BIJLAGE 3: PRESENTATIE EN VRAGENRONDE MARTIN PANDAY Presentatie Panday
Innovatief Ondernemen in het Toerisme
Goede morgen, altijd leuk als je aangekondigd wordt, dan hoef je niet meer zoveel over jezelf te vertellen. Mij is gevraagd om iets te vertellen over innovatief ondernemen in het Toerisme. Ik heb deze presentatie voorbereid vanuit de gedachtengang dat als we kijken naar het toerisme in Suriname, we een beetje overspoeld worden door trivialiteit: veel van hetzelfde.
Drs. Martin R. Panday
Innovatie • Afgeleid van het Latijnse woord “NOVA” dat meervoud is voor “NOVUM” • NOVUM betekent letterlijk ‘nieuwigheid’ • Innovatie wil echter niet alleen zeggen dat het om ‘iets nieuws’ gaat • Bij innovatie gaat het om het toevoegen van nieuwe eigenschappen, nieuwe functies, nieuwe onderscheidende kenmerken, eigentijdse verbeteringen, afstemming op de beschikbare technologie (indien mogelijk) enz.
Innovatie en Beleving Joseph Gilmore en James Pine: The Experience Economy (1998) • Product gericht (prijs – kwaliteitsverhouding) • Marketing gericht (marketinginstrumenten, service etc.) • Belevingsgericht (onderscheiding door emotie)
U herkent in het woord innovatie nova, niet te verwarren met de organisatie waar ik deel van uitmaak. NOVA is meervoud van NOVUM en NOVUM betekent nieuwigheid. En bij innovatie wil het niet zo zeer zeggen dat het om iets nieuws gaat, maar om het toevoegen van nieuwe eigenschappen, functies of eigentijdse verbeteringen. Eigenlijk is het complex om innovatie in 3 kwartier uit te leggen en dat ben ik ook niet van plan. Heel vaak denkt men bij innovatie aan technologische ontwikkeling, maar dat hoeft niet zo te zijn.
Ik heb net beleving al aangehaald, maar ik wil er toch weer even bij stil staan. Eind jaren 90 kwamen Joseph Gilmore en James Pine met “The experience economy”. Is een heel dik boek en heel lang verhaal, maar waar het op neer komt is dat wij vroeger als je een product consumeerde dat het kwalitatief goed was, goede prijs kwaliteit verhouding. Vervolgens gebruikte wij marketingtools, service om het product nog aantrekkelijker te maken en om het te onderscheiden van andere producten. De ene bood meer service dan een ander. Wat zeggen Gilmore en Pine? Bij het consumeren van het product gaat het om de beleving. 1
Mensen moeten een emotie ervaren met het consumeren van het product. Hier zie je een afbeelding van een Zippo aansteker, je koopt geen aansteker. Je koopt een Zippo, en dat geeft een totaal andere beleving dan een gewone aansteker Hetzelfde geldt voor die Harley Davidson. Je koopt niet gewoon een motorfiets, je koopt een Harley. Nou kan je zeggen, ja dat komt omdat die merken zo een grote naam hebben. Dat kan, maar wat dacht u van de originele pijlen van die boog die daar ligt. Het is een oude, echt in Afrika gemaakt door zo een inheemse uit Afrika. Die heeft er vast een antilope mee doodgeschoten. Dat is een heel andere beleving dan zo een pijl en boog uit de souvenirshop.
Terug naar Toen Herleven van een authentiek verleden zonder tussenkomst van moderne technologie is ook een vorm van innovatie
We kennen allemaal de city tour by night in Paramaribo. Herkennen jullie dat ezelskarretje daar op die foto nog? Die zie je niet meer in Paramaribo, maar ooit was de ezelskar het transportmiddel binnen Paramaribo. Ik heb ooit gezegd, pak zo een originele ezelskar, doe er een bankje in zodat mensen wat comfortabeler zitten, steek hem helemaal in de entourage van die tijd. Span er een ezel voor en ga staan voor Royal Torarica en bied dat product aan als city tour by night. De grootste groep toeristen zijn 50 plussers uit Nederland en er is ooit een trendonderzoek geweest en het blijkt dat die mensen behoefte hebben aan authenticiteit, historie en cultuur. En in principe is zo een ezelskar een product dat helemaal past binnen datgene dat zij in Suriname verwachten en vooral dat stukje beleving. De innovatie is dan niets anders dan een element toevoegen aan iets wat al bestaat, de city tours by night.
