Inventariserend Veldonderzoek, verkennend booronderzoek

Inventariserend Veldonderzoek, verkennend booronderzoek Julianastraat 19 te Kaatsheuvel Gemeente Loon op Zand

Opdrachtgever Search bv Postbus 83 5473 ZH Heeswijk

Projectleider drs. B.J.H.M. van den berkmortel

Projectnummer Synthegra Rapport S090439

Autorisatie drs. E.A. Schorn (senior prospector)

Synthegra bv, Kerkhofstraat 21, NL-5554 HG Valkenswaard Telefoon +31 (0)88 81 81 981, Fax +31 (0)88 81 81 989, Internet: www.synthegra.nl Bankrelatie Friesland Bank, nr. 295191155, BTW nr. NL819631288B01, HR 01115557

Status:

CONCEPT

Paraaf

Datum 18-1-2010

Project:

Inventariserend Veldonderzoek, verkennend booronderzoek, Julianastraat 19 te Kaatsheuvel

Projectnummer:

S090439

Colofon Opdrachtgever:

Search bv te Heeswijk

Project:

Julianastraat 19 te Kaatsheuvel

Projectnummer:

S090439

Titel:


Datum:

18-1-2010

Projectleider:

drs. B.J.H.M. van den berkmortel (fysisch geograaf)

Auteurs:

drs. B.J.H.M. van den berkmortel (fysisch geograaf)

Tekenaar:

dhr. J. Heersink (GIS/CAD-specialist)

Autorisatie:

drs. E.A. Schorn (senior prospector)

Druk:

Synthegra bv, Doetinchem

ISSN:

1874-9771

Synthegra bv Kerkhofstraat 21, NL-5554 HG Valkenswaard Telefoon +31 (0)88 81 81 981, Fax +31 (0)88 81 81 989, Internet: www.synthegra.nl Bankrelatie Friesland Bank, nr. 295191155, BTW nr. NL819631288B01, HR 01115557

© Synthegra bv, 2009

© Synthegra bv, Kerkhofstraat 21, NL-5554 HG Valkenswaard

2 van 14

Project:


Projectnummer:

S090439

INHOUD Administratieve gegevens

4

1

Inleiding

5

1.1

Onderzoekskader

5

1.2

Onderzoeksdoel en vraagstellingen

5

1.3

Ligging en huidige situatie plangebied

6

2

Vooronderzoek

7

2.1

Inleiding

7

2.2

Verwachtingsmodel

7

2.3

Ontgrondingen

8

2.4

Conclusie en aanbeveling

8

3

Inventariserend Veldonderzoek

9

3.1

Methode

9

3.2

Beschrijving en interpretatie van de boorgegevens

9

3.3

Archeologische indicatoren

9

3.4

Archeologische interpretatie

9

4

Conclusies en aanbevelingen

11

4.1

Inleiding

11

4.2

Conclusies / beantwoording onderzoeksvragen

11

4.3

Aanbevelingen

12

5

Samenvatting

13

5.1

Inleiding

13

5.2

Specifieke archeologische verwachting

13

5.3

Resultaten veldonderzoek

13

5.4

Archeologische interpretatie

13

5.5

Aanbeveling

13

Literatuur en kaarten

14

Bijlagen: Bijlage 1: Overzicht van de relevante geologische en archeologische tijdvakken Bijlage 2: Boorpuntenkaart Bijlage 3: Boorprofielen Afbeelding voorblad: overzicht van het plangebied vanuit het westen richting het oosten


3 van 14

Project:


Projectnummer:

S090439

Administratieve gegevens Toponiem

: Julianastraat 19

Plaats

: Kaatsheuvel

Gemeente

: Loon op Zand

Provincie

: Noord-Brabant

Projectnummer

: S090439

Bevoegd gezag

: gemeente Loon op Zand

Opdrachtgever

: Search bv

Uitvoerende instantie

: Synthegra bv

Datum uitvoering veldwerk

: 7-1-2010

Uitvoerders veldwerk

: drs. B.J.H.M. van den Berkmortel

Onderzoeksmelding (ARCHIS)

: 38.544

Datum onderzoeksmelding

: 15-12-2009

Onderzoeksnummer (ARCHIS)

: nog niet bekend

Kaartblad

: 44H

Periode

: laat-paleolithicum t/m nieuwe tijd

Oppervlakte

: ca. 270 m

Grondgebruik

: bebouwd (houten noodwoning, magazijn), tuin en verhard (klinkers)

