Interra, mei 2012 in samenwerking met het projectteam Friese Meren van de gemeente Súdwest Fryslân en de provincie Fryslân

Gemeente Súdwest Fryslân Het Fries Merenproject Uitvoeringsprogramma Masterplannen 2011 – 2020

Interra, mei 2012 in samenwerking met het projectteam Friese Meren van de gemeente Súdwest Fryslân en de provincie Fryslân.

Inhoud 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

inleiding en tussenstand visie en ambitie projecten samenhang effecten in bestedingen en werkgelegenheid effecten op private investeringen effecten op andere beleidsterreinen prioriteit tenslotte

2 7 9 15 17 22 24 26 28

Bijlage Uitwerking van het Masterplan Bolsward in Projecten

Uitvoeringsprogramma Masterplannen Fries Merenproject

Pagina 2

1. inleiding en tussenstand Inleiding De tweede fase van het Friese Merenproject wordt uitgevoerd langs drie programmalijnen: grenzeloos varen; bestedingen aan de wal; mitigatie, ecologie en duurzaamheid. De programmalijn “bestedingen aan de wal” spitst zich toe op de versterking van 7 toegangspoorten en 10 watersportkernen. De programmalijn richt zich op het verzilveren van de eerder gedane investeringen uit de eerste fase van het Friese Merenproject. Door te investeren in toegangspoorten en watersportkernen worden meer watersporters naar Fryslân getrokken. Zij worden vervolgens verleid om langer te blijven en vooral meer geld uit te geven. Op basis van de rendementsprognose voor de maatregel versterken van de toegangsporten (bron: Ecorys, 2008), blijkt volgens de provincie dat dit een van de meest renderende maatregelen is uit het PvA 2007. De provincie gaf daarom aan deze maatregel een hoge prioriteit, mede in het licht van de groeipotenties van de watersport op het IJsselmeer en het Wad. Masterplannen Per toegangspoort en per watersportkern moest bekeken worden welke projecten het meeste bijdragen aan de gewenste versterking. Speerpunten daarbij zijn de beleving en ruimtelijke kwaliteit van de plaats, de gebruiksmogelijkheden en de duurzaamheid. Uit elk Masterplan, dat een door de provincie en gemeente gedeelde visie voor de lange termijn weergeeft, volgt een uitvoeringsprogramma met een uitvoerings- en financieringsovereenkomst waarin afspraken voor de korte termijn zijn vastgelegd. Op basis hiervan kunnen de projecten die het beste bijdragen aan het realiseren van de opgestelde visie uitgevoerd worden. De


daarmee gepaard gaande overheidsinvesteringen zijn gericht op verbeteringen in de openbare ruimte. Hiermee worden voorwaarden gecreëerd voor marktpartijen om het private deel van de toegangspoort of watersportkern van een investeringsimpuls te voorzien. De totale opwaardering, zowel het publieke deel als het private deel, leidt tot een toename van de bestedingen aan de wal. De stand van zaken medio 2011 In de voormalige gemeente Wymbritseradiel liggen 3 watersportkernen: Heeg, Woudsend en IJlst waarvoor een gezamenlijk Masterplan diende te worden opgesteld. Later is daar een beperkter programma voor Oudega aan toegevoegd. Heeg was het eerste Masterplan in de provincie dat werd opgesteld. Het atelier Fryslân is gevraagd om daarvoor een plan op te stellen, dat qua methodiek en aanpak kon dienen als voorbeeld voor alle volgende plannen. Omdat de plannen in Wymbritseradiel klaar waren vóór het moment van herindeling, kon het toenmalige bestuur van deze gemeente de hiervoor genoemde uitvoerings- en financieringsovereenkomst met de provincie aangaan. € 3,200 000 € 1,100 000 € 1,595 000 € 0,690 000 --------------------Totaal: € 6,585 000 (excl. € 500.000 voor Osingahuizen) De gemeente neemt hiervan € 3,7 miljoen voor zijn rekening. Heeg: Woudsend: Oudega: IJlst:

Ook de voormalige gemeente Bolsward had zijn Masterplan klaar, maar nog zonder uitvoeringsplan omdat er eerst een keuze diende te worden gemaakt inzake de A7:

Pagina 3

aquaduct viaduct bestaande brug Inmiddels is gebleken dat een aquaduct niet haalbaar is binnen de budgetten van Rijkswaterstaat en omdat de berekende private bijdrage door woningbouw eveneens niet meer opportuun is. Met dit als gegeven, is aan deze notitie als bijlage een concreet uitvoeringsprogramma voor Bolsward toegevoegd.

In Nijefurd was het nodige beleidsmatige voorwerk gedaan middels het uitschrijven van de prijsvraag voor de gebiedsvisie. De winnende inzending: “Gastvrij Onthaal” bood de gemeente de gelegenheid om met plaatselijk belang van Stavoren en Workum te verkennen in welke beleidsrichting de Masterplannen diende te worden opgesteld. De gemeente Súdwest Fryslân besloot vervolgens om in september 2012 opdracht te verstrekken voor het opstellen van deze twee pannen, inclusief uitvoeringsplannen, met als doel deze plannen begin 2012 gereed te hebben voor besluitvorming.

In Wûnseradiel was een begin gemaakt met het Masterplan voor Makkum. De opdracht betrof, zoals aanvankelijk ook bedoeld, het opstellen van een lange termijnvisie met aanknopingspunten voor maatregelen die op korte termijn gerealiseerd zouden kunnen worden. Medio 2011 was de verwachting dat dit Masterplan begin 2012 gereed kon zijn.

De periode september 2012 –maart 2013 Meer dan in het voortraject, heeft de gemeente het najaar van 2012 gebruikt om de discussie aan te gaan met de inwoners en ondernemers in Makkum. In een aantal ronden is de aanzet voor een beleidsvisie voor Makkum interactief besproken en uitgewerkt tot een concrete en verbeeldende visie met prioriteiten en een globale financiële onderbouwing. Naast de aantrekkelijkheid en ruimtelijke kwaliteit van de dorpskern en de daarin gelegen passantenvoorzieningen, ging de aandacht vooral uit naar


Pagina 4

de verbinding en uitwisseling tussen de Holle Poarte en het dorp. Het versterken van deze verbinding werd door een breed publiek noodzakelijk geacht zodat de winkels en horeca in het dorp meer en beter zullen profiteren van het grote aantal toeristen (varend, verblijvend en dagjesmensen) dat Makkum bezoekt. Het derde aandachtpunt is de openbare ruimte op de Holle Poarte zelf die ca. 30 jaar na aanleg gedateerd en enigszins versleten raakt. In Stavoren en Workum werd, gelet op het verleden en gelet op de korte tijd die beschikbaar was, gekozen voor een andere aanpak. Er is niet begonnen met het opstellen van een visie, maar in een intensief proces met plaatselijke organisaties, ondernemers, bewoners en individuele betrokkenen is gezocht naar wensen en kansen; volledig “bottum up” in dit proces. Omdat in beide plaatsen als snel een gemeenschappelijk thema werd gevonden, werd ook de basis voor een meer integrale beleidsvisie gelegd. In Stavoren is rondom het thema “Hanzestad” een visie gemaakt waardoor de historische identiteit van Stavoren versterkt wordt, er ruimte ontstaat voor recreatieve ontwikkeling, in combinatie met het vergroten van de belevingswaarde van de meer dan 950 jaar oude stad. Het zwaartepunt ligt enerzijds op de oude havens en hun omgeving waar een fors aantal projecten, mede ondersteund door investeerders en andere subsidiekanalen dan het Friese Merenproject, gezamenlijk leiden tot de gewenste sfeer en kwaliteit en anderzijds op de zone langs de historische oostelijke standsrand met een versterking van de voorzieningen voor passanten, herschikking van ruimten en functies en een versterking van de cultuurhistorische kwaliteit. Daarnaast staan in het Masterplan voorstellen voor verbetering van de oude stad en een aanzet voor een ontwikkelingsvisie voor Stavoren Zuid.


