Inzicht. Tijdelijk 40% subsidie voor investeringen in milieuvriendelijke maatregelen. 1 het bewerken van dierlijke mest

Agrarisch

wijnmaand

2010

Nieuwsbrief voor agrariërs in het rivierengebied

Inzicht

Investeren in milieu loont  Tijdelijk 40% subsidie voor investeringen in milieuvriendelijke maatregelen Johan Elshof is deskundig op het gebied van agrarische subsidies. Als specialist water bij de Zuidelijke Land- en Tuin­ bouw Organisatie (ZLTO) was hij nauw betrokken bij het tot stand komen van de Regeling Landbouwsubsidies door het ministerie van LNV. Op 18 oktober stelt het ministerie deze regeling open. Tot 15 november 2010 kunnen agrarische ondernemers in het kader van het Platte­ landsontwikkelingsprogramma van de EU subsidie aanvragen voor investerin­ gen in milieuvriendelijke maatregelen als mestverwerking, rijenbemesting, mestopslag en energie. De heer Elshof legt uit dat het hier gaat om een tijde­ lijke landelijke subsidie die maximaal 40% van de kosten vergoed voor investeringen vanaf minimaal € 12.500. Het gaat daarbij om zes investerings­ categorieën:

1 het bewerken van dierlijke mest. 2 het plaatsspecifiek toedienen van meststoffen bij open teelten. 3a het vergroten van de mestopslag­ capaciteit tot zeven, acht of negen maanden. 3b het vergroten van de mestopslag­ capaciteit tot minstens negen maanden. 4 het produceren van hernieuwbare energie voor uw landbouwbedrijf. 5 het treffen van een voorziening voor de opslag van perssap en percolatie­ water of het scheiden van schoon en vervuild hemelwater. Deze laatste regeling geldt alleen voor bedrijven in Noord-Brabant.

Agrarisch Inzicht | oktober 2010

In totaal stelt LNV € 6.4 miljoen beschik­ baar voor investeringen in de categorieën 1 t/m 4. Hoe belangrijk is deze subsidie regeling voor de agrarische sector? Elshof: “Het is heel belangrijk. De subsidie komt op het juiste moment. We weten dat VROM werkt aan het aanscherpen van de wettelijke regelgeving. Bijvoorbeeld voor erfafspoeling. Dat staat er binnen­ kort geheid aan te komen. Voor ons is dat reden voor ongerustheid. We weten dat veel agrariërs niet voldoen aan de wette­ lijke eisen die hieraan worden gesteld”. Hij vertelt, dat ZLTO zich om deze reden heeft beijverd voor het beschikbaar stel­ len van extra subsidie. Dit heeft er toe geleid dat de provincie Noord-Brabant en Noord-Brabantse waterschappen gezamenlijk nog eens € 1,6 miljoen extra beschikbaar stellen voor de vijfde categorie. 

Hoe aanvragen U kunt deze subsidie alleen via het digitale LNV-loket (www.hetlnvloket.nl) aanvragen. De aanvragen kunnen vanaf 18 oktober worden ingediend. Zodra het beschikbare subsidiebedrag is over­ tekend, worden latere aanvragen af­ge­ wezen. Het is dus zaak om de aanvragen op basis van offertes zo snel mogelijk in te dienen. Pas als subsidie is toe­gekend, kunt u met aanleg starten. De investering moet uiterlijk op 29 september 2012 zijn verricht. Uitbetaling geschiedt na een uitbetalingsverzoek op basis van de werkelijk gemaakte kosten.

