Integraal alcohol- en drugsbeleid voor jongeren in de gemeenten Leudal, Nederweert en Weert

“Integraal alcohol- en drugsbeleid voor jongeren in de gemeenten Leudal, Nederweert en Weert” 2011-2014

Vastgesteld door de gemeenteraad Leudal op 24 mei 2011 Vastgesteld door de gemeenteraad Nederweert op 15 maart 2011 Vastgesteld door de gemeenteraad Weert op 9 februari 2011

2

Inhoudsopgave 1. Samenvatting .........................................................................................................p. 4 2. Een nieuw beleidsplan alcohol- en drugspreventie voor jongeren 2011-2014 ........p.5 2.1 Terugblik beleid Leudal-Nederweert-Weert..................................................................p.5 2.2 Hoe is deze notitie tot stand gekomen? ......................................................................p.5 2.3 Leeswijzer...............................................................................................................p.5 3. Waarom is alcohol- en drugspreventie nodig?........................................................p.6 3.1 Probleemdefinitie .....................................................................................................p.6 3.2 Alcohol- en drugsgebruik in cijfers .............................................................................p.6 3.3 Lokale analyse jeugd en alcohol: vraagstuk of probleem? .............................................p.9 4. Visie op alcohol- en drugspreventie .......................................................................p11 4.1 Visie op jeugdbeleid .................................................................................................p.11 4.2 Wat willen we bereiken? (ambities en hun samenhang) ................................................p.11 4.3 Hoe gaan we dit bereiken? (doelstellingen en middelen) ...............................................p.13 4.4 Voor wie doen we het? (doelgroepen).........................................................................p.14 4.5 Wat mag het kosten? (financiën) ...............................................................................p.15 5. Samenwerking, uitvoering en evaluatie .................................................................p.17 5.1 Rollen en verantwoordelijkheden ...............................................................................p.17 5.2 Structuur ................................................................................................................p.17 5.3 Evaluatie ................................................................................................................p.18 6. Bronnen en links ....................................................................................................p.19 6.1 Bronnen .................................................................................................................p.19 6.2 Links naar relevante websites.................................................................................... p.19

3

1. Samenvatting Het nieuwe beleidsplan alcohol- en drugspreventie voor jongeren 2011-2014 van de gemeenten Leudal, Nederweert en Weert is een uitwerking van één van de speerpunten uit de WMO Deelnota Jeugd 2009-2012. Het beleidsplan is in overleg met de betrokken partners tot stand gekomen en maakt onderdeel uit van de overlegstructuren rondom het jeugdbeleid. Alcoholgebruik onder jongeren is een probleem: • de startleeftijd is laag (in onze regio drinken jongeren hun eerste glas gemiddeld met 12,4 jaar!) en het aantal consumpties per keer is hoog, • alcoholgebruik, zeker op jonge leeftijd, is schadelijk voor de hersenen, • jongeren zien alcohol drinken niet als problematisch, en: • de maatschappelijke acceptatie van alcohol is hoog, alcohol speelt een belangrijke rol in het sociale leven. Ook drugsgebruik vormt een gezondheidsrisico. Aangezien het aantal jongeren dat alcohol gebruikt, veel groter is dan het aantal jongeren dat drugs gebruikt en de maatschappelijke acceptatie van drugsgebruik laag is, richt het beleidsplan zich voornamelijk op het verhogen van de leeftijd waarop jongeren beginnen met drinken (Geen 16? Geen druppel!) en het aanpakken van overmatig alcoholgebruik van jongeren boven de 16 jaar. Effectief alcoholpreventiebeleid is integraal: preventie en handhaving sluiten op elkaar aan en activiteiten in de regio zijn op elkaar afgestemd. Er zijn zes ambities geformuleerd voor het alcohol- en drugsbeleid in de gemeenten Leudal, Nederweert en Weert. De nadruk ligt op ambitie 1 en 4. De ambities zijn: 1. Jongeren gaan verstandig om met alcohol: géén alcohol onder de 16 jaar en daarna alleen met mate. 2. Het aandeel ouders dat de norm “géén alcohol onder de 16” hanteert neemt toe ten opzichte van 2009. 3. Aanbieders van alcohol dragen bij aan het verantwoord alcoholgebruik van jongeren van 16 jaar en ouder en: Geen 16? Geen druppel! 4. Het versterken van preventie door een integrale aanpak met behulp van regelgeving en handhaving. 5. Jongeren en hun ouders zijn zich bewust van de risico’s van drugsgebruik en het drugsgebruik onder jongeren neemt af ten opzichte van 2009. 6. Vroegsignalering en adequate doorverwijzing naar een passend (hulp)aanbod bij overmatig alcohol- en/of drugsgebruik. Voor 2011 en 2012 wordt vooral ingezet op de volgende punten (focus): 1. het op gang brengen van het gesprek tussen ouders en jongeren over alcohol, thuis en via school; 2. kennis over de schadelijke gevolgen van alcoholgebruik op de hersenen beter bekend maken; 3. overleg en afstemming tussen de gemeenten over wet- en regelgeving (regels stellen); 4. handhaving. Bij de ambities zijn concrete doelstellingen en resultaten aangegeven. De maatregelen om deze doelstellingen te bereiken zijn uitgewerkt in een actieplan 2011-2012, dat als apart document bij deze notitie wordt gevoegd. Een deel van de maatregelen is voortzetting van bestaand beleid. Een aantal maatregelen kan pas worden ingevoerd in de drie gemeenten na nader overleg en afstemming, bijvoorbeeld waar het gaat om het horecabeleid, evenementenbeleid of de APV. Ook wordt gezocht naar nieuwe instrumenten om de dialoog tussen ouders en jongeren op gang te brengen. Het actieplan is daarom te zien als een groeidocument. Maatregelen die passen bij de focus worden aan het actieplan toegevoegd. Daarbij kijken we zeker ook naar succesvolle interventies van andere regio’s. Jaarlijks wordt het actieplan geëvalueerd in de vorm van een procesevaluatie: worden de maatregelen uitgevoerd? Welke nieuwe maatregelen kunnen worden toegevoegd? Het beleidsplan staat voor de periode 2011-2014 vast. De effectevaluatie van het beleidsplan 2011-2014 gebeurt zoveel mogelijk op basis van bestaande instrumenten, waaronder de GGD-monitor voor jeugd en volwassenen die elke 4 jaar wordt afgenomen. De effectevaluatie en de procesevaluaties vormen de input voor een nieuw beleidsplan voor de periode na 2014.

