Inleiding. Opzet van de rapportage

project: projectnr.: projectnr. B&R: betreft: datum:

BK-City Stay - cascoherstel R.5038 1701 rapportage gevels 20 december 2012

Inleiding Op 16 t/m 18 oktober 2012 werden de gevels van Vleugel G en een deel van de gevels van Vleugel F van het gebouw BK-City in Delft geïnspecteerd. Grotendeels vanuit een kraan met manbak, en deels vanaf de begane grond. Het onderzoek vond vooral visueel plaats, met gebruikmaken van eenvoudige handgereedschappen. Het doel van de inspectie en deze rapportage is om de onderhoudsbehoefte voor de komende dertig jaar in kaart te brengen. Deze maken deel uit van de voorbereidingen om het gebouw meer duurzaam te onderhouden, nu blijkt dat de huisvesting van de faculteit Bouwkunde minder tijdelijk zal zijn dan vijf jaar geleden werd verondersteld. De rapportage werd opgesteld in opdracht van de Directie Facilitair Management & Vastgoed van de TU Delft. Achtergrondinformatie werd verstrekt door Architectenbureau Braaksma & Roos. De geïnspecteerde gevels worden geacht representatief te zijn voor de overige delen van het gebouw, met uitzondering van bijzondere bouwdelen zoals de toren.

Opzet van de rapportage In tekst zijn de diverse onderdelen van het geïnspecteerde bouwdeel beschreven. Daarbij concentreert het rapport zich op de technische staat van de verschillende onderdelen, en de daar aan te verwachten onderhoudsbehoefte voor de komende 30 jaar. De waarnemingen zijn ook verwerkt op geveltekeningen, die als losse bijlagen zijn toegevoegd. De gevelnummering is overgenomen van Braaksma & Roos.

1

1. Daken en goten 1.a. Platte daken. Naar de platte daken is, vanwege het reeds uitgevoerde onderzoek door Bureau Dak Advies, niet opnieuw onderzoek gedaan. Aangenomen wordt, dat alle platten inclusief muurlood conform dat advies zullen worden vernieuwd.

moderne dakbedekking met vervuild grind

loodslabben in slechte staat

advies: •

Alle dakbedekkingen van platte daken inclusief muurlood vernieuwen conform advies BDA

1.b. Valbeveiligingen. De op de platte daken bevestigde veiligheidslijn kan door daarvoor aangewezen instanties worden onderhouden en periodiek gekeurd. In enkele dakvlakken zijn ijzeren ladderhaken aanwezig, die niet bruikbaar zijn en vermoedelijk ook nooit worden gebruikt. De leien daken en de goten zijn niet begaanbaar voor inspectie en onderhoud. Daarvoor zouden de daken kunnen worden voorzien van in te dekken haken. Maar waarschijnlijk is daaraan geen behoefte: bij onderhoud aan de daken kunnen werknemers zich zekeren aan de lijn op het platte dak (omslachtig), en de goten kunnen grotendeels worden bereikt vanuit de dakkapellenstrook. Als alternatief kan worden gewerkt vanuit een kraan of hoogwerker. Er wordt, kortom, aangenomen dat de huidige situatie voor de gebouweigenaar volstaat.

veiligheidslijn op platte daken

enkele verouderde ladderhaken

advies: • •

Bestaande veiligheidsvoorzieningen platte daken in stand houden Onbruikbare voorzieningen verwijderen

2

1.c. Bliksemafleiding. Het gebouw is voorzien van een bliksemafleiderinstallatie, welke wordt onderhouden. Enkele zaken vallen op: • de zinken goten zijn onderdeel gemaakt van het vermaasde netwerk. Dat is niet volgens de huidige norm. • de bevestigingsbeugels van de over de leibedekking lopende afleiders zijn tussen de leien gestoken maar niet bevestigd aan het dakbeschot. Dat is niet volgens de norm. • op een van de daken (tentdak gevel 16) is een afleider van de hoekkeper losgeraakt. Dit zou een gevolg van een inslag kunnen zijn. De installatie is hier plaatselijk defect. • een goed functionerende bliksemafleiderinstallatie kan, behalve voor het monument, ook voor de gebruiker van belang zijn, gezien het steeds toenemende belang voor de bedrijfsvoering van technische installaties waaronder datanetwerken. Het verdient aanbeveling om de classificatie van de bliksemafleiderinstallatie bewust te kiezen. Mogelijk spelen eisen of kortingen vanwege de verzekering daarbij ook een rol.

