innovatieve hondenbotje ter wereld 24 Financiële slagkracht én een management voor Tecnovia Group 26

In dit nummer o.a. Siem Jansen loopt echt hard 2 • Genoeg kansen voor ondernemers in Water, Energie, Agro & Food en Chemie 5 • Mobiel bestel- en betaalgemak met MyOrder 12 • Paragon maakt het meest ­ innovatieve hondenbotje ter wereld 24 • Financiële slagkracht én een management voor Tecnovia Group 26

I N H O U D Samen met een aantal collega’s liep ik ook dit jaar de ‘4 Mijl van Groningen’. En daar hoort toch een competitie bij wie de snelste tijd neerzet. Dat maakt het voor bedrijventeams extra leuk om deel te nemen. Een stukje onderlinge competitie waar je na het weekend nog even op terug kunt komen, zeker wanneer je een goede prestatie neerzet.

5

12

Training, voeding, begeleiding 14

30

Siem Jansen

Prestatie

2

Siem Jansen daagt ondernemers uit

[email protected]

Topsectoren

5

Ruimte voor Water, Energie, Agro & Food en Chemie

Spotlicht

12

Straks is pinnen uit en MyOrder in

Congres

14

Ter lering ende vermaak: het OndernemersCongres 2011

Modern

20

Social media, onderzoek het lekker zelf

Innovatie

24

Paragon, hondenbotjes voor meer dan 40 landen

Unicum

26

NOM en Tecnovia Group, een bijzondere combinatie

Starten

28

Flinc doen in Drenthe

Bio

30

Een nieuwe economie, maar dan wel groen

O&I

33

Samen het noorden sterker maken

In die zin laat deze NOMMER zich daarmee vergelijken. Een nummer vol goede prestaties waar we trots op zijn en dus ‘be good en tell it’. Er zijn nog andere vergelijkingen mogelijk. Een goede prestatie is het resultaat van meerdere factoren. Trainen, voeding, begeleiding. Elementen die ook in het werk van de Nommers herkenbaar zijn. Trainen in de vorm van samenwerking om een project verder te brengen. Voeding door het leggen van contacten waar ideeën uit ontstaan of financieringen, zoals bij Paragon en Tecnovia. Begeleiding van klanten bij vestigingsvragen. Tijdens de wedstrijd kun je je optrekken aan medelopers, ‘de hazen’. Ook in dat opzicht zijn Nommers vaak ‘hazen’ die vooroplopen door kennis en netwerken te koppelen om daarmee ondernemers te ondersteunen om (nieuwe) markten te veroveren.

Dit alles vindt u terug in deze NOMMER en terugkomend op de ‘4 Mijl van Groningen’, mijn tijd van dit jaar was 27,24. Misschien op een

En verder … NPAL Jaarcongres 4

andere manier een uitdaging die u met mij of met andere Nommers wilt aangaan voor het komende jaar. INVESTEREN IN ONTWIKKELING

• Kwetters 11 • Participaties 16 De week van ... Hans Praat 18 • Blikvanger Bert Barelds 21 • Onder­ nemer Thom Sijs 22 • NOM Finance 23 • Kwetters 29 • Nieuws uit de regio 35 • Nu is het tijd voor de NOM 36

NOMMER is een magazine van N.V. NOM en speciaal bedoeld voor relaties en iedereen die geïnteresseerd is in de activiteiten van de investerings- en ontwikkelingsmaatschappij voor het Noorden. NOMMER is open, toekomst- en resultaatgericht en beschrijft de economische ontwikkelingen, de ondernemingsgeest, en het leven en werken in Groningen, Friesland en Drenthe.

Verspreiding: gratis onder alle relaties van N.V. NOM. Redactie: Communicatie N.V. NOM, Manisch Creatief. Eindredactie: Annemarie Atema, [email protected]. Idee, art direction en realisatie: Manisch Creatief. DTP/pre-press: SYL dtp & vormgeving. Tekstbijdragen: Annemarie Atema, Mark Bosma,

NPAL Jaarcongres

8 december 2011

Manisch Creatief, Folkert van der Glas, Diederik van der

4

Hoeven, Siem Jansen, Kor van der Meulen, Hans Praat,

Op 8 december organiseert de NOM het NPAL jaarcongres.

Willem van Reijendam, Paul Reinshagen, Thom Sijs,

NPAL: de Noordelijke ProductiviteitsAlliantie. Hét netwerk voor

Ferry de Vries, Lykle de Vries.

noordelijke bedrijven die continu hun productiviteit willen

Topsectoren bieden kansen … en die moeten we grijpen Een half jaar geleden benoemde het ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie 9 topsectoren die kunnen rekenen op extra steun en aandacht van het rijk. Vier daarvan hebben speciaal betekenis voor Noord Nederland: Water, Energie, Agro/Food en Chemie. In deze NOMMER belichten we deze vier vanuit het perspectief van de onder­ nemer: Wat is er gaande in die sector en wat schiet het bedrijfsleven op met deze status? Conclusie: die biedt kansen, en het is aan de ondernemers om ze ook te benutten.

verbeteren. De NPAL-clusters presenteren hun resultaten op basis Fotografie: Hans van Dijk, Sight-by-Site Fotomarketing

van de NPAL-werkwijze: Leren door te doen! Van elkaar leren, van

(finishfoto Siem Jansen), Bert Barelds, archief NOM,

experts en van voorbeeldbedrijven. De clusters zetten deze aan-

stock.

pak kracht bij en ondersteunen ondernemingen in het continu

5

verbeteren van de productiviteit. De presentaties zullen u aan het Drukwerk: Grafische Industrie De Marne.

denken zetten en stimuleren om daadwerkelijk verbeteringen binnen uw bedrijf te realiseren.

Oplage: 3.250 exemplaren. Ook wordt de ‘NPAL Industrieagenda 2012 - 2017’ gepresenteerd. Rechten: Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen,

Waar gaat ondernemend Noord-Nederland zich volgens de NPAL-

vermenigvuldigd of geproduceerd zonder schriftelijke

deelnemers in 2012 - 2017 op richten? Waar liggen mogelijke

toestemming van de N.V. NOM of andere auteursrecht-

verbeterpunten en hoe worden die gerealiseerd? Deze agenda

hebbenden. Alle gegevens zijn onder voorbehoud, en er

is ontstaan op basis van input van ondernemers die deelnemer

kunnen geen rechten aan worden ontleend.

zijn van NPAL en geven een goed beeld van prioriteiten van het noordelijke bedrijfsleven in de komende vijf jaren.

V E E L R U I M T E V O O R N I E U W E I N I T I AT I E V E N

Water:

vele kleintjes maken één grote Waterhub

Waterbehandeling is een tak van sport met zoveel zijtak-

De NOM zet in op het internationaal aantrekken van onder-

ken dat hij interessant kan zijn voor een keur aan kleine,

nemingen die op nieuwe kennis gebaseerd zijn. Onderzoek en

en Ontwikkelingsmaatschappij voor Noord-Nederland.

Wilt u hierbij zijn?

initiatiefrijke ondernemers. Of het nu om zuivering gaat,

investeringen moeten elkaar aanjagen. Het noorden moet de

Paterswoldseweg 810, Groningen.

Dat kan! U kunt zich aanmelden via [email protected].

om productie van drinkwater, het opschonen van pro-

komende jaren voldoende kritische massa krijgen om inter-

Telefoon (050) 521 44 44, www.nom.nl.

Het laatste nieuws vindt u op www.npal.nl en www.nom.nl

ceswater of zout water zoet maken, het gaat steeds om

nationaal een waterhub te worden waar dat proces zichzelf

NOMMER is een uitgave van N.V. NOM, Investerings-

het ontwikkelen en benutten van nieuwe technologie.

gaande houdt. De ambitie is om in 2020 in het noorden 2.000

Cover: ‘Marathon man’ Siem Jansen bewijst dat

Dat in de topsector water het noorden een belangrijke

kenniswerkers in de watertechnologie aan het werk te hebben.

de NOM voorop loopt en een lange adem heeft.

status heeft gekregen hangt nauw samen met water­

Daarnaast blijkt Noord Nederland door zijn arbeidsmentaliteit

Fotografie: Hans van Dijk

instituut Wetsus in Leeuwarden. Dat staat model voor de

en de relatief lage arbeidskosten ook interessant te zijn voor

grote kennisconcentratie die in het noorden plaatsvindt.

productie. Daarmee zijn nog meer nieuwe banen gemoeid. 

November 2011 •

NOVEMBER 2011

• INVESTEREN IN ONTWIKKELING

KENNISINTENSIEF ÉN ARBEIDSINTENSIEF

Wateralliance Verder brengt de NOM alle regionale waterpartners bijeen

• Momenteel zijn in Noord-Nederland zo’n 50 water­

om ook de bestaande bedrijven te ondersteunen en van

gerelateerde bedrijven actief, met een gezamenlijke omzet

extra groeimogelijkheden te voorzien. De partijen zijn

Veel werk in

van enkele honderden miljoenen.

gebundeld in de Wateralliance, gevestigd in Leeuwarden.

• Er zijn 6.000 banen mee gemoeid. waarvan 1.000 HBO-plus. Dat aantal wordt naar verwachting binnen tien jaar verdubbeld.

Energie

Mail Alex Berhitu via [email protected] of bel (050) 521 44 55. Als het gaat om energie-investeringen in het noorden

De NOM organiseert ontwikkel- en experimenteer­

komen altijd astronomische bedragen ter tafel die worden

gebieden voor bedrijven (ook buitenlandse) en overheden.

geïnvesteerd. De NOM denkt daarnaast in termen van

Ideaal voor het toetsen van techniek en bedrijfsmodellen

(het behoud van) banen door innovatie en start ups, vooral

om de energiehuishouding te verduurzamen, te decen-

ook in duurzame energie. Nu werken er zo’n 30.000 men-

traliseren en lokaal te optimaliseren. Interessant voor

sen in de energiesector. Die zijn nog voor een groot deel

fabrikanten van consumentenproducten die energie

actief in de gas- en oliebranche. Dat houdt ooit op, als de

verbruiken, opwekken of besparen. De NOM, met zijn

velden helemaal zijn leeggepompt. Het is van belang dat

fijnmazige netwerk in al deze geledingen, is daarom

bedrijven als Gasunie, Gasterra, Stork en de NAM ook dan

nauw betrokken bij de New Energy Business Community

in het noorden blijven, bijvoorbeeld door vanuit de regio

die hiervoor in het leven is geroepen.

te opereren als leverancier van kennis en werk elders. Voor energietransitie is de bij hen opgebouwde expertise

Neem voor meer informatie contact op met:

broodnodig, net als voor de ambitie rondom de gas- en

Allard van Dijk via [email protected] of (050) 521 44 66.

elektriciteitrotonde.

