Investeren in vrouwen werkt!

Algemeen Overleg Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen – 11 april 2012

Investeren in vrouwen werkt! AANBEVELINGEN VOOR EEN EFFECTIEVER EN GELIJKWAARDIGER (I)MVO BELEID VOOR MANNEN EN VROUWEN Topeconomen en wereldleiders zijn eruit: investeren in vrouwen werkt! Dat was een van de opvallende conclusies van het World Economic Forum eind januari 2012 in Davos. Ook (I)MVO-beleid is effectiever en efficiënter met specifieke aandacht voor vrouwen. Juist nu elke cent van het belastinggeld maximaal resultaat moet behalen, loont het om te focussen op en te investeren in vrouwen. Bovendien is het een kwestie van gelijke rechten en van noodzaak. ‘The global economy needs the

other 51%’ aldus Melanne Verveer, Obama’s ambassadeur voor vrouwenzaken.

1

Algemeen Overleg Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen – 11 april 2012

1. Wat gaat goed? WO=MEN Dutch Gender Platform1 (hierna: WO=MEN) verwelkomt het (I)MVO beleid van de Nederlandse regering. WO=MEN ondersteunt het besluit van het kabinet dat de herziene OESO-richtlijnen, waarin criteria met specifieke aandacht voor de positie van vrouwen zijn opgenomen, de basis voor het Nederlandse (I)MVO-beleid vormen. En dat de OESO-richtlijnen verplicht zijn voor het bedrijfsleven dat subsidie van de Nederlandse overheid krijgt. WO=MEN verwelkomt het streven van de ministeries om tot coherente (I)MVO criteria rondom diverse instrumenten en uitvoerders te komen. WO=MEN ondersteunt verder de aandacht voor de Ruggie Principles (oftewel Guiding Principles on Business and Human Rights), waar vrouwenrechten ook deel van uitmaakt. WO=MEN steunt de inspanningen van dit kabinet zoals weergegeven in de Internationale Genderbrief van 15 november 2011 van het ministerie van Buitenlandse Zaken. Hierin wordt bij economische diplomatie en de ondersteuning van MVO de nadruk gelegd op deelname van vrouwen en het stimuleren van vrouwelijk ondernemerschap.

2. Wat is een gelijkwaardig (I)MVO beleid voor mannen en vrouwen? 

Een gelijkwaardig (I)MVO beleid voor mannen en vrouwen, oftewel een ’gendergelijk’2 (I)MVO-beleid, draagt er aan bij dat Nederlandse bedrijven die produceren of handelen in ontwikkelingslanden en opkomende markten, vrouwen in en buiten de onderneming ondersteunen.



En dat die bedrijven hun best doen om aan vrouwelijke medewerkers leefbaar inkomen, sociale en gezondheidsbescherming, opleiding, vrijheid van sexuele intimidatie op de werkvloer en het recht van organisatie en vertegenwoordiging te bieden3.



Ook gaat gendergelijk MVO-beleid over het promoten van vrouwelijk ondernemerschap.



En tenslotte, gendergelijk MVO-beleid richting Nederlandse bedrijven zonder internationale keten is gefocust op een actief diversiteitsbeleid. De aanbevelingen in deze brief gaan over de internationale component van het (I)MVO-beleid van het ministerie van Economische Zaken, Landbouw & Innovatie.

3. Wat schort er aan het huidige (I)MVO beleid van Nederland? Onze oude economie hapert en het huidige financiële stelsel is achterhaald. Er zijn nieuwe parameters nodig voor groei en welvaart en er is een omschakeling nodig naar een groene, eerlijke economie. In het nieuwe economische stelsel moet meer plek zijn voor de rol van en impact op vrouwen, anders maken we dezelfde fouten als in verleden. Dat vergt een omslag in denken en opereren van overheid en bedrijfsleven. De overheid kan die omslag bij het bedrijfsleven aanjagen, onder meer via een actief (I)MVO-beleid. Het Wereldbank World Development Report 2012 over ‘ gender equality and development’ verklaart dat economische ongelijkheid tussen mannen en vrouwen vooral komt door verschillen in toegang tot productiemiddelen (in het bijzonder land en financiële diensten) en doordat markten en financiële instituties vrouwen vaak discrimineren. Een 1

WO=MEN is een breed netwerk met meer dan 120 leden waaronder ontwikkelings- en vrouwenorganisaties, ondernemers, kennisinstellingen en individuen die zich inzetten voor gelijke rechten, keuzes en kansen voor mannen en vrouwen wereldwijd. 2 Gender is een term die wordt gebruikt om de sociale constructies (oftewel culturele of maatschappelijke verhoudingen) die met fysiek geslacht te maken hebben te benoemen. Gendergelijk beleid zorgt ervoor dat de lusten en lasten van beleid gelijkelijk tussen mannen en vrouwen verdeeld worden. 3 Implementatie van de decent work agenda van de ILO

