SEMINARIE Asbest en Renovatie

SEMINARIE Asbest en Renovatie 17/11/2015

Sarah-Ann STRACK AFDELING VERGUNNINGEN EN PARTNERSCHAPPEN

Emmanuel HELLIN AFDELING INSPECTIE EN VERONTREINIGDE BODEMS

Doelstellingen Algemene informatie over asbest Wetgeving geldig in het Brussels Gewest Voorstelling afdeling Inspectie van het BIM Perspectieven Waar informatie terug te vinden? 2

Intro : Bevoegde instanties ● 

Op de markt brengen en het gebruik van bepaalde gevaarlijke stoffen en preparaten (asbest) à Federaal:

● 

Bescherming van de werknemers tegen de risico's van blootstelling aan asbest à Federaal:

● 

FOD Volksgezondheid

FOD WASO

Bescherming van het leefmilieu en « het publiek » à Brussels

Hoofdstedelijk Gewest: Leefmilieu Brussel (BIM)

3

Asbest algemeen

Asbest ● 

Vezelhoudend mineraal (silicaten)

● 

Tal van eigenschappen:

Mechanische weerstand, weerstand tegen vuur, warmte, corrosie, chemische producten, microorganismen… Elektrisch, akoestisch en thermisch isolerend …

De in de lucht vrijgekomen vezels blijven in de natuur bestaan

5

Gevolgen voor de gezondheid Gevaar = inademing van de asbestvezels ● 

De vezels kunnen tot erg diep in de longen doordringen en daar blijven à ernstige en dodelijke ziektes

● 

Latentietijd wordt op tientallen jaren geraamd Kanker van het strottenhoofd Pleuritis Asbestose

Longkanker

Pleurale plaques (goedaardig) Mesothelioom

Maagkanker

Bij werken à opletten voor de aanwezigheid van Kanker vanasbest de Kanker van de endeldarm

dikke darm

Als er vezels in de lucht vrijkomen à door contaminatie van andere Ziekte veroorzaakt asbest Ziekte waarvan vermoed wordt dat ze lokalen en personen veroorzaakt wordt door asbest

6

Gevolgen voor de gezondheid ● 

De risico's hangen af van de duur, de regelmaat, de intensiteit van de blootstelling, het type van vezels, individuele factoren, ...

● 

Een van de belangrijkste groepen die blootgesteld worden : de arbeiders uit de bouwsector

Beroep   Ajusteurs,  ou+lleurs,  plombiers,  soudeurs,  toliers  et  assi.*   Ouvriers  et  ar+sans  de  la  construc+on   Ar+sans,  ouvriers  de  mé+er  et  ouvriers  à  la  produc+on  nca   Dockers  et  manuten+onnaires,  manoeuvres  nca   (Empty)   Conducteurs  de  four,  laminoir,  trefileurs,  mouleurs  et  assi.   Electriciens  et  assimilés   Charpen+ers,  menuisiers,  ebenistes,  travailleurs  du  bois   Autres  techniciens  nca   Mineurs  et  assimilés   Aides-­‐comptables,  caissiers,  dactylographes  et  opérateurs   Trvailleurs  de  l'industrie  chimique  et  du  papier   Conducteurs  de  machines  fixes,  d'excava+on  et  de  lavage   Peintres,  colleurs  de  papiers  peints  et  assimilés   Verriers,  po+ers,  autres  travailleurs  du  verre  et  céramique   Conducteurs  et  chauffeurs  (transports  par  rail  et  route)   Matelots  et  machinistes  de  navire  (naviga+on  mari+me  et   fluviale)   Architectes,  ingénieurs  et  géomètres   Chimistes  non  universitaires   Grand  total  

2007   65   29   16   33   11   26   22   17   7   5   7   2   10   4   2   4  

2008   74   44   32   35   31   24   21   16   15   6   2   6   8   6   3   7  

1   1       1       263  

1          

Bron : Fonds voor beroepsziekten, 21/10/2015

324  

2009   74   48   26   50   33   21   16   20   10   12   5   2   2   5   2   1      

2       322  

2010   57   45   30   37   15   17   17   17   6   7   7   7   6   1   4  

2011   72   38   30   24   25   22   24   18   12   7   13   3   5   1   3   1  

2012   61   25   29   19   29   19   12   21   21   6   6   9   4       5   7   6  