In Workum waar het bezoek aan de “Cultuurstad” centraal staat, is het Masterplan gericht op goede sfeervolle passantenvoorzieningen in het historische centrum van de stad. De Klameare moet daarvoor verplaatst worden en dat geeft vervolgens weer heel nieuwe kansen voor de versterking van het toeristische imago van de stad en voor het organiseren van activiteiten en evenementen.

Pagina 5

Een tweede aandachtpunt is het strand in combinatie met de ingang van it Soal en de voorgenomen realisatie van het Aqua Resort. Een verdere uitwerking van deze plannen is gewenst, niet in de laatste plaats om de kwaliteit van het internationale zeilcentrum te verbeteren, in combinatie met de voorzieningen voor de surf- en kite-activiteiten. Een derde belangrijk aandachtsgebied in het oude industrieterrein bij de sluis. De mogelijkheden voor een herstructurering zijn verkend, in combinatie met een verbetering van de lipplaatsen voor passanten en charterschepen vóór de sluis. Ook hier is een verdere uitwerking nodig voordat beslissingen genomen kunnen worden. Tenslotte doet het Masterplan uitspraken over de oostelijke entree over het water.


Pagina 6

2. visie en ambitie

De watersport en de watersport gebonden bedrijvigheid is een belangrijke economische peiler van de gemeente Súdwest Fryslân. In de “Strategische Samenwerkingsagenda” staat daarover: “In 2009 vond meer dan 50% van het aantal overnachtingen in de drie noordelijke provincies, plaats in Fryslân. Het Friese Merengebied en de Friese IJsselmeerkust spanden gezamenlijk de kroon; zij waren goed voor maar liefst 44% van de overnachtingen in Fryslân. Van het totaal aantal jachthavens in de provincie is ongeveer 85% gevestigd in het Friese Merengebied en de Friese IJsselmeerkust. Het gebied vormt één van de belangrijkste vaarverbindingen; vanuit de IJsselmeerkust naar het achterland zoals het Friese Merengebied, maar ook richting Noord Duitsland. De toeristische sector is dus van groot belang voor de gemeente Súdwest Fryslân. Het levert niet alleen arbeidsplaatsen op binnen de sector maar ook daarbuiten als gevolg van de toeristische bestedingen. Het blijkt dat in Fryslân ongeveer 10% van de werkgelegenheid gerelateerd is aan recreatie en toerisme. Deze lijn doortrekkend voor de gemeente Súdwest Fryslân dan betekent dit dat de sector zorgt voor ruim 3000 arbeidsplaatsen (ongeveer gelijk aan bouwnijverheid en zakelijke dienstverlening).


Omdat de sector relatief sterk is ontwikkeld in het gebied van de nieuwe gemeente zal het aantal arbeidsplaatsen hoger liggen. Het economisch belang van de sector wordt versterkt door de toeristische bestedingen; in het rapport “Toerisme in Cijfers” wordt geconstateerd dat

Pagina 7

52% van de totale toeristische bestedingen in Noord Nederland worden gedaan in Fryslân (513 miljoen euro). Gezien het relatief hoge aantal overnachtingen in het Friese Merengebied en IJsselmeerkust mag aangenomen worden dat een relatief hoog percentage van de bestedingen in die gebieden worden gedaan. Door het vele water, de vaarverbindingen en het natuurschoon heeft het gebied een sterke concurrentiepositie. Het behouden van deze concurrentiepositie betekent dat blijven investeren in de infrastructuur en de ontwikkeling van voorzieningen op het gebied van recreatie en toerisme, zoals de sluis in Stavoren, het Friese Merenproject en de ontwikkeling van Waterfronten en Toegangspoorten noodzakelijk is. Daarnaast is het volgen van toekomstige en innovatieve ontwikkelingen op het gebied van toeristische en recreatieve voorzieningen van groot belang voor deze positie. Alleen dan kan Súdwest Fryslân haar recreanten Welkom! heten.”

Voor de voornoemde ambitie is de basis gelegd in het Friese Merenproject eerste fase. Vaarwegen zijn verbeterd en gebaggerd, bruggen zijn verhoogd en aquaducten zijn gebouwd. Nog een aantal, ook voor Súdwest Fryslân belangrijke projecten zijn in voorbereiding of in uitvoering, zoals de uitbreiding van het sluizencomplex in Stavoren en de verdieping van de drempels in de sluizen van Workum en mogelijk Makkum. Maar belangrijkste is nu “het verzilveren van deze investeringen” zoals de provincie dat noemt en dat zal voor een belangrijk deel moeten gebeuren in de Toegangspoorten en Waterfronten. Het gemeentebestuur van Súdwest Fryslân vindt het essentieel om juist in financieel economische moeilijke tijden, via het Friese Merenproject, te investeren in de toekomst van de regio, omdat met de provincie een groot economisch rendement van deze investeringen wordt verwacht. Op voorhand blijkt al dat de voorgenomen overheidsinvesteringen leiden tot een veelvoud van investeringen door locale ondernemers en marktpartijen. Tevens is de samenwerking in het Friese Merenproject een unieke kans voor financiële samenwerking met de provincie en voor het binnenhalen van ondersteunende Europese middelen (REP, Waddenfonds Europees visserijfonds en PMJP).

welkom in een gastvrij Súdwest Fryslân


Pagina 8

3. projecten Algemeen

Bolsward

De hierna volgende projectenlijst is gebaseerd op de integrale visies in de vier Masterplannen en de daarbij behorende uitwerkingen. Voor een meer uitgebreide beschrijving van de projecten, de randvoorwaarden en de procesmatige aanpak wordt verwezen naar de betreffende Masterplanen. Voor Bolsward was nog geen uitwerking en is een uitwerking van het Masterplan uitgewerkt uitgaande van de volgende conclusies: Rijkswaterstaat wil financieel niet meewerken aan een aquaduct, waarmee deze ambitie voor de provincie en de gemeente onbetaalbaar wordt. Een afweging tussen een verhoogd viaduct en het handhaven van de huidige situatie wordt nog gemaakt. De Voorgestelde “Burcht van Bolsward” op het Oordje is niet meer opportuun nu het aquaduct niet door gaat en de woningmarkt ten opzichte van 5 jaar geleden ingrijpend is gekrompen. De passantenvoorzieningen in de westelijke stadsgracht voldoen qua ligging, sfeer, afstand tot het centrum en qua voorzieningen aan alle eisen maar zijn moeilijk te vinden en door de brugbediening slecht bereikbaar. Voor grotere schepen, zeker met staande mast kan het aantrekkelijk zijn om aan de zuidzijde van de stad een goede ligplaats te vinden. De onderbouwing en uitwerking van deze conclusies en daarop gebaseerde keuzes is als bijlage bij deze notitie toegevoegd.

Passantenligplaatsen stadsgracht: verwijzing en routing brugbediening


In de drukke maanden weten veel watersporters de passantenvoorzieningen in de westelijke stadgracht niet te vinden, met als gevolg dal als de Stoombootkade en omgeving vol liggen en men weer weg vaart uit Bolsward. Maar ook voor gasten die beter bekend zijn, is de westelijke stadsgracht door de wijze van brugbediening moeilijk bereikbaar en door de aankondiging van bruggeld weinig aantrekkelijk. Gekozen is voor een nader onderzoek naar vereenvoudigde brugbediening en een goede verwijzing (bijvoorbeeld middels een matrixbord) naar beschikbare plaatsen. Bijkomende voordelen zijn een betere ontsluiting van de vaarroute richting Harlingen en de mogelijkheid om de Stoombootkade vaker te reserveren voor rondvaartboten en charterschepen.