2

Algemeen Overleg Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen – 11 april 2012 (I)MVO beleid dat dit niet adresseert en de economische ontwikkeling en ondersteuning van vrouwen niet ondersteunt, gebruikt niet het volledig potentieel van vrouwen. Daardoor is het niet efficiënt en beperkt het de productiviteit van bedrijven, de economische ontwikkeling van vrouwen en de groei van de economie in ontwikkelingslanden als geheel.

4. Voorbeelden van gemiste kansen:  In de ‘Kabinetsvisie Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen 2008 – 2011’ is geen verwijzing naar gender opgenomen.  In diverse internationale (economische) beleidsdocumenten van het ministerie van Economische Zaken, Landbouw & Innovatie (rondom agro-export 2011, verduurzaming voedselketen, klimaatbeleid) is wel aandacht voor de rol van het bedrijfsleven en voor de OESO-richtlijnen, maar niet expliciet voor hun focus op vrouwen in hun activiteiten.  In het Nederlandse investeringsbeleid en de bijbehorende investeringsverdragen is gender in zijn geheel afwezig.  Binnen het (internationale gedeelte van het) topsectorenbeleid en de plannen van de topsectoren is nauwelijks specifieke aandacht voor de rol van vrouwen hierin of de impact op vrouwen.  Er is weinig aandacht voor en expertise over gender bij het ministerie van Economische Zaken, Landbouw & Innovatie, Agentschap NL, FMO (Nederlandse Financierings Ontwikkelingslanden) en IDH (Initiatief Duurzame Handel).

Maatschappij

 In de Transparantiebenchmark is geen verplicht onderdeel opgenomen over de positie van vrouwen binnen bedrijven en in de keten, in ontwikkelingslanden en opkomende markten. Niet goed inspelen op en het versterken van de rol van vrouwen via (I)MVO-beleid versterkt de bestaande crises van armoede, honger, biodiversiteit en gewapende conflicten. In een samenhangende mondiale economie is dat ook uiterst belemmerend en beperkend voor de positie van het Nederlandse bedrijfsleven en de Nederlandse economie.

5. Meerwaarde gelijkwaardig (I)MVO beleid voor mannen en vrouwen Er zijn drie belangrijke argumenten om specifiek de rol van vrouwen in (I)MVO mee te nemen: VERHOGING PRODUCTIVITEIT BEDRIJVEN - Het betrekken van vrouwen bij de strategie van het bedrijf en in economische activiteiten in het algemeen verhoogt de productiviteit van het bedrijf en daarmee de gehele economie. Volgens het McKinsey rapport The business of Empowering Women (2010) zijn er 3 zakelijke redenen om te investeren in vrouwen in ontwikkelingslanden en opkomende markten: 1. Economisch krachtige vrouwen zijn potentiële klanten: hoe meer er van zijn, hoe groter de afzetmarkt voor producten en diensten is; 2. Goed opgeleide vrouwen bieden een bredere en meer gemotiveerde talentenpool voor het bedrijf; 3. Investeren in het welzijn van vrouwen in ontwikkelingslanden kan een effectieve manier zijn om de reputatie en het imago van het bedrijf te vergroten. GROTERE ECONOMISCHE ONTWIKKELING - Meer economische macht voor vrouwen draagt bij aan welvaartsgroei, stabilisering van economieën en maatschappijen, hoger opleidingsniveau van kinderen en een beter opgeleide beroepsbevolking en is daarom ‘smart economics’. Uitgebreid onderzoek van de UNCTAD uit 2004 laat zien dat meer gelijkheid tussen geslachten significant bijdraagt aan de economische ontwikkeling van een land. Toegang voor vrouwen tot onderwijs, banen, land, krediet en technologie hangt positief samen met een toename van productiviteit van de beroepsbevolking als geheel. Het Wereldbank rapport 2012 (Gender Equality and Development) noemt verder als argument dat het sterk bijdraagt aan de ontwikkelingskansen van nieuwe generaties.

