Darmkanker
2
Inleiding Als u deze folder krijgt heeft u zojuist een gesprek gehad met uw chirurg. Uit het onderzoek is gebleken dat u dikke darmkanker heeft. In deze folder leggen we de behandelmogelijkheden uit. Vóór de operatie U hebt vóór de operatie een gesprek met de coloncareverpleegkundige van de Ommelander Ziekenhuis Groep. Daarin krijgt u informatie over de voorbereiding, de operatie en de periode erna. Als er bij u een stoma(kunstmatige opening) aangelegd moet worden bespreken we dat uitvoerig met u. U hebt ruim de gelegenheid om uw vragen te stellen. Bent u in de periode voor de operatie meer dan 5-10% afgevallen of zijn er andere problemen rondom eten en drinken, dan zal de coloncareverpleegkundige u doorverwezen naar een diëtiste.
3
De fysiotherapeut zal u voor de operatie ademhaling- en mobilisatie oefeningen geven zodat u sneller hersteld bent na de operatie. Voor de operatie gaat u ook naar het spreekuur van de narcotiseur(=anesthesiespreekuur). Hij of zij zal u vertellen wat u moet doen en laten voor de operatie. Na dit gesprek ontvangt u van de afdeling Patiëntenlogistiek bericht wanneer u wordt opgenomen en geopereerd. Operatiemogelijkheden U kunt op 2 verschillende manieren geopereerd worden: het verwijderen van een stuk dikke darm met aanleg van een stoma (kunstmatige opening) of het verwijderen van een stuk dikke darm zonder aanleg van een stoma. Beide operaties vinden plaats onder algehele anesthesie (narcose). Als de chirurg met u heeft overlegd dat hij volgens het zogenaamde ERAS- protocol opereert, dan vindt u meer informatie over deze soort operatie in de patiënteninformatiefolder bij het ERAS-programma ‘Versneld herstel na darmchirurgie’. De operatie Bij dikke darmkanker wordt de tumor in de dikke darm samen met een gezond stuk darm verwijderd. Ook verwijdert de chirurg de bijbehorende lymfeklieren. Soms is het technisch niet mogelijk om de darmen weer aan elkaar te maken.
De stoma 1. dikke darm 2. dunne darm 3. stoma
4
In dat geval moet er een stoma aangelegd worden. De lengte van de operatie is sterk afhankelijk van het soort operatie. Bij het aanleggen van de stoma brengt de arts het darmdeel dat de stoma gaat vormen door een opening, ter grootte van een euro, door de buikwand naar buiten. Vervolgens hecht de chirurg de darm vast aan de huid. De binnenzijde van de darm (het slijmvlies) vormt dus de zichtbare stoma. Na de operatie wordt er een opvangzakje geplaatst over de stoma. De plaats waar de stoma aangelegd wordt, hangt af van een aantal factoren. De coloncareverpleegkundige bepaalt in overleg met u de voorkeursplaats voor de stoma. Die plaats hangt af van de vorm en de plooien van de buik en van de kleding dat u draagt. In geval van een spoedoperatie is die plaatsbepaling veel moeilijker. De plaats hangt dan helemaal af van de bevindingen tijdens de operatie. De meest voorkomende plaats voor een stoma is de rechter- of linkeronderbuik. De anesthesist dient de narcose toe en de chirurg voert de operatie uit. Het weefsel dat de chirurg wegneemt, wordt opgestuurd voor microscopisch onderzoek naar het pathologisch laboratorium. De operatie duurt gemiddeld twee uur. Direct na de operatie Zodra de operatie achter de rug is, belt de verpleegkundige met uw familie om te vertellen hoe uw toestand op dat moment is. Na de operatie zult u wondpijn hebben. U krijgt pijnbestrijding via de katheter in de rug. De verpleegkundige zal u regelmatig vragen om de pijn een cijfer te geven. Dit doen we om uw pijn na de operatie zo goed mogelijk te bestrijden. Als u een stoma hebt gekregen, is er om de stoma een plak en een doorzichtig zakje op de buik geplakt, die de ontlasting opvangt. De dagen na de operatie In de dagen na de operatie gaat het erom dat u zo snel mogelijk weer in beweging komt.