Pagina 9

Watersportontwikkeling het Oordje - Kruiswater verbetering ligplaatsen - transferium herontwikkeling watersportbedrijventerrein In de Masterplanvisie was het Kruiswater benoemd als gebied voor stedelijke woningbouw in combinatie met ligplaatsen. Nu het aquaduct niet door gaat en de woningmarkt onvoldoende perspectief geeft voor deze ontwikkeling kan het Kruiswater een bestemming krijgen voor watersportbedrijvigheid. Daarvoor is een zekere opwaardering van de huidige ruimtelijke kwaliteit nodig. Het watersportcentrum kan een extra betekenis krijgen naarmate Bolsward meer het centrum wordt voor het varen met kleine en middelgrote motorboten, enerzijds in het noordelijke deel van onze provincie en anderzijds in het Friese Merengebied. Bolsward ligt zeer centraal met vaarmogelijkheden in alle richtingen. Op termijn kan na verplaatsing van de bouwmaterialenhandel aan het Oordje ook dit gebied een opwaardering krijgen met een nieuwe gracht en grachtenpaden.

Makkum Centrum: markt rest centrumgebied Grote Zijlroede historische werf Makkum heeft een prachtig historisch centrum dat getuigt van het rijke verleden. Het hart van het centrum, de Markt, het Plein en de directe omgeving zijn de plek waar de gasten ontvangen worden in de horeca en de toeristische winkels. De inrichting van dit gebied is gedateerd, met name door de dominante positie van de auto in de publieke ruimte. Een herinrichting gecombineerd met een verbetering van de ruimtelijke kwaliteit zal Makkum als dorp aantrekkelijker maken. Ook de uitwisseling tussen het dorp en de Holle Poarte zal door deze versterkte aantrekkingskracht vergroot worden.

Watersportvoorzieningen Bolsward Zuid: passantenvoorziening staande mast verbetering fietstunneltje In de Masterplanvisie wordt een stevige ontwikkeling voorzien aan de zuidzijde van Bolsward. Een deel van deze visie is niet watersportgebonden en wordt daarom in het kader van het Friese Merenproject niet uitgewerkt in concrete projecten. De geprojecteerde passantenhavens aan de zuidzijde van de A7 kunnen vooralsnog eenvoudig worden uitgevoerd, gebruik makend van de bestaande oevers en gecombineerd met een ontwikkeling met bijbehorende voorzieningen op het Oordje. Daarvoor dient overigens wel het tunneltje onder de A7 te worden opgeknapt en vriendelijker te worden voor publiek.


Pagina 10

De Grote Zijlroede biedt de belangrijkste ligplaatsen voor passanten binnen de sluis. Een kwaliteitsslag is noodzakelijk en met deze kwaliteitsslag kan de totale ruimtelijke kwaliteit en daarmee de belevingswaarde van Makkum versterkt worden. Uitbreiding van passantenligplaatsen wordt voorzien bij de voorgenomen historische scheepswerf. Realisatie hiervan maakt een deel van de nautische historie van Makkum weer beleefbaar en vormt een attractie voor mensen die Makkum willen bezoeken. Holle Poarte: boulevard baken route parkeren

Ds Touwenlaan watertaxi Hoewel aan de ruimtelijke kwaliteit van de hoofdwegen in Makkum de nodige verbeteringen denkbaar zijn, ligt in het Masterplan de nadruk op het aantrekkelijker maken van de verbinding tussen het dorp en de Holle Poarte voor fietsers en voetgangers. Aantrekkelijker is in dit geval niet zozeer een verkeerstechnische verbetering maar vooral een verbetering van de beleving.

Workum

De Holle Poarte is in de jaren tachtig van de afgelopen eeuw tot ontwikkeling gekomen. Het is een belangrijke voorziening aan de IJsselmeerkust en weet jaarlijks grote aantallen bezoekers te trekken in het hotel en appartementen, in de recreatiewoningen, chalets caravans en tenten en in de boten in de Marina en bij de Watersportvereniging. Ook het bedrijventerrein Zuidwaard is in hoofdzaak watersport gerelateerd met havens, service en onderhoud en nieuwbouw. Na ca. 30 jaar is het nodig om het kwaliteitsniveau weer bij de tijd te brengen zodat de positie van dit belangrijke recreatiegebied niet in gevaar komt. Verbinding Makkum: het kompas Suderseewei (rondweg Makkum) Suderseewei tussen dorp en Holle Poarte Workumerdyk


Centrum: verplaatsing Klameare passantenvoorzieningen Stedspôle – Klameare passantenvoorzieningen Dolltewâl

Pagina 11

Workum heeft een prachtig historisch centrum met veel bezienswaardigheden, winkeltjes en horeca. Echter schaalvergroting en concurrentie van stedelijke winkelgebieden zetten het centrum van Workum onder druk, waardoor leegstand ontstaat en het centrum zijn aantrekkelijkheid dreigt te verliezen. Ook het vertrek van de supermarkten uit het centrum heeft hieraan in de beleving van veel Workumers bijgedragen. Het gemeentelijke detailhandelsbeleid is in de afgelopen jaren gericht op een versterking van het centrum door bundeling. Workum is door zijn kwaliteiten en zijn ligging grenzend aan het IJsselmeer en de Friese meren in potentie een zeer aantrekkelijk doel voor toeristen. Maar het ontbreekt dichtbij het centrum aan goede plekken voor passanten. De realisatie hiervan is het hoofddoel van het Masterplan. Door de uitbreiding van de passantenligplaatsen te combineren met ruimtelijke ingrepen die de ruimtelijke kwaliteit en daarmee de aantrekkelijkheid van het centrum nog verder versterken, zijn de voorstellen in het Masterplan relevant voor de toekomst van het stadscentrum en de toeristische bestedingen in Workum. Strand en toegang it Soal: invaart (bad)strand met voorzieningen zeilcentrum, annex surf- en kitecentrum Voor bijna alle Workumers is een Masterplan voor de toeristische ontwikkeling van Workum ondenkbaar zonder ingrijpende verbetering van het strand. Als gevolg van natuurlijke factoren (ondiepe kust) en onvoldoende beheer, voldoet het strand niet meer aan minimaal daaraan te stellen eisen. Vooruitlopend op dit Masterplan zijn middelen vrij gemaakt om het achterstallig onderhoud zoveel mogelijk in te halen. In dit Masterplan zijn voorstellen gedaan voor meer structurele ingrepen, waardoor ook de verzandingproblematiek van it Soal wordt aangepakt en


adequate voorzieningen komen voor wedstrijdzeilers, surfers en kiters. Uiteraard zijn hier de randvoorwaarden uit oogpunt van natuurbehoud en – beheer richtinggevend en is daarop een nieuwe gebruikszonering gebaseerd. Oud industrieterrein: herstructurering en versterking watersportsector passanten en chartervloot verbinding stad - strand Het oude industrieterrein op de Workumerwaard is dringend aan revitalisering toe. De ruimtelijke kwaliteit is zwak, gebouwen staan leeg en het liefst zouden enkele bedrijven verplaatst moeten worden. Door de provincie is (financiële) medewerking toegezegd in de herstructurering, maar het is gewenst om een extra watersportdimensie hieraan toe te voegen. Met name de wens om uitbreiding van de passantenligplaatsen en het verbeteren van de ruimtelijke omgeving daarvan wordt breed gedragen in Workum. Oostelijke toegang: watersport gebonden bedrijfsterrein Horsa Zuid sanering woonschepen Het centrale thema voor de toegang van Workum over water vanuit het merengebied is de ruimtelijke kwaliteit. Dit stelt eisen aan de afronding van het bedrijventerrein Horsa en vraagt om een geleidelijke maar actieve sanering van de woonschepen op de hoek met de Boalserter Feart. Het Masterplan heeft gefaciliteerd om de gewenste afronding van het bedrijventerrein mogelijk te maken.

