Integraal Programma van Eisen & Schetsontwerp

Integraal Programma van Eisen & Schetsontwerp Ontwerp, oktober 2014

Fietsstallen Drift e.o.

Utrecht.nl

Ruimtelijke en Economische Ontwikkeling

Colofon Wethouders Lot van Hooijdonk, Verkeer en mobiliteit Kees Geldof, Binnenstad

Opdrachtgever Frans Jan van Rossum, M&M - Programma Fiets

Projectleiding Maaike van Teeseling, M&M

Projectteam Jipke Detrie, Universiteit Utrecht – Facilitair accountmanager Universiteit Utrecht Monique Kampinga-Verhulst - Programmamanager Binnenstad Universiteit Utrecht Christien Rodenburg, M&M - Realisatie Mobiliteit Werner de Feijter, REO - Stedenbouw en Planologie Marjo de Kraker, IBU - Ontwerp Openbare Ruimte Met medewerking van Universiteitsbibliotheek UVSV Wolff City TrainMore Hogeschool Geesteswetenschappen

Status Ontwerp

Bestuurlijke besluitvorming College van b en w

2

Integraal Programma van Eisen & Schetsontwerp Fietsstallen Drift e.o. ontwerp, november 2014

Inhoudsopgave Inleiding

5

Aanleiding Doel en opgave Projectgebied Beleid en ontwikkeling

5 5 7 7

Huidige situatie

13

Ruimtelijk Fiets Belangen stakeholders t.a.v. fietsstallen Voetganger Auto

13 13 17 19 19

Verkenning

20

Modellen

20

Visie

23

Fietsstallen Inrichting Drift Communicatie Handhaving

23 27 28 28

Randvoorwaarden

29

Proces

30

Financiën

30

Vervolg/Uitvoering

30

3


4


Inleiding Aanleiding De Universiteit Utrecht en de stad Utrecht zijn van oudsher sterk met elkaar verbonden. De Universiteit levert een positieve bijdrage aan de sociale, culturele en economische ontwikkeling van de stad. Andersom is een leuke stad een onderdeel bij de universiteitskeuze van studenten. In de Utrechtse binnenstad wordt daarom sinds 2008 gewerkt aan de concentratie van de universitaire gebouwen. Het Driftcluster aan de Drift met o.a. de Universiteitsbibliotheek en verschillende faculteiten is één van de concentratiegebieden. Dit wordt verder versterkt met de ontwikkeling van het naastgelegen Boothstraatterrein en de renovatie van Janskerkhof 2-3a. Veel studenten en medewerkers komen met de fiets naar het Driftcluster en het Boothstraatterrein. Voor het stallen heeft de Universiteit een ondergrondse fietsenstalling gebouwd met ingang aan de Wittevrouwenstraat. Helaas wordt deze niet optimaal gebruikt. Het merendeel van de fietsen wordt gestald op de smalle Drift. Tijdens de circa 14 piekweken (introductietijd en tentamens) van het collegejaar staat de Drift zo vol met gestalde fietsen (tot 4 rijen dik aan weerszijden van de Drift) dat een veilige doorgang van de verschillende weggebruikers (voetgangers, mindervaliden, fietsers, auto’s en nood- en hulpdiensten) niet gegarandeerd is. Maar ook buiten piekweken staan er veel fietsen. Hierdoor wordt ook de verblijfs- en ontmoetingsgelegenheid van de Drift nadelig beïnvloed. Eind 2013 trokken de Universiteit Utrecht (Universiteitsbibliotheek en Facilitair management van de Binnenstadfaculteiten) en het team Toezicht en Handhaving van gemeente Utrecht ongeveer tegelijkertijd aan de bel over de onveilige situaties die de gestalde fietsen op de Drift veroorzaken. Acties vanuit de Universiteit, inclusief verzoeken aan studenten om de fiets in de kelder te stallen, hebben geen structurele oplossing opgeleverd. Als een fiets op de rijbaan staat (en dus gevaarlijk) kan Toezicht en Handhaving van de gemeente Utrecht de fiets verwijderen. De rijbaan – met aan weerszijden geparkeerde fietsers - is dan echter nog steeds niet breed genoeg om voor voetgangers, fietsers en auto’s tegelijkertijd een veilige doorgang te garanderen. De Universiteit heeft de gemeente daarom gevraagd op straat duidelijk te maken wat wel en niet mag. Voor de Universiteit is tevens het verbeteren van de uitstraling van het Universiteitskwartier een belangrijke drijfveer om met de gemeente om tafel te gaan.

Doel en opgave Dit Integraal Programma van Eisen (IPvE) geeft de ambitie en oplossingsrichting voor het fietsstallen op en rondom de Drift. Inzet is om de bestaande (gebouwde) fietsenstallingen beter te gebruiken en op strategische plekken extra capaciteit toe te voegen. Dit gaat gecombineerd met het duidelijk maken waar wel en geen fietsstallen in de openbare ruimte is toegestaan. De in dit IPvE voorgestelde oplossingen geven opmaat voor de (toekomstige) ontwikkeling van verblijfskwaliteit op de Drift. Dat sluit aan bij de ambities uit de Visie binnenstad, opgesteld door de Universiteit Utrecht. Gemeente Utrecht ondersteund die ambitie. De fysieke maatregelen zullen het gedrag van fietsers enigzins sturen, maar verdere gedragsbeïnvloeding en handhaving vanuit gemeente en universiteit zijn noodzakelijk om het fietsstallen in goede banen te leiden. Dit IPvE geeft daarvoor ook richting. Voorliggend IPvE is in samenwerking tussen Universiteit Utrecht en gemeente Utrecht opgesteld met inbreng van andere belanghebbenden aan de Drift. Dat zijn bioscoop Wolff City, sportschool Trainmore, studentenvereniging UVSV. Hogeschool van Geesteswetenschappen en Coffeebar Ludwig zijn uitgenodigd en geïnformeerd.