2
Innoveren in het toerisme • Om te innoveren in het toerisme moet er worden gezocht naar vernieuwingen op het belevingsniveau • Bij toerisme gaat het immers om een gevoel, een emotie welke bij de gast wordt losgemaakt
Binnenlandse trips en Innovatie • Naar een locatie (ver) buiten Paramaribo (Inheems of Marrondorp of iets dergelijks) • Zwemmen, boswandeling, bezoek aan het dorpshoofd, traditionele dans bijwonen, sula liggen, varen etc.
In het hoofd van de adventure toerist
Daarom zeg ik, als je wilt innoveren in het toerisme moet je op zoek gaan naar vernieuwingen op het belevingsniveau. Wan bij toerisme gaat het om een gevoel die bij de gast wordt losgemaakt. Hij wil de bestemming beleven
Maar wat doen wij in Suriname, bijvoorbeeld bij de binnenlandse trips. Je gaat naar een locatie, ver buiten Paramaribo, dikwijls breng je daar een bezoekje aan een inheems dorp of bij de marrons. En wat doe je op de locatie? Zwemmen, een boswandeling maken, een bezoekje brengen aan het dorpshoofd en wellicht een traditionele dans bijwonen. En als je nagaat dat al die binnenlandse trips voornamelijk hieruit bestaan, kun je je voorstellen dat er behoefte aan iets nieuws ontstaat, maar wat? Er zijn verschillende soorten toeristen en voor het gemak kies ik even voor de adventure toerist. Een bezoeker gaat van te voren fantaseren over de bestemming en die fantasie is gebaseerd op bronnen, documentaires, stripboeken, reclames, brochures. Allemaal beelden die de persoon heeft meegekregen, vooral als het gaat om een bestemming die de persoon nog niet kent. Die ziet dat allemaal als een film voor zijn ogen afspelen En als ik dan kijk naar de adventure toerist die van plan is om naar Suriname te komen:
3
Dus deze toerist wil misschien wel…
En niet hier… hier verblijven…
En niet hier…
…hier eten…
…en zo vervoerd worden
En niet zo…
4
Praktisch Innoveren in het Toerisme: de tent • De tent wordt doorgaans gezien als een accommodatie met beperkte comfort en waarbij je ‘jezelf moet behelpen’ (op de grond slapen in een slaapzak, geen elektra of water, weinig ruimte) • Toch kan de tent, vooral in de tropen, een ideale en goedkope vorm van accommodatie zijn • En bovendien voldoen aan de eisen van de hedendaagse toerist
We kennen allemaal de tent als accommodatie. Je moet op de grond slapen in een slaapzak, er is geen elektriciteit, een beetje primitief. En toch is het zo dat een tent in een land als Suriname een goedkope vorm van accommodatie kan zijn, en misschien ook wel een ideale accommodatie. Het kan misschien wel voldoen aan de eisen van de hedendaagse toerist. Als je kijkt naar de trends, zeggen ze; ik wil wel de natuur proeven, maar ik wil toch een beetje luxe, comfort beleven.
En daar heeft men Glamping opbedacht. Als je gaat kamperen ga je niet ergens in een grote stad zoals New York of Amsterdam kamperen. Je gaat vaak buiten, ergens ver buiten de stad je tentje opslaan. Maar wat ik net al zei, die consument wil liever niet in een erbarmelijke accommodatie logeren en die heeft zoiets van ik wil wel naar buiten, maar dan wil ik toch wel wat luxe.
Zo zijn die luxe lodges ontstaan bijvoorbeeld in Suriname op Berg en Dal. Glamping is Glamourous Camping of in ieder geval die twee woorden samengetrokken. Dit is Glamping. Hier zou ik best wel willen logeren toch?
