Interne fraude en diefstal Seminarie 15.03.2016
Opsporing van diefstal door personeel Installering van bewakingscamera’s
Invoering van uitgangscontroles
1.
Welk soort camerabewaking ?
Wanneer spreken we van ‘uitgangscontroles’?
2.
Wanneer toegelaten ?
Wanneer toegelaten ?
3.
Welke invoeringsprocedures ?
Welke invoeringsprocedures ?
16 maart 2016
2
Camera’s – 1. Welk soort camerabewaking ? Privacywet (8 december 1992) Camerawet (21 maart 2007)
CAO nr. 68
Camera’s in voor het publiek toegankelijke besloten plaatsen (bv. winkel)
Camera’s op de arbeidsplaats (bv. winkel of opslagplaats)
Niet op werknemers
Alleen op werknemers - Niet op klanten, personeel van onderaannemers
Niet voor opleidingsdoeleinden - Niet voor rollenspel, verkoopstechnieken + Wel indien confrontatie klantvriendelijkheid
Voorkomen van misdrijven of overlast
Bewaken van bepaalde plaatsen of activiteiten op de arbeidsplaats (bv. winkeldiefstal door werknemers)
16 maart 2016
3
Camera’s – 1. Welk soort camerabewaking ? In winkel : zelfde camera voor meerdere doeleinden
gelijktijdige toepassing van CAO 68 (kassiers) en Camerawet (klanten)
16 maart 2016
4
Camera’s – 2. Wanneer toegelaten ? Enkel voor bepaalde doeleinden (finaliteitsprincipe) Enkel indien camerabewaking (methode) evenredig is met het nagestreefde doel (evenredigheidsprincipe) Voortdurende versus tijdelijke bewaking Bewaring van de beelden Geheime camera’s
16 maart 2016
5
Camera’s – duidelijk omschreven doeleinden De veiligheid en de gezondheid van de werknemers De bescherming van goederen van de onderneming : Beveiliging van opslagplaatsen en winkels + Bewakingscamera op kassierster verdacht van diefstal
De controle op het productieproces : + werknemers enkel als tijdelijk
De controle van de arbeid van de werknemer Meting en controle met het oog op het bepalen van het loon + gebruik prikklok
Implicaties t.a.v. rechten en verplichtingen toezichthoudend personeel 16 maart 2016
6
Camera’s - evenredig Niet overmatig ten aanzien van nagestreefde doel (voorkoming/bestraffing diefstal) - kleedkamer, toiletten
In principe geen inmenging in de persoonlijke levenssfeer van de werknemer, zeker tot minimum beperken geen verwerking van overbodige beelden (camerawet) - filmt eveneens voorbijgangers vóór winkel
16 maart 2016
7
Voortdurende < > tijdelijke camerabewaking Voortdurende en tijdelijke camerabewaking
Enkel tijdelijke camerabewaking
Veiligheid/gezondheid werknemers Bescherming goederen onderneming Controle productieproces machines
Controle productieproces werknemers Controle arbeidsprestaties werknemers
16 maart 2016
8
Camera’s – Bewaring van beelden Te goeder trouw In overeenstemming met het eraan gegeven doel = kunnen achteraf niet voor andere doeleinden worden gebruikt Diefstalpreventie < > evaluatie arbeidsprestaties
16 maart 2016
9
Camera’s – 3. Invoeringsprocedures Informatieprocedure (cao 68) Consultatieprocedure (cao 68) Wijziging arbeidsreglement (Wet arbeidsreglementen) Aangifte Privacycommmissie (Privacywet) Informatie politie & klanten (Camerawet) Camerareglement
16 maart 2016
10
Camera’s – Informatieprocedure Wanneer ? Voorafgaandelijk ondernemingsraad (opnemen in verslag) Bij de opstart ondernemingsraad en betrokken werknemers
Welke informatie ? Het nagestreefde doel Het feit of de beeldgegevens al dan niet worden bewaard Het aantal en de plaatsing van de camera’s De betrokken periode of perioden gedurende dewelke de camera’s functioneren
< > Geheime camera’s 16 maart 2016
11
Camera’s – Andere invoeringsprocedures Consultatieprocedure en onderzoek door ondernemingsraad indien ook voor controle van arbeid Wijziging arbeidsreglement indien ook controle van arbeid en bij sancties Aangifte bij Privacycommissie Geautomatiseerde verwerking van persoonsgegevens van zodra een werknemer in beeld komt
Informatie korpschef van betrokken politiezone Pictogram plaatsen
16 maart 2016
12
Camerareglement Niet verplicht, wel nuttig Inhoud De omschrijving van de nagestreefde doelen Het aantal camera’s en de precieze plaatsing van de camera’s Het feit of de beelden worden bewaard en de bewaartijd De periode of perioden gedurende dewelke de camera functioneert De omschrijving van de consultatieprocedure Het hoorrecht van de werknemer De procedure voor evaluatie en herziening
16 maart 2016
13
Uitgangscontrole – 1. Toepassingsgebied Werknemers van winkelier -> cao 89 Werknemers van onderaannemer -> wet private veiligheid (10 april 1990) Klanten -> wet private veiligheid
16 maart 2016
14
Werknemers - Welk soort ‘uitgangscontroles’ ? Bij verlaten van onderneming/arbeidsplaats < > ingangscontroles ‘onderneming/arbeidsplaats’ : ruim + opslagplaats, parkeerplaats, bedrijfsterrein van werkgever zelf - rond punt bij ingang van zoning ? Uitgang shopping
‘werknemer’ : niet de persoon Goederen die de werknemer op zich draagt Fouilleren is ten allen tijde verboden!
