootschap beschikken over zeer ruime, grotendeels niet gebruikte krediet- en bankgarantiefaciliteiten.
Transparantie in Corporate Governance
Duidelijkheid en openheid in toezicht en verantwoording beschouwt Boskalis als hoekstenen van goed bestuur en ondernemerschap. De onderneming kent daartoe een degelijk systeem van Corporate Governance. Zoals uit dit jaarverslag blijkt, zijn de doelstellingen duidelijk gedefinieerd en heeft de onderneming een heldere strategie. De toekomstperspectieven en daaraan verbonden risico’s zijn zo volledig mogelijk in kaart gebracht. De belangen van alle bij de onderneming betrokkenen dienen gewaarborgd te zijn. Veel aandacht wordt besteed aan Investor Relations en de omgang met aandeelhouders.
11
Slagvaardigheid van het personeel
Boskalis plaatst de medewerkers centraal. Zij vormen de kritische succesfactor van de onderneming, die in haar dagelijkse bedrijfsvoering wisselende omstandigheden en uitdagende operationele situaties kent. Het bedrijf werkt wereldwijd met hoogwaardige technische productiemiddelen en heeft daarbij te maken met zeer uiteenlopende fysieke en culturele omstandigheden. Naast Nederlanders zijn er ook veel andere nationaliteiten werkzaam, zowel aan de wal als op de vloot. Het is van groot belang dat in zo’n complexe omgeving mensen kunnen samenwerken en zich kunnen ontplooien. Boskalis streeft naar een aantrekkelijke werkomgeving waar de kwaliteiten van medewerkers optimaal worden benut. Daarvoor is een actief personeelsbeleid noodzakelijk waarbij de persoonlijke ontwikkeling van de medewerkers voorop staat. Het beleid is gebaseerd op een continue afstemming van de behoeftes van de onderneming en de aanwezige kwaliteit van de medewerkers. Hiertoe dient een samenhangend programma van Human Resource Development dat bestaat uit toekomstverkenning, planning, ontwikkeling, training en beloning. Een belangrijk HR instrument daarbij is het “Competentiemanagement” programma, dat gericht is op een systematische ontwikkeling van medewerkers langs de lijnen van hun talenten en competenties.
Kennis en kunde op vakgebied
Onderzoek en ontwikkeling. Een essentieel onderdeel van het bedrijfsproces vormt de ontwikkeling van technologische kennis en kunde. Boskalis beschikt daartoe over een uitgebreide R&D-afdeling, die onderzoeks- en ontwikkelingswerk uitvoert door middel van computersimulaties in eigen laboratoria, op de werken in binnen- en buitenland en aan boord van de schepen. Doelstelling is het vergroten van het inzicht in baggerprocessen en het verbeteren van materieel, productiemodellen en rekennormen.
Engineering capaciteit. In toenemende mate worden grote infrastructurele werken als Design & Construct projecten aanbesteed, waarbij de engineering capaciteit van Boskalis en het eigen ingenieursbureau Hydronamic bv van groot belang zijn. Deze worden zowel ingezet tijdens ontwerp- en aanbestedingsfasen van werken als tijdens de uitvoeringsfasen. Door al in de ontwerpfase rekening te houden met werkmethoden en mogelijkheden van het ter beschikking staande materieel, kunnen wat kostprijs en uitvoeringsduur betreft efficiënte oplossingen worden voorgesteld.
Een brede en veelzijdige vloot
Boskalis beschikt over een omvangrijke en veelzijdige vloot. Alle soorten baggermaterieel zijn aanwezig, zodat wereldwijd het juiste werktuig kan worden ingezet. Door middel van vlootvernieuwing en aanpassing van bestaande eenheden wordt gewerkt aan modernisering van de vloot. Vlootautomatisering is daarbij sterk ontwikkeld. Vloot en hulpmaterieel worden nauwgezet onderhouden en waar nodig gemoderniseerd en verbeterd.
Met uitzondering van het basismaterieel in de thuismarkten, wordt al het materieel van Boskalis centraal beheerd door de afdeling Materieelbeheer in Papendrecht. Materieelbeheer opereert als reder die zijn eenheden beschikbaar stelt ten behoeve van de werkmaatschappijen in binnen- en buitenland. De kwaliteit van de dienstverlening van Materieelbeheer krijgt grote aandacht. De organisatie is gecertificeerd volgens ISM-Code. Een Plant Management Systeem draagt zorg voor een optimale inzet en een gestructureerd beheer van de schepen. Binnen het vlootmanagement speelt de zorg voor de veiligheid van schepen en bemanningen een grote rol.
12
Efficiënte organisatie- en communicatiestructuren
Gezondheid, veiligheid en milieu. Het beleid van Boskalis is erop gericht dat alle medewerkers hun werk uitvoeren onder gezonde, veilige en milieuvriendelijke omstandigheden. Het voorkomen van gevaarlijke en/of ongezonde omstandigheden geldt voor alle medewerkers, inclusief die van onderaannemers en toeleveranciers als belangrijke doelstelling. Dit uitgangspunt wordt verwoord in de door Boskalis gehanteerde slogan “Safety is in your hands”. Teneinde het veiligheidsbewustzijn en de kennis van veiligheidsrisico’s te vergroten, organiseert Boskalis trainingen en voorlichtingsbijeenkomsten, zowel op kantoor als op de werken. Daarnaast worden risico’s geïnventariseerd als aanzet tot de vermindering ervan. Zorg voor de bescherming van het milieu is een onderdeel van de kwaliteitszorg en het dagelijks denken en doen bij Boskalis. Voortdurend doet het bedrijf onderzoek naar de mogelijkheden van milieuvriendelijkere baggerprocessen. In dat kader worden technieken ontwikkeld die bijdragen aan het voorkomen van onnodige belasting van het milieu bij de uitvoering van baggerwerken.
Deze activiteiten leiden tot een structurele, systematische en inzichtelijke aanpak op het gebied van veiligheid, gezondheid en milieu. Gezond, veilig en milieuvriendelijk werken vereist samenwerking en communicatie, niet alleen onderling binnen het bedrijf, maar ook met derden, partners en dienstverlenende instanties.
Kwaliteitsborging. Uitgangspunten van de kwaliteitszorg bij Boskalis zijn zowel het willen voldoen aan de eisen van de klant, volgens plan en op efficiënte wijze, als het verder professionaliseren van de interne organisatie. Er worden veel inspanningen geleverd om doorlopend verbeteringen aan te brengen in zowel de kwaliteit van de voorbereiding, uitvoering en evaluatie van werken als de materieelstelling en de personeelsplanning en –begeleiding: zij vertegenwoordigen kritische succesfactoren. De ingevoerde kwaliteitssystemen zijn opgebouwd rondom het primaire proces van Boskalis: het aannemen en uitvoeren van bagger- en baggergerelateerde werken. Deze systemen zijn gecertificeerd volgens ISO-9001 en deels volgens ISO-9002.
Informatie- en communicatietechnologie. Behalve een instrument voor efficiencyverbetering en verzorging van bestuurlijke informatie beschouwt Boskalis informatie- en communicatietechnologie (ICT) als een gereedschap dat het werk kan faciliteren, maar bovenal als een middel om slagvaardiger in de markt te kunnen opereren. Boskalis werkt aan een integraal ICT-systeem dat de volledige bedrijfsvoering omspant, wereldwijd op alle niveaus in de organisatie; van projecten via landenorganisaties naar het hoofdkantoor in Papendrecht. Het gebruik van moderne, standaard software, hardware en communicatietechnieken is daarvoor essentieel. Om zorg te dragen voor een doeltreffende invoering van de nieuwe standaard, worden intern opleidingen voor medewerkers georganiseerd.
13
Jurong Tuas, Singapore, een grootschalig project waarbij teamwork tussen alle partijen heel belangrijk is.
14
HET
DRAAIT
OM
KERNCOMPETENTIES
MENSEN V O O R S U C C E S : P R O F E S S I O N A L I T E I T, S A M E N W E R K I N G , O N D E R N E M E R S C H A P
“Groot geworden door inzet en vakmanschap, verder groeien door professionaliteit, samenwerking en ondernemerschap.” Daarmee geeft Boskalis vorm aan het personeelsbeleid. Het opstellen van de kerncompetenties was snel gedaan. Voor de invoering ervan is een stevige marsroute uitgezet.
Peter Berdowski: “Boskalis heeft altijd een sterke
terreinen om door één man bespeeld te
eigen cultuur gehad. Een grote homogeniteit
kunnen worden. Wij hebben nu teamspelers
onder de mensen die er werkten; dat gaf het
nodig. Mensen die kunnen samenwerken: niet
bedrijf een heel krachtige uitstraling. In het
alleen met hun collega’s binnen Boskalis,
verleden heeft die sterke eigen cultuur het
maar ook met disciplines daarbuiten. Voor
bedrijf gered toen het slecht ging. In het
grote contracten wordt in toenemende mate
midden van de jaren tachtig, toen de hele
met meerdere contractors gewerkt. Dat stelt
baggerwereld in een diep dal zat, is Boskalis
hoge eisen aan de vaardigheid om samen te
er dankzij de loyaliteit en de knokkers-
kunnen werken. Professionaliteit betekent
mentaliteit van de eigen mensen weer
anno nu een optimale contractvoorbereiding
bovenop gekomen. Dat waren toen onze kern-
en een optimaal management.
kwaliteiten: inzet en vakmanschap vormden de kurk waarop het bedrijf bleef drijven.
Teamwerkers ontstaan niet zomaar; die moet je opleiden, trainen. Bij een professioneel
Inmiddels zijn we in een tijdperk aangeland
personeelsbeleid hoort bovendien dat je je mensen
dat om andere sleutelbegrippen vraagt. Inzet
inzet op die plekken waar ze tot hun recht
en vakmanschap zijn nog altijd belangrijk,
komen. Dus zullen we veel meer moeten kijken
maar het zijn niet meer alleen de begrippen
naar individuele mogelijkheden, en wegen vrij-
waar het bedrijf op draait. Zowel binnen als
maken om die tot hun recht te laten komen.
buiten het bedrijf zijn allerlei elementen een
Voor de Raad van Bestuur betekent dat, dat
rol gaan spelen waar we vroeger op een heel
competentiemanagement hoog op de agenda
andere manier mee omgingen. Het kwaliteits-
staat. We zijn gericht aan de slag om dat
management
grote
ondernemerschap, die samenwerkingsvaar-
aandacht die er is voor het trio health, safety
digheid en die professionaliteit bij onze
& environment. Dat heeft consequenties voor
mensen te ontwikkelen. En we verwachten
ons arbobeleid, maar op een aantal punten ook
dat dat een wisselwerking op gang brengt.
voor hoe we werken opzetten, projecten
Onze medewerkers zullen zich dus bewust
voorbereiden, aannemen en uitvoeren. In de
moeten worden van hun eigen competentie-
contractsfeer speelt het concept van publiek-
profiel. Vaak zal dat inhouden dat ze kwaliteiten
private samenwerking een steeds grotere rol.
waarover
Daarbij hoort ook dat je uitzoekt en laat zien
beschikken, gaan ontwikkelen. En op het
wat de maatschappelijke en milieutechnische
moment dat die behoefte er is om zich daar in
impact van ons werk is. Het is een groter
te ontwikkelen, moeten er mogelijkheden
complex geworden, waar we rekening mee
voor zijn. Daar zorgen we voor.
bijvoorbeeld,
en
de
ze
nu
in
onvoldoende
mate
moeten en willen houden. Daarbij hecht ik eraan te benadrukken dat Zoals onze mensen in het verleden vorm
competentiemanagement geen doel op zich is,
hebben gegeven aan dat ondernemerschap,
of een middel om mensen op een bepaalde
was het vooral een aangelegenheid van
functie vast te pinnen; integendeel. Het gaat er
individuen. Managers die een totaaloverzicht
juist om dat het bedrijf en de medewerkers
hadden,
elkaar vinden in de optimale invulling van een
en
die
van
daaruit
de
markt
bewerkten. Dat is verleden tijd. Er zijn teveel
carrière. En daar werken we hard aan”.
15
Personalia
Raad van Commissarissen
ir. S.D. de Bree, voorzitter (64) - oud-voorzitter Raad van Bestuur DSM N.V. - voorzitter Raad van Commissarissen Stork N.V. - voorzitter Raad van Commissarissen Parenco B.V. - lid Raad van Commissarissen “Fondation Maison de la Chimie”, Parijs - director of Entergy Corp, New Orleans, USA - eerste benoeming: 1998, lopende termijn: 1998-2002
drs. M.W. Dekker (63) - voormalig algemeen directeur NPM Capital N.V. - lid Raad van Commissarissen Algemeen Trust Kantoor N.V., Amsterdam - lid Raad van Commissarissen Arklow Shipping Ltd, Ierland - lid Raad van Commissarissen Creyf’s Interim N.V.-SA, Antwerpen - voorzitter Raad van Commissarissen Dutch Flower Group B.V. - lid raad van Commissarissen FinAce B.V. - lid Raad van Commissarissen Fugro N.V. - lid Raad van Commissarissen IHC Holland N.V. - lid Raad van Commissarissen JSI N.V. - lid Raad van Commissarissen F. van Lanschot Bankiers N.V. - lid Raad van Commissarissen Macintosh N.V. - eerste benoeming: 1989, lopende termijn: 2001-2005
M. van der Vorm MBA (43) - voorzitter Raad van Bestuur HAL Holding N.V. - lid Raad van Commissarissen Anthony Veder Group N.V. - lid Raad van Commissarissen Koninklijke Vopak N.V. - eerste benoeming: 1993, lopende termijn: 1999-2003
mr. A.A. Westerlaken (47) - voorzitter Raad van Bestuur ’s Heeren Loo Zorggroep - lid Raad van Toezicht van de Vrije Universiteit (VU) en VU Medisch Centrum - lid Raad van Toezicht Nederlands Instituut voor Zorg en Welzijn (NIZW) - lid Raad van Toezicht Stichting Algemeen Christelijk ROC-ASA - eerste benoeming: 1999, lopende termijn: 1999-2003
J. Aalberts (62) - voorzitter Raad van Bestuur Aalberts Industries N.V. - lid Raad van Commissarissen Stork N.V. - lid Raad van Commissarissen Van der Moolen Holding N.V. - eerste benoeming: 2001, lopende termijn: 2001-2005
Alle leden van de Raad van Commissarissen hebben de Nederlandse nationaliteit. Zij bezitten geen aandelen Koninklijke Boskalis Westminster nv of hierop betrekking hebbende optierechten.
16
Raad van Bestuur
ing. R. van Gelder BA, voorzitter (56) - lid Raad van Bestuur sinds 1985 - voorzitter Raad van Bestuur sinds 1993 - lid Raad van Commissarissen Delta Lloyd Investment Fund - lid Raad van Commissarissen HES Beheer N.V. - lid Raad van Commissarissen Brunel International N.V. - voorzitter International Association of Dredging Contractors - lid Adviesraad ABN AMRO Bank N.V. - bestuurslid Nederland Maritiem Land
dr. P.A.M. Berdowski, vice-voorzitter (44) - lid Raad van Bestuur sinds 1997 - vice-voorzitter Raad van Bestuur sinds 2001
V.l.n.r: ing. K.G. van Nes, ing. R. van Gelder BA, dr. P.A.M. Berdowski
- lid Raad van Commissarissen Amega Holding B.V. - lid Raad van Commissarissen Scope Publishing B.V. - voormalig Managing Partner Krekel Van der Woerd Wouterse
ing. K.G. van Nes (57) - lid Raad van Bestuur sinds 2000 - voormalig directievoorzitter Boskalis bv te Rotterdam - diverse vroegere bestuursfuncties bij CB, CSB, NVWB en CUR
Secretaris
mr. M.M.A. van den Berg (40)
Bovenstaande gegevens gelden per 12 maart 2002.
17
Kerncijfers 1)
(bedragen x J 1 miljoen, tenzij anders vermeld)
2001
2000
Omzet verricht werk
1.083
960
Omzet opgeleverd werk
1.081
882
Orderportefeuille (nog te verrichten werk)
2)
1.224
1.214
EBIT (= Bedrijfsresultaat)
3)
97,7
84,4
EBITDA
4)
159,9
139,6
77,7
67,2
Nettoresultaat Afschrijvingen
62,2
55,2
139,9
122,4
2)
345,0
300,3
2/8)
25.900
25.784
2)
3.119
3.295
9,0
9,6
Cashflow
Eigen vermogen Aantal uitstaande aandelen (x 1.000) Aantal medewerkers
Kengetallen (in procenten) Bedrijfsresultaat in % van de omzet Rentabiliteit geïnvesteerd vermogen
5)
16,9
15,9 *)
Rentabiliteit eigen vermogen
6)
24,1
23,7
2/7)
35,2
34,4
8/9)
3,00
2,61
Solvabiliteit Gegevens per aandeel (bedragen x € 1,00) Winst per aandeel Cashflow Eigen vermogen
8)
5,40
4,75
2/8)
13,32
11,65
1,20
1,05
25,15/37,15
16,50/30,50
Dividend per aandeel
Koersinformatie Euronext Amsterdam (Certificaten van) aandelen (bedragen x € 1,00) -
Laagste/hoogste koers
-
Slotkoers per einde jaar
30,10
26,30
-
Koers/winst verhouding
10,0
10,1
1) Ontleend aan de desbetreffende jaarrekeningen. 2) Per 31 december. 3) Bestaat uit het resultaat voor interest, resultaat niet-geconsolideerde deelnemingen en belastingen. 4) Bestaat uit het resultaat voor interest, resultaat niet-geconsolideerde deelnemingen, belastingen en afschrijvingen. 5) Nettoresultaat + rentelasten in % van het gemiddeld geïnvesteerd vermogen (vaste activa + vlottende activa – kortlopende schulden). 6) Nettoresultaat in % van het gemiddeld eigen vermogen. 7) Eigen vermogen in % van balanstotaal (vaste activa + vlottende activa). 8) Gewogen gemiddeld aantal uitstaande gewone aandelen onder aftrek van de voorraad ingekochte eigen aandelen. 9) Tot en met het boekjaar 2001 is het verwateringseffect vrijwel nihil. *) Aangepast voor vergelijkingsdoeleinden
18
INTERNATIONAL DREDGING ACADEMY ZEKERHEID VOOR
DE TOEKOMST
In een bedrijf dat zo snel groeit als Boskalis, is het vinden van goed personeel een voortdurende zorg. Nederland blijft daarvoor bronland nummer één, maar met het oog op de toekomst wordt ook elders gezocht. Boskalis nam een opmerkelijk initiatief door een eigen opleidingsinstituut voor vlootpersoneel te creëren.
“Mensen opleiden aan boord, dat doen we al zo lang we bestaan. In Nederland is er ook een “baggerschool”, daar kwamen in het verleden veel schoolverlaters vandaan. Het opleiden gebeurde aan boord maar een gestructureerde eigen Boskalis opleiding was er niet, de noodzaak daarvoor ontbrak. Nu is dat anders, we moeten mensen meer planmatig gaan opleiden.” Personeelsmanager Dirk-Jan van Leeuwen, samen met collega Peter Tijmes verantwoordelijk voor de nieuwe opleiding, vertelt er graag over.
