INSPIRATIE DOOR DART. Een selectie van 12 projecten uit Europa die oplossingen bieden voor krimp, vergrijzing en regionale transformatie

INSPIRATIE DOOR DART Een selectie van 12 projecten uit Europa die oplossingen bieden voor krimp, vergrijzing en regionale transformatie.

Inhoudsopgave Inleiding door Nol Reverda | 4 Het DART project, deze brochure en de makers | 6 Gezondheidszorg en Sociale Diensten Zorgacademie, Parkstad Limburg/Nederland | 10 Gezondheidszorgprogramma 2015, Noord Karelia/Finland | 12 Vitaliteit van oudere werknemers in de zorgsector, Saksen/Duitsland | 14 Klik voor Hulp, Limburg/Nederland | 16 Chance Zone, Lower Silesia/Polen | 18 Citizen buses and future trends, Brandenburg/Duitsland | 20 3

Onderwijs, Leven Lang Leren Netwerken van kleine basisscholen, Brandenburg/Duitsland | 24 Xperience Parkstad, Limburg/Nederland | 26 ESF vouchers, Veneto/Italië | 28 Traditionele en Innovatieve Economie Abloy’s agemaster programme, Noord Karelia/Finland | 32 Growth programme hyrrä for well-being enterprises, Noord Karelia/Finland | 34 Elisir-Long life Elixir, Venetië/Italië | 36

Demografische ontwikkelingen in Europa In oktober 2011 werd de 7 miljardste inwoner van de wereld geboren. De wereldbevolking, in 1950 nog bestaande uit 2,5 miljard mensen, groeide vanaf dat moment tot 6 miljard in 2000 en in 11 jaar tijd naar 7 miljard. Naar verwachting zal de wereld in 2050 9,2 miljard mensen tellen – een groei in vijftig jaar van meer dan 50%. Als we echter voor de periode tussen 2000 en 2050 inzoomen op Europa, dan zien we voor ‘global region’ een tegengestelde beweging: terwijl de wereldbevolking groeit, zal de bevolking in Europa afnemen en vergrijzen. Dit betekent dus, dat er tegelijkertijd twee ontwikkelingen plaatsvinden. De eerste ontwikkeling is dat de totale wereldbevolking groeit en dat bijna iedere ‘global region’ groeit, maar dat Europa daarop de 4

uitzondering vormt: Europa krijgt te maken met bevolkingsdaling. De tweede ontwikkeling betreft de vergrijzing. De komende 50 jaar vergrijst de totale wereldbevolking en op elk continent vindt die vergrijzing plaats – Europa echter vergrijst het meest van alle ‘global regions’. Per saldo komen krimp en vergrijzing dus zowel mondiaal als regionaal gelijktijdig voor naast groei en ‘vergroening’. Europa is demografisch in verandering: we krijgen minder kinderen en leven langer. Vooral het langer leven wordt door de Europese Unie ervaren als een succesfactor van beleid: de vergrijzing is het resultaat van economische, sociale en medische vooruitgang. De vergrijzing creëert echter wel een ‘demografische uitdaging’: de groep jongeren en potentieel werkenden wordt kleiner, terwijl de groep ouderen groter wordt. Ook de bevolkingsdaling of ‘krimp’ is een onderdeel van deze demografische uitdaging. Ruim een kwart van alle regio’s in Europa heeft te maken met krimp – dat zijn bijna 90 regio’s. Lage geboortecijfers en het vertrek naar andere regio’s zijn er de veroorzakers van.

