Instituut voor Veteranen - Nationaal Instituut voor oorlogsinvaliden, oud-strijders en oorlogsslachtoffers

Instituut voor Veteranen - Nationaal Instituut voor oorlogsinvaliden, oud-strijders en oorlogsslachtoffers

V oorwoo rd Inho udst afe l

Mevrouw, Mijnheer, Het jaar 2014 is een symbolisch jaar. 100 jaar geleden brak de Eerste Wereldoorlog uit. De Federale Regering organiseerde in het hele land belangrijke herdenkingsplechtigheden. Als één van de pijlers van het Federale Organisatiecomité naast de Kanselarij van de Eerste Minister, Defensie en Buitenlandse Zaken - was het Instituut bij deze ceremonieën nauw betrokken. 100 jaar Eerste Wereldoorlog betekent ook 100 jaren van nationale erkentelijkheid voor al zijn slachtoffers - wie ze ook zijn - vanwege de Belgische overheid. Sedert bijna één eeuw is het Instituut in haar huidige vorm of bij monde van de organismen waaruit het onstaan is, het overheidsinstrument belast met het welzijn van oudstrijders en andere burgerlijke of militaire slachtoffers van conflicten die ons land de afgelopen decennia hebben doen bloeden. In dit kader voert het Instituut, met steeds hetzelfde professionalisme, de drie opdrachten uit die haar bij wet zijn toevertrouwd. Voor de terugbetaling van de gezondheidszorgen is het Instituut (in 2014) tussengekomen voor een totaal bedrag van 15 537 003 € ten voordele van 3 620 oorlogsinvaliden en 10 236 andere gerechtigden o.a. de houders van een statuut van nationale erkentelijkheid. Voor de sociale actie heeft het Instituut 2 484 bezoekers ontvangen en 4 145 huisbezoeken gedaan over gans België. Op die manier

kwam het Instituut tegemoet aan de dringende behoeften van de gerechtigden die zich in sociaal moeilijke situaties bevinden. Op het vlak van de Herinnering heeft het Instituut zijn arsenaal aan activiteiten uitgebreid door een serie projecten rond de Groote Oorlog in de steigers te zetten (een 100ste verjaardag heeft zo zijn verplichtingen). Ook andere conflicten die zich in de voorbije eeuw afspeelden in België of in het buitenland kwamen aan bod. De reizende tentoonstelling “De Groote Oorlog in grote lijnen” circuleerde (en dat doet ze nog steeds) in alle hoeken van het Koninkrijk. De FOD Buitenlandse Zaken heeft 2 sets aangekocht die nu op wereldtournee zijn: van São Paulo tot Moskou en van Canberra tot Ottawa, via Tokyo, Parijs en Singapore en nog andere hoofdsteden. Tezelfdertijd hebben de andere reizende tentoonstellingen samen een record aantal, voornamelijk jongere bezoekers opgeleverd, namelijk 30 000. Vergeten we ook niet het belangrijke communicatiewerk rond de “Anciens” en Veteranen: het realiseren van documentaires, het aanwezig zijn met een stand op talrijke evenementen voor het grote publiek alsook het bewerkstellligen van diverse synergieën met de militaire gemeenschap. Deze belangrijke taak stopt niet bij het bewaken van het welzijn van de “Anciens” noch bij het in stand houden van hun Herinnering. Het is veel meer dan dat. De

Jaarverslag 2014 • Voorwoord

3

Herinnering is de meest directe manier om een weg te vinden naar individuele en collectieve burgerzin. Het gaat om het helpen opbouwen van een stevige sokkel van gemeenschappelijke fundamentele waarden zoals vrijheid, vrede, solidariteit en verdraagzaamheid. Deze waarden, zo moeten we beseffen, zijn niet verworven. Het bewaken van de democratie is een dagelijkse opdracht en één van de grote uitdagingen waarvan het Instituut wil meerwerken. Ik wens u alvast veel leesplezier. Michel Jaupart Administrateur-generaal a.i.

4

1

Directie Herinnering en Communicatie Het federaal Organisatiecomité

2

6

5

Communicatie

30

7

6

Media

34

Herinnering

8

2014-2018

9

7

Directie Gezondheidszorgen Gerechtigden Structuur van de Directie Activiteiten van de Directie Uitgaven voor geneeskundige verzorging in 2014

Tentoonstellingen De Groote Oorlog in Grote Lijnen Deportatie en Genocide, een Europese tragedie • Verzet in Europa • Tokopesa saluti! 125 jaar Belgisch-Congolees militair verleden • Congo aan den Yser, de Congolese soldaten van het Belgisch leger tijdens de Eerste Wereldoorlog Oog in oog met de Herinnering Auschwitz Struthof Boek Congo aan den Yser Varia

9

•

•

10 11

3

Oorlogsgraven

20

4

Cel Veteranen

24

Het instituut op het terrein Herdenkingen Veteranendag op 7 april Administratieve steun

8

25 26 27 28

37 37 38 43

Directie Sociale Actie

46

Sociale leningen aan de gerechtigden De Sociale Actie in cijfers Jaaruitgaven Kalenders

12

12 14 15 15 16 17

36

9

49 49 51 52

Directie Human Resources

10

54

Directie Begroting en Financiën

60

Uitvoering van het budget 2014 Evolutie van de eigen fondsen en van de fondsen van derden

61 63

11

Directie Materiaal en Diensten

64

12

Interne Dienst voor Preventie en Bescherming op het Werk

66

13

Cel Synthese

68

14

Raad van Beheer

70

15

Organigram

72

16

Contacten en praktische inlichtingen

74

Jaarverslag 2014 • Inhoudstafel

5

D irect ie He ri nne ring en Com m unicatie

1

Binnen het Instituut staat de Directie Herinnering en Communicatie in voor het bewaren en het doorgeven van de Herinnering aan de huidige generaties en in het bijzonder aan jongeren. Hierbij wordt gewerkt vanuit kernwoorden als herinnering, burgerzin, oorlog en vrede, democratie en vrijheid.

De Directie ontwikkelt een ruime waaier aan initiatieven: herinneringseducatie, herinneringsreizen, rondreizende tentoonstellingen, publicaties, het leggen en onderhouden van relevante contacten in binnen- als buitenland,… Daarbij wordt gewerkt rond thema’s als de Eerste en Tweede Wereldoorlog, maar ook rond recentere conflicten in het buitenland waarbij België militair betrokken was. Voorbeelden hiervan zijn onder meer de Koreaoorlog, de Rwanda-genocide,… De Directie Herinnering en Communicatie, die werkt met een totaal van 20 Full Time Equivalent (fte), overkoepelt de volgende diensten, die elk een specifieke rol hebben: › Directie (1 fte) › Directiesecretariaat (1 fte) › Herinnering (9 fte) › Oorlogsgraven (2 fte) › Cel Veteranen (3 fte) › Communicatie (1 fte) › Media (3 fte) Ze beschikt over een jaarlijks werkingsbudget van 45 662 € (zonder lonen).

Het federaal Organisatiecomité voor de Herdenking van de Eerste Wereldoorlog Naast zijn ‘gebruikelijke’ wettelijke opdrachten maakt het Instituut samen met de Kanselarij van de Eerste Minister, Buitenlandse Zaken en Defensie deel uit van het Organisatiecomité voor de Herdenking van de Eerste Wereldoorlog. De heer Paul Breyne neemt het voorzitterschap waar van dit comité. Het Instituut verzorgt trouwens het secretariaat van de Commissaris-generaal. Verder staat de directeur ‘Herinnering en Communicatie‘ van het Instituut, Jean Cardoen, in voor het Voorzitterschap van het Wetenschappelijk Comité dat werd opgericht in het verlengde van het hoger vermelde Organisatiecomité. Het Wetenschappelijk Comité screent alle openbare en private projecten rond de Herdenking die bij de federale overheid worden ingediend voor een subsidie of een officiële erkenning door de overheid. Dit Comité buigt zich tevens over specifieke historische vragen die het Organisatiecomité haar toevertrouwd zoals de problematiek van de ‘Martelaarsteden’ (steden of gemeenten slachtoffer van oorlogsfeiten 1914-1918) of die van de gefusilleerde Belgische soldaten van 14-18. Op het vlak van de herdenkingen van de Groote Oorlog staat het Instituut in voor alle bilaterale contacten met gelijkaardige organisaties evenals de contacten tussen verenigingen zowel in België als in het buitenland. Zo steunen we alle initiatieven rond de ‘gedeelde Herinnering’, die bedoeld zijn om de herinnering aan alle burgerlijke en militaire, Belgische en buitenlandse slachtoffers die op de Belgische bodem gevallen zijn, te bewaren.

Jaarverslag 2014 • Directie Herinnering en Communicatie

7

De Dienst Herinnering organiseert sinds 1998 herinneringseducatieve projecten voor scholen en had in 2014 opnieuw tal van projecten op haar actief.

2

H erinn e ri ng

De projecten zijn hoofdzakelijk bestemd voor leerlingen uit het Nederlands- en Franstalig, lager en middelbaar onderwijs.

❚ 2014-2018 Van 2014 tot 2018 wordt wereldwijd, van Nieuw-Zeeland tot de Verenigde Staten van Amerika, de honderste verjaardag van de Eerste Wereldoorlog herdacht. Een nooit geziene wereldbrand op een nooit geziene schaal. Van Chili tot op de Samoa-eilanden vochten soldaten uit 50 verschillende landen tegen elkaar, te land, ter zee en in de lucht. In het zinderende Kameroen, in de eeuwige sneeuw van de Alpen, in de modder van de Westhoek … overal kletterden de wapens, overal leden de soldaten honger, kou, dorst en pijn. België kwam volledig verwoest uit de oorlog, haar bevolking was uitgehongerd en verarmd. Net als de Groote Oorlog zelf, wordt die periode van reflectie en herinnering overal in de wereld herdacht. Ook de Dienst Herinnering liet zich niet onbetuigd in 2014.

❚ Tentoonstellingen ‘De Groote Oorlog in Grote Lijnen’ De dienst Herinnering lanceerde een reizende overzichtstentoonstelling rond de geschiedenis van de Eerste Wereldoorlog. Er bestaan heel wat tentoonstellingen rond een micro-aspect van de geschiedenis van die wereldbrand. Wat daarbij vergeten werd, was de basiskennis, ‘de grote lijnen van die geschiedenis‘. Dat is wat we brengen met deze tentoonstelling. De tentoonstelling vertelt het verhaal op internationaal, Belgisch en lokaal vlak. Bij de dienst Herinnering namen we het internationale en Belgische luik voor onze rekening. We gingen op zoek naar provinciale partners om het lokale luik toe te voegen. We stelden onze 30 panelen voor en boden de mogelijkheid om een set te kopen en er 10 panelen aan toe te voegen over de lokale geschiedenis. Het uiteindelijke doel was om verschillende sets van onze tentoonstelling te laten rondreizen in België gedurende vier jaar. Drie vierden van de expo is overal hetzelfde, één vierde verschilt naargelang de provincie. Negen partners tekenden in op het project, waaronder de provincies Antwerpen, Henegouwen, Waals-Brabant, Limburg, OostVlaanderen en Luxemburg en ook andere partners, zoals de Nationale Strijdersbond (NSB), Defensie en de FOD Buitenlandse Zaken. De tentoonstelling is beschikbaar voor scholen. De tentoonstelling ‘De Groote Oorlog in grote lijnen’ reisde niet alleen het hele land rond. Ze stond ook opgesteld in verschillende diplomatieke posten van de FOD Buitenlandse Zaken, zoals onder meer in Kiev, Vilnius, Ankara,…

Jaarverslag 2014 • Herinnering

9

‘Deportatie en Genocide, een Europese tragedie’ ‘Deportatie en Genocide, een Europese tragedie’ is een tentoonstelling die oorspronkelijk gecreëerd werd door La Coupole (Frankrijk) en nadien werd aangepast door het Nationaal Memoriaal van het Fort van Breendonk. Het Instituut heeft dit concept herwerkt tot een rondreizende tentoonstelling. De tentoonstelling beschrijft op een vijftigtal panelen de 12 jaren van de nazi-onderdrukking. De volgende onderwerpen komen aan bod: de repressie van politieke opposanten in Duitsland onder Hitler, de opsluiting en executie van Sovjetgevangenen, de rassenvervolging door de Einsatzgruppen of in de uitroeiingskampen, vervolging van politieke gevangenen tijdens de Tweede Wereldoorlog, enz. De leerlingen leren ook het verschil kennen tussen concentratie- en uitroeiingskampen. Verder leren ze over het dagelijks leven in de kampen. De tentoonstelling heeft het ook over de gebeurtenissen op het einde van de oorlog: de ‘dodenmarsen’, de opeenvolgende bevrijding van de kampen en de confrontatie van het grote publiek met deze gruweldaden. ‘Deportatie en Genocide’ is een rondreizende tentoonstelling die door het Instituut tegen een mild bedrag uitgeleend wordt aan alle scholen of instellingen die erom vragen. Er worden ook gidsen van het Instituut ter beschikking gesteld. De tentoonstelling kende een enorm succes bij de scholen en plaatselijke autoriteiten; daarom besloot het Instituut om een tweede set aan te schaffen en zo een verdubbeling van de activiteiten mogelijk te maken.