Een exclusieve opleiding. “Boskalis heeft een flinke stap gezet: een opleiding gecreëerd die exclusief voor Boskalis mensen opleidt voor de vloot. Juist dat exclusieve is bijzonder. Boskalis maakte daarvoor afspraken met het STC, het Scheepvaart en Transport College. De buitenlandse en Nederlandse studenten die aan deze studie deelnemen hebben een goede nautische opleiding achter de rug en voor hen is de opleiding een introductie in het baggeren, een opleiding, die volgens ons noodzakelijk is om ze in de toekomst eventueel een officiersfunctie aan boord te laten vervullen. Onze opleiding biedt tevens de mogelijkheid om Nederlanders die niet uit de baggerbranche komen een vakopleiding te bieden. Dit verruimt ook onze mogelijkheden op de Nederlandse arbeidsmarkt.” Tijmes: “In bijeenkomsten voor scheepsofficieren bereiden we iedereen voor op de toekomst. We schetsen de achtergronden van de opleiding en van de keuzes die we hebben gemaakt om naast de Nederlandse bronnen, die er altijd zullen blijven, nu ook mensen uit het buitenland aan te trekken. Ook de structuur en de inhoud van de opleiding krijgen aandacht. Op die manier hopen we iedereen mee te nemen, en betrokkenheid te kweken bij de zittende mensen, want zij zijn het tenslotte, die uiteindelijk de loopbaan van de nieuwe collega’s moeten faciliteren.” Het STC heeft de International Dredging Academy exclusief voor Boskalis ontwikkeld. Het STC ontwierp het studiemateriaal, dat werd getoetst door een commissie, bestaande uit een kapitein, een hoofdschipper en een hoofdwerktuigkundige en drie “baggerspecialisten” van Boskalis. De lesstof werd door Boskalis vastgesteld.
19
Investor relations
Boskalis hecht veel waarde aan goede communicatie met bestaande en potentiële aandeelhouders, institutionele beleggers en financiële analisten. Hoofddoelstelling is daarbij om helderheid te geven over het proces van waardecreatie binnen de onderneming, opdat de waardering van het aandeel Boskalis zoveel mogelijk in overeenstemming is met de ontwikkelingen en vooruitzichten van de markten en de prestaties van Boskalis daarin.
Intensieve communicatie met media en beleggers
Boskalis voert een actief Investor Relations beleid met een open communicatie met analisten, aandeelhouders, beleggers en media. Door middel van een regelmatige informatiestroom wordt beleggers inzicht verschaft in zowel de dagelijkse gang van zaken als de strategie, de “business drivers” en de kritische succesfactoren van de onderneming. Boskalis richt zich in haar communicatie met name op beleggers die geïnteresseerd zijn in het lange termijn potentieel van “small cap” groeifondsen. Daarbij wordt naast institutionele beleggers ook veel aandacht besteed aan particuliere beleggers. Het aandeel Boskalis wordt internationaal met veel belangstelling gevolgd en regelmatig worden nieuwe contacten gelegd met beleggers in Europa, de Verenigde Staten en Canada.
Boskalis heeft een eigen website op het internet (www.boskalis.com) waarop naast financiële informatie ook informatie te vinden is over de ontwikkeling van het bedrijf in algemene zin, vacatures, de vloot, projecten en de laatste persberichten. Ook de presentaties aan analisten worden op de site gepubliceerd. De website wordt voortdurend onderhouden en verder ontwikkeld.
Koers gestegen met 14%
Tegen een achtergrond van negatieve koersontwikkelingen op de beurs in het algemeen, vervolgde het aandeel Boskalis zijn groei. Na de koersstijging van 47% in 2000 groeide het aandeel in 2001 van I 26,30 naar I 30,10, een stijging van ruim 14%. Beleggers zagen het aandeel Boskalis als een stabiele factor in hun portefeuilles en veel analisten kwalificeerden het aandeel als koopwaardig. Aandelen Koninklijke Boskalis Westminster nv zijn genoteerd aan de Euronext Amsterdam.
Ontwikkeling aandelenkoers in euro’s, tegen slotkoersen (1 januari 1999 t/m 31 december 2001) 40 35
Evenals in 1999 en 2000 overtrof de performance van het Boskalis aandeel
30
in 2001 die van de leidende marktindices: 2001
2000
1999
Boskalis koers:
+14%
+47%
+30%
AEX-index:
-20%
-5%
-25%
Midkap-index:
-20%
-8%
+1%
25 20 15 10 1999
2000
2001
Het dividendrendement op aandelen Boskalis bedroeg in 2001 circa 3,5% (I 1,05 per aandeel), waarmee het totale rendement in 2001 ruim 18% bedroeg.
Aandeelhouderswaarde gegroeid
Deze statistieken illustreren dat de in het verslagjaar gecreëerde bedrijfswaarde zich heeft vertaald in aandeelhouderswaarde; de marktkapitalisatie van de vennootschap steeg van I 677 miljoen naar I 780 miljoen, terwijl ruim I 27 miljoen contant dividend werd uitgekeerd. Het beleid is gericht op verdere groei van de aandeelhouderswaarde.
20
Aandelenbelang
Bij Boskalis zijn per 12 maart 2002 de volgende aandeelhouders met een belang van meer dan 5% bekend: HAL Holding N.V. Commercial Union Assurance PLC
29% 5%
Naast deze “vaste” aandeelhouders is het grootste deel van de Boskalis aandelen in buitenlandse handen, naar schatting 20% in de Verenigde Staten en Canada, 25% in het Verenigd Koninkrijk en de rest in een twaalftal landen in Europa.
Dividendbeleid
Het uitgangspunt van het dividendbeleid van Boskalis is het beschikbaarstellen van 30% tot 40% van het nettoresultaat uit gewone bedrijfsuitoefening voor uitkering in de vorm van dividend. Onder voorbehoud van goedkeuring van de jaarrekening zal aan aandeelhouders over het jaar 2001 een contant dividend worden uitgekeerd van I 1,20. Euronext notering
Het aandeel Boskalis maakt op de Euronext beurs deel uit van de “Next 150 Index” en wordt daar continu verhandeld. Boskalis is van mening dat fondsen die in de “Next 150 Index” zijn opgenomen ook in Amsterdam een “Midkap” kwalificatie behoren te hebben.
Aandelen gedecertificeerd
Op voorstel van de Raad van Bestuur en de Raad van Commissarissen is op 9 mei 2001 het besluit genomen door de Algemene Vergadering van Aandeelhouders tot decertificering van de aandelen in het kapitaal van de vennootschap. Vrijwel alle aandelen in administratie van de Stichting Administratiekantoor Koninklijke Boskalis Westminster zijn inmiddels ten titel van royement overgedragen aan de betreffende certificaathouders.
Financiële agenda
Agenda in 2002 13 maart
Publicatie voorlopige jaarcijfers 2001
14 mei
Algemene Vergadering van Aandeelhouders
16 mei
Aandeel noteert ex-dividend
21 mei
Betaalbaarstelling dividend over 2001
21 augustus
Publicatie halfjaarcijfers 2002
Informatie
Investor Relations Drs. R.T. Berends RA Telefoon
078 69 69 822
Telefax
078 69 69 805
E-mail
[email protected]
Internet
www.boskalis.com
21
Boven: Het depot “IJsseloog”, wakend over haar omgeving. Onder: De speciaal ontwikkelde milieuschijfcutter “De Vecht”.
22
ZORGEN
VOOR
DE WERELD VAN
MORGEN
MET
DE TECHNIEK VAN VANDAAG
In het Nederlandse Ketelmeer, dat weer geschikt wordt gemaakt voor de watersportrecreatie, wordt 6.000.000 m3 vervuild slib afgegraven, een laag variërend in dikte van twintig centimeter tot drie meter. Dankzij speciaal ontwikkelde geavanceerde apparatuur kan Boskalis dit tot op de centimeter nauwkeurig.
Frank Stikkel, projectleider: “Meten, meten, meten, dat is belangrijk in dit werk. Wij werken hier vaak met minimaal tien, maar veelal vijftig metingen per vierkante meter om onszelf te controleren. Die metingen worden uitgevoerd
met
een
multibeam
echolood.
Dankzij deze peilplaatjes van de bodem kunnen wij onze voortgang nauwkeurig volgen. En dat is nodig, want de eisen zijn streng. Om te voorkomen dat er verontreinigd slib achterblijft of dat we juist schone grond weghalen, moeten wij ons bij het baggeren bewegen tussen een smalle bandbreedte van + 1,5 centimeter en - 3,5 centimeter. Twintig jaar geleden was dat op deze schaal ondenkbaar geweest. Maar dankzij de ontwikkelingen in de high tech kunnen wij het nu wel.”
Roeland Neelissen, Research & Development: “Speciaal voor dit soort werk hebben wij de milieuschijfcutter “De Vecht” ontwikkeld. Een uniek baggerschip dat dankzij geavanceerde computersystemen aan boord enorm nauwkeurig werkt. De constructie van de schijfcutter en zuigmond zorgt er bovendien voor dat er nauwelijks vertroebeling van het water optreedt tijdens het baggeren. Het slib wordt via leidingen rechtstreeks naar het depot geperst. Dit depot, in het midden van het meer, is mede door Boskalis aangelegd. “IJsseloog” heet het heel toepasselijk: wakend over haar omgeving.”
23
Bericht aan aandeelhouders
Dames en heren aandeelhouders,
In een bewogen jaar, waarin economische stagnatie, internationale politieke spanningen en teruglopende aandelenbeurzen de boventoon voerden, heeft Koninklijke Boskalis Westminster nv uitstekende resultaten weten te behalen. De omzet steeg met 13% tot ruim boven de b 1 miljard grens en de winst per aandeel met 15% tot b 3,00. De koers van ons aandeel noteerde aan het einde van het jaar 14% hoger dan aan het begin, terwijl zowel de AEX- als de AMX-index met circa 20% terugliepen. Uw onderneming is gericht op duurzame groei en die hebben we ook in het turbulente jaar 2001 weten te realiseren.
Het op duurzame groei gerichte beleid dat de afgelopen jaren consequent is gevoerd en ook voor de komende jaren onverminderd wordt voortgezet, vindt haar grondslag enerzijds in de lange termijn vooruitzichten op de internationale baggermarkten die wij kansrijk achten, en anderzijds in de brede positie die wij op die markten innemen in combinatie met het vermogen daarin succesvol te opereren. Maar ook voor de meer concrete kortere termijn zijn wij vertrouwensvol gestemd. De orderportefeuille is goed gevuld en voor 2002 mag naar verdere groei van onze activiteiten en resultaten worden uitgekeken.
Evenals in het afgelopen jaar kunnen onze inspanningen de komende periode kort worden samengevat als een synthese van “zaaien en oogsten”. In de wereld van het mondiale baggerbedrijf gaat de zon nooit onder. Succes draait daarbij om: professionele mensen, “state-of-the-art” materieel en geavanceerde systemen. De organisatie is daarbij continu in beweging. Het “zaaien” is vooral gericht op allereerst opleiding en ontwikkeling van onze medewerkers en de recrutering van jonge professionals. Daarnaast worden aanzienlijke bedragen geïnvesteerd in vernieuwing en uitbreiding van belangrijke vlootsegmenten. “Last but not least” worden veel energie en middelen gestoken in de ontwikkeling en implementatie van ICT-, kwaliteitsborgings- en veiligheidssystemen. Bovenstaande elementen vormen tezamen met kansrijke marktvooruitzichten, de basis voor onze groeikansen. Ten aanzien van het “oogsten” zijn de speerpunten van het beleid vooral gericht op optimalisatie en uitbreiding van onze thuismarktposities, succesvolle uitvoering van de grotere internationale projecten en de realisatie van goede bezettingsgraden en resultaten van onze voornaamste vlooteenheden.
Groei en ontwikkeling staan bij Boskalis centraal en zijn van vitaal belang voor onze medewerkers en hun ontplooiingsmogelijkheden, maar ook voor de kwaliteit waarmee we onze klanten en markten kunnen bedienen. Succes in termen van groei van activiteiten en bedrijfsresultaten zal vooral ook moeten worden vertaald naar groei van aandeelhouderswaarde. Uw onderneming is het enige ter beurze genoteerde baggerbedrijf op de wereld en dient daarbij niet alleen haar eigen bedrijf, maar tevens de gang van zaken op de wereldbaggermarkt zo transparant mogelijk te maken. In dit verband verwijzen wij (voor u wellicht ten overvloede) naar de regelmatige berichtgeving in de media, analistenrapporten van vrijwel alle belangrijke financiële instellingen, onze eigen web-site, voordrachten op tal van investeringsbijeenkomsten en de relevante hoofdstukken in ons jaarverslag.
Boskalis handhaaft onverkort haar doelstelling om over een langere periode jaarlijks de nettowinst met gemiddeld 10% te laten groeien en daarbij een rentabiliteit op het geïnvesteerd vermogen van tenminste 15% te behalen. Mede gezien de samenstelling van de orderportefeuille en de goede positie die Boskalis op de meeste van haar markten inneemt, verwacht de Raad van Bestuur voor 2002 een groei van de nettowinst van 5-10%. Met genoegen stellen wij u voor het dividend uit de resultaten te verhogen naar b 1,20 per aandeel (2000: b 1,05 per aandeel).
24
Vraag naar baggerdiensten blijft stevig
De vraag naar baggerdiensten is in 2001 onverminderd stevig gebleven. Infrastructuur in het algemeen en maritime infrastructuur voor zowel de ontwikkelde als de in ontwikkeling zijnde regio’s vormen de ruggengraat voor toekomstige economische groei en ontwikkeling.
Lange termijn vooruitzichten bepalend voor
Ondanks stagnatie van de economische groei op dit moment, blijven de vooruitzichten
gunstig marktklimaat
ten aanzien van de wereldeconomie en het daaraan gerelateerde wereldhandelsvolume op langere termijn gunstig. De wereldbevolking groeit, er is tekort aan ruimte in dichtbevolkte kustgebieden, internationale markten blijven hun grenzen verleggen en de vraag naar vervoer, of dat nu over water, op de weg of door de lucht gebeurt, neemt alleen maar toe. Onze producten en markten zijn aan deze factoren direct gerelateerd. Het verlenen van baggerdiensten en het werken aan de maritieme infrastructuur van morgen is een wereldvak met toekomst.
Schuivende panelen vragen mondiale
Een brede mondiale spreiding geeft Boskalis de gelegenheid in te spelen op de
“capability” en geven per saldo goed
schuivende panelen van het wereldpodium. Het werkaanbod in Europa en Noord-
werkaanbod
Amerika is de afgelopen jaren gespreid en licht stijgend. Veel werk is op dit moment onderhanden in Singapore en Hong Kong en zal zich naar verwachting ook de komende jaren op dit niveau zo handhaven. De marktsituatie in Zuid-Amerika is de afgelopen tijd verzwakt; herstel dient zich nog niet aan. Afrika is en blijft matig, maar in het Midden-Oosten zal de komende jaren aanzienlijk meer werk worden uitgevoerd dan in de afgelopen jaren. Per saldo een levendig marktbeeld met goede kansen (vooral ook voor Boskalis).
Thuismarkten en regionale allianties basis
Boskalis heeft in het afgelopen decennium een reeks van thuismarktposities en
voor unieke marktpositie
regionale allianties opgebouwd die de basis vormt van haar hedendaagse unieke marktpositie. Naast onze armada voor de grote internationale projecten geven de thuismarktposities ons de gelegenheid in te spelen op een meer continue stroom van middelgrote en kleinere projecten met locale kennis, materieel en kostenstructuur dicht bij de klant.
Alliantie Archirodon
Afgelopen jaar hebben we de positie in het Midden-Oosten verder uit kunnen breiden middels het verwerven van een 30%-participatie in Archirodon; een positie die ons in staat stelt goed in te spelen op het verhoogde activiteitenniveau dat wij voor de komende jaren verwachten in de Verenigde Arabische Emiraten, Qatar, Bahrein en het Noord-Afrikaanse en Middellandse Zee gebied.
Consolidatie gunstig voor markt en
Evenals in 2000 hebben wij in het afgelopen jaar initiatieven genomen met het
investeringsdiscipline
oogmerk tot verdere consolidatie in onze bedrijfstak te komen. In mei brachten wij een bod uit op HAM, dat echter in het najaar fuseerde met Ballast Nedam Baggeren. De hiermee tot stand gekomen consolidatie is gunstig voor de markt en investeringsdiscipline in de industrie. Wij blijven alert op andere consolidatiemogelijkheden.
25
Beleid consistent en gericht op
Wij voeren een helder en consistent beleid van “zaaien en oogsten” en zullen dat ook
“Zaaien en Oogsten”
in het komende jaar consequent uitvoeren. Veel aandacht zullen wij daarbij schenken aan de opleiding en ontwikkeling van onze medewerkers, wereldwijd. Het brede internationale karakter van onze onderneming betekent dat de organisatie zich qua personele bezetting steeds meer mondiaal ontwikkelt, waarbij vele nationaliteiten de onderneming tot een multiculturele organisatie maken. Vakmanschap, ondernemerschap en eenduidigheid van beleid maken daarbij van pluriformiteit en doelgerichtheid een winnende formule. “Costleadership” zal de komende jaren mede bepalend zijn voor de concurrentiepositie en het succes van de onderneming. Aanzienlijke investeringen van zowel de afgelopen jaren als in de komende periode zijn gericht op vlootvernieuwing en kosteneffectiviteit enerzijds, waarbij capaciteitsuitbreiding eveneens een rol speelt om ons in staat te stellen aan de groeiende vraag in de markt te kunnen voldoen.
Winstgroei 2001 bovengemiddeld
De “oogst” van het afgelopen jaar in termen van omzet en winstgroei overschrijden onze lange-termijn doelstellingen van 10%. De goede resultaten werden behaald in zowel thuismarkten als de internationale projectenmarkt. Daarnaast droeg de goede bezetting van met name onze internationale hoppervloot bij aan de groei van de winst.
Orderportefeuille goed gevuld
De orderportefeuille per einde jaar bedroeg I 1.224 miljoen en is daarmee goed gevuld. Alhoewel enige terugloop van de orderportefeuille uit hoofde van de uitvoering van langlopende grote werken, met name in Singapore, mocht worden verwacht, is de hoogte van de werkvoorraad per saldo het afgelopen jaar op niveau gebleven. De werkvoorraad vormt een gezonde basis voor de bezetting van ons groot materieel.
Nog meer winst in 2002
U bent van ons gewend heldere en concrete uitspraken te krijgen. Ook dit jaar willen wij u die niet onthouden, alhoewel de huidige economische onzekerheden tot voorzichtigheid nopen. In dat kader kunnen wij u voortgaande groei van het nettoresultaat ook in 2002 in het vooruitzicht stellen, waarbij onze verwachting op dit moment is dat die groei 5-10% zal bedragen.
Namens de Raad van Bestuur,
R. van Gelder.
26
27
Boven: Eén van de zes reinigingsinstallaties van Boskalis Dolman.
28
MILIEU,
VEILIGHEID
ONLOSMAKELIJK
MET
EN
ECONOMIE
ELKAAR VERBONDEN
Amsterdam ging 12 1/2 jaar geleden in zee met Boskalis Dolman om als eerste stad in Nederland serieus werk te maken van de verwerking van vervuilde specie uit de hoofdstedelijke grachten. Inmiddels
zijn
honderdduizenden
kubieke
meters bagger verwerkt en maakt de exploitatie aan de Jan van Riebeeckhaven deel uit van het grootste waterschap van Nederland.