Geologie

: Fluvioperiglaciale afzettingen (Formatie van Boxtel) bedekt met dekzand

2

(Laagpakket van Wierden, Formatie van Boxtel) Geomorfologie

: dekzandvlakte

Bodem

: podzolgronden met een plaggendek (hoge zwarte enkeerdgronden of

Depot

: Documentatie en vondsten zullen worden aangeleverd aan het

Laarpodzolgronden) Provinciaal Depot van Noord-Brabant te ‘s-Hertogenbosch

De onderzoekslocatie wordt omsloten door de volgende vier coördinaten: noordwest

X: 130976 Y: 407791

noordoost

X: 130999 Y: 407791

zuidoost

X: 130999 Y: 407767

zuidwest

X: 130976 Y: 407767


4 van 14

Project:


Projectnummer:

S090439

1

Inleiding

1.1

Onderzoekskader Synthegra heeft in opdracht van Search bv een archeologisch onderzoek uitgevoerd op een terrein aan de Julianastraat 19 te Kaatsheuvel (afbeelding 1.1). Het onderzoek bestond uit een verkennend booronderzoek 1

gebaseerd op het eerder uitgevoerde bureauonderzoek . De aanleiding voor het onderzoek is de voorgenomen nieuwbouw van een woning. De diepte van de toekomstige bodemverstoring is op dit moment onbekend, maar uitgaande van de aanleg van bouwputten voor de bebouwing zal de bodem waarschijnlijk tot in het archeologische niveau worden verstoord, dat in dit gebied vanaf 30 cm beneden maaiveld verwacht kan worden. Door de graafwerkzaamheden die zullen gaan plaatsvinden, kunnen eventueel aanwezige archeologische waarden verloren gaan. Daarom is op basis van het Verdrag van Malta, waaruit de Wet op de Archeologische Monumentenzorg uit 2007 is voortgevloeid, voorafgaand aan de graafwerkzaamheden archeologisch onderzoek uitgevoerd. Het onderzoek is uitgevoerd conform de Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie 2

3

4

versie 3.1 , Leidraad Veldonderzoek en de richtlijnen van de provincie Noord-Brabant . Het veldwerk is uitgevoerd op 7 januari 2010. Het bevoegd gezag, de gemeente Loon op Zand, zal de resultaten van het onderzoek toetsen en een selectiebesluit te nemen.

1.2

Onderzoeksdoel en vraagstellingen Het doel van het verkennend booronderzoek is het toetsen van het opgestelde verwachtingsmodel door de intactheid van de bodemopbouw vast te stellen. De volgende onderzoeksvragen zullen worden beantwoord: Wat is de opbouw van de ondergrond en is het bodemprofiel intact? In hoeverre worden eventueel aanwezige archeologische resten bedreigd door de voorgenomen ontwikkeling van het gebied?

1

Nillessen, R., Synthegra Rapport S090290.

2

SIKB 2006a.

3

SIKB 2006b.

4

Noord-Brabant, 2007.


5 van 14

Project:


Projectnummer:

S090439

1.3

Ligging en huidige situatie plangebied 2

Het plangebied is circa 270 m groot en ligt aan de Julianastraat 19 te Kaatsheuvel (afbeelding 1.1). Het terrein wordt in het noorden begrensd door bestaande bebouwing, in het oosten, zuiden en westen door verhard terrein. Het plangebied is momenteel deels verhard (klinkers) en bebouwd (magazijn en houten noodwoning) daarnaast wordt een deel gebruikt als tuin. De hoogte van het maaiveld bedraagt circa 5,2 m +NAP (Normaal Amsterdams Peil).

5

Afbeelding 1.1: Het plangebied op de Topografische Kaart van Nederland 1:25.000 aangegeven met het rode kader (Bron: TOP25raster 1998. Topografische Dienst Nederland, Emmen/ANWB 2007).

5

Hoogteligging van het plangebied op het Actueel Hoogtebestand Nederland (AHN) in m NAP geraadpleegd op www.ahn.nl


6 van 14

Project:


Projectnummer:

S090439

2

Vooronderzoek

2.1

Inleiding 6

In september 2009 heeft Synthegra een bureauonderzoek uitgevoerd voor het terrein aan de Julianastraat 19 te Kaatsheuvel. In dit hoofdstuk volgt een korte samenvatting van de belangrijkste punten van dit onderzoek. Het plangebied ligt in het zuidelijk zandgebied van Nederland. Het huidige landschap heeft met name tijdens de laatste ijstijd, het Weichselien (circa 115.000 – 11.755 jaar geleden) vorm gekregen. Volgens de Geologische overzichtskaart van Nederland komen in het plangebied fluvioperiglaciale afzettingen voor, bedekt met dekzand. Dit (vaak lemige) zand is kalkloos, fijnkorrelig (150 – 210 μm), goed afgerond, goed gesorteerd en arm aan grind en wordt tot het Laagpakket van Wierden van de Formatie van Boxtel gerekend. Waarschijnlijk ligt het plangebied binnen een dekzandvlakte. Het plangebied is niet gekarteerd op de bodemkaart, omdat het binnen de bebouwde kom van kaatsheuvel ligt. Naar verwachting bestaat de bodem uit een podzolgrond afgedekt met een plaggendek. In dat geval wordt de bodem geclassificeerd als een laarpodzolgrond of hoge zwarte enkeerdgrond. Het is echter ook mogelijk dat er binnen het plangebied geen enkeerdgronden aanwezig zijn, maar dat het gaat om veenontginningsgronden, waar na de veenwinning het dekzand (ca. 0,5m) met een stuk restveen (niet geschikt voor brandstof) is vermengd. Hierdoor kan een dikke bouwvoor ontstaan die bodemkundig geïnterpreteerd kan zijn als een enkeerdgrond.

2.2

Verwachtingsmodel Op basis van bovenstaand bureauonderzoek is voor het plangebied een gespecificeerde archeologische verwachting opgesteld, waarvan de essentie is weergegeven in tabel 2.1. Volgens zowel de IKAW (Indicatieve Kaart van Archeologische Waarden) van de RCE als de Cultuurhistorische Waardenkaart (CHW) van de provincie Noord-Brabant geldt voor het plangebied een onbekende archeologische trefkans vanwege de ligging binnen de bebouwde kom van Kaatsheuvel Op basis van extrapolatie van aangrenzende kaarteenheden kan een middelhoge tot hoge verwachting aan het plangebied worden toegekend. Deze verwachting is gebaseerd op de aanwezigheid van enkeerdgronden. Het is echter ook mogelijk dat er binnen het plangebied geen enkeerdgronden aanwezig zijn, maar dat het gaat om veenontginningsgronden (dekzand vermengd met restveen). Hierdoor kan een bouwvoor ontstaan die bodemkundig geïnterpreteerd kan zijn als een enkeerdgrond. Het landschap heeft met name voor de prehistorische mens een belangrijke rol gespeeld in de keuze voor een bewoningsplaats. Het plangebied ligt naar verwachting relatief laag in een dekzandvlakte. De jager-verzamelaars uit het laat-paleolithicum en het mesolithicum zochten de hoger gelegen terreinen in het landschap op om daar te wonen, liefst in de nabijheid van water. Vanwege de relatief lage ligging is het plangebied minder aantrekkelijk geweest voor bewoning. In de omgeving zijn ook geen archeologische vondsten uit het laat-paleolithicum en mesolithicum gedaan. Daarom is een lage verwachting aan het plangebied toegekend voor vuursteenvindplaatsen uit het laat-paleolithicum en mesolithicum. Met de introductie van landbouw en veeteelt vanaf het neolithicum worden jagen en verzamelen steeds minder belangrijk, totdat ze uiteindelijk grotendeels vervangen zijn. De mensen kiezen nog steeds voor de hoger gelegen gronden, waar ook de landbouwactiviteiten ontwikkeld worden. De lager gelegen delen van het landschap vormden geen geschikte locatie voor nederzettingen aangezien deze bedekt waren met veen. Het

6

Nillesen, R. Synthegra Rapport S090290.


7 van 14

Project:


Projectnummer:

S090439

plangebied is vanwege de relatief lage ligging ook bedekt geweest met veen en vormde geen aantrekkelijke bewoningslocatie. De veenvorming heeft tot in de late middeleeuwen voortgeduurd, waarna men overging tot ontginning. Op grond van bovenstaande redenen is voor nederzettingsresten uit het neolithicum tot en met de vroege middeleeuwen een lage verwachting aan het plangebied toegekend. In de late middeleeuwen vindt er een verandering in het nederzettingspatroon plaats. De landschappelijke situatie speelt vanaf dan een kleinere rol in de keuze voor een bewoningsplaats. Het plangebied behoort tot het agrarische areaal van het dorp en is hoogstwaarschijnlijk na ontginning in gebruik genomen als bouwland. Op het bestudeerde historische kaartmateriaal komt binnen de grenzen van het plangebied geen bebouwing e

voor, de aanwezige bebouwing dateert uit de 20 eeuw. De verwachting voor archeologische resten uit de late middeleeuwen en nieuwe tijd wordt daarom op laag gesteld.