Meer informatie Voor meer informatie kunt u terecht bij: • De tekst van de regeling, publieks­ samenvatting, voorwaarden, de aan­ vraagprocedure: www.hetlnvloket.nl • Meedenken over wat wel en wat niet goede oplossingen zijn voor categorie 5: het Waterschap. Bel 0344 – 649 287 • Meedenken over wat wel en wat niet goede oplossingen zijn, opstellen van subsidie-aanvragen: ZLTO advies, DLV e.d. Zie o.a. www.zlto.nl ●

GELDERMALSEN DE LAAR

VOORVLIET

Topografische en Kadastrale Ondergrond © Topografische Dienst Kadaster

 Daarnaast stellen de waterschappen De Dommel en Brabantse Delta en de Provincie Noord-Brabantse van dezelfde provincie een extra bedrag van € 1,6 miljoen beschikbaar voor categorie 3b (vergroting mestopslagcapaciteit tot minstens 9 maanden. Elshof: ‘iedereen kan dus gebruik maken van de subsidies in de categorieën 1 tot en met 4. Subsidie voor categorie 5 is alleen beschikbaar voor melkveehouders van wie het erf waarop wordt geïnvesteerd in het gebied van de Noord-Brabantse waterschappen ligt.Valt ook voor het Gelderse en ZuidHollandse gebiedsdeel een dergelijke extra subsidie te verwachten? Elshof is hoopvol. “Binnenkort hebben we als GLTO weer regionaal overleg over dit onderwerp, en ik zal me zeker inspannen om de diverse betrokken partijen, waar­ onder Waterschap Rivierenland  hiervoor te enthousiasmeren’ zo besluit hij.

Fruit Bouwland Braakland Grasland Natuurterrein Overige

Aandacht voor akkerranden Legenda: Fruit

Grasland

Bouwland

Natuurterrein

Braakland

Overige

OVERZICHT DE LAAR EN VOORVLIET Getekend: EZ Datum:31-08-2010

Ton van der Putten Schaal: 1:40.000

Hoewel bij de samenstelling van deze kaart de grootste zorgvuldigheid is betracht, kan Waterschap Rivierenland niet garanderen dat de informatie compleet, actueel en/of accuraat is. Waterschap Rivierenland aanvaardt dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade ontstaan door gebruik van de informatie van deze kaart.

Waterschap Rivierenland stimuleert akkerranden Steeds meer agrariërs passen akkerran­ denbeheer toe. Hierbij worden vier meter brede randen (ook wel bufferstroken genoemd) aangehouden op bouwland of weiland naast een watervoerende sloot. Deze randen beperken de emissie van meststoffen en gewasbeschermings­ middelen naar de sloot, dragen bij aan het verbeteren van de oppervlaktewater­ kwaliteit en het vergroten van de bio­ diversiteit. De randen mogen uitsluitend worden ingezaaid met gras en/of kruiden en mogen niet bemest of bespoten worden. De opbrengstderving en het beheer en onderhoud aan de randen compenseert het waterschap door een financiële tege­ moetkoming (subsidie). Het waterschap hanteert de volgende vergoedingen voor akkerranden op bouwland en grasland: Perceeltype Vergoeding Bouwland 0,70 per strekkende meter per jaar Grasland 0,35 per strekkende meter per jaar

Agrarisch Inzicht | oktober 2010

Voor wie Bent u veehouder of akkerbouwer en ligt uw grond in de gemeenten Lingewaard, Millingen aan de Rijn, Ubbergen, Arnhem, Beuningen, Druten, Heumen, Over­ betuwe, Wijchen, Groesbeek, Nijmegen en West Maas en Waal of in het gebied aangegeven op het kaartje, dan kunt u van de Stimuleringsregeling akker­ randen Natuurlijke Grenswateren 2010 gebruik maken.

Aanmelden Heeft u nog vragen of wilt u zich aan­ melden, neem dan contact op met Ton van der Putten (tel. 0344 - 649 287, email: [email protected])