1   1  

3       1   2   293  

2   1   276  

271  

2013   56   41   49   23   53   23   20   17   18   5   7   12   4   3   2   2   3       2       320  

2014          In  Totaal   54   513   23   293   63   275   19   240   30   227   14   166   16   148   19   145   6   95   3   51   1   48   5   46   2   37   2   28   3   27   5   26   1  

258  

9   8   8   2327  

7

Asbesthoudende materialen ● 

Tal van eigenschappen

● 

Lage kostprijs

à Meer dan 3500 toepassingen Structurele elementen (plafonds, balken, wanden, vloeren, …)

Technische uitrustingen (verwarmingsketels, liften, ovens, leidingen…)

…

à Intensief gebruikt na de Tweede Wereldoorlog à Ook na de brand in de winkel INNO in 1967

8

Asbesthoudende materialen 2 categorieën: Broos (losgebonden) asbest Niet-broos (hechtgebonden) asbest

De broze materialen zijn

gevaarlijker 9

Pleisterisolarie rond cv-leidingen-boiler (broos) Pleister (verschillende lagen)

Warmwaterreservoir Boiler

Asbestvezels heterogeen gemengd in pleister of aarde, niet goed zichtbaar, andere vezels -> analyse vereist ! Heterogene samenstelling : soms resultaten – en + 10

Asbestcement (niet broos)

Golfplaten Leien en schoorsteen Geëmailleerde asbestpanelen onder vensters (« glasal »)

Menuiseriet (ook als onderdak)

Veel verschillende producten, vaak grijs, binnen of buitentoepassingen. +/- 10% asbest, met of zonder wafelstructuur,… 11

Wettelijk kader

Bevoegde instanties ● 

Federaal : FOD (WASO)

o 

Koninklijk besluit van 23 oktober 2001 tot beperking van het op de markt brengen en van het gebruik van bepaalde gevaarlijke stoffen en preparaten (asbest) à FOD Volksgezondheid

o 

Koninklijk besluit van 16 maart 2006 betreffende de bescherming van de werknemers tegen de risico's van blootstelling aan asbest à FOD WASO

● 

Brussels Hoofdstedelijk Gewest : Leefmilieu Brussel (BIM)

o 

Besluit van 10 april 2008 betreffende de voorwaarden die van toepassing zijn op de werven voor de verwijdering en de inkapseling van asbest

à Bescherming van milieu en 'publiek' 13

Verbod op asbesthoudende materialen Sinds 1 oktober 1998: Verbod in België op de productie en de verkoop van asbesthoudende producten Sinds 1999: Een nieuwe constructie of nieuwe installatie zou geen asbesthoudende materialen meer mogen bevatten 14

Verplichtingen/verbodsbepalingen De asbesthoudende materialen mogen op hun plaats blijven, maar : Verplichting tot verwijdering volgens de wettelijke bepalingen bij : à 

uit te voeren werken op asbesthoudend materiaal

à 

afdanking van asbesthoudende uitrusting = productie van afval Verbod op het gebruik van mechanische hulpmiddelen die tegen hoge snelheid draaien (boren, zagen, slijpen…) op asbesthoudende materialen 15

Asbestinventaris Asbestinventaris = plaatsbepaling van asbesthoudende materialen Doelstellingen: ● 

Essentieel hulpmiddel voor het beheer van asbest

2 types en 2 verschillende DOELEN ● 

'Visuele' inventaris (voor een ‘beheersprogramma'-inventaris) ►  ► 

● 

Bevat de gemakkelijk toegankelijke asbesthoudende materialen DOEL : Beheer van de materialen, maatregelen te nemen op korte/gemiddelde/ lange termijn

'Destructieve' inventaris ► 

► 

Zou alle asbesthoudende materialen moeten bevatten (niet alleen die welke goed zichtbaar of gemakkelijk toegankelijk zijn) DOEL : in het kader van renovatiewerken/afbraakwerken, ... 16

Asbestinventaris BHG In sommige gevallen = wettelijke verplichting : Bescherming van milieu en 'publiek' Aanvraag van goedkeuring werf voor asbestverwijdering of inkapseling

Afbraak / verbouwing van een gebouw : bruto-oppervlakte van alle geraakte vloerdelen meer dan 500 m²

Opgelet ! Belang van de volledigheid van de asbestinventaris !