Johan Dolman, directeur Boskalis Dolman bv: “De samenhang tussen milieu, veiligheid en economie komt volledig tot uiting bij de sanering van de waterbodems in stedelijke gebieden.
Boskalis
Dolman
verslagjaar 2001 precies 12
1/
2
was
in
het
jaar actief aan een
locatie aan de Jan van Riebeeckhaven in Amsterdam.
Oorspronkelijk
bedoeld
als
verwerkingslocatie voor alle verontreinigde specie uit de grachten van Amsterdam in opdracht
van
de
gemeente
Amsterdam.
Inmiddels werkt de locatie voor het grootste waterschap van Nederland, de Dienst Water & Riolering DWR, waarvan Amsterdam nu deel van uit maakt.
Verbetering van de waterafvoer, verbetering van de kwaliteit van de waterbodem en meer diepgang voor de scheepvaart. Uitgangspunten die allemaal een rol spelen bij het saneren van voornamelijk de kleinere wateren in beheer bij DWR.
Het is dan ook verrassend te zien hoe snel het biologisch evenwicht terugkomt in de wateren die zijn gesaneerd. Waterplanten die zichtbaar gedijen in helder water. Maar ook het toepassen van zand in eigen werken in Amsterdam, dat door de scheidingstechnieken uit de baggerspecie kan worden afgescheiden, geven ons het gevoel op nuttige wijze “werk met werk” te maken. Duurzaam hergebruik van bouwstoffen door bewerking van baggerspecie wordt in toenemende mate een belangrijk onderdeel van de activiteiten van Boskalis Dolman”.
29
Verslag van de Raad van Bestuur over 2001
Resultaten
In 2001 werden goede resultaten behaald, door een hogere omzet, bevredigende marges op uitgevoerde werken en goede materieelbezetting. Het bedrijfsresultaat nam in 2001 toe met 16% tot I 97,7 miljoen (2000: I 84,4 miljoen), het nettoresultaat steeg met ruim 15% tot I 77,7 miljoen (2000: I 67,2 miljoen). Zowel in de thuismarkten als op de internationale projectenmarkt werd een hoger bedrijfsresultaat behaald, zowel door hogere activiteitenniveaus in die markten als door positieve resultaten op de uitgevoerde werken. In lijn met de hogere volumes was de vloot sterk bezet, met name de jumbohoppers en de grote cutters. De omzet (opgeleverd werk) steeg met 23% van I 882 miljoen naar I 1.081 miljoen. Het bedrijfsresultaat in verhouding tot de omzet (opgeleverd werk) bedroeg 9,0% (2000: 9,6%). De afschrijvingen stegen in 2001 als gevolg van vervangings- en uitbreidingsinvesteringen in materieel tot I 62,2 miljoen (2000: I 55,2 miljoen). Het resultaat uit niet-geconsolideerde deelnemingen groeide tot I 5,7 miljoen (2000: I 5,3 miljoen). De grootste deelneming, Lamnalco, die zich voornamelijk in het Midden-Oosten en Nigeria met haven- en offshoredienstverlening bezighoudt, had een uitstekend jaar, mede door goede resultaten van in 2001 gedane uitbreidingsinvesteringen in materieel. Door de onverminderd sterke liquiditeitspositie en de hoge kasstroom uit operationele bedrijfsuitoefening bedroegen de nettorentebaten in 2001 I 3,4 miljoen (2000: I 1,7 miljoen). De belastinglast nam toe tot I 29,1 miljoen (2000: I 24,2 miljoen), wat een belastingdruk betekent van 27,3% (2000: 26,5%). Vanwege de verschillende belastingregimes waaronder gewerkt wordt, vertoont deze post geen directe relatie met de ontwikkeling van het behaalde resultaat.
Cashflow De cashflow nam in 2001 toe tot I 139,9 miljoen (2000: I 122,4 miljoen), enerzijds door het hogere resultaat, anderzijds door de gestegen afschrijvingen.
Omzet, bezetting en werkvoorraad In het verslagjaar groeide de omzet verricht werk in de verschillende markten waarin Boskalis opereert in totaal van I 960 miljoen in 2000 naar I 1.083 miljoen. Omzet verricht werk
Nettoresultaat
In miljoenen euro’s 1.083
1100 960
1000 900
851
600 500
545
582
78 67
60
697
700
In miljoenen euro’s
70
801
800
80
58
50
569
47 40
40
37
35
493 425
32
30
400
28 24
300
20
200 10 100 0
30
2001
2000
1999
1998
1997
1996
1995
1994
1993
1992
2001
2000
1999
1998
1997
1996
1995
1994
1993
1992
0
Thuismarkten. Op de thuismarkten steeg de omzet in 2001 met 6%
Omzet verricht werk naar markten
tot I 627 miljoen (2000: I 594 miljoen). Het aandeel van de
(in miljoenen euro’s)
thuismarkten in de omzet verricht werk daalde licht in het verslagjaar tot 58% (2000: 62%) door de sterke stijging van de
2001
2000
1999
1998
Thuismarkten
omzet die op de internationale projectenmarkt werd behaald.
- Nederland
283
223
160
142
Thuismarkten van Boskalis zijn:
- rest Europa
177
181
228
235
- buiten Europa
167
190
108
76
627
594
496
453
400
302
285
306
56
64
70
42
1.083
960
851
801
- Nederland - Duitsland - Verenigd Koninkrijk
Internationele projectenmarkt
- Finland
“hit and run”
- Zweden
Specialistische niche-markten
- Portugal - Mexico - Verenigde Staten
Omzet verricht werk naar geografische gebieden
- Brazilië
(in miljoenen euro’s)
- Nigeria
2001
2000
1999
1998
Nederland
283
223
160
142
In Europa groeide Nederland sterk in alle activiteiten baggeren,
rest Europa
208
234
276
282
zandwinning en -levering, droog grondverzet en milieuwerken. De
Australië / Azië
265
148
146
143
activiteiten in Duitsland, het Verenigd Koninkrijk, Finland en het
Midden-Oosten
61
64
66
90
Iberisch Schiereiland lagen op of licht boven het niveau van 2000.
Afrika
De in 2000 verworven thuismarkt Zweden droeg in 2001
Noord- en Zuid-Amerika
bescheiden bij aan de omzet.
77
103
55
54
189
188
148
90
1.083
960
851
801
Buiten Europa was er in Mexico sprake van een constante stroom van relatief kleinere kapitaalwerken en groeide het activiteitenniveau
Samenstelling orderportefeuille per 31 december
in de Verenigde Staten wederom. Thuismarkt Nigeria had
(in miljoenen euro’s)
een moeilijk jaar door aanhoudend moeilijke operationele
2001
2000
1999
1998
- Nederland
241
243
231
177
- rest Europa
71
75
99
132
Thuismarkten
Cashflow
- buiten Europa
In miljoenen euro’s 140
140 122
130 120
Specialistische niche-markten
110 100 80 70
166
45
496
354
781
765
256
359
48
40
68
72
1.224 1.214
820
785
93
88
90
91 409
Internationele projectenmarkt “hit and run”
112
83 395
85 78
75
71
64
60 50 40 30 20 10 2001
2000
1999
1998
1997
1996
1995
1994
1993
1992
0
31
werkomstandigheden in verband met sociale en politieke onrust. De organisatie van deze thuismarkt werd aangepast aan het geringere activiteitenniveau. In Brazilië werd in 2001 een bescheiden omzet gerealiseerd.
Internationale projectenmarkt. Op de internationale projectenmarkt bedroeg de omzet in 2001 I 400 miljoen, 32% hoger dan in 2000. Deze stijging werd voornamelijk gerealiseerd in het Verre Oosten, op de landaanwinningsprojecten in Singapore, en op het Indiaas Omzet verricht naar markten
subcontinent, waar aan een groot landaanwinningsproject in India werd gewerkt.
Thuismarkten 58%
Daarnaast werd in Bahrein een project uitgevoerd voor een grote brugverbinding tussen
Internationale projectenmarkt 37%
twee Arabische Emiraten en werd in Ghana gewerkt aan het uitdiepen van de haven in
Specialistische nichemarkten 5%
Tema. In Argentinië werden de werkzaamheden voor de brug/weg verbinding bij Rosario afgerond. In Midden-Amerika en het Caraïbisch gebied werden, naast een havenproject in
Antigua, diverse kleinere werken uitgevoerd. De strategische alliantie met Archirodon werd in mei 2001 geëffectueerd. De bijdrage aan de omzet over 2001 was I 28 miljoen, voornamelijk gerealiseerd in het Midden-Oosten.
Specialistische niche-markten. Op de specialistische niche-markten waren de activiteiten ten behoeve van de offshore-industrie van een vergelijkbare omvang van 2000, maar vielen de activiteiten van kabellegbedrijf Van der Stoel Cable tegen. Per saldo resulteerde een omzet van I 56 miljoen.
Aangenomen werk en orderportefeuille per 31 december
Materieelbezetting
In miljoenen euro’s
In weken per jaar 43 41
1400
40
1.354
1300
29
30
1000
924
900 700
38
1.093
1100
800
38
765
785
40
1.224
1.214
1200
40
30
29
26
886 820
661
20
600 500 400
10
300 200 100 0
aangenomen werk
32
orderportefeuille
cutters
hoppers
2001
2000
1999
1998
1997
2001
2000
1999
1998
1997
0
Het hoge activiteitenniveau leidde tot een ruime bezetting van zowel de hoppers als de cutters, zowel in de centrale vloot als de thuismarktvloten. In de eerste helft van 2001 waren de grote cutters bovengemiddeld sterk bezet, maar in verband met reparaties van de grotere cutters in de tweede helft van het jaar resulteerde een bezetting van de cuttervloot op jaarbasis van 29 weken. De bezetting van de hoppers was 43 weken. In 2001 werd voor I 1.093 miljoen aan werk aangenomen. Dit was minder dan in 2000, toen de meerjarige grote order van I 450 miljoen voor landaanwinning in Singapore werd aangenomen. Ondanks de hoge omzet verricht werk van 2001 (I 1.083 miljoen) steeg de orderportefeuille van I 1.214 miljoen ultimo 2000 tot I 1.224 miljoen per 31 december 2001. De omzet op basis van opgeleverde werken bedroeg in 2001 I 1.081 miljoen, ten opzichte van I 882 miljoen in 2000. Investeringen, acquisities, vermogensverhoudingen en liquiditeit Het investeringsniveau in 2001 was aanzienlijk hoger dan in 2000. Er werd voor I 134 miljoen (2000: I 108 miljoen) geïnvesteerd in materiële vaste activa. Deze betroffen onder andere de volgende uitbreidingen: - de af- respectievelijk nieuwbouw van mid-size hoppers “Waterway” en “Coastway” (beide 4.900 m3); - de start van de nieuwbouw van twee hoppers van elk 16.000 m3; - de voorbereidingen voor de verlenging van jumbohopper “Fairway” (tot 33.000 m3); - de nieuwbouw van het hoofkantoor in Papendrecht.
Daarnaast werd in tal van modificaties en verbeteringen van materieel geïnvesteerd, onder andere ten behoeve van de hoppers “Seaway” en “Cornelis Zanen”. De boekwaarde van de desinvesteringen bedroeg I 10 miljoen (2000: I 9 miljoen). Op de desinvesteringen is per saldo een boekwinst behaald van I 0,7 miljoen (2000: I 3,7 miljoen), welke is opgenomen onder de overige bedrijfsopbrengsten.
Investeringen In miljoenen euro’s 140
10
120 100
10
9
10 80 12
124
60 93
40
99
86 67
20
desinvesteringen
2001
2000
1999
1998
1997
0
netto-investeringen
33
Het kapitaalsbeslag van de niet-geconsolideerde deelnemingen steeg met I 1 miljoen tot I 54 miljoen, met name door de goede resultaten van de deelneming Lamnalco. Het vermogensbeslag van werkkapitaal (voorraden, onderhanden werken, vorderingen minus kortlopende schulden) daalde met I 54 miljoen tot I 231 miljoen negatief (2000: I 177 miljoen negatief). De solvabiliteit van de onderneming bedroeg per ultimo 2001 35,2% (ultimo 2000: 34,4%). De rentabiliteit van het totale vermogen bedroeg 16,9% (2000: 15,9%), terwijl de rentabiliteit van het eigen vermogen 24,1% was (2000: 23,7%). De post voorzieningen daalde tot I 91 miljoen per ultimo 2001 (2000: I 108 miljoen). Deze post bevat met name voorzieningen voor onderhoud van materieel en latente belastingverplichtingen. In het verslagjaar werd een bovengemiddeld reparatieprogramma uitgevoerd. Dit leidde enerzijds tot een reductie van de reparatievoorziening, anderzijds verbeterde hierdoor de kwaliteit van de vloot. De combinatie van de hogere cashflow, het hogere investeringsniveau en het lagere werkkapitaal resulteerde in een per saldo toename van de liquiditeiten tot I 193 miljoen aan het einde van het verslagjaar (ultimo 2000: I 155 miljoen). Een deel van deze liquiditeiten, I 58 miljoen, bevond zich bij werken die in combinatie met derden werden uitgevoerd (2000: I 44 miljoen). Het eigen vermogen, na verwerking van de voorgestelde winstverdeling, steeg tot I 345 miljoen aan het einde van het verslagjaar (ultimo 2000: I 300 miljoen). De toename als gevolg van de voorgestelde winstverdeling bedroeg I 46,7 miljoen. Voorstel winstbestemming Van het resultaat na belastingen zal een bedrag van I 46,7 miljoen worden toegevoegd aan de overige reserves. Voorgesteld wordt om het restant ad I 31,0 miljoen te bestemmen voor uitkering van een contant dividend van I 1,20 per aandeel.
34
Personeel & Organisatie
Ook in 2001 was instroom, doorstroom en ontwikkeling van onze medewerkers een belangrijk punt van aandacht. Boskalis heeft wederom een groot aantal vloot- en stafmedewerkers aan haar organisatie toegevoegd. Het profiel van Boskalis in de arbeidsmarkt en haar arbeidsvoorwaarden hebben er tot nog toe voor gezorgd dat voldoende, goed gekwalificeerde nieuwe medewerkers voor de organisatie konden worden gevonden. De verdergaande internationalisering van de vlootbemanning werd succesvol gerealiseerd, mede door het aanboren van de Baltische arbeidsmarkt. De gestructureerde overdracht van kennis van ervaren medewerkers naar de “nieuwe generatie” heeft in het verslagjaar verder vorm gekregen. In nauwe samenwerking met het Scheepvaart en Transportcollege in Rotterdam is, exclusief voor Boskalis, de International Dredging Academy opgericht (zie eveneens pagina 19). Het modulair opgebouwde programma leidt Nederlanders en buitenlanders met een nautische opleiding op voor de Boskalis vloot. Met deze vakopleiding wordt het hen mogelijk gemaakt in de toekomst een officiersfunctie te vervullen. Aandacht voor loopbaanontwikkeling en Management Development programma’s hebben verder bijgedragen aan snellere doorstroom naar leidinggevende posities.
In 2001 lag de personeelssterkte op gemiddeld 3.257; ultimo 2001 beliep het aantal medewerkers 3.119 (3.295 ultimo 2000).
Gedurende het jaar vond regelmatig over uiteenlopende onderwerpen overleg plaats met de Ondernemingsraad en haar Commissies. De individuele leden toonden zich zeer betrokken. De wijze waarop de Ondernemingsraad invulling gaf aan haar verantwoordelijkheid wordt als positief en constructief ervaren. Met name de wijze waarop de Ondernemingsraad haar advies heeft uitgebracht over de voorgenomen overname door Boskalis van HAM was daarvan een goed voorbeeld.
Veiligheid, gezondheid en milieu
Activiteiten op gebied van veiligheid waren het afgelopen jaar vooral gericht op het verder vergroten van het veiligheidsbewustzijn binnen de organisatie. De intensiteit van veiligheidsinspecties op werken en schepen werd verder vergroot. Dergelijke interne veiligheidsaudits passen in de doelstelling om op constructieve wijze het veiligheidsbewustzijn verder te verbeteren. Ook werden dit jaar in toenemende mate QA/HSE specialisten op projecten ingezet, om het veiligheidsen kwaliteitsniveau op de werkvloer verder te vergroten. Vooral op de grotere werken vindt een steeds verdergaande professionalisering van de veiligheids- en kwaliteitszorg plaats, ingevuld door de inzet van specialisten op deze werken. Het aantal ongevallen in 2001 lag op een lager niveau dan in 2000, terwijl het aantal gewerkte uren hoger was, zodat per saldo de ongevallenfrequentie (LTIF, ofwel het aantal ongevallen per miljoen gewerkte uren) in 2001 verder daalde. Dit past in de lange termijn trend van een gestage daling van het aantal ongevallen. Om deze dalende trend vast te kunnen blijven houden en waar mogelijk te versterken, zal onze aandacht in de komende jaren gericht blijven op het doorlopend vergroten van het veiligheidsbewustzijn bij onze werknemers en het voorkómen van ongevallen. In 2001 is wederom gewerkt aan de verdere implementatie van de ISM-Code op de vloot (International Safety Management Code for the Safe Operation of Ships and for Pollution Prevention). ISM is de internationale standaard voor regelgeving betreffende veiligheids-, milieu- en welzijnszorg aan boord van zeeschepen. Vanaf 1 juli 2002 dienen ook zeegaande baggerschepen aan deze norm te voldoen. Boskalis heeft een scherp oog voor de effecten van haar activiteiten op mens en milieu. Belangrijke illustraties hiervan lopen als een rode draad door dit jaarverslag (zie pagina’s 9, 23, 29, 39 en 43) en onderstrepen onze verbondenheid met de natuur en de menselijke leefomgeving.
35
Materieel
Tegen de achtergrond van de goed gevulde orderportefeuille en de gunstige marktvooruitzichten voert Boskalis een omvangrijk investeringsprogramma uit voor verdere vernieuwing en uitbreiding van de vloot. De belangrijkste componenten van dit programma zijn:
- bouw van een tweede 4.900 m3 sleephopperzuiger, de “Coastway”. Dit schip zal primair worden ingezet voor baggerprojecten op korte en middellange vaarafstanden. De “Coastway” werd in november 2001 tewatergelaten en is sinds eind februari 2002 operationeel; - verlenging in de tweede helft 2002 van de jumbohopper “W.D. Fairway” met 54 meter tot de grootste hopper in de industrie met een capaciteit van ruim 33.000m3; - bouw van twee sleephopperzuigers met een capaciteit van ieder circa 16.000 m3, waarin de nieuwste technologieën zullen worden verwerkt en die “cost leaders” zullen zijn in hun klasse. Beide schepen zullen in 2004 operationeel zijn. Met dit programma is een totale investering gemoeid van ruim I 200 miljoen, waarvan circa I 160 miljoen nog in de komende drie jaren zal worden uitgegeven. Daarnaast werden in 2001 wederom aanpassingen gedaan aan bestaande eenheden van de vloot, teneinde de efficiency van deze eenheden te verhogen en beter aan de wensen van klanten te kunnen voldoen.
De implementatie op de centrale vloot van het in 1999 aangeschafte automatiseringspakket “Maximo”, ter besturing en optimalisatie van de voorraadbeheersing en onderhoudsplanning van de vlooteenheden, werd in het verslagjaar afgerond.