Controle van de handbagage Goederen in het voertuig van de werknemer 16 maart 2016
15
Werknemers – 2. Wanneer toegelaten ? Enkel voor bepaalde doeleinden (finaliteitsprincipe) Enkel indien uitgangscontrole (methode) evenredig is met het nagestreefde doel (evenredigheidsprincipe) Uitvoering Systematische versus gerichte versus steekproefsgewijze controle
16 maart 2016
16
Uitgangscontrole - doeleinden Voorkomen of vaststelling van diefstal in de onderneming Goederen werkgever Goederen werknemer Goederen derden
De verkregen gegevens mogen voor geen ander doeleinde gebruikt worden!
16 maart 2016
17
Uitgangscontrole - evenredig Door wie uitgevoerd ? Via elektronische hulpmiddelen Door een bewakingsagent Externe bewakingsonderneming Interne bewakingsdienst Vergunning
In principe geen inmenging in de persoonlijke levenssfeer van de werknemer, zeker tot minimum beperken
16 maart 2016
18
Systematische-gerichte-steekproefsgewijze uitgangscontrole Systematisch
Gericht
steekproefsgewijs
Elektronisch of technisch Bewakingsagent detectiesysteem
Bewakingsagent
Tijdelijk en evenredig
- Redelijke gronden om diefstal aan te nemen - Op basis van gedragingen, materiële aanwijzingen of omstandigheden
Controlemogelijkheid zonder onderscheid
Individuele toestemming werknemer
Voorafgaand OK ondernemingsraad
- Toestemming Min. Binnenlandse Zaken - Voorafgaand OK ondernemingsraad
16 maart 2016
19
Uitgangscontroles – 3. Invoeringsprocedures Informatieprocedure (cao 89) Wijziging arbeidsreglement (Wet arbeidsreglementen) Aangifte Privacycommmissie (Privacywet)
16 maart 2016
20
Uitgangscontroles – Informatieprocedure Voorafgaandelijk en bij de opstart Ondernemingsraad consulteren (opnemen in verslag)
De informatie moet betrekking hebben op: De perimeter van de onderneming De diefstalrisico’s in de onderneming De maatregelen ter voorkoming van deze risico’s De controlemethodes
16 maart 2016
21
Uitgangscontroles - Andere invoeringsprocedures Vermelding in het arbeidsreglement van: Informatie rond het bestaan van een uitgangscontrole in het kader van cao 89 Aanwijzing van de bewakingsonderneming die de controle zal uitvoeren Sancties
Aangifte bij Privacycommissie Geautomatiseerde verwerking van persoonsgegevens van zodra een werknemer in beeld komt
16 maart 2016
22
Sanctionering van diefstal door personeel Onrechtmatig verkregen bewijs Wat ? Gevolgen ?
Sancties In arbeidsreglement Ontslag om dringende reden Strafklacht Kassatekort Weigering tot uitgangscontrole
Ontslagprocedures Hoorrecht Specifieke sectorale ontslagprocedures Bijzondere beschermingsprocedures 16 maart 2016
23
‘Onrechtmatig verkregen’ bewijs Camera
Uitgangscontrole
Schending cao 68
Schending cao 89
Niet voor omschreven doeleinden gebruikt Bv. voor gebrekkige arbeid ipv voor diefstal
Niet evenredig : kon evengoed met minder invasieve middelen Bv. Fouilleren
Niet respecteren van invoeringsprocedures Bv. Geen inlichting van ondernemingsraad
Bv. Geen akkoord van ondernemingsraad Bv. Geen bewakingsagent Bv. Bij gerichte controle : geen toestemming van werknemer
Geen aangifte bij Privacycommissie 16 maart 2016
24
Gevolgen van onrechtmatig verkregen bewijs Geen specifieke sancties in cao’s 68 en 89 ; geldboetes in Camerawet In principe uitsluiting onrechtmatig bewijs Maar Antigoonrechtspraak, enkel uitsluiting onrechtmatig bewijs wanneer: de naleving van de vormvoorwaarden op straffe van nietigheid is de onregelmatigheid de betrouwbaarheid van het bewijs heeft aangetast het gebruik van het bewijs in strijd is met het recht op een eerlijk proces.