5
De tent als beleving • Aan een bestaand concept (de tent als accommodatie) zijn nieuwe componenten toegevoegd: • Beleving; de associatie van een tent met de natuur en out door recreatie, gethematiseerd • Luchtig en koel; door het muskietengaas dat in de muren is aangebracht • Eigentijds; elektriciteit en stromend water aanwezig, comfortabel meubilair en comfortabele bedden
River Tubing
Jungle Wedding
De simpele tent, daar is men over gaan nadenken, hoe zouden wij kunnen tegemoet komen aan de behoeften, namelijk een stukje luxe en comfort, maar toch ook het authentieke van de natuur van de tent kunnen waarborgen.
Rivertubing, dit plaatje laat ik volgens mij al anderhalfjaar zien tijdens mijn presentaties. River Tubing wordt in het Caribische gebied en in andere landen al heel lang gedaan. En wat men doet waar je wild water hebt, zoals wij in Suriname de Soelas hebben, stopt men gewoon zo een tube in het water, er zijn gidsen bij. Mensen krijgen een helmpje op en een zwemvest. En die zoeven dan zo over die soela naar beneden.
Mensen die in het huwelijk treden zijn tegenwoordig op zoek naar allerlei aparte manieren om hun huwelijksinzegening te laten plaats vinden. En men probeert van alles, want het is 1 moment in je leven. Ziet u zichzelf al trouwen aan zo een kabelbaan in Berg en Dal? Nee he? Maar er zijn mensen die dat graag willen en die vinden dat prachtig. Dat kon net zo goed Brownsberg zijn he.
6
Tree Dining
Buggy Safari
Het lijkt wel een houtluizen nest. Dat is volgens mij het idee erachter. Wat heeft men gedaan? Om een boom heeft men zo een houten kooi gebouwd. Je gaat met een trappetje naar boven en je zit in de top van een boom te dineren.
Wat is dit?
Jim Bousaid: Dank u wel heer Panday, er is ruimte voor wat toelichtende vragen.
7
Vraag 1: Heer Panday, ik heb gewerkt bij s' Lands bosbeheer en mijn baas vroeg me een keer om te gaan koken aan de voet van een berg omdat twee miljonairs dat wensten. Dat zijn van die bizarre dingen waar we het over hebben. We hebben altijd een discussie daar gehad, en die vraag ga ik aan u stellen, Waarin zou geïnvesteerd moeten worden in Suriname? Avontuurtoerisme of in het luxe toerisme. Ik zei toen ik nog daar werkte, waarom zetten jullie geen internationaal airport op bij Ralleighvallen en een vijfsterren hotel? Nee, dat zou ik zeker niet doen. Ik zou ook niet adviseren om dat te doen. Hetgeen waar Suriname over beschikt, natuur, cultuur en historie, dat moet je aanwenden en het is niet zo zeer avontuur toerisme, alswel alternatief toerisme. Voor mensen die op zoek zijn naar een stukje natuur, cultuur, historie en juist appreciëren dat je geen luxe toerisme hebt. Daarmee wil ik niet zeggen dat we er met de pet naar moeten gooien, want wat ik heel vaak hoor over ondernemers in het toerisme. Ze doen wat, ze zetten wat op en zeggen ja, want die mensen die vinden dat juist leuk. En dan ga je kijken en dan zijn het de meest erbarmelijke omstandigheden waarin ze toeristen accommoderen. Als je producten maakt moet je goed nadenken of je je doelgroep bereikt. Wat willen ze? Berg en dal is geen luxe toerisme, het is gewoon een comfortabele lodge. Maar als we praten over casino en internationale airport, dat zou ik niet doen Opmerking 2: Goeie dag, bedankt voor je presentatie. Ik wil eigenlijk een beetje antwoord geven op de vraag van meneer Miskin en dat is dat bij innovatie in toerisme, dat het juist interessant is om te kijken hoe kan naar massatoerisme en ecotoerisme en agrotoerisme. Hoe kan je Suriname dat gezamenlijk laten promoten. En om antwoord te geven op de vraag. Welke kant moet je op? Een Amerikaanse toerist komt naar hier en wil airco, een Nederlandse toerist moet kunnen vertellen dat hij bijna door een slang gebeten is. En dan heb je nog een andere toerist en daar ging meneer Nurse uitgebreid op in. Diaspora toerist, dat is die Surinamer die al langer dan 10 jaar weg is en die wil weer iets anders. Dus het is juist leuk om te kijken dat niet iedereen hetzelfde aanbiedt, maar ook kijken naar het type toerist. Even daarop reageren, ten eerste leent Suriname zich niet voor massatoerisme en ten tweede is juist het niet-massa van onze toerisme een van de aantrekkelijkheden van Suriname. Men komt hier juist omdat het nog niet door massa is vervuild, maar voor de rest klopt wat je zegt. Vraag 3: Ik heb helaas niets gehoord over medisch toerisme, hoe staat u daar tegenover, heeft u daar onderzoek naar gedaan?