Onderzoek en ontwikkeling
In het afgelopen jaar werden diverse onderzoeken uitgevoerd, zowel in de vorm van eigen onderzoek als in de vorm van Joint Industry Projecten. Daarbij werd gezamelijk onderzoek uitbesteed aan kennisinstituten en universiteiten. Zo werd verder gewerkt aan nieuwe meettechnieken die het mogelijk maken om op basis van praktijkmetingen de slijtage van pompen en leidingen te koppelen aan actuele procesomstandigheden. Hiermee kunnen de rekenregels voor het voorspellen van slijtage worden verbeterd. In het verslagjaar werd verder, onder andere, onderzoek gedaan naar verbetering van de beschrijving van het laadproces van een hopper. Om aan de vraag voor het versneld aanleggen van wegen en bouwterreinen te kunnen voldoen werd een innovatieve methode van vacuümconsolidatie ontwikkeld, BeauDrain genaamd. Deze ontwikkeling werd in 2000 gestart. Inmiddels heeft dit geleid tot succesvolle toepassingen in de praktijk.
Informatie- en Communicatietechnologie (ICT)
In 2001 werden op het hoofdkantoor in Papendrecht additionele functionaliteiten toegevoegd aan het in 2000 operationeel gemaakte ERP systeem en hebben optimalisaties plaatsgevonden in het gebruik daarvan. Daarnaast werd het systeem geïmplementeerd in de thuismarkten Verenigd Koninkrijk en Nederland. Tevens werd de invoering van het vlootmanagementsysteem op de belangrijkste schepen afgerond, waarmee het systeem per eind 2001 op de 25 relevante schepen van de centrale vloot operationeel was. Voor 2002 staat invoering van een functioneel beperktere versie naar de kleinere productie-eenheden op het programma. Alle Boskalis medewerkers zijn inmiddels aangesloten op het wereldomspannende communicatienetwerk. Binnen de ICT-organisatie is de personele bezetting belangrijk versterkt, waardoor kennis en ervaring beter geborgd worden. Deze versterking zal in 2002 voortgang vinden en afgerond worden. In 2002 zal het personeelsmanagementsysteem vervangen worden door een systeem met aanzienlijk uitgebreider functionaliteit, teneinde ook op dat vlak aan de moderne informatie-eisen te kunnen voldoen.
36
Vooruitzichten voor het komende jaar
Voor 2002 wordt een voortgaande groei van de omzet verwacht. Daarbij wordt een groei van het nettoresultaat verwacht van 5-10%. Ook in 2002 staat verdere professionalisering van de organisatie hoog op de agenda. De investeringen zullen zich op hetzelfde hoge niveau als in 2001 bewegen en zich concentreren op het vervangings- en uitbreidingsprogramma van de hoppervloot. De investeringen zullen uit eigen middelen worden gefinancierd en de financieringsstructuur van de onderneming zal in 2002 niet belangrijk wijzigen. Hierbij worden majeure uitbreidingskansen buiten beschouwing gelaten.
Succes dankzij onze mensen
Tot slot benadrukken wij dat het succes van de onderneming vooral te danken is aan de inzet en het professionalisme van onze mensen. Zij zijn ook het afgelopen jaar weer bepalend geweest voor de bereikte resultaten. Voor een ieder die daaraan heeft bijgedragen een bijzonder woord van dank.
Papendrecht / Sliedrecht, 12 maart 2002
Raad van Bestuur R. van Gelder P.A.M. Berdowski K.G. van Nes
37
Boven: shovel transporteert stortpijp over opgespoten gebied. Onder: uitstroom van steen, zand, silt, klei en watermengsel op het landstort.
38
HET
MILIEU VRAAGT
CREATIVITEIT
EN
FLEXIBILITEIT
Een waardevol koraalrif én de aanwezigheid van petrochemische industrie vereisten een aangepaste werkmethode bij de uitbreiding van de haven van Ruwais, Verenigde Arabische Emiraten.
Sander Vlug, projectleider: “Schoon water, daar draaide het hier om. Schoon water voor het behoud van de koraalriffen en omdat de petrochemische industrie ter plaatse zeewater inneemt als koelwater. Te vuil water zou de filters doen verstoppen, waardoor de continuïteit van de installaties in gevaar zou komen. Daarom eisten onze opdrachtgevers, ADNOC (Abu Dhabi National Oil Company), Borealis en EPC
Contractor
Technimont
dat
er
een
minimale concentratie zand, silt en klei in het water aanwezig zou zijn. En dat zowel in ons “baggergebied” rond de zuiger, als in het water dat na het aan wal persen van het gebaggerde materiaal terug de zee in zou lopen.”
Karoune Nipius, projectingenieur Hydronamic: “De toegewezen stortplaats aan wal bood onvoldoende mogelijkheden voor natuurlijke waterzuivering. Het water zou te snel de zee instromen, waardoor er te veel zwevende deeltjes meegevoerd zouden worden. Daarom hebben we een gebied van 108 hectare ingericht als een meanderend parcours van geulen waar het water doorheen geleid werd. Zo kregen alle fijne deeltjes de tijd om te bezinken. Onze continue metingen hebben dit bevestigd. En zo kwam er - tot ieders tevredenheid - schoon water terug in zee. Dergelijke milieueisen doen een beroep op onze creativiteit. Juist dat maakt ons vak zo uitdagend.”
39
Bericht van de Raad van Commissarissen
Jaarrekening
Het jaarverslag over 2001, met daarin opgenomen de jaarrekening, is door de Raad van Bestuur aan onze Raad voorgelegd. De jaarrekening, welke door KPMG Accountants nv is gecontroleerd en goedgekeurd, hebben wij ongewijzigd vastgesteld.
Wij stellen aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders voor: - de jaarrekening, waarin opgenomen het voorstel tot winstbestemming, goed te keuren; - de leden van de Raad van Bestuur decharge te verlenen voor hun bestuur en de Commissarissen voor hun toezicht over het jaar 2001; - een contant dividend uit te keren aan aandeelhouders van I 1,20 per aandeel.
Samenstelling Raad van Bestuur
De samenstelling van de Raad van Bestuur is in het verslagjaar niet gewijzigd. De Raad van Bestuur bestaat thans uit drie leden.
Samenstelling Raad van Commissarissen
Het aantal leden van de Raad van Commissarissen bedraagt thans vijf. In relatie tot de huidige omvang en complexiteit van de vennootschap acht de Raad dit aantal voldoende, zonder daarmee te willen uitsluiten dat in de toekomst wijziging van dit aantal wenselijk kan worden geacht. Naar het oordeel van de Raad van Commissarissen is de samenstelling van de Raad evenwichtig en in overeenstemming met de vigerende profielschets ten aanzien van de samenstelling van de Raad van Commissarissen.
Per 9 mei 2001 is de heer mr. R.J. Nelissen wegens het bereiken van de gestelde leeftijdsgrens afgetreden. De heer Nelissen was sinds 1992 Commissaris en sedert 1993 voorzitter van de Raad van Commissarissen van de vennootschap. De Raad van Commissarissen is de heer Nelissen bijzonder erkentelijk voor hetgeen hij voor de vennootschap heeft betekend en voor de kundige wijze waarop hij gedurende vele jaren het college heeft geleid.
De Raad van Commissarissen heeft uit haar midden de heer ir. S.D. de Bree als voorzitter benoemd. Eveneens werd per 9 mei 2001 de heer J. Aalberts als Commissaris benoemd. Voor zijn benoeming gelden de criteria zoals die waren vermeld in de bijlage bij de agenda van de Algemene Vergadering van Aandeelhouders van 9 mei 2001.
Ir. S.D. de Bree zal per 14 mei 2002 volgens rooster aftreden. De heer De Bree heeft te kennen gegeven voor herbenoeming beschikbaar te zijn. De Raad van Commissarissen is voornemens de heer De Bree te herbenoemen.
40
Werkzaamheden Raad van Commissarissen
De Raad heeft in de verslagperiode zeven maal vergaderd met de Raad van Bestuur. Vaste agendapunten waren de resultaten, de balans alsmede branche- en marktontwikkelingen. Een deel van de vergaderingen was gewijd aan de voorstellen die aan Hollandsche Beton Groep nv zijn gedaan inzake de baggeractiviteiten. Voorts heeft de Raad zich uitgebreid laten informeren over de decertificering van aandelen en de daarmee gepaard gaande wijziging van de statuten. Daarnaast kwamen onder meer aan de orde strategische positionering, het bedrijfsbudget, acquisitie- en investeringsvoorstellen, interne controle en risicobeheersing, alsmede het personeelsbeleid, de veiligheid en gezondheid van de medewerkers en het milieu. Eveneens is het verslag en de organisatiebrief van de externe accountant, in diens aanwezigheid, aan de orde geweest. Voorts is gesproken over de samenstelling, opvolging en taakverdeling binnen de Raad van Bestuur.
Over actuele ontwikkelingen heeft de Raad van Commissarissen veelvuldig overleg gevoerd met de Raad van Bestuur door middel van tussentijdse consultaties.
De Raad van Commissarissen is buiten de aanwezigheid van de Raad van Bestuur bijeen geweest waarbij onderwerpen betreffende het bestuur van de vennootschap zijn besproken. Commissarissen hebben met belangstelling deelgenomen aan overlegvergaderingen van de Ondernemingsraad.
Alle werkzaamheden van de Raad zijn in overeenstemming met het bestaande reglement van de Raad van Commissarissen uitgevoerd.
De Raad complimenteert medewerkers en Raad van Bestuur met de in 2001 behaalde resultaten en het gevoerde beleid en spreekt haar bijzondere waardering uit voor de getoonde inzet en betrokkenheid.
Papendrecht / Sliedrecht, 12 maart 2002
De Raad van Commissarissen S.D. de Bree J. Aalberts M.W. Dekker M. van der Vorm A.A. Westerlaken
41
42
RUIMTE
VOOR
DE
NATUUR
KOMT
OOK
DE
MENS TEN
GOEDE
Met Europese subsidie is aan de rand van Nationaal Park ‘de Biesbosch’ in Zuid-Nederland 150 hectare landbouwgrond herschapen in een uniek natuur- en recreatiegebied.
Kees Vreugdenhil, adjunct-directeur van dochterbedrijf A.H. Breijs & Zonen B.V.: “Ruimte voor de rivier. Dat is de kern van dit project, Aakvlaai. Dertig jaar lang is er over gepraat voor wij met de uitvoering konden beginnen. Begrijpelijk, want er is veel hartzeer als mensen het land dat ze op het water gewonnen hebben, moeten teruggeven aan de natuur. Toch is het mooi in de loop der tijd de publieke opinie te zien veranderen. Het besef dat de natuur de ruimte moet krijgen, en dat dit ook de mens ten goede komt. Want wij hebben hier met lokaal gewonnen zand en klei een schitterend natuur- en recreatiegebied aangelegd. En daar zijn we best trots op.
Als bedrijf hebben wij een jarenlange ervaring in de Biesbosch. Juist daardoor was dit project een unieke uitdaging. De dijk die we eens zelf versterkt hebben, hebben we nu verlaagd zodat het water er bij een hoge rivierstand overheen kan. We zijn hier twee jaar bezig geweest en in die tijd ga je toch een beetje houden van zo’n gebied. Want zeg nou zelf, het is toch heel bijzonder om aan het begin van je werkdag oog in oog te staan met een paar reeën?”
43
44
Grondslagen voor de waardering en de bepaling van het resultaat
Algemeen
De jaarrekening, zoals opgenomen op de pagina’s 45 tot en met 62, is opgesteld op basis van historische kosten. Voor zover niet anders vermeld, zijn de activa en passiva opgenomen voor de nominale waarde, zo nodig verminderd met noodzakelijk geachte voorzieningen. Winsten worden verantwoord als realisatie voldoende zeker is; verliezen worden voorzien zodra de verliesverwachting ontstaat.
Stelselwijziging
Het bij de verwerving van deelnemingen vastgestelde verschil tussen de verwervingsprijs van de aandelen en de nettovermogenswaarde hiervan, bepaald op basis van de waarderingsgrondslagen van Koninklijke Boskalis Westminster nv, werd tot en met 2000 verwerkt in het eigen vermogen in het jaar van verwerving. Op basis van de nieuwe “Richtlijnen van de Raad voor de Jaarverslaggeving” wordt met ingang van 2001 het hiervoor genoemde verschil geactiveerd en stelselmatig, gebaseerd op de geschatte economische levensduur, ten laste van het resultaat afgeschreven. Aangezien in 2001 geen sprake was van betaalde goodwill, heeft deze stelselwijziging geen gevolgen voor de grootte van het eigen vermogen ultimo 2001 en voor de grootte van het resultaat over 2001.
Consolidatie
Geconsolideerd zijn Koninklijke Boskalis Westminster nv en haar groepsmaatschappijen. Als groepsmaatschappijen worden aangemerkt die maatschappijen waarin Koninklijke Boskalis Westminster nv, direct of indirect, al dan niet krachtens overeenkomst met anderen, meer dan de helft van het stemgerechtigde kapitaal bezit en een doorslaggevende invloed op het beleid heeft. De financiële gegevens van de geconsolideerde maatschappijen worden voor 100% opgenomen. Onder punt 1. van de toelichting bij de geconsolideerde balans en winst- en verliesrekening is een lijst opgenomen met de belangrijkste in de consolidatie betrokken groepsmaatschappijen. De financiële gegevens van aannemingscombinaties zijn partieel opgenomen overeenkomstig het eigen aandeel in deze combinaties. Deelnemingen waarin de betrokken aandeelhouders de zeggenschap gezamenlijk uitoefenen, worden eveneens partieel opgenomen overeenkomstig het eigen aandeel in deze vennootschappen.
Goodwill
Het bij de verwerving van deelnemingen vastgestelde verschil tussen de verwervingsprijs van de aandelen en de nettovermogenswaarde hiervan, bepaald op basis van de waarderingsgrondslagen van Koninklijke Boskalis Westminster nv, wordt geactiveerd en stelselmatig, gebaseerd op de geschatte economische levensduur, ten laste van het resultaat afgeschreven.
Vreemde valuta’s
De activa en passiva van buitenlandse groepsmaatschappijen zijn omgerekend tegen de koersen geldende aan het einde van het verslagjaar, met uitzondering van de materiële vaste activa, waarvan de omrekening heeft plaatsgevonden tegen de koersen geldende in de periode van aanschaffing van de desbetreffende activa. De posten van de resultatenrekeningen van de buitenlandse groepsmaatschappijen zijn omgerekend tegen de gemiddelde koersen over het jaar, met uitzondering van de afschrijvingen, die zijn omgerekend tegen dezelfde koersen als de desbetreffende activa. De uit deze systematiek voortvloeiende koersomrekeningsverschillen worden rechtstreeks ten gunste, dan wel ten laste van de post Overige reserves gebracht.
45
Voor zover opdrachten in vreemde valuta’s worden gecontracteerd, worden deze door middel van financiële derivaten, meestal valuta termijncontracten, in beginsel volledig afgedekt. De waardering van deze contracten en de daarmee samenhangende activa en passiva geschiedt tegen de geldende termijnkoers. Financiële derivaten worden niet gebruikt voor zover geen sprake is van hiermee samenhangende reële transacties. Overige activa en passiva luidende in vreemde valuta’s zijn omgerekend tegen de koersen geldende aan het einde van het jaar. Koersverschillen die betrekking hebben op transacties in vreemde valuta’s, worden opgenomen onder Overige bedrijfsopbrengsten.
Materiële vaste activa
De boekwaarde van de materiële vaste activa wordt verkregen door de cumulatieve afschrijvingen in mindering te brengen op de aanschafwaarde. In de aanschafwaarde wordt geen rente over de investeringen tijdens de bouw begrepen. Investeringspremies ingevolge de subsidieregeling zeescheepvaart zijn in mindering gebracht op de aanschafwaarde. Voor het merendeel der activa wordt de jaarlijkse afschrijving bepaald op een percentage van de boekwaarde. Dit degressieve afschrijvingssysteem wordt toegepast tot de boekwaarde gelijk is aan een vooraf vastgestelde restwaarde. Op nieuw gebouwd groot materieel wordt afgeschreven op basis van de aanschafwaarde. De afschrijvingspercentages zijn gebaseerd op de geschatte gebruiksduur van de activa, die voor de vloot in het algemeen vijftien tot achttien jaar beloopt en voor ander aannemingsmaterieel gemiddeld vijf jaar. Investeringen in aannemingsmaterieel met een projectmatig karakter worden in kortere termijnen afgeschreven. De overige activa worden afgeschreven volgens een vast percentage van de aanschafwaarde, gebaseerd op een gebruiksduur variërend van tien tot vijftig jaar voor gebouwen, en vier jaar voor inventarissen, etc. Op terreinen wordt niet afgeschreven, behoudens terreinen voor zandwinning die op basis van het tonnageprincipe worden afgeschreven. De door een buitenlandse groepsmaatschappij gesloten langdurige huurovereenkomst ter zake van de hopperzuiger Stuyvesant, waarbij het economische eigendom niet bij het concern berust (operationele lease), is niet geactiveerd. De financiële verplichtingen die hiermee samenhangen, zijn opgenomen onder Niet uit de balans blijkende verplichtingen.
Financiële vaste activa
De waardering van niet-geconsolideerde deelnemingen geschiedt tegen het aandeel van Koninklijke Boskalis Westminster nv in de nettovermogenswaarde volgens de door de desbetreffende deelnemingen opgestelde balansen, zo nodig verminderd met noodzakelijk geachte voorzieningen. Winsten behaald in landen met een zwakke valuta en/of transferrestricties, worden als gerealiseerd beschouwd indien de ontvangst in harde valuta is zeker gesteld. De waardering van de overige financiële vaste activa geschiedt tegen nominale waarde of aanschaffingsprijs, zo nodig verminderd met noodzakelijk geachte voorzieningen.
Voorraden
De voorraden, voornamelijk bestaande uit hulpstoffen en reserveonderdelen, worden gewaardeerd tegen de gemiddelde inkoopprijs, onder aftrek van voorzieningen voor incourantheid.
Onderhanden werken
De onderhanden werken worden gewaardeerd tegen kostprijs (lonen, materialen, overige directe kosten, tarieven voor ingezet materieel), exclusief een opslag voor algemene beheerskosten. Voor verwachte verliezen op onderhanden werken worden voorzieningen getroffen. Op omvangrijke langlopende werken (met een contractwaarde van meer dan I 25 miljoen) wordt, indien het resultaat op betrouwbare wijze kan worden vastgesteld, winst genomen naar rato van de werkvoortgang. Op de post Onderhanden werken zijn de gedeclareerde termijnen en vooruitontvangen betalingen in mindering gebracht.
46
Voorzieningen
De voorzieningen worden gevormd voor verplichtingen en risico’s die samenhangen met de bedrijfsactiviteiten. De voorziening voor latente belastingverplichtingen vloeit voornamelijk voort uit tijdelijke verschillen tussen de commerciële en fiscale winstberekening en is tegen nominale waarde opgenomen. De onderhoudsvoorziening wordt gevormd voor periodiek, respectievelijk achterstallig onderhoud van materieel, teneinde een gelijkmatige verdeling van kosten over de jaren te bewerkstelligen. De voorziening voor pensioenen heeft betrekking op de pensioenverplichtingen van een buitenlandse groepsmaatschappij en is opgenomen tegen de contante waarde op basis van 6% rekenrente.