defecte bliksemafleider

onvoldoende bevestiging

advies: • • •

•

Een beveiligingsklasse kiezen (bijvoorbeeld LPS3); 2. een ontwerpopdracht aan een ter zake kundig bureau verstrekken. De ondereinden van de afleiders (beschermbuizen) niet uitvoeren in koper vanwege diefstalgevaar, maar in bijpassende kleur gepoedercoat roestvast staal. Bevestigingen van leidingen t.p.v. leien daken en loodwerk: levering bevestigingsmaterialen door installateur, maar montage bevestigingsmaterialen door leidekker-loodgieter. Tevens: bevestigingen muurblokjes wijzigen en in de voegen boren, oude bevestigingen verwijderen en gaten repareren. Overwegen om afleiders uit te voeren in aluminium i.p.v. koper, hiertoe tevoren overeenstemming met Monumentenzorg bereiken.

1.d. Loden dakrandafwerkingen op de overgang tussen hellende en platte daken. De loden dakrandafwerkingen verkeren in een goede staat. Het materiaal is van voldoende dikte, en vakkundig verwerkt. De ouderdom is gering; de datum op de aangetroffen trotseerloodjes lijkt hiermee in overeenstemming: 1989. De dakranden zijn dus ruim twintig jaar oud.

3

‘Jobse 1989’ respectievelijk ‘W. van Boxtel’

advies: •

Geen werkzaamheden nodig

1.e. Leien dakbedekkingen. De leien daken zijn, vanwege het reeds uitgevoerde onderzoek door het bureau Rockview, slechts vluchtig geïnspecteerd. De door dit bureau bepaalde ouderdom van de leibedekking, eveneens ruim twintig jaar, kan worden onderschreven. Enkele aanvullingen of opgemerkte zaken: • Het noordoostelijke dakvlak vertoont aangroei van (korst-)mos langs de bovenrand. Dit is een geringe belemmering voor het behalen van de optimale levensduur van de leien. Maatregelen worden niet geadviseerd. • De platte daken lozen via spuwers op de leibedekking. Het water stroomt vervolgens vrijelijk over de leibedekking tot in de onderliggende goten. Dit zorgt voor een extra vochtbelasting op de leibedekking. Maar vanwege de geringe omvang van de platte daken, is er geen reden tot ingrijpen. • Op een plaats, in de binnenhoek van gevels 16 en 17, blijkt het laagste punt van het platte dak op een wat ongelukkige plek te liggen, zodat de onderliggende leien extra lang nat blijven. Verplaatsing van dat laagste punt zal de levensduur van de leibedekking verlengen, en is aan te bevelen. • De bitumineuze bedekking van de platte daken geeft lelijke zwarte lekstrepen op de leibedekking. Om dit te voorkomen zal de bitumen van de platten moeten worden verwijderd, inclusief het schoonmaken van de loden doorvoeren (spuwers). De gesmette leien kunnen eenvoudig worden vervangen. Het betreft slechts een visueel gebrek. • De bouwfysische situatie rond de leibedekking is niet ter plekke onderzocht. De hoogste delen van de dakvlakken bevinden zich boven ongebruikte zolders, waar voldoende ventilatie gemakkelijk realiseerbaar is. De onderste helft van de dakvlakken bevinden zich boven de later in gebruik genomen zolders (nu ateliers), die verwarmd worden. De borstweringen en de dakschuinte zijn hier afgetimmerd. Het is zaak, het dakbeschot waarop de leien zijn bevestigd goed te blijven ventileren, en zo condensvorming aan de achterzijde van de leien te voorkomen. Een ventilatiestroom onder de gootbodem en het boeideel door zou ideaal zijn.

