ins & outs Towers Bay, aan de kust van Fingal
Kijk op www.meridiantravel.nl - 55
!REIZEN
Tibet: tussen paradijs en hel Munda de la Marre (actrice, schrijfster) reisde in de zomer van 2006 en 2007 naar Tibet met Boudewijn Richel (uitgever en reisontwerper). Byblos creëert sinds 2003 literaire reizen naar bijzondere plekken.
“T
ibet is het paradijs", zei hij. Hij ver-
waarschuwingen van de oude Nomaden die ons land als geen
telde verhalen over een ruig land-
ander kennen. Dat gebeurde ook bij het bouwen van de
schap met stralende Tibetanen in
bekende nieuwe treinverbinding van Golmud naar Lhasa. De
middeleeuwse
op
nomaden waarschuwden de Chinesen opdat zij een hoge
paarden met mobiele telefoons in
muur zouden bouwen. Maar de Chinesen sloegen de raadge-
hun handen. Het vliegveld van Lhasa is een open, weidse plek
vingen in de wind. Nu sterven er ieder jaar duizenden yaks
tussen de kale steenbergen. De Tibetaanse gids vertelt tijdens
want zij springen over de lage muur en komen op de rails
de autotocht de laatste nieuwtjes: "De laatste drie jaar wordt
terecht maar zijn kunnen er niet meer uit als de trein aan-
het in de zomer steeds warmer in Lhasa met een gemiddelde
komt". Ik luister en kijk naar de gele koolzaadbloemen die
temperatuur van 25 graden, vroeger was het gemiddeld 17
weelderig bloeien langs de wilde rivier.
graden. Het is gunstig voor de toeristen maar de boeren en
De eerste keer dat ik in Lhasa aankwam ging ik direct op zoek
nomaden zijn verontrust. Er valt te weinig regen. Er worden
naar een fles Tibetaans bronwater. Ik wilde geen Chinees
nog steeds te veel bomen gekapt door de Chinezen. Zij creë-
bronwater kopen. Maar er was geen bronwater te koop dat
ren een ecologisch probleem in Tibet. Zij luisteren niet naar de
uitsluitend door Tibetanen gebotteld wordt. Na vijf minuten
56 - Kijk op www.meridiantravel.nl
uitrusting
gaf ik het op. Ik besefte later beschaamd: het economisch
nu op haar dikke knie en steunt. De dochter knielt en masseert
embargo is strategische machtspolitiek voor beginners. Uit de
haar moeders benen.
geschiedenis kunnen wij leren dat het economisch embargo gefaald heeft in Iran, Cuba en Oost-Europa. Met een bezoek
De geesten van Samye
aan Tibet steunt u de Tibetaanse gemeenschap doordat u bij-
Drie dagen trek ik te paard met de nomaden mee, een schitte-
voorbeeld de Tibetaanse gidsen betaald en in Tibetaanse
rende pelgrimstocht van Ganden naar Samye. Het toppunt
hotels en restaurants eet.
van de reis is een hoog bergplatteau met vruchtbare grasgrond waar authentiek bruine nomadetenten staan. Rook
Lhasa
komt uit de schoorstenen. Grote honden komen ons blaffend
Ik word wakker door zacht gezang uit de keuken van het
verwelkomen. De nomadefamilies zwaaien ons toe in traditi-
Odanhotel. Het zijn Tibettaanse liedjes en het houdt wel een
oneel kostuum. En hoe koken zij hun water? Zoals vele boeren
kwartier lang aan. Na het ontbijt ga ik naar het Tibettaanse
in Tibet met zonneenergie.
ziekenhuis met als doel: preventief de kruiden tegen de hoog-
De reis gaat verder per traktor. Er wordt niet gesproken en het
teziekte slikken. In de wachtkamer staat een Tibettaanse van
vruchtbare dal gaat over in de uitgestrekte zandvlakten van
het platteland met de befaamde roodgekleurde wangen. Zij
Samye. De weg is hobbelig. Het is heet. In de verte doemen
wacht. Zij draagt een bruin tibettaans schort met roze blouche.