Smart Grids

• Er zijn in het noorden 300 á 400 bedrijven actief in de

Vanuit de NOM is bijzondere aandacht voor een aantal belangrijke clusters in het brede spectrum van energie­

6

gerelateerde bedrijvigheid. Eén daarvan zijn de intelligente

Focus op water biedt meer marge

en China. Inclusief de uitbestede productie biedt DMT werk aan

energienetwerken, ook wel Smart Grids genoemd. Dat is

zo’n 100 man.

bij uitstek een terrein waar het benoemen van energie als

Water als topsector is een kans, maar die moet dan wel benut

topsector toegevoegde waarde heeft.

energiesector, met zo’n 30.000 mensen. • Het overgrote deel werkt nu in de regio Emmen en • Er wordt de komende jaren voor minimaal € 20 miljard in geïnvesteerd.

worden, vindt Dirkse: ‘Nu is het nog erg versnipperd, net als de bedrijvigheid in de watertechnologie. Het zou beter zijn om in

Dirkse MilieuTechniek, DMT, uit Joure bestaat al sinds 1987, maar

te zetten op producten die ook beantwoorden aan de vraag van

pas de afgelopen 8 jaar focust het bedrijf op energie en water.

de markt, in plaats van het ontwikkelen van concepten waar

Daar blijkt meer winst te boeken met innovatieve oplossingen

niemand om vraagt. Nu krijgen alle niches een beetje en dus te

dan met het te brede pakket van alle vormen van de milieutech-

weinig.’

nologie. Toen eigenaar/directeur Erwin Dirkse het bedrijf van zijn vader overnam, stootte hij daarom een belangrijk deel van de

Launching customer

werkzaamheden van DMT af: ‘We waren alleen maar bezig met

Hij hoopt dat de status van topsector in elk geval leidt tot meer

maatwerk. Het was echt ‘U vraagt, wij draaien.’ Dat was qua marge

hooggeschoold personeel, en tot een overheid die durft op te

niet interessant. Nu we focussen op 7 à 8 productlijnen krijgen

treden als launching customer. Van de NOM verwacht hij dat die

we referenties en kunnen we eindelijk ‘in serie’ produceren.’

erin zal slagen om ook in het buitenland exportmogelijkheden te vinden.

Zuiveringsinstallaties

Netwerkinitiatieven zoals de Wateralliance juicht hij toe. ‘Het

DMT verkoopt technische oplossingen, die door productie-

is altijd nuttig om te kijken hoe je kunt samenwerken. Maar

bedrijven uit de regio worden omgezet in bijvoorbeeld filters,

netwerk of niet, we moeten ons wel realiseren dat we maar een

zuiveringsinstallaties voor lucht en water en behandelingsinstal-

piepklein stukje zijn. Wel met groeipotentie, maar laten we eer-

laties voor biogas. Het grootste deel van de € 6 miljoen omzet

lijk zijn: tegenover het grote buitenland stellen we nog weinig

komt uit export naar een aantal West-Europese landen, Rusland

voor.’

•

NOVEMBER 2011

7

Coevorden, en rond de gasvelden van de NAM.



• INVESTEREN IN ONTWIKKELING



Freelux bedient energiebewuste consument • De voedingsmiddelenindustrie

De cashcow van Freelux uit Nuis is de draadloze bediening

problemen voor een kleine prijs. En gebruiksvriendelijk,

in Noord-Nederland heeft

van lampen die automatisch aangaan als het begint te sche-

want veel initiatieven stranden in complexiteit. Daar botsen

6.000 bedrijven.

meren en weer uitgaan aan het einde van de avond. ’s Nachts

techniek en commercie nu eenmaal vaak.’

• Een toegevoegde waarde van € 6 miljard omzet (12% van

branden ze op willekeurige momenten. Dat is een vinding die voor veel mensen interessant is als inbraakpreventie, en

Energiebesparing

Nederland).

die ook energiebesparend is. Het is bovendien een heel een-

Hoewel zijn eersteling nog altijd in trek is, moest Pasma zijn

• 15.000 arbeidsplaatsen

voudig product, dat iedereen had kunnen bedenken. Het is

palet wel verbreden met nieuwe vindingen om daadwerke-

(13% van Nederland).

geen toeval dat de ontwikkeling ervan ontsproten is uit een

lijk als groeiend bedrijf op de markt te komen. Zo bedacht

• Daarnaast zijn er in de

op consumenten georiënteerd Philips-brein.

en produceert hij een eenvoudig testapparaatje dat razend-

primaire sector zo’n 5.000

snel meet hoeveel een apparaat, al dan niet in de standby-

bedrijven en schept dit additioneel

Gebruiksvriendelijk

stand, verbruikt.

10.000 arbeidsplaatsen.

Andries Pasma (54) begon als ondernemende ingenieur bij

Grootste gemene deler van zijn producten is energiebespa-

De agrifood-sector bepaalt daarmee

Philips in Drachten, maar werd al snel wegens zijn manage-

ring. Daarom is hij wel blij met Energie als topsector. ‘Nu is

in belangrijke mate de economische

ment-kwaliteiten naar het Groningse kantoor van ‘domestic

er bijvoorbeeld budget om een netwerk van op energie

appliances’ gehaald. Van daaruit bereisde hij de hele wereld

gerichte bedrijven in stand te houden. Kijk naar Silicon Valley.

om tot de ontdekking te komen dat er ook buiten Philips veel

Dat concept van bevruchting op een paar vierkante kilo-

bedacht wordt waar consumenten behoefte aan hebben.

meter werkt. Een opdracht voor ons allemaal is om nieuwe

Dus begint hij voor zichzelf. De draadloze tijd- en schemer-

initiatieven ook vanuit de markt gefinancierd te krijgen. Als

schakelaar is maar een voorbeeld van wat hij intussen heeft

je zo’n sector hebt, moet je ook zorgen voor bovengemid-

bedacht: ‘Ik heb me gericht op het oplossen van kleine

delde aandacht bij investeerders.’

structuur in de regio.





8

9

MEER

HALEN

UIT

KOOLHYDRATEN

Agro & Food

verbinden

Avebe op snijvlak Agro en Food Aardappelzetmeelconcern Avebe in Foxhol is bijna de beli-

met het volume van jaar tot jaar. Dat volume hangt af van de

chaming van het snijvlak van Agro en Food. Eigendom van

specifieke marktomstandigheden in een bepaald jaar,’ vertelt

de boeren, en dus gebonden aan Noord Nederland, maar

Avebe-woordvoerder Johan Russchen.

Dat Noord Nederland zowel een agro- als een food-regio is,

Rugwind

met voedselproducten die wereldwijd worden verkocht.

Hij juicht het aanwijzen van Agro Food als topsector in het

weten we al eeuwen. Dat de twee tot één gecombineerde

Nu Agro Food als topsector door het leven gaat, komen er

Het bedrijf, met circa 1.300 werknemers, waarvan circa 1.000

noorden toe: ‘Het is de bevestiging van een aantal zaken

topsector zijn benoemd, schetst de opgave waar het noorden,

middelen vrij die dat proces versoepelen. Het levert naast

in Noord-Nederland, en een omzet van een kleine 600 mil-

waar we al mee bezig zijn. Het gaat om het stimuleren van

en dus ook de NOM, voor staat. Want in de verbinding

financieringsmogelijkheden voor research en samenwerking,

joen, ontwikkelt zich van een commodity-boer, die zetmeel

duurzaamheid, innovatie en werkgelegenheid. Die thema’s

tussen die twee valt veel te winnen, omdat het primaire

vooral beleidsmatige rugwind op. Afvalwetgeving die

verkoopt aan bijvoorbeeld de papierindustrie, tot producent

herkennen wij zeker en ondersteunen wij ook. We hebben

product er waardevoller van wordt. Bijvoorbeeld door de

zodanig wordt aangepast, dat weg te gooien bietenstaart-

van specialties met een hoge toegevoegde waarde. Zo

een unieke positie en ook een unieke technologie. Voor de

hoogwaardige zetmeelmoleculen en eiwitten uit aard­appelen

jes de status van grondstof krijgen. Scholingsmogelijkhe-

werkt het samen met DSM bij het modificeren van zetmeel

continuïteit van de coöperatie is het van levensbelang dat

te gebruiken voor toepassingen die een veel grotere toe­

den om het benodigde personeel op te leiden. Projecten

voor zuivel en bakery-markt en is ook Solanic, de eiwitfa-

we daar maximaal gebruik van maken.’

gevoegde waarde hebben. Of datzelfde te doen met bieten­

om het kleinere MKB over de financiële drempel heen te

briek in Gasselternijveen, veelbelovend.

blad, dat nu als afval op het land blijft liggen. De NOM

helpen om toch te blijven innoveren. Juist de combinatie

is daarom een van de aanjagers van het Carbohydrate

van financiering en wet- en regelgeving moet de agrarische

Kosten

Avebe is vanzelfsprekend één van de partners in het CCC.

Competence Center (CCC), waar kennisinstellingen en

sector en de voedingsmiddelenindustrie hand in hand

Daarnaast let Avebe op de kosten, en dat is nodig ook,

Dat Agro Food zich topsector mag noemen, bevestigt vol-

­industrie samenwerken om méér te halen uit koolhydraten.

gereed maken voor de komende eeuw.

gezien het feit dat de Europese subsidies voor zetmeelaard-

gens Russchen dat dit instituut op de goede weg is: ‘Het past

appelen in 2012 beëindigd worden, waarna een vrije

naadloos bij wat men binnen Agro Food als kernpunt heeft

Omdat de NOM verbonden is met bedrijven van het begin



CCC

tot aan het eind van die keten is de ontwikkelingsmaat-

Neem voor meer informatie contact op met:

markt overblijft. ‘Wij spelen daarop in door te investeren in

gedefinieerd, het delen van kennis en het versterken van de

schappij goed uitgerust om nog betere verbindingen te ma-

Eisse Luitjes, via [email protected] of (050) 521 44 66.

kostprijsverlagende projecten en door flexibel om te gaan

posities van de Agro Food-bedrijven.’

ken tussen de primaire sector en de verwerkende industrie. •

NOVEMBER 2011

• INVESTEREN IN ONTWIKKELING



O P

B I O B A S E D

E C O N O M Y

Chemie: tal van innovatieve kansen Het is niet verwonderlijk dat chemie een van de topsec-

Bestaande chemie

toren in Noord Nederland is. Niet alleen herbergt het

Daarnaast blijft ook de bestaande chemie van

noorden 10% van de nationale chemie, het is ook een

belang. Veel werkgelegenheid ontstaat door uit-

sector met tal van innovatieve kansen. Zo heeft de NOM

breiding van bestaande bedrijven. De werkgelegen-

de ambitie om biobased economy een impuls te geven,

heid in de clusters in Delfzijl en Emmen groeit weer gestaag.

deels door nieuwe syntheses van biologische grondstof-

Als bedrijven onder druk staan assisteert de NOM om de

fen, deels door het grootschalige gebruik van biomassa

bestaande locatie zo sterk mogelijk te profileren en daarmee

als brandstof of grondstof daarvoor.

het hoofdkantoor te beïnvloeden in het voordeel van de hier gevestigde fabrieken.

Biobased economy Biobased economy staat extra hoog in het vaandel, omdat

Mail Sietse Wiersma via [email protected] of bel (050) 521 44 24.

het ook de topsectoren agro en energie betreft. Zetmeelverwerker Avebe is bijvoorbeeld een hoogwaardig chemisch

• In Noord Nederland is 10% van de chemische industrie

bedrijf geworden en BioMCN maakt de brandstof metha-

gevestigd. Totale omzet: zo’n € 4,5 miljard en 3.000

nol van biomassa. Voor de komende jaren mikt de NOM

­arbeidsplaatsen.

op investeringen uit binnen- en buitenland in deze hoek

• De bedrijvigheid concentreert zich in Delfzijl

Kwetters!

I N Z E T

Blues Festival Hoogeveen 3 december 2011 | Hoogeveen, Drenthe Internationale en nationale bluesbands staan op het podium tijdens de 7e editie van het Blues Festival in Hoogeveen. Op verschillende podia in Theater De Tamboer treden op: Ronnie Baker Brooks, Buddy Whittington, Dede Priest, Oli Brown, King King, Jon Amor, Kellie Rucker en

Op zoek naar de beste vliegtuigstoel

Maurizio Pugno Organ Trio. De Drentse Greyhound Blues Band begeleidt Julius E. Green,

Check voor je op reis gaat www.seatguru.com. De site biedt vlieg-

Jay Bailey en Harriet Lewis. Het festival behoort

tuigstoeladvies en stoelindelingen voor circa 700 vliegtuigen en

inmiddels tot de grootste indoor bluesfestivals

ongeveer 25.000 gebruikersbeoordelingen. Ook vind je er informatie

van Nederland.

over service aan boord en vliegmaatschappijen. Met deze service zit

en op het uitbouwen van een kenniscluster om voorop te

(1.000 arbeidsplaatsen), waar chloorgerelateerde bedrijven

blijven lopen in de groene chemie. Dat betekent veel aan-

zitten en in Emmen (2.000 arbeidsplaatsen), waar kunst-

dacht voor scholing en het aantrekken van hooggeschoold

stof wordt gemaakt.



je goed!