4

leibedekking goed, enkele leien slecht

druipsporen bitumen

overmatige vochtlast, door positie spuwer

advies: • • • •

Afschot plat dak wijzigen, zodat laagste punt niet langer t.p.v. binnenhoek gevels 16-17 ligt. Goede ventilatie onderzijde dakbeschot bewaken, bijvoorbeeld bij historische of toekomstige aanpassingen interieur. Rekenen op incidenteel inboeten van defecte leien (normaal onderhoud) Indicatie hoeveelheden (totale werk, uitgezonderd herstel ten gevolge van overige werkzaamheden): complete dakvlakken vernieuwen 2%; 40 m2 in kleinere plekken inboeten (≤ 0,5 m2); 3000 losse leien inboeten.

1.f. Killen en hoekkepers De zinken bekleding van de kilgoten vertoont geen gebreken. Maar omdat de ontmoeting van deze drie goten een notoir punt van gebreken is, en de constructies aan de binnenzijde zijn afgetimmerd, is het raadzaam om toch rekening te houden met enig herstel van houtrot onderin de kilkepers. De loden bekleding van de hoekkepers vertoont geen gebreken. Er is geen zichtbare aanleiding, om hier herstelkosten te verwachten. advies: •

Rekening houden met enig herstel van houtrot onderin de hoekkepers (25% van de ondereinden).

1.g. Dakkapellenstrook. De kozijnen en ramen van de dakkapellenstrook zijn in slechte staat. • Op enkele plekken is de oorspronkelijke, gekromde vorm van de dakvoet nog in de achtergebleven loodslabben herkenbaar. • Het nieuwere aansluitlood, onder meer aan de koppen van de dakkapellenstroken, is her en der slordig uitgevoerd; waterdichtheid is onzeker. • De kozijnen, met name de onderdorpel, zijn in slechte staat. Er zijn al veel reparaties aanwezig. • Het voetlood, dat de aansluiting van de onderdorpel op de zinken gootbekleding afdekt, is in slechte staat. Het lood is zonder dilataties aangebracht en veelvuldig gescheurd, ruwweg gemiddeld een scheur per meter. Ook blijken de bitumenplakkers en loden lapstukjes waarmee de aansluiting waterdicht is gemaakt van beperkte houdbaarheid te zijn. Vervanging van het lood is geboden, maar slecht mogelijk zonder de complete onderdorpel van de dakkapellenstrook te vernieuwen. • De houten ramen zijn in slechte staat. Vervanging van onderhoeken door hout, aangezet d.m.v. herstelmortels, is eerder regel dan uitzondering. • De houten betimmering van blinde vakken in de dakkapellenstrook is in slechte staat. Veel vervormingen van het hout worden gemaskeerd door dikke lagen plamuur, kit en/of reparatiepasta’s. • De gebouwbeheerder wees op de ongelukkige combinatie van de zonneschermen met naar buiten draaiende ramen. Dit zorgt regelmatig voor het vastlopen van een van beide. 5

• Hang- en sluitwerk: diverse ramen zijn dichtgeschilderd en –gekit. Functionaliteit overigens niet beoordeeld. Omdat naast het onderhoud van het bestaande werk ook verbetering t.a.v. isolatie wordt nagestreefd, gaat Rab uit van integrale vervanging van de buitenschil van deze strook (kozijnen, voetlood, aansluiting op leien dak, betimmeringen, wangen, goten en hwa’s). De draagconstructie is niet beoordeeld.

kozijnen en ramen veelvuldig gerepareerd; loodslabbe gescheurd en niet meer te repareren

advies: • •

De dakkapellenstrook integraal vervangen (kozijnen, voetlood, onderliggende gootopstanden, aansluiting op leien dak, betimmeringen, wangen, goten en hwa’s). Rekenen op houtrot in de onderliggende constructie, waaronder de blind ingemetselde muurplaat. Deze is zonder sloopwerk niet te inspecteren.

