SEMINARIE Asbest en Renovatie 17/11/2015
Sarah-Ann STRACK AFDELING VERGUNNINGEN EN PARTNERSCHAPPEN
Emmanuel HELLIN AFDELING INSPECTIE EN VERONTREINIGDE BODEMS
Doelstellingen Algemene informatie over asbest Wetgeving geldig in het Brussels Gewest Voorstelling afdeling Inspectie van het BIM Perspectieven Waar informatie terug te vinden? 2
Intro : Bevoegde instanties ●
Op de markt brengen en het gebruik van bepaalde gevaarlijke stoffen en preparaten (asbest) à Federaal:
●
Bescherming van de werknemers tegen de risico's van blootstelling aan asbest à Federaal:
●
FOD Volksgezondheid
FOD WASO
Bescherming van het leefmilieu en « het publiek » à Brussels
Hoofdstedelijk Gewest: Leefmilieu Brussel (BIM)
3
Asbest algemeen
Asbest ●
Vezelhoudend mineraal (silicaten)
●
Tal van eigenschappen:
Mechanische weerstand, weerstand tegen vuur, warmte, corrosie, chemische producten, microorganismen… Elektrisch, akoestisch en thermisch isolerend …
De in de lucht vrijgekomen vezels blijven in de natuur bestaan
5
Gevolgen voor de gezondheid Gevaar = inademing van de asbestvezels ●
De vezels kunnen tot erg diep in de longen doordringen en daar blijven à ernstige en dodelijke ziektes
●
Latentietijd wordt op tientallen jaren geraamd Kanker van het strottenhoofd Pleuritis Asbestose
Longkanker
Pleurale plaques (goedaardig) Mesothelioom
Maagkanker
Bij werken à opletten voor de aanwezigheid van Kanker vanasbest de Kanker van de endeldarm
dikke darm
Als er vezels in de lucht vrijkomen à door contaminatie van andere Ziekte veroorzaakt asbest Ziekte waarvan vermoed wordt dat ze lokalen en personen veroorzaakt wordt door asbest
6
Gevolgen voor de gezondheid ●
De risico's hangen af van de duur, de regelmaat, de intensiteit van de blootstelling, het type van vezels, individuele factoren, ...
●
Een van de belangrijkste groepen die blootgesteld worden : de arbeiders uit de bouwsector
Beroep Ajusteurs, ou+lleurs, plombiers, soudeurs, toliers et assi.* Ouvriers et ar+sans de la construc+on Ar+sans, ouvriers de mé+er et ouvriers à la produc+on nca Dockers et manuten+onnaires, manoeuvres nca (Empty) Conducteurs de four, laminoir, trefileurs, mouleurs et assi. Electriciens et assimilés Charpen+ers, menuisiers, ebenistes, travailleurs du bois Autres techniciens nca Mineurs et assimilés Aides-‐comptables, caissiers, dactylographes et opérateurs Trvailleurs de l'industrie chimique et du papier Conducteurs de machines fixes, d'excava+on et de lavage Peintres, colleurs de papiers peints et assimilés Verriers, po+ers, autres travailleurs du verre et céramique Conducteurs et chauffeurs (transports par rail et route) Matelots et machinistes de navire (naviga+on mari+me et fluviale) Architectes, ingénieurs et géomètres Chimistes non universitaires Grand total
2007 65 29 16 33 11 26 22 17 7 5 7 2 10 4 2 4
2008 74 44 32 35 31 24 21 16 15 6 2 6 8 6 3 7
1 1 1 263
1
Bron : Fonds voor beroepsziekten, 21/10/2015
324
2009 74 48 26 50 33 21 16 20 10 12 5 2 2 5 2 1
2 322
2010 57 45 30 37 15 17 17 17 6 7 7 7 6 1 4
2011 72 38 30 24 25 22 24 18 12 7 13 3 5 1 3 1
2012 61 25 29 19 29 19 12 21 21 6 6 9 4 5 7 6
1 1
3 1 2 293
2 1 276
271
2013 56 41 49 23 53 23 20 17 18 5 7 12 4 3 2 2 3 2 320
2014 In Totaal 54 513 23 293 63 275 19 240 30 227 14 166 16 148 19 145 6 95 3 51 1 48 5 46 2 37 2 28 3 27 5 26 1