Netto-omzet
Netto-omzet is de geldswaarde van de in het boekjaar aan derden opgeleverde werken, gerekend van het begin van deze werken tot de datum van oplevering, vermeerderd met de geldswaarde van het gedurende het verslagjaar verrichte werk op omvangrijke langlopende contracten, zoals nader toegelicht bij Onderhanden werken. Hierin is mede begrepen het op analoge wijze bepaalde aandeel van het concern in de omzet van werken welke in combinatieverband worden uitgevoerd.
Bedrijfsresultaat
Het bedrijfsresultaat bestaat uit: - resultaten van in het boekjaar (nagenoeg) gereedgekomen werken; - tussentijds verantwoorde winsten op omvangrijke langlopende werken, indien deze winsten op betrouwbare wijze kunnen worden vastgesteld; - toevoegingen aan dan wel vrijvallen uit de voorzieningen voor verwachte verliezen op onderhanden werken; - nagekomen winsten op in voorgaande jaren afgesloten werken, waarvan realisatie eerst in het verslagjaar is zeker gesteld; - resultaat op de exploitatie van het materieel, bepaald als het verschil tussen de aan de werken doorberekende huren voor inzet van materieel en de exploitatiekosten hiervan, inclusief de afschrijvingen; - algemene beheerskosten; - alle overige baten en lasten voortvloeiend uit de gewone bedrijfsuitoefening, waaronder begrepen boekresultaten op de verkoop van materiële vaste activa en koersresultaten.
Resultaat niet-geconsolideerde deelnemingen
Dit betreft het aandeel in de resultaten na belasting van de niet in de consolidatie betrokken deelnemingen.
Belastingen
De post Belastingen wordt berekend op basis van het verantwoorde resultaat, met inachtneming van geldende fiscale bepalingen.
47
Geconsolideerde balans na voorgestelde winstbestemming (1)
(in J 1.000)
31 december 2001
31 december 2000
Vaste activa Materiële vaste activa
(2)
479.834
426.484
Financiële vaste activa - niet-geconsolideerde deelnemingen
(3)
54.280
52.984
- overige financiële vaste activa
(4)
4.435
2.187
Som der vaste activa
58.715
55.171
538.549
481.655
Vlottende activa Voorraden
20.715
17.804
Onderhanden werken
(5)
( 91.550 )
( 91.531 )
Vorderingen en overlopende activa
(6)
318.976
310.561
Liquide middelen
(7)
193.179
154.590
441.320
391.424
397.430 *)
Som der vlottende activa
Kortlopende schulden Crediteuren, overige schulden en overlopende passiva
(8)
458.381
Aflossingsverplichtingen en bankschulden
(9)
20.696
15.981
479.077
413.411
Som der kortlopende schulden
Uitkomst van vlottende activa min kortlopende schulden
( 37.757 )
(21.987)
500.792
459.668
Uitkomst activa min kortlopende schulden
Langlopende schulden
(10)
64.961
Voorzieningen
(11)
90.822
107.651
Eigen vermogen
(12)
345.009
300.289
500.792
459.668
(1) De buiten de kolommen tussen haakjes geplaatste cijfers verwijzen naar de toelichting. *) Aangepast voor vergelijkingsdoeleinden
48
51.728 *)
Geconsolideerde winst- en verliesrekening (1)
(in J 1.000) Netto-omzet
2001 (15)
Mutatie onderhanden werken Overige bedrijfsopbrengsten
(16)
Som der bedrijfsopbrengsten
2000
1.081.452
882.029
1.483
77.458
2.473
3.710
1.085.408
963.197
Externe kosten
(17)
( 767.838 )
( 675.494 )
Lonen en salarissen
(18)
( 133.778 )
( 125.939 )
Sociale lasten
(19)
( 23.862 )
( 22.122 )
(2)
( 62.214 )
( 55.247 )
Afschrijvingen op materiële vaste activa
Som der bedrijfslasten
Bedrijfsresultaat
(987.692 )
( 878.802 )
97.716
84.395
Rentebaten
6.987
5.128
Rentelasten
( 3.550 )
( 3.417 )
5.703
5.280
Resultaat niet-geconsolideerde deelnemingen (3)
Uitkomst der financiële baten en lasten
9.140
6.991
106.856
91.386
( 29.138 )
( 24.202 )
77.718
67.184
Winst per aandeel (I 1,00) *)
3,00
2,61
Verwaterde winst per aandeel (I 1,00) **)
3,00
2,60
Resultaat voor belastingen Belastingen
Nettoresultaat
(20)
(1) De buiten de kolommen tussen haakjes geplaatste cijfers verwijzen naar de toelichting. *) Winst over het boekjaar gedeeld door het gewogen gemiddelde aantal uitstaande gewone aandelen. **) Winst over het boekjaar gedeeld door het gewogen gemiddelde aantal uitstaande gewone aandelen, gecorrigeerd voor de effecten van alle potentiële gewone aandelen die tot verwatering zullen leiden.
49
Geconsolideerd kasstroomoverzicht
(in J 1.000)
2001
2000
Kasstroom uit bedrijfsuitoefening Nettoresultaat
77.718
67.184
Afschrijvingen
62.214
55.247
139.932
122.431
45.813
1.697
Cashflow
Afname werkkapitaal Toename financiële vaste activa (Afname)/Toename voorzieningen Directe mutaties in de reserves
( 355 )
( 2.210 )
( 16.829 )
( 667 )
( 2.039 )
378
Netto kasstroom uit bedrijfsuitoefening
166.522
121.629
Investeringen Investeringen in materiële vaste activa, per saldo (In)/uit consolidatie Acquisities en verkopen van deelnemingen
( 123.703 )
( 103.219 )
8.139
( 6.822 )
( 3.189 )
( 16.030 )
Totaal investeringen
( 118.753 )
( 126.071 )
Financiering Mutaties schulden (langlopend deel + aflossingsverplichtingen) Betaling dividend voorafgaand verslagjaar Inkoop eigen certificaten van aandelen
Totaal financiering
12.175
( 667 )
( 27.129 )
( 14.267 )
-
( 4.518 ) ( 14.954 )
( 19.452 )
( 133.707 )
( 145.523 )
32.815
( 23.894 )
Per 1 januari
140.780
164.674
Per 31 december
173.595
140.780
32.815
( 23.894 )
Netto kasstroom uit investeringen en financiering
(Afname)/Toename saldo liquide middelen/overige bankschulden
Liquide middelen/overige bankschulden
(Afname)/Toename saldo liquide middelen/overige bankschulden
50
Toelichting bij de geconsolideerde balans en winst- en verliesrekening
1. Algemeen Alle bedragen in deze toelichting zijn in duizenden euro’s, tenzij anders is vermeld.
De belangrijkste in de consolidatie van Koninklijke Boskalis Westminster nv opgenomen groepsmaatschappijen zijn:
Nederland
Overige regio’s
Aannemersbedrijf M. de Haan bv,
Boskalis Westminster Ltd, Fareham (Verenigd Koninkrijk)
Drachtstercompagnie
Rock Fall Company Ltd, Fareham (Verenigd Koninkrijk)
Aannemingsmaatschappij Markus bv, Halfweg
Westminster Dredging Company Ltd, Fareham
Baggermaatschappij Boskalis bv, Papendrecht
(Verenigd Koninkrijk)
Baggermaatschappij Breejenbout bv, Papendrecht
Zanen Dredging and Contracting Company Ltd, Fareham
Baggermaatschappij Holland bv, Papendrecht
(Verenigd Koninkrijk)
Beleggingsmaatschappij Zanen Verstoep bv, ’s-Gravenhage
Zinkcon Contractors Ltd, Fareham (Verenigd Koninkrijk)
Boskalis Dolman bv, Dordrecht
Irish Dredging Company Ltd, Cork (Ierland)
Boskalis International bv, Sliedrecht
Boskalis Sweden AB, Göteborg (Zweden)
Boskalis Markus bv, Papendrecht
Atlantique Dragage SARL, Nanterre (Frankrijk)
Boskalis Offshore bv, Papendrecht
Boskalis Offshore A/S, Randaberg (Noorwegen)
Boskalis bv, Rotterdam
Terramare Oy, Helsinki (Finland)
Boskalis Zinkcon bv, Papendrecht
Sociedad Española de Dragados SA, Madrid (Spanje)
Boskalis Westminster Dredging bv, Papendrecht
Dragapor Dragagens de Portugal S.A., Alcochete (Portugal)
Boskalis Westminster International bv, Papendrecht
Bagger- und Bauunternehmung Delta GmbH, Bremen (Duitsland)
Boskalis Finance bv, Papendrecht
Heinrich Hirdes GmbH, Hamburg (Duitsland)
BW Soco bv, Sliedrecht
Heinrich Hirdes Wasser- und Tiefbau GmbH, Duisburg
A.H. Breijs & Zonen Onroerend Goed bv, Rotterdam
(Duitsland)
A.H. Breijs & Zonen bv, Rotterdam
Boskalis Westminster Middle East Ltd, Nicosia (Cyprus)
Hydronamic bv, Sliedrecht
Beaver Dredging Company Ltd, Toronto (Canada)
Zanen Verstoep bv, Papendrecht
Boskalis Westminster Inc., Wilmington
Zinkcon Contractors bv, Papendrecht
(Verenigde Staten van Amerika)
Zinkcon Dekker bv, Papendrecht
Enterpa Dragagem S.A., Sao Paulo (Brazilië) (50%)
Zinkcon International bv, Sliedrecht
Bean Stuyvesant LLC, Delaware (Verenigde Staten van Amerika) (50%) Archirodon Group NV, Dordrecht (30%) (nieuw) Coastal and Inland Marine Services Inc., Ancon (Panama) Dragamex SA de CV, Coatzacoalcos (Mexico) (50%) Boscampo, Douala (Kameroen) Boskalis Taiwan Ltd, Taipei (Taiwan) Boskalis International (S.) Pte Ltd (Singapore) Zinkcon Marine Singapore Pte Ltd (Singapore)
De volledige lijst van in de consolidatie opgenomen groepsmaatschappijen en combinaties alsmede niet-geconsolideerde deelnemingen is gedeponeerd ten kantore van het Handelsregister te Rotterdam. Op een aantal van de in deze lijst opgenomen groepsmaatschappijen wordt artikel 403 Titel 9 Boek 2 BW toegepast.
51
2. Materiële vaste activa Bedrijfsgebouwen
Drijvend en
Andere vaste
Niet aan
Materiële
ander
bedrijfs-
bedrijfsvoering
vaste activa
aannemings-
middelen
dienstbaar
in aanbouw
60.962
en terreinen
Totaal
materieel
Stand per 1 januari 2001 Aanschafwaarde Afschrijvingen
36.001
910.826
38.878
530
( 19.258 )
( 578.510 )
( 22.747 )
( 198 )
16.743
332.316
16.131
332
27.373
9.166
Boekwaarde
Aanschaffingen
2.373
In/(uit) consolidatie
-
Inbedrijfnemingen
11.840
3
94.838
133.753
-
( 2.224 )
-
( 78.988 )
( 4.541 )
(1)
( 2.873 )
( 2.303 )
( 53.733 )
( 6.158 )
( 20 )
28
Totaal van de mutaties in 2001
( 668 )
110
27
( 620.713 ) 426.484
( 2.110 )
Overige mutaties
67.038
( 30 )
1.047.197
60.962
( 285 )
Boekwaarde verkopen Afschrijvingen
( 5.885 )
-
7
( 8.139 ) ( 9.810 )
-
( 62.214 )
366
( 240 )
11.653
32.015
( 1.426 )
( 11 )
11.119
53.350
48.901
976.877
38.701
482
72.081
1.137.042
( 20.505 )
( 612.546 )
( 23.996 )
( 161 )
28.396
364.331
14.705
321
Stand per 31 december 2001 Aanschafwaarde Afschrijvingen
Boekwaarde
72.081
( 657.208 ) 479.834
De actuele waarde van het drijvend aannemingsmaterieel ligt aanzienlijk hoger dan de boekwaarde, die op basis van historische kostprijzen en daarop gebaseerde afschrijvingen is bepaald. Het is aannemelijk dat de actuele waarde van de bedrijfsgebouwen en terreinen de boekwaarde enigermate overtreft. In de bedrijfsgebouwen en terreinen is een bedrag ad I 1,7 miljoen aan terreinen voor zandwinning e.d. begrepen (2000: I 3,2 miljoen). 3. Niet-geconsolideerde deelnemingen
De belangrijkste niet-geconsolideerde deelnemingen zijn:
Afvalstoffendepot Dordrecht bv, Dordrecht Bean Excavation LLC, Delaware
52
17% 43,75%
Colcrete Friedrich von Essen Bau GmbH & Co. KG, Rastede
25%
Lamnalco Ltd, Nicosia
50%
New Zealand Dredging & General Works Pty Ltd, Wellington
50%
RW Aggregates Ltd, Dorking
50%
Van der Stoel Cable bv, Groningen
45%
Het verloop van deze post over 2001 is als volgt: Boekwaarde per 1 januari 2001
52.984
Aandeel in resultaten
5.703
Ontvangen dividenden
( 1.591 )
Saldo investeringen/desinvesteringen
( 462 )
Overige mutaties
( 2.354 )
Boekwaarde per 31 december 2001
54.280
4. Overige financiële vaste activa
Het verloop van deze post over 2001 is als volgt: Boekwaarde per 1 januari 2001
2.187
Overige mutaties
2.248
Boekwaarde per 31 december 2001
4.435
5. Onderhanden werken
2001 Onderhanden werken Gedeclareerde termijnen
2000
356.512
328.475
( 448.062 )
( 420.006 )
( 91.550 )
( 91.531 )
In de post onderhanden werken zijn contracten opgenomen waarvan de waarde de gedeclareerde termijnen overtreft. Het totaal van de waarde en de gedeclareerde termijnen van deze projecten bedraagt ultimo 2001 respectievelijk I 105,9 miljoen en I 35,1 miljoen. De mutatie in de onderhanden werken volgens de geconsolideerde winst- en verliesrekening sluit niet aan op de mutatie in de balanspost Onderhanden werken. Dit verschil wordt veroorzaakt door koersverschillen en de wijze van verwerken van omvangrijke langlopende werken.
6. Vorderingen en overlopende activa
Handelsdebiteuren Vorderingen op niet-geconsolideerde deelnemingen Overige vorderingen en overlopende activa
2001
2000
149.417
163.198
19.801
19.340
149.758
128.023
318.976
310.561
Onder de Overige vorderingen en overlopende activa ultimo 2001 zijn voor I 2,8 miljoen vorderingen opgenomen met een resterende looptijd langer dan één jaar (2000: I 2,3 miljoen). 7. Liquide middelen In de liquide middelen zijn begrepen geldmiddelen van aannemingscombinaties ad I 58,1 miljoen (2000: I 43,7 miljoen). De overige liquide middelen stonden ultimo 2001 volledig ter vrije beschikking. Ter afdekking van wisselkoers- en renterisico’s ter zake van toekomstige leaseverplichtingen met betrekking tot de sleephopperzuiger “WD Fairway” is een valutaswap afgesloten en wordt een tweetal deposito’s aangehouden. De leveringsverplichtingen uit hoofde van deze swap zijn volledig vooruitbetaald. De contante waarde van de leaseverplichtingen, die per 31 december 2001 I 70,1 miljoen beliep (2000: I 71,1 miljoen), is verminderd met de waarde van de valutaswap en de deposito’s, tezamen eveneens I 70,1 miljoen.
53
8. Crediteuren, overige schulden en overlopende passiva
2001
2000
Crediteuren
97.810
72.386
Winstbelastingen
36.055
29.853 *)
Belastingen en sociale premies
32.796
32.055
Te betalen dividend
30.960
27.129
Schulden aan niet-geconsolideerde deelnemingen Overige schulden en overlopende passiva
10.216
19.783
250.544
216.224 *)
458.381
397.430
9. Aflossingsverplichtingen en bankschulden
Aflossingsverplichtingen Overige bankschulden
2001
2000
1.112
2.171
19.584
13.810
20.696
15.981
Met betrekking tot de overige bankschulden zijn zekerheden verstrekt in de vorm van cessie van vorderingen voor een bedrag van I 2,4 miljoen. 10. Langlopende schulden
2001
2000
Langlopende leningen
13.741
14.132
Belastingen
25.557
15.967 *)
Overige schulden en overlopende passiva
25.663
21.629 *)
64.961
51.728
Het gemiddelde rentepercentage op 31 december 2001 van de leningen beloopt 4,3%. De gemiddelde resterende looptijd van de leningen is circa 3 jaar. De leningen met een looptijd van meer dan 5 jaar zijn vrijwel nihil. De aflossingsverplichtingen 2002 zijn opgenomen onder Aflossingsverplichtingen en bankschulden. Met betrekking tot I 0,7 miljoen van de ultimo 2001 uitstaande langlopende leningenen en de onder punt 9. opgenomen aflossingsverplichtingen ad I 0,4 miljoen is ter zekerheid een hypotheek op een schip van I 1,1 miljoen verstrekt. Daarnaast is op I 0,5 miljoen van de langlopende leningen cessie op vorderingen verleend voor een gelijk bedrag. Lange termijn belastingschulden betreffen de belastingschulden die niet binnen een jaar tot afwikkeling zullen komen en waarvan het niet waarschijnlijk is dat zij langer dan 5 jaar zullen uitstaan. Over overige schulden en overlopende passiva hebben behoeft geen rente te worden betaald. De resterende termijn is overwegend langer dan 5 jaar.
11. Voorzieningen
2001
2000
Latente belastingverplichtingen
19.013
17.164
Onderhoud materieel
64.749
82.056
Pensioenen
3.673
3.772
Overige
3.387
4.659
90.822
107.651
*) Aangepast voor vergelijkingsdoeleinden
54
De voorziening voor latente belastingverplichtingen bestaat voornamelijk uit tijdelijke verschillen tussen de fiscale en commerciële waardering van het materieel met een looptijd langer dan 1 jaar. De latente belastingvorderingen (actieve latenties) zijn niet gewaardeerd in verband met onzekerheden in de fiscale afwikkelingen van winsten onderworpen aan buitenlandse en Nederlandse belastingheffing. Aan de onderhoudsvoorziening is circa I 102 miljoen (2000: circa I 98 miljoen) toegevoegd ten laste van het resultaat. Voorts is voor circa I 119 miljoen aan reparaties uitgevoerd (2000: circa I 93 miljoen). De voorziening voor pensioenen betreft pensioenverplichtingen voor (ex-)medewerkers van een buitenlandse groepsmaatschappij. De verplichtingen uit hoofde van weduwe- en wezenpensioenen zijn herverzekerd. Onder overige voorzieningen is opgenomen een voorziening voor garantieverplichtingen, lopende rechtsgedingen en ingediende claims. De voorzieningen zijn overwegend langlopend van aard, gelet op het karakter van de voorziening voor onderhoud van materieel.
12. Eigen vermogen
Verwezen wordt naar de punten 3. tot en met 5. van de toelichting bij de vennootschappelijke balans en winst- en verliesrekening.