4

2. Een nieuw beleidsplan alcohol- en drugspreventie 2011-2014 2.1 Terugblik beleid Leudal-Nederweert-Weert De afgelopen jaren is er in de gemeenten Leudal, Nederweert en Weert aandacht besteed aan alcohol- en drugspreventie voor jongeren. In de gemeente Leudal is in het kader van de notitie “Samen gezond in Leudal 2008-2011” de methodiek Gezonde school en genotmiddelen ingezet in het primair en voortgezet onderwijs. De gemeenten Weert en Nederweert hebben gezamenlijk het projectplan “Alcohol- en drugspreventie jeugd 2007-2009” uitgevoerd. Dat projectplan was een eerste aanzet tot beleid op het gebied van alcohol- en drugsbeleid. Het plan richtte zich vooral op alcoholpreventie vanuit gezondheid (individuele en groepsvoorlichting aan jongeren en ouders, outreachend preventiewerk, aansluiten bij landelijke campagnes, inzet van lespakket Gezonde school en genotmiddelen op het primair en voortgezet onderwijs). Dit plan is geëvalueerd en wordt samen met dit nieuwe beleidsplan aan de gemeenteraden van Weert en Nederweert aangeboden ter vaststelling. De conclusies en aanbevelingen van die evaluatie zijn gebruikt voor het opstellen van dit plan. Heel kort gezegd komt het erop neer dat de afgesproken maatregelen zijn uitgevoerd, maar dat de doelstelling “het voorkomen van excessief/problematisch alcohol- en drugsgebruik onder jongeren” nog onvoldoende is bereikt. Voor meer informatie verwijzen wij u naar de evaluatie van dat plan. In het tussenliggende jaar 2010 zijn de acties uit de maatregelenmatrix overigens voortgezet, in afwachting van dit beleidsplan. Ook vanuit integrale veiligheid (handhaving en regelgeving) zijn in de drie gemeenten diverse activiteiten uitgevoerd gericht op alcoholmatiging onder jongeren. Uit de evaluatie van het beleidsplan 2007-2009 van de gemeente Weert en Nederweert blijkt dat er winst te behalen is door deze beleidsvelden (nog) beter op elkaar af te stemmen.

2.2 Hoe is deze notitie tot stand gekomen? Het beleidsplan 2011-2014 is op een interactieve wijze tot stand gekomen. Gestart is met een werkconferentie waarvoor partners vanuit politie, onderwijs, welzijnswerk, GGD, GGZ, Alcoholpoli SJG Weert, Halt, horeca, sport en gemeenten uitgenodigd waren. De werkconferentie heeft de basis gelegd voor het beleidsplan. Vervolgens is het uitgewerkte concept-beleidsplan besproken in een gezamenlijk overleg met dezelfde partners en is een eerste aanzet voor de uitvoering gegeven. In het najaar heeft een team van managers van het ministerie van Verkeer en Waterstaat in het kader van een studieopdracht een analyse gemaakt van de lokale situatie in de stad Weert en heeft tips gegeven voor de effectieve aanpak van alcoholmisbruik onder jongeren. Deze tips zijn verwerkt in dit beleidsplan en in het actieplan. Het beleidsplan heeft een looptijd van 4 jaar. Hiervoor is gekozen gelet op de intentie om op termijn te komen tot een regionaal beleid alcohol en drugs voor de regio Noord- en MiddenLimburg. In de tussentijd wordt waar mogelijk samenwerking op onderdelen gezocht met de verschillende regio’s. Hierbij valt onder andere te denken aan voorlichting en communicatie, bijvoorbeeld aansluiten bij de website van het project van de regio Venray Lekker Friz!. Gekoppeld aan het beleidsplan wordt een maatregelenmatrix opgesteld. Jaarlijks zal verantwoording worden afgelegd over de gerealiseerde activiteiten en behaalde resultaten.

2.3 Leeswijzer In hoofdstuk 3 gaan we in op de noodzaak van alcohol- en drugspreventie onder jongeren en geven we inzicht in het alcohol- en drugsgebruik onder jongeren uit onze regio. In hoofdstuk 4 komt de visie op verbetering aan de orde. Welke ambities willen we bereiken? Welke doelstellingen streven we na en welke middelen horen daarbij? Ook de doelgroepen worden beschreven. In hoofdstuk 5 gaan we in op de wijze van samenwerking en de rollen van de verschillende partijen. Ook komt aan de orde hoe het plan wordt geëvalueerd en tussentijds bijgestuurd. In hoofdstuk 6 zijn de bronnen vermeld die gebruikt zijn bij het opstellen van dit beleidsplan en vindt u links naar relevante pagina’s op internet.

5

3. Waarom is alcohol- en drugspreventie nodig? 3.1 Probleemdefinitie Alcoholgebruik onder jongeren is een probleem Vijftien jaar geleden was het drinken van alcohol iets voor oudere jongeren en volwassenen. De meeste kinderen onder de 16 jaar dronken nog geen alcohol en regelmatig drinken op die leeftijd bestond al helemaal niet. Tegenwoordig beginnen de meeste kinderen met drinken als zij tussen de 11 en 15 jaar oud zijn. In onze regio drinken jongeren hun eerste glas alcohol gemiddeld als zij 12,4 jaar zijn (GGD jeugdmonitor 2009). Uit onderzoek is gebleken dat jongeren 2 jaar na hun eerste glas alcohol regelmatig alcohol gebruiken. 55% van de 14-jarigen in Nederland drinkt wekelijks alcohol (!).Jongeren drinken niet alleen op veel jongere leeftijd, maar gebruiken ook meerdere consumpties per keer. Ze beschouwen het drinken van alcohol als niet problematisch en van tijdelijke aard. Nederland behoort in Europa tot de top als het gaat om alcoholgebruik door jongeren (Hibernel e.a., 2004). Termen als “comazuipen” (drinken tot je bewusteloos raakt) en “binge drinken” (5 consumpties of meer bij één gelegenheid) zijn inmiddels bekende begrippen in Nederland. De aanwezigheid van drank thuis, bij feestjes, op vakantie en de zichtbaarheid van alcohol in de winkel, in de horeca en via reclame dragen sterk bij aan de populariteit van alcohol onder jongeren. Alcohol is maatschappelijk geaccepteerd, zeker in Limburg. De schadelijke invloed van drank wordt zowel door jongeren als hun ouders sterk onderschat. Alcoholgebruik is schadelijk voor jongeren Alcoholgebruik op jonge leeftijd is nadelig voor de ontwikkeling van de hersenen, is schadelijk voor diverse organen en vergroot de kans op verslaving op latere leeftijd (Ter Bogt e.a. 2009). Recent onderzoek heeft aangetoond dat alcoholgebruik schadelijk is voor het puberbrein. Tot na het twintigste levensjaar zijn de hersens in ontwikkeling. Tussen 12 en 18 jaar komt met name het voorste gedeelte van het brein, de prefrontale cortex, tot rijping. Dit deel is verantwoordelijk voor het karakter en de persoonlijkheid, voor zelfcontrole, organiseren en plannen van gedrag en rekening houden met anderen. Alcoholgebruik verstoort de ontwikkeling van de prefrontale cortex en kan zo leiden tot veranderingen in iemands persoonlijkheid en zelfs tot groeiachterstand. Ook is er een relatie tussen overmatig alcoholgebruik en vernielingen, geweld en (verkeers -)ongevallen. Op de langere termijn leidt overmatig alcoholgebruik tot ziektes en arbeidsverzuim. Jongeren zijn gevoeliger voor de effecten van alcoholgebruik dan volwassenen. Het lichaam van een jongere reageert anders op alcohol dan dat van een volwassene. Jongeren geraken sneller en sterker onder invloed wanneer ze alcohol gebruiken. Dat komt omdat ze kleiner zijn, minder wegen en in een groeifase zitten. Als je nog niet volgroeid bent, dan is je lever kleiner. Dus blijft de alcohol langer in je lichaam aanwezig, want de verwerking gaat een stuk trager. Het maakt ook verschil of je een jongen of een meisje bent. Alcohol verspreidt zich in al het lichaamsvocht, en jongens hebben gemiddeld gezien 10% meer lichaamsvocht dan meisjes. Meisjes zijn dus sneller en sterker onder invloed dan jongens. Het is dus belangrijk om het alcoholgebruik zo lang mogelijk uit te stellen en in te zetten op alcoholmatiging. Drugsgebruik onder jongeren Overigens zijn ook andere genotmiddelen slecht voor de gezondheid. Recent is de schadelijke invloed van cannabis op de hersenen uitgebreid in de media geweest. Uit de GGD Jeugdmonitor 2009 blijkt dat het aantal jongeren dat drugs gebruikt veel lager is dan het aantal jongeren dat alcohol gebruikt (zie paragraaf 3.2). Bovendien is de maatschappelijke acceptatie van drugsgebruik veel lager. Daarom richt dit beleidsplan zich vooral op het voorkomen dat jongeren op jonge leeftijd beginnen met drinken en op het verstandig om gaan met drank (“drink met mate”). Dit neemt niet weg dat we ook aandacht besteden aan het voorkomen van drugsgebruik. Daarbij is het belangrijk om extra aandacht te geven aan leerlingen van het speciaal onderwijs. Onderzoek van het Trimbos Instituut heeft namelijk aangetoond dat er een groot verschil is in