Wie kan een asbestinventaris opstellen? Geen erkenning of registratie voor nodig (expertise aanbevolen) : kwaliteit ? Behalve de onderneming belast met de asbestverwijderingswerken Bepaling van de aanwezigheid van asbest in de materialen (analyse van de stalen) dient verplicht te gebeuren door een erkend laboratorium 17

Toelating asbestverwijdering Asbestwerken zéér vaak onderworpen aan een voorafgaande toelating : à  Milieuvergunningsaanvraag / melding •  Samen met een diepgaande asbestinventaris conform een TYPEFORMULIER (bijlage van het asbestbesluit van 2008 – zie nuttige links) •  Aanvang van de werken indien toegelaten door Leefmilieu Brussel - BIM

De noodzaak voor het bekomen van een vergunning en het type vergunning is afhankelijk van 4 factoren: Soort materiaal – Staat van het materiaal – Hoeveelheid – Vooropgestelde werkmethode Gebruik de SAMENVATTENDE TABEL om het te weten !

18

Toelating asbestverwijdering Opgelet : tijd nodig voor het bekomen van de toelating (planning !) Voor een voorafgaande melding à 20 dagen vanaf de ontvangst van een volledig dossier Voor een tijdelijke milieuvergunning à 55 dagen vanaf de ontvangst van een volledig dossier Bezoek ter plaatse noodzakelijk Vóór de aanvang van de werken : melding aan Inspectie

19

Asbesthoudend afval Asbesthoudend afval = gevaarlijk afval Welke zijn de wettelijke verplichtingen ? ● 

Gevaarlijk afval van ander afval scheiden ► 

Asbest aan de bron of in een erkend centrum scheiden

► 

Speciale verpakkingen voor asbesthoudend afval

► 

Verbod op hergebruik !

20

Asbesthoudend afval ● 

Geval van de aan voorafgaande goedkeuring onderworpen werven ► 

Verplichte overhandiging van het afval op de werf aan een voor gevaarlijk afval erkende ophaler

● 

Geval van de niet aan voorafgaande goedkeuring onderworpen werven ► 

► 

● 

Overhandiging van het afval aan een erkende ophaler of vervoer van het afval door de producent naar een erkend verwerkings- of inzamelingscentrum Belang van de traceerbaarheidsdocumenten

In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest ►  ► 

Net Brussel en gemeentelijke storten aanvaarden geen asbestafval 2 privébedrijven hebben de toelating om asbestafval (hechtgebonden vorm) in ontvangst te nemen 21

De afdeling Inspectie van het BIM

De afdeling Inspectie OPDRACHTEN : 1. 

Toezicht op de door het BIM toegelaten werken voor de verwijdering van asbest (basis = beslissingen van het BIM : respect van de werkprocedures, van de dagelijkse controles, van de administratieve voorschriften, …

2. 

Behandeling van de klachten en incidenten

Objectieve vaststellingen doen + aangepaste preventieve, correctieve of bestraffende maatregelen opleggen, in respect van het Wetboek van inspectie (art. 21 (verwittiging, stopzetting, ingebrekestelling) en 23 (PV), sancties : strafrechtelijk sancties of administratieve geldboetes) MIDDELEN : 2,2 inspecteurs + 1 administratieve medewerker RESULTATEN 2014 : 165 dossiers (328 vergunningen), 18 klachtendossiers, 400 bezoeken, 19 PV,…

De afdeling Inspectie 1. 

Toezicht op vergunde werven (selectie : spuitasbest, scholen, …) :

- 

het grote publiek en de gebruikers van de gebouwen waar werken uitgevoerd worden gerust stellen,

- 

toezicht op het goede beheer van de AHM tijdens de ontmanteling,

- 

zich verzekeren van de kwaliteit van de inventaris,

- 

waken over een kwaliteitsvolle asbestverwijdering (netheid), enz, …

Algemeen, bevredigend niveau.

1995 - Berlaymont

2015 – afbraak Reyersviaduct

De afdeling Inspectie Enkele voorbeelden van problemen op de werf:

Oorzaken : ontmanteling met kraan, gebrek aan info, geen aanduiding, werkdruk, … Brandklep : slecht beheer van « Pical »

De afdeling Inspectie Enkele voorbeelden van problemen op de werf:

Restanten asbesthoudende isolatie na verwijdering door een erkende asbestfirma

Oorzaken : onoplettendheid, werkdruk, moeilijkheidsgraad, …

De afdeling Inspectie Goede praktijk :

Aanduiding van de AHM (dichtingen) die niet geraakt mogen worden tijdens de ontmanteling, voor een verwijdering nadien

De afdeling Inspectie 2. Behandeling van de klachten (schriftelijke klachten en aanvragen om een controle uit te voeren afkomstig van andere instanties) :

- 

angst gelinkt aan afbraakwerken, illegale verwijdering, ...