Kijk voor nóg meer informatie op www.blues-festival.nl

Bron. Twitter Seatguro.com

personeel uit het buitenland.

10

11

Geld verdienen met chemische knowhow De ene vezel is de andere niet. Dat blijkt wel uit de ontwikke­

voor de ontwikkeling van nieuwe producten. Ook in huis

Kunstmaand Ameland

lingen van twee Akzo-dochters uit Emmen. De aramidevezel

wordt op kleine schaal geproduceerd: vezeltjes bijvoorbeeld

1 november t/m 30 november 2011

was een special, die onder de vleugels van Tejin Twaron hele-

die in waardepapier worden verwerkt om onder een UV-lamp

Ameland, Friesland

maal opbloeit, terwijl de polyestervezel van Diolen, een com-

de echtheid te bewijzen. En hippe, grondstofgekleurde veilig-

modity, in 2008 na een kwakkelend bestaan ter ziele ging.

heidsgordels voor de door modehuis Gucci ontworpen Fiat 500

Tijdens Kunstmaand Ameland kom je

Maar het lot van een enkel product zegt nog niets over de

in de Verenigde Staten.

werkelijk over het hele eiland kunst in al

Clear Fotofestival Groningen

potentie van het bedrijf erachter. De opgebouwde kennis bij

Het bedrijf groeide in 3 jaar tijd van 10 naar 20 hoogopgeleide

zijn vormen tegen. Ongeveer 70 nationale

3 november t/m 27 november 2011 | Groningen

Diolen wordt sinds 2008 rendabel geëxploiteerd door API

werknemers en heeft een omzet van ruim € 1,5 miljoen.

en internationale kunstenaars tonen hun

Institute, een met durfkapitaal gefinancierde researchorgani-

schilderijen, keramiek, foto’s, beeldhouw-

De reizende World Press Photo-tentoonstelling

satie die de boedel en, belangrijker, de hoogopgeleide chemici

Biobased

werk, textielkunst, keramiek en video-art.

die in 90 steden wereldwijd te zien is, toont de

en ingenieurs overnam.

Dat Chemie nu een topsector is in het noorden komt Lint

Ook worden er door de kunstenaars work-

winnende foto’s van de 54ste editie van de World

goed uit: ‘Het betekent veel aandacht voor innovatie en voor

shops georganiseerd. Daarnaast vinden er

Press Photo-wedstrijd. De tentoonstelling is te

Veiligheidsgordels en bankbiljetten

biobased economy. Wat innovatie betreft, in de praktijk is lang

uiteenlopende concerten plaats in de Grote

zien in de der Aa-kerk in Groningen en is een on-

‘Wij zouden graag de vrijwel nieuwe productielijn in gebruik

niet alle kennis vrij voorhanden, maar er zijn wel meer moge-

Kerk in Hollum.

derdeel van het Clear Fotofestival Groningen. Het

nemen die hier al stond, want elke dag dat hij hier ongebruikt

lijkheden om met kenniscentra in consortia te werken. En bio-

Tip: bezoek het prachtige Ameland voor

festival heeft nog veel meer te bieden. Er zijn nog

staat kost dat geld,’ vertelt directeur Onno Lint van API Institute,

based economy wordt steeds belangrijker, ook voor ons bedrijf.

een (korte) vakantie en combineer het met

meer exposities, o.a. de Zilveren Camera 2011, er

‘maar dat zou voor standaardproducten met de felle concurrentie

Je kunt uit suikerbieten en maïs polymelkzuur maken als grond-

waar cultuurgenot. Alle exposities zijn gratis

worden bijzondere activiteiten georganiseerd, er

uit Azië op dit moment waanzin zijn. Grondstoffen, lonen, maar

stof voor flessen, garens en andere toepassingen. Het feit dat

toegankelijk.

zijn themarondleidingen, er is een educatiepro-

vooral energie- en milieulasten liggen daar veel lager.’

daar indirect de spotlight op staat, kunnen we benutten, al was

Dat weerhoudt API er niet van zwarte cijfers te schrijven. Het

het maar omdat dit voor iedereen nieuw is en makkelijker tot

bedrijf doet research op aanvraag en stapt zelf in joint ventures

consortia en open innovaties leidt.’

•

NOVEMBER 2011

ject en een lezingenavond. Bron: www.kunstmaandameland.com



Bron: www.clearfotofestival.nl • INVESTEREN IN ONTWIKKELING

SPOTLICHT

EEN ONDERNEMER UITGELICHT

Al tijdens zijn studie human technology schreef Thomas

Nu zijn we eraan gewend, maar zo’n vijf

foon. ‘Als goed student zit je natuurlijk

baar over en dat is nogal belangrijk bij

concurrenten gewoon niet meer in te

jaar geleden was de mobiele telefoon

vaak bier te drinken. Ik dus ook. Bij

een product als MyOrder.’

halen.’

nog upcoming. Er waren nog geen smart-

café De Drie Gezusters (in Groningen)

getwijfeld en wist dat zijn idee kans van slagen had. Zijn

phones met internet, geen apps. Pas de

duurt het vaak wat langer voor je kunt

Gratis en voor iedereen

Niet meer weg te denken

afgelopen jaren heeft dat een vlucht

bestellen en ze hebben hun telefoon-

Daarna is het snel gegaan. MyOrder

Hoe de toekomst eruitziet? ‘De ont-

mobiele bestel- en betaalconcept is nu, vier jaar later, bezig

genomen. Toch deed Thomas Brinkman

nummer op de gevel staan. Het lag dan

ging zich richten op de ontwikkeling

wikkelingen gaan nu heel snel. We

Nederland te veroveren. En het buitenland lonkt …

in die tijd, als student, al onderzoek naar

ook voor de hand dat ik ging bellen:

van de gratis applicatie, voor ieder-

willen een groot deel van het pinver-

de mogelijkheden van de mobiele tele-

‘Hallo, ik zit hier op het terras aan

een en voor elk toestel. Vooral het

keer overnemen door mobiele

Brinkman het businessplan voor MyOrder. Hij heeft nooit

‘Netwerken is het allerbelangri jkst als je wilt ondernemen’

12

tafel 100 en wil graag 2 bier.’ Ideaal

koppelen met kassasystemen was

betalingen. Daar zitten echt voor-

natuurlijk, met je telefoon een biertje

een technisch intensieve klus. Dit

delen aan: niet meer wachten op de

bestellen. Het idee liet me daarna niet

leidde er overigens toe dat ook een

ober of in de rij staan bij de bioscoop,

meer los.’

van de grootste kassaleveranciers van

MyOrder neemt een hoop ergernissen

Nederland, Eijsink Afrekensystemen,

weg. En bovendien: als je al zoveel

Al pratend steeds beter

aandeelhouder werd. Inmiddels kun-

met je telefoon kunt doen, wil je er

‘Eigenlijk ben ik dat direct verder uit

nen veel verschillende sectoren hun

ook mee kunnen betalen toch? Straks

gaan werken’, vervolgt Thomas. ‘Ik

content in het systeem kwijt: horeca,

is MyOrder niet meer weg te denken.’

heb een businessplan geschreven, een

parkeergelegenheden, evenementen,

app bedacht, een site ontwikkeld en

ticketservices, bioscopen, bezorg-

‘Bij de opstart van MyOrder heb

ben met het totaalconcept op zoek

restaurants … De lijst zal alleen nog

ik erg veel gehad aan het netwerk

gegaan naar investeerders. Zo kwam ik

maar langer worden. En de consument?

van de NOM. Ook nu blijven we

in contact met een ict-bedrijf dat zich

Die profiteert ervan. Zij kunnen bij al

in gesprek. MyOrder blijft volop in

graag meer innovatief wilde profileren.

deze bedrijven producten en diensten

ontwikkeling.

Samen hebben we de MyOrder bv op-

bestellen én betalen.

We zijn echt nog maar net

gericht. Met hun ict-expertise konden

Thomas Brinkman (rechts) demonstreert MyOrder.

•

NOVEMBER 2011

13

we de app echt gaan bouwen.’

Goed binnenkomen

Op zoek naar een pilot kwam Thomas

‘Een goed netwerk is het allerbelang-

terecht bij Kaap Hoorn. ‘Ik kende de

rijkst’, weet Thomas uit ervaring.

eigenaar, Robert Adams, nog van een

‘Dat je binnenkomt via een netwerk

bijbaantje. Hij was direct enthousiast.

en je verhaal mag doen zorgt ervoor

Al pratend concludeerden we dat

dat ook weer andere mensen je ver-

bestellen alleen niet voldoende was,

trouwen. Doordat ik als eerste met

maar dat er ook een betaalcomponent

Rabobank aan tafel zat kreeg ik meteen

bij zou moeten. Toen heb ik contact

mooie klanten. Huis ter Duin bijvoor-

gezocht met Rabobank die toevallig

beeld, in Noordwijk, en vervolgens de

net bezig waren met een pilot voor een

hotels van Oranje en de strandtenten

mobiele betaaloplossing, dus dat sloot

daar … En via De Ondernemersclub

perfect aan. Ze wilden graag samen-

Noordwijk Marketing raakten steeds

Ook MyOrder downloaden?

werken. Prachtig natuurlijk, want een

meer bedrijven enthousiast. Op een

Rechts onderin op www.myorder.nl staan

naam als Rabobank komt erg betrouw-

gegeven moment was ik voor de

de downloadopties voor alle toestellen.

begonnen.’

Facts & figures MyOrder +++ Opgericht in: 2010 +++ Personeel: 10 +++ Totaal aantal merchants: 3.000 +++ Gebruikers: 100.000 +++ • INVESTEREN IN ONTWIKKELING

Workshop NOM: De Onzin van social media

Kennis inspiratie netwerken

Social media lijken erg in te zijn. Of is het toch een hype?

Maar ... er zit natuurlijk ook een andere kant aan. Be-

Zin of onzin? De NOM vroeg het zich af en vond het een

kend zijn de cases van Youp van ’t Hek die ageert tegen

goed onderwerp om aandacht aan te besteden tijdens het

T-Mobile, de Dell Hell-campagne waarin consumenten

OndernemersCongres. We vroegen Lykle de Vries van De

op het web laten weten wat ze van het merk Dell vinden

Ondernemers om de ins en outs en kansen en gevaren

(op dat moment niet zo goed), de rol van de sociale me-

van social media aan ondernemers uit te leggen.

dia bij de Arabische lente en niet te vergeten Wikipedia.

Lykle de Vries?

Lykle’s tips voor ondernemers

Op deondernemers.nl noemt Lykle zichzelf een Web

Het is wel duidelijk: als je je begeeft op een van de plat-

2.0 evangelist. En we lezen er dat De Ondernemers ‘zijn

forms moet je van tevoren goed weten met wie je waar-

gespecialiseerd in alles wat nodig is om ‘iets’ van idee

over in gesprek wilt en waar je je doelgroep kunt vinden.

tot business te ontwikkelen.’ Lykle is de bedenker van

Dat bepaalt onder andere de keuze voor het medium

de Twitterfountain.

waarop je je wilt profileren. Je hebt snel en gemakkelijk contact, maar je moet wel weten waar je aan begint.

Do’s • Begin met lezen en luisteren naar wat mensen online zeggen over je merk, product en/of markt. • Neem de tijd om te luisteren en leren, een on

14

line profiel bouw je in stapjes op.

