Inzicht in samenhang in het levende lichaam

O. van Nieuwenhuijze [email protected]

4 Inzicht in samenhang in het levende lichaam Interview met Vadim Kvitash

Analytische wetenschap heeft het ver gebracht. De bevindingen zijn nog verder te brengen als analyse samenkomt met synthese.

54

Inleiding

geeft het al aan, breekt gehelen in delen. Dat wat

In de geneeskunde wordt veel gebruik gemaakt van

onderzocht wordt, wordt teruggebracht tot steeds

laboratoriumonderzoek. Veel mensen kennen de la-

kleinere stukjes. Uiteindelijk heb je een fenomenaal

boratorium-uitslagen: lijstjes van waarden, waarbij

detailbeeld van …losse onderdelen. ‘Als je een

geldt dat die te laag, te hoog of normaal kunnen

muis analyseert, kom je veel te weten over …een

zijn. Wat je in die lijstjes niet zien kan, is of het te

dode muis’. Voor het begrijpen van leven is dat niet

laag, hoog of normaal zijn van één onderdeel van

goed bruikbaar.

het lijstje heeft te maken met veranderingen in de

Gelukkig hebben we naast ons linksbreinig analy-

normaalwaarde van een andere factor.

tisch denken ook nog een rechtsbreinig integrerend

Vadim Kvitash heeft een andere aanpak geboden,

vermogen. Dit wordt veel geassocieerd met het den-

waardoor de veranderingen van meetuitslagen in

ken in samenhangen: in beelden. Door de beide

samenhang met elkaar te zien zijn. In één oogop-

methoden (en breinhelften) te combineren, is een

slag zijn daardoor patronen te herkennen, in de ver-

meer ruimtelijk inzicht te verkrijgen. Letterlijk: het is

anderingen van bijvoorbeeld bloedwaarden.

mogelijk om dat wat we linksbreinig kunnen analy-

Via deze aanpak is ook te zien dat iemand die veel,

seren, ook rechtsbreinig te integreren. Daardoor

veel te dik is, maar waarvan de bloeduitslagen

zien we niet alleen de samenhang tussen het deel

ogenschijnlijk normaal zijn, inderdaad niet gezond

en het geheel, maar kunnen het ook plaatsen in

is.

context.

Ook is in een kwartier aan de hand van de lab-

Ook dat is in onze hersenen te herkennen: in het

waarden te zeggen of iemand een actief hartinfarct

voorbrein kunnen we een focus vinden van wat we

heeft (iets wat in de huidige vorm van interpretatie

beschouwen. In het Engels heet dat het ‘one point

pas na een paar dagen is te constateren). Er zijn

perspective’; een term die in het boeddhisme vaak

dus duidelijke voordelen aan de benadering van

genoemd wordt. In ons achterbrein kunnen we het

Vadim Kvitash. Maar: wat is deze? Hoe werkt het?

geheel in het deel onderkennen, en dus herkennen.

Hoe is het te gebruiken? Daarover gaat dit artikel.

Dit integrale denken bevattingsvermogen heet in het hindoeïsme Krishna. (Met als tegenhanger

Patroonherkenning

Arjuna: het gerichte denken in ons voorbrein.) Wat

Patroonherkenning is de essentie: inzicht in samen-

we in ons brein kunnen herkennen, kunnen we in

hang (Van der Greef, dit jaarboek). Dat is niet via

de wereld om ons heen ook beleven. Al onze ‘objec-

analytisch denken te realiseren. Analyse, de naam

tieve’ waarnemingen zijn op onze subjectieve bele-

tig jaargang 23

Deel 1: Het regulatiesysteem – Inzichten

Interview Vadim Kvitash

Inzicht in samenhang in het levende lichaam

ving gebaseerd. Hoe we denken bepaalt wat we

Kwaliteiten zijn daardoor niet goed te meten; ze zijn

denken. Hoe we waarnemen bepaalt wat we waar-

wel te weten, want ze zijn te beleven.

nemen. Kwantumtheorie stelt dat heel expliciet:

Om het verschil tussen kwaliteit en kwantiteit wat

onze waarneming wordt door ons waarnemen be-

meer te expliciteren, kunnen we een vergelijking

paald.