13. Financiële instrumenten
Algemeen. Op basis van een door de Raad van Bestuur goedgekeurd financieel beleid maken Koninklijke Boskalis Westminster nv en haar groepsmaatschappijen in de normale bedrijfsuitoefening gebruik van uiteenlopende financiële instrumenten. Het betreft financiële instrumenten die onder de activa en passiva zijn verantwoord en financiële instrumenten die niet in de balans zijn opgenomen. Een groot deel van de opdrachten wordt gecontracteerd in vreemde valuta’s. Posities in vreemde valuta’s worden in beginsel volledig afgedekt, meestal door middel van termijncontracten. Financiële derivaten (termijncontracten, opties, etc.) worden niet gebruikt voor zover geen sprake is van hiermee samenhangende reële transacties. Het uitgangspunt bij het beheersen van renterisico’s is dat de rentes met betrekking tot opgenomen leningen in beginsel voor de gehele looptijd worden gefixeerd. Dit wordt gerealiseerd door het opnemen van leningen met een vaste rente of door gebruik te maken van derivaten zoals renteswaps. Gezien de aard van de activiteiten en daarmee samenhangende sterk fluctuerende cashflows worden de beschikbare liquide middelen doorgaans niet langer vastgelegd dan voor periodes van maximaal een jaar. Met betrekking tot politieke en betalingsrisico’s hanteert Koninklijke Boskalis Westminster nv een strikt acceptatie- en dekkingsbeleid. In principe worden betalingsrisico’s door middel van bankgaranties, verzekeringen, e.d. afgedekt, tenzij sprake is van kredietwaardige eersteklas debiteuren. Deze procedures en de geografische spreiding van de activiteiten van de groepsmaatschappijen beperken de blootstelling van Koninklijke Boskalis Westminster nv aan het risico verbonden aan kredietconcentraties en marktrisico’s.
In de balans opgenomen financiële instrumenten. Onder de activa en passiva verantwoorde financiële instrumenten zijn onder meer financiële vaste activa, liquide middelen, vorderingen en kort- en langlopende schulden. De geschatte marktwaarde van deze financiële instrumenten benadert de boekwaarde ervan.
Niet uit de balans blijkende financiële instrumenten. De marktwaarde van de niet uit de balans blijkende financiële instrumenten per 31 december 2001, weerspiegelt het ongerealiseerde resultaat bij herwaardering van de contracten tegen berekende valutatermijnkoersen geldend aan het einde van het jaar. Per ultimo 2001 bedraagt het ongerealiseerde negatieve resultaat I 1 miljoen (2000: negatief I 9 miljoen). De nominale waarde bedraagt I 264 miljoen (2000: I 365 miljoen).
55
14. Niet uit de balans blijkende verplichtingen De garantieverplichtingen ultimo 2001 belopen I 521 miljoen en kunnen als volgt worden gespecificeerd (x I 1 miljoen):
2001
2000
42
14
423
336
56
65
521
415
Afgegeven garanties ten behoeve van: - niet-geconsolideerde deelnemingen - aannemingscombinaties en eigen werken - lease- en overige financieringsverplichtingen
Voor de garanties ultimo 2001 zijn tot een bedrag van circa I 521 miljoen contragaranties verstrekt aan bankiers (2000: circa I 415 miljoen). Twee belangrijke groepsmaatschappijen hebben zich hoofdelijk aansprakelijk gesteld met betrekking tot kredietfaciliteiten verstrekt aan diverse groepsmaatschappijen. Ten aanzien van deze kredietfaciliteiten is overeengekomen dat het verstrekken van verdere zekerheden op thans aanwezige materiële vaste activa is gelimiteerd. Groepsmaatschappijen zijn mede hoofdelijk aansprakelijk voor de niet in de consolidatie opgenomen schulden van door hen aangegane aannemingscombinaties, die in totaal I 220 miljoen bedragen.Voorts bestaan nog zekere regresverplichtingen jegens bij de financiering van projecten betrokken instellingen. Voor zover noodzakelijk geacht zijn hiervoor voorzieningen getroffen. In een aantal landen waar groepsmaatschappijen zijn gevestigd, zijn meerjarige huurovereenkomsten aangegaan, waarvan de jaarlijkse lasten circa I 5 miljoen bedragen. Er lopen enige gerechtelijke procedures tegen Koninklijke Boskalis Westminster nv, onder andere met betrekking tot vroeger tot haar groep behorende maatschappijen. Voor zover noodzakelijk geacht zijn hiervoor voorzieningen getroffen.
15. Netto-omzet
Voor de specificatie van de netto-omzet op basis van opgeleverde werken naar geografisch gebied wordt verwezen naar punt 21. van deze toelichting. De omzet verricht werk, waaronder wordt verstaan de geldswaarde van het werk verricht voor derden, bedroeg in 2001 I 1.083 miljoen (2000: I 960 miljoen). 16. Overige bedrijfsopbrengsten
Dit betreft gerealiseerde boekresultaten bij verkoop van materiële vaste activa en gerealiseerde koersresultaten op transacties.
17. Externe kosten
Dit betreft met name aan derden betaalde dan wel te betalen kosten welke een relatie hebben met de omzet en de algemene bedrijfsvoering. Tevens is onder deze post verantwoord het saldo van de toevoegingen en de onttrekkingen aan de voorzieningen, met uitzondering van de voorziening voor latente belastingverplichtingen en de voorziening voor pensioenen.
18. Lonen en salarissen
De bezoldiging (inclusief sociale lasten en pensioenkosten) van (ex-)bestuurders en commissarissen van Koninklijke Boskalis Westminster nv bedroeg respectievelijk I 1,6 miljoen en I 0,1 miljoen (2000: I 1,5 miljoen respectievelijk I 0,1 miljoen). Er zijn noch leningen verstrekt aan, noch garanties afgegeven ten behoeve van bestuurders en commissarissen. Ultimo 2001 hadden de in de consolidatie betrokken maatschappijen 3.119 (2000: 3.295) personeelsleden in dienst. Daarvan waren 1.865 (2000: 1.901) op weekloonbasis werkzaam. Het gemiddelde aantal personeelsleden beliep in 2001 3.257 (2000: 3.233).
56
19. Sociale lasten In de sociale lasten is een bedrag van I 7,5 miljoen begrepen voor pensioenkosten (2000: I 7,0 miljoen). 20. Belastingen
De operationele bedrijfsactiviteiten van Koninklijke Boskalis Westminster nv zijn onderworpen aan verschillende buitenlandse winstbelastingen met wettelijke belastingtarieven die variëren van 4% tot 46%. Deze verschillende tarieven, tezamen met fiscale faciliteiten in de diverse landen, resultaten vrij van belastingheffing alsmede niet-aftrekbare kosten, leiden in het verslagjaar tot een gemiddelde effectieve belastingdruk van 27,3% (2000: 26,5%). De gemiddelde effectieve belastingdruk is de belasting gedeeld door het resultaat voor belastingen volgens de geconsolideerde winst- en verliesrekening. De aansluiting tussen het gewogen gemiddelde belastingtarief en de effectieve belastingdruk is als volgt (in procenten):
2001
2000
30,1
29,5
Gebruikmaking van niet-gewaardeerde verliescompensatie
( 7,4 )
( 7,1 )
Niet-gewaardeerde toekomstige verliescompensaties
10,5
4,2
Resultaten vrij van belasting en niet-aftrekbare kosten
( 5,9 )
( 0,1 )
Effectieve belastingdruk
27,3
26,5
Gewogen gemiddelde belastingtarief Belastingeffect van:
De belasting op het resultaat bestaat volledig uit belastingheffing op winsten uit operationele activiteiten. 21. Segmentatie
Koninklijke Boskalis Westminster nv is een internationaal opererende baggermaatschappij met een sterke focus. De benodigde activa zijn over het algemeen niet-regiogebonden, maar kunnen wereldwijd worden ingezet. Gezien de aard van de activiteiten kent elk individueel project bij Koninklijke Boskalis Westminster nv zijn eigen rendement- en risicoprofiel. Een juist inzicht kan slechts worden verkregen door de activiteiten in samenhang te beoordelen als een gehele portefeuille. Het verstrekken van uitgebreide informatie over de verschillende activiteiten en de geografische gebieden is derhalve minder relevant om inzicht te krijgen in het rendement- en risicoprofiel van Koninklijke Boskalis Westminster nv. Alhoewel niet bepalend voor het rendements- en risicoprofiel is de intern organisatorische en bestuurlijke structuur van de rechtspersoon en het systeem van interne financiële rapportage aan het bestuur voornamelijk gebaseerd op geografische gebieden, hetgeen derhalve als secundaire segmentatiebasis wordt gehanteerd. De geconsolideerde informatie per geografisch segment kan als volgt worden gespecificeerd (x I 1 miljoen):
2001
2000
Netto-omzet
Totaal boekwaarde
Totaal investeringen
Netto-omzet
Totaal boekwaarde
Totaal investeringen
opgeleverd werk
materiële vaste activa *)
materiële vaste activa *)
opgeleverd werk
materiële vaste activa *)
materiële vaste activa *)
426
108
Nederland
236
176
Rest van Europa
228
216
Australië / Azië
280
178
Midden-Oosten
44
63
Afrika
91
99
Noord- en Zuid-Amerika
202 1.081
150 480
134
882
*) De materiële vaste activa van Koninklijke Boskalis Westminster nv bestaan voornamelijk uit materieel dat op projectbasis wereldwijd wordt ingezet, waardoor deze niet volledig kunnen worden toegewezen aan onderscheiden, geografische segmenten.
57
Vennootschappelijke balans na voorgestelde winstbestemming (1)
(in J 1.000)
31 december 2001
31 december 2000
Vaste activa Deelneming in groepsmaatschappij
(2)
Som der vaste activa
344.976
299.008
344.976
299.008
Vlottende activa Vorderingen op groepsmaatschappijen
993
8.410
Te ontvangen dividend
30.000
20.000
Som der vlottende activa
30.993
28.410
Te betalen dividend
30.960
27.129
Som der kortlopende schulden
30.960
27.129
Kortlopende schulden
Uitkomst van vlottende activa min kortlopende schulden
33
1.281
345.009
300.289
Uitkomst activa min kortlopende schulden
Eigen vermogen Geplaatst kapitaal
(3)
63.520
60.050
Agioreserve
(4)
17.650
21.120
Overige reserves
(5)
263.839
219.119
345.009
300.289
(1) De buiten de kolommen tussen haakjes geplaatste cijfers verwijzen naar de toelichting.
58
Vennootschappelijke winst- en verliesrekening (1)
(in J 1.000)
2001
Vennootschappelijk resultaat Resultaat deelneming
Nettoresultaat
( 283 ) (2)
2000 302
78.001
66.882
77.718
67.184
(1) De buiten de kolommen tussen haakjes geplaatste cijfers verwijzen naar de toelichting.
59
Toelichting bij de vennootschappelijke balans en winst- en verliesrekening
1. Algemeen
Alle bedragen in deze toelichting zijn in duizenden euro’s, tenzij anders is vermeld. De vennootschappelijke winst- en verliesrekening is beperkt op grond van artikel 402, Titel 9, Boek 2 BW.
2. Deelneming in groepsmaatschappij
Dit betreft de 100% deelneming in Boskalis Westminster Dredging bv, Papendrecht. Het verloop van deze post over 2001 is als volgt: Boekwaarde per 1 januari 2001 Resultaat deelneming Inkoop eigen (certificaten van) aandelen Te ontvangen dividend 2001 Koersverschillen Boekwaarde per 31 december 2001
299.008 78.001 540 ( 30.000 ) ( 2.573 ) 344.976
3. Geplaatst kapitaal Het maatschappelijk kapitaal ad I 240 miljoen is in 2001 gewijzigd in verband met de omzetting van de nominale waarde van een aandeel van I 2,27 (ƒ 5,00) naar I 2,40. Het totale maatschappelijke kapitaal, bestaande uit 100.000.000 aandelen, is dientengevolge gestegen van I 227 miljoen (ƒ 500 miljoen) naar I 240 miljoen. Het effect van deze omzetting op het geplaatste kapitaal is volledig ten laste van de agioreserve gebracht. Tevens is het maatschappelijk kapitaal verdeeld in 50.000.000 gewone aandelen (2000: 100.000.000 gewone aandelen) en 50.000.000 cumulatief beschermingspreferente aandelen van elk nominaal I 2,40 per aandeel. Het verloop van het geplaatst kapitaal is als volgt:
Stand per 1 januari Effect omzetting nominaal aandelenkapitaal naar euro’s
2001
2000
60.050
59.497
3.470
-
Uitgekeerd stockdividend over het voorafgaande verslagjaar ten laste van de agioreserve Stand per 31 december
-
553
63.520
60.050
Het verloop van de voorraad ingekochte eigen (certificaten van) aandelen is als volgt:
Stand per 1 januari
60
2001
2000
585.744
571.036
Inkoop eigen (certificaten van) aandelen
-
400.000
Uitgekeerd als stockdividend
-
( 228.292 )
Uitgeoefende opties
( 35.500 )
( 157.000 )
Stand per 31 december
550.244
585.744
In het boekjaar zijn 35.500 (certificaten van) aandelen uitgegeven. Per 31 december 2001 bestaat het geplaatste kapitaal uit 26.466.853 gewone aandelen van nominaal I 2,40 per aandeel, in totaal derhalve I 63,5 miljoen. Van het geplaatst kapitaal per 31 december 2001 is één aandeel in bezit van Koninklijke Boskalis Westminster nv, alsmede 550.244 gewone aandelen. In 1997 en 1998 zijn optierechten toegekend aan een twintigtal senior leidinggevenden van Koninklijke Boskalis Westminster nv en haar groepsmaatschappijen. In 2001 zijn geen optierechten toegekend. Het aantal uitstaande optierechten per 31 december 2001, waarbij één optie recht geeft op één gewoon aandeel is als volgt:
Jaar van toekenning
Totaal resterend
Waarvan aan leden van
aantal rechten
de Raad van Bestuur
Uitoefenprijs
Periode van mogelijke uitoefening
1997
31.500
1998
52.000
25.500
g 17,38
21 mei 1998 - 2002
20.000
g 15,70
8 april 1999 - 2003
83.500
45.500
4. Agioreserve
Het verloop van deze post is als volgt:
2001
2000
Stand per 1 januari
21.120
21.673
Effect omzetting nominaal aandelenkapitaal naar euro’s
( 3.470 )
-
Uitgekeerd stockdividend over het voorafgaande verslagjaar, zie toelichting bij punt 3. Stand per 31 december
17.650
( 553 ) 21.120
De agioreserve is geheel belastingvrij uitkeerbaar.
5. Overige reserves
Het verloop van deze post is als volgt:
Stand per 1 januari
2001
2000
219.119
184.623
-
4.756
540
4.025
Mutaties in verband met stockdividend uitgeoefende opties: - uitgegeven nieuwe (certificaten van) aandelen - uitgegeven voorheen ingekochte eigen (certificaten van) aandelen Betaalde goodwill
-
( 10.201 )
Inkoop eigen (certificaten van) aandelen
-
( 4.518 )
Koersverschillen
( 2.578 )
Voorgestelde winstbestemming
46.758
40.055
263.839
219.119
Stand per 31 december
379
Een wettelijke reserve voor niet-uitgekeerde winsten van deelnemingen behoefde ultimo 2001 niet te worden gevormd.
61
6. Niet uit de balans blijkende verplichtingen
Koninklijke Boskalis Westminster nv staat aan het hoofd van een fiscale eenheid met nagenoeg alle Nederlandse 100% groepsmaatschappijen. Door de vennootschap zijn garanties afgegeven ten behoeve van aannemingscombinaties en eigen werken van groepsmaatschappijen, die ultimo 2001 I 4 miljoen (2000: I 2 miljoen) bedroegen. Daarenboven zijn de meerjarige huurverplichtingen van een buitenlandse groepsmaatschappij van circa I 5 miljoen per jaar gegarandeerd (2000: I 5 miljoen). Voorts bestaan nog zekere regresverplichtingen jegens bij de financiering van projecten betrokken instellingen. Voor zover noodzakelijk geacht zijn hiervoor voorzieningen getroffen. Er lopen enige gerechtelijke procedures tegen Koninklijke Boskalis Westminster nv, onder andere met betrekking tot vroeger tot haar groep behorende maatschappijen.
Papendrecht / Sliedrecht, 12 maart 2002
Raad van Commissarissen S.D. de Bree J. Aalberts M.W. Dekker M. van der Vorm A.A. Westerlaken
Raad van Bestuur R. van Gelder P.A.M. Berdowski K.G. van Nes
62
Overige gegevens
Statutaire bepalingen omtrent resultaatbestemming
Artikel 27. 1. Uit de winst die in enig boekjaar is behaald, wordt allereerst, zo mogelijk, op de cumulatief beschermingspreferente aandelen
uitgekeerd het hierna te noemen percentage van het verplicht op die aandelen, per de aanvang van het boekjaar waarover de uitkering geschiedt, gestorte bedrag. Het hiervoor bedoelde percentage is gelijk aan het gemiddelde van de Euribor-rente berekend voor leningen met een looptijd van één jaar – gewogen naar het aantal dagen waarvoor deze rente gold – gedurende het boekjaar waarover de uitkering geschiedt, verhoogd met maximaal vier procent punten; deze laatst bedoelde verhoging wordt telkens voor vijf jaar vastgesteld door de Raad van Bestuur onder goedkeuring van de Raad van Commissarissen. Indien in het boekjaar waarover de hiervoor bedoelde uitkering plaatsvindt, het verplicht op de cumulatief beschermingspreferente aandelen gestorte bedrag is verlaagd of, ingevolge een besluit tot verdere storting, is verhoogd, zal de uitkering worden verlaagd respectievelijk, zo mogelijk, worden verhoogd met een bedrag gelijk aan het hiervoor bedoelde percentage van het bedrag van de verlaging respectievelijk verhoging, berekend vanaf het tijdstip van verlaging respectievelijk vanaf het tijdstip waarop de verdere storting verplicht is geworden. Indien in de loop van enig boekjaar uitgifte van cumulatief beschermingspreferente aandelen heeft plaatsgevonden, zal voor dat jaar het dividend op die cumulatief beschermingspreferente aandelen naar rato tot de dag van uitgifte worden verminderd, waarbij een gedeelte van een maand voor een volle maand zal worden gerekend. 2. Indien en voor zover de winst niet voldoende is om de in lid 1 bedoelde uitkering volledig te doen, zal het tekort worden
uitgekeerd ten laste van de reserves met inachtneming van de wettelijke bepalingen. 3. Indien in enig boekjaar de in lid 1 bedoelde winst niet toereikend is om de hiervoor in dit artikel bedoelde uitkeringen te doen,
en voorts geen uitkering of slechts ten dele een uitkering uit de reserves, als bedoeld in lid 2, geschiedt, zodanig dat het tekort niet of niet volledig is uitgekeerd, vindt in de daarop volgende boekjaren het hiervoor in dit artikel bepaalde en het bepaalde in de volgende leden eerst toepassing nadat het tekort is ingehaald. Na de toepassing van de leden 1,2 en 3 zal geen verdere uitkering geschieden op de cumulatief beschermingspreferente aandelen. 4. Van de resterende winst wordt jaarlijks een zodanig bedrag gereserveerd, als de gecombineerde vergadering van de Raad van
Bestuur en de Raad van Commissarissen zal bepalen. Hetgeen na reservering, als bedoeld in de vorige zin, van de winst overblijft, staat ter vrije beschikking van de Algemene Vergadering van Aandeelhouders en komt bij uitkering toe aan de houders van gewone aandelen, naar verhouding van hun bezit aan gewone aandelen.