Pagina 12

Stavoren Omgeving oude havens: visserijkwartier hanzekwartier stationskwartier spoorhaven en cruiseterminal In en rondom de Oude Haven en de Spoorhaven ligt veel potentie voor verbetering van de ruimtelijke kwaliteit en het versterken van de belevingskwaliteit van Stavoren. In het Masterplanproces is ook gebleken dat juist in dit gebied veel mogelijkheden voor co-financiering zijn: Europees visserijfonds voor het visserijkwartier, FMJP voor het Hanzekwartier en Wetterskip Fryslân voor het herstel van het pontgat in de Spoorhaven. Mogelijk is ook nog cofinanciering te realiseren voor de cruiseterminal, de historische veerboten en een nieuw stoomtreinproject. Voor de herontwikkeling van het stationskwartier en de daarop aansluitende havenpunt ligt een intentieovereenkomst met een marktpartij klaar ter ondertekening. Op medewerking van de eigenaar van de stoomschepen mag gerekend worden. Interessant is niet alleen het grote samenhangende resultaat dat hier geboekt kan worden, maar ook dat een brede groep van bezoekers en passanten bediend wordt: plezierjachten, chartervaart, cruiseschepen, hotelgasten, evenals passanten die met trein en veerboot Stavoren als bestemming hebben. Het Masterplan voor Stavoren geeft met deze ontwikkeling ook ruimte voor vervolginitiatieven zoals de herontwikkeling van de noordzijde van de Spoorhaven voor watersport gerelateerde activiteiten en verblijfsrecreatie.


Centrum: Gele plein zwempier (vervallen wegens geringe urgentie) herstructurering woonbuurt Achterdelft De oude stad Stavoren heeft veel van zijn historische identiteit verloren, hoewel de oorspronkelijke ruimtelijke structuur nog verwijl volledig aanwezig is. Met het opwaarderen van het havengebied, kan de beleefbaarheid van de geschiedenis van de stad een stuk verbeterd worden. In de oude stad zelf zal het een geleidelijk proces dienen te zijn. Het project Gele plein biedt de mogelijkheid om de interne waterverbinding in de stad te herstellen, waardoor weer een route ontstaat voor lage sloepen en bijbootjes. En het is meer dan dat, het Gele plein kan een

Pagina 13

intieme plek worden waar in de open lucht kleine voorstellingen worden gegeven en manifestaties die bijdragen aan het gastvrij onthaal. De herinrichting van het Gele plein is het begin van een geleidelijke herinrichting van het oude deel van Stavoren, beter afgestemd op de gewenste historische identiteit. Onderdeel van dit proces zijn eveneens de herstructureringsplannen in het zuidelijke deel van de oude stad, een initiatief dat ontstaan is door de Masterplandiscussie en dat in de toekomst een zelfstandig vervolg kan krijgen. Historische stadsrand: Nautisch Kwartier (op korte termijn vervallen wegens onvoldoende private financiering) Schans Kruitmolen Middenmeer

Stavoren Zuid: Marina Binnen en Marina Buiten uitbreiding camping en campers entree, landschappelijk, parkeren en voetgangersverbinding. Stavoren Zuid is nu al een recreatiegebed met een stevige omvang. Een groot deel van de jachthavencapaciteit van Stavoren is in dit gebied gelegen, evenals de camping, het strand en een complex recreatiewoningen. De gemeente staat positief tegenover een verdere ontwikkeling, mits de ruimtelijke kwaliteit van de voorzieningen en de landschappelijke inpassing daarvan zorgvuldig gebeurt. De ontwikkelaar en de gemeente hebben geconstateerd dat door samenwerking in dezen voor beiden winst te behalen is. In de komende periode zal, vooruitlopend op een bestemmingsplanherziening, een visie, waarvan de aanzet in het Masterplan is opgenomen, verder worden uitgewerkt.

De stadsrand langs de Schans en de Stadsgracht is voor buitenstaanders niet of nauwelijks ter herkennen als de Middeleeuwse begrenzing van de Hanzestad Stavoren. Het is wel een aantrekkelijk doel voor passanten van en naar het merengebied van Fryslân. De kwaliteit van de toegangspoort moet hier zijn volle betekenis krijgen door verbetering van de entourage en door substantiële uitbreiding van het aantal plaatsen. De projecten in het Masterplan bieden daarvoor een integrale en samenhangende oplossing. Tevens worden een aantal structureel ruimtelijke problemen van Stavoren opgelost in de vorm van een goede locatie voor de supermarkt, ruimte voor woningenbouw en ruimte voor watersport gebonden bedrijventerrein aan het water. Eveneens is een oplossing gevonden voor de overgang van het nieuwe sluiscomplex naar de oude stad, een overgang die in de bestaande plannen veel bezwaar van omwonenden ontmoette.


Pagina 14

4. samenhang

Tussen de Masterplannen en de projecten die daaruit voorkomen zijn een aantal elementen van onderlinge samenhang waardoor de afzonderlijke onderdelen versterkt worden. De elf steden Zes van de Friese elf steden liggen in Súdwest Fryslân: Sneek, IJlst, Stavoren, Hindeloopen, Workum en Bolsward. Behalve voor Sneek en Hindeloopen die in de periode daarvoor al veel aandacht had verkregen bij de versterking van zijn toeristische voorzieningen en zijn ruimtelijke kwaliteit, is voor al deze steden een Masterplan opgesteld. En buiten de gemeente geldt dat ook voor Harlingen, Franeker en Dokkum in het noorden van de provincie en voor Balk en Woudsend (resp. buiten en binnen de gemeente) als belangrijke plaatsen aan de route. Door het versterken van de ruimtelijke en toeristische kwaliteit van deze plaatsen wordt de totale elfsteden route kwalitatief versterkt, en daarmee één van de belangrijkste toeristische merken in de provincie. Het Hanzeverbond Bolsward en Stavoren zijn de twee oorspronkelijke Friese Hanzesteden en Hindeloopen, Harlingen, Leeuwarden en Lemmer hadden geen verdragsverbinding met dit Middeleeuwse handelsverbond dat zich uitstrekte langs de Noordzee, de Oostzee en West en Midden Europa. Na het verdwijnen van de grenzen tussen oost en west in de jaren tachtig van de vorige eeuw, is deze historische verbintenis weer meer in de belangstelling komen te staan, zo ook in onze provincie en in beide Hanzesteden. Een verdere uitbouw van de hedendaagse relaties tot uitwisseling, samenwerking en een marketing concept ligt voor de hand en is nu al punt van aandacht.