5


Plompetorengracht

Driftbrug

Voorstraat

Wittevrouwenstraat

Wolff City Binnenplein UU

Boothstraatterrein UU

Bibliotheek UU

Boothstraat Drift Terrein UU Binnentuin UU

UVSV

Maasbergerbrug

Hogeschool Geesteswetenschappen

Keizerstraat

Janskerkhof Train More & Ludwig

Stammetsbrug

Nobelstraat

Projectgebied

6


Projectgebied Het studiegebied bestaat uit het Driftcluster van de Universiteit (tussen Keizerstraat-Nobelstraat-DriftWittevrouwenstraat), het Boothstraatterrein van de Universiteit (tussen Boothstraat-Janskerkhof-DriftVoorstraat), de Drift, Janskerkhof oostzijde, Driftbrug incl trottoir t.h.v. bioscoop Wolff City en het zuidelijk deel van de Plompetorengracht. Het plangebied waar maatregelen uitgevoerd worden, bestaat uit de Drift, Driftcluster, Janskerkhof oostzijde, Driftbrug incl trottoir t.h.v. bioscoop Wolff City en het universiteitsterrein aan de Keizerstraat.

Beleid en ontwikkeling Discussienota en Bestemmingsplan Binnenstad In 2007 voerden alle belangrijke partijen in de binnenstad een uitgebreide discussie over de gewenste ontwikkeling van de binnenstad. Uitkomsten van de discussie zijn vastgelegd in de Discussienota Binnenstad, juli 2007. Het geeft de visie voor de binnenstad en was de basis voor het bestemmingsplan Binnenstad, februari 2010. Onderdeel van de Discussienota is de omgeving van de Universiteit aan de Drift. Enkele benoemde ambities, relevant voor dit IPvE, zijn: • meer herkenbare aanwezigheid van de Universiteit • aandacht voor fietsparkeren Ontwikkelingsvisie Janskerkhof In samenwerking met stakeholders op en rond het Janskerkhof is de Ontwikkelingsvisie Janskerkhof, oktober 2009 tot stand gekomen. De visie ziet het Janskerkhof als identiteitsdrager van het Universiteitskwartier, waar kennis en ontmoeting centraal staan. Hiermee positioneert de Universiteit zich nanrukkelijker en herkenbaar in de Binnenstad. Hiermee kan de Universiteit tal van economische, sociale en culturele impulsen aan het gebied en de stad geven. Relevant voor dit IPvE zijn: • verbeteren van looproutes naar het Janskerkhof • aantrekkelijke hoekpanden en straathoeken (o.a. bioscoop City) zijn van belang als stapsteen tussen verschillende plekken • verblijfsruimte passend bij het Universiteitskwartier. Kleine terrassen zijn hiervoor mogelijk • stimuleren van fietsgebruik en tegelijkertijd de overlast van gestalde fietsen tegengaan, bijvoorbeeld door inpandige en ondergrondse fietsenstallingen Begin 2012 is de eerste stap genomen voor de uitvoering van de ontwikkelingsvisie door het westelijk deel van het Janskerkhof parkeervrij te maken en te herinrichten.

Afbeelding uit Ontwikkelingsvisie Janskerkhof: looproutes

7

Visie binnenstad, Universiteit Utrecht. In 2008 heeft de Universiteit Utrecht de Visie Binnenstad opgesteld n.a.v. de concentratie van universitaire gebouwen in de binnenstad. De Universiteit heeft de ambitie een levendig Universiteitskwartier te ontwikkelen. Ze wil zichtbaar zijn in de binnenstad, met goede voorzieningen, herkenbare gebouwen en prettige buitenruimtes. Daarmee draagt de Universiteit bij aan de diversiteit, levendigheid en dynamiek van de stad. Gemeente Utrecht onderschrijft die ambitie. Uit de visie is voor dit IPvE het volgende relevant: • voor de bereikbaarheid wordt primair ingezet op openbaar vervoer, de voetgangers en de fiets • realisatie van hoogwaardige, veelal ondergrondse fietsenstallingen waardoor wordt bijgedragen aan de kwaliteit van de openbare ruimte • de Universiteit vraagt de gemeente te investeren in de verblijfskwaliteit van de openbare ruimte, want de dynamiek neemt door de ontwikkeling van de universiteit toe • de Universiteit zal de gemeente aanspreken op de gezamenlijke ambitie als het gaat om het realiseren van voorzieningen en een kwalitatieve inrichting van de openbare ruimte

Afbeelding uit Visie binnenstad, Universiteit Utrecht: Drift als verblijfsruimte

8

Nota stallen en parkeren In navolging van Utrecht Aantrekkelijk en Bereikbaar (UAB) is in 2013 de Nota Stallen en Parkeren vastgesteld. Doelstelling van UAB is om in het centrumgebied van Utrecht de voetganger en fietser meer ruimte te geven en de (verblijfs)kwaliteit van de openbare ruimte te verbeteren. Ontwikkeling: Universiteit Utrecht • Op het binnenterrein tussen de Bootstraat en de Drift bevindt zich een bouwkavel waar nog geen concreet bouwplan voor is. Het terrein wordt nu ingericht met 120 fietsenplekken voor medewerkers. Voor het deel op de Drifttuinen is dit definitief, ter plaatse van de bouwkavels tijdelijk. • Het pand aan de Drift 21 zal op termijn gerenoveerd worden met als uitgangspunt bestaand programma, namelijk onderwijsruimten • Keizerstraat: hier is een bouwkavel waar nog geen concreet bouwplan voor is. Deze kan tijdelijk worden ingezet als fietsenstalling • Janskerkhof 2-3a is nu in renovatie en per januari 2016 in gebruik als onderwijscentrum voor met name de faculteit Rechten. Ook enkele werkplekken zullen hier komen. De fietsenstalling op het voorterrein zorgt voor circa 300 fietsplekken. Bioscoop Wolff City • In de toekomst worden ontwikkelingen verwacht bij de bioscoop Wolff City aan de Voorstraat

9

De Drift t.h.v. hoofdingang Universiteit en bibliotheek

10

Huidige situatie Ruimtelijk De Drift is een onderdeel van het oostelijk grachtenstelsel in de binnenstad, bestaande uit Nieuwegracht, Kromme Nieuwegracht, Drift en Plompetorengracht. Beeldbepalend is de asymmetrische ligging van de gracht in het straatprofiel. Het straatdeel is vrij smal, van gevel tot grachtenhek is de maat minimaal circa 6 meter en maximaal circa 7 meter. De rijloper is minimaal 3 meter breed en maximaal circa 4 meter breed. Aan weerszijden staan brede panden met een voorname uitstraling. De panden aan de gracht zijn met bruggen verbonden met het straatdeel. De panden aan het straatdeel hebben veelal originele stoepen, soms afgebakend met smeedijzeren hekwerk. Langs de grachtmuur en stoepen ligt een smalle rabatstrook. Ertussen ligt een middenloper die gebruikt wordt door fietsers, voetgangers en autoverkeer. Aan de Drift is de Universiteit Utrecht gevestigd, met de Universiteitsbibliotheek, collegezalen, werkplekken, kantoren en brasserie en restaurant. Daarnaast zijn ook de Hogeschool van Geesteswetenschappen, de Utrechtse Vrouwen Studenten Vereniging (UVSV), sportschool Trainmore aan de Drift gehuisvest. Coffeebar Ludwig ligt op de hoek van de Nobelstraat en de Drift, de bioscoop Wolff City op de hoek van de Voorstraat en de Drift.