kleurrijke stoepa's op: rood, zwart, groen en wit en op de
Zij komt na enig staren naar mij toe en wijst lachend op de
achtergrond kale steenbergen. Het verhaal gaat dat koning
decollote van mijn zomerjurk. Zij schudt haar hoofd en raakt
Trisong Detsen grote problemen had bij de bouw van het
mij aan. Zij lacht zo liefelijk, onschuldig en vriendelijk. Zij
klooster. Samyeh was een plek bestemd voor een Boedha.
doet mijn zomervestje dicht. Ik kan volgens haar niet met
Maar daar waar een boedha zich kan manifesteren verschij-
decollote bij de dokter verschijnen. Haar oude moeder wijst
nen ook de boze geesten. Iedere nacht werd afgebroken wat
Kijk op www.meridiantravel.nl - 57
!REIZEN
tijdens de dag was opgebouwd. Dit werd vermoedelijk ver-
tact met de beschaving van het Indusdal. De inwoners van
oorzaakt door de zwarte magie-praktijken van de Bon-gelovi-
West-Tibet kregen in die tijd van het Shang-Shung koninkrijk
gen aan het hof die tegen het Boedhisme streden. Koning
een oud schrift, dat het mar yig-schrift heet. Maar boven-
Trisong Detsen haalde Padmasambhava (Guru Rinpoche) uit
staande uitspraak van Bhoedha zou volgens de Dalai Lama op
India om het probleem op te lossen. Padmasambhava vloog
een dal in Oost-Tibet slaan. Er zouden daar na de tijd van
met zijn ziel een circel langs het bouwterrein, daar waar de
Boedha kinderen zonder vader zijn verschenen afkomstig van
huidige kloostermuur ligt, om de boze geesten buiten te slui-
een zeer gezegend mens: een verschijningsvorm van Chenrizi.
ten. Bovendien trouwde hij met een belangrijke vrouwelijke
De Dalai Lama kiest voor de 'middenweg' een combinatie tus-
geest en daarmee had hij de boze geesten onder zijn controle.
sen wetenschap en spiritualiteit.
Deze actie stond symbool voor de overwinning van het
Het boze, neurotische aapje zit na mijn bezoek nog steeds in
Boedhisme over het Bon-establisment van Tibet.
een dreigende macho-houding . Ik besluit via een andere weg
Er zit een aapje bij een van de tempels. Hij zit vast aan een ket-
de tempel te verlaten. Zelfs de mooiste tempels zijn slordig
ting. Een groot binnenplein in de snik-
afgewerkt als ik in de duisternis
kende hitte. Een aap aan een ketting
omhoog kijk zie ik: kippengaas. Een
die aan een grote ijzeren paal omhoog kan klimmen. Er liggen colablikjes. Een kreupele Tibettaanse vrouw staat net als ik bij de ingang. Aan de overkant staat haar familie; zij gebaren dat zij moed vat en het plein overstapt. Maar de vrouw durft niet. De aap gooit colablikjes naar haar. Ik besluit voor de vrouw uit te gaan zodat zij achter mij kan lopen. De aap laat mij met rust. Ik zie echter te laat dat de aap een steen pakt en die richt op de Tibettaanse vrouw die siddert van angst. Hij gooit rakelings langs haar oren. Later hoor ik van Lama Obama dat de aap vrijgekocht is door een
‘Een kleine
kleine meditatiekamer bij een tempel:
meditatiekamer bij
rozenstruik bij gezet, beschermt weder-
een tempel: ooit heeft
van het huisje is verlaten, een stoffige
iemand er liefdevol
ken van Samye? Waar zijn zij? Ik zie ze
een rozenstruik bij
paar bij de ingang om de kaartjes te
gezet, beschermt
verlaten bij. De duiven koeren en schij-
wederom door
‘s Avonds dineren wij in een authentiek
kippengaas’
keer als de deur opengaat komt er een
ooit heeft iemand er liefdevol een om door kippengaas. De binnenkant rotzooi. wat doen de honderd monniniet bidden of chanten. Er staan er een verkopen maar verder ligt het terrein er ten. Tibettaans eethuisje in het dorp. Iedere Tibettaanse vrouw met sprokkelhout
monnik. Het aapje woont hier sinds
binnen. En een lammetje loopt darte-
2005 en hoorde oorspronkelijk bij een
lend achter haar aan de keuken in alsof
Chinese straatact. Hij is door het Chinese publiek wreed
hij met mobiele is opgeroepen en zich vrijwillig meld voor de
gepest. De tempel is versierd met oude dierenhuiden. Een vos.
soep. Pelgrims uit Butan schuiven aan een tafel naast ons.