Periode

Verwachting

Verwachte kenmerken vindplaats

Diepteligging sporen

laat-

laag

Bewoningssporen, tijdelijke

In oorspronkelijke

paleolithicum –

kampementen: vuursteen artefacten,

podzolgrond, eventueel onder

mesolithicum

haardkuilen

een plaggendek of veenontginningsgrond

neolithicum –

laag

Nederzetting: cultuurlaag, fragmenten

vroege

aardewerk, natuursteen,

middeleeuwen

gebruiksvoorwerpen

late

laag

middeleeuwen –

Sporen van agrarische activiteit, losse

Vanaf maaiveld en eventueel

vondsten

in het plaggendek of

nieuwe tijd

veenontginningsgrond

Tabel 2.1: Archeologische verwachting per periode.

2.3

Ontgrondingen Het plangebied is volgens de ontgrondingenkaart van de provincie Noord-Brabant niet ontgrond.

2.4

Conclusie en aanbeveling Op basis van kaartmateriaal en een eerder uitgevoerd milieuonderzoek is geconcludeerd dat in het plangebied matig fijn dekzand aanwezig is met daaronder fluvioperiglaciale afzettingen (Brabantse leem). In het dekzand wordt op basis van de bodemkaart een podzolgrond verwacht, eventueel afgedekt met een plaggendek. Het is echter ook mogelijk dat binnen het plangebied veenontginningsgrond (dekzand vermengd met restveen) aanwezig is. Op basis van de verwachte landschappelijke ligging is aan het plangebied een lage verwachting toegekend voor zowel vuursteenvindplaatsen uit het laat-paleolithicum en mesolithicum als voor nederzettingsresten uit het neolithicum tot en met de late middeleeuwen. Het is op basis van het bureauonderzoek niet duidelijk of er een plaggendek of een veenontginningsgrond aanwezig is. Om dit vast te kunnen is het noodzakelijk een vervolgonderzoek uit te voeren. Volgens de richtlijnen van de provincie Noord-Brabant is in geval van een plaggendek noodzakelijk om een verkennend booronderzoek uit te voeren. Voor het plangebied wordt daarom een verkennend booronderzoek aanbevolen.


8 van 14

Project:


Projectnummer:

S090439

3

Inventariserend Veldonderzoek

3.1

Methode Op basis van het gespecificeerde verwachtingsmodel uit het bureauonderzoek is aan de hand van de Leidraad Inventariserend Veldonderzoek

7

en de richtlijnen van de provincie Noord-Brabant een verkennend

booronderzoek met een boordichtheid van ten minste 6 boringen per hectare uitgevoerd. Hiermee is het 2

onderzoek verkennend voor alle perioden. Aangezien het plangebied circa 270 m groot is, zijn in totaal 4 boringen gezet. Vanwege het geringe oppervlak en de terreinomstandigheden (bebouwing, verhardingen, begroeiing etc.) zijn de boringen zo gelijkmatig mogelijk over het plangebied verdeeld. De exacte boorlocaties zijn ingemeten met een meetlint. Er is geboord met een Edelmanboor met een diameter van 7 cm. De boringen zijn uitgevoerd tot minimaal 25 cm in de C-horizont. Het opgeboorde sediment is verbrokkeld en versneden en geïnspecteerd op de aanwezigheid van archeologische indicatoren. De boringen zijn lithologisch beschreven conform de NEN 8

9

5104 en bodemkundig geïnterpreteerd.

3.2

Beschrijving en interpretatie van de boorgegevens De locaties van de boringen staan in bijlage 2 en de boorprofielen in bijlage 3. In het terrein zijn geen hoogteverschillen waargenomen. Het terrein is dus relatief vlak en heeft een maaiveldhoogte van circa 5,2 m 10

+NAP . De natuurlijke ondergrond bestond uit goed gesorteerd, goed afgerond, matig tot sterk siltig zand. Dit zand is geïnterpreteerd als dekzand van het Laagpakket van Wierden van de Formatie van Boxtel. In één boring werd een sterk zandige klei aangetroffen welke is geïnterpreteerd als Brabants leem. De bodem in het plangebied bestaat uit een 30 tot 50 cm dikke bruingrijze bouwvoor (Aap-horizont). Onder de bouwvoor volgt een 45 tot 65 cm dik antropogeen dek (Aa-horizont). Onder het antropogene dek volgt in boringen 1 en 4 een 25 tot 55 cm dik donkergrijs pakket dat is geïnterpreteerd als een restant van een veenontginningsgrond. In boringen 2 en 3 werd deze veenontginningsgrond niet aangetroffen maar was het antropogene dek wel donkerder van kleur. Waarschijnlijk is de veenontginingsgrond in dit deel geheel opgenomen in het antropogene dek. De bodem in het plangebied wordt geclassificeerd als een hoge zwarte enkeerdgrond, maar is geen plaggendek. Er zijn in het zand geen resten van een podzolbodem aangetroffen.