Pagina 15

Het Nationaal Landschap Het nationaal landschap Zuidwest Fryslân dat tot uitdrukking komt in zijn landschappelijke, cultuurhistorische en natuurlijke kwaliteiten is een van de belangrijkste kwaliteiten waarom toeristen naar onze provincie komen. De steden en dorpen maken daarvan een onmiskenbaar onderdeel uit. Met de kwaliteitsimpuls door de Masterplannen wordt een serieuze bijdrage geleverd aan de kwaliteitsdoelen van het Nationaal Landschap. En omgekeerd, het Nationaal Landschap is een sterk argument in de promotie van het toeristisch product van Zuidwest Fryslân en de IJsselmeerkust. Scheepvaarthistorie De steden en dorpen zijn van groot belang voor de cultuurhistorie. Elke plaats heeft zijn eigen historie, terug te vinden in de stads- en dorpsgezichten en in de musea en andere bezienswaardigheden. Bijzonder is wellicht de bijdrage die dit deel van de provincie heeft bijgedragen aan de scheepvaartgeschiedenis met de kofschepen die al vroeg in de historie vanuit IJlst, Woudsend en Stavoren uitvoeren voor handel overzee. De houtzaagmolen in IJlst waar overwegend geïmporteerd hout uit midden Europa en Scandinavië werd verwerkt. De palingaken die vanuit Heeg, Gaastmeer en Workum op Londen voren en de vissersschepen van de huidige IJsselmeerplaatsen die destijds op de gevaarlijke lage wat van de Zuiderzee hun werk moesten doen. Ook de veerboten, beurtschepen en Skûtsjes hebben hun historische rol. Het scheepvaartmuseum in Sneek heeft al lang een belangrijke positie veroverd. De combinatie met de palingaak in Heeg, het visserijkwartier in Stavoren, de historische scheepswerf van Makkum, de molen in IJlst en de strondrace en alles wat daarbij hoort in Workum kan een belangrijke ronde draad worden voor toekomstige arrangementen.


een scheepsmodel van een kofschip

Pagina 16

5. effecten in bestedingen en werkgelegenheid

Economisch rendement De investeringen in toeristische voorzieningen en ruimtelijke kwaliteit worden gedaan in de verwachting dat deze investeringen een bijdrage leveren aan de toename van de bestedingen in Fyrslân in zijn algemeenheid en in de toegangspoorten en watersportkernen in het bijzonder en daarmee aan de werkgelegenheid. Afgezien van het rechtstreekse effect door bestedingen, is het economische rendement waarschijnlijk groter, omdat Fryslân interessant blijft en in toenemende mate wordt voor bedrijvigheid gericht op de watersport (nieuwbouw, onderhoud, service, verkoop, enzovoort). Dit effect is in het kader van deze studie niet te kwantificeren, maar zichtbaar op de op het water gerichte bedrijfsterreinen in o.a.. Sneek, Makkum, Heeg en Woudsend. Ook in Workum en Stavoren zijn gerenommeerde bedrijven in deze sector gevestigd, bedrijven die zeer geïnteresseerd zijn in de voorgenomen ontwikkelingen. Een derde effect dat in deze studie eveneens moeilijk te kwantificeren is, noemt de provincie het effect van de toegangspoorten. Met aantrekkelijke toegangspoorten worden vakantiegangers voor een korte of langere periode verleid om Fryslân binnen te varen. Ten behoeve van het Friese Merenproject is daar overigens wel onderzoek naar gedaan met de conclusie dat in de toegangspoorten de meeste winst te behalen is. Dat Stavoren als belangrijkste toegangspoort het hoogst scoort zal niemand verbazen, maar ook Workum en Makkum spelen een rol voor hun achterland, zeker nu hun sluisdrempels verdiept worden en de vaarwegen naar het achterland zijn of worden uitgediept. In deze rapportage beperken we ons tot een verwachting van de bestedingen in de vier kernen waarvoor een Masterplan is opgesteld. Wij gaan er daarbij vanuit dat de berekende uitkomsten extra inkomsten voor


deze kernen zullen zijn en dat het niet gaat om verschuiving van bestaande stromen binnen Fryslân. Wij baseren ons daarbij op de volgende aannamen: de kwaliteitsverbetering van de voorzieningen, de entourage en de kern in zijn totaliteit lokt nieuwe mensen of houdt mensen langer in de watersportkernen; ook in de andere kernen in Fryslân heeft een vergelijkbare kwaliteitsslag plaatsgevonden of zal in de komende jaren plaatsvinden; voor elke watersportkern of toegangspoort is een plan opgesteld vanuit een eigen profiel, de kernen zijn daardoor niet zozeer concurrerend maar vullen elkaar aan en vergroten gezamenlijk de aantrekkingskracht van het watersportgebied Fryslân; en wellicht geldt ook dat Fryslân een deel van zijn gasten kwijt raakt, als niet geïnvesteerd wordt in goede voorzieningen en ruimtelijke kwaliteit, de eerste fase van het Friese Merenproject heeft aangetoond dat Fryslân door te investeren de concurrentie met vergelijkbare gebieden aankan. Overigens is het investeren in ruimtelijke zaken maar één van de noodzakelijke onderdelen voor succes. Gastheerschap door de recreatieondernemers, de benadering van de toeristen door de inwoners en de wijze waarop de kern en de regio vermarkt wordt, zijn vaak minsten zo belangrijk. Hetzelfde geldt voor wachttijden bij bruggen en sluizen, bruggelden en goede informatievoorziening onderweg. Bij de hierna volgende ramingen wordt zoveel mogelijk gebruik gemaakt van kengetallen die ook elders in het Friese Merenproject worden gebruikt en die gebaseerd zijn op een reeks van onderzoeken in de provincie en daar buiten:

Pagina 17

Bestedingen per schip per dag in € Chartervaart Nederlanders Duitsers Chartervaart

dagtochten op eigen boot

Vakanties op eigen boot

vakanties op geleende boot

vakanties op gehuurde boot

84,10

49,30 246,00

118,90

217,50 295,20

566,80

Eerder is in het Friese Merenproject geanalyseerd in welke verhouding deze typen toeristen voorkomen en is berekend dat de gemiddelde watersporter in Fryslân € 149,-- per dag per schip uitgeeft.

Dagjesmensen per fiets en bewoners van recreatieve woningen en appartementen geven volgens diverse bronnen vergelijkbaar uit: € 70,-per toerist per dag.

Bolsward De betere bereikbaarheid van de passantenplaatsen in de westelijke stadsgracht zal over 120 dagen (hoogseizoen) gemiddeld 20 extra overnachtingen opleveren. Tevens is gerekend met één charterschip extra per week. De ontwikkeling van het Oordje-Kruiswater zal enige tijd vragen. De publieke investeringen zijn vooral planologisch van aard. Daarnaast zijn in het Masterplan middelen gereserveerd om als overheid dit proces actief te trekken. Op termijn zal dit leiden tot meer vaste en mogelijk ook Bolsward centrum Toename overnachtingen vaste ligplaatsen passantenligplaatsen chartervloot

Bolsward Oordje-Kruiswater

besteding €

aantal 0 2.400 dgn 15 dgn

toeristische ligplaatsen, maar daar is vooralsnog niet mee gerekend in de zin van extra bestedingen in Bolsward. Overigens zou ook kunnen worden overwogen om op of nabij het Kruiswater een eenvoudige voorziening in te richten als standplaats voor campers De ligplaatsaccommodatie in Bolsward Zuid leidt in onderstaande tabel vooralsnog tot gemiddeld 10 extra passanten in het hoogseizoen. Bij een watersportontwikkeling op het Kruiswater zal dit aantal toenemen, maar dat is buiten de tijdshorizon van het huidige investeringsprogramma.

besteding €

aantal p.m.

0 0 0 0

p.m. 0 0 0

Toename dagbezoek auto-motor-fiets

0

0

besteding €

aantal .

357.600 8.502

campers kampeerterrein hotel-pension recreatiewoningen/app

Bolsward Zuid

.

0 1.200

178.800

0 0 0 0

0

De passantenligplaatsen zijn berekend als een gemiddelde toename van het aantal schepen x het aantal dagen dat er van deze toename sprake is


Pagina 18

De totale toename in bestedingen per jaar in Bolsward bedraagt naar verwachting afgerond € 545.000. Omgerekend zijn dit 9 volledige

arbeidsplaatsen op jaarbasis. Door een ontwikkeling op het Kruiswater kan dit aantal verdubbeld worden.