8
Ik heb er geen onderzoek naar gedaan maar wat ik wel weet is dat er mensen afreizen naar Suriname voor een alternatieve geneeskundige behandeling. Dat gebeurd, maar nog niet op zo een significante schaal dat het zo naar voren is gekomen. Als je het gaat promoten en je gaat het verder uitbouwen, zou het zeer zeker kunnen werken. Ik ben op Kwamalasamoeto geweest en dan had je een sjamanen kliniek. Ik was daar voor het eerst, dus van te voren fantaseerde ik over een geheimzinnige kliniek, het liefst zo een donkere hut waar fakkels in branden en er zit dan een sjamaan en die praat niet, die staat daar stil. Die mompelt een gebedje ofzo. en die doet dan iets en het maakt niet uit wat hij doet maar als hij het heeft gedaan dan veranderd alles in 1 keer. Dat was mijn fantasie. Kom ik daar aan en uiteindelijk krijgen we een rondleiding en we kwamen bij de sjamanen kliniek. Was een klein houten huisje, dan ga je naar binnen en dan staat daar een bed uit de jaren zestig. Daar mag je op gaan liggen en als je een kruidendrank koopt dan kreeg je het in een petfles. Daar ging mijn fantasie. En niet alleen de mijne, maar een bezoeker uit het buitenland zal de zelfde fantasie hebben als ik, misschien wel erger. En dan geef je die vent een medicijn in een petfles. Doe dat ding in een kruik, kleed het gebouw aan. Dat is beleving en dat ontbreekt nog in Suriname. Nog een voorbeeld. Kennen jullie die Mae nog, die op een fiets rond reed met een baskiet. Ze verkocht bami, en die bami was verpakt in een bananenblad. Die bami was verschrikkelijk lekker, was peper en de volgende dag had je diarree, maar je kocht dat ding. Dokter Keith Nurse heeft het gehad over diaspora toerisme, ik heb het met Kenneth erover gehad. Die mensen die hier als kind hebben gewoond en het hebben meegemaakt en nu terug komen vinden die Mae niet meer. Wel bami, overal warungs, in een plastic bakje, je krijgt er geen diarree meer van, ok dat is dan wel weer goed, maar het is weg. Iemand vertelde me laatst, die was naar een huwelijk geweest en die wilde graag eten op een bananenblad. Surinamers in Nederland vertellen daarover en die mensen daar vinden het leuk, maar wij hier denken dat als we plastic borden gebruiken, dat we ze daarmee op hun behoefte bedienen maar dat is niet zo. Vraag 4: Er worden hier veel ideeën aangehaald met wat er mogelijk is qua innovatie, is er ook een stappenplan hoe je dit bewustzijn bij mensen in de toerisme zou kunnen bewerkstelligen. Nee, maar IntEnt heeft hiermee wel de eerste stap gezet, door mij iets te laten vertellen. En het is niet de eerste keer, ze hebben het eerder gedaan. Ikzelf leg vooral het accent op beleving, omdat ik weet dat beleving een hele grote rol speelt bij de consumenten in toerisme. Toerisme draait om beleving.
9