10

Verzet in Europa Vertrekkend van de idee dat de oprichting van de Europese Unie zijn oorsprong vindt in de strijd tegen en in de uitroeiing van het fascisme en nazisme, heeft het Instituut der Veteranen - NIOOO op 8 juli 2013 een reizende tentoonstelling feestelijk geopend in het Europees Parlement. Het onderwerp van de tentoonstelling was het Verzet in Europa. De tentoonstelling had de steun van Miguel Angel Martinez, Vice-Voorzitter van het Europees Parlement. De tentoonstelling legt in detail, land per land, op 52 panelen, de strijd uit van deze ‘schaduwstrijders‘. Het gaat zowel om mannen als om vrouwen. Ze schetst de actiemiddelen en de vaak zeer uiteenlopende motivatie van de miljoenen Verzetstrijders die het Europese continent kende. Het is een synoptische tabel, een panorama van foto’s en gebeurtenissen uit het Verzet tegen het fascisme en het nazisme in Europa tijdens de Tweede Wereldoorlog. De tentoonstelling is het resultaat van een samenwerking tussen het Instituut voor Veteranen - NIOOO en de Internationale Federatie van Verzetstrijders (FIR). Ze kreeg eveneens steun van meerdere buitenlandse publieke en private instellingen, waaronder het Office national des Anciens Combattants (Frankrijk), het Nederlandse Instituut voor Oorlogstudies (Nederland), de Archives nationales du Luxembourg (Groothertogdom Luxemburg), ANPI (de nationale vereniging van Italiaanse partizanen, Italië), de herdenkingsvereniging MEASZ (Hongarije), de vereniging VVN-BdA (Duitsland). Na haar passage in het Europees Parlement circuleerde de tentoonstelling in 2014 in België in scholen en andere federale instellingen (zoals het Commissariaat-generaal voor de Vluchtelingen) of gemeenten (de stad Ciney, Ath, La Louvière, Chaudfontaine,…). In april 2014 werd ze opgesteld in Nederland in het Oorlogsmuseum in Overloon.


11

‘Tokopesa saluti! 125 jaar Belgisch-Congolees militair verleden’ In het kader van de 50ste verjaardag van de Congolese onafhankelijkheid werkte het Instituut in 2010 een tentoonstelling uit met als titel ‘Tokopesa Saluti! 125 jaar Belgisch-Congolees militair verleden’. Het project is een rondreizende tentoonstelling rond de Belgisch-Congolese geschiedenis met als ankerpunt de Openbare Weermacht.

Congo aan den Yser, de Congolese soldaten van het Belgisch leger tijdens de Eerste Wereldoorlog Tijdens de Eerste Wereldoorlog zet België geen koloniale troepen in op eigen grondgebied. Toch dienen 32 Congolezen in Belgisch uniform in de loopgraven van 14-18. Deze kleine rondreizende tentoonstelling evoceert hun leven vóór, tijdens en na de oorlog aan de hand van verloren gewaand archiefmateriaal en nooit eerder geziene foto’s.

Er waren drie hoofdpunten: › Congo en België hebben een lange gemeenschappelijke geschiedenis › Congo heeft een rol gespeeld in de beide Wereldoorlogen › België bleef aanwezig in Centraal-Afrika ook na de Congolese onafhankelijkheid. De 35 panelen van de tentoonstelling zijn dan ook een eerbetoon aan alle soldaten, Congolees en Belgisch, die gediend en gestreden hebben in het uniform van de Openbare Weermacht. Ze huldigt ook al wie in uniform diende tijdens de soms rustige, soms woelige periodes in de Belgisch-Congolese relaties sinds de onafhankelijkheid. De tentoonstelling staat ter beschikking van scholen en andere geïnteresseerde instanties.

12

In 2014 deden de tentoonstellingen verschillende steden en gemeenten aan:

Periode

Locatie

Bezoekers

Periode

Aalst Ath Antwerpen St.Niklaas Gent Embourg Manage Charleroi Andenne IV-NIOOO Brussel Chaudfontaine Mol Brussel Libramont FOD BiZa Brussel Chatelineau Landen Overloon/NL Saint-Ghislain Gent Hoboken Hersaux

699 1407 244 343 266 314 30 1000 350 100 370 95 96 565 330 140 145 5000 200 200 500 150

14/07-17/07 01/08-03/08 06/08-11/08 14/08-25/08 14/08-25/08

07/05-09/05 De Groote Oorlog in grote lijnen

Parlement Brussel

221

09/05-16/05 06/05-07/05 07/05-19/05 13/05-21/05 12/05-18/05 21/05-23/05 23/05/2014 16/05-06/06 19/05-02/06 10/06-17/06 16/06-27-06 16/06-20/06 25/06-30/06 27/06-30/06 26/06-11/07 14/07-08/08

Aarschot Gent Irchonwelz Verviers Zoersel Angleur Ciney Gent Namur Kapellen Aalter Brecht Knesselare Tistelt Hoogstraten Visé

500 110 250 40 100 161 79 570 1100 95 200 90 95 1789 163 400

De Kamer Brussel

500

06/01-24/01 20/01-11/02 22/01-28/01 27/01-31/01 10/02-14/02 17/02-27/02 19/02/2014 20/02-23/02 24/02-07/03 03/03-17/03 03/03-08/03 10/03-14/03 17/03-28/03 17/03-28/03 14/03-28/03 25/03 28/03-02/04 01/04-06/05 22/04-28/04 25/04-30/04 22/04-30/04 05/05-11/05

Expo Deportatie & genocide Deportatie & genocide Congo aan den Yser + Tokopesa Saluti Deportatie & genocide Deportatie & genocide Verzet Deportatie & genocide Deportatie & genocide Deportatie & genocide De Groote Oorlog in grote lijnen Verzet Deportatie & genocide De Groote Oorlog in grote lijnen Deportatie & genocide Verzet Deportatie & genocide De Groote Oorlog in grote lijnen Verzet De Groote Oorlog in grote lijnen De Groote Oorlog in grote lijnen Deportatie & genocide De Groote Oorlog in grote lijnen

De Groote Oorlog in grote lijnen Deportatie & genocide Verzet De Groote Oorlog in grote lijnen Tokopesa Saluti De Groote Oorlog in grote lijnen Deportatie & genocide De Groote Oorlog in grote lijnen + Congo aan den Yser Deportatie & genocide De Groote Oorlog in grote lijnen De Groote Oorlog in grote lijnen Congo aan den Yser + Tokopesa saluti De Groote Oorlog in grote lijnen De Groote Oorlog in grote lijnen Congo aan den Yser De Groote Oorlog in grote lijnen


Expo

Locatie

Bezoekers

Flobecq De Kamer Brussel Lincent Courcelles Aiseau

300 300 120 85 150

18/08-04/09 Congo aan den Yser + Tokopesa Saluti

Afrikaans Museum Namur

300

29/08-31/08 27/08-05/09 01/09-08/09 05/09-15/09 07/09-10-09 09/09-17/09 11/09-19/09 08/09-19/09 15/09-19/09 22/09-26/09 25/09-10/10 25/09-19/10 29/09-03/10 6/10-17/10 03/10-17/10 11/10-12/10 13/10-24/10 20/10-07/11 20/10-24/10 27/10-30/10 03/11-14/11 14/11-24/11 03/11-21/11 07/11-12/11 20/11-28/11 21/11-28/11 28/11-05/12 01/12-05/12 11/12-18-12 01/12-19/12

Jannee Grembergen Mont-de l’enclus Rotselaar Eupen Zwevegem Eghezee Lessines Rochefort Groningen/NL Nazareth Merksem Auderghem Dendermonde Soignies Zelzate Godinne Charleroi Kortenberg Brakel Mont Saint Guibert Beauvechain Diest Genappe Tournai Kortrijk Geetbets Anderlecht Thiméon Liège

120 519 500 120 351 1200 614 200 315 502 600 319 180 962 339 600 315 550 135 108 764 130 150 85 453 90 120 202 217 154

De Groote Oorlog in grote lijnen De Groote Oorlog in grote lijnen De Groote Oorlog in grote lijnen De Groote Oorlog in grote lijnen De Groote Oorlog in grote lijnen

Verzet De Groote Oorlog in grote lijnen De Groote Oorlog in grote lijnen Congo aan den Yser + Tokopesa saluti Congo aan den Yser + Tokopesa saluti De Groote Oorlog in grote lijnen De Groote Oorlog in grote lijnen Verzet Deportatie & genocide De Groote Oorlog in grote lijnen De Groote Oorlog in grote lijnen Congo aan den Yser + Tokopesa Saluti De Groote Oorlog in grote lijnen De Groote Oorlog in grote lijnen Deportatie & genocide De Groote Oorlog in grote lijnen De Groote Oorlog in grote lijnen Congo aan den Yser + Tokopesa Saluti De Groote oorlog in grote lijnen De Groote Oorlog in grote lijnen De Groote Oorlog in grote lijnen De Groote Oorlog in grote lijnen De Groote Oorlog in grote lijnen Verzet De Groote Oorlog in grote lijnen Congo aan den Yser + Tokopesa Saluti De Groote Oorlog in grote lijnen Verzet Verzet De Groote Oorlog in grote lijnen + Congo aan den Yser


MarchienneDorcherie


Torhout

58 160

TOTAAL

31 394


13

❚ Oog in oog met de Herinnering Oog in oog met de Herinnering biedt jongeren de mogelijkheid om door pedagogische daguitstappen en ontmoetingen met getuigen de geschiedenis te ontdekken. Het project richt zich naar alle leerlingen vanaf het 6de leerjaar lager onderwijs. Ze hebben de mogelijkheid verschillende Belgische historische sites te ontdekken waarbij herinnering en burgerzin centraal staan. Vijf programma’s worden voorgesteld: › het Nationaal Gedenkteken van het Fort van Breendonk › het Fort Eben-Emael › de Westhoek (Dodengang of Bayernwald) Tyne Cot Cemetery Memorial Museum Passchendaele 1917 › het Koninklijk Museum van het Leger en de Krijgsgeschiedenis › de Kazerne Dossin, Memoriaal, Museum en Documentatiecentrum over Holocaust en Mensenrechten

14

In de voormiddag gidst een medewerker van de Dienst Herinnering de groep op de site of in het museum. In de namiddag is er, indien mogelijk, een gesprek tussen de leerlingen en een overlevende van de Tweede Wereldoorlog of van een recenter conflict. Deze activiteit gaat door op elke schooldag met uitzondering van woensdag, de vakantieperiodes en wettelijke feestdagen. Sinds enkele jaren heeft het Instituut in de rol van herinneringsexpert een bevoorrechte samenwerking met het Brusselse Franstalige Parlement (PFB). Elk jaar vinden er bezoeken plaats aan het Nationaal Gedenkteken van het Fort van Breendonk en aan het Joods Museum voor Deportatie en Verzet. In 2014 namen 2020 leerlingen deel aan Oog in oog met de Herinnering, waaronder 684 in het kader van de samenwerking met de PFB.

❚ Auschwitz Op donderdag 30 januari 2014 namen 260 personen, waaronder 190 leerlingen, deel aan de jaarlijkse reis van het Instituut naar het uitroeiingskamp Auschwitz. Jongeren uit het hele land aanschouwden hier een van de zwaarste tragedies uit de menselijke geschiedenis. Ze werden begeleid door één van de laatste Belgische ooggetuigen van de Shoah, Paul Sobol. Hij werkt al vele jaren actief mee aan de herinneringsopdracht van het Instituut. Bekwame gidsen schetsten met de nodige sereniteit de noodlottige lijdensweg van de gevangenen. De leerlingen waren diep onder de indruk van de locatie en van de persoonlijke getuigenissen.