Een krimpend en vergrijzend Europa toont in een aantal gevallen de grenzen aan van het groeidenken. De inrichting van de lokale en regionale samenleving, van de lokale en regionale economie en van het lokale en regionale bestuur vraagt in een krimpregio nu eenmaal een ander perspectief dan in een groeiregio. Krimpende en vergrijzende regio’s zijn regio’s in transitie en transformatie, waarin maatschappelijke, economische en bestuurlijke vraagstukken om nieuwe antwoorden vragen. Wat betekenen krimp en vergrijzing voor wonen, werken en recreëren? Welke voorzieningen zijn daarbij nodig en welke investeringen vraagt dat? Wie doet wat en is waarvoor verantwoordelijk in een krimpende en vergrijzende regio: de overheid, de markt en/of de actieve burger? Bij de zoektocht naar innovatieve antwoorden op deze vragen is het goed om van elkaar te leren, zowel op nationale als op internationale of Europese schaal. Het DART-project biedt zo’n mogelijkheid om kennis en ervaring over de grenzen heen uit te wisselen.

Nol Reverda, Maastricht, 2011 Nol Reverda, Bijzonder lector demografische Krimp en wetenschappelijk directeur NEIMED (Kenniskring Nederlands Expertise- en Innovatiecentrum Maatschappelijke Effecten Demografische Krimp).

5

DART Declining Ageing and Regional Transformation DART is een interregproject waarin Europese partners ervaringen met de demografische veranderingen in hun regio uitwisselen. DART bestaat uit 13 regio’s uit 11 Europese landen die allen te maken hebben met krimp en vergrijzing. Zij werken samen aan een benchmark-onderzoek en proberen voor demografische problemen goede oplossingen te formuleren en te vertalen naar elkaars regio’s. Het netwerk heeft een interregsubsidie gekregen in 2009 die loopt tot eind 2012. De thema’s waarin de partners voorbeelden uit hun eigen regio verzamelen zijn economie, onderwijs, gezondheidszorg en sociale diensten. Deze voorbeeldprojecten worden aan elkaar gepresenteerd en de partners bespreken hoe deze projecten toepasbaar zijn in elkaars regio’s. Het doel van DART is om politieke aanbevelingen te presenteren voor de belangrijke regionale en Europese spelers. Daarbij wil DART ook maatschappelijke en politieke bewustwording bevorderen van regio’s die kampen 6

met krimp en vergrijzing. (www.dart-project.eu)

Deze brochure In deze brochure vindt u een selectie uit de vele projecten die de DART-regio’s aan elkaar hebben gepresenteerd. Als criterium hebben wij gekeken naar voorbeelden die voor de Nederlandse regio’s interessant en vertaalbaar zijn. We wilden de samenvattingen van de projecten kort en bondig houden opdat het voor de lezer snel duidelijk wordt welke projecten inspirerend kunnen zijn. Mocht u meer informatie over het project willen dan kunt u terecht op de website www.dart-project.eu waar alle 89 projecten uitgebreid worden beschreven. Tevens wordt er bij elk project in dit boekje een contactpersoon vermeld. U kunt natuurlijk ook altijd contact opnemen met de makers van dit boekje. De makers van dit boekje

Laury van den Ham is accountmanager bij de Provincie Limburg. Laury is in 2006 met een aantal partners uit een Brussels netwerk gestart met de opzet van een interregproject op het gebied van demografie. In 2009 leidde dat tot het positief resultaat van DART. Zij vertegenwoordigt Limburg in het DART netwerk. [email protected] Maja Ročak werkt samen met Laury van den Ham in het DART project. Maja is onderzoeker bij Hogeschool Zuyd en doet onderzoek naar maatschappelijke effecten van demografische krimp. [email protected]

7

8

Gezondheidszorg en Sociale Diensten

9

Zorgacademie Parkstad Limburg/ Nederland Korte samenvatting De Zorgacademie is een Nederlands initiatief dat door de DART partners als best practice is erkend. Het personeelstekort in de gezondheidszorg wordt met dit project via een integrale aanpak aangepakt. De Zorgacademie is een samenwerkingsverband tussen onderwijsinstellingen, bedrijfsleven en zorginstellingen. Deze partners delen de mening dat het tekort in de zorg alleen is op te lossen door een gezamenlijke aanpak: samen verantwoordelijkheid nemen voor een gezonde ontwikkeling van de zorgsector in de regio Parkstad Limburg op het gebied van arbeidsmarkt, opleiding en innovatie. 10