Fiets Stallen Drift: Op de Drift bepalen gestalde fietsen het straatbeeld. Er zijn geen formele stallingsvoorzieningen. Fietsen staan tegen de hekken van de gracht en stoepen, tegen gevels en op de bruggen. Vaak staan ze rijen dik, vooral geconcentreerd bij de hoofdentree van de Universiteit (Drift 27), maar langs de hele Drift zijn gestalde fietsen te zien. De gestalde fietsen zijn hoofdzakelijk van studenten en medewerkers van de Universiteit. De gestalde fietsen blokkeren vaak nooduitgangen en de doorgangsruimte voor nood- en hulpdiensten. Door combinatie van autoverkeer, fietsers en voetgangers op de middenloper ontstaat door rijen dik gestalde fietsen soms onvoldoende doorgangs- en passeerruimte. Dit leidt tot gevaarlijke situaties. Onduidelijk is nu waar wel en geen fietsen gestald mogen worden. Handhaving is hierdoor lastig. Fietsen die nu op de middenloper staan, mogen door de gemeente verwijderd worden. Door het smalle straatprofiel blijft er dan toch onvoldoende passeerruimte over. Tijdens verschillende fietsparkeerduuronderzoeken (nov 2013 en juni 2014) bleken er resp. 340 tot 376 fietsen op de Drift gestald te zijn. Op hetzelfde moment waren in de fietsenkelder van de Universiteit nog ongeveer 300 van de circa 700 plekken vrij. Tijdens piekmomenten kan het aantal gestalde fietsen op de Drift oplopen tot boven 600. Tijdens de parkeerduurmeting bleek het merendeel van de fietsen op de Drift langer dan 4 uur gestald.

Fietsstallen op de Drift en in fietsenkelder Universiteit tijdens een piek, op hetzelfde moment (sept 2014)

11

Binnenplein: Via de Wittevrouwenstraat is de fietsenkelder onder het binnenplein van de Universiteit bereikbaar. Met een hellingbaan is de kelder toegankelijk. Vanuit de kelder zijn de bibliotheek en overige onderwijsgebouwen van het Driftcluster bereikbaar. De kelder biedt plaats aan totaal 703 fietsen. Hiervan zijn er 80 voorzien voor medewerkers en 623 voor studenten en bezoekers. De plekken voor medewerkers zijn door een hek afgescheiden van de overige plekken. De stalling bestaat uit etagerekken, d.w.z. fietsen boven en onder elkaar gestald in een rek. Uit verschillende fietsparkeerdrukonderzoeken bleek dat de fietsenkelder onderbenut is. Circa 300 plekken waren niet gebruikt. Verklaring hiervoor is het gemak waarmee fietsen op de Drift gestald kunnen worden, de hellingbaan door sommigen als ongemakkelijk ervaren wordt, de hoge rekken soms stroef te bedienen zijn en de ruimte tussen de hoge rekken en het plafond voor sommige fietsen onvoldoende is. Op het maaiveld van het binnenplein mogen geen fietsen worden gestald waardoor het plein als representatieve-, verblijfs- en ontmoetingsruimte kan dienen. Janskerkhof oostzijde: Op het Janskerkhof is voorzien in 24 plekken in een fietsenrek t.h.v. de bushalte. Tijdens de fietsparkeerdrukmeting nov 2013 bleken er gemiddeld 150 fietsen gestald. Deze staan tegen het hek van de Drift aan de Janskerkhofzijde, tegen de hekken van de noordgevels van het plein en tegen bomen en andere objecten zoals lantaarnpalen. Net als langs de Drift betreft het hier voornamelijk fietsen die langer dan 4 uur gestald staan. Tijdens pieken staan er ruim 200 fietsen geparkeerd. Op het Janskerkhof oost en de Drift zuidzijde staan samen tussen de 180 (gemiddeld) en ruim 250 (tijdens pieken) fietsen geparkeerd. De gestalde fietsen zijn naar verwachting voornamelijk van studenten, corpsleden en bezoekers van horeca en sportschool in de omgeving.

Entree van de fietsenkelder onder het binnenplein

12

Boothstraatterrein (ontwikkeling): De Universiteit zal het Boothstraatterrein verder ontwikkelen met waarschijnlijk kantoren. Voor medewerkers wordt dit najaar op het binnenterrein een nieuwe fietsenstalling gebouwd met 120 plekken. Deze is bereikbaar via de Boothstraat. Bioscoop Wolff City: De bioscoop ligt aan de Voorstraat die voornamelijk smalle trottoirs kent, uitgezonderd t.h.v. de bioscoop. Op het brede troittoir is hier voorzien in fietsenrekken die plaats biedt aan circa 15 fietsen. Ook staan in de directe omgeving van de rekken fietsen op de standaard, tegen het hek van de Drift en tegen objecten zoals lantaarnpalen, bomen, meterkasten ed. Voor voetgangers vormen de rekken incl aangroei van fietsen op standaard een obstakel in de verbinding tussen Voorstraat en de Wittevrouwenstraat-Drift. De gestalde fietsen zijn naar verwachting van bewoners, studenten en bioscoopbezoekers. Driftbrug: De Driftbrug tussen Voorstraat en Wittevrouwenstraat heeft smalle trottoirs. Tegen het hekwerk van de brug staan fietsen gestald, voornamelijk van studenten, maar ook van bezoekers en bewoners. De gestalde fietsen versmallen het trottoir tot 1 meter of minder. Plompetorengracht zuidzijde: Aan weerzijde van de Plompetorengracht staan aan de grachtzijde enkele rekken die plek bieden aan 18 fietsen. Ook tegen het baliehek van de gracht staan fietsen gestald. De gestalde fietsen zijn van studenten, bezoekers en medewerkers van horeca en kantoren in de omgeving en bewoners. De gestalde fietsen staan vooral aan de grachtzijde. Door het bredere wegprofiel veroorzaken gestalde fietsen niet de onveilige situaties zoals op de Drift.