5
Ook moet u proberen weer zo snel mogelijk wat te drinken en te eten. Eten zal eerst vloeibaar zijn en als de darmen weer in beweging komen dan mag u licht verteerbaar eten hebben. Kunt u na een paar dagen toch nog geen eten verdragen dan krijgt u voeding via een infuus. Om goed te kunnen bewegen en te kunnen eten is het belangrijk dat pijn en misselijkheid goed bestreden worden. De afdelingsverpleegkundige en de fysiotherapeut zullen u hierin begeleiden. Als u darmen weer op gang zijn en u bent in staat om u weer zelf te wassen en een beetje rond te lopen dan mag u weer naar huis. Thuis zal u nog verder moeten herstellen van de operatie. Uitslag weefselonderzoek Tijdens de operatie heeft de chirurg ook een beetje weefsel weggenomen dat hij opstuurt voor onderzoek. Gewoonlijk is de uitslag van het weefselonderzoek binnen zeven werkdagen bekend. U hoort deze uitslag van de chirurg. De chirurg bespreekt met u of nabehandeling wel of niet nodig is. Wij raden u aan om bij dit gesprek een naaste mee te nemen. Complicaties Na iedere operatie kunnen complicaties optreden zoals een long- of blaasontsteking of een bloeding. De belangrijkste complicaties na een dikke darmoperatie zijn: • Naadlekkage, een lek op de plaats waar de darm, nadat het zieke stuk is verwijderd, weer aan elkaar is gemaakt. De inhoud van de darm lekt weg in de buik en kan voor ontsteking van het buikvlies zorgen. De symptomen zijn: bolle, gespannen buik, misselijkheid en braken, koorts, buik- pijn. Wanneer er sprake is van een naadlekkage, wordt u opnieuw geopereerd. • Wondinfectie, een ontsteking van de huid op de plaats van de hechtingen. De symptomen zijn roodheid van de huid of lekken van wondvocht. Het is belangrijk, dat u contact opneemt met de dienstdoende chirurg/ artsassistent, wanneer uw toestand na enkele dagen thuis achteruitgaat, bijvoorbeeld door buikpijn, braken of hevige rugpijn. Hier volgt het telefoonnummer:
6
Dienstdoende chirurg/ arts-assistent Polikliniek Chirurgie, tussen 8.00 en 17.00 uur, telefoonnummer 0597-459 188. Na 17.00 uur en in de weekenden via de arts-assistent, telefoonnummer 0597-459 414. Als nabehandeling nodig is Soms is een operatie alleen niet voldoende om de tumor te bestrijden. Dan is er een nabehandeling nodig. Een nabehandeling kan bestaan uit chemotherapie en/of radiotherapie en/of immunotherapie. Wat in uw geval medisch gezien de beste behandeling is, beslist de chirurg niet alleen. Een team van consulenten beoordeelt samen uw situatie. Chemotherapie Chemotherapie is een behandeling met medicijnen, cytostatica genoemd, die erop gericht is om het proces van celdeling stop te zetten. Alle delende cellen- dus ook normale cellen- worden hierdoor getroffen, maar met name kankercellen omdat daarvan relatief meer bezig zijn met deling. De gewone cellen herstellen zich na de chemokuur. Deze kuur vindt plaats in de Ommelander Ziekenhuis Groep. De chirurg verwijst u naar een internist. Deze houdt u gedurende de chemotherapie onder controle. De medicijnen krijgt u meestal per infuus toegediend gedurende een aantal uren of dagen. Als u deze behandeling krijgt, wordt u uitvoerig ingelicht door de internist en de oncologieverpleegkundige hoe en wat de chemotherapie werkt. Bijwerkingen Cytostatica tasten naast kankercellen ook gezonde cellen aan. Daardoor kunnen onaangename bijwerkingen optreden. Haaruitval, misselijkheid, braken, darmstoornissen, een verhoogd risico op infecties en vermoeidheid zijn hiervan enkele voorbeelden. Acute misselijkheid en overgeven zijn meestal te bestrijden met medicijnen. De bijwerkingen verminderen doorgaans geleidelijk nadat de cytostaticatoediening is beëindigd. Maar kunt u nog lang na de behandeling (erg) moe zijn. Of u last krijgt van bijwerkingen hangt ondermeer af van de soorten en hoeveelheden cytostatica die u krijgt. Als gevolg van de behandeling met 7