6

gebruik van cannabis tussen regulier en speciaal onderwijs. In hoofdstuk 4 gaan we verder in op de ambities en doelstellingen van het beleidsplan. Jeugdcultuur Onderdeel van het probleem is dat jongeren in de puberteit juist hun grenzen opzoeken. Ze zijn impulsief, hebben veel energie, zoeken “kicks”, willen hun behoeften onmiddellijk bevredigd zien. Daarbij hebben ze weinig zelfreflectie, hechten ze veel belang aan wat leeftijdsgenoten van hen vinden (groepsdruk) en zetten ze zich af tegen het ouderlijk gezag. Toch is uit onderzoek gebleken dat het stellen van regels en het geven van het goede voorbeeld door ouders wel degelijk werkt (Vet e.a., 2007).

3.2 Alcohol- en drugsgebruik in cijfers De Limburgse GGD’en houden om de vier jaar een enquête onder alle leerlingen van klas 2 (13/14jarigen) en klas 4 (15/16-jarigen) van het voortgezet onderwijs in Limburg. Dit jongerenonderzoek heeft in 2009 voor de vierde keer plaatsgevonden onder bijna 20.000 scholieren. De resultaten voor onze regio Leudal-Nederweert-Weert worden vergeleken met de resultaten van LimburgNoord en met de resultaten van het landelijke scholierenonderzoek van het Trimbos Instituut (Peilstationsonderzoek Jeugd en riskant gedrag 2007). Voor alcohol- en drugsgebruik zijn dit de resultaten: Klas 2 voortgezet onderwijs (14-jarigen)

Cluster 5

Limburg-Noord

Nederland

Alcoholgebruik

2005

2009

2005

2009

2007

Minimaal 1 keer alcohol gedronken in afgelopen 4 weken Minimaal 1 keer aangeschoten in afgelopen 4 weken Drinkt wekelijks 20 glazen alcohol of meer Leeftijd 1e glas alcohol Leeftijd elke week alcoholgebruik

44% 7% 1% 10,8 jr 12,2 jr

23% 4% 1% 11,3 jr 11,8 jr

45% 9% 2% 11,0 jr 12,4 jr

27% 5% 1% 11,3 jr 12,2 jr

9% 1% 11,8 jr -

Druggebruik Afgelopen 4 weken cannabis gebruikt Afgelopen 4 wken XTC gebruikt Afgelopen 4 weken GHB gebruikt Afgelopen 4 weken overige harddrugs gebruikt (excl. XTC en GHB) Leeftijd 1e gebruik cannabis

2005

2009

2005

2009

2007

1% 0,2% 0,8% 12,8 jr

0,6% 0% 0% 0% 12,8 jr

2% 0,3% 0,7% 12,8 jr

1% 0,1% 0,3% 0,2% 13,0 jr

4% 0,3% 12,8 jr

Klas 4 voortgezet onderwijs (16-jarigen)

Cluster 5

Limburg-Noord

Nederland

Alcoholgebruik

2005

2009

2005

2009

2007

Minimaal 1 keer alcohol gedronken in afgelopen 4 weken Minimaal 1 keer aangeschoten in afgelopen 4 weken Drinkt wekelijks 20 glazen alcohol of meer Leeftijd 1e glas alcohol Leeftijd elke week alcoholgebruik

81% 39% 14% 12,3 jr 14,2 jr

71% 32% 11% 12,9 jr 14,4 jr

80% 41% 15% 12,3 jr 14,3 jr

72% 34% 13% 12,9 jr 14,5 jr

34% 9% 13,1 jr -

Druggebruik Afgelopen 4 weken cannabis gebruikt Afgelopen 4 wken XTC gebruikt Afgelopen 4 weken GHB gebruikt Afgelopen 4 weken overige harddrugs gebruikt (excl. XTC en GHB) Leeftijd 1e gebruik cannabis

2005

2009

2005

2009

2007

10% 2% 2% 14,4 jr

7% 0,3% 0,3% 0,6% 14,6 jr

10% 1% 1%

9% 0,4% 0,4% 0,9%

12% 0,9% -

Cluster 5 betreft scholieren uit Leudal, Nederweert en Weert.

Alcoholgebruik in onze regio Uit het jongerenonderzoek 2009 blijkt dat in de gemeenten Leudal, Nederweert en Weert 23% van de leerlingen in klas 2 en 71% van de leerlingen in klas 4 zegt dat ze in de vier weken voorafgaand aan het onderzoek minimaal 1 keer alcohol hebben gedronken. Uit het onderzoek blijkt ook dat 4% van de leerlingen in klas 2 en 32% van de leerlingen in klas 4 in de vier weken voorafgaand aan het onderzoek aangeschoten is geweest. Het aantal overmatige drinkers (20 glazen per week of meer) bij de leerlingen in klas 4 bedraagt 11%. Uit het onderzoek blijkt ook dat de gemiddelde leeftijd in onze regio waarop het eerste glas alcohol wordt gedronken in klas 2 iets omhoog is gegaan (10,8 naar 11,3 jaar) en in klas 4 van 12,2 naar

7

12,9 jaar. De gemiddelde leeftijd waarop in de gemeenten Leudal, Nederweert en Weert wekelijks alcohol wordt gedronken is in klas 2 iets lager komen te liggen in 2009 (12,2 naar 11,8 jaar). De gemiddelde leeftijd waarop wekelijks alcohol wordt gedronken is in klas 4 nauwelijks veranderd (14,2 versus 14,4 jaar). Alcoholgebruik jongeren Weert-Nederweert-Leudal GGD Jeugdmonitor 2009 80,0%

71,0%

70,0% 60,0% 50,0% 40,0% 30,0%

32,0% 23,0%

20,0% 10,0%

11,0% 4,0%

1,0%

0,0% Minimaal 1 keer alcohol Minimaal 1 keer aangeschoten in gedronken in afgelopen 4 weken afgelopen 4 weken Klas 2 VO