13

Fietsstalbalans huidige situatie Parkeerdruk / bezetting

Capaciteit

Buiten

Binnen

Totaal

Kelder UB

Juni 2013

550*

300

850

703

Nov 2013

550

400

950

Juni 2014

575

400

Parkeerduur meting juni 2014

650

400

Na uitvoering IPvE (2015)

Keizerstraat

Janskerkhof

Bioscoop

Boothstr (ontw)

Totaal

Balans

-

24

15

120

862

+12

703

-

24

15

120

862

-88

975

703

-

24

15

120

862

-113

1050

703

-

24

15

120

862

-188

1100**

703

162

45

120

12001380

+50 -+230

175-350

* Gem. circa 50 fietsen voor de bioscoop **Rekening houdend met gestage groei

Fietsparkeerduur Drift en Janskerkhof

Parkeerduur Drift en Janskerkhof: vooral langstallen - groene tinten: kort stallen - gele, rode en paarse tinten: lang stallen

14

Fietsstalbalans en stallingsduur In de huidige situatie, incl. geplande stalling Boothstraat heeft de omgeving van de Drift capaciteit voor ongeveer 862 fietsen. De Boothstraat is in deze balans opgenomen omdat die bestaande (wild)gestalde fietsen een plek zal geven. Tijdens verschillende metingen, waaronder piekmomenten bleken er meer fietsen in het gebied gestald te zijn, maar de fietsenkelder van de Universiteit was niet volledig bezet. Het tekort aan formele stallingsruimte is ongeveer 120 plekken. Bij extreme piekmomenten, bijvoorbeeld tentamenperiode, zal dit aantal hoger zijn. Uit de fietsparkeerdrukmeting juni 2014 blijkt dat het merendeel van de gestalde fietsen langer dan 4 uur te staan. Dit zijn z.g.n. langstallers. Die zijn er over het algemeen eerder toe bereid hun fiets in een (gebouwde) stalling te zetten, bijvoorbeeld een fietsenkelder. Opgave fietsstallen Rondom de Drift is, zoals blijkt uit de balans, een structureel tekort aan plekken, ondanks de onbezette plekken die de fietsenkelder van de Universiteit heeft. Gezien langdurige piekmomenten, in totaal 14 weken oftewel 1/4 van het jaar, is het nodig het structureel tekort op te lossen. Dit betekent, rekening houdend met de ontwikkeling van de stalling voor medewerkers aan de Boothstraat, circa 200 plekken toevoegen. De Universiteit kan in de toekomst uitbreiden. Daardoor zullen ook meer studenten op de fiets naar de Drift komen. Het is daarom wenselijk een marge te hebben in stallingsruimte. Daarmee kunnen ook extreme piekmomenten in de huidige situatie, bijvoorbeeld tijdens tentamenweken, beter opgevangen worden. Door de marge heeft de fietser tevens keuze tussen verschillende stallingen. Uitgezonderd extreme piekmomenten is er keuze tussen stallingen, want ze zullen niet volledig bezet zijn. Als uitbreidingsplannen van de Universiteit concreet worden, kan de hoeveelheid plekken gespecificieerd worden. De Nota Stallen en Parkeren geeft daarvoor de richting aan. Voor het bepalen van de locaties voor fietsstallen hebben de directe belanghebbende de volgende wensen geuit: Universiteit Utrecht /Universiteitsbibliotheek • op korte afstand van de bestemming (bibliotheek, collegezalen, werkplekken) fietsen kunnen parkeren; • verbeteren van de uitstraling Janskerkhof / Drift als entree van het Universiteitskwartier; • voldoende capaciteit • (nood)uitgangen vrij houden Hogeschool Geesteswetenschappen • op korte afstand van de ingang fietsen kunnen parkeren UVSV • op korte afstand van de ingang fietsen kunnen parkeren Sportschool Trainmore • op korte afstand van de ingang fietsen kunnen parkeren • indien mogelijk rekken bij de deur plaatsen • creëren van veiligere situatie voor bezoekers van Trainmore bij de ingang op de hoek Bioscoop Wolff City • extra capaciteit • (nood)uitgangen vrij houden • In de toekomst wordt de bioscoop mogelijk herontwikkeld. De huidige maatregelen moeten zodanig zijn, dat aanpassingen eenvoudig mogelijk zijn.

15

Drukte bij de hoofdentree van de Universiteit en bibliotheek

Informeel verblijf op de trap van Drift 25

Autoverkeer wurmt zich over de Drift

16

Fietsroute Het Driftcluster is vanuit het westen en oosten goed per fiets bereikbaar langs de doorgaande stadstraten Voorstraat-Wittevrouwenstraat en Lange Jansstraat/Janskerkhof-Nobelstraat. Beide routes ontsluiten het Drifcluster met Utrecht Centraal. Via de Nobelstraat is De Uithof per fiets goed te bereiken. Beide routes hebben veelal aparte fietsruimte zoals fietsstrook of fietspad. Aan de Wittevrouwenstraat ligt de entree van de fietskelder onder het binnenplein van de Universiteit. Tussen de beide stadstraten ligt de Drift. De fiets deelt er de ruimte met de overige verkeersdeelnemers. Parallel aan de Drift liggen de Boothstraat en Keizerstraat. Via deze straten is de ‘achterzijde’ van het Driftcluster bereikbaar. Bij de opgang van de Drift vanaf de Nobelstraat ontstaan regelmatig gevaarlijke situaties als gevolg van de confrontatie tussen fietsers met hoge snelheden en bezoekers die de sportschool uit komen lopen.