ONDERNEMERSCONGRES 2011

• Ga in gesprek over onderwerpen waar je aan kunt bijdragen, deel je kennis, stel vragen. • Wees persoonlijk. • Voeg mensen toe, follow of invite mensen die

Op 5 en 6 oktober vond in Martiniplaza in Groningen het jaarlijkse

georganiseerde workshops en themasessies

jouw merk en/of product interessant vinden.

OndernemersCongres plaats. Natuurlijk opnieuw met de prettige

nog meer inspiratie voor succes. Aan het

• Laat de buitenwereld weten waar je mee bezig

bedoeling ondernemers te inspireren, te motiveren en met elkaar kennis te laten maken. Prikkelend was zeker het dagvoorzitterschap van Jort Kelder. Scherp, helder en snel praatte hij in het plenaire ochtendprogramma de sprekers en onderwerpen aan elkaar.

eind van de dag konden ondernemers met

bent. Wees open.

elkaar onder het genot van … enzovoort

De stand van zaken

verder praten, ideeën uitwisselen en nieuwe

Op dit moment zijn wereldwijd maar liefst zo’n 600

contacten leggen. Met fluitende oren, schor

miljoen mensen actief op sociale netwerken. Hiervan

gepraat en boordevol plannen ging iedereen

houden in Europa de meeste het bij één netwerk: Face-

Don’ts

eind van de dag weer huiswaarts. Het waren

book. En kijkt het overgrote deel hoe het eraan toe gaat

• Doen alsof social media niet bestaan. Ze worden

twee fantastische dagen.

zonder actief te zijn. Populaire platforms in Nederland

massaal gebruikt en dat beïnvloedt het gedrag

Zo luisterden we onder andere naar topsprekers als

zijn LinkedIn, Twitter, Facebook en Hyves.

van je klanten, medewerkers en toeleveranciers.

René Boender, Marc Lammers, Annemarie van Gaal

Eenvoudige conclusie? Met zoveel ‘gebruikers’ kunnen we

• Bang zijn om online in gesprek te gaan. Deel

en Remco Claassen. Er waren ook indrukwekkende

nauwelijks meer spreken van een hype. Onze manier van

alleen wat je wilt delen (wees eerlijk!).

verhalen uit onze eigen regio, van Janneke Harders,

communiceren is definitief veranderd. Het is goed om

• Op alle kanalen tegelijk los gaan. Gun jezelf

directeur van Dacom, de meest innovatieve onder-

hiervan kennis te nemen.

de tijd om te ervaren hoe verschillend Twitter, Facebook, LinkedIn, Hyves en Google+ werken.

neming uit het Nederlandse MKB en winnaar van de landelijke duurzaamheidsprijs, Thecla Bodewes,

Meedoen?

• Direct massaal mensen volgen. Een goed net-

­directeur van Scheepswerven Bodewes, Scheepswerf

Het begrip netwerken heeft een andere lading gekregen.

werk bouw je langzaam op.

De Kaap en Maritima Green Technology en Zaken-

Als we ‘meedoen’ volgen we mensen en bedrijven en

vrouw van het jaar 2011, de Friese detacherings­

worden we zelf gevolgd. Daarmee hebben we een machtig

miljonair Romke Kooyenga van Kooyenga Groep en

communicatiekanaal in handen. Makkelijk en snel kunnen

Leestip

Egon Diekstra van Hamilton Bright, retail- en field-

we een hulpvraag uitzetten: wie weet er nog… wie heeft

Groundswell: Winning in a World Transformed by Social

managementspecialist. ’s Middags boden wat kleiner

er nog … wie vindt wat van ons idee … van ons product?

Technologies, Charlene Li en Josh Bernoff

•

NOVEMBER 2011

• INVESTEREN IN ONTWIKKELING

15

Participaties aan het woord Bosma Logistiek, chemical logistics Bosma Logistiek uit het Friese Nijehaske is logistiek dienstverlener met als specialisme het transporteren, opslaan en handlen van gevaarlijke stoffen. Voor dit doel beschikt Bosma over een moderne op- en overslaglocatie die aan alle wet- en regelgeving voor de opslag van gevaarlijke stoffen voldoet. Hoewel kleinschalig van aard kan Bosma haar

Prodist mixt uitstraling met software Workcity, alles voor de goede match via eigen ‘Vacat ure internetsite’

en displaywereld is een groeimarkt. Wij

software kun je bijvoorbeeld afreizen

scoren daar goed met onze flexibele

naar Leeuwarden. Daar heeft Kor van

calculatiemethode. Met deze zogenaamde

der Meulen samen met broer Jan en

Precal Business Components zijn we

Steven Jansen Prodist Business Solutions.

tegenwoordig in staat om elk bedrijf in

Dit betreft niet alleen het fysiek in beheer nemen en behandelen van de goederen van

Zet uw vacatures snel, simpel en goed-

Met het basisprogramma Precal bouwen

de maakindustrie te automatiseren. Veel

de opdrachtgever maar ook het meedenken over logistiek en veiligheidsaspecten.

koop online via uw eigen ‘Vacature

ze de bedrijfssoftware steeds verder uit.

bedrijven werken met Excel om voorcalcu-

internetsite’ Let’s Work! Met dit motto

‘We maken een product waar ook in de

laties te berekenen. Maar het nacalculeren

toekomst nog geld mee te verdienen is.’

is lastiger: prijzen kloppen niet altijd of er

klanten een totaalpakket bieden binnen de complexe wereld van ‘chemical logistics’.

16

Voor expertise op het gebied van bedrijfs-

Van oudsher was Bosma een transport-

en bestaande opdrachtgevers voldoende

onderstreept Workcity de ambitie om

bedrijf met wisselende specialismen en

ruimte te kunnen blijven bieden. De fysieke

via de juiste match iedereen, en hoger

klanten. Toch heeft de onderneming zich

opslag van gevaarlijke stoffen is door alle

opgeleid personeel in het bijzonder, snel

Kor van der Meulen vertelt enthousiast

Veel specialisten pleiten ervoor om te cal-

het afgelopen decennium voornamelijk

veiligheidseisen zeer kapitaalintensief,

aan het werk te krijgen en het dreigend

over zijn investeringen in de bedrijfs-

culeren in een ERP-systeem, maar men wil

gericht op dit specifieke logistieke segment.

zonder de inbreng van de NOM zou de ab-

tekort aan personeel in Nederland actief

software bij Prodist. ‘Wie er over vijf jaar

wel snel een prijs kunnen afgeven. Met de

Hoewel Noord-Nederland traditioneel geen

soluut noodzakelijke capaciteitsvergroting

en transparant te bestrijden.

nog bij wil zijn moet investeren. Het is

door Prodist Software ontwikkelde Precal

regio is met veel grootschalige chemische

in 2008 niet mogelijk zijn geweest.’

vervolgens net zo belangrijk om hiermee

Business Components hoef je deze keuze

industrie (en daardoor ook vrijwel geen

Deze relatief hoge investeringen, gecom-

Workcity richt zich op iedereen die zich

op te vallen. Ons systeem moet lopen als

niet meer te maken. We leggen een ERP-

logistieke specialisten op dit gebied kent)

bineerd met de omvangrijke en complexe

oriënteert op een andere baan. Dat doen

een Zwitsers uurwerk, maar dit promoten

schil om Excel heen zodat men het beste

durfde Bosma het in 2005 toch aan te

wet- en regelgeving die een hoog ken-

ze door social media en vernieuwende

we met een rock ’n roll uitstraling!’

van twee werelden kan gebruiken.

starten met het aanbieden van diensten

nis- en bewustzijnsniveau van betrokken

online mogelijkheden aan uw website te

op het gebied van opslag en handling van

medewerkers vereisen, doet veel bedrijven

koppelen met een high tech ‘Vacature

Voorsprong

Uitbouwen

gevaarlijke stoffen, als aanvulling op de

besluiten tot het (gedeeltelijk) outsourcen

internetsite’. Sinds januari 2008 is er hard

Precal bestond eerst alleen uit een calcu-

Met de investering van de NOM kunnen

reeds bestaande transportactiviteiten:

van chemicaliënlogistiek. Hoewel het

gewerkt aan deze bijzondere vacaturesite.

latiemodule. Snel daarna volgden additio-

we sneller bouwen aan het horizontaal

‘In september 2005 gingen we van start

woord chemie een negatieve klank heeft,

Dankzij de unieke techniek en grote kan-

nele modules, zoals voor voorraadbeheer

in de markt zetten van onze software. Dit

vanuit onze gloednieuwe locatie in

zijn chemicaliën bij veel bedrijven en pro-

sen vonden de oprichters in de NOM een

of tracking and tracing. ‘De nacalculatie

vergt een andere werkwijze dan we tot

Nijehaske, onder de rook van Heeren-

cessen onmisbaar. Het type bedrijven dat

perfecte derde partner om de ambities te

behoort absoluut ook tot de formule.

nu toe gewend zijn. Er moet veel meer

veen. Hoewel we zelf vooraf goed hadden

Bosma tot zijn (potentiële) klantenkring

verwezenlijken.

Precal biedt een goed inzicht in wat je

geadverteerd worden en we investeren

onderzocht in hoeverre er vraag naar dit

kan rekenen is dan ook zeer divers: van

daadwerkelijk verdient aan een klant. Het

meer in social media en Google Adwords-

specialisme was te verwachten, was de

chemiereuzen tot handelsondernemingen

‘Om succesvol te zijn moet je alles goed

is onder Windows ontwikkeld. Daar had-

campagnes. En natuurlijk doen we wat we

aanloop naar de uiteindelijke opening zeer

en lokale productiebedrijven.

doen. Van website tot het daadwerkelijk

spannend. Echter, al na een paar jaar bleek dat we moesten uitbreiden om nieuwe

Mark Bosma

is geen koppeling met andere systemen.

Links: Martijn de Vries, rechts: Ferry de Vries

den we vroeger een voorsprong mee, maar

afspreken. We zeggen niet voor niets: Aan

matchen. Altijd goede kwaliteit leveren in

binnenkort meer producten en diensten.

zijn daar nu niet meer uniek in. Doordat

de buitenkant zijn we rock ’n roll, aan de

je gehele dienstverlening. Dat is precies

Dit zijn onder andere een matchingtool,

we vijftien jaar geleden al zijn begonnen

binnenkant een Zwitsers uurwerk.’

wat wij met de vacaturesites aan onze

een app voor de iPhone of iPad en video-

met bouwen onder Windows hebben we

klanten bieden’, aldus Ferry de Vries, di-

recruitment. Workcity heeft alles in huis

veel uitdagingen die leveranciers op dit

recteur van Workcity. ‘Helemaal als je ziet

om vraag naar en aanbod van werk op een

moment nog ervaren al opgelost. Zoals bij-

dat wij tegen heel scherpe tarieven ieder

moderne manier te matchen en hiermee

voorbeeld een uitstekende integratie met

bedrijf van een high tech vacaturesite kun-

het dreigend tekort aan personeel in Neder-

Microsoft Office en dan met name met

nen voorzien met doorplaatsingsmogelijk-

land transparant en actief te bestrijden.

Microsoft Outlook. Alle uitgaande mail

heden naar andere jobportals en www.workcity.nl in het bijzonder.’

wordt automatisch in gekoppelde klantenMet haar portfolio aan producten en dien-

mappen opgeslagen en is op deze manier

sten is Workcity grossier in matchingtools.

voor iedereen direct beschikbaar.’

Naast de ‘Vacature internetsite’ en het

‘Voor het matchen van vacatures met pro-

matchen van werkzoekenden en werkge-

fielen moet je voortaan dus bij Workcity

Nieuwe markten

vers via www.workcity.nl, biedt Workcity

zijn’, sluit Ferry de Vries enthousiast af.