cytostatica kan onvruchtbaarheid optreden, soms blijvend. Patiënten die mogelijk (nog) kinderen willen, kunnen dit het beste vóór aanvang van de behandeling met hun specialist bespreken. Bestraling (radiotherapie) Bestraling vindt plaats in het UMCG in Groningen en wordt voornamelijk toegepast bij patiënten met een tumor in de endeldarm. Bestraling is een plaatselijke behandeling, met als doel de kankercellen te vernietigen, terwijl de gezonde cellen zoveel mogelijk gespaard blijven. Kankercellen verdragen straling slechter dan gezonde cellen en herstellen zich er minder goed van. Gezonde cellen herstellen zich over het algemeen wel. Bij bestraling komt de straling uit een bestralingstoestel. Bestraling van de endeldarm vindt meestal vóór de operatie plaats (voorbestraling). Het doel is de tumorcellen daarmee minder levensvatbaar te maken. Als er na de operatie tumorcellen in het lichaam zijn achtergebleven, is het risico kleiner dat zij opnieuw tot een gezwel uitgroeien. Ook kan bestraling vóór de operatie gericht zijn op het verkleinen van een dieper doorgegroeide tumor, zodat deze bij de operatie beter te verwijderen is. Een voorbestraling kan bestaan uit een korte of lange kuur. De keuze hangt af van de mate waarin de tumor is doorgegroeid en de plaats waar de tumor zich bevindt. Een korte kuur bestaat uit vijf bestralingen in één week. In die week krijgt u dagelijks gedurende een aantal minuten een kleine dosis straling. Binnen één week daarna vindt de operatie plaats. Bij een lange kuur krijgt u vier tot zes weken lang vijf maal per week bestraling. Aan de lange voorbestraling voegt de arts meestal ook chemotherapie, in de vorm van tabletten toe. De operatie vindt dan na minimaal zes weken na de bestraling plaats. Immunotherapie Immunotherapie is een behandeling met medicijnen die een afweerreactie tegen kankercellen stimuleert. Deze behandeling vindt in de Ommelander Ziekenhuis Groep plaats.
8
Hulp en informatie De coloncareverpleegkundige Zij geeft uitleg over de operatie en de verzorging van de stoma. Aanwezig: Op dinsdag of op de donderdag van 09.00 uur tot 15.00 uur. Telefoonnummer 0597-459 513. Verpleegafdeling Oost 3 Voor vragen of onduidelijkheden nadat u weer thuis bent. Telefoonnummer 0597-459 180. Oncologieverpleegkundige Zij geeft uitleg over de eventuele chemotherapie. Telefoonnummer 0597-459 664 Email:
[email protected] De Hulp-en Informatielijn van de Nederlandse Kankerbestrijding (KWF) Telefoonnummer 0800-0226622 Telefonisch spreekuur (elke werkdag). Van 09.00 tot 12.30 uur en van 13.30 tot 17.00 uur. MaagLeverDarmStichting Telefoonnummer (030) 6055881 Email:
[email protected]. Infolijn: (0900) 2025625 elke werkdag van 9.00 tot 17.00 uur. Email:
[email protected] Nederlandse Stomavereniging Telefoonummer (0346) 262286 Email:
[email protected]
9
Reacties Wij willen graag weten of de folder voldoet. Als u op- of aanmerkingen heeft of van mening bent dat bepaalde informatie ontbreekt, dan horen we dat graag van u. U kunt uw reactie kenbaar maken bij de verpleegkundigen van de afdeling. Met uw reactie kunnen we verder werken aan verbetering van onze service. Uw reactie kunt u sturen naar: Ommelander Ziekenhuis Groep, locatie Lucas Secretariaat Raad van Bestuur Antwoordnummer 218 9670 WB Winschoten
10
11
Ommelander Ziekenhuis Groep, locatie Lucas Gassingel 18 - 9671 CX Winschoten Postbus 30.000 - 9670 RA Winschoten Telefoon: 0597 - 459 111 E-mail:
[email protected] Web: www.ozg.eu
1270266 (01-11) © OZG, locatie Lucas 12