❚ Struthof De dienst Herinnering organiseert sinds 2012 ook een tweedaagse reis naar het concentratiekamp Struthof (Elzas). De reis en het bezoek aan de sites worden begeleid door de ervaren gidsen van het Instituut. In 2014 hebben 5 organisaties deelgenomen aan een dergelijke reis. Dit komt overeen met een 300-tal personen.


15

❚ Boek Congo aan den Yser Eind oktober 2013 publiceerde Griet Brosens, historica bij het Instituut, het boek ‘Congo aan den Yser’, een lijvig en rijkelijk geïllustreerd werk over de 32 Congolese soldaten van het Belgisch leger tijdens de Eerste Wereldoorlog. De Groote Oorlog bracht Spahi’s, Zoeaven, Sikhs, (Senegalese en Marokkaanse) Tirailleurs, Chinezen en andere koloniale soldaten naar West-Europa. Bij rondvraag door het leger in 1918 bleek dat er ook minstens 32 Congolese soldaten in Belgisch uniform hadden meegevochten in Namen, Antwerpen en aan de IJzer. Balamba, Yoka, Soumbou, Manglunki… illustere namen, oorlogsvrijwilligers.

Voor de Grote Oorlog werden wereldwijd bijna 65 miljoen mannen gemobiliseerd. Frankrijk en GrootBrittannië zetten spahi’s, zoeaven, sikhs, Chinezen en andere koloniale volken in op de slagvelden van WestEuropa. Regelmatig speelde ook de Belgische regering met het idee om Congolese soldaten te laten overkomen naar de Westhoek. De beslissing was telkens formeel: nee, geen denken aan. Bij navraag in 1918 door het leger bleek echter dat er toch minstens 32 Congolese soldaten in Belgisch uniform hadden meegevochten, in Namen, Antwerpen en aan de IJzer. Jean Balamba, Antoine Yoka, Pierre Soumbou, Antoine Manglunki... Klinkende namen, allen oorlogsvrijwilligers. Congo aan den Yser vertelt de vergeten verhalen van deze Congolese soldaten en geeft de namen een gezicht. Wie waren ze? Hoe kwamen ze in die rotte oorlog terecht? Wat maakten ze mee, van de wieg tot het graf, voor velen het oorlogsgraf? Griet Brosens werkt als historica aan het Instituut voor Veteranen – Nationaal Instituut voor Oorlogsinvaliden, Oudstrijders en Oorlogsslachtoffers (IV-NIOOO)

‘Maak kennis met de geschiedenis van een klein aantal grote mannen.’ – Cobra.be

en beet zich jarenlang vast in het mysterie van de Congolezen.

16

ISB N 978 90 02 25196 2

Wie waren ze? Hoe kwamen ze terecht in die rotte oorlog? Wat maakten ze mee? Van de wieg tot in - voor velen het graf, België en de oorlog door Congolese ogen. U leest het allemaal in het boek ‘Congo aan den Yser’.

Het boek werd op 2 oktober 2013 voorgesteld aan de Vlaamse pers tijdens een event georganiseerd door uitgeverij Manteau in Antwerpen. In totaal werden 7 werken over de thematiek van de Eerste Wereldoorlog voorgesteld die dag. Het event kon op heel wat belangstelling rekenen. Ook in de nadagen van de lancering kregen het boek en de auteur heel wat mediaaandacht, met onder andere een radio-interview in het Radio 1-programma ‘Interne Keuken’, een recensie in Knack en op Cobra.be en een signeersessie op de jaarlijkse Boekenbeurs in Antwerpen. Het boek (in het Nederlands) is uitgegeven bij Manteau en verkrijgbaar in de reguliere boekhandel of rechtstreeks bij het Instituut. De prijs bedraagt 22,50 € (en 3,85 € portkosten als we het u toesturen).

❚ Varia De afgelopen vijftien jaar bouwde het Instituut heel wat ervaring en expertise op inzake herinneringseducatie. In die rol worden de medewerkers van de dienst Herinnering dan ook regelmatig uitgenodigd op studie- en lerarendagen voor het toelichten van onze projecten. Naast de doorlopende projecten is het Instituut ook betrokken bij heel wat punctuele projecten. Op de volgende bladzijden volgt een kort overzicht van de tijdelijke projecten van 2014.


17

Bezoeken aan Ravensbrück en Sachsenhausen

18

Herdenking van Konvooi ‘Z’

Forumdag van het BCH

Op 15 januari 2014 herdacht de Dienst Herinnering van het Instituut samen met de ONAC uit de regio Nord-Pas-de- Calais (Frankrijk) het vertrek van konvooi Z naar Auschwitz. Honderdvijftig Franse jongeren bezochten de Kazerne Dossin, de plaats waar exact 70 jaar eerder 351 Roma werden gedeporteerd. Na het bezoek volgde een beklijvende herdenkingsceremonie met bloemneerlegging aan het herdenkingsbord voor de gedeporteerde Zigeuners en Roma.

Ook dit jaar was de Dienst Herinnering aanwezig op de forumdag van het Bijzonder Comité voor Herinneringseducatie. Het thema van de forumdag was ‘De tegenstem’. Directeur van de Dienst Herinnering, Jean Cardoen, hield een lezing over de opkomst van het fascisme en nazisme tussen de 2 wereldoorlogen en het Verzet in Europa. Hij behandelde de verschillende aspecten van het Verzet aan de hand van voorbeelden uit verschillende landen.

Eind juni 2014 organiseerde de Dienst Hainaut Mémoire van de provincie Henegouwen in samenwerking met de Dienst Herinnering van het Instituut een vierdaags bezoek aan de concentratiekampen in de omgeving van Berlijn. Een honderdtal jongeren uit de provincie Henegouwen bezocht in het kader van hun opleiding tot jeugdanimator het voormalige vrouwenconcentratiekamp Ravensbrück. Onder begeleiding van specialisten van Hainaut Mémoire en experten van het Instituut leerden ze over de rollen van dader, slachtoffer en getuige. Een bezoek aan Sachsenhausen, Hitler’s modelkamp, bracht hen meer inzicht in het concentrationnair systeem. Ze sloten de educatieve ervaring af met een bezoek aan de Berlin Wall Foundation.

Collectiedagen provincie Antwerpen

Lezingen

Het Instituut werkte mee aan de reeks collectiedagen die het projectteam Antwerpen 2014-2018 organiseerde in de provincie. Iedereen kon verhalen en objecten van zijn familie over de Eerste Wereldoorlog laten registeren. Medewerkers en experten uit alle domeinen stonden de bezoekers bij met raad en daad. Ook Willem Segers van de dienst Herinnering was als expert aangetrokken om de schatten te identificeren. De collectiedagen waren een onderdeel van het Europeana 1914-1918-project. In totaal waren er 4 dagen.

Op 5 mei 2014 was de Dienst Herinnering aanwezig op de studiedag van het Prins Filipsfonds in het BELvuemuseum in Brussel. De infostand kon op heel wat interesse rekenen.

Memory Lab Sinds 2011 neemt Griet Brosens van de Dienst Herinnering van het Instituut deel aan Memory Lab, een trans-Europees overlegplatform over herinneringseducatie. De dienst Herinnering timmert vanuit de kerngroep mee aan de naam, mission statement en structuur van het platform. Van 5 tot 10 oktober 2014 nam het Instituut deel aan het jaarlijks congres, ditmaal in Macedonië en Kosovo.

Op 9 mei 2014 gaf Griet Brosens een lezing over de Congolese soldaten in het Belgische leger gedurende de Eerste Wereldoorlog tijdens de dag van de nieuwste geschiedenis in Antwerpen. De studiedag was georganiseerd door de Belgische Vereniging voor Nieuwste Geschiedenis. Op 7 november gaf Jean Cardoen een lezing over het Verzet in Europa in het Cultureel Centrum van Genappes. Verschillende experten van de Dienst Herinnering gaven gedurende het hele jaar lezingen in scholen over de beide Wereldoorlogen. Met de hulp van een met foto’s gelardeerde powerpointpresentatie informeren ze gedurende twee uur leerlingen over enkele van de meest donkere bladzijden uit onze geschiedenis.


19

3

Oorlo g sgrave n

De hoofddoelen van de Dienst Oorlogsgraven zijn: enerzijds via een grondige en herhaaldelijke controle de kwaliteit van het onderhoud van de graven waarin de tijdens de twee wereldoorlogen gestorven soldaten rusten, op peil houden en anderzijds op een juiste en nauwkeurige manier informatie verstrekken aan elke persoon of instelling die interesse toont voor de bevoegdheden en archieven van deze dienst.

In de praktijk zijn de voornaamste taken de volgende: › Controle van het onderhoud van de graven die op Belgische militaire begraafplaatsen liggen (23 begraafplaatsen verspreid over het hele grondgebied) en controle van Belgische militaire graven die op gemeentelijke kerkhoven liggen (79 ereperken); verslaggeving aan DGMR1 en het verstrekken van richtlijnen aan de betrokken gemeenten. › Controle van het onderhoud van de graven van Belgische militairen die in Frankrijk en Nederland liggen (en opvolging van de toepassing van de conventies tussen België en andere landen over het onderhoud van militaire graven); verslaggeving. › Controle van het onderhoud van de oorlogsgraven van de Commonwealth die op Belgische bodem liggen (in navolging van een wederkerigheidsovereenkomst tussen België en de Commonwealth); verslaggeving. › Identificatie van resten en van nieuw gevonden stoffelijke overschotten; contacten met de identificatiediensten van de wetenschappelijke politie. › Het bijhouden van de steekkaarten betreffende de militaire graven en militairen overleden ten velde. › Vertegenwoordiging bij Belgische of buitenlandse instanties voor de materies die aan hun bevoegdheden verbonden zijn (bv. Commonwealth). › Het behandelen van alle vragen om inlichtingen van particulieren en overheden betreffende overleden soldaten en het onderhoud van hun graf. 1

Algemene Directie Material Resources De bevoegdheid van het eigenlijke onderhoud van de graven (en het daarbij horende budget) is ten laste van Defensie gebleven. Ter informatie kunnen we erop wijzen dat het Ministerie van Defensie in 2014 een som van 89.222,88 € aan de gemeenten (260 in totaal) betaald heeft voor het onderhoud van de oorlogsgraven op de gemeentelijke ereperken. Voor het onderhoud van de graven in Frankrijk heeft Defensie in 2014 een som van 56.586,84 € betaald.

Jaarverslag 2014 • Oorlogsgraven

21

De groei in de cijfers hiernaast is vooral te wijten aan de samenwerking tussen de Dienst Oorlogsgraven en een aantal lokale initiatieven die betrekking hebben op de Eerste Wereldoorlog. De toenemende belangstelling voor “den Grooten Oorlog” draagt eveneens bij tot de groei van deze cijfers. In 2014 heeft de Dienst naast zijn werk op Belgisch grondgebied, ook een deel van de graven van Belgische militairen op Franse bodem gecontroleerd. Een belangrijke opdracht werd uitgevoerd in Australië op uitnodiging (en op kosten) van de Australische overheid. Een deskundige van de Dienst Oorlogsgraven gaf in Perth en andere steden een voordracht over de manier waarop België zijn oorlogsgraven onderhoudt. Het Australische publiek was zeer enthousiast.

Evolutie tov 2013

1 236

– 0,7 %

Vragen om inlichtingen

497

+ 30 %

Briefwisseling over het onderhoud van graven en de betaling van het onderhoud

559

– 30 %

Diverse briefwisseling

180

0%

7

– 50 %

Controlemissies

110

–5%

Administratieve en logistieke missies

109

+6%

18 211

– 30 %

In de ereperken

4 447

– 15 %

CWGC2-graven in de gemeentelijke kerkhoven

2 424

+5%

30

+ 83 %

Binnenkomende brieven

Opstellen van brieven en mails

Parlementaire dossiers Missie dagen

In Belgische militaire begraafplaatsen Inspectie graven

Ontdekking van stoffelijke overschotten

Alle graven op de lijsten worden bekeken. In 2014 waren dit 561 graven verspreid over 57 sites.