258
9 8 8 2327
7
Asbesthoudende materialen ●
Tal van eigenschappen
●
Lage kostprijs
à Meer dan 3500 toepassingen Structurele elementen (plafonds, balken, wanden, vloeren, …)
Technische uitrustingen (verwarmingsketels, liften, ovens, leidingen…)
…
à Intensief gebruikt na de Tweede Wereldoorlog à Ook na de brand in de winkel INNO in 1967
8
Asbesthoudende materialen 2 categorieën: Broos (losgebonden) asbest Niet-broos (hechtgebonden) asbest
De broze materialen zijn
gevaarlijker 9
Pleisterisolarie rond cv-leidingen-boiler (broos) Pleister (verschillende lagen)
Warmwaterreservoir Boiler
Asbestvezels heterogeen gemengd in pleister of aarde, niet goed zichtbaar, andere vezels -> analyse vereist ! Heterogene samenstelling : soms resultaten – en + 10
Asbestcement (niet broos)
Golfplaten Leien en schoorsteen Geëmailleerde asbestpanelen onder vensters (« glasal »)
Menuiseriet (ook als onderdak)
Veel verschillende producten, vaak grijs, binnen of buitentoepassingen. +/- 10% asbest, met of zonder wafelstructuur,… 11
Wettelijk kader
Bevoegde instanties ●
Federaal : FOD (WASO)
o
Koninklijk besluit van 23 oktober 2001 tot beperking van het op de markt brengen en van het gebruik van bepaalde gevaarlijke stoffen en preparaten (asbest) à FOD Volksgezondheid
o
Koninklijk besluit van 16 maart 2006 betreffende de bescherming van de werknemers tegen de risico's van blootstelling aan asbest à FOD WASO
●
Brussels Hoofdstedelijk Gewest : Leefmilieu Brussel (BIM)
o
Besluit van 10 april 2008 betreffende de voorwaarden die van toepassing zijn op de werven voor de verwijdering en de inkapseling van asbest
à Bescherming van milieu en 'publiek' 13
Verbod op asbesthoudende materialen Sinds 1 oktober 1998: Verbod in België op de productie en de verkoop van asbesthoudende producten Sinds 1999: Een nieuwe constructie of nieuwe installatie zou geen asbesthoudende materialen meer mogen bevatten 14
Verplichtingen/verbodsbepalingen De asbesthoudende materialen mogen op hun plaats blijven, maar : Verplichting tot verwijdering volgens de wettelijke bepalingen bij : à
uit te voeren werken op asbesthoudend materiaal
à
afdanking van asbesthoudende uitrusting = productie van afval Verbod op het gebruik van mechanische hulpmiddelen die tegen hoge snelheid draaien (boren, zagen, slijpen…) op asbesthoudende materialen 15
Asbestinventaris Asbestinventaris = plaatsbepaling van asbesthoudende materialen Doelstellingen: ●
Essentieel hulpmiddel voor het beheer van asbest
2 types en 2 verschillende DOELEN ●
'Visuele' inventaris (voor een ‘beheersprogramma'-inventaris) ► ►
●
Bevat de gemakkelijk toegankelijke asbesthoudende materialen DOEL : Beheer van de materialen, maatregelen te nemen op korte/gemiddelde/ lange termijn
'Destructieve' inventaris ►
►
Zou alle asbesthoudende materialen moeten bevatten (niet alleen die welke goed zichtbaar of gemakkelijk toegankelijk zijn) DOEL : in het kader van renovatiewerken/afbraakwerken, ... 16
Asbestinventaris BHG In sommige gevallen = wettelijke verplichting : Bescherming van milieu en 'publiek' Aanvraag van goedkeuring werf voor asbestverwijdering of inkapseling
Afbraak / verbouwing van een gebouw : bruto-oppervlakte van alle geraakte vloerdelen meer dan 500 m²
Opgelet ! Belang van de volledigheid van de asbestinventaris !