De klanten waar Prodist veel voor werkt zijn in te delen in een vrij brede grafische groep; offset, sign, direct mail, verpakkingen, display. ‘Met name de verpakkings-

•

NOVEMBER 2011

• INVESTEREN IN ONTWIKKELING

Op de foto: Steven Jansen (roze overhemd) Jan van der Meulen (in pak) Kor van der Meulen (hangend)

17

DEWEEKVAN

N O M M E R H A N S P R A AT | 1 9 - 2 5 S E P T E M B E R (Projectontwikkelaar innovatieprojecten High Tech systems, afdeling O& I )

 Maandag

 Donderdag

Maandag kantoordag dus afdelingsoverleg. Het zijn

Bijzondere dag. Met een high-level Philips-delegatie op

turbulente tijden, dus er valt veel te bespreken. Dan naar

bezoek bij Stork (dat tegenwoordig weer Fokker heet) in

Kuipers Woudsend, fabrikant van procesapparatuur van RVS

Hoogeveen. Daar draait ‘mijn’ Smart Factory-project waarin

zoals sproeidrogers. Prachtbedrijf, Friese glorie en gelukkig

vier MKB-ers werken aan de ‘foutloze fabriek’, met Fokker als

nauwelijks last van de crisis. Met Arco Biesheuvel praat ik

proeftuin. Na bijna twee jaar kunnen we concluderen dat

over de betrokkenheid van de Friese maakindustrie bij het

het project meer dan aan ieders verwachtingen voldoet.

Dutch Drying Institute (DDI) dat hopelijk in Leeuwarden

Ook voor Philips is ‘zero-defect’ de toekomst en we praten

wordt gevestigd - tegen Wetsus aan. Als internationale be-

over een Zero Defect Competence Center in het Noorden en

drijven straks in het DDI samenwerken aan de ontwikkeling

over een gezamenlijk KP7-project in 2012. Met de grootste

van nieuwe droogtechnieken, zullen Friese toeleveranciers

en één na grootste maakindustrie uit het Noorden. Dat wil

zoals Kuipers als eerste worden ingeschakeld bij het maken

ik wel op mijn kerfstok hebben. Afgesloten met een rond-

daarvan. Dat is de gedachte. Het enthousiasme van Kuipers

leiding door Ben Geerts van Fokker, projectleider Smart

Woudsend motiveert mij om nog harder aan het DDI te

Factory. Na afloop nog snel even naar VWDTP aan het mooie

trekken.

Paterswoldsemeer, waar de kinderen van ons ‘Optiteam’ nog hard aan het trainen zijn terwijl het al bijna donker is. Niks

Eind van de middag overleg met de Werkgroep Ecostructuur

mooiers dan jonge wedstrijdzeilertjes die er vol voor gaan.

Philips in Noord-Nederland. We zijn te gast bij Meine van Dam van de Provincie Fryslân. Meine en ik delen de passie 18

voor de maakindustrie als onmisbare pijler van de econo-

 Vrijdag

mie. Vroeger, nu en ook in de toekomst. De Werkgroep heeft

Vandaag eerst Variass in Veendam. Variass zit in veel van

de opdracht om tenminste vijf nieuwe innovatieprojecten

onze innovatieprojecten en bijpraten met Henk Smid is

op de rails te zetten om de samenwerking tussen Philips en

altijd inspirerend. Henk is betrokken bij de plannenmakerij

de Noordelijke regio te versterken. Jan Post van Philips en

rond de Hightech campus in Drachten. Standpunt: als je

ikzelf trekken de kar, maar we worden daarbij fantastisch

iets wil met Hightech in het Noorden moet je bedrijven bij

ondersteund door clubs als de TLG, de Noordelijke hoge-

elkaar zetten, in projecten maar ook fysiek. ’s Middags de

scholen, Syntens, de Provincie en gemeente Smallingerland.

werkweek passend afgesloten met een spoedje. Er dreigt

Dit project is mijn snoepwinkel. Er kan veel meer in de relatie

een mooi hightech-bedrijf in de problemen te komen en dat laten we niet zomaar over onze kant gaan. De typische

Philips en het Noorden en we sleuren alles eruit wat erin zit. Na gedane arbeid is het goed zeilen. Jan Post (Philips) met Hans Praat

NOM-formule (financiering koppelen aan innovatie) biedt

 Dinsdag

aan het roer op het IJsselmeer.

gelukkig genoeg houvast voor een goed gesprek en wie

Om 7h10 zoon Gijs afgezet op school. Hij is net begonnen

 Woensdag

weer terug van kamp. Je kan hem opvegen.

weet voor een nieuwe toekomst. Thuisgekomen is zoon Gijs

aan groep 8 en gaat op kamp naar Ameland. Ook nu is het rotweer maar daar merken ze helemaal niks van. Drie

hun huishoudelijke apparaten. We praten over gezonde ijsjes,

Jan Coumans opgepikt bij het hotel en door naar Phoenix

nachten van huis, als Paps dat maar overleeft! Qua werk

vetvrije chips en thuisdrogertjes. Mijn inzet is om Feyecon te

in Scharsterbrug. Daar worden melkpoeders gemaakt. Met

 Weekend

vandaag drie partijen op bezoek die elkaar in wisselende

laten landen op de Hightech Campus die we willen opzetten

locatiedirecteur Wouter Leijen bespreken we op welke

Elke week heeft gelukkig ook een weekend. Zaterdag is

samenstelling spreken: Philips, Feyecon en Jan Coumans.

rond Philips Drachten als onderdeel van het Ecostructuurpro-

manier we vanuit het Friese de positie van Phoenix binnen

een kadootje. Zeilen op de Alde Feanen met de historische

Jan Coumans is de drooggoeroe van Nederland en helpt

ject. Dat zie ik wel gebeuren.

het moederbedrijf Vreugdenhil kunnen versterken. Vroeger

Boeier van Philips en aan boord een aantal sleutelfiguren

werden er subsidies ingezet om nieuwe investeringen aan te

uit ons Philips-project. Prachtig weer en dikke lol, zelfs vóór

bij het onderzoek naar de haalbaarheid van het DDI. We bespreken de voortgang met chef-staf Eisse Luitjens - altijd

’s Avond eet Jan Coumans bij ons thuis. We zijn soortgenoten

trekken - nu proberen we met innovaties het verschil te ma-

de Berenburger. Zondag alweer op het water, maar nu als

goed voor bruikbare tips. In het gesprek tussen Feyecon en

(hij Limburger en ik Brabander) en dat schakelt makkelijk.

ken. Is leuker en nuttiger. Jan Coumans op de trein gezet en

begeleider van zeiljeugd bij de clubkampioenschappen. Wat

Philips wordt duidelijk dat de CO2-technologie die Feyecon

Zoon Pim is hobbykok en maakt van de gelegenheid gebruik

snel naar de fameuze NOM-familiedag op het Leekstermeer.

is het Noorden toch af en toe om je vingers bij af te likken.

ontwikkelt heel goed door Philips kan worden toegepast in

om zijn kunsten te tonen. Lekker en handig!

Lekker zeilen en eten met collega’s en de NOM-kids.

•

NOVEMBER 2011

• INVESTEREN IN ONTWIKKELING

19

Social media

BLIKVANGER

E E N FOTOGR AFISCH E KIJK OP H E T N OOR DE N

tips & tricks Door Lykle de Vries (De Ondernemers) @Lykle

Twitter en Twitter-lists 1. Maak een account aan voor jezelf op Twitter. 2. Zoek vervolgens naar de namen van mensen in het

‘Harry Mulisch verzweeg lidmaatschap TROS’ 20



vakgebied waarin je interesse hebt en volg hun



Twitter-accounts. Hetzelfde kun je doen met onder-



werpen die je interesseren.

3. Kijk bij mensen waarvan je weet wat ze waard zijn

eens naar wie zíj volgen: dat zijn ook interessante

Eén van de moeilijkste aspecten van de moderne tijd is



bronnen! Ga die ook volgen.

de snelheid waarmee informatie rond gaat. Soms gaat

4. Maak vervolgens aan je Twitter-account één of

het zelfs zo snel, dat men niet in de gelegenheid is om



meer Twitter-lists, waarin je mensen bijvoorbeeld

de feiten te controleren. Hoe los je dat op? Door zelf je



per onderwerp op vakgebied bij elkaar zet. Zo’n list

bronnen te leren kennen. Door in kaart te brengen wie



kun je openbaar maken, maar ook ‘private’ houden,

waar verstand van heeft, en niet alles voor zoete koek



lekker voor jezelf.

aan te nemen.

Blogs

en RSS-feeds

Steeds meer professionals houden een weblog bij waarin ze hun expertise delen, maar ook reageren op het nieuws in de wereld. Die weblogs zijn vaak ook een goede bron van informatie. Je vindt ze door te googlen of doordat er in tweets naar verwezen wordt. 1. Neem een Google Reader account (ga naar google.nl,

log in en klik op ‘Meer’ en selecteer vervolgens

‘Reader’).

Het wad bij Nieuw-Statenzijl

2. Links bovenin het scherm van Google Reader zie

je een knop ‘Een abonnement toevoegen’. Door op

Fotograaf: Bert Barelds Fotografie

Natuurlijk is het niet raar om te vertrouwen op de kwali-



die knop te klikken en de url in te voeren van het

www.bareldsfotografie.nl

teiten van professionele redacties. Maar een eigen verza-



weblog dat je interessant vindt, voeg je het weblog toe.

meling kwalitatief goede bronnen is steeds makkelijker

3. Wanneer je een weblog bezoekt dat je graag zou

samen te stellen. Daarmee maak je jezelf onafhankelijker



willen toevoegen, kun je ook uitkijken naar het

van de traditionele media, en wordt het makkelijker om



RSS-logo: wanneer je daarop klikt, voeg je het blog

zelf snel en tijdig nieuws op te pikken.



ook toe aan Google Reader.

•

NOVEMBER 2011

• INVESTEREN IN ONTWIKKELING

Wat was uw grootste ondernemerssucces?

De NOM als financier

In mijn professionele leven zijn er veel dingen waar ik trots op ben en twee wil ik er van noemen. Een uit het begin van mijn carrière (begin jaren ’80) en een van een later

Hemd van ’t lijf VRAGEN AAN EEN ONDERNEMER

tijdstip (midden jaren ’00).

NOM Finance wil bedrijven laten groeien. Ze doet dat door

Begin jaren ‘80 werkte ik bij een groot bedrijf waar door de vakbonden een staking

financiering te verstrekken aan kansrijke ondernemingen

was uitgeroepen, inclusief een blokkade van de poort. Als enig leidinggevende is het

in Noord-Nederland in de vorm van aandelenkapitaal

mij destijds gelukt om mijn volledige ploeg (25 man) binnen te krijgen en te motiveren

en/of achtergestelde leningen. NOM Finance verschaft het

om aan het werk te gaan.

kapitaal waarmee ondernemers kansen kunnen benutten.

Wilt u in aanmerking komen voor een financiering, dan

In de jaren ’00 ben ik aangesteld als directeur van een verlieslatend bedrijf met 100%

NOM Finance verleent bovendien vermogen in figuurlijke

moet u in ieder geval voldoen aan de volgende criteria.

omzet in loonproductie. Hier is het gelukt om binnen 2 jaar de turn around te maken

zin: ze denkt mee en ondersteunt waar nodig.

Uw onderneming*

Wat wordt van u verwacht?

• • • • • • •

naar zwarte cijfers en, wereldwijd, nieuwe markten aan te boren waardoor uiteindelijk driekwart van de omzet werd gerealiseerd uit private label activiteiten.