Makkum De voorgestelde maatregelen in het centrum van Makkum zijn allereerst gericht op de ruimtelijke kwaliteit van het dorp. Het effect van deze maatregelen is moeilijk te kwantificeren, maar dragen zeker bij aan de aantrekkelijkheid van Makkum als etappeplaats tijdens een vaartocht en/of als doel voor een langer verblijf. In combinatie met de historische scheepswerf zijn extra passantenplaatsen op binnenwater voorzien. In het hieronder weergegeven schema is gerekend met gemiddeld 10 extra passanten gedurende 120 dagen hoogseizoen. Makkum centrum

Toename overnachtingen vaste ligplaatsen passantenligplaatsen chartervloot campers kampeerterrein hotel-pension recreatiewoningen/app Toename dagbezoek auto-motor-fiets boot-rondvaartboot cruiseschepen

Makkum Holle Poarte

besteding €

aantal 0 10 x 120 dgn p.m.

p.m.

Een zelfde redenatie geldt voor de opwaardering van de Holle Poarte en de versterking van de verbinding tussen de Holle Poarte en het dorp. De Marina op de Holle Poarte, de commerciële jachthavens op de Zuidwaard en de gemeentelijke passantenhaven hebben gezamenlijk voldoende capaciteit om de groei van het aantal passanten op te vangen. In de onderstaande berekening is als uitgangspunt gehanteerd dat dit aantal gemiddeld in het hoogseizoen (120dagen) 50 schepen bedraagt in en het voor- en naseizoen (120 dagen) gemiddeld 10

178.883

besteding €

aantal

Makkum verbinding en bestaande jachthavens besteding €

aantal

0 p.m. 0

0 120x50+120x10dgn 0

p.m. p.m. p.m. p.m.

p.m. p.m. p.m. p.m.

1.072.800

p.m. p.m.

De gekwantificeerde toename van bestedingen leidt afgerond tot 21 volledige arbeidsplaatsen op jaarbasis, afgezien van de arbeidsplaatsen die op de historische werf gegenereerd worden. Echter zoals hiervoor beschreven, zal het werkelijke effect groter zijn, omdat verwacht mag


worden dat het aantal overnachtingen in de hotels en pensions in en rondom Makkum zal toenemen evenals de bezetting van de recreatiewoningen, appartementen en camping op de Holle Poarte. Hetzelfde geldt voor het aantal dagjesmensen.

Pagina 19

Workum In het stadscentrum van Workum neemt het aantal passantenligplaatsen toe met ca. 70 ligplaatsen. De bezettingsgraat zal naar verwachting in het hoogseizoen groot zijn, maar ook in het voor en naseizoen zal gerekend mogen worden op extra gasten. Er is eveneens gerekend met gemiddeld 5 campers per dag in het hoogseizoen en gedurende een half jaar één extra rondvaartboor met gasten. Workum centrum Toename overnachtingen vaste ligplaatsen passantenligplaatsen chartervloot

Workum it Soal

besteding €

aantal 0 70 x 120 dgn 0


5 x 120 dgn 0 0 0

Toename dagbezoek auto-motor-fiets boot-rondvaartboot cruiseschepen

p.m. 26 dgn

1.251.600

Workum industrieterrein besteding €

aantal 0 20x120 dgn 0

357.600

besteding €

aantal

35 kamers 150 app.

1.162.000 3.850.000

Workum Horsa e.o. besteding €

aantal

p.m. p.m.

40 - 70 0 0

p.m.

0 0 0 0

84.000

p.m. 3.250

Omdat de ontwikkelingen op het buitendijks industrieterrein niet op korte termijn gerealiseerd worden en op Horsa nog moeilijk kwantificeerbaar zijn, zijn deze niet in de berekening opgenomen. De ontwikkelingen in Workum centrum leiden volgens berekening tot ca. 22 volledige arbeidsplaatsen op jaarbasis.


Voor it Soal is de ontwikkeling va Aqua Rosort ingeboekt, hoewel deze ontwikkeling niet rechtstreeks een gevolg is van het Masterplan. Het Masterplan faciliteert deze ontwikkeling door herinrichting van het strand. Uitgangspunt voor de berekening is een bezettingsgraad van 65% voor de hotelkamers en 50% (gemiddeld 2 personen) voor de appartementen.

De ontwikkelingen op it Soal tot ruim 80 arbeidsplaatsen, een aanzienlijk deel op het resort zelf, maar voor een deel ook daarbuiten.. Naar verwachting moet daaraan nog 5 extra plaatsen worden toegevoegd door een hogere bezettingsgraad van de haven met passanten.

Pagina 20

Stavoren In de noordelijke havens wordt door herschikking en intensivering van de spoorhaven de ligplaatsaccommodatie voor plezierjachten uitgebreid. In combinatie met een veel aantrekkelijker entourage en betere voorzieningen wordt zowel in het hoogseizoen als in het voor- en naseizoen een toename van het aantal gasten verwacht. Hetzelfde geldt voor de Marina’s die ook zullen profiteren van de toegenomen aantrekkelijkheid van de stad. De nieuwe stationshotel en de uitbreiding van hotel Vrouwe van Stavoren alsmede de nieuwe appartementen op de havenpunt zal het aantal verblijfsrecreanten doen toenemen. De rondvaartbedrijven willen de bestemming stavoren intensiveren en door de bouw van een cruisterminal mogen vergelijkbare bezoekersaantallen worden verwacht als in de Noordhollandse steden met vergelijkbare accommodatie. Overigens zijn de bestedingen van de cruisegasten niet gekwantificeerd omdat die deels elders in Súdwest Fryslân besteed zullen worden (busexcursie). Stavoren havens Toename overnachtingen vaste ligplaatsen passantenligplaatsen chartervloot

aantal

Stavoren Stad

besteding €

24X120+10X120 2X120+1X120

Ook de ontwikkelingen in de Stadsgracht en de Middenmeer dragen wezenlijk bij aan de toeristische bestedingen en werkgelegenheid in Stavoren. In het hoogseizoen zijn nu alle passantenplaatsen bezet, dus de uitbreiding hiervan is zeer welkom. Een hoge bezetting in het hoogseizoen mag verwacht worden als ook de historische stad conform de plannen aantrekkelijker wordt voor toeristen. De voorgenomen voornemens voor Stavoren Zuid bevatten plannen voor uitbreiding van de kampeeraccommodatie en camperstandplaatsen en mogelijk een klein pension voor deze doelgroep. Omdat deze plannen nog moeten worden uitgewerkt zijn zij in deze berekening niet kwantitatief opgenomen. Ook de te verwachten toename van het aantal dagjesmensen, inclusief mensen die door de veerboot en treinverbinding Stavoren aandoen, zijn niet in de berekening opgenomen.

besteding €

aantal

25 kamers 10 eenheden

830.375 255.500

Toename dagbezoek auto-motor-fiets boot-rondvaartboot cruiseschepen

26 dgn 50.000 bezoekers

3.250 p.m.

aantal 40x25 dgn 45x120

607.920 204.048


Stavoren stadsrand besteding € 149.000 804.600

Stavoren Zuid aantal 50x25 + p.m. 10X120+10X120

besteding € 186.250 357.600

p.m. p.m. 20 eenheden

p.m.

p.m.

De berekende toename van bestedingen in stavoren leiden tot ca. 57 volledige arbeidsplaatsen per jaar. Het effect van dit Masterplan is daarmee majeur. Minstens even belangrijk is de toegenomen


aantrekkelijkheid van Stavoren als toegangspoort voor het Friese merengebied. Stavoren is in die zin een belangrijke randvoorwaarde voor het succes van de Masterplannen in het binnenland.