3.3

Archeologische indicatoren Bij de controle van het opgeboorde bodemmateriaal zijn geen archeologische indicatoren aangetroffen die wijzen op de aanwezigheid van een archeologische vindplaats. Het verkennend booronderzoek had dan ook niet tot doel archeologische vindplaatsen op te sporen.

3.4

Archeologische interpretatie Vuursteenvindplaatsen

uit

het

laat-paleolithicum

en

mesolithicum

worden

gekenmerkt

door

een

vuursteenspreiding aan het oppervlak en eventueel sporen in de vorm van ondiepe haardkuilen. Vanwege de relatief lage ligging van het plangebied was het geen gunstige vestigingslocatie voor jager-verzamelaars. Uit het voorkomen van veenontgingingsgronden blijkt eveneens dat het plangebied tot de late middeleeuwen bedekt is geweest met veen. Daarnaast is er sprake van een A op C profiel en ontbreken resten van een

7

SIKB 2006b.

8

Nederlands Normalisatie-instituut 1989.

9

De Bakker en Schelling 1989.

10

Actueel Hoogtebestand Nederland, AHN


9 van 14

Project:


Projectnummer:

S090439

podzolbodem. Dit duidt op verstoring van de bodem waardoor eventuele vuursteenvindplaatsen niet meer intact zijn. De lage archeologische verwachting voor vuursteenvindplaatsen uit het laat-paleolithicum en mesolithicum kan worden gehandhaafd. Vanaf het neolithicum ontstaan in onze streken de eerste landbouwculturen die gekenmerkt worden door sedentaire nederzettingen. In de periode vanaf het neolithicum tot en met de vroege middeleeuwen heeft men nog steeds een voorkeur voor hoger en droger gelegen gebieden in de nabijheid van water. Het plangebied ligt relatief laag en uit het booronderzoek blijkt dat er in het plangebied veen aanwezig is geweest. Vanwege de lage ligging en de bedekking met veen is het plangebied in de periode neolithicum tot en met vroege middeleeuwen een minder gunstige vestigingsplaats. Derhalve kan de lage verwachting uit het bureauonderzoek voor zowel nederzettingsresten als begravingsresten vanaf het neolithicum tot en met de vroege middeleeuwen op basis van het veldonderzoek worden gehandhaafd. In de late middeleeuwen vindt er een verandering in het nederzettingspatroon plaats. De landschappelijke situatie speelt vanaf dan een kleinere rol in de keuze voor een bewoningsplaats. Het plangebied behoort tot het agrarische areaal van het dorp en is hoogstwaarschijnlijk na ontginning in gebruik genomen als bouwland. Op het bestudeerde historische kaartmateriaal komt binnen de grenzen van het plangebied geen bebouwing e

voor, de aanwezige bebouwing dateert uit de 20 eeuw. De verwachting voor archeologische resten uit de late middeleeuwen en nieuwe tijd is daarom op laag gesteld. Op basis van de resultaten van het veldonderzoek blijft deze lage verwachting gehandhaafd.


10 van 14

Project:


Projectnummer:

S090439

4

Conclusies en aanbevelingen

4.1

Inleiding Voor

het

plangebied

gold

op

basis

van

het

bureauonderzoek

een

lage

verwachting

voor

vuursteenvindplaatsen uit het laat-paleolithicum en mesolithicum en nederzettingsresten uit het neolithicum tot en met de nieuwe tijd. Het doel van het inventariserend veldonderzoek was om deze verwachting te toetsen.

4.2

Conclusies / beantwoording onderzoeksvragen Wat is de opbouw van de ondergrond en is het bodemprofiel intact? De natuurlijke ondergrond bestaat uit goed gesorteerd, goed afgerond dekzand van het Laagpakket van Wierden van de Formatie van Boxtel. In het plangebied werd een hoge zwarte enkeerdgrond aangetroffen, die niet uit een plaggendek bestaat maar uit vermenging van restveen met dekzand. In hoeverre worden eventueel aanwezige archeologische resten bedreigd door de voorgenomen ontwikkeling van het gebied? De verwachting is dat binnen het plangebied geen archeologische resten in situ aanwezig zijn, waardoor ook geen archeologische resten worden bedreigd door de voorgenomen ontwikkeling van het gebied. De lage archeologische verwachting uit het bureauonderzoek voor zowel vuursteenvindplaatsen uit het laatpaleolithicum en mesolithicum als nederzettingssporen uit het neolithicum tot en met de nieuwe tijd kan op grond van de resultaten van het veldonderzoek worden gehandhaafd.