Wat kun u van NOM Finance verwachten? Ruud van Dijk: ‘Wij bieden meer dan geld alleen. We

Wat is uw grootste mislukking cq fout? En wat heeft u daarvan geleerd?

helpen graag de onderneming verder te professionaliseren

Gelukkig maak ik nog iedere dag fouten en leer ook nog iedere dag. Maar een van

met als doel groei van omzet, winst en werkgelegenheid.

de belangrijke lessen is voor mij geweest dat ik niet tegen mijn intuïtie in moet gaan.

Snelle winst is geen doel, een actieve participatie en een

Ik heb eens een baan geaccepteerd waarbij mijn intuïtie zei dat het niet goed was, maar

bedrijfsspecifieke aanpak daarentegen wel. We streven

de positie, het geld en de auto trokken me over de streep. Dit ging dus mis.

ernaar partner te zijn voor een langere periode. De duur

22

En last but not least, we nemen altijd deel als minder-

Over 5 jaar zal het bedrijf een significant deel van het resultaat halen uit niches in de

heidsaandeelhouder, hierdoor blijft de zeggenschap bij

markt waarbij het bedrijf herkend en erkend zal worden voor haar servicegerichtheid

de ondernemer zelf liggen!’

is landelijk of internationaal actief heeft bij voorkeur een innovatief karakter is in de kern gezond heeft een sterk management heeft een realistisch en goed onderbouwd bedrijfsplan heeft een aantoonbaar groeipotentieel

* NOM Finance participeert niet in de primaire landbouw, detailhandel, vastgoed en horeca.

van een participatie ligt daarom meestal rond de vijf jaar.

Hoe ziet uw bedrijf er over 5 jaar uit?

is gevestigd in Groningen, Fryslân of Drenthe

23

in combinatie met de juiste kwaliteit voor de toepassingen van haar klanten. Dat betekent dat er geïnvesteerd wordt in opleiding van personeel, productontwikkeling en

In onderstaande tabel ziet u voor welke vorm van financiering u in aanmerking komt.

klantrelatie.

Wie

Bedrag

Doel

Financieringsvorm

MKB ondernemingen

t tot € 50.000 € 200.000

Start, doorstart, groei, overname

Achtergestelde lening met eventueel een optie op aandelenkapitaal

€ 200.000 tot € 4.500.000

Start, groei, overname, MBO/MBI, opvolging

Aandelenkapitaal, eventueel in combinatie met een achtergestelde lening

Wat is het mooiste aspect van ondernemerschap? Het mooie aan ondernemerschap is dat je samen met partners richting kunt geven aan ideeën om het bedrijf op een hoger plan te brengen. Vervolgens om de ideeën verdere vorm en inhoud te geven met het team binnen het bedrijf en deze te implementeren in de markten waarin het bedrijf actief is of actief wil zijn. En het mooiste aspect van het

Startende en jonge ondernemingen Bestaande ondernemingen

ondernemerschap is natuurlijk als het dan lukt en succesvol is. Thom Sijs General Manager

Wat valt tegen? Ik wil altijd sneller dan de rest.

Wilt u contact met onze investmentmanagers? Bel of mail:

Jellice Pioneer Europe B.V.

Wat maakt ondernemen in Noord-Nederland speciaal? De intrinsieke kracht van Noord-Nederland maakt het ondernemen speciaal want er is een goede arbeidsmoraal, er is kennis aanwezig en er kan kennis gegenereerd worden door de opleidingsinstituten. Bovendien is er een infrastructuur met havens, een vliegveld en wordt er gewerkt aan betere rail- en wegverbindingen met het achterland. Het ondernemen in Noord-Nederland zal nog specialer worden als bestuurders, opleidingsinstituten en ondernemers, ieder vanuit hun eigen achtergrond en specialisme, in staat zijn krachten en doelstellingen te bundelen voor een betere positie van dit landsdeel.

Ruud van Dijk

Koen Poppema

Jan Martin Timmer

Chantal Leijendekker

T 06-215 185 09

T 06-505 177 05

T (050) 521 44 12

T (050) 521 44 31

E [email protected]

E [email protected]

E [email protected]

E [email protected] 

•

NOVEMBER 2011

• INVESTEREN IN ONTWIKKELING

‘Paragon Products en de NOM passen bij elkaar’ NOM participeert in succesvol Petfood-bedrijf Paragon Products ontwikkelt en produceert ‘het meest innovatieve hondenbotje ter wereld’. De mogelijkheid om een aan-

Het klikte direct tussen beide partijen.

‘Al snel kwam ik erachter dat de am-

Financieringsklimaat

paste kunststoftechnologie verwerkt in

‘Samen hebben we gekeken hoe we

bities binnen Paragon en de financie-

‘Paragon laat ook zien dat er nog wel

het meest innovatieve hondenbotje ter

een goede structuur neer konden

ringsmogelijkheden vanuit de NOM

degelijk financieringsmogelijkheden

wereld.’

zetten, hoe we de aandeelhouder

goed op elkaar aansluiten. NOM heeft

bestaan voor bedrijven die fors willen

konden uitkopen en op welke wijze

daarnaast veel vertrouwen in het con-

investeren en groeien’, aldus Ruud van

Concept

de gewenste groei kon worden gerea-

cept. Een concept dat overigens door

Dijk. ‘Vaak hoor je dat bedrijven mo-

Het is snel gegaan met het bedrijf dat

liseerd’, licht Ruud van Dijk toe. ‘Een

iedereen binnen het bedrijf wordt

menteel onvoldoende ruimte krijgen,

in 2008 de Groninger Ondernemings-

quick scan volgde om een goed beeld

uitgedragen.’

van bijvoorbeeld banken of andere

prijs won. In meer dan 40 landen

van Paragon te krijgen. Waar staat het

worden vanuit Veendam de gezonde

bedrijf? En waar wil het naartoe? Wat

Letter of Intent

seren. Door slimme combinaties

hondenkauwproducten verkocht aan

kan NOM daarin betekenen?’

Wat volgde was een Letter of Intent

te maken tussen bancaire faciliteiten,

financiers, om hun plannen te reali-

deelhouder uit te kopen in combinatie met de behoefte aan

tal van toonaangevende groothandels.

(LOI), waarin de uitgangspunten van

financieringsfaciliteiten vanuit de

financiële slagkracht om het concept internationaal versneld

Paragon is momenteel bezig met een

financiering stonden geformuleerd.

Staat der Nederlanden (o.a. de Go

grootschalige uitrol in Amerika.

De door de NOM opgestelde LOI

faciliteit) en risicodragend kapitaal

sprak Paragon aan. Of zoals Pater

zoals de NOM dat beschikbaar stelt,

‘Noem het gerust een jongensdroom’,

het omschrijft: ‘De NOM gaf ons het

is het Paragon gelukt om voldoende

zegt Pater,‘met vallen en opstaan gere-

gevoel dat ze echt samen met ons

kapitaal uit de markt te halen.’

uit te rollen, bracht het Veendammer bedrijf Paragon Products en NOM bij elkaar.

24

granulaatkorreltje wordt via aange-

aliseerd. Voor de buitenwacht lijkt alles

iets wilden opbouwen. Daarbij werd

‘Ik heb wel een leuke suggestie voor

onderzoeksinstituut uit Wageningen.

probleemloos te verlopen, maar er is

in de opzet van de dealstructuur ook

de kop van het artikel’, glimlacht

Doel was om van aardappelzetmeel

natuurlijk een hoop energie nodig om

rekening gehouden met mijn wens

Wim Pater: ‘Van stoffige onderne-

biologisch afbreekbare kunststoffen te

de juiste voorwaarden te creëren waar-

om mijn managementteamleden mee

ming tot aandeelhouder’. De groot-

maken. Het bleek echter een moei-

binnen het bedrijf goed kan opereren.’

te kunnen laten participeren.’

aandeelhouder en directeur van

zame weg om tot een commercieel te

Paragon Products uit Veendam doelt

vermarkten product te komen.

Vertrouwen

Een volgende stap was het vormen

In de zoektocht naar financierings-

van een team bestaande uit Para-

op het beeld dat hij lange tijd van de

25

NOM had. Een enigszins ambtelijk

Wim Pater, die in 1997 als projectlei-

mogelijkheden raakte Pater in gesprek

gon, de banken, een adviseur, een

aandoende organisatie met een trage,

der bij Avebe aan de slag ging, ont-

met een aantal banken. Deze waren

notaris en de NOM. Drie maanden

stroperige besluitvorming, was zijn

dekte een nieuwe toepassing voor de

onder de indruk van de plannen van

lang trokken de teamleden intensief

gevoelsmatige indruk. Inmiddels weet

bioplastics: plantaardige hondenbot-

Paragon. De banken wilden dan ook

met elkaar op om het proces goed te

hij beter. Maar daarover straks meer.

ten. In goed overleg met Avebe kreeg

graag financieren, maar alleen wan-

stroomlijnen. Een van hen was Auke

Snelheid van handelen

Pater met zijn toenmalige compag-

neer er ook een andere partij bij werd

Doornbosch van Rein Advocaten &

Een openbaring, noemt Wim Pater

non Chiel Ribbens, de mogelijkheid

gezocht die een deel van het risico op

Adviseurs uit Assen. ‘Met oog voor

tenslotte nog de manier waarop is

om deze activiteiten van Avebe over

zich wilde nemen. Gezien het huidige

ieders belangen zijn we tot zeer crea-

samengewerkt met de NOM en het

te nemen.

economische klimaat bleek een finan-

tieve oplossingen gekomen’, blikt hij

proces is verlopen. Zijn eerdere beeld

ciering zonder risicokapitaal dan ook

tevreden terug.

van, en terughoudendheid over de

In 2004 werd het eerste hondenbotje

net een stap te ver.

door Paragon op de markt gebracht.

activiteiten van de NOM heeft dan Ook Ruud van Dijk is positief gestemd

ook plaatsgemaakt voor enthousiasme,

‘Sindsdien heeft het bedrijf zich ont-

Vanaf dat moment kwam de NOM

over de samenwerking. ‘Als invest-

vertelt hij. ‘Ik heb de NOM ervaren als

wikkeld tot een klein en slim bedrijf

in beeld. Na een eerste bezoek keerde

mentmanager ben ik grotendeels

een dynamisch bedrijf dat ten gunste

dat zich tussen een aantal grote spelers

Wim A,B, projectmanager Groninger

afhankelijk van de informatie die ik

van Noord-Nederland en de regionale

in de mondiale markt voor honden-

Bedrijfslocaties, laaiend enthousiast

krijg. Die informatievoorziening had

werkgelegenheid in bedrijven partici-

Directeur Wim Pater van Paragon Products met Benji, een tevreden eindgebruiker

botten beweegt’, legt Pater uit.

terug naar het kantoor van de NOM.

Paragon uitstekend voor elkaar. Er

peert. En dan ook nog eens met een

‘Van plantaardige levensmiddelen-

Niet veel later zat investmentmanager

is vrijwel geen vraag onbeantwoord

snelheid van handelen die gelijk is aan

Paragon Products komt voort uit een

grondstoffen maken we een korreltje,

Ruud van Dijk met Wim Pater aan tafel

gebleven. We konden uiterst snel

die in het bedrijfsleven. Soms zelfs nog

onderzoeksproject van Avebe en een

dat granulaat heet. Dat biologische

voor een eerste kennismakingsgesprek.

schakelen.’

sneller.’



‘Nieuwe topman als voorwaarde voor participatie’ NOM investeert in toekomst Tecnovia Group Onlangs nam de NOM een groot deel van de aandelen over van de Tecnovia Group, een innovatieve subcontractor voor de medische sector, de analytische industrie en de civiele luchtvaart. Maar ook werd René Pol naar voren geschoven als nieuwe directeur/eigenaar. Naast financiële slagkracht leveren we Tecnovia dus ook een solide management. Een unicum voor de NOM.