Een gewei. Dit is een tempel waarin gebeden wordt voor het
Verderop zitten boedhisten uit de Tibettaanse regio: Kham. Zij
lot van de dieren. In de scheppingsmythe van Tibet wordt ver-
hebben rode monnikskappen op gelijkend op zonnekleppen.
haald over de bodhisattva Chenrizi (Avalokiteshvara) die zijn
Een maffiosi uit New York kijkt ons strak aan. Maar lama
vorm had veranderd in die van een aap en in de bergen
Obama zegt dat het een pelgrim is. "Die man is de goedheid
paarde met een vrouwelijke demon. Daaruit ontstond in de
zelve". Later zie ik dat zijn gezicht door een ziekte gehavend
loop der tijd het volk van Tibet. Boedha schijnt in 483 v. Chr.
is. Hij klopt Lama Obama vriendelijk op zijn schouder als hij
op zijn sterfbed gezegd te hebben: 'Het koninkrijk van de
vertrekt. De deur opent zich voor nieuwe gasten: weer zie ik
sneeuw in het noorden is op dit moment slechts een konink-
een vrolijk lam met kwispelend staartje richting de keuken
rijk van dieren'. De huidige Dalai Lama wijst echter op arche-
lopen. In Tibet melden de lammeren zich vrijwillig voor de
ologische vondsten waaruit blijkt dat er in West-Tibet op de
slacht. Een tibettaanse jongen tilt het lam definitief de keuken
hoogvlakte al meer dan 20.000 jaar mensen woonden Volgens
uit en zet hem hem op straat. Het draaideurspel voor het lam
Chinese archeologen was er drieduizend jaar geleden al con-
is hierbij afgelopen.
58 - Kijk op www.meridiantravel.nl
Chimpu-Mountain
hier om te bidden voor andere mensen en dieren. Dat zij
Nog verder omhoog trekken wij. Ik mediteer tijdens de wan-
gelukkiger worden. Niet wijzelf moeten hier gelukkig van
deling. Ik kijk omhoog. Wie staat mij daar voor de grot op te
worden! Ik herinner mij dat de dochter van Tapsa zelfs in de
wachten? Jambaishi, hij zwaait. Deze toegewijde meditator is
gevangenis nooit voor zichzelf aan Bhoeda dacht. "Aan boed-
40 jaar. Hij verloor zijn ouders in zijn kinderjaren. Hij startte
ha denk je om andere mensen gelukkig te maken".
op zijn 21e jaar als pelgrim en trok vele kloosters langs. Hij ging ook naar Mount Kailash. Hij bedelde om te overleven. Dat is het ritueel van alle pelgrims. Toen hij hier aankwam stond de grot van Patmasambava, de grondlegger van Samyeh leeg. Hij hoopt dat hij zijn hele leven in deze mooie grot mag blijven wonen. Hij zou hier graag willen sterven. "Kunt u eraan werken via uw jarenlange meditaties om een grote lama te worden?" Nee, dat is onmogelijk. Je wordt uitsluitend lama door reincarnatie. Ik had verwacht dat deze monnik nachtenlang kon mediteren. Maar dergelijke hoogstandjes beheerst jambassi niet. Hij kijkt zelfs boos als ik hierna vraag. Dat zijn de machtstrucs van de mensen van het oude Bohn-geloof. Niemand op deze berg beoefent macht in de geesteswereld. Wij van de Nyingmatraditie oefenen uitsluitend en alleen de compassie voor onze medemens. Wij zitten hier niet om zelf slimmer en krachtiger te worden. Wij zitten
Kijk op www.meridiantravel.nl - 59