2

22

Aantal

Verwezenlijkingen in 2014

CWGC: Commonwealth War Graves Commission

Datum Naar aanleiding van het ontdekken van stoffelijke overschotten werd er beroep gedaan op de Dienst bij de volgende opgravingen:

De stoffelijke overschotten van Duitse en Commonwealth soldaten werden aan hun respectievelijke gravendiensten overgedragen. De onbekende stoffelijke overschotten worden momenteel bewaard in lokalen van Defensie te Poelkapelle met het oog op een latere bijzetting.

Plaats

Aantal

Nationaliteit na identificatie

02/02/14

Warneton

1

onbekend

22/02/14

Poelkapelle

1

Duits

03/05/14

Ieper

2

onbekend

22/05/14

Ieper

6

Brits

02/06/14

Poelkapelle

1

Duits

16/06/14

Ieper

2

Brits

05/08/14

Ieper

1

onbekend

07/08/14

Poelkapelle

1

Duits

14/08/14

Vroenhoven

1

Belg ?

25/09/14

Ieper

1

onbekend

01/10/14

Ieper

2

Brit & Nepalees

23/10/14

Ieper

1

Frans

06/11/14

Ieper

1

Frans

07/11/14

Poelkapelle

7

Duits

11/11/14

Damme

1

Canadees

18/11/14

Ieper

1

Brits

TOTAAL

30

Jaarverslag 2014 • Oorlogsgraven

23

2014 was een druk jaar voor de Cel Veteranen van het Instituut.

4

C el Ve ter anen

Niet alleen waren er de gebruikelijke aanwezigheden op het ‘terrein’ met de informatiestand van het Instituut op diverse evenementen maar tevens was deze dienst betrokken bij diverse herdenkingsplechtigheden zoals veteranendag, de herdenkingen 14-18, de herdenking van de landing in Normandië, ... Verder mocht het Instituut in 2014 tweemaal de Minister voor Veteranen uit Kroatië verwelkomen.

❚ Het Instituut op het terrein De infostand van het Instituut wordt steeds bekender en dus ook steeds vaker gevraagd op allerlei evenementen. Deze stand laat - op het terrein - het grote publiek niet alleen kennis maken met het Instituut en haar werking, maar eveneens met haar ‘producten’ zoals de gele ‘Support our Veterans’ pin, de kaart van de kampen, diverse documentaires, de verschillende tentoonstellingen,… Tevens informeert de Cel Veteranen de bezoekers over het werk van de veteranen tijdens de diverse operaties en vraagt waardering en erkentelijkheid voor hun inzet en het geleverde werk. Sinds 1960 hebben ongeveer 30 000 vrouwen en mannen deelgenomen aan operaties in het buitenland om de vrede en de democratie te vrijwaren en hulp te leveren in noodsituaties. In deze periode kwamen bijna 150 Belgische militairen om tijdens de uitvoering van hun opdracht. Daarom vraagt het Instituut dan ook aan het publiek om in het bijzonder op 7 april (Veteranendag) zijn waardering en solidariteit uit te drukken met de veteranen die hun taak uitvoeren in moeilijke omstandigheden, vaak met gevaar voor hun leven. De Cel Veteranen was in 2014 onder meer aanwezig op het Feest in het Park ter gelegenheid van de Nationale Feestdag te Brussel waar traditiegetrouw terug het spel ‘Peacekeeper’ werd georganiseerd, de opendeurdag van de Landcomponent te Leopoldsburg, Wings & Wheels te Ursel,… Ook heeft ze in het kader van de herdenking 14-18 de historische evocatie ‘De Terugtocht’ gevolgd gedurende 6 dagen. Deze historische evocatie had tot doel om de terugtocht van het Belgisch leger in 1914 van Halen tot Dendermonde te herbeleven.

Jaarverslag 2014 • Cel Veteranen

25

❚ Herdenkingen 2014 was een bijzonder jaar gezien naast Veteranendag ook het begin van de Eerste Wereldoorlog werd herdacht evenals de 70ste verjaardag van de landing in Normandië en de bevrijding van België. In het kader van de federale herdenkingen van de Eerste Wereldoorlog was het Instituut via de Cel Veteranen betrokken bij de selectie, het onthaal, de begeleiding en praktische omkadering van organisaties van oud-strijders, oorlogsslachtoffers en veteranen die werden uitgenodigd om deel te nemen aan de grote plechtigheden van 4 augustus te Luik en 28 oktober te Nieuwpoort en Ieper. Tevens stond het Instituut in voor de begeleiding en ondersteuning van 11 oud-strijders van de Tweede Wereldoorlog (Brigade Piron, Royal Navy - Section Belge en de RAF) tijdens de plechtigheid georganiseerd door Frankrijk te Ouistreham ter gelegenheid van de 70ste verjaardag van de landing in Normandië. Onder hen werden 2 personen geselecteerd waarvan de ene persoon mocht deelnemen aan het ontbijt met de staatshoofden terwijl de andere de staatshoofden mocht verwelkomen bij hun aankomst op het strand van de landing.

26

❚ Veteranendag op 7 april 7 april is een belangrijke dag voor de Veteranen. Hij staat officieel in het teken van de mannen en vrouwen die zich op vele plaatsen in de wereld hebben ingezet om de democratische waarden te verdedigen en de vrede te handhaven. In 2014 stond Veteranendag in het teken van de operaties in Congo en in het bijzonder de herdenking van de operaties in 1964. De Cel Veteranen en de Dienst Multimedia van het Instituut hadden hun krachten gebundeld om voor deze gelegenheid een documentaire en gedetailleerde brochure over de voornoemde operaties te maken. De documentaire ‘Velddagboek Congo’ bevat beelden uit die periode en veel recente interviews met overlevenden van die operaties. Na de traditionele herdenkingsplechtigheid bij de Congreskolom werden de veteranen van de operaties in Congo evenals de militaire en burgelijke autoriteiten uitgenodigd naar het auditorium van de Koninklijke Militaire School waar de première van de documentaire plaatsvond, gevolgd door een receptie. Deze documentaire (DVD en brochure) is net zoals deze over onze Koreavrijwilligers te koop op de infostand van het Instituut of via de website.


27

❚ Administratieve steun Veteranen die zich tot het Instituut richten voor hulp bij diverse problemen in het dagelijks leven kunnen terecht bij de Cel voor zowel sociale, administratieve als andere steun. De Cel helpt de veteranen die hierom vragen. Wanneer nodig worden ze doorgestuurd naar één van de diensten van het Instituut. Zo kan bv. een maatschappelijk werker worden ingeschakeld als dit wenselijk is. In 2014 kwamen er 585 nieuwe veteranen bij de 16 659 reeds eerder erkende titelhouders.

28

Verdeling van de Veteranen per provincie

1 800 2 396

830

1 431 2 989

1 374 451

1 468

1 490 2 230

Provincie

Cumul april 2007 december 2014

Detail van het jaar 2014

Antwerpen

1 800

50

Waals-Brabant

451

25

Vlaams-Brabant

1 374

74

Brussel

2 989

81

West-Vlaanderen

2 396

111

Oost-Vlaanderen

830

28

Henegouwen

1 468

55

Luik

1 490

35

Limburg

1 431

17

420

50

2 230

44

365

15

17 244

585

Luxemburg

420

Namen Niet bepaald TOTAAL

Kaart met cumul april 2007 - december 2014


29

Communicatie bij het Instituut voor Veteranen - NIOOO, dat is…

5

C ommu nicatie

› de bekendheid van het Instituut bewerkstelligen › de initiatieven van het Instituut naar buiten brengen › het publiek sensibiliseren en betrekken in de plicht tot Herinnering › een transversale rol spelen in de projecten van andere departementen, in het bijzonder de Dienst Herinnering en de Cel Veteranen › de interne communicatie uitbouwen › met andere instellingen samenwerkingsverbanden creëren rond de eigen missies

…met deze objectieven voor ogen leggen we ons toe op: › het ontwikkelen van een strategisch communicatieplan › het uitwerken en implementeren van communicatieconcepten eigen aan elk project › het informeren van de verschillende doelgroepen over de initiatieven van het Instituut via laagdrempelige communicatiekanalen › het continu actualiseren van de websites van het Instituut

www.warveterans.be warveterans.be

www.warveteransTV.be

Supp

o rt o u

r V e te

ra n s

www.supportourveterans.be

› het gebruik van vlot toegankelijke, interactieve en dynamische media zoals bv. sociale media (Facebook en Twitter) Facebook “f ” Logo

CMYK / .ai

Facebook “f ” Logo

› het realiseren van publicaties in samenwerking met de betrokken diensten › het netwerken met de pers › het organiseren en/of deelnemen aan PR- events en aan andere promotionele initiatieven › het instaan voor interne communicatie In een geest van continuïteit heeft de Cel Communicatie in 2014 gewerkt volgens de reeds eerder uitgezette communicatielijnen. Het overdragen van goed gedocumenteerde informatie is belangrijk, zodat de kennis rond de Herinnering behouden blijft. Ook het menselijke aspect rond Herinnering krijgt de nodige aandacht. Dat betekent dat getuigen van historische momenten het woord krijgen. Zowel getuigen die betrokken waren in de Tweede Wereldoorlog als oud-strijders, overlevers van concentratiekampen, gedeporteerden,… als de veteranen die buitenlandse missies hebben meegemaakt, geven hun relaas voor de camera van het Instituut. Belangrijk is dat de Herinnering de jeugd bereikt. En dat gebeurt via de sociale media en educatieve kanalen (scholen). Of met heel specifieke projecten als de Trein der 1000.

CMYK / .ai

warveterans.be

Naast haar gebruikelijke opdrachten heeft de Cel Communicatie in 2014 gewerkt rond de verschillende herinneringsinitiatieven van het Instituut, die in de hoofdstukken 2 en 4 beschreven zijn.

Jaarverslag 2014 • Communicatie

31

32

Op 21 juli 2014, de nationale feestdag, heeft de Cel Communicatie voor de vierde maal op rij Peacekeeper georganiseerd, een ludieke actie waarbij een 500-tal jongeren tussen 8 en 16 jaar kennis maken met hoe Defensie zich voorbereidt op humanitaire en vredesmissies in het buitenland. In het najaar 2014 is de communicatie opgestart rond de Trein der 1000, een herinneringsreis per speciale trein naar Auschwitz met 1000 jongeren. In de aanloop van de treinreis die pas in mei 2015 plaatsvindt, heeft het Instituut de Trein der 1000 reeds dicht bij de jongeren gebracht via een constante interactieve communicatie op www.treinder1000.be, Facebook, Twitter en zelfs Instagram. Verder besteedt het Instituut heel wat aandacht aan haar relaties met de pers. Journalisten vinden trouwens meer en meer hun weg naar het Instituut als er behoefte is aan specifieke info over herinneringsgerelateerde onderwerpen. Journalisten kunnen via het Instituut buitengewone getuigen met een verhaal ontmoeten. Een van de andere mogelijkheden is een geleid bezoek aan een militaire begraafplaats in het bijzijn van de Dienst Oorlogsgraven.

Aantal vermeldingen in pers in 2014 169

Het Instituut ontwikkelt verder het gebruik van de sociale netwerken, in het bijzonder Facebook en Twitter, als uitdrager van onze boodschap rond Herinnering. Via de pagina www.facebook.com/warveterans.be onderhoudt het Instituut een directe interactie met dat publiek dat zich betrokken voelt bij de Herinnering en bij de Veteranen. De vele likes en actieve fans zijn hiervan het bewijs. Het Instituut post artikels (of de links) die te maken hebben met herinnering in brede zin of meer specifiek met het eigen herinneringwerk. De sociale netwerken zijn trouwens prima kanalen om onze events aan te kondigen. Na elk event publiceren we een fotoalbum. Zo is Herinnering een gedeelde ervaring.

Aantal nieuwsberichten 2014 Het Instituut update regelmatig zowel haar externe als interne doelgroepen Internet www.warveterans.be

Intranet

85

99

De pers - de tv- en radiozenders en de grote kranten - heeft in het bijzonder veel belangstelling getoond voor de herinneringsreis van 170 jonge leerlingen naar Auschwitz op 30 januari 2014.

Jaarverslag 2014 • Communicatie

33

Met haar werk draagt de Cel Media op een visuele en dynamische manier bij tot het bewaren en doorgeven van de Herinnering. Bovendien werkt deze dienst met tools die aansluiten bij de leefwereld van de jonge generaties van vandaag. Via beeldmateriaal sensibileert deze dienst het jonge publiek rond de vele facetten van het herinneringswerk. Binnen het communicatieluik van het Instituut vervult de multimedia pool twee belangrijke missies: › het leveren van foto- en videoreportages en het grafisch werk naargelang de projecten van het Instituut › het uitbreiden van de mediatheek met thematische getuigenissen voor pedagogische en historische doeleinden.