26

nium voor onder meer vliegtuigen,

bewezen dat hij bedrijven succesvol

nooit eerder gedaan. Maar als de mo-

helikopters en satellieten. Manarme

in de markt kan zetten en flink kan

gelijkheid zich voordoet gaan we het

productie, een wapen bij uitstek in de

laten groeien. Bovendien zetten we

ongetwijfeld vaker doen. In het geval

concurrentiestrijd tegen de lagelo-

als NOM zwaar in op hands-on ma-

van Tecnovia participeren we in meer-

nen-landen. En dus toog Koen korte

nagers, mensen die de mouwen op-

dere delen. Een deel aandelenkapitaal,

tijd later naar Foxhol om te praten

stropen en weten wat er op de werk-

een deel achtergestelde lening en een

met Sijbren Zandstra, de man die

vloer leeft en speelt. Zij verdienen de

deel voor toekomstige ontwikkelingen,

Tecnovia in 1992 oprichtte. Ook hij

voorkeur boven corporate mensen,

bijvoorbeeld een investering in de

raakte onder de indruk van het voor-

die vaak op een meer bestuurlijke

tweede straat van de productielijn in

uitstrevende karakter van het bedrijf.

manier een bedrijf aanpakken.’ Na

Foxhol. Daarnaast hebben we natuur-

Toen Zandstra vertelde dat Tecnovia

een telefoontje van Koen verdiepte

lijk nog onze begeleidende rol, het

op zoek was naar financiering voor

René zich kortstondig in Tecnovia.

beheer. Na het zetten van een handte-

een tweede straat in de productielijn,

Hij gaf te kennen geïnteresseerd te

kening draag ik het dossier Tecnovia

zag Koen zeker mogelijkheden voor

zijn om verder te praten. Het was het

over aan mijn collega Annemieke

participatie. Maar niet voordat hij de

begin van een proces waarin René

Wouterse, eveneens Investmentman-

beschikking kreeg over alle relevante

uiteindelijk het jawoord gaf. Vooral

ger. Zij is dan het eerste aanspreekpunt

informatie zoals een businessplan,

de knowhow die binnen de poorten

voor René.’

een goede onderbouwing en een

aanwezig was en de gedetailleerde

overzicht van de bedrijfsresultaten.

manier van werken spraken naar

Snel succes

eigen zeggen aan. ‘Tecnovia is een

René kijkt zichtbaar uit naar zijn

Inschattingsfout

bedrijf met een innovatief karakter en

werkzaamheden voor Tecnovia. Wat

De resultaten van een door UNO,

met enorm veel potentie’, zegt René,

mogen we in de nabije toekomst van

een onafhankelijk bedrijfskundig

vanuit het kantoor van Precision

hem verwachten? ‘Allereerst moeten

adviesbureau, verricht onderzoek

Sheet Metal (PSM), een onderdeel

de interne processen nauwkeuriger

wierpen een nieuw licht op de zaak.

van de Tecnovia Group, in Hengelo.

worden neergezet’, betoogt hij. ‘En er

Want wat bleek: er was in Foxhol

‘Ook de samenwerking met de NOM

moet natuurlijk meer omzet worden ge-

het voorgaande jaar een fors ver-

ontmoeting. René had hem destijds

verloopt tot dusver erg plezierig en

draaid. We zullen proactiever moeten

lies geleden. Sterker nog, er was op

te kennen gegeven dat wanneer hij

constructief. We zijn heel intensief

handelen. Onder meer door nieuwe

de machines nauwelijks productie

een kandidaat zocht hij daar wel voor

met elkaar opgetrokken. Over primaire

opdrachtgevers te verwerven. Onlangs

gerealiseerd. De machines waren nog

in zou zijn. Wel had René een aantal

zaken zoals de aandelenverdeling

is aan Tecnovia, als een van de eerste

onvoldoende operationeel en ook

voorwaarden gedefinieerd. Zo moest

en het salaris waren al in een vroeg

Nederlandse toeleveranciers, het AS

was de benodigde certificering nog

het een technologisch bedrijf betref-

stadium heldere afspraken gemaakt.

9100-certificaat verleend, dé inter-

Directeur /eigenaar René Pol houdt vinger aan de pols.

niet officieel toegekend. ‘Er was door

fen, opererend in een nichemarkt. En

De kaders waren gezet, met als gevolg

nationale standaard in de aerospace-

Tecnovia helaas een inschattings­fout

ook moest het een stevige uitdaging

dat je gedurende het onderhandelings-

industrie. De komende jaren zal dat

Het was ergens in september 2010

ganisatie die geïntegreerde systemen

gemaakt’, benadrukt Koen. ‘Dat deed

betreffen en de mogelijkheid bieden

traject met de adviseurs van de heer

certificaat door alle Amerikaanse en

toen Projectmanager Compensatie-

levert aan de defensie - en medische

ons besluiten om alleen te parti-

om te participeren.

Zandstra precies wist wat je aan

Europese ruimte- en vliegtuigbouwers

orders Wubbo Everts zijn collega

sector, de analytische industrie en de

ciperen wanneer er een nieuw en

elkaar had.’

worden vereist van haar subcontrac-

Koen Poppema, Investmentmanager

civiele luchtvaart. Wubbo was vooral

stevig management kwam. Dat was

Constructieve samenwerking

van de NOM, aan zijn jasje trok.

enthousiast geraakt door de volauto-

de eis, anders zou de deal worden

‘Hoewel er diverse kandidaten wer-

Bijzondere combinatie

moeten we ook daadwerkelijk ten

‘Koen, ik ben bij een geweldig bedrijf

matische productielijn in de fabriek

afgeblazen. Daar is men uiteinde-

den aangedragen was René voor mij

De NOM biedt Tecnovia dus niet al-

gelde maken. Ik zie veel mogelijk­

geweest dat geïnteresseerd is in par-

van Tecnovia Axxion in Foxhol.

lijk mee akkoord gegaan.’ De NOM

de enige die voldeed aan het profiel’,

leen financiële slagkracht, maar ook

heden, daarom ben ik er ook ingestapt.

ticipatie door de NOM. Je moet daar

Zeven dagen in de week, vierentwin-

schoof vervolgens René Pol naar

vertelt Koen. ‘Bij Visser Leeuwarden

een solide management. Een bijzon-

Naar mijn idee kunnen we relatief snel

zeker eens gaan kijken!’ Het bleek om

tig uur per dag maken robots hier

voren als nieuwe directeur/eigenaar.

en Ziegler Brandweertechniek uit

dere combinatie, noemt Koen het.

succes boeken.’

de Tecnovia Group te gaan, een or-

onderdelen van aluminium of tita-

Koen kende René al van een eerdere

Winschoten heeft hij overduidelijk

‘Op deze wijze heeft de NOM dat nog

•

NOVEMBER 2011

tors. De voordelen van het certificaat

• INVESTEREN IN ONTWIKKELING



27

Flinc werkt! Doe

Flin

Bel 06 me op - 27 08 7 Koen van den Berg

28

Meest gebruikte clichéwoorden in LinkedIn-profielen De zakelijke netwerksite LinkedIn met meer

TomTom Places is een app voor

dan 85 miljoen leden wereldwijd, heeft een

de iPhone, waarmee je winkels,

top 10 samengesteld van meest gebruikte

bedrijven en restaurants, geldau-

woorden in LinkedIn-profielen.

tomaten, parkeergelegenheid en

Daardoor zijn ze volgens de experts niet meer

supermarkten in de omgeving kunt

origineel en onderscheidend. In Nederland

vinden. Mooie toevoeging van deze

worden de volgende Engelse termen het

app ten opzichte van concurrerende

meest gebruikt:

toepassingen is de actuele verkeers-

1. Innovative

informatie. TomTom Places bekijkt

2. Dynamic

de snelste route op dat moment.

3. Team player

c!

26

Top 10

6

4. Extensive experience

Bron: http://itunes.apple.com/nl

5. Motivated 6. Entrepreneurial 7. Proven track record 8. Out-of-the box 9. Proactive 10. Value Add Bron: www.dincmarketing.nl 29

Alweer sinds 2008 is Flinc dé link voor startende en bestaande ondernemers die nieuwe activiteiten willen ontwikkelen en op zoek

Een pen met geheugen: de smart pen

Flinc voor Drentse Ondernemers. Koen van den Berg is als manager

De Livescribe Pulse smartpen neemt audio op en linkt dit aan wat je schrijft of

al sinds de start bij Flinc betrokken.

tekent. Heb je iets gemist? Tik op de aantekeningen of tekeningen met de punt van de smartpen om te horen wat er is gezegd terwijl je aan het schrijven was.

‘Het is voor een startende ondernemer vaak moeilijk om de juiste paden

De Livescribe Pulse smartpen slaat alles op wat je schrijft en tekent. Handig: sla

te bewandelen. Soms maakt aanscherping van het businessplan en

de bestanden op op je computer. Als je vervolgens op zoek bent naar woorden

de presentatie net het verschil om financiering voor elkaar te krijgen.

in je aantekeningen, dan heb je ze zo gevonden. Met 4GB geheugen kun je meer

Flinc kan daarbij helpen. Ook kunnen we door het vinden van goede

dan 400 uur opnemen, afhankelijk van de kwaliteitsinstellingen.

partners, het juiste netwerk en het wijzen op subsidiemogelijkheden, zorgen voor een versnelling van de businesscase. Flinc is echt een effec-

Bron: www.livescribeshop.eu

tieve aanjager van nieuwe bedrijvigheid gebleken. Ik daag Drentse ondernemers met nieuwe ideeën dan ook graag uit om Flinc gebruik van ons te maken.’

Voor winners only: een afstandbestuurbare golfbal

Flinc geïnteresseerd? Neem contact op met Koen van den Berg. Of lees

Deze golfbal is een perfecte gadget voor de ware golffan. Kunt u er niet tegen om

eerst de verhalen van ondernemers die al Flinc deden op www.f-linc.nl.

altijd ingemaakt te worden of zeggen uw vrienden dat u het nooit van hen kunt winnen? Dan is er nu een oplossing. Laat ze kennismaken met de afstandbestuurbare golfbal. U bepaalt zelf de richting met behulp van de afstandsbediening. De bal heeft een kleine gyroscoop en een ingebouwd motortje om hem te laten

DIT PROJECT IS MOGELIJK GEMAAKT DOOR DE PROVINCIE DRENTHE

draaien. Succes verzekerd, dat wordt lachen!