16 maart 2016
25
Geldt dit ook voor arbeidsrelaties ? (2003) stelen uit de kassa niet aanvaard als dringende reden omwille van : Onrechtmatig verkregen videomateriaal Geen bewijs van kastekort voor die dag
(2005) Chocolatier Manon-arrest : onrechtmatig verkregen camerabeelden bij ontslag om dringende reden voor diefstal uit de kassa : feitenrechter moet afweging maken tussen de onregelmatigheid en de ernst van de feiten die blijken door het (onregelmatig verkregen) bewijs Bewijs toelaatbaar indien voorwaarden Antigoon-arrest vervuld
16 maart 2016
26
Sancties in het arbeidsreglement In het arbeidsreglement moet melding worden gemaakt van: De straffen en de tekortkomingen die zij bestraffen Het bedrag en de bestemming van de geldboeten indien de sanctie bestaat in het opleggen van een geldboete Het beroep dat openstaat voor de werknemers die een klacht willen indienen of een opmerking willen maken in verband met de hun betekende straffen of die deze laatste betwisten
Je mag enkel die sancties toepassen die in het arbeidsreglement opgenomen zijn! 16 maart 2016
27
Ontslag om dringende reden Diefstal = dringende reden Enkele specifieke gevallen van diefstal : Verkochte producten als gestolen opgeven Sweethearting Voedsel nuttigen in winkel
Zelfs voor klein pralinetje ? Klassiek : waarde speelt geen rol – vertrouwen is geschaad Laatste jaren : minderheidsrechtspraak : geen dringende reden als werknemer met hoge anciënniteit en gestolen goed is van geringe waarde
16 maart 2016
28
Strafklacht Werkgever kan ook strafklacht indienen omwille van diefstal En later strafrechtelijke uitspraak gebruiken als bewijs in burgerrechtelijke/arbeidsrechtelijke procedure
16 maart 2016
29
Sancties in geval van kassatekorten Werknemers zijn enkel aansprakelijk in geval van bedrog, zware fout of herhaaldelijk voorkomende lichte fout
Afhouding van loon ? Kassatekort is lichte fout => afhouding enkel mogelijk bij bewijs van herhaaldelijk voorkomen < 1/5 nettoloon per uitbetaling
Bedrog = diefstal = dringende reden ! Bewijslast !
16 maart 2016
30
Weigering tot uitgangscontrole Onregelmatige controle : weigering is geen geldige reden tot ontslag Regelmatige controle (bewakingsagent én individuele toestemming) : weigering = insubordinatie => ontslag mogelijk maar : verzachtende omstandigheden: geïsoleerd karakter van de weigering van de werknemer, geen bedoeling om te schaden verzwarende omstandigheden: het voortdurende of herhaalde karakter, de bedoeling om te schaden, al waarschuwingen gehad
Werknemer kan dus gewoon weigeren ? JA. Weigering op zich geen dringende reden Enige mogelijkheid : inschakeling politie 16 maart 2016
31
Ontslagprocedures - hoorrecht Ontslag op basis van camerabeelden
Hoorrecht van de werknemer
Ontslag op basis van een uitgangscontrole door middel van elektronische hulpmiddelen
Hoorrecht van de werknemer
Ontslag op basis van een uitgangscontrole door middel van een bewakingsagent
Schriftelijk verslag aan de werkgever Kopie schriftelijk verslag aan de werknemer
16 maart 2016
32
Specifieke sectorale ontslagprocedures – pc202 Proberen aanwezigheid VA te garanderen tijdens gesprekken Telefonisch VA contacteren (2 getuigen) Andere VA contacteren (2 getuigen) Schriftelijk verslag van pogingen laten tekenen door werknemer en getuigen
Werknemer mag zich laten bijstaan door VA tijdens gesprekken Sanctie ten belope van 12 maanden loon als de procedure niet gevolgd wordt en ontslag om dringende reden Niet van toepassing in geval van betrapping op heterdaad
16 maart 2016
33
Specifieke ontslagprocedures – pc 312 Niet-kaderlid Werknemer mag zich laten bijstaan door VA naar keuze tijdens gesprekken
Kaderlid Werknemer mag zich laten bijstaan door VA naar keuze of collega-kaderlid naar keuze tijdens gesprekken
Sanctie ten belope van 12 maanden loon bovenop de wettelijke opzegvergoeding als de procedure niet gevolgd wordt Reïntegratie of verhoging verbrekingsvergoeding met 35% als ontslag om dringende reden niet wordt aanvaard wordt
16 maart 2016
34
Ook nog andere beschermingen Zwangere werkneemster In tijdskrediet Vakbondsafgevaardigden en leden ondernemingsraad en Comité
16 maart 2016
35