Er wordt gezamenlijk een aantal producten ontwikkeld op het gebied van: 1. Strategisch personeelsbeleid. Human resource management betekent strategische planning op korte en lange termijn. Partners werken samen aan werving en omscholing van werknemers om te zorgen voor voldoende werknemers in de zorgsector. Het permanent scholen van medewerkers zorgt voor betere prestaties en motivatie. 2. Onderwijsinnovatie. Maatwerkonderwijs sluit aan bij de wensen van de arbeidsmarkt in de zorg. Opleiding en scholing op maat zorgt ervoor dat iedereen gericht, efficiënt en flexibel aan zijn loopbaan kan werken. Door het aanbieden van opleidingen via blended learning, een combinatie van online leren en contactonderwijs, kan iedereen studeren waar en wanneer het uitkomt. Dit betekent minder verleturen en leren in een eigen tempo. De cursussen worden ontwikkeld in samenwerking met bedrijven en zorgaanbieders.

3. Zorginnovatie. In het zorginnovatiecentrum worden nieuwe producten en strategieën door onderwijsinstellingen en het bedrijfsleven ontdekt en getest. De resultaten hiervan worden weer gebruikt in het onderwijs en in de praktijk. Wat betekent dit voor de Nederlandse burger? Wij worden ouder en hebben in de toekomst meer zorg nodig. Het is belangrijk om alvast oplossingen voor deze ontwikkelingen te plannen. De Zorgacademie is een goed voorbeeld van een integrale aanpak waarbij het zorgpersoneelstekort (kwalitatief en kwantitatief) actief wordt aangepakt. Belangrijk hierbij is dat bedrijfsleven en onderwijs samenwerken. Contact > [email protected]

11

Gezondheidszorgprogramma 2015 Noord Karelia/ Finland Korte samenvatting Het gezondheidszorgprogramma van de Finse regio Noord Karelia is een intentieverklaring waarin de toekomstige ontwikkeling van de gezondheidszorg en het welzijnsniveau van een aantal regio’s staat. Dit is nodig omdat Noord Karelia kampt met krimp en vergrijzing. Om de gezondheidszorg en het welzijn op peil te houden is het Gezondheidszorgprogramma 2015 ontwikkeld. Het programma is gebaseerd op vijf thema’s: een gezonde en bloeiende populatie, cliënt gedreven en economisch duurzame diensten, een netwerk van deskundigen, 12

een aangename en veilige leefomgeving en actieve burgers. Het is een regioprogramma dat richtlijnen geeft voor individuele gemeenten en hen ondersteunt in de ontwikkeling van welzijn- en gezondheidszorgbeleid. Het programma wordt geïmplementeerd in twee fases: In de eerste fase vindt inventarisatie van uitdagingen plaats. Het antwoord op deze uitdagingen wordt in beleid geformuleerd. In de tweede fase worden jaarlijks implementatieplannen voorbereid. Deze plannen bieden concrete ontwikkelingen voor gezondheid en welzijn in de regio. Het programma kent een interactief proces en komt tot stand door gesprekken tussen burgers, beleidsmakers, ambtenaren, organisaties, ondernemers en deskundigen.

13

Wat betekent dit voor de Nederlandse burger? In Nederland, net zoals in Finland, vragen demografische ontwikkelingen om nieuwe oplossingen. Op het gebied van de gezondheidszorg en het welzijnsniveau is een regionale aanpak belangrijk. Daarom kan dit project als voorbeeld worden gezien: de richtlijnen helpen individuele gemeenten in het ontwikkelen van hun eigen strategie. Uiteindelijk kan de burger rekenen op een goed aanbod van diensten in de zorgsector. Contact > [email protected]

Versterking van de gezondheid en het behoud van vitaliteit van oudere werknemers in de zorgsector Saksen/ Duitsland Korte samenvatting Het aantal werknemers in de gezondheidszorg in Saksen- Duitsland loopt terug. Tegelijkertijd groeit, door bevolkingskrimp en vergrijzing, de behoefte aan deze werknemers. 14