Dé weg naar startkapitaal

Flinc Drenthe wordt uitgevoerd door

Bron: www.gadgethouse.nl •

NOVEMBER 2011

• INVESTEREN IN ONTWIKKELING

Kwetters!

www.f-linc.nl

zijn naar startkapitaal. Door steun van de Provincie Drenthe werkt

De NOM

De crux van de biobased economy is een veel nauwere

Inderdaad. En waarom hebben we dat dan niet al veel

samenwerking tussen de agrarische en de chemische

eerder gedaan? Twee redenen: de eerste is de almachtige

bedrijfstakken. Een samenwerking en wederzijdse afhan-

positie van aardolie, die in al onze behoeften aan che-

kelijkheid zoals die lang heeft bestaan tussen de aardolie-

mische producten, materialen en energie kon voorzien.

industrie en de petrochemie. Alle producten die we uit

Kon, want dat tijdperk begint langzaam af te lopen en

olie kunnen maken, kunnen we ook isoleren uit groene

daarom is het goed om nu al de bakens te gaan verzet-

grondstoffen. Beter zelfs, want waar je uit olie de che-

ten. De tweede reden is dat er flink wat nieuwe tech-

mische producten vanaf de meest simpele bouwstenen

nologie voor nodig is, biokatalyse met enzymen om de

moet opbouwen - iets wat meestal onder vrij extreme

reacties goed te laten verlopen en scheidingstechnologie

omstandigheden plaatsvindt - met organische oplos-

om de gevormde mengsels weer uit elkaar te halen en de

middelen en hoge temperatuur en druk, en met veel

gewenste producten te isoleren.

afvalproducten, maakt de natuur in de plant al heel veel

neemt het voortouw

Noord Nederland is een bij uitstek agrarisch gebied. Aardappelen, suikerbieten en koeien. En gras tot zover het oog reikt. Gras? Ja, gras is uitermate geschikt als grondstof voor een 30

31

biobased aanpak. Net zoals bietenbladeren en maisstengels. De biobased economy komt op gang. Ook in Noord Nederland. Half december is de aftrap in Heerenveen. Door de NOM, die daar een roadmap voor de biobased economy in het Noorden presenteert. Het gaat snel, eind maart was de eerste verkenning in Leek en nu ligt er een plan, ontwikkeld en gedragen door een groot aantal partijen.

chemische producten die we, na isolatie en zuivering,

Met die beide technologieën zijn we ondertussen een

zo kunnen inzetten voor verdere verwerking tot nuttige

flink stuk op weg. En wat meer zegt, we zijn er goed in.

producten. In principe kunnen we zo alles maken wat we

Nederland heeft een hoop kennis over procestechnologie

nodig hebben aan chemische producten en materialen,

en een hoop kennis over katalyse en over de groene

zoals kunststoffen. Maar dan wel groen.

varianten daarvan. Zelfs zoveel dat we op dat gebied misschien wel het voortouw in de wereld kunnen nemen

•

NOVEMBER 2011

Groen betekent duurzaam. En duurzaam betekent van

en daarop een nieuwe economie en een nieuwe samen-

alles: geen afval, dat wordt allemaal gebruikt. Geen

leving kunnen gaan bouwen. Een nieuwe economie die

chemisch geweld, maar milde technologie met behulp

hard nodig is gezien de concurrentie van de rest van de

van enzymen. Geen extra kooldioxide-uitstoot, maar

wereld, de concurrentie van lage lonen, van grote thuis-

klimaatneutrale productie. Minder importen van grond-

markten en van goedkope grondstoffen. Daar moeten

stoffen omdat we veel ter plekke maken en gebruiken.

we iets tegenover kunnen stellen, en dat ‘iets’ heeft de

Lager energiegebruik omdat de boeren de allerlaatste resten

vorm van technische kennis en groene producten. Dat

van hun productie kunnen inzetten voor het maken

is de enige manier. De tijd is er rijp voor. Consumenten

van eigen energie door vergisting van wat we vroeger

willen groene producten, bedrijven staan te trappelen

afval noemden. Ideaal dus? Ja. Zonder negatieve kanten?

om ze te maken. De overheid zal belemmerende regels

• INVESTEREN IN ONTWIKKELING

moeten opruimen, en de kennisinstellingen moeten met

Een voorbeeld? Gras. Eind september presenteerde Grassa

de bedrijven gaan samenwerken om nieuwe producten

in Appelscha de eerste mobiele grasraffinage-installatie. We

te ontwikkelen. En de agrarische sector moet veel meer

hebben in het Noorden meer gras dan de koeien op kun-

gaan samenwerken met de chemie. Ook in Noord Neder-

nen eten. Bovendien kunnen we er andere producten van

land.

maken. Dat doet Grassa, een conglomeraat van veel spelers en geïnteresseerden uit het Noorden. Ooit ontstaan als idee

Noord Nederland

om de lege tijd tussen de aardappelzetmeelcampagnes op

Is Noord Nederland wel zo geschikt voor de biobased

te vullen. Het bedrijf isoleert grasvezels die geschikt zijn

economy? Zijn er ook zwakke punten? Het antwoord is

voor gebruik in de papier- en kartonindustrie en haalt de

ja op beide vragen. Eerst maar de positieve punten.

eiwitten, die in flinke hoeveelheden in het gras aanwezig

Een grote agrarische bedrijfstak, goed georganiseerd via

zijn, voor menselijke en dierlijke consumptie uit het geraf-

coöperaties. Een steeds belangrijker wordende energie-

fineerde sap. Dankzij het feit dat de installatie mobiel is

haven, een grote, zware chemische industrie en een

- en je dus geen grote hoeveelheden water in het gras naar

behoorlijk stevige kennisinfrastructuur. Nu de minder

de fabriek hoeft te transporteren - kan de rest van het sap

goede punten. Een beperkt midden- en kleinbedrijf dat

gelijk terug naar het land. Dat levert een sluitende business

in het geval van nieuwe industriële ontwikkelingen voor

case op die later nog beter kan worden door andere waar-

de stoot naar innovatie en de vernieuwingen moet zor-

devolle stoffen uit dat sap te halen. Het is maar een voor-

gen, nog te weinig affiniteit tussen de agrarische sector

beeld, maar het toont wat er allemaal mogelijk is in de

en de chemie en te weinig goedopgeleide medewerkers

nieuwe economie waar wordt nagedacht over kringlopen,

I N N O V AT I E S met impact

Innovatie is van groot belang. Nieuwe ideeën zijn de wapens waarmee een onderneming de concurrentie-oorlog in haar voordeel kan beslissen. Nieuwe ontwikkelingen kunnen de economie als geheel sterker maken. NOM-O&I is de motor achter belangrijke innovatieve projecten in Noord Nederland. Vanuit de hoofdtaak van de NOM - het versterken en stimuleren van de noordelijke economie - zoekt NOM O&I actief naar kansrijke en vernieuwende projecten om ze te stimuleren en ze te helpen verder te ontwikkelen. Voorbeelden? Laat u inspireren door de volgende cases. Project in ontwikkeling 

Energie van ... zet de energiewereld op zijn kop Energie van … is een nieuw bedrijfsmodel voor een integraal back office-concept

32

dat lokale, duurzame energiebedrijven (bijv. coöperaties) volledig ontzorgt (meten, billing, administratie, diensten, vergunningen, etc.) bij het bedienen van hun klanten. Energie van ... kan zowel front office als back office diensten beschikbaar maken, waarbij ‘het front’ altijd het lokale gezicht heeft. Daar zit de kracht: lokaal, kleinschalig, herkenbaar en dichtbij. Een geïntegreerde webportal maakt de dienstverlening volledig financieel transparant voor de eindklant (consument), waardoor het Energie van … mijzelf en mijn buren wordt. en technici om het Noorden in deze richting vooruit

het sluiten van ketens, het gebruiken van afval en het op

te brengen. Maar deze mindere punten kunnen in hun

elkaar afstemmen van producties.

Peter Breithaupt, eigenaar Biobench, adviseur Grunneger Power (jonge, duurzame energiecoöperatie uit Haren) over Energie van …

tegendeel gaan verkeren als de boeren de mogelijkheden

‘Energie van … speelt in op de snelle opkomst van LDEB’s (Lokaal Duurzaam

zien van de biobased economy, als kennisinstellingen

Die veelheid van de ontwikkelingen komt aan bod op

Energie Bedrijf), decentralisatie van de energievoorziening en de nog noodzakelijke

gericht gaan samenwerken met elkaar en met bedrij-

15 december in Heerenveen (in het Abe Lenstra Stadion)

integratie daarvan met de complexe juridische kaders en de ICT-omgeving van

ven, als het onderwijs ziet welke kant het op moet, als

waar, na de eerste verkenning in Leek van een half jaar

de traditionele energiespelers. De NOM steunt de ondernemers met de uitontwik-

kleinere en grotere bedrijven nieuwe kansen zien en zich

geleden, de NOM de aftrap voor de biobased economy in

keling en marktintroductie van het bedrijfsmodel, met oog voor de huidige en

in Noord Nederland komen vestigen, en als de overheid

het Noorden zal geven met de presentatie van een boek

toekomstige complexiteit en marktkansen van de energiemarkt.’

helpt met de juiste steun en de juiste wetten en regels.

over de sterke en zwakke punten en vooral met de onthul-

Dan groeit er in het Noorden een nieuwe, duurzame

ling van een roadmap voor de komende jaren. Zo gaan we

agrochemische bedrijfstak, die alles haalt uit de biomassa

het doen in Noord Nederland.

en die de ketens van productieprocessen met elkaar weet

Ontwikkeld project 

Smart Factory - De route naar een foutloze fabriek De Smart Factory draait om het ontwikkelen van nieuwe (inline en realtime) meet- en regeltechnieken waarmee de industrie ‘foutloos’ (en dus duurzamer)

te sluiten. Niet alleen binnen het eigen bedrijf, maar ook

www.grassanederland.nl

onderling.

kan produceren. De inzet is om het Noorden tot een hotspot van geavanceerde productietechnologie te maken. Eén van de Smart Factory-projecten loopt bij Fokker in Hoogeveen, waar vier Noordelijke MKB-bedrijven met succes een deel van de composieten-fabricage ‘zelflerend’ en dus foutloos aan het maken zijn.

•

NOVEMBER 2011

• INVESTEREN IN ONTWIKKELING

33

34

35

Rob Goossens, vestigingsdirecteur Stork (Hoogeveen) over Smart Factory: ‘We zijn ongelooflijk blij met dit project. De NOM heeft hiermee voor ons de weg geëffend om te experimenteren met nieuwe besturingstechnieken, zodat we onze voorsprong in deze markt kunnen vasthouden. De betrokken MKB-bedrijven kunnen zich kwalificeren om straks met deze technieken naar buiten te gaan. Dat is een grote kans voor Noord-Nederland.’



Waterplein - Watervraagstukken vertaald naar businessopportunity (www.wateralliance.nl)

O&I Netwerken

Onder de vlag van de WaterAlliance modereert NOM O&I de vraaggestuurde Waterplein-sessies. Het Waterplein biedt zowel de technologieleverende bedrijven als wel de technologiegebruikende bedrijven een unieke kans om gezamenlijk te werken aan het oplossen van actuele complexe watervraagstukken.

Hein Molenkamp, directeur WaterAlliance ( Leeuwarden) over het Waterplein: ‘Het voorwerk dat O&I in een Waterplein-casus steekt, houdt ons scherp en zorgt ervoor dat het Waterplein exclusief blijft voor complexe watervraagstukken met een zwaarwegende economische drive. Op deze manier wordt tevens de kans ver-

U bent geïnteresseerd en wilt meer weten? Neem dan contact met ons op: telefoon (050) 521 44 66.

groot dat deelnemende bedrijven er aan het eind ook zakelijk iets aan overhouden.’ •

NOVEMBER 2011

• INVESTEREN IN ONTWIKKELING

Tijd voor de NOM De NOM investeert in de ontwikkeling van Noord-Nederland. En daar kunt u, als ondernemer goed gebruik van maken. Juist nu! We nemen graag de tijd om u te helpen uw ideeën van de grond te krijgen, uw ambities waar te maken en groei te realiseren. Bijvoorbeeld door u in contact te brengen met partners, leveranciers of klanten. Door u een

36

financiering te verstrekken, kansen te vertalen naar concrete mogelijkheden of u te helpen met het vinden van een geschikte locatie. Of door aandeelhouder in uw bedrijf te worden en u met raad en daad terzijde te staan.

Gaat er bij u een belletje rinkelen? U kunt in alle fasen van uw bedrijf een beroep op ons doen. Vanaf de start totdat uw organisatie zo goed als volgroeid is. En zelfs nog verder: tot opvolging of overname. Neem nú contact met ons op. Het is tijd voor de NOM.

INVESTEREN IN ONTWIKKELING

Paterswoldseweg 810 Postbus 424 • 9700 AK Groningen T (050) 521 44 44 • F (050) 521 44 00 E [email protected] • I www.nom.nl

N.V. NOM Investerings- en Ontwikkelingsmaatschappij voor Noord-Nederland