Voetganger Looproute Drift: De hoofdentree en overige entrees en uitgangen van Driftcluster liggen vanaf de Wittevrouwenstraat en Nobelstraat op korte loopafstand, max ruime 1,5 minuut lopen. De voetganger zit soms in de verdrukking door vele wildgestalde fietsen op de Drift en trottoirs en bruggen van de aanliggende straten. Veelal is dit door beperkte loopruimte. Op de Drift is door de gestalde fietsen aan weerszijde de passeerruimte met andere weggebruikers soms minimaal of onmogelijk. Dit geeft onveilige situaties en ergernis. De Drift is via het Janskerkhof, waar ook bushaltes zijn, een belangrijke looproute naar andere universiteitsgebouwen aan het Janskerkhof en horeca. Interne route: Parallel aan de Drift loopt door het Drifcluster de interne looproute. Via het binnenplein en fietsenkelder aan de Wittevrouwenstraat zijn de bibliotheek, koffiehoek, binnentuinen en de verschillende collegezalen en studieruimtes met elkaar verbonden. Ontmoeting en verblijf: Naast de gebouwen biedt de open ruimte gelegenheid voor ontmoeting en verblijf. Dit zijn vooral het binnenplein en tuinen van het Driftcluster. Er is verschillend zitmeubilair en het binnenplein kan gebruikt worden voor evenementen. De ochtend en vroege middagzon geeft die plekken een aangenaam verblijfsklimaat. Bij warme, zonnige dagen geven monumentale bomen in de tuinen verkoeling. Bij de hoofdentree aan de Drift op nummer 27 wordt vooral door studenten afgesproken en/of gerookt. Bij de hoofdentree is binnen een grote koffiecorner, buiten wordt echter zelden koffie gedronken. Een enkele andere entree heeft een trappartij waar soms informeel verblijf op plaats vind. Die liggen ‘s ochtend in de schaduw en in de middag in de zon. Overige ruimte op de Drift zoals bruggen en de straat wordt niet voor ontmoeting en verblijf gebruikt. Dit komt door de hoeveelheid gestalde fietsen en ontbreken van aanleidingen voor verblijf zoals zit- of hanggelegenheid.

Auto Route De Drift heeft éénrichtingsverkeer vanaf het Janskerkhof richting Wittevrouwenstraat. Het deel tussen de Nobelstraat en de Maarsbergerbrug is niet toegankelijk voor autoverkeer, behalve voor nood- en hulpdiensten. Het autoverkeer op de Drift deelt de rijloper met overige verkeersdeelnemers. Door vele gestalde fietsen kan autoverkeer niet altijd over de Drift. Parkeren De Universiteit heeft geen parkeerruimte op eigen terrein. Op de bouwvlek aan de Keizerstraat parkeren soms leveranciers en facilitaire dienst, maar merendeel van de tijd is het terrein leeg. Met een hek is het afsluitbaar gemaakt om oneigenlijk gebruik en overlast voor de omwonenden te voorkomen.

17

Verkenning Modellen Tijdens diverse bijeenkomsten met belanghebbenden zijn verschillende modellen ten aanzien van het fietsstallen verkend:

. min 0,5 n e lop

in. 1m n e lop

. min 1,5 n e lop

1. Fietsenrekken en/of vakken langs de Drift Waar stoepen met hekken ontbreken, kunnen rekken of fietsstalvakken gemaakt worden. Langs stoepen met hekken kunnen fietsen vastgeketend worden aan het hek. Door het smalle straatprofiel is stallen langs het hek van de Drift niet mogelijk als doorgang voor nood- en hulpdiensten en andere weggebruiker gegarandeerd moet worden. Voor de bioscoop zijn fietsstalvakken voorzien. Dit model is afgevallen omdat: • De gestalde fietsen andere fietsen zullen ‘aantrekken’ langs het hek van de Drift en gevelzijde (rijen fietsen tegen elkaar gestald), waardoor doorgang nog steeds niet te garanderen is. Dit is wel mogelijk met veel inzet van extra handhaving. Hiervoor is bij gemeente en Universiteit financieel geen ruimte. Handhaving kan enkel als ‘sluitstuk’ worden ingezet. • Formele mogelijkheid voor stallen op de Drift verhoogt de drempel om de fietsenkelder van de Universiteit en andere stallingsplekken te gebruiken. Stallen op de Drift is ‘te makkelijk’ ten opzichte van andere (gebouwde) stallingen. • Het geen recht doet aan de ambities van Universiteit en gemeente om de Drift (op termijn) meer voor verblijf en ontmoeten in te richten. Bestaande/geplande fietsenstalling Mogelijke fietsvoorzieningen

. min 0,5 n e lop

in. 1m n e lop

2. Fietsstallen op binnenplein Universiteit Een deel van het binnenplein wordt ingericht met rekken. Voor de bioscoop zijn fietsstalvakken voorzien. Dit model is afgevallen omdat: • De Universiteit het binnenplein als representatieve ruimte met plek voor ontmoeting en verblijf wil behouden. • Langs het binnenplein waar fietsstallen mogelijk is, (stille) studieruimtes liggen. Stallen van fietsen verstoort dat. • Rekken tot aangroei van wild gestalde fietsen leidt, waardoor het plein vol komt te staan met fietsen. Kan voorkomen worden met handhaving door de Universiteit, maar daar is budgettair geen ruimte voor. • Stallen op het binnenplein verhoogt de drempel om de fietsenkelder te gebruiken, want binnenplein is ‘makkelijker’ te gebruiken. • Het plein is opstelruimte voor nood- en hulpdiensten.

. min 1,5 n e lop

Bestaande/geplande fietsenstalling Mogelijke fietsvoorzieningen

18

3. Fietsstallen op terrein aan de Keizerstraat Het terrein van de Universiteit aan de Keizerstraat inrichten met rekken. Voor de bioscoop zijn fietsstalvakken voorzien. Dit is een kansrijk model omdat: • Het terrein weinig gebruikt wordt • Er uit de parkeerbalans blijkt dat extra parkeerplekken gezocht moeten worden en hier veel fietsen gestald kunnen worden • De loopafstand naar de Universiteit kort en aantrekkelijk is (door de binnentuin) • Het tussen twee drukke fietsroutes ligt (Wittevrouwenstraat en Nobelstraat) • Representatieve en verblijfsruimtes (Binnenplein en Drift) hierdoor (grotendeels) vrij van gestalde fietsen kunnen blijven Aandachtspunt voor de Keizerstraat is het verlichtingsniveau en de sociale veiligheid.