Het doel van dit project is om de gezondheid en de vitaliteit van oudere werknemers in de zorgsector te versterken en te handhaven. Het project is gericht op werkomstandigheden, preventie en het individuele gedrag van werknemers. Op deze manier kunnen (oudere) werknemers langer en prettiger blijven werken. Dit is dus een duurzame benadering: handhaving van de gezondheid van werknemers in de zorgsector en het overbruggen van de demografische kloof. Maatregelen: bevordering van het opleiden op de werkplek, een gezondheidsprofiel van de werknemer en training. Deelnemers: 16 organisaties, ziekenhuizen en andere zorgverleners in de regio. Het project is gefinancierd door het ESF (European Social Fund) in de context van de wedstrijd: “Demografie en gezondheid- ideeën voor de toekomst”.

Wat betekent dit voor de Nederlandse burger? Ook in Nederland dreigt een tekort van personeel in de zorgsector. Daarom is het belangrijk om werknemers zo lang mogelijk gezond en productief te houden. De Nederlandse burger profiteert hiervan ook als klant die goede zorg ontvangt en als werknemer in de zorgsector die langer gezond blijft. Contact > [email protected]

15

Klik voor Hulp Limburg/ Nederland Korte samenvatting Jonge mensen tot 21 jaar met psychosociale problemen kunnen via Klik voor Hulp anoniem online hulp krijgen via email, internetfora en realtime chat met een gekwalificeerde maatschappelijk werker. Op deze manier ontstaat er een laagdrempelige manier om jongeren die hulp nodig hebben, te bereiken. Ook in die gebieden waar door de toenemende krimp anonimiteit steeds lastiger wordt. Wat betekent dit voor de Nederlandse burger? Dit project is afkomstig uit Parkstad en is een Nederlands project. Men kijkt nu of het project ook geschikt kan zijn voor oudere mensen die in krimpgebieden leven. Er worden in de Provincie Limburg nu zo’n 1000 mensen per jaar geholpen. 16

Contact > [email protected] Klikvoorhulp.nl

17

Chance Zone Lower Silesia /Polen Korte samenvatting Jongeren die in krimpgebieden wonen hebben vaak weinig vertrouwen in de toekomst. Het verval en de krimp in de omgeving waar zij opgroeien zorgt ervoor dat veel jongeren wegtrekken. Degenen die wel blijven, krijgen vaak te maken met problemen als geweld en drugs- en drankmisbruik. Het project Chance zone in Glogów/ Polen pakt dit probleem aan. Lokale NGO’s en instellingen werken samen met de lokale overheid en organiseren activiteiten voor jongeren en helpen hen met scholing, het zoeken van een baan en bieden psychologische en juridische bijstand aan jongeren. Ook wordt geprobeerd de jongeren zelf een verantwoordelijkheidsgevoel voor hun eigen leefomgeving te geven. 18

Wat betekent dit voor de Nederlandse burger? Onze Poolse partner gaf aan dat mensen in Polen gewend zijn om af te wachten totdat er iets voor ze geregeld wordt. Dit willen zij veranderen door deze bewustwordingsprojecten voor jongeren. De ambitie is om jongeren meer zelfvertrouwen te geven en in te laten zien dat zij zelf verschil kunnen maken in hun buurt. Deze ambitie is ook vertaalbaar in Nederland. In kansarme wijken ontstaan ook in Nederland vaak problemen met jongeren die zich slachtoffer voelen van de omgeving waarin ze leven. Door ze bijstand te verlenen op verschillende gebieden, maar ze ook verantwoordelijk te maken voor de leefbaarheid in hun eigen omgeving kan gedrag positief worden veranderd. Contact > [email protected]

19

Citizen buses and future trends Brandenburg / Duitsland Korte samenvatting In krimpende gebieden neemt de frequentie van het reguliere openbaar vervoer soms drastisch af. Daarom is er in Brandenburg naast het reguliere netwerk van openbaar vervoer een dienst ontwikkeld om mensen in dun bevolkte gebieden van vervoer te voorzien middels een busje. Deze aanvullende vervoersdienst wordt volledig door vrijwilligers beheerd. Deze combi busjes kunnen gebruikt worden voor vervoer van passagiers maar ook voor het ophalen en afleveren van boodschappen, het transport van pakketjes etc. Het initiatief startte in 2005 en inmiddels zijn er drie lijnen geopend. Er wordt samengewerkt met het midden- en kleinbedrijf voor 20

de boodschappen, met vrijwilligerscentrales voor de chauffeurs en met het lokale openbaar vervoer.