1.h. Bakgoten. De oorspronkelijke gootconstructie, met het geprofileerde houten boeideel dat iets terug ligt ten opzichte van de buitenrand van de tufstenen kroonlijst, is grotendeels nog aanwezig. • De geprofileerde grenen boeidelen zijn in een matige tot redelijke staat, afhankelijk van de situering. De op het zuiden gerichte boeidelen zijn her en der erg verdroogd en gescheurd. En met name daar waar de kier tussen de boeidelen en de tufstenen kroonlijst gering of nihil is, is de onderrand van de boeidelen vochtig of ingerot. De boeidelen zijn in het verleden bij uitgevoerd schilderwerk erg grof geschrapt, zodat het oorspronkelijke glooiende profiel vaak hoekig en het oppervlak beschadigd is. Bij herstel of vernieuwen zou er op moeten worden gelet dat tussen het boeideel en de steen voldoende ventilatieruimte blijft. • Boeidelen, kleurstelling: de boeidelen zijn in de huidige situatie grijs geschilderd. Dit maakt onderdeel uit van de vijf jaar geleden ontworpen kleurstelling. Oorspronkelijk zijn de boeidelen in een zodanige kleur geschilderd dat deze wegvielen ten opzichte van de overheersende bestanddelen van de architectuur, waarschijnlijk een grijsgroene kleur of een gedekte okertint (tufsteenimitatie). Naar kleur is geen specifiek onderzoek gedaan. • De goten liggen her en der niet goed op afschot. Waar water langer blijft staan, bijvoorbeeld het linkerdeel van gevel 18, wordt afgewaaid blad ingevangen. Daar waar gootbekledingen vervangen worden, zou dit gecorrigeerd moeten worden. • De grote lengtes van de zinken goot bekleding zijn opgedeeld door ingesoldeerde rubberen rekstukken. Deze rekstukken zijn van een mindere levensduur dan het zink, maar in de geïnspecteerde goten zijn er nog geen problemen geconstateerd. Indien gootbekledingen vervangen worden, zou kunnen worden geïnventariseerd waar het mogelijk is om rekstukken te vervangen door broekstukken. Deze gaan wel even lang mee als de gootbekleding. Om dat mogelijk te maken is dan wel een compleet plan inclusief te realiseren afschotten nodig. 6

• De zinken gootbekleding is waarschijnlijk even oud als het leien dak, ruim twintig jaar. Het zink is grotendeels nog in een redelijke staat, maar vertoont versnelde erosie onder de drup van de hemelwaterafvoeren van de dakkapellenstrook. Op een plaats is een losgescheurde soldeernaad aangetroffen, en op twee andere plaatsen is de soldering verdacht. Preventieve vervanging van de gootbekleding, in samenhang met de eerder genoemde dakkapellenstrook, is aan te bevelen. Aan het natuur- en baksteen van de gevels is zichtbaar dat er buiten de bovengenoemde actuele lekkages, in het verleden op diverse plekken langdurige lekkages zijn geweest. • Daarbij rekening te houden met herstel van de houten gootconstructies als gevolg van houtrot. Houtrot is te verwachten ter plaatse van gescheurd voetlood van de dakkapellenstrook, en ter plaatse van defecte soldeernaden. Maar bovendien kan niet bij voorbaat worden uitgesloten dat bij de vorige herstelbeurt, ruim twintig jaar geleden, niet alle houtrot is gesaneerd. Het is daarom raadzaam, om voor dit onderdeel een ruime reserve in het herstelplan aan te houden. • De kunststenen bovenrand van het tentdak van gevel 16 is afgedekt met lood. Dit vormt ook de afdekking van de daarachter gelegen verholen zinken goot. De loodafdekking is slordig uitgevoerd, en op minimaal een plek los.

losgesprongen soldeernaad

advies: • • • • •

Gootbekledingen geheel vervangen, met bijzondere aandacht voor de aansluiting op de kunststof hwa’s (zie 1.i). Indien vervanging in zink: afschotten nazien en corrigeren; en broekstukken toevoegen met bijbehorende wijziging van afschotten volgens n.t.b. ontwerp. Rekening houden met plaatselijk herstel van houtrot in de goten, zowel recent als historisch. Geprofileerde grenen boeidelen: plaatselijk herstellen d.m.v. instukken, daarnaast diverse lengtes vernieuwen. Indicatie hoeveelheden: compleet vernieuwen gehele gootconstructie 5%; boeidelen vernieuwen complete lengtes 10%; boeidelen lengtes inlassen 10%; boeidelen herstellen d.m.v. instukken (≤ 0,4 m1) 0,2 stuks per strekkende meter gevellengte.