maken met het meten van stroom en voltage. Om

De methode van Vadim Kvitash laat dat duidelijk

het voltage te meten pak je, bijvoorbeeld, een bat-

zien: als we de standaard laboratorium-bloed-

terij uit een circuit, en meet dan over de uiteinde

waarden in de vorm van de standaard laboratorium-

heen welke spanning het meetapparaat aangeeft.

lijstjes bekijken, dan kunnen we de samenhangen

Stroom is echter alleen maar te meten als de multi-

in de resultaten niet zien. De uitkomsten zijn geana-

meter deel van het systeem is. (Elk meetapparaat

lyseerd. Wat ontbreekt is de synthese. Fascinerend

beïnvloedt de meting.)

is dat die synthese is te bereiken alleen al door een

Dit biedt ons direct een belangrijke sleutel: we kun-

andere manier van presentatie. Door de uitslagen

nen denken in termen van systemen. Losse delen

niet ‘op een rijtje te hebben’, maar in een cirkel, als

kunnen we analyseren, en meten in termen van

een plaatje, springen de verschuivingen in samen-

kwantiteiten. Kwaliteiten kunnen we alleen beleven

hang direct in het oog. In één oogopslag is te her-

als we deel van het systeem zijn.

kennen wat er aan de hand is. Direct is uit het

Systeemtheorie is een taal, een modelvorm, waarin

beeld af te lezen of er een probleem is. Van belang

beide methoden gecombineerd zijn: het is mogelijk

is om te beseffen dat het niet alleen gaat om een

delen te onderscheiden. Het is ook mogelijk in de

andere weergave (lijstje of plaatje) maar ook om

gehelen de interne samenhangen, relaties, te

een andere manier van denken.

onderkennen. (Verveen, Van der Greef, dit jaar-

>

boek). Kwantiteiten en kwaliteiten komen daarin

Analyse en synthese

samen. Het deel en het geheel is daarin in dezelfde

In het overstappen van analyse naar synthese, is er

termen te beschrijven. Dat is wat het werk van

ook een overstap van kwantiteit naar kwaliteit. In

Vadim Kvitash expliciet maakt. Aan dezelfde labora-

de huidige (analytische) wetenschap wordt vaak ge-

toriumgegevens die artsen al (tientallen) jaren ken-

steld dat ‘meten is weten’.

nen, kan een integrale betekenis worden gegeven,

Maar wat heb je daaraan, als je meting je alleen

door ze anders te presenteren. Door de resultaten

iets vertelt over ‘een dode muis’. In leven is relatie

niet te analyseren als meetwaarden los van elkaar

belangrijk. Het gaat om de veranderde samenhan-

maar te integreren kunnen we uit dezelfde gege-

gen; niet in stilstand, maar in beweging. Dat is wat

vens meer informatie vergaren. Want we zien niet

‘kwaliteit’ bepaalt.

alleen de verandering van het deel (bijvoorbeeld de

Kwaliteit is het begrip dat een deel betekenisvol is

bloeddruk) maar we zien ook wat de betekenis

in het geheel. In het dagelijks woordgebruik wordt

daarvan is in de verandering van het geheel. Vadim

de term vaak zo gebruikt. ‘Haar kwaliteiten zijn dui-

Kvitash biedt daarmee een instrument voor inte-

delijk’. Maar die kwaliteiten zijn niet te meten.

graal denken.

Kwaliteiten en kwantiteiten zijn met elkaar verbonden. Zoals van iets wat los van de context geanaly-

Integraal denken

seerd wordt de kwantiteiten zijn te meten (en te

Ook al zijn het instrument en de aanpak van Kvitash

weten), zo zijn de kwaliteiten alleen te bepalen van

uiterst eenvoudig, de manier van denken is dat niet.

iets wat in de context geïntegreerd is. De kwalitei-

De reden daarvoor is dat het nodig is om anders te

ten worden bepaald door de hoeveelheid, en soort,

denken.

van de relaties van het deel in het geheel.