Med ia

6

De Cel Media is samengesteld uit een grafiste, een fotograaf en een cameraman-monteur. Ze staan in voor de conceptie, de productie en het opslaan van video- en fotomateriaal. Deze cel beschikt over een technisch hoogwaardige uitrusting.

❚ Drager van de Herinnering Foto’s en video’s De Cel Media heeft in 2014 het volgende gerealiseerd: › Het finaliseren van de documentaire ‘Getuigenissen van Veteranen in Congo’ in nauwe samenwerking met de cel Veteranen. Deze documentaire - dvd en brochure - verhaalt de lange broederlijke geschiedenis tussen Congo en België en gaat dieper in op de achtergronden en het verloop van deze gebeurtenissen. Aan de hand van unieke interviews geeft het Instituut een stem aan de militairen die de gebeurtenissen van nabij hebben meegemaakt.

De Cel Media stelt zijn materiaal ter beschikking aan alle geïnteresseerde partijen (pers, enz.) voor gebruik in hun publicaties. Een aantal realisaties wordt onmiddellijk verwerkt tot korte producties in reportagestijl. Dit type films en foto’s komt op heel korte termijn terecht op www.warveteransTV.be. Weer andere realisaties gaan in eerste instantie naar het archief en worden naargelang de te onwikkelen audio-visuele projecten gebruikt voor meer diepgaande historisch georiënteerde producties voor pedagogisch gebruik.

Drukwerk

› Het opstarten van de documentaire ‘Getuigenissen van Veteranen in Rwanda’

Gezien papier een belangrijk medium blijft, levert de Cel Media een aanzienlijk aantal publicaties.

› Het actief meewerken aan de realisatie van een externe documentaire over de Belgische ‘auto-canons-mitrailleurs’ in Rusland.

De dienst is verantwoordelijk voor de grafische vormgeving en de prepress (van creatief concept tot opmaak). Naast het intern uitwerken van communatiepakketten van a tot z wordt er ook parallel gewerkt met externe grafisten. In dit geval legt de grafische dienst de krijtlijnen vast van het creatieve concept, dat dan verder door freelancers wordt uitgewerkt. Het drukwerk gebeurt extern.

› 25 interviews met directe ooggetuigen van historische momenten. Het gaat om personen die de Tweede Wereldoorlog hebben meegemaakt en om Veteranen die hebben deelgenomen aan humanitaire acties in opdracht van Defensie of van de UNO. › 40 videoreportages evenals talrijke fotoreportages met een historisch, educatief of informatief karakter rond Herinnering. Het gaat om onder meer herdenkingen, ceremonieën, colloquia, documentairemateriaal,… › Het archiveren (bewerken en stockeren) van talrijke foto’s genomen door het Instituut of verkregen via getuigen. De dienst heeft meer dan 3 000 historische foto’s ingescand, zodat dit beeldmateriaal bewaard blijft voor de toekomst.

De belangrijkste realisaties in 2014 betreffen de kalender 2015, het jaarverslag 2014, de communicatiekit rond Peacekeeper, de brochure ‘Getuigenissen van Veteranen in Congo’, de tentoonstelling ‘De Groote Oorlog in grote lijnen, enz.

Jaarverslag 2014 • Media

35

7

D irect ie Ge zo ndh eidszorgen

De hoofdopdracht van de Directie Gezondheidszorgen van het Instituut voor Veteranen - NIOOO is het terugbetalen van de medische, paramedische, farmaceutische en ziekenhuiszorgen. Ook kosten voor prothesen worden terugbetaald, zoals voorzien in het koninklijk besluit van 29 oktober 1986 en andere besluiten die hieruit voortvloeien. Het Instituut betaalt de geneeskundige verzorging van oorlogsinvaliden en andere oorlogsslachtoffers. Die tegemoetkoming is één van de uitingen van de nationale erkentelijkheid voor de mensen die koning Albert I ‘de eerste schuldeisers van de Natie’ noemde. De aanpak van het Instituut is afgestemd op de bijzondere pathologieën van de begunstigden, die tijdens de oorlogen fysiek en psychologisch getroffen werden.

❚ Gerechtigden Op 31 december 2014 maken 13 856 rechthebbenden van het Instituut voor Veteranen NIOOO aanspraak op de terugbetaling van geneeskundige verzorging door tussenkomst van het Nationaal Instituut, namelijk: › 6 invaliden van de Oorlog 1914-1918 › 3 614 invaliden van de Oorlog 1940-1945, van de Oorlog van Korea, van de gebeurtenissen in Congo en ingevolge operaties onder UNO-vlag ofwel in totaal 3 620 invaliden die recht hebben op de kosteloosheid van geneeskundige verzorging.

› 501 krijgsgevangenen van korte duur (6 tot 12 maand) › 6 985 titularissen van een statuut van nationale erkentelijkheid › 1 482 gerechtigden van het statuut van politieke gevangene › 1 288 slachtoffers van de nazirassenvervolgingen

❚ Structuur van de Directie De Directie Gezondheidszorgen wordt onderverdeeld in verschillende diensten:

1. Terugbetalingsdiensten a. Dienst Terugbetaling van het remgeld b. Dienst Prothesen c. Diensten voor Medische en Farmaceutische Verzorging

2. Medische en Farmaceutische Dienst 3. Dienst Boekjes/Etiketten/ M en P formulieren 4. Dienst Klassement Op 31 december 2014 telt de Directie Gezondheidszorgen 35 ambtenaren (29,3 Full Time Equivalents of fte).

voor wie het Instituut aanvullend op de ziekenfondsen tegemoetkomt.

Jaarverslag 2014 • Directie Gezondheidszorgen

37

❚ Activiteiten van de Directie 1. Terugbetalingsdiensten a. Dienst Terugbetaling van het remgeld Naar aanleiding van de tussenkomst van het Instituut komen in aanmerking voor de terugbetaling van de gezondheidszorg binnen de barema’s van het RIZIV: › krijgsgevangenen ouder dan 60 jaar die geen houder zijn van een invaliditeitspensioen en die een gevangenschap van ten minste zes maanden hebben meegemaakt › houders van het statuut van nationale erkenning voor een periode van ten minste zes maanden in een of meerdere statuten › kinderen van politieke gevangenen die de hoedanigheid van rechthebbende van begunstigde van het statuut van politieke gevangene hebben verkregen › de slachtoffers van raciale vervolging tijdens de oorlog 1940-1945. Alvorens de terugbetaling van geneeskundige verstrekkingen opgenomen in de RIZIV nomenclatuur (medische, paramedische, farmaceutische zorgen, hospitalisaties, prothesen) aan het Instituut te vragen, moeten zij zich eerst tot de instelling richten die hen verzekert tegen ziekte en invaliditeit (ziekenfonds). Het Instituut betaalt het verschil (remgeld) terug tussen de basiserelonen (RIZIV-tarief aan 100 %) en het bedrag van de tussenkomst van de verzekeringsinstelling.

38

a. Dienst Terugbetaling van het remgeld (blz 38) Terugbetalingen uitgevoerd in 2014

Aantal terugbetalingen

c. Diensten voor Geneeskundige en Farmaceutische Verzorging I (blz 40) Bedragen (€)

Terugbetalingen aan krijgsgevangenen

627

96 906,95

Terugbetalingen aan andere rechthebbenden op het remgeld

16 102

2 870 392,02

TOTAAL

16 729

2 967 298,97

Terugbetalingen uitgevoerd in 2014


Bedragen (€)

Terugbetalingen aan de invaliden

18 893

3 780 013,06

Terugbetalingen van de zorgen in het buitenland

275

375 996,82

19 168

4 156 009,88

TOTAAL

b. Dienst Prothesen (blz 40) Terugbetalingen uitgevoerd in 2014


Terugbetalingen aan de oorlogsinvaliden

3 287

Terugbetalingen aan derden

612

Terugbetalingen aan het buitenland TOTAAL

Bedragen (€) 620 488,22

c. Diensten voor Geneeskundige en Farmaceutische Verzorging II (blz 40) Terugbetalingen uitgevoerd in 2014


Bedragen (€)

544 960,40

Terugbetalingen aan derden (behalve apothekers)

5 792

3 080 428,58

45

16 200,31

Terugbetalingen aan de tariferingsdiensten

399

4 123 857,06

3 944

1 181 648,93

6 191

7 204 285,64

TOTAAL


39

b. Dienst Prothesen Deze dienst betaalt de brillen en andere oogprothesen terug alsook gehoorapparaten, verstrekkingen die vallen onder de bevoegdheid van bandagisten, orthopedische prothesen en andere prothesen voor alle letsels of aandoeningen al dan niet ontstaan door de oorlog. De terugbetaling gebeurt aan de oorlogsinvaliden: militairen, burgers en gelijkgestelden. Bovendien is de Dienst Prothesen, in sommige bijzondere en zeer specifieke gevallen, bevoegd om diverse vergoedingen toe te kennen. De terugbetalingen worden uitgevoerd door de Dienst Prothesen ofwel aan de invaliden, ofwel aan derden (leveranciers, tandartsen, bandagisten,…).

40

c. Diensten voor Medische en Farmaceutische Verzorging Deze diensten betalen de medische, paramedische en farmaceutische zorgen voor alle letsels en aandoeningen, al dan niet het gevolg van de oorlog, terug ten gunste van de oorlogsinvaliden: militairen, burgers en gelijkgestelden. Deze terugbetalingen worden uitgevoerd ofwel aan de invaliden, ofwel aan derden (artsen, kinesitherapeuten, verpleegkundigen, ziekenhuizen,…) volgens de diensten. Een dienst houdt zich bezig met het uitvoeren van de terugbetalingen aan de oorlogsinvaliden. Deze dienst betaalt terug aan de oorlogsinvaliden en gelijkgestelden: › de medische en paramedische verstrekkingen op basis van de attesten van verstrekte zorgen; › de pedicureverstrekkingen; › de remgelden op de medische en paramedische verstrekkingen; › de contant geleverde farmaceutische producten voor zover de medische en farmaceutische dienst haar goedkeuring gaf; › de hospitalisatiekosten die ten laste blijven van de patiënt; › de vervoerskosten; › de huurkosten van sanitair materiaal; › de kosten voor logopedie; › de kosten van kuren alsook de kosten van de medische, paramedische en farmaceutische verstrekkingen die hiermee gepaard gaan. Een andere dienst houdt zich bezig met de terugbetaling van geneeskundige verzorging aan derden, namelijk aan ziekenhuizen en algemene klinieken, aan artsen, tandartsen, kinesitherapeuten, verpleegkundigen, logopedisten, aan laboratoria, aan rusthuizen, rusten verzorgingstehuizen, psychiatrische verzorgingstehuizen alsook aan transportfirma’s en firma’s die sanitair materiaal verhuren. De farmaceutische verstrekkingen worden aan derdebetalersregeling terugbetaald aan de tariferingsdiensten die ze op hun beurt aan hun aangesloten apothekers terugbetalen.

2. Medische en Farmaceutische Dienst De activiteiten van deze dienst bestaan uit: › het onderzoeken van de goedkeuringsaanvragen, het geven van adviezen en het nemen van beslissingen betreffende: • de terugbetaling van zorgen met betrekking tot medische, paramedische, medisch-technische of hospitalisatieverstrekkingen • de terugbetaling van farmaceutische leveringen • het vervoer van zieken • de terbeschikkingstelling van zorgmateriaal • de terugbetaling en/of de levering van prothesen › het verzekeren van het secretariaat van de Ministeriële Commissie voor Geneeskundige Verzorging geïnstalleerd bij het Instituut betreffende: • de indiening van de medische dossiers bij de commissie • de medisch-administratieve opvolging van de beroepsprocedures • de vormgeving van de notulen met betrekking tot de medische gevallen • de uitwerking van technische verslagen aangaande het zorgmateriaal, de prothesen en de zorgen die niet opgenomen zijn in de RIZIV-nomenclatuur. › het toezien op en het uitvoeren van de tarifering van de geneesmiddelen › het uitwerken van ontwerpen van besluiten die de voorwaarden van tussenkomst vastleggen van het IV - NIOOO in de kosten van de farmaceutische leveringen die niet door het RIZIV worden terugbetaald › het bijwerken van de lijsten van farmaceutische specialiteiten die terugbetaald worden aan de oorlogsinvaliden › het opstellen van brieven in overeenstemming met de dossiers die hun worden toevertrouwd in het kader van hun functie.