• Loden afdekking van natuur- of kunststenen gevelranden (bijv. trappenhuis gevel 16-17): nazien en gedeeltelijk vervangen. 1.i. Hemelwaterafvoeren • De in de bakstenen penanten verwerkte hemelwaterafvoeren zijn recent voorzien van een kunststof binnenbuis. De aansluitingen en de overgangen op de gietijzeren grondleiding zijn in het souterrain zichtbaar. Aangenomen mag worden, dat deze hemelwaterafvoeren nu geheel in orde zijn. • Waar de zinken bekleding van de bakgoten vernieuwd wordt, is bijzondere aandacht aan de aansluiting van het zink op het kunststof nodig. Deze verbinding is kwetsbaar maar cruciaal. • Ter plaatse van de ondereinden van deze blinde hemelwaterafvoeren zijn op enkele plekken oude vochtproblemen te zien. 7

• De goten aan de achterzijde van het tentdak van gevel 16 zijn voorzien van extra pvc hemelwaterafvoeren. Deze functioneren als bypass. Kennelijk is de lozing van de onderliggende zakgoten op het dak aan de noordwestzijde bewust verhinderd en hebben deze lager gelegen zakgoten, waar deze goten oorspronkelijk in lozen, onvoldoende capaciteit (waterberging) of zijn daar in het verleden problemen mee geweest. Het pvc is niet erg duurzaam. Beter zou zijn, de onderliggende zakgoten te voorzien van hogere opstanden, inclusief vernieuwen van loodslabben en loden loketten, en de goten van het tentdak weer als vanouds in deze lager gelegen goten te laten lozen.

onbevredigende bypass (achter tentdak gevel 16)

aansluiting nieuwe kunststof voering hwa, op zinken bakgoot

advies: • •

Hoofdgoten, recent aangebrachte kunststof binnenbuizen: geen werkzaamheden (zie ook 1.h) Zakgoten achter trappenhuis in binnenhoek gevels 16-17: vernieuwen en gootbeloop herzien (goten verhogen, cascades maken, verholen goten in leibedekking inwerken), vergaarbakken en afvoeren tentdak vernieuwen.