. min 0,5 n e lop

in. 1m n e lop

. min 1,5 n e lop


. min 0,5 n e lop

in. 1m n e lop

. min 1,5 n e lop


4. Fietsstallen aan ‘kop en staart’ Driftcluster In combinatie met fietsstallen in de stalling onder het binnenplein en/ of aan Keizerstraat (kop), de entree van de Drift aan het Janskerkhof (staart) voorzien van stallingsruimte. Deze stalling bedient ook andere doelgroepen dan alleen studenten en medewerkers Universiteit (denk aan UVSV, Hogeschool van Geestwetenschappen en Trainmore). Voor de bioscoop zijn fietsstalvakken voorzien. Dit is een kansrijk model omdat: • Het op zeer korte afstand, ca ½ minuut lopen van diverse bestemmingen (sportschool, collegezaal, horeca, UVSV, Hogeschool) ligt en op ca 1,5 minuut lopen van de hoofdentree Universiteitsbibliotheek ligt. • De situatie voor ieder duidelijk is: VTH kan desgewenst handhaven bij overtredingen; • Het meerdere doelgroepen bedient (studenten, bezoekers sportschool, horeca, studentencorps en UVSV) • Representatieve en verblijfsruimtes (Binnenplein en Drift) hierdoor (grotendeels) vrij van gestalde fietsen kunnen zijn • De autoparkeerplaatsen die worden gebruikt om een cluster fietsparkeervakken te realiseren, kunnen elders op het Janskerkhof worden teruggebracht. • Het condities schept om (op termijn) de Drift meer in te richten voor ontmoeting en verblijf. Dit laatste model is door de belanghebbenden als meest gewenst benoemd en hierna verder uitgewerkt. 19

Parkeervak 1 t/m 5: terug te brengen autoparkeerplaatsen ter compensatie van fietsparkeervak Parkeervak 6 t/m 10: herschikking autoparkeerplaatsen voor realisatie uitgang autoparkeerterrein Parkeervak met fiets = fietsparkeervakken

Fietsparkeervak Voorstraat 20

Schetsontwerp Visie De opgave voor het organiseren van het fietsstallen heeft directe relatie met de ambitie om de Drift meer ontmoetings- en verblijfskwaliteit te geven. Een combinatie van model 3: Fietsstallen op de Keizerstraat) en model 4: Fietsstallen aan ‘kop en staart’ Driftcluster uit de verkenning geeft daar alle mogelijkheden toe. Het schept de condities om dat (op termijn) verder te ontwikkelen. Naast fysieke maatregelen zoals aanleg van stallingen is gedragsbeinvloeding en beleving van de openbare ruimte van groot belang als het gaat om het sturen van fietsstallen. De Drift ligt in hoogdynamisch gebied van het centrum. Dit wil zeggen dat de openbare ruimte veel verschillende gebruikers heeft die vanuit verschillende motieven de stad gebruiken. De voetganger staat er centraal en er is verblijfs- en ontmoetingsgelegenheid in de openbare ruimte. De huidige inrichting van de Drift bedient dit nu niet of nauwelijks. Vooral omdat het in het teken staat van fietsstallen en daarmee ander gebruik grotendeels uitsluit. Maar de Drift heeft alle mogelijkheden om aan te sluiten bij het hoog dynamisch gebied en daarmee dus een ander gebruik en inrichting van de openbare ruimte: • De Drift verbindt de hoogdynamische gebieden Voorstraat/Wittevrouwenstraat en Janskerkhof/ omgeving Stadhuis en Dom met elkaar; • De universiteitspanden aan de Drift trekken veel studenten, zowel op werkdagen als in weekenden en hebben ruime openingstijden; • Bij de hoofdingang van de Universiteit ontmoeten studenten elkaar, er wordt buiten gerookt, gepauzeerd; • Trappen naar entrees worden als informele verblijfsruimte gebruikt; • In de panden op de straathoeken van de Drift zijn publieke functies, zoals horeca en bioscoop. • De Universiteit heeft een restaurant en brasserie/koffiehoek aan de Drift. Tevens is de Drift een belangrijke identiteitsdragen van de stad en de universiteit. Samen met het Janskerkhof is het (in potentie) het levendig hart van het Universiteitskwartier. Dit heeft de Universiteit verwoord in hun Visie binnenstad, 2008.

Fietsstallen Door het fietsstallen volgens model 4 te organiseren, komen de verschillende wensen en ambities van de diverse partijen bij elkaar. Oplossen van het veiligheidsprobleem door gestalde fietsen en de Drift meer voor ontmoeting en verblijf in te richten hebben relatie met elkaar. Fietsstallen sluit vaak ontmoeting en verblijf uit. Omdat het fietsstallen op de Drift vaak langdurig is, valt het goed te organiseren/ sturen, bijvoorbeeld in grotere (gebouwde) stallingen die korte loopafstand van de bestemming liggen. Het fietstallen wordt daarom georganiseerd op het terrein van de Universiteit aan de Keizerstraat, op het Janskerkhof en t.h.v. bioscoop Wolff City en de bestaande fietsenkelder beter benunt. Hierdoor ontstaat de mogelijkheid om de Drift tot hoogdynamisch gebied te ontwikkelen. Hiervoor zijn vanuit dit IPvE de financiele middelen beperkt, maar schept wel de condities voor toekomstige ontwikkeling. Fietsenkelder binnenplein Een aanzienlijk deel van de op de Drift gestalde fietsen kan gestald worden in de fietsenkelder onder het binnenplein van de Universiteit. Die is nu nog niet volledig benut. Circa 500 plekken waren tijdens de fietsparkeerdrukmeting nov 2013 ongebruikt. Het gebruik is inmiddels toegenomen, in juni 2014 zijn circa 400 plekken bezet (en nog 200 plekken vrij). De Universiteit zal haar studenten en medewerkers naar de stalling blijven verwijzen.