41

3. Dienst Boekjes / Etiketten / M en P formulieren Deze dienst centraliseert de vragen om vernieuwing van de medische en farmaceutische boekjes en codeert ze. Deze procedure brengt het drukken van de gevraagde blaadjes met zich mee. In de loop van 2014 werden deze medische en farmaceutische boekjes geleidelijk vervangen door zelfklevende etiketten met de nodige gegevens van de invaliden. Deze etiketten zijn bestemd om te worden gekleefd op de getuigschriften voor verstrekte hulp en op de geneesmiddelenvoorschriften afgeleverd door de geneesheren. Verzoeken en afdrukken van de etiketten worden door deze dienst behandeld. Bovendien worden de aanvragen voor de formulieren M en P die verzameld worden door de Dienst Terugbetaling van het remgeld eveneens door deze dienst afgedrukt en behandeld.

Oorlogsinvaliden Boekjes met verzorgingsattesten in 2014

14-18 40-45 Subtotaal

Voorschriftboekjes in 2014

14-18 40-45 Subtotaal

Oorlogsinvaliden Etiketten gedrukt in 2014

4. Dienst Klassement Deze dienst beheert het klassement van de papieren dossiers van de oorlogsinvaliden alsook van de begunstigden van de terugbetaling van het remgeld. Zij beheert de stroom van deze dossiers tussen de diensten onderling en verzekert het bijwerken ervan.

42

Terugbetaling van het remgeld M formulieren gedrukt in 2014 P formulieren gedrukt in 2014

Taal

Aantal

FR

0

NL

1

FR

217

NL

179

FR

217

NL

180

FR

1

NL

1

FR

438

NL

159

FR

439

NL

160

Taal

Aantal

FR

25 680

NL

11 760

Taal

Aantal

FR

7 557

NL

6 904

FR

7 557

NL

6 875

Totaal

397

599

Totaal 37 440 Totaal 14 461 14 432

❚ Uitgaven voor geneeskundige verzorging in 2014

De volgende grafiek toont de verdeling van de uitgaven volgens de drie grote categorieën van rechthebbenden op de terugbetaling van de kosten van geneeskundige verzorging.

De uitgaven 2014 met betrekking tot de terugbetaling van geneeskundige verzorging bedragen in totaal 15 537 003,53 €.

3

18,7

0,62 80,

64

0,28

8,16

8

0,9

5

80,64 % 0,62 % 18,73 %

0,05 0,45

Oorlogsinvaliden Gevangenen 6 -12 maand Andere statuten

8,0

De tabel hieronder geeft de verdeling weer van de uitgaven volgens de zorgverstrekkers of de verstrekkingen van geneeskundige verzorging in 2014.

5

Huisartsen 8,05 % Specialisten 1,85 % Technische handelingen 2,16 % Tandverzorging behalve prothesen 0,48 % Verpleegkundigen 5,23 % Kinesitherapeuten 5,12 % Logopedisten 0,03 % Pedicuren 0,76 % Apotheek 35,50 % Hospitalisatieverblijven 4,95 % Andere verblijven RH, RZT, PZT,… 8,03 % Kuren 3,61 % Vervoer 1,04 % Tussenkomst na ziekenfonds 12,27 % Verzorging in het buitenland 0,98 % Bandagisterie - Prothese 8,16 % Huur zorgmateriaal 0,28 % Palliatieve zorgen aan huis 0,05 % Diversen 0,45 %

1,8

12

,27

6 2,1 8 0,4

5,23

1,04

3,61

5,12 0,03 0,76

8,03

5

4,9

0 35,5 Jaarverslag 2014 • Directie Gezondheidszorgen

43

Verstrekkers / Verstrekkingen

Gevangenen 6-12 maand (€)

Andere statuten (€)

TOTAAL (€)

Verdeling

1 406 047,69

1 406 047,69

8,05 %

Specialisten

286 952,04

286 952,04

1,85 %

Technische handelingen

335 128,38

335 128,38

2,16 %

74 974,51

74 974,51

0,48 %

Verpleegkundigen

813 039,42

813 039,42

5,23 %

Kinesitherapeuten

794 515,06

795 409,23

5,12 %

5 253,78

5 253,78

0,03 %

Pedicuren

117 361,45

117 361,45

0,76 %

Apotheek

4 343 835,91

40 443,22

1 130 895,56

5 515 174,69

35,50 %

358 127,29

16 519,20

394 742,85

769 389,34

4,95 %

1 246 887,68

1 246 887,68

8,03 %

Kuren

561 036,13

561 036,13

3,61 %

Vervoer

161 236,91

161 236,91

1,04 %

Tussenkomst na ziekenfonds

625 933,49

1 242 232,78

1 906 393,72

12,27 %

Verzorging in het buitenland

92 878,43

60 084,59

152 963,02

0,98 %

81 973,98

1 268 429,61

8,16 %

43 486,12

43 486,12

0,28 %

7 465,67

7 465,67

0,05 %

Diversen

70 374,14

70 374,14

0,45 %

TOTAAL

12 529 272,65

96 906,95

2 910 823,93

80,64 %

0,62 %

18,73 %

Huisartsen

Tandverzorging behalve prothesen

Logopedisten

Hospitalisatieverblijven Andere verblijven (RH, RZT, PZT,…)

Bandagisterie - Prothese Huur zorgmateriaal Palliatieve zorgen aan huis

Verdeling

44

Oorlogsinvaliden (€)

1 184 738,55

439,20

38 227,45 1 717,08

15 537 003,53

De tabel hiernaast geeft de verdeling weer van de uitgaven in euro volgens de zorgverstrekkers of de verstrekkingen enerzijds en volgens de drie grote categorieën van rechthebbenden op de terugbetaling van de kosten van geneeskundige verzorging anderzijds.

Ten slotte geven zowel de tabel als de grafiek hieronder de evolutie weer van de gemiddelde jaarlijkse kosten in euro van de grote categorieën van onze rechthebbenden op de terugbetaling van geneeskundige verzorging tussen 2007 en 2014.

(€) 4 000 3 500

3 257,62 € 167,95 276,15

3 000 2 500 2 000 1 500 1 000 500 2007 (€)

2008 (€)

2009 (€)

2010 (€)

2011 (€)

2012 (€)

2013 (€)

2014 (€)

3 694,70

3 752,34

3 725,41

3 658,99

3 666,25

3 635,41 €

3 348,77 €

3 257,62 €

Gemiddelde jaarlijkse kosten - Krijgsgevangene 6-12 maand

247,21

253,53

209,77

206,44

207,64

264,16

189,96

167,95

Gemiddelde jaarlijkse kosten - Ander statuut

282,98

285,15

285,95

321,07

369,46

376,68

301,77

276,15

Gemiddelde jaarlijkse kosten - Oorlogsinvalide


45

Alle gerechtigden van het Instituut voor Veteranen - NIOOO, ongeacht de categorie of het statuut waartoe zij behoren, kunnen aanspraak maken op hulpverlening in het kader van de Sociale Actie van het Instituut.

8

D irect ie So ciale A ctie

De directie Sociale Actie heeft als doelstelling het welzijn van elke gerechtigde na te streven en beschikt daarvoor over een ploeg maatschappelijk werkers, die door het verstrekken van inlichtingen, door sociale begeleiding, door financiële hulpverlening of door een combinatie van die middelen zal trachten het welzijnspeil van de gerechtigden te optimaliseren.

Het Instituut kan eveneens via zijn sociale actie de diverse aanvragen om hulpverlening kanaliseren naar andere professionele dienstverleners, waarbij het zal opvolgen of de gewenste resultaten bereikt worden. De maatschappelijk werkers worden bijgestaan door een administratief team om de werking van de Sociale Actie in goede banen te leiden.

De gerechtigden die wonen in de provincies West-Vlaanderen, Oost-Vlaanderen, Antwerpen, Limburg, Vlaams-Brabant en de Nederlandstalige inwoners van Brussel-Hoofdstad kunnen zich tot het Nederlandstalig Logistiek Secretariaat wenden. Dit Logistiek Secretariaat is sedert 2013 in het gebouw van het Hoofdbestuur van het IV-NIOOO ondergebracht. Sindsdien kan u dan ook terecht op het onderstaande adres.

Rekening houdend met de demografische evolutie van zijn gerechtigden heeft het Instituut zijn sociaal beleid aangepast aan hun veranderende noden.

IV - NIOOO - Secretariaat Sociale Actie Regentlaan 45/46 - 1000 BRUSSEL T. 02 227 63 33 - [email protected]

De vergrijzing zet zich sterk door en de gerechtigden, die minder mobiel zijn geworden, hebben het vaak moeilijk om hun noden te communiceren en om zich zonder ondersteuning te behelpen in de complexe hedendaagse samenleving.

In Gent behouden wij wel een contactpunt onder vorm van een permanentie die één dag in de week geopend is.

Om zijn opdrachten ten volle te kunnen uitvoeren is het noodzakelijk dat het Instituut voor Veteranen - NIOOO een dynamische politiek voert, waarbij het zelf naar zijn gerechtigden toe gaat. Het team van maatschappelijk assistenten kan daarom de gerechtigden thuis bezoeken. De sociale actie wordt georganiseerd vanuit drie logistieke secretariaten, die ieder een welbepaald gebied voor hun rekening nemen. Concreet betekent dit dat een gerechtigde, die een beroep wenst te doen op de werking van de sociale actie, zich kan wenden tot het Logistiek Secretariaat dat bevoegd is voor de regio waarin hij of zij woont.

De gerechtigden in de provincies Luik, Namen, Luxemburg, Henegouwen, Waals-Brabant en de Franstalige inwoners van Brussel-Hoofdstad konden zich tot de maand mei 2014 wenden tot ons Logistiek Secretariaat te Namen. In die maand hebben wij echter ons gebouw te Namen verlaten en sindsdien kunnen onze gerechtigden terecht op het Hoofdbestuur van het Instituut: IV - INIG - Secrétariat Action Sociale Boulevard du Régent 45/46 - 1000 BRUXELLES T. 02 227 62 69 - [email protected]

Jaarverslag 2014 • Directie Sociale Actie

47

Net zoals in Gent, blijft ook in Namen een contactpunt behouden onder vorm van een permanentie die gedurende één dag per week toegankelijk is. De gerechtigden in het Duitstalige landsgedeelte behouden hun Logistiek Secretariaat in eigen streek, maar de locatie ervan is sedert 1 maart 2014 gewijzigd. Vanaf die datum kunnen de gerechtigden zich wenden tot het nieuwe adres: IV - INIG - Logistiek Secretariaat van Eupen KMILO - Kwartier OLt. Antoine Bellmerin 46-48 - 4700 EUPEN T. 087 74 31 75 (blijft ongewijzigd) [email protected]

De hierboven vermelde diensten zijn alle werkdagen open van 9 tot 12 en van 14 tot 16 uur. Om de gerechtigden zoveel mogelijk lastige verplaatsingen te besparen, wordt in de volgende grote provinciesteden gedurende een of twee dagen per week van 9 tot 12 en van 14 tot 16 uur een permanentie georganiseerd:

48

› 2018 Antwerpen - Belgiëlei 117 (Provinciecommando) T. 03 285 74 34: woensdag › 3500 Hasselt - Guffenslaan 24 (lokaal 4) T. 011 45 74 27: dinsdag › 8000 Brugge - Kuipersstraat 21 T. 050 36 62 09: dinsdag › 9000 Gent Gaspar de Craeyerstraat 2 (Leopoldskazerne) T. 09 267 36 97: maandag › 4000 Luik - Rue St.-Laurent, 79 (bloc C - lokaal 27) T. 04 220 83 13: maandag en woensdag › 5000 Namen (nieuw adres vanaf juni 2014) Maison des Citoyens (rue de Fer) T. 081 24 62 46: vrijdag › 6000 Charleroi - Administration communale, Place Charles II T. 071 86 10 34: alle dinsdagen behalve de 4de van de maand Daarnaast worden in verschillende steden en gemeenten op bepaalde tijdstippen één of twee keer per maand plaatselijke permanenties gehouden. De lijst van deze permanenties is verkrijgbaar op aanvraag en is ook beschikbaar op www.warveterans.be

❚ Sociale leningen aan de gerechtigden Via haar Dienst voor Kredietverstrekking kan de Sociale Actie aan alle gerechtigden van het IV - NIOOO sociale leningen toestaan om buitengewone en onvoorziene kosten te dekken. De aanvragen hiervoor moeten gericht worden aan het bevoegde logistieke secretariaat, waar een sociaal verslag zal opgemaakt worden. Voorwaarden voor een dergelijke lening zijn onder meer: › dat het onderwerp van de lening sociaal verantwoord is › dat het bedrag beperkt is tot max. 6 250 € › dat de looptijd beperkt wordt tot max. 5 jaar › dat er tezelfdertijd geen andere lening bij het Instituut loopt › bovendien moet er een aanvaardbare waarborg zijn die bv. kan bestaan uit het verzaken aan het oorlogspensioen en/of de borgstelling door een persoon met stabiele en voldoende inkomsten.