Wat betekent dit voor de Nederlandse burger? In Nederland zijn sommige gebieden ook slechts beperkt bereikbaar met het OV. Vooral in krimpende gebieden is een extra dienst door vrijwilligers een mogelijkheid om mensen langer mobiel te houden en te betrekken in het dagelijkse maatschappelijke leven. Door de Duitse partner werd aangegeven dat de vrijwilligers vaak ook langdurig werklozen zijn die op deze manier weer in een arbeidsproces komen en echt gemotiveerd zijn. In Nederland zouden wij kunnen leren van het succesvol werken met vrijwilligers. contact > [email protected]

21

22

Onderwijs en leven lang leren 23

Netwerken van kleine basisscholen Brandenburg/ Duitsland Korte samenvatting Er zijn steeds minder scholieren op basisscholen. Dit is de realiteit voor de regio Brandenburg in Duitsland maar ook voor veel gemeenten in Nederland. Dit komt vooral door het lage vruchtbaarheidscijfer. Als alternatief voor het sluiten van scholen is het project netwerk van kleine scholen ontworpen/neergezet. Doel van dit project is om onderwijsmogelijkheden te bieden in dunbevolkte gebieden. Er zijn veel voordelen: kinderen ontwikkelen hun maatschappelijke competenties, docenten houden hun baan en de school blijft open (dit bevordert het 24

maatschappelijke klimaat in het dorp). Door de school open te houden blijft ook het dorp aantrekkelijk voor jonge gezinnen. Het project is gebaseerd op het principe: kleine afstanden voor kleine benen. Momenteel zijn er rond de 45 kleine scholen in Brandenburg. Leerconcept van deze scholen is: leren in gemixte leeftijdsgroepen, geïndividualiseerde instructies, projectwerk, etc. Wat betekent dit voor de Nederlandse burger? Ook in veel regio’s in Nederland neemt het aantal scholieren af. Het is van groot belang om een goede oplossing voor dit verschijnsel te vinden. Het voorbeeld uit Brandenburg laat zien dat het mogelijk is dat kinderen dichter bij huis naar school kunnen , dat docenten hun banen kunnen houden en dat de maatschappelijke functie van scholen in kleine kernen word behouden. Contact > [email protected]

25

Xperience Parkstad Limburg/ Nederland Korte samenvatting Partners van het project Xperience Parkstad, de onderwijsinstellingen Arcus College, Hogeschool Zuyd, Open Universiteit, de Stichting Voortgezet Onderwijs Parkstad Limburg en de Stichting Limburgs Voortgezet Onderwijs, zien grote kansen om samen een kwaliteitsimpuls te geven aan hun onderwijs, zelfs in tijden van krimp. Partners hebben een ambitieus plan ontwikkeld om de bij elkaar gelegen locaties in Heerlen verder te ontwikkelen tot een uitnodigende, duurzame onderwijscampus met innovatieve onderwijsprogramma’s. Het doel is om kwaliteit te waarborgen van voortgezet, HBO, en universitair onderwijs in een krimpend gebied en de aangrenzende regio’s. Dit gebeurt door samenwerking tussen onderwijsinstellingen, het de26

len van infrastructuur en een samenwerking met het bedrijfsleven. Xperience Parkstad is meer dan een samenwerkingsverband, het is ook een bijzondere ontmoetingsplaats. De gebouwen van de onderwijsinstellingen liggen zo dicht bij elkaar dat medewerkers en klanten van de organisaties elkaar kunnen ontmoeten en samen gebruik kunnen maken van de faciliteiten. Xperience Parkstad wil de terreinen van de samenwerkingspartners ontwikkelen tot een gezamenlijke onderwijscampus, die een veilige, levendige en duurzame omgeving biedt voor alle ‘bewoners’.