21

22

Keizer straat

Fietsenstalling Keizerstraat Het terrein van de Universiteit aan de Keizerstraat wordt omgevormd naar fietsenstalling op maaiveld. Er kunnen circa 350 fietsen gestald worden in etagerekken. Vanaf de stalling is via een poort de binnentuin van de Universiteit bereikbaar. Naar de hoofdentree is het ongeveer een kleine minuut lopen. De openingstijden zijn hetzelfde als die van de Universiteitsgebouwen, daarna wordt het afgesloten. De Universiteit onderzoekt de mogelijkheden voor camerabewaking en verlichting. De realisatie van deze stalling wordt gedaan door de Universiteit. De gemeente zorgt voor bewegwijzering met borden en eventueel stippen op het wegdek. Verlichting en sociale veiligheid zijn belangrijke aandachtspunten. De realisatie van deze stalling op eigen terrein wordt gedaan door de Universiteit. De Universiteit heeft de mogelijkheid het terrein te bebouwen met collegezalen en/of werkplekken. Gezien de ligging aan de straat is het bij eventuele bouw raadzaam de stalling te integreren. Dit kan met een kelder of op de begane grond. De stallingsvoorzieningen blijft daarmee goed bereikbaar en er wordt voorkomen dat fietsen in de straat gestald worden. Ook zijn er mogelijkheden elders op het terrein. Janskerkhof oostzijde Het Janskerkhof wordt niet alleen door studenten gebruikt. Ook bezoekers van functies in de omgeving stallen er hun fiets. Wel hebben studenten die in de collegezaal op de Drift 13 moeten zijn en het corps/studentenvereniging een groot aandeel in de gestalde fietsen. Tezamen met de overige gebruikers, bijvoorbeeld sportschool- en horecabezoekers is de stallingsduur over het algemeen korter. Daarom wordt hier in een fietsstalzone met fietsvakken voorzien op de plek waar nu 5 autoparkeerplaatsen zijn. Deze parkeerplaatsen worden elders op het Janskerhof terug gebracht. De fietsparkeerzone wordt ingericht met fietsnietjes die op ruimte afstand van elkaar staan. Ze structureren het stallen en voorkomen domino-effect bij omvallen van fietsen. In deze zone kunnen 138 fietsen geparkeerd worden. De maatregelen voor het fietsparkeren grijpen we aan om ook de circulatie op de parkeerplaats op het Janskerkhof te verbeteren. Hiervoor brengen we een uitgang aan op de kop van de parkeerplaats zodat de auto’s er op een logische plek uit kunnen. Bioscoop Wolff City De rekken voor 16 fietsen midden op het trottoir voor de bioscoop worden vervangen door een fietsstalzone met fietsparkeervakken voor circa 45 fietsen langs de (blinde) gevel van de bioscoop. Het fietsstallen is daarmee op de student (overdag) en (bioscoop)bezoeker (’s avonds) gericht die vaak kort stalt. Ook hier worden enkele nietjes geplaatst om te voorkomen dat fietsen omvallen. In de toekomst wordt de bioscoop mogelijk herontwikkeld. De huidige maatregelen moeten zodanig zijn, dat aanpassingen eenvoudig mogelijk zijn. Plompetorengracht Zuidzijde Het stallen in rekken blijft gehandhaafd. Drift Bovenstaande stallingen bieden goed alternatief voor het stallen op de Drift. Om veiligheid te garanderen en ontwikkeling van ontmoeting en verblijf, is het niet toegestaan te stallen op de Drift. Ook kort stallen in bijvoorbeeld vakken is geen optie. Dit zou de drempel om bestaande en nieuwe stallingsvoorzieningen te gebruiken verhogen en door de grote aantallen fietsen zal een fietsparkeervak snel ‘aangroeien’. Dat zal problemen zoals in de huidige situatie veroorzaken. Bij wijze van proef wordt hiervoor een jaar lang een verbod ingesteld om fietsen te parkeren. Met gedragsregels (verbodsbord) en handhaving zal gestuurd worden op het voorkomen van stallen op de Drift. Daarnaast is ontwikkelen van ander gebruik op de Drift daarbij van belang. Dit is o.a. door mogelijkheden te bieden voor ontmoeting en verblijf.

23

Referentie informeel verblijf op trappen en hoge stoepen

Referentie gevelterras

Referentie zitmeubilair

Referentie zitmeubilair

24

Inrichting Drift Dit IPvE heeft als hoofdoel het oplossen van de fietsstalproblematiek. Financiele middelen vanuit de IPvE om de inrichting van de Drift meer geschikt te maken voor verblijf en ontmoeten zijn beperkt. Vanuit andere middelen kan het (in de toekomst) gerealiseerd worden, want de voorgaande oplossingen fietsstallen maken dit mogelijk. Wel zijn er enkele kleinschalige toevoegingen mogelijk. Naast ontmoeting en verblijf blijft de Drift de ontsluitende functie voor (fiets)verkeer houden. Dit heeft plaats op de huidige middenloper. Door de functie van ontmoeting en verblijf, incl het straatleven dat dit geeft, krijgt de Drift meer een shared-space beleving en gebruik: de verkeersdeelnemers zijn gelijkwaardig. Op korte termijn zal dit vooral tot uiting komen t.h.v. de hoofdingang van de Universiteit. Zitgelegenheid De stoepen zonder hekwerk en traptreden bieden langs de Drift informele zitgelegenheid. Nu er geen fietsstallen meer mogelijk is, kunnen ze ook als zodanig gebruikt worden. Om het verblijfsklimaat verder te versterken wordt t.h.v. de hoofdingang zitgelegenheid geboden door bankjes of andere zitelementen. Daarmee wordt het gebruik (ontmoeten, pauzeren, roken etc) dat nu al geregeld voorkomt versterkt en sluit de Drift aan op de hoogdynamische omgeving. De bankjes kunnen zowel aan de grachtzijde als op de stoep tegen het gebouw staan. Ze worden door de gemeente geplaatst, want de openbare ruimte is hier in eigendom en beheer van de gemeente. Bij het bepalen van het type zitmeubilair is het volgende van belang: • fietsen kunnen er niet aan vastgeketend worden; • de uitstaling past bij de historische omgeving en sluit aan bij overig identiteitsbepalend meubilair van de binnenstad (actualisatie Openbare Ruimteplan Binnenstad, in ontwikkeling) en HIOR; • bij plaatsing langs grachtzijde en brug geen rugleuning • bij plaatsing op stoep is rugleuning mogelijk • het is voorstelbaar dat vanuit andere partijen (tijdelijk) bijzonder meubilair wordt geplaatst om de transformatie van de Drift in te leiden • Zo min mogelijk obstakels op de grond (vanuit beheer) • Bij bankjes moeten prullenbakken worden geplaatst om zwerfafval tegen te gaan.