Drinkt wekelijks 20 glazen alcohol of meer

Klas 4 VO

Uit het jongerenonderzoek 2009 van de GGD Limburg-Noord blijkt dat leerlingen van klas 4 aanzienlijk meer alcohol gebruiken dan leerlingen van klas 2. Dat was in 2005 zo en dat is in 2009 nog steeds het geval. Hoewel het alcoholgebruik in 2009 is afgenomen ten opzichte van 2005 is het gebruik nog steeds op een onwenselijk hoog niveau. Het beleid is er immers op gericht dat leerlingen tot 16 jaar geen alcohol gebruiken. Het alcoholgebruik van leerlingen in de gemeenten Leudal, Nederweert en Weert verschilt in 2009 in klas 2 nauwelijks van het gebruik in LimburgNoord en dat geldt ook voor klas 4. Als we de cijfers van 2009 vergelijken met die van 2005 zijn enkele positieve ontwikkelingen te zien. De situatie dat jongeren onder de 16 jaar niet drinken en daarna met mate is echter nog niet bereikt. Alcoholgebruik landelijk Het beeld in onze regio wijkt wat cijfers betreft niet veel af van het landelijke beeld. Het Trimbos Instituut meldt in de publicatie Preventie van schadelijk alcoholgebruik en drugsgebruik onder Nederlandse jongeren (2010) over het alcoholgebruik onder jongeren tot en met 23 jaar (p.7-10) onder andere het volgende: De meeste Nederlandse jongeren drinken alcohol; Lichte afname alcoholgebruik bij jongeren tot 15 jaar; Jongeren van 15 jaar en ouder drinken nog steeds vaak en veel; Jongeren vanaf 14 jaar drinken vaker in discotheek of club; Hokken en keten zijn vooral populair bij jonge jongens (12-16 jaar); Indrinkers drinken meer en veroorzaken meer overlast; Jongeren die zonder ouders op vakantie zijn drinken veel en vaak; Jongens drinken vaker en meer dan meiden, verschil neemt toe met leeftijd; Scholieren met lager opleidingsniveau drinken meer alcohol. Drugsgebruik In de gemeenten Leudal, Nederweert en Weert zegt 0,6% van de leerlingen in klas 2 dat ze in de vier weken voorafgaand aan het onderzoek cannabis hebben gebruikt. Andere drugs zoals XTC, GHB zeggen deze leerlingen niet te gebruiken. De gemiddelde leeftijd waarop de eerste keer cannabis is gebruikt ligt bij de leerlingen van klas 2 op 12,8 jaar. In de gemeenten Leudal, Nederweert en Weert ligt de gemiddelde leeftijd voor het eerste keer gebruik van cannabis in klas 4 op 14,6 jaar. Van de leerlingen uit klas 4 geeft 7% aan, in de vier weken voorafgaand aan het onderzoek, cannabis gebruikt te hebben. Overige drugs als XTC en GHB zegt zo’n 0,3% van de leerlingen in klas 4 in die periode gebruikt te hebben.

8

Druggebruik Weert-Nederweert-Leudal GGD Jeugdmonitor 2009 8,0%

7,0%

7,0% 6,0% 5,0% 4,0% 3,0% 2,0% 1,0%

0,6% 0,0%

0,3%

0,0%

0,3%

0,6% 0,0%

0,0% Afgelopen 4 weken cannabis gebruikt

Afgelopen 4 wken XTC gebruikt

Klas 2 VO

Afgelopen 4 weken GHB gebruikt

Afgelopen 4 weken overige harddrugs gebruikt (excl. XTC en GHB)

klas 4 VO

Uit het jongerenonderzoek 2009 blijkt dat leerlingen van klas 4 meer cannabis gebruiken dan leerlingen van klas 2. Wat betreft de overige drugs zijn de verschillen tussen klas 2 en klas 4 beperkt. De verschillen tussen 2005 en 2009 zijn wat betreft drugsgebruik beperkt evenals de verschillen tussen de gemeenten Leudal, Nederweert en Weert en Limburg-Noord. Drugsgebruik landelijk Het beeld in onze regio wijkt wat cijfers betreft niet veel af van het landelijke beeld. Het Trimbos Instituut meldt in de publicatie Preventie van schadelijk alcoholgebruik en drugsgebruik onder Nederlandse jongeren (2010) over het drugsgebruik onder jongeren tot en met 23 jaar (p.63-67) onder andere het volgende: Cannabisgebruik stijgt snel na de basisschoolleeftijd; Verschillen tussen jongens en meisjes in cannabisgebruik ontstaan rond 16e jaar; Scholieren die (vaak) cannabis gebruiken, gebruiken vaker harddrugs; Harddrugsgebruik komt minder vaak voor dan cannabisgebruik; Drugsgebruik relatief hoog in uitgaangscircuit; Cannabisgebruik opvallend hoog op REC-4 scholen; Cannabisgebruik komt veel voor bij uiteenlopende groepen probleemjongeren. Conclusie Uit de resultaten blijkt dat er een lichte positieve trend zichtbaar is voor wat betreft alcohol en drugs onder de jongeren in de gemeenten Leudal, Nederweert en Weert, maar het gebruik is nog steeds op een onwenselijk hoog niveau. Het beleid is er op gericht dat leerlingen tot 16 jaar geen alcohol gebruiken. Een kwart van de leerlingen van klas 2 en bijna drie kwart van de leerlingen van klas 4 drinkt alcohol.

3.3 Lokale analyse jeugd en alcohol: vraagstuk of probleem? In september 2010 heeft een team van managers van het ministerie van Verkeer en Waterstaat in het kader van een studieopdracht een analyse gemaakt van de lokale situatie in de stad Weert. In een tijdsbestek van 4 dagen hebben zij met veel stakeholders gesproken, waaronder ouders, Weerter Sport Raad, wethouders en raadsleden, docenten en horecaondernemers. Zij constateren dat er in de gemeente Weert wel een besef is van een vraagstuk rondom alcoholgebruik door jongeren; echter de urgentie van het probleem wordt heel verschillend beleefd. Daarvoor zijn drie oorzaken aan te wijzen: 1. De belangen van de verschillende stakeholders zijn heel verschillend. Zo lijkt er bijvoorbeeld een groot verschil in belang te bestaan tussen de horecasector en de gezondheidszorg; 2. De kennis van de effecten van alcoholgebruik op jonge leeftijd is bij de verschillende stakeholders heel verschillend; 3. Verschillende stakeholders hebben niet hetzelfde idee over de mate waarin het drinkgedrag van de jongeren kan worden beïnvloed. Hierdoor is de aanpak van het vraagstuk onvoldoende effectief: zonder gedeelde visie op het probleem en de mogelijke oplossingen is het moeilijk om het alcoholgebruik onder jongeren aan te pakken.

9

Het eindrapport van de managers Laat de jeugd niet verdrinken. Een frisse blik geeft diverse tips voor de effectieve aanpak van alcoholmisbruik onder jongeren. Deze tips zijn verwerkt in dit beleidsplan en in het actieplan. Belangrijkste aanbevelingen zijn: 1. Er is een veelheid aan acties die je kunt doen om alcoholgebruik onder jongeren aan te pakken. Zorg voor een goede focus: benoem speerpunten en formuleer doelen SMART1.; 2. Iedereen heeft een eigen beeld bij jeugd en alcoholgebruik. Zorg ervoor dat de kennis over de feiten toeneemt, maar ook de kennis over hoe jongeren zich gedragen (jeugdcultuur). 3. Betrek de ouders in de aanpak en onderzoek hun concrete behoefte. In hun analyse stellen de managers dat het probleem van jeugd en alcoholgebruik door zijn complexiteit soms als te groot om op te lossen wordt gezien. Welke factoren kun je op lokaal niveau daadwerkelijk beïnvloeden? Toch is niets doen geen optie: laat de jeugd niet verdrinken!