Resultaten onderzoek

Gewas­beschermings­middelen in veehouderij- en glastuinbouw­gebieden Waterschap Rivierenland voert metingen uit in oppervlaktewater om een beeld te krijgen van de waterkwaliteit in haar gebied. In dit artikel wordt ingegaan op de resultaten van het agrarisch meetnet van het waterschap in 2009. Sinds 2009 richt dit meetnet zich op een beperkt aantal agrarische sectoren. Elk jaar kiezen we een andere sector uit. Dit jaar lag de nadruk op het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen in de veehouderij en glastuinbouw. Binnen de sectoren wordt uitgebreider gemeten dan in voorgaande jaren gebruikelijk was. Op de kaart vind u de meetpunten waar de monsters zijn genomen. Doel van dit onderzoek was om na te gaan in hoeverre bestanddelen van deze gewasbeschermingsmiddelen in het water nabij veehouderijgebied en glas­ tuinbouwgebied aangetroffen worden. Er is vier keer bemonsterd op twaalf vee­ houderij meetpunten en vijf keer op zes glastuinbouw meetpunten. Bij het toet­ sen van de resultaten van de metingen zijn de nieuwste normen voor de water­ kwaliteit meegenomen. (Zie grafiek 1).

Normoverschrijdingen Op veehouderij (grasland) meetpunten zijn geen normoverschrijdingen voor stoffen waargenomen. Op glastuinbouw meetpunten zijn voor verschillende stoffen normoverschrijdin­ gen waargenomen. In grafiek 1 zijn de percentages metingen met normover­ schrijdingen op glastuinbouwmeet­ punten weergegeven. De meeste norm­ overschrijdingen werden gevonden voor de stoffen: methiocarb (mesurol),

imidacloprid (admire) en fipronil (violin). Methiocarb (mesurol) en imidacloprid (admire) overschrijden in meer dan 60 % van alle metingen de norm en fipronil (violin) in meer dan 35 % van alle metin­ gen. Deze stoffen zijn hiermee de belang­ rijkste probleemstoffen in het glastuin­ bouwgebied.

Piekbelastingen Voor fipronil (violin) en methiocarb (mesurol) werden vaak overschrijdingen van meer dan vijf keer de norm waar­ genomen. Voor violin werden zelfs regel­ matig normoverschrijdingen van meer dan duizend keer de norm waargenomen. Dit zijn zeer forse overschrijdingen! Die ernstige gevolgen hebben voor het leven in de sloot. Violin heeft zelfs een hele lage norm. Ons advies is dan ook voor­ kom zulke piek-lozingen zoveel mogelijk! Voor violin komt hierbij overigens dat de opgebruiksperiode per juni 2009 is komen te vervallen. Deze stof mag dus helemaal niet meer worden toegepast.

figuur 1, Ligging monsterpunten

Agrarisch Inzicht | oktober 2010

Nieuwe normen voor de waterkwaliteit De stoffen in het water worden ge­ toetst aan het Maximaal Toelaatbaar Risico (MTR). Voor elke stof is bepaald bij welke concentratie de stof schade­ lijk is: dit is de waterkwaliteitsnorm. Begin 2010 zijn er vanuit de Kader­ richtlijn Water (KRW) voor een aantal stoffen nieuwe waterkwaliteits­ normen van kracht geworden die de huidige waterkwaliteitsnormen (MTRwaarden) voor die stoffen vervangen. Deze nieuwe normen zijn gebaseerd op maximale waarden en jaargemiddelde waarden. Voor bijvoorbeeld imida­ cloprid (admire) is hierdoor de norm met een factor 5 versoepeld naar 0,067 ug/l.

Glastuinbouw Als we de resultaten wat nauwkeuriger bekijken, zien we in het algemeen dat op monsterpunten waar bovenstrooms voor­ namelijk chrysantenteeltbedrijven liggen, methiocarb (mesurol) en imidacloprid (admire) boven de waterkwaliteitsnorm worden aangetroffen. Op monsterpunten waar bovenstrooms (veel) andere teelten en veel bedrijven liggen, wordt een breder scala aan stoffen (normover­ schrijdend) aangetroffen.