→ hoofdzaak van PV’s voor inbreuken → weinig opvolging door het Parket → administratieve geldboete → vaak verwijdering asbesthoudende leidingisolatie door chauffagist → sensibilisatie via een opleiding voor verwarmingsinstallateurs (rappel aan de opleidingscentra in 2015) → samenwerking met de dienst Toezicht op het Welzijn van de FOD WASO

De afdeling Inspectie Voorbeelden van vaststellingen :

Gedeeltelijke verwijdering van asbesthoudende leidingisolatie op een oude boiler

Afval van asbesthoudende leidingisolatie in de afvalzakken

Oorzaken : onwetendheid, onderschatting van de risico’s fraude, kosten, …

De afdeling Inspectie Een gemiste kans …

Oude veeartsenschool van Kuregem, verwijdering spuitasbest, vaststelling in 2007

De afdeling Inspectie 3. Behandeling van incidenten (dringende werken, calamiteiten, …) : zelden Voorbeeld : hevige brand Roermonde (Holland) van 2 hangars met asbesthoudende golfplaten

De golfplaten springen kapot met de verspreiding van brokstukken in de omgeving

De afdeling Inspectie Na de brand : evaluatie, dringende maatregelen en sanering, …

Afzetting van het stadscentrum (4,6 km2 ! meerdere weken !), reinigen van de voertuigen door de brandweer, …

Handpicking van de brokstukken in de straten, in de tuinen, op de daken,… door een erkende firma (kostprijs kkk)

Perspectieven

Perspectieven Wat doen de buren ? - 

Holland : verbod op asbestdaken op 2024 ! In kaart brengen van de scholen met en zonder asbestinventaris …

- 

Frankrijk : verplichte opleiding voor de volledige bouwsector, asbestattest vóór de verkoop …

- 

Vlaams Gewest : versnelde asbestafbouwbeleid tegen 2040 (OVAM : plan van aanpak tegen 2018)

Wat doet de Europese Unie ? - 

EESC* : pleidooi voor een gecoördineerde aanpak van de uitroeiing van asbest

* EESC = Europees economisch en sociaal comité

Perspectieven De sociale partners : voorstanders voor een versterking van de maatregels

ondertekend op 18/06/2015

Perspectieven Naar een asbestvrij of –veilig gewest …

?

De AHM verouderen …

De Minister Leefmilieu heeft het BIM belast om tegen 2017 een voorafgaandelijke studie uit te voeren om de haalbaarheid te onderzoeken van een progressieve vermindering van het asbest teneinde de blootstelling aan asbest in het BHG te voorkomen.

Goed om weten Waar informatie terug te vinden ? •  http://www.leefmilieu.brussels/asbest Asbest herkennen Asbest verwijderen Heeft U een vergunning nodig? Asbestafval Asbest : geen paniek, u kunt zich berschermen Formulieren asbestà vergunningsaanvraag, conforme inventaris, ... Erkende ondernemingen « Asbest » à labo, asbest verwijderaar, ophalers van gevaarlijk afval

Infos-fiches : •  Asbest (in uw folder) •  Samenvattende tabel (idem) •  Maar ook : asbest in uw woning, administratieve gids van verguninng aanvraag, hoe uw aanvraag invullen, ...

37

Contact ● 

Infodienst (algemene vragen) :

Tel. : +32/2/775.75.75 Fax : +32/2/775.76.21 E-mail : [email protected]

•  Afdeling vergunningen en partnerschappen

(behandeling van aanvraagdossiers voor ingedeelde asbestsaneringswerken) :

Tel. : +32/2/775.75.44 Fax : +32/2/775.77.72 E-mail : [email protected] ● 

Afdeling Inspectie en verontreinigde bodems (controle van asbestsaneringswerven, klachten en incidenten) :

Tel. : +32/2/775.75.01 Fax : +32/775.75.05 E-mail : [email protected] 38