8

2. Gevels, scheuren Door het op geveltekening intekenen van aangetroffen scheuren en opengetrokken naden, is getracht de schadeoorzaken te achterhalen. Tevoren is kennis genomen van de rapportage over de constructie door Arcadis van maart jl. Het leeuwendeel van de aangetroffen scheuren is niet (in doorslaggevende mate) te herleiden tot ongelijkmatige zettingen in de fundering. Uitzonderingen hierop zijn de doorgaande staande naad tussen de Vleugels F en G, en de koekkoeken. a. De doorgaande staande naad tussen de vleugels F en G is te zien als een dilatatie, en is in het verleden al als zodanig behandeld. De naad lijkt niet aanmerkelijk in breedte te verlopen. Deze kan op dezelfde manier opnieuw visueel verbeterd worden, met respect voor de functie als dilatatie. b. De koekkoeken lijken van de gevel af te scheuren. Ter plaatse van de oplegging van de lateien boven de kozijnen leidt dit tot spanningen en vervormingen in het metselwerk. Afhankelijk van de te verwachten grondwaterstanden kan worden besloten, om de aanhechting van de koekkoeken aan het hoofdgebouw niet te herstellen. Wel zou het metselwerk van de oplegging van de lateien moeten worden hersteld. Scheuren zijn zeer verspreid over de gevels aanwezig, in de regel in elke travee. Deze scheuren hebben een verticaal verloop, en worden aangetroffen rond de muuropeningen (vensters). Scheuren worden sporadisch aangetroffen in de muurdammen. De aangetroffen scheuren zijn te onderscheiden in: 1. plintlijst: De stuiknaden tussen de granieten plintlijsten staan vaak open. Daarop aansluitend is het metselwerk vaak gescheurd. Opvallend is, dat een deel van deze scheuren kort en eindigend is. Andere scheuren lopen tot in de vensteropening, en worden naar onderen toe overgenomen door parallelle scheuren tot onder het maaiveld. Een deel van de scheuren is eerder (20 jaar geleden?) ingeboet. Dit is niet erg goed gedaan; het metselwerk is halfsteens en zonder verband met het achterliggende werk uitgevoerd, en op veel plaatsen zijn holtes aanwezig. In meerdere gevallen is de inboeting opnieuw gescheurd. 2. muuropeningen (vensters): Vervormingen tekenen zich hier niet af, omdat naden tussen baksteen en vensters zijn afgekit, en aan deze kitnaad regelmatig onderhoud plaats vindt. 3. borstwering ter hoogte van eerste verdiepingvloer: Rond en in de tufstenen lateien boven de vensters van de beletage zijn scheuren aangetroffen. Zo zijn in de zuidwestgevel van Vleugel G alle negen lateien gescheurd. De scheuren in de borstwering erboven zijn moeilijk te volgen. Aan de koppen van de in beton vervangen waterslagen van de vensters van de eerste verdieping, worden structureel scheuren aangetroffen. Van een enkele waterslag is het beton zelf in lichte mate gescheurd. 4. hoofdgestel: De scheuren komen terug in het tufstenen hoofdgestel. Op veelvuldig gescheurde lateien (architraven) boven de vensteropeningen na, volgen zij vaak de naden tussen de tufstenen elementen. Die naden (voegen) zijn vaak al eerder eens vervangen. Hoewel er een achterliggende betonconstructie is, zijn deze elementen zijn kennelijk juist dik genoeg, om als zelfstandig constructie element te fungeren. Diverse elementen, zoals platen in het fries, en geornamenteerde beëindigingsblokken van de muurdammen, klinken hol. Zij zijn als gevolg van spanningen losgekomen van de ondergrond. Vooral op de buitenhoeken van de gevels, dus daar waar geen tegendruk is, worden hol klinkende blokken in het hoofdgestel gevonden. 9

De oorzaak van deze over de gevels verspreide verticale scheuren is onopgehelderd. Wellicht is sprake van thermische spanningen, versterkt door het verschil in materiaaleigenschappen tussen de betonnen vloerconstructies en de bakstenen gevels. Maar zonder gedetailleerde studie naar de betonnen constructies kan dit niet met zekerheid worden gesteld. Herstelmaatregelen: de scheuren komen weliswaar veelvuldig voor, maar duiden niet op ernstige gebreken. Zij kunnen dus, om vervolgschade door inwatering te voorkomen, of verergering door het bestaande schademechanisme, worden hersteld. Grotere, doorgaande scheuren steens diep en in verband met het achterliggende werk inboeten. Opengesprongen naden diep openboren, aankouwen met specie, en afvoegen. Hol klinkende natuurstenen elementen ofwel losnemen en opnieuw stellen, ofwel de holtes aanboren en injecteren met steenachtige injectiemortel (geen vocht afsluitende materialen gebruiken).

diverse uitingsvormen van de ‘standaard’ verticale scheuren

5. muurdammen: op enkele plekken zijn scheuren in de muurdammen aangetroffen. Deze scheuren passen niet in het hierboven geschetste algemene beeld. • Vleugel G, zuidwest gevel, ter hoogte van eerste verdiepingvloer, een verticale scheur in de muurdam. Deze kan misschien worden verklaard uit de achterliggende (beton-)constructie. Maar zonder nader onderzoek kan daarover geen uitspraak worden gedaan. • Vleugel G, noordoosthoek van het dwarse afsluitende bouwdeel, ter hoogte van eerste verdiepingvloer, een dubbele verticale scheur in de muurdam. Deze kan misschien worden verklaard uit de achterliggende (beton-)constructie. Maar zonder nader onderzoek kan daarover geen uitspraak worden gedaan. • Vleugel G, zuidoostelijke kopgevel van het dwarse afsluitende bouwdeel, verticale scheuren in de muurdammen op de hoeken, en een diagonale scheur in een van de middelste muurdammen. • (Overliggende gevel:) Vleugel G, noordwestelijke kopgevel van het dwarse afsluitende bouwdeel, verticale scheur naast de rechter muurdam, vervolgd in een parallelle scheur rechts van de raamstrook. Deze kan misschien worden verklaard uit de achterliggende (beton-)constructie. Maar zonder nader onderzoek kan daarover geen uitspraak worden gedaan. Herstelmaatregelen: rekening houden met het openhakken in steens diep inboeten van deze scheuren. Tijdens de uitvoering waarnemingen uitvoeren, om informatie over de ontstaansoorzaak te verzamelen. Betontekeningen: er is geen onderzoek gedaan naar oude of oorspronkelijke tekeningen van de betonconstructies. Aan de hand van de daarop vermelde dilataties, stortnaden, wapening enzovoorts, kunnen wellicht de gedragingen van het gebouw beter verklaard worden. Onderzoek wordt aanbevolen.