Peilbesluit Groes­ beek & Ooijpolder in voorbereiding

grafiek 1, Percentage metingen met norm-overschrijdingen 70%

>5 x norm 2-5 x norm

60%

1-2 x norm

50% 40% 30% 20% 10%

nomolt

rizolex

match

kenbyo

violin

aaterra

actare

calypso

conserve

plenum

methomex

mesurol

admire

nissorun

topsin

temik

0%

Aangetroffen stoffen In alle 48 monsters die genomen zijn op veehouderijmeetpunten is het herbicide bentazon (basagran/ laddok N) aange­ troffen. Deze stof wordt blijkbaar veel­ vuldig toegepast. Hoewel deze stof altijd werd aangetroffen, bleef de concentratie wel steeds beneden de norm. De herbici­ den MCPP (mecoprop) (in 25 % van de metingen), MCPA (in 17 %) en glyfosaat (in 17 %) zijn in mindere mate aange­ troffen. In de 32 monsters die op glastuinbouw­ meetpunten zijn genomen zijn de volgen­ de stoffen het meest aangetroffen: thiamethoxam (actare) (in 97 % van de monsters), imidacloprid (admire) (in 81 %), methiocarb (mesurol) (in 79 %), carbendazim (topsin) (in 75 %) en tolclofos-methyl (rizolex) (in 67 %). In een aanzienlijk deel van de monsters werden meerdere stoffen tegelijkertijd in norm­overschrijdende concentraties aange­troffen.

Bij vergelijking van de resultaten van de metingen op meetpunten die worden beïnvloed door veehouderij en glastuin­ bouw, kan worden geconcludeerd dat er op de glastuinbouwmeetpunten veel meer overschrijdingen van de water­ kwaliteitsnormen zijn waargenomen. Daarnaast zijn er ook meer stoffen aan­ getroffen. De metingen in de glastuin­ bouw zijn uitgevoerd in de Bommeler­ waard. Telers hebben belang bij schoon slootwater. Zo wordt in de projectgroep Glastuinbouw van het project Zuiver Water in de Bommelerwaard op vrijwilli­ ge basis gekeken of en hoe de uitstoot van probleemstoffen als imidacloprid en methiocarb naar het oppervlaktewater teruggedrongen kan worden. Ook wordt gekeken in hoeverre maatregelen in te passen zijn in de bedrijfsvoering. In 2011 worden er ook metingen op glastuinbouw meetpunten uitgevoerd en de resultaten zullen worden vergeleken. ●

Agrarisch Inzicht | oktober 2010

Waterschap Rivierenland is in het oosten van het rivierengebied gestart met het opstellen van een nieuw peilbesluit voor Groesbeek & Ooijpolder. Peilbesluiten worden als regel eens in de tien jaar aan­ gepast. Dat is het moment waarop ge­keken wordt wat het huidige en naar verwachting toekomstige grondgebruik is en welk peil daar de komende tien jaar het beste bij past. Hierbij houdt het waterschap nadrukkelijk rekening met de belangen van betrokkenen in het gebied. Volgens een zorgvuldig besluitvormings­ proces worden de gewenste grond- en oppervlaktewaterstanden afgewogen. Dit gebeurt in samenspraak met verte­ genwoordigers van belanghebbende par­ tijen. Deze zijn verenigd in een klankbord­ groep. Namens de ZLTO zijn onder andere Frits Broekman ([email protected]) en Martien Nillesen (mnillesen@wana­ doo.nl) hierin vertegenwoordigd. Via hen kunt u uw belangen kenbaar maken. Vanzelfsprekend krijgt u de mogelijkheid om het concept-peilbesluit in te zien en hier op te reageren. Naar verwachting is dit document voor de zomer van 2011 gereed. Meer informatie over het peil­ besluit Groesbeek & Ooijpolder en de planning van het traject is terug te vinden op de website: www.waterschaprivieren­ land.nl/peilbesluiten.

Resultaten onderzoek

Meststoffen in opper­vlaktewater op veeteelt en glas­tuinbouw meetpunten Waterschap Rivierenland onderzoekt systematisch de waterkwaliteit in haar beheer­ gebied. In dit artikel gaan we in op de resultaten voor de meststoffen.