Teveel mensen zijn gewoon geconditioneerd om te

tig jaargang 23


55

>



denken in termen van analyse. Velen hebben ge-

Ons vermogen om veranderingen te zien, en samen-

leerd, en geloven, dat analyse de enige bron is voor

hangen te detecteren wordt direct al heel veel gro-

feiten. Dat is niet het geval. Analyse verknipt het

ter wanneer we niet linksbreinig getal-analyses ver-

beeld, want het verknipt de samenhang. Analyse

gelijken maar rechtsbreinig de patronen herkennen.

vernietigd daarmee het belangrijkste gegeven: de

In ons rechter brein hebben we een verfijnd

kwaliteit van dat wat men probeert te leren kennen.

systeem om samenhangen met elkaar te vergelij-

Onderzoeken gaat ook om beleven. We zijn geen

ken.

buitenstaanders van de werkelijkheid (zoals klas-

Als de laboratoriumwaarden in de weergave van

sieke wetenschap stelde), maar we zijn direct met

Vadim Kvitash worden gepresenteerd, en ‘als een

de waarneming betrokken (zoals kwantumtheorie

tekenfilm vertoond’, dan is direct te zien niet alleen

expliciet maakt).

op welke momenten de samenhangen drastisch

We kunnen dus niet doen alsof we buiten de werke-

verschillen, maar ook op welke manieren de samen-

lijkheid staan. Omgekeerd kunnen we ook niet

hangen in de metingen – en dus die in ons li-

doen alsof een deel betekenis heeft los van het ge-

chaam(!) – aldoor dynamisch verschuiven (zie bij-

heel. Maar voor al degenen die nog laboratorium-

voorbeeld Figuur 1).

waarden in de vorm van lijstjes interpreteren is dat – door gewoonte – niet goed te begrijpen. Het is

Relonics & balascopy

nodig om in te zien, en te doorzien, dat het belang-

Het volgende vat de (systeem-)visie van Vadim

rijk is om het deel in termen van het geheel te ken-

Kvitash samen. Het beschrijft zijn model van

nen, en herkennen.

Relonics (het inzien van relaties) en balascopy (het

Die manier van denken vraagt om een andere ma-

doorzien van balans) om te leiden tot het model dat

nier van kijken. Patroonherkenning is daarvan een

we kunnen gebruiken.

goed voorbeeld. Je kunt iemand een hele serie lijst-

Met precies dezelfde labtest, zoals die altijd al ge-

jes geven van getallen (bijvoorbeeld de laboratori-

bruikt wordt, laat Kvitash zien of een hartinfarct

umlijsten van een patiënt over verschillende dagen,

acuut is (Figuur 1). Het is de andere representatie

maanden of jaren), maar het enige wat daaraan te

die laat zien dat er wel degelijk wat aan de hand is

zien is, zijn de in het oog (!) springende verschillen.

met de persoon, waarvan de bloedwaarden ogen-

56 Figuur 1 Vergelijking van bloedbeeld, acuut en niet acuut hartinfarct

dreigend hartinfarct

tig jaargang 23


niet bedreigend hartinfarct



schijnlijk normaal zijn.

Hoe vaak deze processen voorkomen hangt af van

De methode van Vadim Kvitash vat zich als volgt

het systeem, de context en condities. Elke ordening

kort samen:

die daarin wordt gegeven is arbitrair en relatief.

1 Bepaal alle vitale parameters van een systeem:

Belangrijk is de constatering dat in levende syste-

de maximum/minimum bestaansgrens. 2 Bepaal het traject daartussen (‘100%’): het vitaal

>

men geen wanorde bestaat. De samenhangen zijn complex, maar logisch bepaald.

bereik van het systeem. 3 Bepaal de balanswaarde van alle systeemproces-

Relonics Relonics geeft een expliciete beschrijving van rela-

sen op die schaal. 4 Vergelijk de meetwaarden in hun samenhang,

ties (Relons). (Zie ook Selye, dit jaarboek.) Het

want ze zijn organisch verbonden. Een cirkelre-

brengt systeemgrenzen in beeld. Dit gaat niet alleen

presentatie brengt het patroon in beeld.

over de grens van een systeem en een ander, maar

De verbinding van een deel met een geheel is door

En bollen van verschillende grootte (B5, B10):

een verbindingslijn te schematiseren: Soms zijn die verbindingen meeromvattend, en is een deel met meer delen verbonden:

Ze zijn allemaal met elkaar te combineren, intern en extern, waardoor de complexiteit van samenhangen

Soms ontstaat door die samenhangen een struc-

expliciet is te beschrijven. Met andere woorden:

tuur:

doordat er een taal is voor vormen van samenhang, hebben we daarmee ook een basis voor het begrij-

Relonics biedt als het ware een taal om die samen-

pen van kwaliteiten (zie boven).

hangen te schematiseren, door ze te benoemen:

Daarin zijn er de bovenbeschreven basisvormen:

Ketens van verschillende lengte (K3, K4, K6, …) Diverse vormen van externe relaties (K3W3, R8K2, R8R4): Waaiers van verschillende graden (W4, W5, W8, …)

En diverse vormen van interne Relaties: Ringen van verschillende grootte (Ri, Rj, …): En hun combinaties: Netwerken en van verschillende complexiteit (N4, N8, …):

tig jaargang 23


57

>



Figuur 2 Standaard parameters voor een bloedmeting, uitgezet op een cirkel.

beeld door het te schematiseren. Het kader op de voorgaande pagina vat het principe samen; de beschrijving die Vadim Kvitash geeft is veel completer. Deze modellering biedt een beschrijvingsvorm van ‘atomen’ van samenhang, en ‘moleculen’ die daardoor zijn te vormen. Het gaat om een algemeen principe dat in de wiskunde en systeemtheorie veel is beschreven. De moleculen van de chemie zijn hiervan een voorbeeld; het principe zelf is op alle samenhangen, en dus universeel toepasbaar. Balascopie (‘balans-be-

ook over de systeemgrenzen samen, als een inte-

schouwing’) past dit toe.

graal complex.

58

Om een voorbeeld te geven: de systeemgrens van

Balascopie

een cel is een membraan. De membranen van de

Balascopie gaat ervan uit dat in organismen geen

cellen in een orgaan vormen een integraal netwerk.

wanorde bestaat. Alles is in samenhang en in (dy-

Daar waar ze in een orgaan als losse celmembranen

namische) balans. Om die balans te begrijpen,

te zien zijn, zijn ze, tussen organen, te zien als het

moeten we haar aanschouwelijk maken.

bindweefselsysteem. Het bindweefsel omsluit

Balascopie doet dit door de standaard (medische)

meerdere organen. Voorbeelden zijn: de pleura van

gegevens te gebruiken en die in samenhang te

de longen, het buikvlies, en het periost om de bot-

laten zien, als relatiediagrammen. Daardoor is het

ten dat integraal met de pezen, en met de fascia

mogelijk om op basis van de standaard lab-gege-

van de spieren is verbonden (Van der Wal, 1988.)

vens binnen een paar minuten te zien of iemand

Hoe complex die samenhangen zijn is in de natuur

pijn op de borst heeft, of een dreigend of acuut

op veel manieren te zien; relonics brengt dat in

hartinfarct. Dit alleen al maakt Balascopie een be-

Figuur 3 De ideale, normale en een voorbeeld van een verstoorde samenhang zijn hier getoond. Daarin zijn de meetwaarden genormaliseerd in de 100% van het vitale bereik.

tig jaargang 23




langrijk medisch werktuig.

Voorbeelden

Hoe het principe werkt is het snelst te verklaren in

Het is de verstoorde samenhang waarin de beteke-

termen van de basis van balascopie zelf: beeldtaal.

nis van balascopie te zien is. Hieronder worden

Uitgangspunt is – in dit voorbeeld – de bloed-

(zonder verdere uitleg) een aantal voorbeelden ge-

waarden zoals die standaard worden gemeten.

geven.

Maar nu uitgezet in een cirkel: zie Figuur 2.

De plaatjes spreken voor zich, en wie het patroon

De meetwaarden die daarbij zijn gevonden kunnen

herkent kan ze direct gebruiken voor een diagnose

hierin uitgezet worden, zie Figuur 3.

voor de verstoorde balans van het lichaam.

Botbreuk

Botgroei

Carcinoma Botmetastase

Osteoporose

Hyperparathyroïdie

Parathyroid Adenoom

>

59

Hyperthyreoïdie

tig jaargang 23

Hypothyreoïdie


Hypofosfatase

>



Orale Anticonceptiva

Normale Zwangersch. 3rd Tr.