Pagina 21

6. effecten op private investeringen

Bolsward De versterking van de passantenvoorzieningen in de stadsgracht leidt tot meer bestedingen bij winkeliers en horeca. Hierdoor zal de kwaliteit van het stadscentrum ondersteund worden en zullen ook de ondernemers in staat zijn middels investeringen de kwaliteit van het aanbod op peil te houden. De ontwikkeling van het gebied Kruiswater tot een watersportverbonden bedrijven- en serviceterrein zal uitsluitend plaatsvinden in combinatie met marktpartijen. De ontwikkeling heeft, zoals in de uitwerking van het Masterplan vermeld, veel potentie met name voor motorboot- en sloepenbedrijven. De keuze voor deze ontwikkelingsrichting biedt het perspectief voor een stevige private investering. Op langere termijn zal de ontwikkeling op het terrein van het Kruiswater een vervolg kunnen krijgen aan het Oordje. Bedrijfsverplaatsing, woningbouw en ingrijpende herstructurering van de ruimte gaan hier samen. Makkum Het zwaartepunt van het Masterplan voor Makkum ligt in het centrum van het oude dorp. Dit centrum staat onder druk. Naar verwachting zullen de investeringen in de inrichting en ruimtelijke kwaliteit, in combinatie met de verbetering van het functioneren van het dorpscentrum een substantiële toename van de bestedingen genereren. Hierdoor zullen winkels en horeca ook weer in staat zijn om te investeren in de toekomst. Een zelfde visie ligt ten grondslag aan de investeringen op de Holle Poarte en de verbinding tussen dit recreatiegebied en het dorp.


Stavoren In de projecten van het Masterplan Stavoren zijn concrete afspraken gemaakt over investeringen in het Stationsgebied en de Middenmeer. In beide projecten gaat het om private investeringen van meerdere miljoenen. Een ook de uitbreiding van het watersportbedrijf in de Middenmeer gaat gepaard met een investering van meer dan een miljoen. De plannen maken vervolgens ook de verplaatsing van de supermarkt mogelijk en daardoor de uitbreiding van het hotel Vrouwe van Stavoren.

Pagina 22

Op termijn mogen ook private investeringen verwacht worden bij de Kruitmolen, aan de Spoorhaven en in Stavoren Zuid. Omdat door de forse toename vann de toeristen ook meer perspectief wordt geboden aan de bestaande winkels en horeca mag verwacht worden dat ook zij weer de mogelijkheid hebben om te investeren in de toekomst. Workum De projecten in Workum dragen allereerst bij aan de versterking van het huidige stadscentrum. Recent onderzoek heeft aangetoond dat dit hard nodig is. Van de Klameare mag een concrete bijdrage verwacht worden. Ook is van de Poiesz een concrete toezegging verkregen.


Grotere private investeringen zijn verbonden met de ontwikkelingen buitendijks op it Soal. Het Masterplan bevat voorstellen voor het strand en omgeving die bijdragen aan de realisatie van het Aqua Resort en maakt de ontwikkeling van een internationaal zeilwedstrijdcentrum mogelijk. Daarnaast schept het Masterplan het kader voor de herstructurering van het oude bedrijfsterrein. Mede door ingrijpen van het Masterplan is de afronding van het watersportgebonden bedrijventerrein de Horsa mogelijk met een versterking van de daar gelegen Workumer Jachthaven en de bedrijvigheid (verkoop, afbouw en onderhoud) van platbodems, in het bijzonder Lemster aken.

Pagina 23

7. effecten op andere beleidsterreinen

Economische ontwikkeling De toeristisch recreatieve ontwikkeling is speerpunt van het economische beleid van de gemeente Súdwest Fryslân alsmede van de provincie. Voor beide overheden is samenwerking in het Friese Merenproject van groot belang. Daar waar de stedelijke economische ontwikkeling vooral geconcentreerd is in de stedelijke regio Sneek – Bolsward, zal de economie in het landelijke deel van de gemeente in toenemende mate gedragen worden door de landbouw en het toerisme. De Masterplannen ondersteunen dit beleid. Dat blijkt ook uit de intensieve gesprekken met locale ondernemers en uit de kansen die in de vier kernen zijn gedefinieerd. Watersport georiënteerde bedrijvigheid: Een watersport georiënteerde ontwikkeling van bedrijvigheid op het Oordje in Bolsward, met enige interesse uit de markt voor bouw en servicefaciliteiten voor sloepenbouw in combinatie met havenfaciliteiten. Door het oplossen van de ruimtelijke problematiek op het bedrijventerrein Horsa, kan de Workumer Jachthaven in combinatie met Blom zijn uitbreidingsplannen realiseren en in Workum het topcentrum met alle faciliteiten voor platbodemzeilen realiseren. De uitwerking van het Masterplan voor Workum vergroot de kansen voor revitalisering van het oude bedrijfsterrein bij Workum. Hierdoor kan dit voor watersportbedrijven gunstig gelegen bedrijfsterrein een nieuwe impuls krijgen. Door de nieuwe plannen voor de Spoorhaven in Stavoren goed af te stemmen met de locale bedrijvigheid kan de uitbreiding van de werf De volharding daarin worden ingepast. Opwaardering van deze omgeving geeft ook een beter visitekaartje voor de bedrijven op het daaraan grenzende bedrijfsterrein.


Door de nieuwe ruimtelijke indeling van de Middenmeer ontstaat uitbreidingsruimte voor het Nautisch Kwartier in stavoren, waardoor dit goed lopende bedrijf voor de stad behouden kan worden. Detalhandelsbeleid: De Masterplannen geven een stimulans aan de bestedingen in de vier kernen waarvoor ze zijn opgesteld. Dit is van belang omdat het voorzieningenniveau in deze kernen onder druk staat. En behalve dat, bevatten drie Masterplannen concrete voorstellen voor verbetering van de ruimtelijke kwaliteit van de centra: Makkum, Workum en Stavoren. Door met nieuwe passantenvoorzieningen dichtbij het centrum aan te sluiten bij het concentratiebeleid, wordt ook dit onderdeel van het gemeentelijke detailhandelsbeleid ondersteund. Bouwen, wonen en herstructurering Woningbouw De vier voorliggende Masterplannen zijn zeer terughoudend met nieuwe woningbouwlocaties. Waar in het Masterplan van Bolsward aanvankelijk een deel van de ruimtelijke ontwikkeling gefinancierd moest worden met opbrengsten uit woningbouw, is nu een stap terug gezet, aansluitend op de huidige woningmarkt en de ontwikkelingen daar daarin verwacht worden. In Stavoren is de kans benut om tot tevredenheid van beide partijen de afgesproken aantallen nieuw te bouwen woningen bij te stellen en daarnaast het overblijvende deel meer te richten op de concrete marktvraag. Goedkope woningen voor mensen uit de regio zijn onderdeel van het programma gebleven. Herstructurering Qua herstructurering bieden de Materplannen van Workum en Stavoren kansen. Het opknappen van de Doltewâl in Workum sluit aan bij een

Pagina 24

herstructureringsplan dat de woningstichting in de aansluitende buurt in voorbereiding heeft. En in Stavoren is de voorbereiding van het Masterplan aanleiding geweest om de woningstichting daar tot samenwerking te brengen met private partijen, waardoor herstructurering van de omgeving Achterdelft – Voorstraat mogelijk wordt. Cultuur Bolsward, Makkum en Workum zijn beschermde stad- en dorpsgezichten met veel monumenten. De Masterplannen dragen onmiskenbaar bij aan het behoud en de versterking van dit cultureel erfgoed. In Stavoren waar een deel van de historische identiteit verloren is gegaan wordt deze door de voornemens in het Masterplan weer versterkt. Meer specifiek zijn er een aantal onderdelen die uit oogpunt van cultuurbeleid er uit springen: De historische scheepswerf in Makkum; De verplaatsing van de Klameare met bibliotheek naar het stadhuis in Workum; Het zichtbaar maken van de restanten van het blokhuis in het Hanzekwartier in Stavoren.