Referenties bijzonder (tijdelijk) zitmeubilair

25

Terras Langs de Drift bevinden zich enkele (additionele) horecagelegenheden. Voor de ontwikkeling van Drift tot meer verblijfs- en ontmoetingsruimte is het wenselijk kleinschalige terrasgelegenheid te bieden. De mogelijkheid hiertoe dient nader onderzocht te worden. Routering voor de auto Onderzocht wordt of het met het oog op de veiligheid op de Drift op de langere termijn mogelijk is om de auto van de Drift af te halen. Hiervoor moet het verkeercirculatieplan worden aangepast. Er wordt een separaat proces voor doorlopen. Signalering / bebording De inrichting met zitmeubilair t.h.v. de hoofdentree van de Universiteit en het gebruik ervan, maakt duidelijk dat fietsstallen niet mogelijk is, maar niet iedere fietser zal zich hierdoor laten weerhouden, Hetzelfde geldt voor de delen van de Drift waar dit (nog) niet mogelijk is. Om duidelijk te maken dat stallen ongewenst is, zullen er verbodstegels aangebracht worden. Hierdoor is ook handhaving mogelijk. Met het aanbrengen van de bebording en verbodstegels wordt terughoudend omgegaan. Dit ivm het behoud van het fraaie grachtbeeld.

Communicatie De partijen die aan de Drift gehuisvest zijn, zijn bij de totstandkoming van dit IPvE betrokken. Na vrijgave door het college wordt het IPvE 6 weken ter inzage gelegd. Dit kondigen we aan met een wijkbericht. In de inspraakperiode organiseren we een consultatieavond voor belanghebbenden. Op deze avond gaan we met omwonenden en ondernemers in gesprek over de aanleiding en achtergronden van het plan, over de inrichting van de Drift en en het Janskerkhof en de overige maatregelen. Belanghebbenden hebben de mogelijkheid een formele reactie in te dienen. Na besluitvorming door het college van b&w worden belanghebbenden geïnformeerd. Na realisatie van de fietsenstalling aan de Keizerstraat informeert de Universiteit via verschillende communicatiekanalen medewerkers en studenten over de wijzigingen en stimuleert om de fiets in de twee stallingen te parkeren. De gemeente Utrecht zorgt daarnaast voor een betere verwijzing middels borden naar de fietsenstalling aan de Wittevrouwenstraat. Na realisatie van de maatregelen in de openbare ruimte wordt in eerste instantie met een gedragscampagne gepoogd studenten en medewerkers hun fiets in de daarvoor bedoelde parkeerfaciliteiten te stallen (en dus niet meer op de Drift). Mocht de campagne onvoldoende effect hebben, dan kan de gemeente handhavend optreden. De Universiteit maakt gebruik van interne mailings, facebook, Digitaal UniversiteitsBlad (DUB) en spandoek op de Drift. Ook zet de Universiteit op drukke momenten bewakingsmedewerkers in op straat om fietsers te verwijzen.

Handhaving De Universiteit zet ook in de toekomst personeel in om met name bij de start van het collegejaar en rondom de drukke tentamenperiode fietsers te verwijzen naar de stallingen. De gemeente zet in op de combinatie van uitbreiding van de parkeermogelijkheden, de verduidelijking van de situatie op straat én een gedragscampagne na herinrichting van de Drift. Als deze maatregelen onvoldoende effect hebben, kan de gemeente besluiten om handhavend op te treden.

26

Proces Universiteit en gemeente Utrecht hebben in eerste instantie samen in beeld gebracht welke belangen zij beide hebben en welke parkeermogelijkheden voor fietsen er mogelijk zijn. Vervolgens zijn de andere stakeholders op de Drift (Hogeschool Geesteswetenschappen, sportschool Trainmore, UVSV) uitgenodigd hun belang in te brengen en mee te denken over een voor ieder wenselijke oplossing. Ook de Wolff bioscoop is geconsulteerd vanwege haar ligging direct om de hoek van de ingang van de bibliotheek. De gemeente Utrecht heeft een opzet gemaakt voor een IPvE en schetsontwerpen hierbij rekening houdend met de belangen van de verschillende partijen. Op 3 oktober is het concept IPvE besproken met verschillende stakeholders rond de Drift. Na bespreking in de STAF Mobiliteit, worden het concept IPvE en schetsontwerp ter besluitvorming aan het college van b&w voorgelegd. Na vrijgave door het college wordt het IPvE gedurende 6 weken ter inzage gelegd. In deze periode organiseren we een consultatieavond voor belanghebbenden. Op deze avond gaan we met omwonenden en ondernemers in gesprek over de aanleiding en achtergronden van het plan, over de inrichting van de Drift en het voorstel voor fietsparkeervakken op het Janskerkhof oost en de herschikking van de autoparkeerplaatsen. Belanghebbenden hebben de mogelijkheid een formele reactie in te dienen. Het IPvE en de reactienota worden vervolgens wederom ter besluitvorming aan het college van b&w aangeboden. Na definitieve vaststelling volgt de uitvoering. De inrichting van de bouwkavel aan de Keizerstraat tot fietsenstalling door de Universiteit Utrecht maakt formeel geen onderdeel uit van dit proces. De Universiteit informeert omwonenden over de plannen en bespreekt met hen welke maatregelen nodig zijn om eventuele overlast te beperken.

Financiën De gemeente heeft een beperkt budget beschikbaar vanuit o.a. Beter Benutten voor maatregelen. De Universiteit financiert de ontwikkeling van de (tijdelijke) fietsenstalling in de Keizerstraat. Een eventuele inzet van handhaving wordt gedekt uit de reguliere middelen.

Vervolg/Uitvoering Na vaststelling van het definitieve IPvE bereidt de gemeente de uitvoering voor. Uitvoering vindt zo mogelijk plaats in het tweede kwartaal van 2015. Over het definitief ontwerp en de planning van de maatregelen worden belanghebbenden tijdig geïnformeerd. De benodigde aanpassingen aan het wegdek zijn minimaal. Uitvoering beperkt zich tot het verplaatsen van enkele autoparkeerplaatsen, het realiseren van fietsparkeervakken op het Janskerkhof en de Voorstraat en het herinrichten van de Drift.

27

Bezoekadres Stadsplateau 1, 3521 AZ Utrecht Postadres Postbus 8406, 3503 RK Utrecht Telefoon 030 - 286 00 00 Mail [email protected]

Integraal Programma van Eisen & Schetsontwerp

Recommend Documents