Acromegalie

Syndroom van Cushing

Ziekte van Addison

Diabetes Mellitus

Hepato-Renaal Syndroom

Chronische Glomerulonefriti

Chronisch Nierfalen

Obstructief Hartfalen

Nephrotisch Syndroom

Nierdialyse

60

tig jaargang 23




Myocard Infarct

Acute Jicht

Reumatoïde Arthritis

Pancreas Carcinoom

Ziekte van Hodgkin’s

Sarcoïdose

Depressie

Melk Alkali Syndroom

Multipele Myeloma

>

61

Conclusie

informatie niet als rijtjes maar in een cirkel te pre-

Aan de hand van standaard laboratoriumanalyse

senteren, kunnen we samenhangen op het oog de-

van bloedmonsters is binnen minuten te zien of een

tecteren. Naast ons analytische vermogen (en linker

hartaanval voorbijgaand of dreigend fataal is. De

brein) benutten we daarbij ons rechter brein (en

reden waarom dit niet als standaard diagnosemid-

vermogen voor patroonherkenning).

del in de geneeskunde gebruikt wordt, is doordat

Patroonherkenning is een bekende methode; die te

de weergavevorm zich daartoe niet leent. Door de

weinig gebruikt wordt. Patronen van verstoring zijn

tig jaargang 23


>



in veel gevallen markant.

Literatuur

Wat op deze manier goed te zien is, is verstoring

een systeem die we ervaren als verstoring van de

Kvitash, VI (2002) Relonics: Balascopy-Based Systems-Specific Technology

balans in het functioneren. Balascopie biedt daarin direct inzicht.

Kvitash, VI (2002) Relonics Tools for Systems Information Modeling

van het hele systeem. Het is de verschuivingen in

Kvitash, VI (1985) Balascopy: Method for

Relonics is de bijbehorende achterliggende tech-

Detecting and Rapidly Evaluating Multiple

niek om de verstoringen in detail te kunnen analy-

Imbalances within Multi-Parametric Systems, U.S. Patent No. 4,527,240

seren. Relonics maakt dat in haar formules expliciet. Het werk van Vadim Kvitash, dat op de

Kvitash, V.I. (1983) Balascopy as a Tool for

systeemtheorie gebaseerd is, is relevant omdat het

Heuristic Diagnosis, AAMSI Congress 83,

ook zonder die achtergrondtheorie in de praktijk di-

Proceedings of the Congress on Medical

rect is te gebruiken.

Informatics, San Francisco, CA, 1983, 121-125

62

tig jaargang 23




<

Samenvatting Inzicht in samenhang in het levende lichaam De standaard laboratoriumwaarden kunnen worden

schijnlijk normale labuitslagen systeempathologie

gepresenteerd in een cirkel. Daardoor wordt het

te herkennen. V Kvitash ontwierp zijn methode op

mogelijk de kwantitatieve meetresultaten kwalita-

basis van zijn studie naar relaties (relonics) en ba-

tief te interpreteren. Veranderingen en verschuivin-

lans in de samenhang (balascopy) in ons lichaam.

gen in de samenhang in het lichaam zijn daarmee

De resultaten zijn in het algemeen te gebruiken,

direct te herkennen. De patroonherkenning maakt

voor alle situaties waar analytische kwantificaties

het mogelijk om binnen 15 minuten acuut hartin-

ook als integrale kwaliteiten moet kunnen worden

farct te diagnosticeren, aan de hand van lab-

begrepen.

waarden alleen. Ook is het mogelijk om in ogen-

Summary Insight in connectedness in vital system analysis Normal medical laboratory results can be represen-

the pattern of systemic disease. V Kvitash develop-

ted in graphic form. As a result, quantitative analy-

ed the presented method on basis of his studies in

ses can be interpreted in terms of their integrative

relonics (relationships in the body) and balascopy

qualities. Changes in body function can be directly

(system balance). His findings are of general use in

detected. Pattern recognition allows for the diagno-

all situations where quantitative analysis has quali-

sis of acute cardiac infarction, on basis of lab re-

tative significance.

sults only. Seemingly normal lab results can show

Auteur

Interviewer

Vadim I Kvitash, MD, PhD, heeft een kliniek voor de

Eindredacteur Otto van Nieuwenhuijze is ir en arts,

behandeling van immuunstoornissen, allergie en

met interesse voor de verbondenheid van informa-

astma in San Francisco. Hij geeft les aan onder

tie en materie in ons levende lichaam. Samen met

meer de University of California School of Medicine,

Vadim Kvitash werkte hij als adviseur voor een pro-

San Francisco. Zijn onderzoekswerk betreft het ont-

ject in synergie, voor het optimaliseren van mensen

wikkelen van balascopy, een computer-ondersteun-

in/en organisaties.

de methode voor patroonherkenning van metingen van parameters voor processen in ons lichaam.

tig jaargang 23


63

Inzicht in samenhang in het levende lichaam

Recommend Documents