1

SMART staat voor: specifiek, meetbaar, acceptabel, realistisch en tijdsgebonden.

10

4. Visie op alcohol- en drugspreventie 4.1 Visie op jeugdbeleid In 2009 hebben de gemeenten Leudal, Nederweert en Weert gezamenlijk de WMO Deelnota Jeugd 2009-2012 vastgesteld.

Visie op jeugdbeleid (Deelnota WMO jeugd, 2009) “Iedere jeugdige en jong volwassene moet de kans krijgen gezond en veilig op te groeien, zijn of haar talenten te ontwikkelen en plezier te hebben en zich goed voor te bereiden op zijn of haar toekomst, waarbij van jeugdige en jong volwassene een positieve bijdrage aan de maatschappij wordt verwacht”.

Het alcohol- en drugsbeleid is één van de speerpunten van het preventief jeugdbeleid.

4.2 Wat willen we bereiken? (ambities en hun samenhang) Het realiseren van een verantwoord alcohol- en drugsgebruik door jongeren, zo dat al bestaat, zal een langdurige inzet vragen. Het gaat om het teweeg brengen van een attitudeverandering, niet alleen bij de jeugd, maar in de hele samenleving. Veel factoren zijn van invloed op het gebruik van alcohol door jongeren: • Sociale factoren: de status van alcohol in de Preventie richt zich op: omgeving; Voorkomen van (probleem)gedrag • Financiële factoren: hoe gemakkelijk alcohol te Uitstellen van (probleem)gedrag betalen is; Verminderen van (probleem)gedrag Aanpak van (probleem)gedrag • Fysieke factoren: hoe gemakkelijk alcohol te verkrijgen is. Het is de vraag in welke mate we als gemeenten deze factoren kunnen beïnvloeden. De ruimte voor lokaal beleid wordt ingeperkt door landelijke wet- en regelgeving. Een aantal effectieve maatregelen zoals het verhogen van de leeftijdsgrens voor de verkoop van alcohol naar 18 jaar, stringente beperking van alcoholreclame, prijsverhogingen en een beperking van de verkrijgbaarheid van drank, zijn zaken die op landelijk niveau moeten worden geregeld. De nieuwe Drank- en Horecawet is hierin mogelijk een goede stap vooruit (ligt op dit moment voor ter behandeling in de Tweede Kamer). De nieuwe Drank- en Horecawet biedt waarschijnlijk ook lokaal meer mogelijkheden voor het stellen van regels en legt een deel van het toezicht bij de gemeenten (in plaats van bij de Voedsel- en Waren Autoriteit). Daarnaast is de gemeente als meest nabije overheid mogelijk wel het best in staat om ouders en jongeren te bereiken. En gezien de gezondheidsschade, de maatschappelijke schade door alcohol en onze ambities voor het preventief jeugdbeleid, is het van groot belang om in te zetten op alcoholpreventie onder jongeren. Alleen door effectief samen te werken met alle betrokkenen kan een attitudeverandering ten opzichte van alcoholgebruik te weeg gebracht worden. De bereidheid bij de partners om samen te werken aan alcohol- en drugspreventie onder jongeren is groot, blijkt ook uit de lokale analyse (paragraaf 3.3). Samen met de partners hebben we op interactieve wijze zes ambities voor het alcohol- en drugsbeleid gedefinieerd. 1. Jongeren gaan verstandig om met alcohol: géén alcohol onder de 16 jaar en daarna alleen met mate. 2. Het aandeel ouders dat de norm “géén alcohol onder de 16” hanteert neemt toe ten opzichte van 2009. 3. Aanbieders van alcohol dragen bij aan het verantwoord alcoholgebruik van jongeren van 16 jaar en ouder en: Geen 16? Geen druppel! 4. Het versterken van preventie door een integrale aanpak met behulp van regelgeving en handhaving. 5. Jongeren en hun ouders zijn zich bewust van de risico’s van drugsgebruik en het drugsgebruik onder jongeren neemt af ten opzichte van 2009.

11

6. Vroegsignalering en adequate doorverwijzing naar een passend (hulp)aanbod bij overmatig alcohol- en/of drugsgebruik. De achterliggende gedachtegang bij de ambities over alcoholmatiging bij jongeren is als volgt:

Jongeren gaan verstandig om met alcohol: géén alcohol onder de 16 jaar en daarna alleen met mate

Het aandeel ouders dat de norm “géén alcohol onder de 16” hanteert neemt toe ten opzichte van het aandeel in 2009

Regelgeving en handhaving

Vroegsignalering en adequate doorverwijzing naar passend hulpaanbod bij overmatig alcoholgebruik

Aanbieders van alcohol dragen bij aan het verantwoord alcoholgebruik van jongeren van 16 jaar en ouder en: Geen 16? Géén druppel!

Primair richten de inspanningen zich op het veranderen van het gedrag van de jongeren: géén alcohol onder de 16 en daarboven met mate (ambitie 1). Daarmee is deze ambitie onze hoofddoelstelling van het beleid. Als ouders de norm “géén alcohol onder de 16” in toenemende mate gaan hanteren (ambitie 2), zal dit bijdragen aan het gewenste gedrag van de jongeren. Als daarnaast ook de aanbieders van alcohol alert zijn op deze norm en op het verantwoord gebruik door jongeren vanaf 16 jaar (ambitie 3), zal dit ook bijdragen aan het gewenste gedrag van de jongeren. Het stellen en handhaven van regels (ambitie 4) en het vroegtijdig opsporen van jongeren met probleemgedrag en hen doorverwijzen naar een passend hulpaanbod (ambitie 6) zal eveneens leiden tot het gewenste gedrag van de jongeren. Ook blijven we aandacht hebben voor de vermindering drugsgebruik (ambitie 5). De achterliggende gedachtegang bij de ambities over het verminderen van drugsgebruik bij jongeren is als volgt:

Jongeren en hun ouders zijn zich bewust van de risico’s van druggebruik en het druggebruik onder jongeren neemt af ten opzichte van 2009

Regelgeving en handhaving

Vroegsignalering en adequate doorverwijzing naar passend hulpaanbod bij overmatig alcoholgebruik

Prioritering Alle ambities zijn belangrijk, maar om effectief aan de slag te gaan, stellen we voor om te focussen op ambitie 1 (hoofddoelstelling alcoholpreventie) en ambitie 4 (regels stellen en handhaven) en voor 2011 en 2012 de volgende prioriteiten te benoemen: 1. het op gang brengen van het gesprek met en tussen ouders en jongeren over alcohol; 2. kennis over de schadelijke gevolgen beter bekend maken; 3. overleg en afstemming tussen de gemeenten over wet- en regelgeving; 4. handhaving.