10

diverse uitzonderlijke scheuren


• • • •

Dilataties en bouwnaden: visueel herstellen zoals eerder uitgevoerd, inclusief functiebehoud als dilatatie. Koekkoeken: afhankelijk van de te verwachten grondwaterstanden, de aanhechting met het hoofdgebouw niet herstellen. Het metselwerk van de oplegging van de lateien wel herstellen. Verticale scheuren rond stuiknaden granieten plintlijst: inboeten, of injecteren en repareren. De technische waarde van deze ingreep is beperkt. Verticale scheuren categorie plint, borstweringen, hoofdgestel: grotere scheuren steens diep en in verbad inboeten, kleinere scheuren injecteren en repareren. Opengescheurde oude inboetingen vervangen en verbeteren. De technische waarde van deze ingrepen is beperkt. Oude inboetingen bijkleuren. Hol klinkende natuurstenen elementen ofwel losnemen en opnieuw stellen, ofwel de holtes aanboren en injecteren met steenachtige (geen kunststofgebonden) injectiemortel. Scheuren in muurdammen (categorie 5 zoals hierboven genoemd): openhakken en steens inboeten. Tijdens de uitvoering waarnemingen uitvoeren en de onstaansoorzaak proberen vast te stellen. Nader archiefonderzoek uitvoeren naar betontekeningen, dilataties, stortnaden, wapening enzovoorts.

11

3. Gevels, materialen 3.a. Tufsteen, hoofdgestel. Tufsteen is het materiaal waarin oorspronkelijk alle kroonlijsten, dakranden, lateien, dorpels, en raam- en deuromlijstingen vanaf het niveau van de plintlijst zijn gemaakt. De herkomst van de tufsteen, vermoedelijk gemengd en hoofdzakelijk afkomstig uit Ettringen of een vergelijkbare groeve, is niet onderzocht maar waarschijnlijk aan de hand van schriftelijke bronnen goed vast te stellen. De steen is over het algemeen van een goede kwaliteit, en correct gedetailleerd en verwerkt. Een deel van deze onderdelen is reeds vervangen in overeenkomstig gekleurde beton. • Gootlijst: de kroonlijst is aan de onderzijde verweerd. Hierdoor zal op termijn de functie als druiprand steeds slechter worden vervuld, en druipwater minder goed van de gevel worden geweerd. De ergst verweerde blokken kunnen door middel van mortelreparaties worden hersteld, maar omdat hiervoor tot op de gezonde steen moet worden teruggehakt, is ook deze herstelmethode vrij ingrijpend. Advies is daarom deze herstelmethode beperkt toe te passen, en voor het overige de verwering voorlopig te accepteren. Wel moet het loskomende materiaal worden verwijderd door stevig afborstelen, om valgevaar te beperken. • Complete hoofdgestel: de hoeveelheid scheuren en oude herstellingen in de voegen is zo groot, dat moet worden uitgegaan van vervanging van alle voegen tussen en rond tufstenen onderdelen. • Hoofdgestel: de toegepaste steensoort (tufsteen) is niet erg geschikt voor profileringen met een sterke dieptewerking. Vooral de uitstekende delen, zoals de blokjes van de tandlijst en de puntige ornamenten van de geornamenteerde beëindigingsblokken van de muurdammen, laten laagsgewijs los. In het verleden is hieraan reeds uitgebreid gerepareerd. Hierbij is vermoedelijk gebruikt gemaakt van Jahnmortel (goed) maar zijn ook oppervlakken bewerkt met een slijpschijf (jammer). Een klein deel van de reparaties is door voortschrijdende verwerking losgeraakt; veel andere plekken komen nu in aanmerking voor soortgelijke reparatie. • Fries en architraaf: gescheurde architraafblokken (lateien) zijn in het verleden vermoedelijk hersteld (ingeboorde wapening?) en met dezelfde mortel hersteld. Daarbij is de mortel ruim uitwaaierend rond de scheur verwerkt. Ook zijn verspreid voorkomende holtes in de tufsteen dichtgesmeerd met reparatiemortel. Dit is een lelijk gezicht. Gelukkig is de steen zo bont, dat de reparaties niet erg opvallen. • Hoofdgestel: op enkele plekken zijn blokken gescheurd, door spanningen in de constructie. Deze scheuren moeten worden gerepareerd.