Artikel 28 1. Dividenden worden betaalbaar gesteld dertig dagen na vaststelling daarvan of zoveel eerder als de Raad van Bestuur bepaalt. 2. Dividenden, welke vijf jaar, nadat zij betaalbaar zijn, niet in ontvangst zijn genomen, vervallen aan de vennootschap. 3. Indien de Raad van Bestuur onder goedkeuring van de Raad van Commissarissen zulks bepaalt, wordt een interim-dividend
uitgekeerd, met inachtneming van de preferentie van de cumulatief beschermingspreferente aandelen en het bepaalde in artikel 2:105 Burgerlijk Wetboek. 4. De Algemene Vergadering van Aandeelhouders kan, mits op voorstel van de Raad van Bestuur, besluiten dat dividenden geheel
of gedeeltelijk in de vorm van aandelen in de vennootschap of certificaten daarvan zullen worden uitgekeerd. 5. De vennootschap kan aan de aandeelhouders slechts uitkeringen doen, voorzover haar eigen vermogen groter is dan het bedrag
van het geplaatste kapitaal, vermeerderd met de reserves die krachtens de wet of de statuten moeten worden aangehouden. 6. Ten laste van de door de wet voorgeschreven reserves mag een tekort slechts worden gedelgd, voorzover de wet dat toestaat.
63
Voorstel winstbestemming Met inachtneming van artikel 27 der statuten is besloten van de winst na belastingen een bedrag van I 46,7 miljoen toe te voegen aan de overige reserves. Voorgesteld wordt om het restant ad I 31,0 miljoen te bestemmen voor uitkering van een contant dividend van I 1,20 per aandeel. Accountantsverklaring
Opdracht. Wij hebben de jaarrekening 2001 van Koninklijke Boskalis Westminster nv te Sliedrecht gecontroleerd. De jaarrekening is opgesteld onder verantwoordelijkheid van de leiding van de vennootschap. Het is onze verantwoordelijkheid een accountantsverklaring inzake de jaarrekening te verstrekken.
Werkzaamheden. Onze controle is verricht overeenkomstig in Nederland algemeen aanvaarde richtlijnen met betrekking tot controle-opdrachten. Volgens deze richtlijnen dient onze controle zodanig te worden gepland en uitgevoerd, dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen onjuistheden van materieel belang bevat. Een controle omvat onder meer een onderzoek door middel van deelwaarnemingen van informatie ter onderbouwing van de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. Tevens omvat een controle een beoordeling van de grondslagen voor financiële verslaggeving die bij het opmaken van de jaarrekening zijn toegepast en van belangrijke schattingen die de leiding van de vennootschap daarbij heeft gemaakt, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. Wij zijn van mening dat onze controle een deugdelijke grondslag vormt voor ons oordeel.
Oordeel. Wij zijn van oordeel dat de jaarrekening een getrouw beeld geeft van de grootte en de samenstelling van het vermogen op 31 december 2001 en van het resultaat over 2001 in overeenstemming met in Nederland algemeen aanvaarde grondslagen voor financiële verslaggeving en voldoet aan de wettelijke bepalingen inzake de jaarrekening zoals opgenomen in Titel 9 Boek 2 BW.
Rotterdam, 12 maart 2002
KPMG Accountants nv
64
Stichting Continuïteit KBW
Verslag
De Stichting Continuïteit KBW (hierna te noemen de Stichting) heeft ter uitvoering van het besluit van de Algemene Vergadering van Aandeelhouders d.d. 9 mei 2001 het recht verkregen tot het nemen van cumulatief beschermingspreferente aandelen in Koninklijke Boskalis Westminster nv voor een nominaal bedrag dat gelijk is aan het nominale bedrag van de ten tijde van plaatsing van bedoelde aandelen uitstaande gewone aandelen. De optie tot het plaatsen van de cumulatief beschermingspreferente aandelen is nog niet uitgeoefend.
Het Bestuur van de Stichting bestaat uit drie leden:
mr. W.A. de Vin ir. J.A. Dekker drs. J.F. van Duijne
Onafhankelijkheidsverklaring
Het Bestuur van de Stichting Continuïteit KBW en de Raad van Bestuur van Koninklijke Boskalis Westminster nv, verklaren hiermede dat naar hun oordeel is voldaan aan de ten aanzien van de onafhankelijkheid van de bestuurders van de Stichting Continuïteit KBW in bijlage X van het Fondsenreglement van Euronext Amsterdam NV gestelde eisen.
Papendrecht, maart 2002
Koninklijke Boskalis Westminster nv Raad van Bestuur
Stichting Continuïteit KBW Het Bestuur
65
Tien jaar Boskalis 1)
(bedragen x t 1 miljoen, tenzij anders vermeld)
Omzet verricht werk Omzet opgeleverd werk Orderportefeuille (nog te verrichten werk)
2)
EBIT (= Bedrijfsresultaat)
3)
EBITDA
4)
2001
2000
1999
1998
1997
1996
1995
1994
1993
1992
1.083
960
851
801
697
569
493
582
545
425
1.081
882
784
782
637
520
499
594
486
446
1.224 1.214
820
785
661
593
400
322
429
459
73,9
56,8
41,4
28,6
30,9
38,6
35,2
25,1
159,9 139,6 127,9 102,3
97,7
84,4
89,2
71,2
76,9
86,4
76,0
65,1
Nettoresultaat
77,7
67,2
57,5
47,1
37,3
28,2
32,2
40,1
34,6
24,3
Afschrijvingen
62,2
55,2
54,0
45,5
47,8
42,6
46,0
47,8
40,8
40,0
139,9 122,4 111,5
92,6
85,1
70,8
78,2
87,9
75,4
64,3
345,0 300,3 265,8 234,9 211,4 190,4 171,3 150,7 120,8
97,7
Cashflow
Eigen vermogen
2)
Garantievermogen
2/5)
345,0 300,3 265,8 234,9 247,7 226,7 208,9 191,8 165,4 109,5
Aantal uitstaande aandelen (x 1.000)
2/9)
25.900 25.784 25.902 25.941 25.788 25.650 25.441 25.200 24.999 24.999
2)
3.119 3.295 3.186 3.115 3.075 3.179 2.679 2.905 2.768 2.692
Aantal medewerkers
Kengetallen (in procenten)
9,4
7,3
6,5
5,5
6,2
6,5
7,2
5,6
Rentabiliteit vermogen
6)
16,9
9,0
15,9 *) 16,8
15,7
13,2
11,5
13,5
18,5
19,7
17,4
Rentabiliteit eigen vermogen
7)
24,1
23,7
23,0
21,1
18,6
15,6
20,0
29,5
31,7
26,9
2/8)
35,2
34,4
36,5
38,1
34,4
34,8
35,4
30,9
25,5
28,8
9/11)
3,00
2,61
2,22
1,82
1,45
1,10
1,27
1,59
1,38
0,98
5,40
4,75
4,30
3,57
3,30
2,76
3,07
3,49
3,02
2,57
13,32 11,65 10,26
9,05
8,20
7,42
6,73
5,98
4,83
3,91
Bedrijfsresultaat in % van de omzet
Solvabiliteit
9,6
Gegevens per aandeel (bedragen x € 1,00) Winst per aandeel Cashflow Eigen vermogen
9) 2/9)
Dividend per gewoon aandeel Dividend per cumulatief preferent aandeel
1,20
1,05
0,90
0,73
0,57
0,50
0,50
0,57
0,50
0,29
-
-
-
-
-
-
-
-
-
0,41
8,08 15,61 11,66
9,17
10)
Laagste / hoogste koers (bedragen x € 1,00)
25,15 16,50 10,50
(Certificaten van) gewone aandelen
8,85 13,93 10,39
37,15 30,50 18,40 18,38 20,42 16,38 16,25 23,60 22,92 12,25 Certificaten van cum. pref. aandelen
10)
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
- 12,93
1)
Ontleend aan de desbetreffende jaarrekeningen.
2)
Per 31 december.
3)
Bestaat uit het resultaat voor interest, resultaat niet-geconsolideerde deelnemingen en belastingen.
4)
Bestaat uit het resultaat voor interest, resultaat niet-geconsolideerde deelnemingen, belastingen en afschrijvingen.
5)
Gedefinieerd als eigen vermogen + langlopend deel achtergestelde leningen.
6)
Nettoresultaat + rentelasten in % van het gemiddeld vermogen (vaste activa + vlottende activa – kortlopende schulden).
7)
Nettoresultaat in % van het gemiddeld vermogen.
8)
Eigen vermogen in % van het balanstotaal (vaste activa + vlottende activa).
9)
Gewogen gemiddeld aantal uitstaande gewone aandelen onder aftrek van de voorraad ingekochte eigen aandelen.
10) Per 1 juni 1993 zijn de cumulatief preferente aandelen ingevolge de statuten van de vennootschap gewone aandelen geworden. 11) Tot en met het boekjaar 2001 is het verwateringseffect vrijwel nihil. *)
66
Aangepast voor vergelijkingsdoeleinden.
9,12
Organisatie
Baggeren en kustverdediging, bodem- en oeverbescherming Noordwest-Europa
Nederland
Boskalis, Zinkcon Dekker, Rotterdam
ir. F.A. Verhoeven, ing. J.J. de With,
Baggeren, zandwinning, -handel en transport, droog
ing. B.M. de Witt MBA, C. Wielaart RA
grondverzet, kustverdediging, bodem- en oeverbescherming
Boskalis Dolman, Rotterdam
J.A. Dolman
Milieu-activiteiten
Aannemersbedrijf M. de Haan, Drachstercompagnie
ir. F.A. Verhoeven
A.H. Breijs & Zonen, Capelle aan den IJssel
ing. C. Vreugdenhil, ing. J.J. de With
Droog grondverzet, transport van zand en grind
Aannemingsmaatschappij Markus, Halfweg
C. Nelis
Droog grondverzet, bodemsanering, sloopwerken
België
Boskalis Westminster Aannemers, Antwerpen
ing. K.G. van Nes, drs. J.H. Kamps
Duitsland
Bagger- und Bauunternehmung Delta, Bremen
ing. K.G. van Nes, H.G. Peistrup,
Heinrich Hirdes,
H.G. Peistrup, ir. J. de Reus
dipl. ing. G. Kensy
Hamburg, Bremen, Kiel, Rostock Baggeren, droge waterbouw, bodemafdichting, opsporen en opruimen van explosieven, kust- en oeverwerken
Heinrich Hirdes WuT, Duisburg, Berlijn
dipl. ing. G. Kensy
Baggeren, droge waterbouw, bodemafdichting, opsporen en opruimen van explosieven, kust- en oeverwerken
Zinkcon Dekker Wasserbau, Bremen
ing. J.J. de With
Kustverdediging, bodem- en oeverbescherming
Finland
Terramare, Helsinki
J. Yletyinen, H. Lindström, L. Kaijala
Baggeren, rotsfragmentatie onder water, droog grondverzet, wegen- en civiele bouw en funderingstechnieken
Estland
Terramare Eesti Osaühing, Tallin
Verenigd Koninkrijk Westminster Dredging Company, Fareham
J. Yletyinen, T. Mäkelä, A. Vahepold P.G. Roland B.Sc., T.P. Greenall F.C.A.
Boskalis Zinkcon, Fareham
ing. G. Willekes, D. Hough
Ierland
Irish Dredging Company, Cork
R.M.J. Gardner, P.G. Roland B.Sc.
Zweden
Boskalis Sweden AB
H. Lindström, J. Yletyinen, L. Kaijala
67
Baggeren en kustverdediging, bodem- en oeverbescherming rest van de wereld
Nederland
Boskalis International, Papendrecht
ir. H.B. Huisman, ir. M.C. Dekker, ir. J.J. Scheele, ir. H.P.M. Sanders, ing. T.L. Baartmans
Frankrijk
Atlantique Dragage, Nanterre
C. Decrulle-Droulin, ir. H.B. Huisman, ing. T.L. Baartmans
Spanje
Sociedad Española de Dragados, Madrid
P. Venis, ing. T.L. Baartmans, ir. H.P.M. Sanders
Portugal
Dragapor Dragagens de Portugal, Alcochete
P. Venis, ing. T.L. Baartmans, ir. H.P.M. Sanders
Turkije
Enka-Boskalis, Istanbul
prof. dr. F. Keskinel, ir. H.B. Huisman
Nigeria
Nigerian Westminster Dredging and Marine, Lagos
Chief dr. M.A. Majekodunmi, S.B. Fasan, G. Visser, L. Slinger
Gabon
Boskalis International, Libreville
ir. H.B. Huisman, R. de Boer
Zuid-Afrika
Boskalis South Africa, Kaapstad
ir. H.B. Huisman, R. de Boer
Midden-Oosten
Boskalis Westminster Middle East,
ir. H.B. Huisman, K.A. Vakanas
Abu Dhabi/Dubai/Umm, Al-Quwain (UAE), Manama (Bahrein), Doha (Qatar) Boskalis Westminster Al-Rushaid, Dhahran (Saudi-Arabië) ir. H.B. Huisman, K.A. Vakanas Boskalis Westminster Oman, Muskat (Oman)
ir. H.B. Huisman, K.A. Vakanas
Egypte
Boskalis International Egypt, Cairo
M. Atawi, ir. H.B. Huisman
India
Boskalis Dredging India, Bombay
ir. H.B. Huisman, ing. C. Kootstra, D. van Uitert
Maleisië
Boskalis International (Malaysia), Kuala Lumpur
ir. B.J.H. Pröpper, dr. K.F. Bogaert, M. Salim
Singapore
Boskalis International, Singapore
ir. B.J.H. Pröpper, dr. K.F. Bogaert, ing. J. Kok
Zinkcon Marine Singapore, Singapore
ir. B.J.H. Pröpper, J. Verdoorn
Indonesië
Boskalis International Indonesia, Jakarta
ir. G.J.M. Schavemaker
Hong Kong
Boskalis International, Kowloon
ir. J.J. Scheele
Taiwan
Boskalis International, Taipei
ir. J.J. Scheele, H.P. Vrije
Thailand
Boskalis International
ir. B.J.H. Pröpper, dr. K.F. Bogaert
Korea
Boskalis Westminster International
ir. J.J. Scheele, H.R. Lee
Japan
Boskalis International, Tokyo
ir. J.J. Scheele, T. Kawai
Vietnam
Boskalis International
ir. B.J.H. Pröpper, dr. K.F. Bogaert
Australië
WestHam Dredging Company, Sydney
F. Hoogerwerf, ir. M. Siebinga
Nieuw-Zeeland
New Zealand Dredging & General Works, Wellington F. Hoogerwerf, ir. M. Siebinga
VS van Amerika
Stuyvesant Dredging Company, New Orleans
ir. H.P.M. Sanders, drs. J.H. Kamps, M.C. van de Ven
Bean Stuyvesant, New Orleans
ir. H.P.M. Sanders, J. Bean, B. Hoffman, M.C. van de Ven
Panama
Coastal and Inland Marine Services, Balboa, Ancon
ir. H.P.M. Sanders, ir. B. Bezemer
Mexico
Dragamex, Coatzacoalcos
P. Klip, ing. C.D. Versteeg Z., ir. H.P.M. Sanders, ing. T.L. Baartmans
Frans Guyana
Atlantique Dragage, Cayenne
T. de Veth, ing. T.L. Baartmans, ir. H.P.M. Sanders
Guyana
Boskalis International
ing. T.L. Baartmans, ir. D.F. Lim A Po, ir. H.P.M. Sanders
Trinidad & Tobago Westminster Dredging (Overseas)
ing. T.L. Baartmans, ir. H.P.M. Sanders, H.P. Vogelezang
Brazilië
Enterpa Dragagem, Sao Paulo
dr. L. Mendoça, ing. T.L. Baartmans, ir. H.P.M. Sanders
Venezuela
Dravensa, Caracas
ing. T.L. Baartmans, ing. C. Buitenhuis, ir. H.P.M. Sanders
68
Rotsfragmentatie onder water
Verenigd Koninkrijk Rock Fall Company, Fareham
G.T. Steel
Design en engineering
Nederland
Engineering en Projectontwikkeling Hydronamic,
ir. S.G. van Keulen
Papendrecht
Offshore dienstverlening
Nederland
Boskalis Offshore, Papendrecht
G. Visser, ir. J. Boender, ing. J.F.A. de Blaeij
Aanlandingen voor pijpleidingen, pijpleiding interventie werk, offshoremijnbouw
Noorwegen
Boskalis Offshore, Stavanger
ir. J. Boender, ir. C.C.O.N. Granneman MBA
Beschermen en stabiliseren van pijpleidingen installaties onder water
Centrale stafafdelingen
Ondernemingsraad
Financiën en Administratie
drs. R.T. Berends RA
Corporate Strategy & Business Development
drs. J.H. Kamps
Personeel & Organisatie
Th. F. Buirma
Centrale Technische Dienst
E.C. Holman
Bedrijfsbureau
ir. H. Postma
Research & Ontwikkeling
ir. J.A. Eygenraam
Quality Assurance & Veiligheid
mr. S.P. van Woensel
Juridische zaken
mr. K. Duppen
Informatie & Communicatie Technologie
J.A. Stam
Investor Relations
drs. R.T. Berends RA
Corporate Communications
drs. I.A.M. de Bus
T.A. Scheurwater, voorzitter L.J. Bouwens M.A. Buddingh’ J. van Buren P.T. den Dekker, secretaris G.C. Dubois M.C.P. Hanssen-van der Velden L. Hazenoot M.J. Kooderings Clemens H. van der Land G.J. Lodonk H.W. van der Pol ing. W.T. La Rivière J.C. de Snoo M. Treffers, vice voorzitter L. Pasma, ambtelijk secretaris
69
Juridische structuur Koninklijke Boskalis Westminster nv Boskalis Westminster Dredging bv Houdster- en dienstverlenende vennootschappen
Een selectie van werkmaatschappijen en deelnemingen
Baggermaatschappij Boskalis bv
Boskalis bv
A.H. Breijs & Zonen bv
Aannemersbedrijf M. de Haan bv
Boskalis Markus bv
Boskalis Dolman bv
Zinkcon Dekker bv
Hydronamic bv
Baggermaatschappij Holland bv
Westminster Dredging Company Ltd
Boskalis Zinkcon Ltd
Westminster Gravels Ltd
Rock Fall Company Ltd
Zanen Dredging & Contracting Co. Ltd
RW Aggregates Ltd (50%)
Boskalis Westminster Ltd
PVW Int. Dredging & Harbour Works Ltd
Boskalis Westminster International bv
Archirodon Group N.V. (30%)
Dragamex SA de CV (50%)
Atlantique Dragage SARL
Dravensa CA
Bean Stuyvesant LLC (50%)
Enka-Boskalis AS (50%)
Boskalis Australia Pty Ltd
Enterpa Dragagem SA (50%)
Boskalis Dredging India Ltd
Heinrich Hirdes GmbH
Boskalis International bv
Heinrich Hirdes Wasser- und Tiefbau GmbH
Boskalis International Egypt SAE
Koon Zinkcon Pte Ltd
Boskalis International (M) Sdn Bhd
Nigerian Westminster Dredging & Marine Ltd (60%)
Boskalis International (S) Pte Ltd
N.Z. Dredging & General Works Ltd (50%)
Boskalis International Uruguay S.A.
Paragon International Engineers & Consultants bv
Boskalis Polska Sp. z o.o.
P.T. Boskalis International Indonesia
Boskalis South Africa (Pty) Ltd
Seadreco Dredging (Malaysia) Sdn Bhd
Boskalis Sweden AB
Soc. Española de Dragados SA
Boskalis Taiwan Ltd
Dragapor Dragagens de Portugal S.A.
Boskalis Westminster Aannemers N.V.