12

4.3 Hoe gaan we dit bereiken? (doelstellingen en middelen) Kritische succesvoorwaarden Voor effectiviteit van het nieuwe beleidsplan en kwaliteit van de uitvoering zijn samen met de partners een aantal essentiële voorwaarden benoemd: • Het beleid is gebaseerd op inbreng van alle partijen en op samenwerking. • Iedereen doet actief mee, komt afspraken na, spreekt dezelfde boodschap uit: onder de 16 geen alcohol, daarboven met mate! • Het belang van onderlinge communicatie wordt door iedereen onderkend en iedereen handelt hiernaar. • Maatregelen zijn effectief en efficiënt. • Het gesprek met en tussen jeugd en ouders komt op gang. • Het beleid kent heldere, realistische doelstellingen, wordt planmatig en naar prioritering uitgevoerd. • Er is aandacht voor de onderlinge beïnvloeding en samenhang van maatregelen bij de verschillende ambities. • Monitoren wordt structureel op vaste momenten ingebed. De regie ligt bij de werkgroep Alcohol en drugs, waarbij de gemeenten als opdrachtgever fungeren. Elke ambitie is nader uitgewerkt in een of meer concrete doelstelling(en). Deze doelstellingen zijn meetbaar gemaakt aan de hand van indicatoren. De nulsituatie wordt weergegeven of wordt in 2011 bepaald en er is of wordt een doelstelling voor 2014 geformuleerd. Ambitie

Doelstelling

Indicatoren (hoe te meten)

Nulmeting

Doel 2014

1. Jongeren gaan verstandig om met alcohol: géén alcohol onder de 16 jaar en daarna alleen met mate

1.1 Kennis van jongeren over de schadelijke gevolgen van alcohol neemt toe

- lesmethode GSG/of gelijkwaardig - outreachende preventie GGZ - uitgevoerde acties publiekscampagne - cijfers GGD Jeugdmonitor: vragen over alcoholgebruik door de jongere - aantal opnames alcoholpoli SJG Weert - aantal Halt-verwijzingen

- nulmeting 2011

- bereik 100% (alle schoolgaande jongeren)

1.2 Afname van het aantal jongeren tussen de 10 en 16 jaar dat alcohol drinkt ten opzichte van 2009

1.3 Afname van de hoeveelheid alcohol, die door jongeren tussen de 16 en 24 jaar wordt gedronken ten opzichte van 2009

2. Het aandeel ouders dat de norm “geen alcohol onder de 16” hanteert neemt toe ten opzichte van in 2009

3. Aanbieders van alcohol dragen bij aan het verantwoord alcoholgebruik van jongeren van 16 jaar en ouder en: “Geen 16? Geen druppel!”

4. Het versterken van preventie door een integrale aanpak met behulp van regelgeving en handhaving

2.1 Ouders kennen de schadelijke gevolgen van (overmatig) alcoholgebruik

2.2. Toename van het aantal ouders dat de norm “geen alcohol onder de 16” hanteert ten opzichte van 2009 3.1 Aanbieders van alcohol kennen de schadelijke gevolgen van (overmatig) alcoholgebruik 3.2 Aanbieders van alcohol zijn op de hoogte van weten regelgeving hieromtrent en handelen hiernaar 4.1 Er is een meervoudige handhavingstrategie door inzet politie, voedsel- en warenautoriteit, GGZ en gemeente

- hoeveelheid alcohol die gebruikt wordt door jongeren - aantal opnames alcoholpoli SJG Weert - aantal Halt-verwijzingen

- aantal (deelnemers aan) voorlichtingsavonden - uitgevoerde acties publiekscampagne - Aantal adviesvragen CJG - cijfers GGD Jeugdmonitor over afspraak met ouders over alcoholgebruik - poll CJG website - deelname IVA - aantal verenigingen dat een actief alcoholmatigings-beleid voert neemt toe - deelname IVA - afspraken over leeftijdscontroles - controles VWA - alcoholvrije schoolfeesten Afspraken over samenwerking en controle Aantal uitgevoerde controles bij: - sportkantines - horeca - uitgaansroutes

- Uitwerking “alcoholgebruik” onder deze tabel - 2010: 6 jongeren (4 alcohol en 2 drugs)

- afname aantal opnames met 50 %

- 20 verwijzingen - Nulmeting 2011 - 2010: 6 jongeren (4 alcohol en 2 drugs) - 20 verwijzingen

- 40 verwijzingen - vaststellen na nulmeting - afname aantal opnames met 50 %

- nulmeting 2011

- vaststellen na nulmeting

Klas 2: 36%

Klas 2: 75%

Klas 4: 20%

Klas 4: 50%

- nulmeting 2011

- vaststellen na nulmeting

- nulmeting 2011

- vaststellen na nulmeting

- nulmeting 2011

- vaststellen na nulmeting

- 40 verwijzingen

13

5. Jongeren en ouders zijn zich bewust van de risico’s van drugsgebruik en het drugsgebruik onder jongeren neemt af ten opzichte van 2009

4.2 Er zijn minder alcohol gerelateerde incidenten in de sfeer van openbare orde, agressie, geweld en ongevallen 5.1 Jongeren en hun ouders zijn zich bewust van de risico’s van drugsgebruik

- Afspraken maken over registratie alcoholgerelateerde incidenten - Aantal geregistreerde incidenten - Aantal (deelnemers aan) voorlichtingsavonden - Uitgevoerde acties publiekscampagne - Aantal adviesvragen CJG/justyoung - outreachende preventie GGZ - cijfers GGD Jeugdmonitor: vragen over drugsgebruik door de jongere - poll justyoung - implementatie Partnership Vroegsignalering Alcohol - implementatie Preventieproject Vroegsignalering Cannabis - aantal verwijzingen Boete- of Kanskaart - aantal preventie-op-maat gesprekken - outreachende preventie GGZ - aangepast hulpaanbod: vernieuwde of aangepaste interventies

5.2 Het drugsgebruik onder jongeren neemt af ten opzichte van 2009 6. Vroegsignalering en adequate doorverwijzing naar een passend (hulp)aanbod bij overmatig alcohol- en/of drugsgebruik

6.1 Goede signalering van (overmatig) alcohol- en drugsgebruik onder jongeren van 10 tot 24 jaar en adequate toeleiding naar passende hulp/ ondersteuning

6.2 Doorontwikkelen van een passend hulpaanbod

Uitwerking doelstellingen “alcoholgebruik” Minimaal 1 keer alcohol gedronken in afgelopen 4 weken Minimaal 1 keer aangeschoten in afgelopen 4 weken Drinkt wekelijks 20 glazen alcohol of meer

2005

- afspraken maken in 2011 - vaststellen na nulmeting

- nulmeting 2012

- nulmeting 2011

- vaststellen na nulmeting

Uitwerking “drugsgebruik” onder deze tabel Implementatie in 2011 - 1 VO school (Kwadrant Weert) - 20 verwijzingen

- Op basis van ervaringen uitrol 2011 doel bepalen - alle VO scholen -30 verwijzingen

- nulmeting 2011

- vaststellen na nulmeting

2009

2014

Klas 2

Klas 4

Klas 2

Klas 4

Klas 2

Klas 4

ca 13-14 jr

ca 15-16 jr

ca 13-14 jr

ca 15-16 jr

ca 13-14 jr

ca 15-16 jr

44,0%

81,0%

23,0%

71,0%

12,0%

61,0%

7,0%

39,0%

4,0%

32,0%

2,5%

25,0%

1,0%

14,0%

1,0%

11,0%

0,5%

8,0%

Leeftijd 1e glas alcohol

10,8 jr

12,3 jr

11,3 jr

12,9 jr

11,8 jr

13,9 jr

Leeftijd elke week alcoholgebruik

12,2 jr

14,2 jr

11,8 jr

14,4 jr

12,2 jr

14,6 jr

Uitwerking doelstellingen “drugsgebruik”