De ontwikkelingen als gevolg van de Masterplannen bieden ook extra perspectief voor culturele manifestaties en samenwerking. In Makkum, Workum en Stavoren zijn ze in de gesprekken expliciet aan de orde geweest en fysieke maatregelen geven weer nieuwe mogelijkheden: de verplaatsing van de Klameare maakt intensievere samenwerking met het Jopie Huismans museum mogelijk, de plannen hiervoor worden door de betrokkenen al besproken.. door de opwaardering van de Stedspôlle in Workum is het multifunctionele gebruik van dit manifestatieterrein voor de toekomst veilig gesteld. De plannen voor het Hanzekwartier in Stavoren voorzien ook in een groene multifunctionele ruimte. De herinrichting van het Gele plein in stavoren biedt een podium voor intieme muziek- en straattheateruitvoeringen. Natuur De in het kader van het Masterplan Workum opgestelde plannen voor het strand en omgeving maken een betere zonering van het IJsselmeer voor het strand mogelijk. De gebruikers van het strand worden hiermee gediend en ook de bescherming van de kwaliteiten van de IJsselmeerkust.

Pagina 25

8. prioriteit

Binnen elk van de vier Masterplannen is op grond van prioriteiten al een selectie gemaakt van projecten die wel en projecten die niet in de projectenlijst zijn opgenomen. Daarnaast is in drie van de vier Masterplannen rekening gehouden met het indicatieve budget zoals dat in het Friese Merenproject was voorgesteld voor de “toegangspoorten” (€ 2 miljoen) en “recreatiekernen (€ 1,3 miljoen)”. Alleen in Stavoren is het voorgestelde budget groter omdat daar, naar het oordeel van het projectteam en de Staverse klankbordgroep waar intensief mee is

samengewerkt, een ingrijpende aanpak van Stavoren nodig is om het gewenste resultaat te halen. De voorgestelde extra € 1,2 miljoen voor Stavoren kan waarschijnlijk gevonden worden door het Europese en provinciale aandeel voor het Masterplan Makkum niet te financieren uit REP middelen maar uit het Waddenfonds. Over het gemeentelijke aandeel van deze extra kosten is overleg tussen de gemeente en de provincie nodig. De financiering met middelen uit het Waddenfonds geeft ook meer speelruimte in de uitvoeringstijd en dus in een gefaseerde financiering.

In het schema op de volgende bladzijde is onderbouwd waarom de voorgestelde projecten door de projectteams, ondersteund door inwoners en locaal bedrijfsleven, zijn voorgedragen voor de hoogste prioriteit. In de kolom investering staat het publieke deel van de investering ten laste van het Friese Merenproject of andere subsidies. In de kolom bestedingen is in kleur de relevantie voor de toename van de toeristische bestedingen aangeduid, gebaseerd op de berekeningen in hoofdstuk 4 van deze notitie. In groen staan de projecten waarvan direct een fors bestedingseffect verwacht mag worden, in geel de projecten waarvan een indirect bestedingseffect verwacht mag worden. In kolom privaat zijn met groen de projecten aangeduid die rechtstreeks een substantiële bijdrage uit de private sector genereren; in geel de projecten die naar verwachting private investeringen (bijvoorbeeld van aanliggende winkels en horeca) genereren. In de kolom ruimtelijke kwaliteit is in groen (sterke bijdrage) of in geel (beperkte bijdrage) aangeduid in welke mate het project bijdraagt aan de ruimtelijke kwaliteit van de kern in zijn geheel. De kolom samenhang spreek voor zich zelf. De daarin aangeduide projecten zijn qua uitvoering afhankelijk van elkaar. In de kolom co-financiering staan de projecten die op een bijdrage mogen rekenen uit andere overheidsfondsen dan die van het Friese Merenproject. In de kolom unieke kans zijn in groen de projecten aangeduid waarvan verwacht mag worden dat na 2015 de mogelijkheden voor realisatie voorbij zijn. In geel staan de projecten die door het Friese Merenproject een grote slagingskans hebben. Daarna zal de financiering van het project aanzienlijk moeilijker zijn. Dat geldt in nog meerdere mate voor de projecten in oranje.


Pagina 26

investering Bolsward ligplaatsen centrum het Oordje-Kruiswater Bolsward Zuid Makkum centrum Holle Poarte verbinding Workum Centrum: verplaatsen Klameare Stedspôlle Doltewâl overig strand – invaart oud industrieterrein oostelijke toegang Stavoren Oude havens: visserijkwartier hanzekwartier stationskwartier cruisterminal e.o. overig spoorhaven Centrum: gele plein Historische stadsrand: schans e.o. kruitmolen middenmeer Stavoren Zuid: parkeren en voetpad

bestedingen

privaat

ruimtelijke kwaliteit

samenhang

co-financiering

unieke kans

0,8 0,3 0,2 1,3 0,3 0,5

0,65 1,13 0,17 0,015 0,03 p.m.

0,1 0,8 0,5 0,4 0,12 0,62 0,95 p.m. 0,52 0,02

Voor een verklaring van de kleuren: zie vorige bladzijde


Pagina 27

9. Tenslotte Op uitdrukkelijk verzoek van de provincie en de gemeente zijn de Masterplannen op basis van de ervaring die in Heeg is opgedaan, opgesteld in nauw overleg met de bevolking en het plaatselijke bedrijfsleven. Dit heeft geleid tot veel enthousiasme en een groot draagvlak. De mensen verwachten veel van de investeringen in de toeristisch-economische ontwikkeling en in de ruimtelijke kwaliteit. Maar in alle plaatsen waar gediscussieerd werd over de toekomst van de stad, het dorp en de regio werd gewezen op het belang van de samenhang. Niet de toegangspoorten en de recreatiekernen zijn de belangrijkste potentie maar het totale merengebied en in samenhang daarmee de IJsselmeerkust. Investeren in de kernen is noodzakelijk, maar onvoldoende. In de eerste fase van het Friese Merenproject zijn de hoofden secondaire vaarwegen enorm opgeknapt door baggerwerk, verbetering van bruggen en door de bouw van aquaducten. En ook de verbetering van de IJsselmeersluizen die op het programma staat zal absoluut bijdragen aan de aantrekkelijkheid van het vaargebied. Echter dit werk moet worden afgemaakt, allereerst met achterstalling bagger- en oeverwerk in een aantal cruciale gemeentelijke vaarwegen. Zonder verbetering van de Dolten in Workum en zonder baggerwerk in de Stadsgracht van Stavoren hebben veel van de voorgestelde projecten weinig zin.

nieuwe wereld ontsloten, waardoor de regio nog unieker en nog aantrekkelijker wordt voor gasten uit binnen- en buitenland.

En ook daarna zijn we er niet. Er ligt nog een unieke kans: de verbetering van de kleine vaarwegen langs de IJsselmeerkust tussen Makkum, Workum en Stavoren. Lokaal zijn daarvoor concrete plannen ontwikkeld, die soms wachten op een paar concrete uitvoeringsprojecten van beperkte omvang. Soms in een meer integrale aanpak nodig. Het geschikt maken van deze kleine vaarwegen voor kano’s, kleine motorboten en vooral sloepen biedt voor een geheel andere doelgroep nieuwe kansen. Deze recreanten verblijven vaak in een hotel of pension, in een recreatiewoning of op een camping. Ze zijn enorm belangrijk voor de toeristische bestedingen en de verlenging van het seizoen. En voor hen wordt een heel

Mogelijk kan de uitwerking van deze plannen gerelateerd worden aan de stimuleringsmaatregelen voor elektrisch varen. In de regio zijn een aantal ondernemers, zo is het projectteam gebleken, die dit samen met de overheid willen oppakken.


Pagina 28

Interra, mei 2012 in samenwerking met het projectteam Friese Meren van de gemeente Súdwest Fryslân en de provincie Fryslân

Recommend Documents