11 van 14

Project:


Projectnummer:

S090439

4.3

Aanbevelingen Op grond van de resultaten van het onderzoek wordt voor het plangebied geen vervolgonderzoek aanbevolen. Bovenstaand advies vormt een zogenaamd selectieadvies. De resultaten van het onderzoek en het selectieadvies dienen voorgelegd te worden aan het bevoegd gezag (gemeente Loon op Zand), die na beoordeling het selectieadvies omzet in een selectiebesluit. Met nadruk willen wij de opdrachtgever erop wijzen dat er geen bodemverstorende activiteiten of daarop voorbereidende activiteiten kunnen worden uitgevoerd voordat er een selectiebesluit is. Er is geprobeerd een zo gefundeerd mogelijk advies te geven op grond van de gebruikte onderzoeksmethoden. De aanwezigheid van archeologische sporen of resten in het plangebied kan nooit volledig worden uitgesloten. Synthegra wil de opdrachtgever er daarom op wijzen, dat mochten tijdens de geplande werkzaamheden toch archeologische waarden worden aangetroffen dan geldt conform artikel 53 van de Monumentenwet uit 1988 (herzien in 2007) een meldingsplicht bij de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap of door het hem vertegenwoordigende bevoegd gezag, de gemeente Loon op Zand


12 van 14

Project:


Projectnummer:

S090439

5

Samenvatting

5.1

Inleiding Synthegra heeft in opdracht van Search bv een archeologisch onderzoek uitgevoerd op een terrein aan de Julianastraat 19 te Kaatsheuvel. Het onderzoek bestond uit een verkennend booronderzoek. De aanleiding voor het onderzoek is de voorgenomen nieuwbouw van een woning. Eerder heeft Synthegra al een bureauonderzoek uitgevoerd voor het plangebied.

5.2

Specifieke archeologische verwachting Het plangebied ligt in een dekzandvlakte en is bedekt met dekzand van het Laagpakket van Wierden van de Formatie van Boxtel. Op basis van de bodemkaart worden in het plangebied hoge zwarte enkeerdgronden verwacht. Echter het is ook mogelijk dat door veenwinning in het gebied de bodem in het plangebied bestaat uit veenontginningsgronden. Periode

Verwachting

Verwachte kenmerken vindplaats

Diepteligging sporen

laat-

laag

Bewoningssporen, tijdelijke

In oorspronkelijke

paleolithicum –

kampementen: vuursteen artefacten,

podzolgrond, eventueel onder

mesolithicum

haardkuilen

een plaggendek of veenontginningsgrond

neolithicum –

laag

vroege

aardewerk, natuursteen,

middeleeuwen late

Nederzetting: cultuurlaag, fragmenten gebruiksvoorwerpen

laag

middeleeuwen –

Sporen van agrarische activiteit, losse

Vanaf maaiveld en eventueel

vondsten

in het plaggendek of

nieuwe tijd

5.3

veenontginningsgrond

Resultaten veldonderzoek De natuurlijke ondergrond in het plangebied bestaat uit goed gesorteerd, goed afgerond zand. Dit zand is geïnterpreteerd als dekzand van het Laagpakket van Wierden van de Formatie van Boxtel. Uit het veldonderzoek blijkt dat de bodem in het plangebied bestaat uit hoge zwarte enkeerdgronden waarbij het antropogene dek niet bestaat uit plaggen, maar uit veenontginningsgrond. De veenontginingsgrond bestaat uit rest veen vermengd met dekzand.

5.4

Archeologische interpretatie Vanwege de lage ligging, het aangetroffen veen en het ontbreken van een plaggendek en podzolbodem, kan op basis van het veldonderzoek de lage archeologische verwachting voor archeologische resten uit alle perioden behouden blijven.

5.5

Aanbeveling Op grond van de resultaten van het onderzoek wordt voor het plangebied geen vervolgonderzoek geadviseerd.