Terramare Oy
Boskalis Westminster Cameroun SARL
WestHam Dredging Company Pty Ltd (50%)
Boskalis Westminster (Oman) LLC (49%)
Zinkcon Contractors bv
Boskalis Zinkcon bv
Zinkcon Dekker Wasserbau GmbH
Coastal and Inland Marine Services Inc.
Zinkcon International bv
Delta GmbH
Boskalis Offshore bv
Sandpiper A/S
Boskalis Offshore A/S
Van der Stoel Cable bv (45%)
Boskalis Westminster Middle East Ltd
Boskalis Svenska AB Zanen Verstoep bv BV Beheermaatschappij T. den Breejen van den Bout Boskalis Finance bv
70
Lamnalco Ltd (50%)
Lamnalco (Nigeria) Ltd (50%)
Lamnalco (Malaysia) Sdn Bhd (24,5%)
Lamnalco (Sharjah) Ltd (35%)
Lamnalco Namibia (Pty) Ltd (35%)
Boskalis Westminster Al-Rushaid Ltd (49%)
De wereld van Boskalis
Ve r e n i g d K o n i n k r i j k
Nederland
Duitsland Zweden
Portugal
Finland Verenigde Staten van Amerika
Mexico
Hoofdkantoor/Thuismarkt
Brazilië
Thuismarkten
Nigeria
Kantoren van Boskalis
71
Adressen van de werkmaatschappijen
Hoofdkantoor Koninklijke Boskalis Westminster nv Rosmolenweg 20, Postbus 43 3350 AA Papendrecht Nederland Telefoon 078 69 69 000 Fax 078 69 69 555 E-mail
[email protected] Internet www.boskalis.com Telex 29012 Nederland Baggermaatschappij Boskalis bv Boskalis International bv Rosmolen 20, Postbus 43 3350 AA Papendrecht Telefoon 078 69 69 011 Fax 078 69 69 555 E-mail
[email protected] Telex 29012 Boskalis Offshore bv Rosmolenweg 20, Postbus 43 3350 AA Papendrecht Telefoon 078 69 69 011 Fax 078 69 69 571 Telex 29012 E-mail
[email protected] Boskalis bv Zinkcon Dekker bv ‘s-Gravenweg 399-405, Postbus 4234 3006 AE Rotterdam Telefoon 010 28 88 777 Fax 010 28 88 766 E-mail
[email protected] Boskalis Dolman bv ‘s-Gravenweg 399-405, Postbus 4466 3006 AL Rotterdam Telefoon 010 28 82 800 Fax 010 28 82 810 E-mail
[email protected] Aannemersbedrijf M. de Haan bv Aldewein 2 9222 NG Drachtstercompagnie Telefoon 0512 – 341770 Fax 0512 - 340473
72
A.H. Breijs & Zonen bv Nijverheidstraat 68 2901 AR Capelle a/d IJssel Postbus 4290, 3006 AG Rotterdam Telefoon 010 45 82 022 Fax 010 45 83 775 E-mail
[email protected] Hydronamic bv Rosmolenweg 20, Postbus 209 3350 AE Papendrecht Telefoon 078 69 69 099 Fax 078 69 69 869 Telex 20505 E-mail
[email protected] Internet www.hydronamic.nl Aannemingsmaatschappij Markus bv Haarlemmerstraatweg 149 1165 MK Halfweg Postbus 88, 1160 AB Zwanenburg Telefoon 020 49 74 871 Fax 020 49 78 032 E-mail
[email protected]
Verenigd Koninkrijk en Ierland Westminster Dredging Company Ltd ‘Westminster House’, Crompton Way Segensworth West, Fareham Hampshire PO 15 5SS, U.K. Telefoon +44 (0)1489 885933 Fax +44 (0)1489 578588 E-mail
[email protected] Internet www.westminsterdredging.co.uk Boskalis Westminster Ltd ‘Westminster House’, Crompton Way Segensworth West, Fareham Hampshire PO 15 5SS, U.K. Telefoon +44 (0)1489 885933 Fax +44 (0)1489 578588 Rock Fall Company Ltd ‘Westminster House’, Crompton Way Segensworth West, Fareham Hampshire PO 15 5SS, U.K. Telefoon +44 (0)1489 885876 Fax +44 (0)1489 578381 E-mail
[email protected] Internet www.rock-fall.co.uk
Boskalis Zinkcon Ltd ‘Westminster House’, Crompton Way Segensworth West, Fareham Hampshire PO 15 5SS, U.K. Telefoon +44 (0)1489 885922 Fax +44 (0)1489 578588 Irish Dredging Company Ltd ‘Pembroke House’, Pembroke street Cork, Ierland Telefoon +353(0)21 277399 Fax +353(0)21 277586 Mobile +353(0)87550486 E-mail
[email protected] Internet www.irishdredging.com
Rest van Europa Boskalis Westminster Aannemers nv Postbus 159 2000 Antwerpen, België Telefoon +32(0)3 2327340/2316979 Fax +32(0)3 2320704 Telex 34707 Atlantique Dragage Sarl 9 Rue St Eloi 78100 St Germain en Laye, Frankrijk Telefoon +33(0) 1 39040490 Fax +33(0)1 34517459 E-mail
[email protected] Boskalis Offshore AS Tangen 12, Postbus 5063 Dusavik 4084 Stavanger, Noorwegen Telefoon +47 5141100 Fax +47 5141101 E-mail
[email protected] Sociedad Española de Dragados SA C/sor Angela de la Cruz, No. 24 Escalera Izqda. 3 C 28020 Madrid, Spanje Telefoon +34 91 5701106 Fax +34 91 5700870 E-mail
[email protected] Dragapor Dragagens de Portugal S.A. Av. D. Manuel 1 2890 – 014 Alcochete, Portugal Telefoon +351(2)1 234 8240 Fax +351(2)1 234 8269 E-mail
[email protected]
Enka-Boskalis Su Yapilari Inçaati Ticaret A.S. Enka Binasi Bestekar Sevki bey Sokak 32 Balmumcu 80780 Istanbul, Turkije Telefoon +9021 2274 2574 / 75 Fax.+9021 2272 8869 /212 274 2567 Telex 26490 Delta GmbH Zinkcon Dekker Wasserbau GmbH 11, zum Panrepel 28307 Bremen, Duitsland Telefoon +49(0)421 438 350 Fax +49(0)421 438 3519 Heinrich Hirdes GmbH Bauhofstrasse 8b
Midden-Oosten Boskalis International (Egypt Branch) 1 Ashaheed Gamal Al Fasakhani Street 5th Avenue Alsabaa Emarate Almaza – Heliopolis 11361, Cairo, Egypte Telefoon +20 (0)2 4175688 Fax +20 (0)2 4174262 E-mail
[email protected] Boskalis Westminster Middle East Ltd Flat no. 1103, Saif Bin Ghobash Blag Zayed 2nd Street Postbus 4831, Abu Dhabi, U.A.E. Telefoon +971 (0)26 447306 Fax +971 (0)26 443158 Telex 23068 E-mail
[email protected]
21079 Hamburg, Duitsland Telefoon +49(0)40 766 0940 Fax +49(0)40 760 9440 E-mail
[email protected] Internet www.hirdes.de
Boskalis Westminster Middle East Ltd Postbus 23486, Manama, Bahrein Telefoon +973 (0) 713255 Fax +973 (0) 714276 Telex 9900 Heinrich Hirdes Wasser- und Tiefbau GmbH E-mail:
[email protected] Baldusstrasse 3 47138 Duisburg, Duitsland Boskalis Westminster (Oman) LLC Telefoon +49(0)203 994 6511 Postbus 5063, RUWI, Muscat, Oman Fax +49(0)203 994 6521 Telefoon +968 705891 E-mail
[email protected] Fax +968 705304 Internet www.hirdes.de Telex 3481 Terramare Oy Laurinmäenkuja 3a, Postbus 14 FIN-00441 Helsinki, Finland Telefoon +358 (9)0 613621 Fax +358 (9)0 61362700 E-mail
[email protected] Internet www.teramare.fi
Boskalis Westminster Al-Rushaid Ltd Postbus 539, Dhahran Airport 31932, Saoedie Arabië Telefoon +966 (0)3 8981047 (Alkhobar) Telefoon +966 (0)3 8980028 (Al Rushaid) Fax +966 (0)3 8647320 Telex 871072
Boskalis Sweden AB Lundbyhamnen 122 S-41754 Göteborg, Zweden Telefoon +46 31 507330 Telefax +46 31 515039 E-mail
[email protected] Internet www.boskalis.se
Lamnalco Ltd Postbus 5687, Sharjah, UAE Telefoon +971 (0) 65 692111 Fax +971 (0) 65 691313 Telex 68433 E-mail
[email protected]
Terramare Eesti Osaühing Regati pst.1-33 EE-0019 Tallinn, Estonia Telefoon / fax +372 6238113
Lamnalco Ltd Postbus 61, Abu Dhabi, U.A.E. Telefoon 971 (0)2 6455552 Fax +971 (0)2 6448826 Telex 22631
Lamnalco Ltd Postbus 45 Rahima, Saoedie Arabië Telefoon +966 (0)3 6671565 Fax +966 (0)3 6673093 Telex 651012 Boskalis Dredging India Ltd 23 Sangeeta, Tagore Road Santacruz (West) Mumbai 400 054, India Telefoon +91 (0)22 6046699 Fax + 91 (0)22 6040579 E-mail:
[email protected] Amerika Boskalis International bv (Guyana) 1, Water Street, Quarry Wharf, Kingston Postbus 101768, Georgetown, Guyana Telefoon +592 (0)22 59241 Fax +592 (0)22 58666 E-mail
[email protected] Atlantique Dragage Sarl Dégrad des Cannes, B.P. 139 97323 Cayenne Cedex, Frans Guyana Telefoon +594 594 354459 Fax +594 594 354254 E-mail
[email protected] Boskalis International bv Postbus 10.021 Onverdacht, district Para, Suriname Telefoon +597 352177 Fax +597 352177 Westminster Dredging (Overseas) Ltd # 824 Kenneth Avenue Gulf View La Romain, Trinidad en Tobago Telefoon +1 868 6539150 Fax +1 868 6539155 Coastal and Inland Marine Services, Inc. P.H. Centro Comercial Ciudad Siglo XXI Avendida Ricardo J. Alfaro y Cl. Juan Pablo II Bethania, Panama Telefoon +507 2600051 / 88 / 96 Fax +507 2361776 E-mail
[email protected]
73
Dravensa C.A. Edificio ONIX, Piso 6, Oficina 61 Calle Sojo – El Rosal Caracas, Venezuela Telefoon +58 (0)212 951 7967 / 6712 Fax +58 (0)212 951 2773 E-mail
[email protected] Enterpa Dragagem SA Av. Alberto Augusto Alves, 303 Sao Paulo, Brazilië Telefoon +55 11 3746 0091 Fax +55 11 3746 7799 Stuyvesant Dredging Company 3525 North Causeway Boulevard, Suite 612 Metairie, Louisiana 70002, U.S.A. Telefoon +1 504 8310880 Fax +1 504 8370407 Bean Stuyvesant LLC 1055 St. Charles Avenue, Suite 500 New Orleans, LA 70151-1118 Postbus 51118 New Orleans, LA 70130, U.S.A. Telefoon +1 504 5878600 Fax +1 504 5861007 E mail
[email protected]
Boskalis International bv GPHA Headquarters, room 503 P.O.Box 150 Tema, Ghana Telefoon +233.22.203850 Fax +233.22.212070 Nigerian Westminster Dredging and Marine Ltd ‘Westminster House’ Plot 1601 Adeola Hopewell Street, Victoria Island Postbus 1518, Lagos, Nigeria Telefoon +234 (0)1 2624580 / 581 Fax +234 (0)1 2624582 E-mail
[email protected]
Boskalis Westminster International bv Korea Branch Suite 711, Hanaro Building 194-4, Insa-dong, Jongkro-Ku, Seoul, Zuid-Korea Telefoon +82 (0)27338973 Fax +82 (0)2 7338974
Lamnalco (Nigeria) Ltd 56, Ogunu Road,
Boskalis International bv Room 1702, Tower 1
Postbus 799 Warri, Delta State, Nigeria Telefoon +234 (0)12 646490 ext 44 727 (via Shell Lagos)
China Hong Kong City 33 Canton Road, Tsim Sha Tsui Kowloon, Hong Kong SAR Telefoon +852 23762330 Fax +852 23763489 E-mail
[email protected]
Australië en Verre Oosten
WestHam Dredging Company Pty Ltd Postbus 1891, Noord Sydney N.S.W. 2059, 122 Arthur Street, Level 8 Noord Sydney, Australië Telefoon +61 (0)2 99595715 Dragamex SA de CV Fax +61 (0)2 99595721 Km 7.5 Carretera Coatzacoalcos-Minatitlán E-mail
[email protected] C.P. 96400 Coatzacoalcos Veracruz, Mexico Telefoon +52 (1)921 211 8200 New Zealand Dredging & General Works Fax +52 (1)921 211 8208 Pty Ltd E-mail
[email protected] Postbus 1891, North Sydney N.S.W. 2059, Australië Afrika Telefoon +61 (0)2 99595715 Fax +61 (0)2 99595721 Boscampo G.I.E. B.P. 4054, Douala, Cameroun Boskalis International (S) Pte Ltd Telefoon +237420909/420064 19, Pandan Road Fax +237427676 Singapore 609271 Teban Garden Post Office, PO Box 629 Boskalis International bv – Gabon Singapore 916001 Postbus 336, Libreville, Gabon Telefoon: +65.67335622 Telefoon +241 702186 Fax: +65.67327530 Fax +241 70185 E-mail
[email protected] E-mail
[email protected]
74
Zinkcon Marine Singapore Pte Ltd 19, Pandan Road Singapore 609271 Jurong Post Office PO Box 446 Singapore 916415 Telefoon: +65.6733.3471 Fax: +65.6734.2510
Boskalis International (M) Sdn Bhd No. 4018, 4th Floor, President House Jalan Sultan Ismail, 50250 Kuala Lumpur, Maleisië Telefoon +60 (0)3 21448092 Fax +60 (0)3 21448093 E-mail
[email protected] P.T. Boskalis International Indonesia Plaza Centris 12Ath Floor Jl. H.R. Rasuna Said Kav. B-5, Kuningan Jakarta 12910, Indonesië Telefoon +62 (0)21 5269020-1 Fax +62 (0)21 5269022 E-mail
[email protected] Boskalis International bv Suite 22, 3rd Floor Legaspi Towers 300 2600 Roxas Blvd. Cor. Vito Druz Manila, Filippijnen Telefoon +63 (0)2 5241627 Fax +63 (0)2 5217062
Materieeloverzicht
8 + 1*
7
4
Sleephopperzuigers
Pontons
Steenstorters
Hoppercapaciteit >6.000 m3
voor bodembescherming (klei en stenen)
Laadvermogen van 354 tot 1.400 t
19 + 10*
21 + 5*
1
Sleephopperzuigers
Tussenstations
Milieuschijfcutter
Hoppercapaciteit <6.000 m3
Totaal geïnstalleerd vermogen van 390 tot 6.150 kW
3
8 + 1*
5
Zelfvarende zeegaande snijkopzuigers
Steentransportschepen
Bakkenzuigers
Totaal geïnstalleerd vermogen
Laadvermogen van 120 tot 2.000 t
Totaal geïnstalleerd vermogen
van 14.733 tot 15.830 kW
van 1.650 tot 4.300 kW
26 + 19*
7
9 + 1*
Snijkopzuigers
Bodemzuigers
Zelfvarende bakken
Totaal geïnstalleerd vermogen
Totaal geïnstalleerd vermogen
Hoppercapaciteit van 500 tot 1.983 m3
257 tot 9.262 kW
van 656 tot 4.050 kW
7
21 + 6*
31 + 4*
Baggermolens
Backhoes
Werkschepen
Emmerinhoud
Lepelinhoud van 1.4 tot 11 m3
Schroefvermogen van 133 tot 918 kW
102 + 11*
124 + 108*
5 + 1*
Beunschepen
Vletten, sleepboten,
Boorplatforms/pontons
Hoppercapaciteit van 300 tot 2.336 m3
bevoorradingsschepen en crewboten
van 450 tot 900 liter
Schroefvermogen van 30 tot 4.412 kW
4
25 + 1*
1 + 1*
Hijspontons/heibakken
Grijperkranen (‘grabdredgers’)
Valpijpschip met dynamisch
Hijscapaciteit van 10 tot 270 t
Grijperinhoud van 1,2 tot 9,2 m3
positioneringssysteem Laadvermogen van 17.000 tot 18.500 t
1
3
‘Tracked’
Onderwater baggerunits
onderwater baggerunit
met afstandsbediening
Op afstand bedienbaar
Maximum baggerdiepte 600 m
* Via deelnemingen Naast het op deze pagina vermelde materieel beschikt het concern nog over een groot scala aan hulpmaterieel, zoals drijvende leidingen, lieren, pompen, draglines, hydraulische graafmachines, wielladers, dumpers, bulldozers, mobiele kranen, mobiele landboorinstallaties, zandpaalinstallaties, vuilinstallaties voor oeverbekleding, vaste walleidingen, diverse pontons en huisboten.
75
Begrippenlijst
Aangenomen werk
Contractuele waarde van verworven opdrachten.
Backhoe
Hydraulische graafkraan op ponton voor diverse maar vooral hardere grondsoorten.
Bakkenzuiger
Schip voor het opzuigen en verpompen van grond uit langszij liggende transportschepen.
BeauDrain-methode
Innovatieve methode voor het draineren van slappe grond waarbij water wordt afgezogen.
Costleadership
Laagst in kostprijs zijn.
Dynamisch Positionerings Systeem
Systeem om een vaartuig op positie te houden waarbij de schroeven en roeren door een automatische regeling worden bestuurd.
EBIT
Resultaat voor interest, resultaat niet-geconsolideerde deelnemingen en belastingen.
EBITDA
Resultaat voor interest, resultaat niet-geconsolideerde deelnemingen, belastingen en afschrijvingen.
ERP systeem
Enterprise Resource Planning Systeem. Een informatiesysteem met volledige integratie van primaire bedrijfsprocessen.
Goodwill
Het bij de verwerving van deelnemingen vastgestelde verschil tussen de verwervingsprijs van de aandelen en de nettovermogenswaarde hiervan.
International Dredging Academy
Samenwerking met het Scheepvaart en Transportcollege in Rotterdam waarbij, exclusief voor Boskalis, een modulair opgebouwd vakprogramma is ontwikkeld dat Nederlanders en buitenlanders met een nautisch opleiding opleidt voor de Boskalis vloot. Met deze opleiding wordt het hen mogelijk gemaakt in de toekomst een officiersfunctie te vervullen.
ISM-code
International Safety Management-Code for the Safe Operation of Ships and for Pollution Prevention. ISM vestigt een internationale standaard voor het naleven van veiligheidsregels en vervuilingspreventie op zeeschepen en schrijft voor dat scheepseigenaren een veiligheidsmanagementsysteem moeten opzetten en onderhouden. Vanaf 1 juli 2002 dienen ook zeegaande baggerschepen aan deze code te voldoen.
76
JAARVERSLAG 2001
KONINKLIJKE BOSKALIS WESTMINSTER NV
JAARVERSLAG 2001
Koninklijke Boskalis Westminster nv
Koninklijke Boskalis Westminster nv
We move the earth to a better place
We move the earth to a better place