3

Algemeen Overleg Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen – 11 april 2012 GELIJKE RECHTEN – Bovenal, mannen en vrouwen hebben natuurlijk gelijke rechten op een leefbaar inkomen, sociale en gezondheidsbescherming, opleiding, vrijheid van seksuele intimidatie op de werkvloer en het recht van organisatie en vertegenwoordiging. De implementatie van deze Decent Work agenda is gebaseerd op legio aan internationale verdragen zoals ILO conventies, UN Human Rights Declaration, CEDAW en Beijing Platform for Action (OESO richtlijnen en Ruggie principes komen voort ook uit deze verdragen). Daarom moeten mannen en vrouwen via een gendergelijk (I)MVO beleid dezelfde mogelijkheden hebben en ondersteuning krijgen van de Nederlandse overheid om hun rechten te beschermen.

6.

Aanbevelingen (I)MVO-beleid

Wo=Men stelt daarom de volgende aanbevelingen voor (I)MVO beleid voor: Beleidsontwikkeling  Neem gendergelijkheid op als expliciet uitgangspunt van de Kabinetvisie MVO 2012.  Toets fondsen ter stimulering van economische ontwikkeling en het topsectorenbeleid op het bevorderen van gendergelijkheid en vrouwelijk ondernemerschap.  Voeg vragen over de impact van beleidsvoering op de positie van vrouwen in de keten als verplicht onderdeel toe aan de criteria van de Transparantiebenchmark (bijvoorbeeld opnemen onder vraag 3). Implementatie  Zorg voor een coherentie implementatie van de uitgangspunten van de internationale genderbrief door het ministerie van Economische Zaken, Landbouw & Innovatie en het ministerie van Buitenlandse Zaken.  Versterk de kennis en vaardigheden op het gebied van gender van het ministerie van Economische Zaken, Landbouw & Innovatie, Agentschap NL, FMO en IDH.  Pas de MVO-landentoolkits van Agentschap NL aan met tips, concrete handreikingen en bedrijfsvoorbeelden voor bedrijven om vrouwen in de keten te ondersteunen. Resultaatmeeting  Breng de gendereffecten van (I)MVO beleid en praktijk van Nederlandse bedrijven met internationale ketens in kaart (genderspecifiek monitoren van resultaten van het bedrijfsleven), bijvoorbeeld via een survey van de Kamer van Koophandel, via brancheorganisatie FENEDEX of MVO Nederland.  Voer een resultaatmeting op genderimpact uit van het totale (I)MVO-instrumentarium van Economische Zaken, Landbouw & Innovatie. Stimulering bedrijfsleven  Stimuleer de rol van Nederlandse vrouwelijke ondernemers op het gebied van internationaal ondernemen en locale vrouwelijke ondernemers in ontwikkelingslanden.  Promoot de implementatie van ISO 26.000 (eventueel in combinatie met verslaglegging op basis van GRI) binnen het bedrijfsleven.  Moedig bedrijven aan de informele en vaak collectieve gebruikersrechten van vrouwen en lokale bevolking te respecteren en draag bij aan de opzet van effectieve en kosteffectieve landadministratiesystemen en registratie systemen, met als doel om investeringen en goed land management door en voor vrouwen te stimuleren.

Wij hopen dat u onze inbreng meeneemt in het debat. WO=MEN werkgroep Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen o.l.v. Hivos Werkgroep Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen van WO=MEN Dutch Gender Platform is een samenwerking van de leden van WO=MEN waaronder ondernemers, individuen, ontwikkelingsorganisaties en universiteiten. De werkgroep zet zich in om het (I)MVO beleid van de Nederlandse overheid en bedrijven effectiever en gelijkwaardiger te maken voor mannen én vrouwen.

4

Algemeen Overleg Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen – 11 april 2012 Aanvullende bronnen: McKinsey: the Business of empowering women, 2011 McKinsey: Women Matter, Gender diversity, a corporate performance driver, 2007 Somo: Gender in MVO- en handelsbeleid van de Nederlandse overheid, 2012 Worldbank: World Development Report, Gender equality and Development 2012, 2011 New Business Models for Sustainable Trading Relationships: Sourcing Gender,Gender productivity and sustainable sourcing strategies, 2011 Kamerbrief Internationaal Genderbeleid, DMH/EM-212/2011, november 2011 UNCTAD, Trade and Gender-Opportunities and Challenges for Developing Countries, New York and Geneva, 2004: United Nations Oxfam Novib International: Gender Equality: It’s your business, 2012 http://policypractice.oxfam.org.uk/publications/gender-equality-its-your-business-213389 IFC & Global Reporting Initiative, Embedding Gender in Sustainability Reporting , A Practitionars Guide, 2009, https://www.globalreporting.org/resourcelibrary/Embedding-Gender-In-Sustainability-Reporting.pdf

5

Algemeen Overleg Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen – 11 april 2012

6