13 van 14

Project:


Projectnummer:

S090439

Literatuur en kaarten Literatuur Bakker, H. de en J. Schelling, 1989: Systeem van bodemclassificatie voor Nederland, de hogere niveaus. Staring Centrum, Wageningen. Mulder, E.F.J. de, M.C. Geluk, I.L. Ritsema, W.E. Westerhoff en T.E. Wong, 2003: De ondergrond van Nederland. Wolters-Noordhoff, Groningen/Houten Nederlands

Normalisatie-instituut,

1989:

NEN

5104

Geotechniek

-

Classificatie

van

onverharde

grondmonsters. Nederlands Normalisatie-instituut, Delft. Nillesen, R. & S.M. Koeman, 2009, Bureauonderzoek, Julianastraat 19 te Kaatsheuvel, Synthegra rapport S090290, Doetinchem. Provincie Noord-Brabant, 2007: Minimumeisen Provincie Noord-Brabant ten behoeve van de rapportage van archeologisch vooronderzoek in de vorm van een inventariserend en waardestellend booronderzoek, ’s Hertogenbosch. Provincie Noord-Brabant, 2007: Onderzoekseisen Provincie Noord-Brabant ten behoeve van archeologisch vooronderzoek in de vorm van een inventariserend en waardestellend booronderzoek, ’s Hertogenbosch. Stichting Infrastructuur Kwaliteitsborging Bodembeheer, 2006a: Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie, versie 3.1. SIKB, Gouda. Stichting Infrastructuur Kwaliteitsborging Bodembeheer, 2006b: Leidraad inventariserend veldonderzoek; Deel: karterend booronderzoek (aanvulling op de KNA 3.1). SIKB, Gouda. Kaarten ANWB 2007: TOP25raster 1998. Topografische Dienst Nederland, Emmen Internet www.ahn.nl


14 van 14

Bijlagen:

Bijlage 1

Overzicht geologische en archeologische tijdvakken

Ouderdom in jaren

Chronostratigrafie

MIS

Holoceen 11.755 12.745 13.675 14.025

LaatWeichselien (LaatGlaciaal)

15.700

1 Late Dryas (koud) Allerød (warm) Vroege Dryas (koud) Bølling (warm)

Lithostratigrafie Formaties: Naaldwijk (marien), Nieuwkoop (veen), Echteld (fluviatiel)

2

LaatPleniglaciaal 29.000

50.000

MiddenWeichselien (Pleniglaciaal)

MiddenPleniglaciaal VroegPleniglaciaal

3

Formatie van Kreftenheye

Formatie van Boxtel

4

75.000

VroegWeichselien (VroegGlaciaal) 115.000 130.000

370.000 410.000

5a 5c 5d

Eemien (warme periode)

5e

Saalien (ijstijd)

6

Holsteinien (warme periode)

Formatie van Beegden

5b

Eem Formatie Formatie van Drente Formatie van Urk

Elsterien (ijstijd) 475.000

Cromerien (warme periode) 850.000

Pre-Cromerien 2.600.000

Formatie van Sterksel

Formatie van Peelo

Cal. jaren v/n Chr. 1950

14

C jaren

Chronostratigrafie

Pollen zones

0

Vb2

1500

Subatlanticum koeler vochtiger

450 0 12

Vb1 Va

Vegetatie Loofbos eik en hazelaar overheersen haagbeuk veel cultuurplanten rogge, boekweit, korenbloem

Archeologische perioden Nieuwe tijd Middeleeuwen Romeinse tijd IJzertijd

800 815

2650

IVb Subboreaal koeler droger

2000

3755

IVa

5000

4900

5300

7020

8240

III

Boreaal warmer

II

Preboreaal warmer

I

8000

9000

8800 11.755

Atlanticum warm vochtig

10.150

12.745

10.800

13.675

11.800

14.025

12.000

15.700

13.000

LaatWeichselien (LaatGlaciaal)

Late Dryas

LW III

Allerød

LW II

Vroege Dryas LW I Bølling

35.000

Loofbos eik en hazelaar overheersen beuk>1% invloed landbouw (granen)

Bronstijd

Neolithicum

Loofbos eik, els en hazelaar overheersen in zuiden speelt linde een grote rol den overheerst hazelaar, eik, iep, linde, es eerst berk en later den overheersend

Mesolithicum

parklandschap dennen- en berkenbossen open parklandschap open vegetatie met kruiden en berkenbomen

MiddenWeichselien (Pleniglaciaal)

perioden met een poolwoestijn en perioden met een toendra

VroegWeichselien (VroegGlaciaal)

perioden met bos en perioden met een subarctisch open landschap

Laat-Paleolithicum

75.000

115.000 130.000

Eemien (warme periode)

Midden-Paleolithicum loofbos

Saalien (ijstijd) 300.000

Vroeg-Paleolithicum Chronostratigrafie voor Noordwest-Europa volgens Zagwijn (1974), Vandenberghe (1985) en De Mulder et al. (2003). Lithostratigrafie volgens De Mulder et al. (2003). Mariene isotoop stadium (MIS) volgens Bassinot et al. (1994). Atmosferische data volgens Stuiver et al. (1998). Zuurstofisotoop calibratie (OxCal) versie 3.9 Bronk Ramsey (2003), toegepast op het Laat-Weichselien en het Holoceen. Archeologische periode-indeling en ouderdom volgens de Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek (ROB). Vegetatie bewerkt volgens Berendsen (2000). Pollenzones volgens P. Vos & P. Kiden (2005).