❚ De Sociale Actie in cijfers Personeelseffectief Het gemiddeld personeelseffectief, uitgedrukt in equivalent voltijdse tewerkstelling, was in 2014 als volgt:

Administratieve zetel Directie Sociale Actie (hoofdbestuur Brussel) Logistiek Secretariaat NL Logistiek Secretariaat FR Logistiek Secretariaat te Eupen

Type personeel

Aantal personeelsleden

Administratief personeel

3,50

Maatschappelijke werkers

0,20


5,30


5,00


7,30


5,80


1,50


1,00


49

In 2014 bezochten 2 484 gerechtigden onze burelen in de logistieke secretariaten en de vaste permanenties.

Provincie

Aantal

Het aantal gerechtigden dat de Sociale Actie op het Hoofdbestuur te Brussel bezoekt, wordt niet geregistreerd.

WestVlaanderen

719

OostVlaanderen

365

Voor de bezoekers op de logistieke secretariaten en de permanenties is de verdeling als volgt:

Antwerpen

364

Limburg

345

VlaamsBrabant

357

Henegouwen

319

Namen

337

Luxemburg

426 355

Locatie

Aantal

Gent

95

Hasselt

94

Antwerpen

266

Brugge

177

Namen

384

Charleroi

230

WaalsBrabant

Luik

480

Luik

407

Aarlen

34

Eupen

724

Oostkantons

151

TOTAAL

4 145

TOTAAL

50

Onze maatschappelijke werkers bezochten in 2014 4 145 gerechtigden. De verdeling per provincie is als volgt:

2 484

❚ Jaaruitgaven Jaaruitgaven in € per regio

Gent

Namen

Eupen

Buitenland

170 946,00

41,36 %

138 203,11

25,49 %

4 650,00

48,10 %

3 197,00

41,00 %

Levensminimum

2 811,00

0,68 %

7 497,00

1,38 %

0,00

0,00 %

600,00

7,70 %

Medisch-farmaceutische hulp

66 067,00

15,98 %

86 736,00

15,99 %

0,00

0,00 %

0,00

0,00 %

Wintertoelage

173 510,00

41,98 %

309 850,00

57,14 %

5 017,00

51,90 %

4 000,00

51,30 %

TOTAAL

413 334,00

100 %

542 286,11

100,00 %

9 667,00

100,00 %

7 797,00

100,00 %

Sociale hulp

Jaaruitgaven in € per logistiek secretariaat

Gent

Namen

Eupen

Buitenland

Budget

Saldo

Budget

Saldo

Budget

Saldo

Budget

Saldo

478.496,50

65 162,50

575 360,04

33 073,93

9 667,48

0,48

23 230,98

15 433,98


51

De kalender geeft ook een overzicht van herinneringsactiviteiten die door het Instituut zijn geïnitieerd. Met andere woorden, deze kalender is een onmisbare publicatie voor al diegenen die in de loop der jaren een affectieve band met het Instituut hebben opgebouwd.

Kalend er eterans.be

Al meer dan 60 jaar stuurt het Instituut voor Veteranen - NIOOO een kalender naar zijn rechthebbenden. Deze is naast ‘een kalender’ ook een document waarin we een overzicht geven van alle voordelen waarop al onze rechthebbenden recht hebben.

www.warv

❚ Kalenders

Instituut voor Veteranen Nationaal Instituut voor oorlogsinvaliden, oud-strijders en oorlogsslachtoffers

warveterans.be

Verzet

In 2014 werden in totaal 9 987 kalenders 2015 verstuurd. Hiervan kwamen er 161 terug omwille van overlijdens, adresveranderingen of andere redenen.

April 2015

7 861 kalenders werden betaald door de bestemmelingen voor een totaalbedrag van 39 305,00 €. Ook waren er 3 811 giften voor een totaalbedrag van 79 286,89 €. De inkomsten bedragen dus 88 591,59 €. De druk- en verzendingskosten bedroegen 18 220,68 €.

Dinsdag

30

31

6 Paasmaandag

7 Veteranendag

13

14

20

21

27

28

Verder werden er 389 fiscale attesten voor een gift van minstens 40 € opgestuurd. Dat staat voor een bedrag van 19 753,45 €.

Verzet in europa

a p o r u E in

maandag

et in

VER

Europa

ZET

Instituut voor Veteranen : Regentlaan 45-46 —


53

In 2014 voorzag het personeelsplan van het Instituut 121 ambtenaren.

9

D irect ie Hu man R esources

Het personeel van het Instituut bestaat voor twee derde uit vrouwen.

De ambtenaren van niveau C zijn predominant. Over het algemeen zet het personeel zich duurzaam in binnen het Instituut. In 2014 heeft de personeelsdienst met succes de nieuwe evaluatiecyclus ingevoerd. De evaluatoren kregen hierbij een gepaste begeleiding. De invoer van de personeelsdossiers in CAPELO (de informaticatoepassing van de PDOS) werd verdergezet in 2014 en zal afgewerkt zijn tegen eind 2015. De personeelsdossiers werden eveneens onder de loep genomen en opnieuw in orde gebracht. De personeelsdienst heeft in 2014 de modernisering van de werkprocessen voortgezet (paperless werken) alsook de kennisoverdracht. De medewerkers hebben talrijke opleidingen gevolgd om zo goed mogelijk op de hoogte te zijn van de nieuwigheden over het statuut en de loopbaan.

Jaarverslag 2014 • Directie Human Resources

55

% 12,4

Verdeling van het personeel per leeftijdscategorie

3,3 %

2

% 0,6

Aantal personen met een beperking 3

Gemiddelde leeftijd > 48,6 jaar van 20 tot 29 jaar (3,3 %) van 30 tot 39 jaar (20,6 %) van 40 tot 49 jaar (20,7 %) van 50 tot 59 jaar (43,0 %) van 60 jaar en + (12,4 %)

20 ,7 %

0% 43,

32,2 %

4% 31,

56

% 3,3

Sociale Actie (31,8 %) Begroting en Financiën (4,1 %) Algemene Directie (6,6%) Materiaal en Diensten (10,8 %) Herinnering en Communicatie (11,6 %) Human Resources (3,3 %) Medische zorgen (32,2 %)

4,1 %

Verdeling van het personeel per directie

11 ,6 %

% 6,6 10,8 %

Statutairen en contractuelen per leeftijdscategorie Leeftijdscategorie Contractuelen

Statutairen

TOTAAL

20-29 jaar

1

3

4

30-39 jaar

11

14

25

40-49 jaar

14

11

25

50-59 jaar

8

44

52

60 jaar en +

3

12

15

TOTAAL

37

84

121

Verdeling per geslacht Leeftijdscategorie

Aantal

Vrouwen

Mannen

20-29 jaar

4

1

3

30-39 jaar

25

20

5

40-49 jaar

25

18

7

50-59 jaar

52

34

18

60 jaar en +

15

8

7

TOTAAL

121

81

40


57

Verdeling per geslacht en per niveau Niveau

Aantal

Vrouwen

Mannen

Statutaire vrouwen

Statutaire mannen

Contractuele vrouwen

Contractuele mannen

A

18

10

8

7

8

3

0

B

21

13

8

13

8

0

0

C

65

44

21

21

14

23

7

D

17

14

3

11

2

3

1

TOTAAL

121

81

40

52

32

29

8

Een totaal van 81 vrouwen waaronder 52 statutairen en 29 contractuelen en 40 mannen waaronder 32 statutairen et 8 contractuelen

58

❚ Opleidingen Wat betreft opleidingen zet de lijn van 2013 zich voort in 2014. Ze worden opgesplitst als volgt:

Type opleidingen

Franstalig

Nederlandstalig

Individuele

14

11

Gecertificeerde

14

6

Het Instituut heeft een geprivilegieerd partnership met het Opleidingsinstituut van de Federale Overheid (OFO) dat gratis opleidingen aanbiedt die gericht zijn op de noden van het overheidspersoneel. In deze budgettair strikte tijden is de waarde van dat partnership niet te onderschatten.


59

D irect ie Be gro ti ng en Financiën

1 0

❚ Uitvoering van het budget 2014 Geboekte uitgaven De totale uitgaven in 2014 bedroegen 25 717 472,54 € op een voorzien budget van 28 430 924 €.

Deze programma’s groeperen de verschillende activiteiten verbonden met de opdrachten van het Instituut.

Voorzien in het budget1 (€) Personeelskosten

7 846 761,00

6 918 047,00

82 072,00

70 457,62

2 087 386,00

1 945 174,83

82 388,00

65 042,44

16 942 673,00

15 537 037,79

1 157 528,00

1 032 464,06

171 112,00

119 831,84

Communicatieprogramma

39 004,00

20 960,39

Uitgaven op fondsen van derden

22 000,00

8 456,57

28 430 924,00

25 717 472,54

Sociale hulp aan het personeel Werkingskosten Investeringsprogramma (meubilair, materiaal, informatica,…) Programma voor terugbetaling van medische zorgen Programma voor sociale hulp aan de gerechtigden Programma voor morele actie

TOTAAL

1 2

Gerealiseerd2 (€)

Aangepast budget Rekening van uitvoering van het budget, nog niet definitief afgesloten rekeningen

Jaarverslag 2014 • Directie Begroting en Financiën

61

Geboekte ontvangsten Het Instituut beschikt over verschillende financieringsbronnen, waarvan de voornaamste haar dotatie is, ingeschreven op het federaal budget van de Sociale Zekerheid.

Voorzien in het budget (€) Dotatie en diverse subsidies van het jaar

Gerealiseerd (€)

27 954 399,00

26 348 149,55

Eigen ontvangsten, diverse schenkingen en tussenkomsten van derden

417 168,00

255 119,28

Ontvangsten bestemd voor de eigen fondsen of aan de fondsen van derden

–

3 895,11

28 371 567,00

26 607 163,94

TOTAAL

Afnemingen en overdrachten (begrotingssaldo) Het verschil tussen de ontvangsten en de uitgaven werd op volgende wijze gedekt:

Voorzien in het budget (€) Afnemingen op eigen fondsen van het Instituut en fondsen van derden

59 357,00

140 143,67

Voorheffingen op Staatsfondsen (reserve) / Te ontvangen dotaties

–

–

Overdrachten aan de gepersonaliseerde fondsen en de fondsen van derden

–

– 1 379 882,07

Gebruik saldo dotatie voorgaande jaren

–

350 047,00

59 357,00

– 889 691,40

TOTAAL

62

Gerealiseerd (€)

❚ Evolutie van de eigen fondsen en van de fondsen van derden Bestemde fondsen en fondsen van derden

Eigen fondsen Het Instituut beschikt over eigen fondsen die, aan de passiefzijde van de balans, de restwaarde vertegenwoordigen: › van de fondsen afkomstig van de instellingen die vroeger bij het Instituut werden gegroepeerd tijdens haar oprichting, van de schenkingen en legaten die haar achteraf gedaan werden › van de financiële opbrengst van de verkoop van de rusthuizen en van de bijgewerkte waarde van de investeringen en van de voorraden.