Klas 2

Klas 4

Klas 2

Klas 4

Klas 2

Klas 4

ca 13-14 jr

ca 15-16 jr

ca 13-14 jr

ca 15-16 jr

ca 13-14 jr

ca 15-16 jr

Afgelopen 4 weken cannabis gebruikt

1,0%

10,0%

0,6%

7,0%

0,4%

5,0%

Afgelopen 4 weken XTC gebruikt

0,2%

2,0%

0,0%

0,3%

0,0%

0,0%

-

-

0,0%

0,3%

0,0%

0,0%

Afgelopen 4 weken GHB gebruikt Afgelopen 4 weken overige harddrugs gebruikt (excl. XTC en GHB) Leeftijd 1e gebruik cannabis

2005

2009

2014

0,8%

2,0%

0,0%

0,6%

0,0%

0,3%

12,8 jr

14,4 jr

12,8 jr

14,6 jr

12,8 jr

14,8 jr

De ambities van dit beleidsplan liggen hoog: géén alcohol onder de 16! En daarna met mate. De cijfers uit de GGD Jeugdmonitor geven het beeld van hoe het nu met het alcohol- en drugsgebruik van de jeugd gesteld is. De concrete meetbare resultaten voor 2014 zijn daarop afgestemd. Bij de resultaatmeting in 2014 verwachten we in elk geval een zichtbaar effect in de goede richting te zien. Uiteindelijk blijft de (lange termijn) ambitie géén alcohol onder de 16 jaar en daarna alleen met mate! De activiteiten en maatregelen die we gaan uitvoeren in de periode 2011 en 2012 worden beschreven in het bijgevoegde actieplan 2011-2012, dat deel uit maakt van dit beleidsplan.

4.4 Voor wie doen we het? (doelgroepen) De doelgroep voor het nieuwe alcohol- en drugsbeleid is primair de jongere zelf. We proberen de houding van jongeren ten opzichte van alcohol en drugs te veranderen, zodat ook het gedrag ten aanzien van alcohol en drugs verandert. Binnen de doelgroep jongeren onderscheiden we twee subgroepen: jeugd van 10 tot 16 jaar en jeugd van 16 tot 24 jaar.

14

De leeftijdscategorie sluit aan bij het jeugdbeleid van de drie gemeenten, dat zich richt op jongeren tot 24 jaar. De startleeftijd van 10 jaar is gekozen omdat uit de GGD Jeugdmonitor 2009 blijkt dat de startleeftijd voor alcohol op gemiddeld 12,4 jaar (tweedeklassers geven als startleeftijd zelfs 11,3 jaar aan) ligt. Tijdig voorlichten én regels stellen is dus van belang. Daarom kiezen we ervoor om al op de basisschool te starten met alcoholpreventie. Het beleid richt zich niet alleen op de jongeren zelf, maar ook op de volwassenen in hun omgeving. Op ouders, vrijwilligers bij verenigingen, horeca-exploitanten, de detailhandel, evenementenorganisatoren en houders van coffeeshops. Vaak weten volwassenen niet hoe schadelijk de invloed van alcohol (en drugs) op jonge leeftijd is. Ook onderschatten ze de gevolgen van overmatig alcoholgebruik. We willen bereiken dat jongeren op alle leefgebieden, thuis, school en vrije tijd, met dezelfde boodschap worden geconfronteerd. En dat volwassenen het goede voorbeeld geven. Volwassenen moeten zich bewust zijn van hun verantwoordelijkheid en rol in het creëren van een veilige opgroeiomgeving voor jongeren.

4.5 Wat mag het kosten? (financiën) Een groot deel van de maatregelen is voortzetting van bestaand beleid en via de bestaande budgetten afgedekt (subsidie aan GGD Limburg-Noord van de afzonderlijke gemeenten en subsidie van centrumgemeente Venlo aan de GGZ Noord- en Midden-Limburg). Een deel van de maatregelen zal bestaan uit nieuwe initiatieven, gericht op het op gang brengen van de dialoog tussen ouders en jeugd. Daarnaast zal geïnvesteerd moeten worden in de publiekscampagne. Het gaat dan om communicatie gericht op jongeren en volwassenen, om de boodschap goed over te kunnen brengen en draagvlak te krijgen voor de bestrijding van alcoholgebruik onder jongeren jonger dan 16 jaar en alcoholmatiging bij de jeugd ouder dan 16 jaar. Voor de publiekscampagne wordt een communicatieplan uitgewerkt. Mogelijk kunnen we aansluiten bij de campagne van de regio Venray. Zij streven nagenoeg dezelfde doelen na en werken met de slogan Lekker Friz! Gebruik maken van wat daar al ontwikkeld is, zal goedkoper zijn dan zelf een slogan en website te gaan ontwikkelen. In 2011 zal duidelijk worden of aansluiten mogelijk is en wat daar de kosten van zijn. Ook de regio Venlo heeft ervaring in communicatie met de jeugd (project Kloeken en blowen) en gebruikt materialen in dezelfde kleuren als het project Lekker Friz! (zwart-geel). Om de doelen voor 2014 goed te kunnen formuleren is in de tabel in paragraaf 4.3 bij diverse ambities aangegeven dat er in 2011 een nulmeting moet plaatsvinden. Het uitvoeren van de nulmeting zal eenmalig kosten met zich meebrengen, naar verwachting ongeveer €15.000,-. Ook bij het afronden van het beleidsplan in 2014 zullen deze indicatoren weer gemeten moeten worden. De kosten voor de eindmeting in 2014 ramen we op €16.000,-. Ook de communicatie en eventuele nieuwe maatregelen brengen kosten met zich mee. Op dit moment is nog niet precies aan te geven hoeveel. Daarom wordt voorgesteld om in totaal €12.500,- per jaar beschikbaar te stellen als werkbudget voor de communicatie en de ontwikkeling van nieuwe projecten. Aanvullend op dit budget zoeken we naar subsidiemogelijkheden, bijvoorbeeld bij de provincie Limburg (programma Investeren in mensen) of bij andere fondsen. Voorgesteld wordt om ook hierbij de verdeelsleutel naar inwoneraantal toe te passen. Concreet betekent dit voor de drie gemeenten samen: 2011 € 12.500 € 15.000 € 27.500

2012 € 12.500 €0 € 12.500

2013 € 12.500 €0 € 12.500

2014 € 12.500 € 16.000 € 28.500

15

Per gemeente zijn de kosten per jaar dan als volgt:

Leudal Nederweert Weert2

36% 16% 48% 100%

2011 € 9.900 € 4.400 € 13.200 € 27.500

2012 € 4.500 € 2.000 € 6.000 € 12.500

2013 € 4.500 € 2.000 € 6.000 € 12.500

2014 € 10.260 € 4.560 € 13.680 € 28.500

De overige kosten zijn zoals gezegd al afgedekt via de reguliere bestaande subsidies aan GGD en GGZ. Als door bezuinigingen de subsidies aan GGD en GGZ veranderen, zullen er mogelijk keuzes gemaakt moeten worden welke acties uit het actieplan wel en niet kunnen worden uitgevoerd. Er zal dan een voorstel tot bijsturing worden gedaan.