Bijlage 2

Boorpuntenkaart Julianastraat 19 te Kaatsheuvel schaal: 1:500

Legenda

Boorpunt

Plangebied

Julia n

astra

at

S090439 IVO-V_151012010_JH_1.0

19 4

1

0

6,25

12,5

25

3

2

Meter

131000

Bijlage 3

Pagina 1 / 1

Boring:

1

Boring: 0

0

tuin Zand, matig fijn, matig siltig, zwak humeus, bruingrijs, Edelmanboor, Aap-horizont

2 0

0

tuin Zand, matig fijn, matig siltig, zwak humeus, resten ijzer, resten sintels, bruingrijs, Edelmanboor, Aap-horizont

-30

Zand, matig fijn, matig siltig, zwak humeus, donkergrijs, Edelmanboor, Aa-horizont -50

50

Zand, matig fijn, matig siltig, zwak humeus, donker grijsbruin, Edelmanboor, Aa1-horizont

50

-95

-95

Zand, matig fijn, sterk siltig, zwak humeus, donkergrijs, Edelmanboor, Aa2-horizont

100

Zand, matig fijn, matig siltig, lichtgeel, Edelmanboor, C-horizont

100

-120

Zand, matig fijn, sterk siltig, lichtgeel, Edelmanboor, C-horizont

-130

150

-170

Boring: 0

3

Boring: 0

tuin Zand, matig fijn, matig siltig, zwak humeus, bruingrijs, Edelmanboor, Aap-horizont

0

4 0

tuin Zand, matig fijn, matig siltig, zwak humeus, resten baksteen, bruingrijs, Edelmanboor, Aap-horizont

-30

Zand, matig fijn, matig siltig, zwak humeus, bruingrijs, Edelmanboor, Aa1-horizont 50

-50

Zand, matig fijn, matig siltig, zwak humeus, donkergrijs, Edelmanboor, Aa-horizont

50

-75

Zand, matig fijn, sterk siltig, zwak humeus, donkergrijs, Edelmanboor, Aa2-horizont 100

-100

Zand, matig fijn, matig siltig, lichtgeel, Edelmanboor, C-horizont

100

-130

-130

150

-140

Zand, matig fijn, sterk siltig, lichtgeel, Edelmanboor, C1-horizont

-155

Klei, sterk zandig, lichtgeel, Edelmanboor, C2-horizont, brabants leem

Projectnaam: Julianasttraat 19 Kaatshuivel Projectcode: S090439

Datum: 08-01-2010

Legenda (conform NEN 5104) grind

klei

geur

Grind, siltig

Klei, zwak siltig

Grind, zwak zandig

Klei, matig siltig

geen geur zwakke geur matige geur sterke geur

Grind, matig zandig

Klei, sterk siltig

Grind, sterk zandig

Klei, uiterst siltig

Grind, uiterst zandig

Klei, zwak zandig

uiterste geur

olie geen olie-water reactie zwakke olie-water reactie matige olie-water reactie sterke olie-water reactie Klei, matig zandig

Klei, sterk zandig

zand

uiterste olie-water reactie

p.i.d.-waarde >0

Zand, kleiïg

>1 >10 Zand, zwak siltig

>100

leem

>1000

Zand, matig siltig

Leem, zwak zandig

>10000

Zand, sterk siltig

Leem, sterk zandig

monsters geroerd monster

Zand, uiterst siltig

overige toevoegingen

ongeroerd monster

zwak humeus

veen Veen, mineraalarm

matig humeus

overig bijzonder bestanddeel

Veen, zwak kleiïg

sterk humeus

Gemiddeld hoogste grondwaterstand grondwaterstand

Veen, sterk kleiïg

zwak grindig

Veen, zwak zandig

matig grindig

Veen, sterk zandig

sterk grindig

Gemiddeld laagste grondwaterstand slib

water

Inventariserend Veldonderzoek, verkennend booronderzoek

Recommend Documents