Deze fondsen werden aan het Instituut toevertrouwd voor een goed gedefinieerde aanwending: › De provinciale fondsen zijn afkomstig van de lokale subsidies (gemeenten, provincies,…), van schenkingen en legaten om lokaal gebruikt te worden in het kader van de sociale hulpverlening › Het fonds GVIO is afkomstig van de vzw “Grootste Verminkten en Invaliden van de Oorlog” en is bestemd om - in hun voordeel - de activiteiten van deze vzw op te volgen › Het fonds van de kalenders vloeit voort uit de opbrengst van de verkoop van de kalenders en is bestemd voor de sociale hulp aan de gerechtigden › Het fonds Maribel, toegekend door de Federale Overheidsdiensten Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg, is bestemd voor de aanwerving van werknemers in het kader van de maatregelen om de tewerkstelling in de non-profitsector te promoten › Het fonds van de cafetaria vloeit voort uit de gecumuleerde opbrengsten van de cafetaria.

Situatie op 31/12/2013 (€)

Wijzigingen3 (ontvangsten uitgaven) (€)

4 627 094,83

– 67 366,91

4 559 727,92*

Provinciale fondsen

413 195,44

45 586,68

458 782,12

Fonds GVIO

242 734,76

– 7 728,46

235 006,30

Fonds van de kalenders

112 573,43

– 36 395,49

76 177,94

Fonds MARIBEL

259 030,02

40 125,29

299 155,31

Eigen Fondsen

Fonds van de cafetaria

9 270,27

Andere wijzigingen4 (€)

– 277,68

Situatie op 31/12/2014 (€)

8 992,59

* niet-definitief cijfer gezien de rekeningen 2014 nog niet definitief afgesloten werden. De aanwending van deze fondsen (ontvangsten / uitgaven) moet opgenomen worden in het budget en daarom het voorwerp uitmaken van het akkoord van de Raad van Beheer en van de goedkeuring van de voogdijministers en van de minister van Begroting in het kader van de goedkeuring van het budget. 4 Andere niet-budgettaire wijzigingen, zoals meerwaarden, afschrijvingen, voorraadwijzigingen, enz. 3

Jaarverslag 2014 • Directie Begroting en Financiën

63

1 1

D irect ie Mate riaal en Diensten

Onder de Directie Materiaal en Diensten vallen volgende ondersteunende diensten: onthaal, informatica, infrastructuur (economaat en magazijn), cafetaria, verzending, vertalingen, verzekeringen.

De Dienst Onthaal bestaat uit een receptiedesk die alle telefoongesprekken die binnenkomen via het algemeen nummer van het Instituut doorverbindt met de relevante diensten. Daarnaast worden alle bezoekers zoals rechthebbenden, leveranciers van goederen, de postbode e.a. opgevangen en doorverwezen naar de betrokken diensten. De Dienst ICT heeft 448 incidenten en 495 aanvragen voor tussenkomst opgelost. De cafetaria kan een honderdtal personen ontvangen. De personeelsleden van het Instituut kunnen er dagelijks lunchen. De leden van de Raad van Bestuur genieten er tijdens hun maandelijkse vergaderingen van een verzorgde maaltijd. Ook de leden van vaderlandslievende en andere verenigingen kunnen, mits reservatie, gebruikmaken van de cafetaria. Ten slotte is de cafetaria ook het toneel voor verschillende feesten (jaarlijks feest van de actieve en op rust gestelde personeelsleden, vertrek met pensioen, uitreiking van medaille,…).

De Huishoudelijke Dienst zorgt ervoor dat de infrastructuur van het gebouw gehuurd door het Instituut in orde blijft; de dienst voert de onderhandelingen met de firma “Jones Lang Lasalle” beheerder van het gebouw i.v.m. de diverse onderhoudscontracten (airco-installatie, liften, kuisploegen,…). Het economaat staat eveneens in voor het dagelijks beheer van het door het Instituut aan de personeelsleden ter beschikking gestelde materiaal. In het kader van de opgelegde besparingsmaatregelen, werd het IV-NIOOO genoodzaakt over te gaan tot het centraliseren van zijn lokale (provinciale) diensten naar het hoofdbestuur te Brussel (zie pagina 47). Het Logistiek Secretariaat van Namen werd in mei 2014 geïntegreerd in de gebouwen van het Centraal Bestuur te Brussel. De impact op de werkingskosten in het werkingsjaar 2014 was significant.

Jaarverslag 2014 • Directie Materiaal en Diensten

65

Interne Di enst vo or Preventie e n B esche rmin g o p het Werk

De nieuwe wetgeving voorziet preventie voor het geheel van risico’s en concentreert zich niet enkel op preventie tegen geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag.

1 2

De werkgever moet de nodige maatregelen nemen om psychosociale risico’s op het werk en de schade die daaruit voortvloeit te voorkomen of te beperken. In de geest van de wet neemt de werknemer als mens een centrale plaats in. De wet beperkt zich niet tot het beschermen van de werknemer. Het werk dient eveneens bij te dragen tot de ontplooiing van het personeel. Zoals de wetgeving voorschrijft beschikt het Instituut over een Interne Dienst voor Preventie en Bescherming op het werk (IDPBW). De preventieadviseur geeft zijn advies over alle materies die betrekking hebben op het welzijn op het werk.

De preventieadviseur vervult zijn opdracht onpartijdig en onafhankelijk. Hij is gebonden door beroepsgeheim. De actoren van de interne preventie zijn: › Michel Jaupart in zijn hoedanigheid van leidend ambtenaar › Mohamed Bourjila als preventieadviseur rechtstreeks verbonden aan de algemene directie › de leden van de hiërarchische lijn › de representatieve syndicale delegaties › natuurlijk ook alle personeelsleden Het Basisoverlegcomité (BOC) is het wettelijk orgaan waarin de Voorzitter, Michel Jaupart, de preventieadviseur, Mohamed Bourjila, sommige leden aangewezen door de directie, de arbeidsgeneesheer en de vakbonden zetelen. Het Comité behandelt alle onderwerpen met betrekking tot welzijn op het werk en ruimer, alle aspecten die het personeel van het Instituut aanbelangen. Na de vergadering worden notulen opgemaakt. Indien ze worden goedgekeurd op de volgende vergadering dan worden de genomen maatregelen uitvoerbaar. Wanneer de Interne Dienst een opdracht zelf niet kan vervullen wordt er een beroep gedaan op een erkende Externe Dienst voor Preventie en Bescherming op het Werk (EDPBW). Deze dienst beschikt over

adviseurs in alle disciplines. Mensura is de externe preventiedienst van het Instituut. De preventieadviseur-arbeidsgeneesheer verzekert het gezondheidstoezicht op de werknemers. De arbeidsgeneesheer van het Instituut is dokter Philippe Swennen. De preventieadviseur inzake psychosociale aspecten speelt een actieve rol wanneer een werknemer het slachtoffer is van geweld, pesterijen, ongewenst seksueel gedrag of discriminatie op het werk. Willem Segers werd aangewezen als de Nederlandstalige vertrouwenspersoon. Hij is bevoegd om informele klachten in goede banen te leiden. De vertrouwenspersoon is bevoegd voor de strijd tegen elke vorm van geweld of lijden op het werk. Hij vervult zijn opdracht onpartijdig en onafhankelijk. Hij is gebonden door beroepsgeheim. Zoals u ziet heeft het Instituut het concept van de veiligheid reeds klaar voor de toekomst. Het is dus het credo, niet enkel van elke hiërarchische verantwoordelijke, maar ook van iedere actor afzonderlijk, zodat op de risico’s wordt geanticipeerd en de gevaren worden beperkt.

Jaarverslag 2014 • IDPBW

67

1 3

C el Syn the se

De Cel Synthese is samengesteld uit de Administrateur-generaal a.i. en alle diensthoofden. Deze Cel komt regelmatig samen en onderzoekt de dossiers teneinde de beste beleidsopties te kunnen bepalen.

In 2014 stond de Cel Synthese in voor de volgende zaken: › het onderzoeken van de elementen die op lange termijn het beleid en de dagelijkse werking van het Instituut kunnen beïnvloeden › het opvolgen van de budgettaire engagementen en van het opnemen van de kredieten › het bijwerken van het arbeidsreglement voor de personeelsleden › het opvolgen van geschillen en alle juridische zaken van het Instituut › het opstellen van de personeelsbehoeften met het oog op het maken van het personeelsplan 2014-2015 › het daadwerkelijk invoeren van telewerken › het daadwerkelijk invoeren van de evaluatiecycli › het finaliseren van de transfer van het Logistieke Secretariaat van Namen naar de Centrale Administratie te Brussel › het opvolgen van de giften en legaten ten voordele van het Instituut › het deelnemen aan het netwerk FED 20 inzake human ressources.

Jaarverslag 2014 • Synthese

69

1 4

R aad van B ehe e r

De Raad van Beheer van het Instituut voor Veteranen - NIOOO kwam vijf keer samen in de loop van het jaar 2014.

De belangrijkste beheersbeslissingen die werden genomen zijn onder meer: › het sluiten van de rekeningen 2012 › het sluiten van de rekeningen 2013 › de aanpassing van de begroting 2014 › de voorafbeelding van de begroting 2015 › het personeelsplan 2014-2015 › de vervanging van de roze boekjes van de oorlogsinvaliden door etiketten › de vervanging van het logo in het kader van het project ‘federale visibiliteit’ › de implementatie van de ‘Only once’-wet

Jaarverslag 2014 • Raad van Beheer

71

Organig ram

1 5

Administrateurgeneraal IDPBW Adjunct Administrateurgeneraal

Cel Synthese

Departement Operatie

Departement Steun

Directie Gezondheidszorgen


Directie Begroting en Financiën

Sociale Service social Dienstdu Personeel personnel

Directie Human Resources Directie Materiaal en Diensten Juridische Ondersteuning

Directie Herinnering en Communicatie

Informaticadienst

Jaarverslag 2014 • Organigram

73

C ontacte n e n p raktische inlichtingen

1 6

Instituut voor Veteranen Nationaal Instituut voor oorlogsinvaliden, oud-strijders en oorlogsslachtoffers

Regentlaan 45/46 BE - 1000 Brussel

T +32 2 227 63 00 F +32 2 227 63 31 [email protected] www.warveterans.be


Directie Gezondheidszorgen

02 227 62 77

› Secretariaat Nederlandstalig › Secretariaat Franstalig › Secretariaat Eupen

02 227 63 33 02 227 62 69 087 74 31 75

› Terugbetaling invaliden

02 227 62 65

› Dienst voor Kredietverstrekking

02 227 62 58

› Terugbetaling medicatie

02 227 62 72

› Dienst Kalenders

02 227 62 54

› Terugbetaling remgelden

02 227 62 64

› Vervaardiging etiketten

02 227 62 80

› Commissie Geneeskundige Verzorging

02 227 62 81 of 63 73

› Directie

02 227 62 49 63 11

› Apotheker

02 227 63 41

› Dienst Herinnering

› Prothesedienst

02 227 62 88

02 227 62 53 63 18 of 63 69

› Terugbetaling aan derden

02 227 62 77

› Terugbetaling aan ziekenhuizen

Directie Herinnering en Communicatie

› Dienst Communicatie | Pers

› Cel Veteranen

02 227 63 12 0474 27 90 39 02 227 63 15 63 14

Jaarverslag 2014 • Contacten en praktische inlichtingen

75

Projectverantwoordelijke Greta Berckmans

Redactie Mohamed Bourjila Griet Brosens Jean Cardoen Betty De Lanoeye Chris Demeyere Jef Dries Sylvie Duez Anna Efthimiou Pascal Gautier Steve Maertens Guy Nicolay Didier Pontzeele Marie-Claire Renneson Joël Vandeponseele

Proofreading

C olo fo n

(FR) Yves Perger Marie-Claire Renneson (NL) Betty De Lanoeye Steve Maertens

Beeldmateriaal Jérusalem Piérard Koninklijk Museum van het Leger en de Krijgsgeschiedenis

Lay-out Pascal Plees www.impression.be

Dank Marie-Anne Bocqué Patricia Van Reeth …en alle anderen!

Verantwoordelijke uitgever Michel Jaupart Administrateur-generaal a.i. Regentlaan 45/46 BE - 1000 Brussel

© 2015

C-2015-11/1-NL V.U. Michel Jaupart, Administrateur-generaal a.i. ©2015

Instituut voor Veteranen - NIOOO Regentlaan 45/46 – BE – 1000 Brussel T +32 2 227 63 00 – F +32 2 227 63 31 – [email protected] – [email protected]

Instituut voor Veteranen - Nationaal Instituut voor oorlogsinvaliden, oud-strijders en oorlogsslachtoffers

Recommend Documents