Wat betekent dit voor de Nederlandse burger? Onderwijs is essentieel om leefbaarheid en economische welvaart te waarborgen. Ook in de krimpende gebieden heeft de Nederlandse burger recht op een hoge kwaliteit van onderwijs. Xperience Parkstad speelt hierop in door gebruik van slimme strategieën waardoor het mogelijk is om onderwijsinstellingen in een krimpende regio te behouden. Contact > [email protected]

27

Richtlijn voor doorlopende training door gebruik van ESF vouchers Veneto / Italië Korte samenvatting Regio Veneto heeft een systeem ontwikkeld waarbij werknemers vouchers kunnen gebruiken om hun deskundigheid te bevorderen d.m.v. trainingen/cursussen. De voucher wordt betaald door de regio en dekt soms geheel soms gedeeltelijk de kosten van een training. De werkgevers kunnen de voucher ook gebruiken om consultancy diensten te beta28

len of om trainingprogramma’s voor hun werknemers te organiseren. Het doel van het voucher systeem is doorlopende scholing en ondersteuning van re-integratie (en aanpassing) van werknemers. De meest kwetsbare werknemers (langdurig werklozen, oudere werknemers, slachtoffers van de economische crisis, etc.) kunnen hun deskundigheid bevorderen door gebruik te maken van de vouchers. Uiteindelijk leidt dit tot re-integratie op de arbeidsmarkt. Voortdurende training en life long learning is belangrijk om kennis en vaardigheden op peil te houden. Zeker in een krimpende regio is dit van belang. Maar soms zijn de trainingen duur, zeker voor de groep werklozen. In dit geval biedt het voucher systeem uitkomst. Dit voucher systeem is erkend door het ESF (European Social Fund).

Wat betekent dit voor de Nederlandse burger? De economie, in combinatie met demografische veranderingen, oefent druk uit op werknemers. Voortdurende training is een noodzaak, vooral voor de re-integratie van werklozen op de arbeidsmarkt. Het voucher systeem kan geïntroduceerd worden in Nederlandse regio’s als een manier om deze problemen aan te pakken. Contact > [email protected] 29

30

Traditionele en Innovatieve Economie

31

Abloy’s agemaster programme Noord Karelia / Finland Korte samenvatting In Finland is er een trend dat mensen vroeg met pensioen gaan. Daarom zoekt de Finse overheid naar manieren om mensen langer aan het werk te houden. Een voorbeeld in deze lijn is dit programma van een particulier bedrijf dat ervoor wil zorgen dat werknemers van 55-64 jaar gezond en gemotiveerd langer aan het werk blijven. Hiertoe zijn managers opgeleid in leeftijdsgebonden beleid. Er is speciale aandacht voor ergonomische aanpassingen, opdrachten die bij de leeftijd passen en het blijven leren van oudere werknemers. Ook krijgen zij een actieve rol in het opleiden van jonge mensen en hebben hierdoor invloed in het human resource programma 32

van het bedrijf. Er is ook een Age master club die elk jaar voorstellen doet voor de oudere werknemers en evenementen organiseert. Leden van deze club hebben gratis toegang tot fitnessclubs, zwembaden en sportterreinen. Gebaseerd op hun jaarlijkse medische check-up en fitnesstest ontwikkelt Agemaster in samenspraak met fysiotherapeuten een persoonlijk fitnessprogramma. Door dit Age programme is de gemiddelde pensioenleeftijd gestegen met meer dan drie jaar en het aantal werknemers dat door spierziektes uitvalt is gelijkmatig gedaald. Tot slot wordt er aan medewerkers ook de mogelijkheid geboden om op oudere leeftijd minder dagen te gaan werken.