Wie kan een asbestinventaris opstellen? Geen erkenning of registratie voor nodig (expertise aanbevolen) : kwaliteit ? Behalve de onderneming belast met de asbestverwijderingswerken Bepaling van de aanwezigheid van asbest in de materialen (analyse van de stalen) dient verplicht te gebeuren door een erkend laboratorium 17
Toelating asbestverwijdering Asbestwerken zéér vaak onderworpen aan een voorafgaande toelating : à Milieuvergunningsaanvraag / melding • Samen met een diepgaande asbestinventaris conform een TYPEFORMULIER (bijlage van het asbestbesluit van 2008 – zie nuttige links) • Aanvang van de werken indien toegelaten door Leefmilieu Brussel - BIM
De noodzaak voor het bekomen van een vergunning en het type vergunning is afhankelijk van 4 factoren: Soort materiaal – Staat van het materiaal – Hoeveelheid – Vooropgestelde werkmethode Gebruik de SAMENVATTENDE TABEL om het te weten !
18
Toelating asbestverwijdering Opgelet : tijd nodig voor het bekomen van de toelating (planning !) Voor een voorafgaande melding à 20 dagen vanaf de ontvangst van een volledig dossier Voor een tijdelijke milieuvergunning à 55 dagen vanaf de ontvangst van een volledig dossier Bezoek ter plaatse noodzakelijk Vóór de aanvang van de werken : melding aan Inspectie
19
Asbesthoudend afval Asbesthoudend afval = gevaarlijk afval Welke zijn de wettelijke verplichtingen ? ●
Gevaarlijk afval van ander afval scheiden ►
Asbest aan de bron of in een erkend centrum scheiden
►
Speciale verpakkingen voor asbesthoudend afval
►
Verbod op hergebruik !
20
Asbesthoudend afval ●
Geval van de aan voorafgaande goedkeuring onderworpen werven ►
Verplichte overhandiging van het afval op de werf aan een voor gevaarlijk afval erkende ophaler
●
Geval van de niet aan voorafgaande goedkeuring onderworpen werven ►
►
●
Overhandiging van het afval aan een erkende ophaler of vervoer van het afval door de producent naar een erkend verwerkings- of inzamelingscentrum Belang van de traceerbaarheidsdocumenten
In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest ► ►
Net Brussel en gemeentelijke storten aanvaarden geen asbestafval 2 privébedrijven hebben de toelating om asbestafval (hechtgebonden vorm) in ontvangst te nemen 21
De afdeling Inspectie van het BIM
De afdeling Inspectie OPDRACHTEN : 1.
Toezicht op de door het BIM toegelaten werken voor de verwijdering van asbest (basis = beslissingen van het BIM : respect van de werkprocedures, van de dagelijkse controles, van de administratieve voorschriften, …
2.
Behandeling van de klachten en incidenten
Objectieve vaststellingen doen + aangepaste preventieve, correctieve of bestraffende maatregelen opleggen, in respect van het Wetboek van inspectie (art. 21 (verwittiging, stopzetting, ingebrekestelling) en 23 (PV), sancties : strafrechtelijk sancties of administratieve geldboetes) MIDDELEN : 2,2 inspecteurs + 1 administratieve medewerker RESULTATEN 2014 : 165 dossiers (328 vergunningen), 18 klachtendossiers, 400 bezoeken, 19 PV,…
De afdeling Inspectie 1.
Toezicht op vergunde werven (selectie : spuitasbest, scholen, …) :
-
het grote publiek en de gebruikers van de gebouwen waar werken uitgevoerd worden gerust stellen,
-
toezicht op het goede beheer van de AHM tijdens de ontmanteling,
-
zich verzekeren van de kwaliteit van de inventaris,
-
waken over een kwaliteitsvolle asbestverwijdering (netheid), enz, …
Algemeen, bevredigend niveau.
1995 - Berlaymont
2015 – afbraak Reyersviaduct
De afdeling Inspectie Enkele voorbeelden van problemen op de werf:
Oorzaken : ontmanteling met kraan, gebrek aan info, geen aanduiding, werkdruk, … Brandklep : slecht beheer van « Pical »
De afdeling Inspectie Enkele voorbeelden van problemen op de werf:
Restanten asbesthoudende isolatie na verwijdering door een erkende asbestfirma
Oorzaken : onoplettendheid, werkdruk, moeilijkheidsgraad, …
De afdeling Inspectie Goede praktijk :
Aanduiding van de AHM (dichtingen) die niet geraakt mogen worden tijdens de ontmanteling, voor een verwijdering nadien
De afdeling Inspectie 2. Behandeling van de klachten (schriftelijke klachten en aanvragen om een controle uit te voeren afkomstig van andere instanties) :
-
angst gelinkt aan afbraakwerken, illegale verwijdering, ...