Te hoge concentraties

Bommelerwaard

In het gehele beheergebied van water­ schap Rivierenland meten we te hoge concentraties meststoffen in het opper­ vlaktewater. Over de periode 2007 – 2009 voldoet slechts de helft van de meet­ punten aan de Maximaal Toelaatbare Risico (MTR)-norm (van 2,2 mg N/l) voor N (stikstof). Voor P (fosfor) voldoet nog geen 60% aan de MTR-norm (van 0,15 mg P/l). De meetpunten die onder invloed staan van veeteelt zoals grasland liggen verspreid over het rivierengebied. (zie figuur 1) Deze meetpunten scoren voor N ver­gelijkbaar, en voor P wat slechter dan voor het rivierengebied als geheel.

De meetpunten die onder invloed staan van glastuinbouw liggen allemaal in de Bommelerwaard. (zie figuur 1) Voor N scoort de Bommelerwaard slechter dan voor het rivierengebied als geheel, m.n. op de meetpunten die onder invloed staan van glastuinbouw. Voor P wijkt de Bommelerwaard gemiddeld gezien niet erg af van het rivierengebied als geheel. Wel zien we, net als voor N, dat in de glas­ tuinbouwgebieden in de Bommelerwaard veel minder meetpunten aan de norm voldoen en hoge normoverschrijdingen (> 5 x de norm) vaker voorkomen dan in gebieden met overig grondgebruik. ●

Verwerking van grond of bagger op uw bedrijf Op 1 juli 2008 is het Besluit bodemkwali­ teit van kracht geworden. Het Besluit bodemkwaliteit (voorheen Bouwstoffen­ besluit), bevat regels voor het toepassen van steenachtige bouwstoffen (zoals gebroken puin), grond en baggerspecie op of in de bodem en in oppervlakte­ water (bijv. sloten).

Meldingsplicht Als u werkzaamheden wilt uitvoeren waarbij u bouwstoffen, grond of bagger­ specie toe wilt passen in het oppervlakte­ water (bijv. slootdemping), dan moet u daarvoor een melding doen voor het besluit bodemkwaliteit. Naast deze melding moet u ook een ontheffing van de Keur aanvragen bij het waterschap. U kunt zich voorstellen dat sloten niet zomaar mogen worden gedempt. Zij maken onderdeel uit van een water­ systeem dat voor de aan- en afvoer van water in het rivierengebied zorgt.

Waar moet ik melden Stikstof (resultaten normtoetsing 2007- 2009)

norm

veeteelt

1-2 x norm Bommelerwaard glastuinbouw

2-5 x norm 5 x norm

Bommelerwaard overig landgebruik

Minimaal 5 werkdagen voordat u de bouwstoffen gaat toepassen in oppervlakte­water moet u een melding doen via het centraal Meldsysteem Besluit bodemkwaliteit (www.meldpunt­ bodemkwaliteit.agentschapnl.nl)

Vrijstelling voor agrariërs

Rivierenland 0%

20%

40%

60%

80%

100%

Fosfor (resultaten normtoetsing 2007- 2009)

norm

veeteelt

1-2 x norm Bommelerwaard glastuinbouw

2-5 x norm 5 x norm

Bommelerwaard overig landgebruik Rivierenland 0%

20%

40%

60%

80%

100%

Agrarisch Inzicht | oktober 2010

Agrariërs zijn vrijgesteld van de meldings­ plicht op grond van het Besluit bodem­ kwaliteit als op het perceel waarop u de grond brengt een vergelijkbaar gewas staat als op het perceel waar de grond vandaan komt. Dit wil zeggen dat als u bijvoorbeeld een perceel gaat egaliseren en de grond op het perceel blijft, of op een vergelijkbaar perceel binnen uw landbouwbedrijf gebracht wordt er geen melding hoeft te worden gedaan. Meer informatie over het Besluit bodem­ kwaliteit kunt u vinden op www.water­ schaprivierenland. Als u nog vragen heeft kunt u contact opnemen met afdeling Vergunningen, tel.nr. 0344 – 64 94 94 van het waterschap.