Wat betekent dit voor de Nederlandse burger? Het bedrijf wilde de pensioenleeftijd met twee jaar verhogen, de uitval door ziekte met 1% per jaar verminderen en de waardering van seniorpersoneel en de overdracht van kennis en ervaring laten toenemen. Dat is gelukt met dit programma. In Nederland moeten mensen ook langer aan het werk blijven en kan deze aanpak een lichtend voorbeeld zijn omdat de cijfers uitwijzen dat het werkt. Contact > [email protected] 33

Growth programme Hyrrä for well-being enterprises Noord Karelia/ Finland Korte samenvatting Dit programma gaat over het stimuleren van het midden-en kleinbedrijf in de snelgroeiende welzijnsindustrie door te bevorderen dat er beter wordt samengewerkt, zowel onderling als met derde partijen. In het Hyrra programma bieden drie ontwikkelingsmaatschappijen hulp aan deze MKB’s. Dit gebeurt door ze te helpen met een analyse van hun ondernemingsplan, met praktische ondernemingsinstrumenten, persoonlijk advies voor ondernemers, overstijgende samenwerking in de industriële sector en steun van een brede groep van experts en netwerken. De welzijnsindustrie behelst bedrijven die actief zijn op verschillende vlakken zoals de dienstverlening 34

( sociaal en zorg), welzijnswerk, welzijnstoerisme, hulp aan huis, werk gerelateerd welzijn, en de productie van instrumenten. Men wil de kennis van deze verschillende takken bij elkaar brengen en de welzijnsindustrie in de private sector stimuleren.

Wat betekent dit voor de Nederlandse burger? Ook in Nederland is de welzijnsindustrie in opkomst. In dit programma wordt een manier bedacht om deze industrie te stimuleren door niet te focussen op de grote multinationals maar op de talloze MKB’s die ook in deze sector actief zijn. De investeringsmaatschappijen werken samen met het regionaal overheidsorgaan en proberen de MKB’s in deze sector sterker te maken door hen met elkaar in contact te brengen en hen allerlei diensten aan te bieden die helpen bij het runnen of opstarten van een bedrijf. Door samen te werken, te specialiseren, de marketing te intensiveren en de kennis van de sector te vergroten ontstaat er een model waarin MKB’s samen zaken doen en daar samen beter van worden. Contact > [email protected]

35

Elisir-Long life Elixir Venetië / Italië Korte samenvatting Veel bedrijven in deze regio kennen het probleem dat oudere ondernemers in- met name het MKB - moeite hebben met het vinden van een opvolger voor hun bedrijf. Met dit programma proberen partijen zoals de Provincie, de Kamer van Koophandel, de Universiteit, banken en trainingsinstituten gezamenlijk een oplossing te formuleren voor dit probleem. Door de ouder wordende omgeving trekken steeds meer jonge mensen weg. Deze jonge mensen zijn weinig geneigd om een bedrijf in de regio over te nemen omdat zij geen toekomst zien. Elisir formuleert voorstellen op het gebied van wetgeving en diensten ( bv. opleidingen) om de overname van MKB’s door jongeren aantrekkelijker te maken. De succesfactor is dat er nu een regionaal netwerk is dat publiek en privaat is en multidisciplinair werkt aan de verschillende 36

aspecten van de verandering van generaties in bedrijven.

Wat betekent dit voor de Nederlandse burger? Ook in Nederland bestaat het probleem van bedrijven in krimpgebieden die moeite hebben met het vinden van een opvolger voor hun bedrijf. Door naar de voorstellen van dit programma te kijken kunnen wij leren hoe dit probleem aangepakt kan worden. Tevens is het inspiratievol om te zien hoeveel verschillende bedrijven en instellingen in gezamenlijkheid aan dit probleem werken. contact > [email protected]

37

Notities

39

Colofon DART www.dart-project.eu Tekst: Provincie Limburg, Laury van den Ham en Maja Ročak Afd. Bestuursstaf en Externe Betrekkingen, cluster Bestuurlijke Allianties T +31 43 389 72 72 E [email protected] Opmaak en print:

Provincie Limburg, afd. facilitair 12-734 april 2012