→ hoofdzaak van PV’s voor inbreuken → weinig opvolging door het Parket → administratieve geldboete → vaak verwijdering asbesthoudende leidingisolatie door chauffagist → sensibilisatie via een opleiding voor verwarmingsinstallateurs (rappel aan de opleidingscentra in 2015) → samenwerking met de dienst Toezicht op het Welzijn van de FOD WASO
De afdeling Inspectie Voorbeelden van vaststellingen :
Gedeeltelijke verwijdering van asbesthoudende leidingisolatie op een oude boiler
Afval van asbesthoudende leidingisolatie in de afvalzakken
Oorzaken : onwetendheid, onderschatting van de risico’s fraude, kosten, …
De afdeling Inspectie Een gemiste kans …
Oude veeartsenschool van Kuregem, verwijdering spuitasbest, vaststelling in 2007
De afdeling Inspectie 3. Behandeling van incidenten (dringende werken, calamiteiten, …) : zelden Voorbeeld : hevige brand Roermonde (Holland) van 2 hangars met asbesthoudende golfplaten
De golfplaten springen kapot met de verspreiding van brokstukken in de omgeving
De afdeling Inspectie Na de brand : evaluatie, dringende maatregelen en sanering, …
Afzetting van het stadscentrum (4,6 km2 ! meerdere weken !), reinigen van de voertuigen door de brandweer, …
Handpicking van de brokstukken in de straten, in de tuinen, op de daken,… door een erkende firma (kostprijs kkk)
Perspectieven
Perspectieven Wat doen de buren ? -
Holland : verbod op asbestdaken op 2024 ! In kaart brengen van de scholen met en zonder asbestinventaris …
-
Frankrijk : verplichte opleiding voor de volledige bouwsector, asbestattest vóór de verkoop …
-
Vlaams Gewest : versnelde asbestafbouwbeleid tegen 2040 (OVAM : plan van aanpak tegen 2018)
Wat doet de Europese Unie ? -
EESC* : pleidooi voor een gecoördineerde aanpak van de uitroeiing van asbest
* EESC = Europees economisch en sociaal comité
Perspectieven De sociale partners : voorstanders voor een versterking van de maatregels
ondertekend op 18/06/2015
Perspectieven Naar een asbestvrij of –veilig gewest …
?
De AHM verouderen …
De Minister Leefmilieu heeft het BIM belast om tegen 2017 een voorafgaandelijke studie uit te voeren om de haalbaarheid te onderzoeken van een progressieve vermindering van het asbest teneinde de blootstelling aan asbest in het BHG te voorkomen.
Goed om weten Waar informatie terug te vinden ? • http://www.leefmilieu.brussels/asbest Asbest herkennen Asbest verwijderen Heeft U een vergunning nodig? Asbestafval Asbest : geen paniek, u kunt zich berschermen Formulieren asbestà vergunningsaanvraag, conforme inventaris, ... Erkende ondernemingen « Asbest » à labo, asbest verwijderaar, ophalers van gevaarlijk afval
Infos-fiches : • Asbest (in uw folder) • Samenvattende tabel (idem) • Maar ook : asbest in uw woning, administratieve gids van verguninng aanvraag, hoe uw aanvraag invullen, ...
37
Contact ●
Infodienst (algemene vragen) :
Tel. : +32/2/775.75.75 Fax : +32/2/775.76.21 E-mail :
[email protected]
• Afdeling vergunningen en partnerschappen
(behandeling van aanvraagdossiers voor ingedeelde asbestsaneringswerken) :
Tel. : +32/2/775.75.44 Fax : +32/2/775.77.72 E-mail :
[email protected] ●
Afdeling Inspectie en verontreinigde bodems (controle van asbestsaneringswerven, klachten en incidenten) :
Tel. : +32/2/775.75.01 Fax : +32/775.75.05 E-mail :
[email protected] 38