Veel vragen over zuiveringsheffing Afgelopen jaren kwamen tijdens bijeenkomsten met agrariërs in het beheergebied van het waterschap regelmatig vragen aan de orde over de zuiveringsheffing. Zoals u weet, betaalt u voor het lozen van huishoudelijk afvalwater en bedrijfsafvalwater. Deze heffing wordt opgelegd bij lozing op riool of rechtstreeks op de sloot. De heffing wordt uitgedrukt in vervuilingeenheden (v.e.’s). Door het aantal v.e.’s te vermenigvuldigen met het hef­ fingstarief krijgt u het bedrag dat u aan het waterschap verschuldigd bent. In 2010 bedraagt dit tarief € 53,06. Het waterschap stelt het tarief ieder jaar opnieuw vast.

Huishoudelijk afvalwater Voor huishoudelijk afvalwater ontvangt u een heffing voor 3 v.e., tenzij er sprake is van een éénpersoonshuishouden. In dat geval bedraagt de heffing 1 v.e. Ook als de lozing plaats vindt via een individuele afvalwaterbehandelinginstallatie van een bepaalde klasse (IBA klasse IV) bedraagt de aanslag 1 v.e. Wanneer één van deze twee situaties op u van toepassing is en u in aanmerking wil komen voor een lagere aanslag, dan kunt u een verzoek indienen bij Belasting Samenwerking Rivierenland (BSR), die namens het waterschap deze heffing int.

Bedrijfsafvalwater De berekening van de heffing voor bedrijfsmatig afvalwater is afhankelijk van de aard van het bedrijf en van de mate van vervuiling van het afvalwater. Glastuinbouwbedrijven worden aange­ slagen voor 3 v.e. per hectare vloeropper­ vlak. Een deel van een hectare wordt aan­ geslagen voor een evenredig deel van drie vervuilingseenheden. Melkveebedrijven kunnen op verschillen­ de manieren hun spoelwater afvoeren. De meest gebruikelijke manier is afvoeren naar de mestkelder en eventueel herge­ bruik van het voorspoelwater als veevoer.

Als zij hun melkspoelwater lozen op riool of oppervlaktewater, dan ontvangen zij hiervoor een verontreinigingsheffing. De hoogte van de heffing is afhankelijk van de hoeveelheid en verontreinigings­ graad van het spoelwater en de wijze waarop het melkspoelwater eventueel is gezuiverd. Het is praktisch niet mogelijk voor elk individueel bedrijf de exacte vervuiling te bepalen. Daarom is gekozen voor een systeem waarbij groepen van bedrijven, die op gelijke wijze lozen en binnen bepaalde grenzen van waterver­ bruik blijven, aan te slaan voor dezelfde heffing. Dit is de zogenaamde ‘fortaitaire aanslag’. Overige categorieën van bedrijven die mogelijk een verontreinigingsheffing moeten betalen zijn bijvoorbeeld champignonkwekerijen voor spoel- en koel­water, loonwerkers met wasplaatsen en andere agrarische bedrijfstakken met specifieke afvalwaterstromen. Voor nadere informatie kunt u contact opnemen met Belasting Samenwerking Rivierenland (BSR) Telefoon: 0344 – 649 649 ●

Agrarisch Inzicht | oktober 2010

Agrarisch Inzicht is een uitgave van Waterschap Rivierenland. Dit blad wordt bij alle agrarische bedrijven in het beheersgebied van het waterschap bezorgd. Belangstellenden krijgen het blad op aanvraag gratis toegestuurd. Het is ook te downloaden vanaf onze website. Fotografie Waterschap Rivierenland, Tiel. Broos Water BV. Vormgeving Het Lab grafisch ontwerpers bno, Arnhem Drukwerk Drukkerij OBT, Den Haag Waterschap Rivierenland Postbus 599 | 4000 AN Tiel Telefoon (0344) 649 090 www.waterschaprivierenland.nl [email protected]