2

In de gemeente Weert wordt de Brede Doeluitkering Jeugd ingezet om deze extra kosten op te vangen. Er hoeft dus geen extra budget beschikbaar te worden gesteld.

16

5. Samenwerking, uitvoering en evaluatie 5.1 Rollen en verantwoordelijkheden Het alcohol- en drugsbeleid kent veel partners die niet alleen een belangrijke maar ook noodzakelijke rol vervullen voor een effectief beleid. In het onderstaande schema is getracht deze rollen weer te geven. De rollen verschillen van uitvoering tot regievoering en zijn cursief weergegeven. Een organisatie kan meerdere rollen vervullen.

Bewaken en uitvoeren Werkgroep Alcohol en drugs GGD GGZ Gemeenten

Voorlichten en adviseren GGD GGZ Onderwijs Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG)

Alcohol en Drugs

Regels en handhaven Horeca Detailhandel Verenigingen Voedsel en Waren Autoriteit Gemeenten Politie Halt Openbaar Ministerie

Opleiden GGZ GGD

Signaleren en doorverwijzen Onderwijs Verenigingen Welzijnswerk GGD GGZ Halt Politie Gemeenten

5.2 Structuur Een goede en duidelijke structuur is een voorwaarde voor goed beleid. De structuur vormt de basis voor uitvoering en verantwoording. Voor wat betreft het alcohol- en drugsbeleid wordt aangesloten bij reeds bestaande structuren. Gelet op het feit dat het beleid zich nu (vooralsnog) richt op de doelgroep tussen 10 en 24 jaar zullen de activiteiten zich voornamelijk concentreren op het beleidsveld jeugd. Bestuurlijk verantwoordelijke is de portefeuillehouder jeugd. De werkgroep Alcohol en drugs zal worden gekoppeld aan het Op Overeenstemming Gericht Overleg (OOGO) Jeugd. In de werkgroep Alcohol en drugs zitten de gemeenten Leudal, Nederweert en Weert, de GGD en de GGZ. Bij de werkgroep ligt de taak en verantwoordelijkheid om de verbindingen te maken naar de andere relevante beleidsterreinen en overleggen. Een vertegenwoordiger vanuit de werkgroep Alcohol en drugs neemt deel aan het ambtelijk overleg van de regio Limburg Noord over alcohol- en drugsbeleid in deze regio. In dat overleg zijn de vier OOGO’s Jeugd vertegenwoordigd (Venlo, Venray, Roermond, Weert), de GGD, GGZ en de politie. Vanuit dit ambtelijk overleg wordt gewerkt naar bestuurlijke samenwerking op de langere termijn.

17

De structuur voor de uitvoering en verantwoording van het alcohol- en drugsbeleid:

Sport

Economische Zaken

Openbare orde en veiligheid

JEUGD Bestuurlijk OOGO Jeugd

Ambtelijk OOGO Jeugd

Werkgroep Alcohol en drugs

Onderwijs Gezondheid

Sociale Zaken

5.3 Evaluatie Procesevaluatie: jaarlijks (Tussentijdse) evaluatie is noodzakelijk om te kunnen nagaan wat de maatregelen die in het actieplan zijn benoemd aan resultaten opleveren. Aan de hand van de evaluatie kan de aanpak tussentijds op onderdelen worden bijgesteld. Daarbij wordt jaarlijks een procesevaluatie gedaan: zijn de onderdelen volgens planning verlopen en wat heeft bijgedragen aan succes of wat zijn de knelpunten? Hoe verloopt het proces van samenwerking tussen de professionals? Hoeveel draagvlak is er voor het beleid binnen de betrokken organisaties en missen we nog partners bij de uitvoering van het beleid? Welke randvoorwaarden zijn van belang voor het behalen van de gestelde doelstellingen en zijn deze randvoorwaarden voldoende aanwezig? De procesevaluaties vormen de input voor het actieplan 2013-2014. Effectevaluatie: in 2014 Naast het proces zijn ook de effecten van beleid van belang: is het aannemelijk dat er veranderingen optreden bij de verschillende doelgroepen in kennis, houding en gedrag ten opzichte van alcoholgebruik door de jeugd in onze regio? En hoe meten we dat? Door zo veel mogelijk gebruik te maken van interventies die hun werking al bewezen hebben, kun je aannemelijk maken dat resultaten optreden. Daarnaast kun je bepaalde zaken feitelijk meten. Dit gebeurt zoveel mogelijk op basis van bestaande (landelijke en regionale) instrumenten, waaronder de GGD-monitor voor jeugd en volwassenen die elke 4 jaar wordt afgenomen. Waar mogelijk wordt ook gekeken naar het koppelen van reeds beschikbare informatie en cijfers van partners die in relatie staan tot dit thema (VWA/politie/GGZ/Halt). De effectevaluatie zal plaatsvinden in 2014. Effectevaluatie en procesevaluaties vormen samen de input voor het beleid na 2014.

18

6. Bronnen en links Bij het schrijven van dit beleidsplan is gebruik gemaakt van diverse bronnen. De bronnen worden hieronder vermeld. Op internet is ook veel informatie te vinden over alcohol en jongeren. Voor wie meer wil weten worden hier de links naar diverse relevante websites vermeld.

6.1 Bronnen Handreiking Lokaal Alcoholbeleid, ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), 2009 Monshouwer, K. e.a. (2008). Jeugd en riskant gedrag 2007. Kerngegevens uit het Peilstationonderzoek Scholieren. Utrecht: Trimbos Instituut Ter Bogt, T. e.a. (2009) Fysieke, functionele en gedragsmatige effecten van alcoholgebruik op de ontwikkeling van 16-18 jarigen Utrecht: Trimbos Instituut, ESPAD Hibell et. al.,2004: The 2003 ESPAD report (European School Survey Project on Alcohol and Other Drugs in 35 European Countries) Vet, R., Van den Eijnden, R. (2007). Het gebruik van alcohol door jongeren en de rol van ouders: resultaten van twee metingen. Rotterdam: IVO-onderzoek (NIGZ). Hasselt, N. e.a. (2010): Preventie van schadelijk alcoholgebruik en drugsgebruik onder jongeren. Utrecht: Trimbos Instituut GGD jeugdmonitor 2009 Projectplan Jongeren en alcohol 2009-2012 District Venray Lekker Friz! Projectplan Laat je niet flessen! SRE Samenwerkingsverband Regio Eindhoven

6.2 Links naar relevante websites Website

Omschrijving

http://takezero.nl/

Filmpjes van jongeren over alcoholmisbruik

www.lekkerfriz.nl

Project “jeugd en alcohol” van het district Venray (gemeenten en politie) Lekker Friz!

www.ljnf.nl

Project Laat je niet flessen! van het Samenwerkingsverband Regio Eindhoven (SRE)

www.alcoholvrijeomgeving.nl

STAP Nederlands Instituut voor alcoholbeleid

www.alcoholinfo.nl

Informatie voor ouders door Trimbos (Nederlands Instituut voor Psychische gezondheid en verslaving)

www.justyoung.nl

Website voor de jeugd van het Centrum voor Jeugd en Gezin

www.kloekenblowen.nl

Website van het alcohol- en drugsproject van de gemeente Venlo

www.hetcjg.nl

Website voor ouders van het Centrum voor Jeugd en Gezin

19