onderrand gootlijst is eerder gefatsoeneerd

kenmerkende verwering onderzijde gootlijst

12

tufstenen ornamenten, loskomende uitsteeksels

idem, recente reparaties, nageslepen oppervlak, nieuwe scheuren

3.b. Tufsteen, raamomlijstingen. • De iets rijker vormgegeven gevels, bijvoorbeeld ter plaatse van trappenhuizen, bevatten meer tufsteen rond de ramen. Bijvoorbeeld in de vorm van geornamenteerde lateien en vrijstaande raamstijlen. • Voor de geornamenteerde raamomlijstingen geldt ook, dat hier de tuf problemen geeft bij de fijner bewerkte onderdelen. Om bij het afsteken en afborstelen van de verweerde delen niet te veel vorm te verliezen, moet er rekening worden gehouden met een vrij grote hoeveelheid mortelreparaties. • In de vrijstaande raamstijlen is op veel plekken een fijn netwerk aan haarscheuren in de tuf zichtbaar. De steen ontspant als het ware, en maakt zich op om in brokjes uiteen te vallen. Enkele blokken zullen binnen dertig jaar moeten worden vervangen. • Complete omlijstingen: de hoeveelheid gebrekkig voegwerk is zo groot, dat moet worden uitgegaan van vervanging van alle voegen tussen en rond tufstenen onderdelen.

zwaar gerepareerde raamstijl

meer verfijnde ornamentiek ten prooi aan verwering;

eerdere mortelreparatie

advies (3.a en 3.b): • Onderrand kroonlijst: losse delen tufsteen verwijderen met harde kokosborstel. Terughoudend mortelreparaties toepassen. • Alle tufsteen (hoofdgestel, lateien en raamomlijstingen): alle voegen rond natuursteen vervangen. • Alle tufsteen: nalopen op loskomende uitstekende delen. Alle loskomende delen vervangen door reparatiemortel, welke in eigenschappen is afgestemd op de steen (Jahn M70 o.g.) • Eerder herstelde, maar opnieuw tekenende scheuren in lateien etc.: herstellen d.m.v. ingelijmde wapeningspennen, injecteren en afrepareren. • Eerdere herstellingen, visueel gebrek: geen werkzaamheden. • Hoofdgestel en raamomlijstingen: te ver aangetaste (meervoudig door en door gescheurde) blokken compleet vervangen.

13

3.c. Betonnen consoles onder de kroonlijst. De consoles onder de tufsteen kroonlijst zijn niet van tufsteen maar van beton. Hiervoor is een gewassen fijnkorrelig grindbeton toegepast, zodat de consoles qua uiterlijk niet afsteken. De consoles lijken origineel. • Op enkele plekken is roestend wapeningijzer gezien. Dit zijn incidenten; met reparatie kan worden volstaan. • de voeg boven de consoles lijkt iets open te staan, alsof de consoles iets uitgezakt zijn. Aan de onderzijde is stelselmatig een brede cementvoeg aanwezig, alsof de onderliggende steen wat is afgeboerd. Te rekenen op vervangen van alle voegwerk rond de consoles. advies: • •

Mortelherstellingen ter plaatse van roestend wapeningijzer (betreft incidenten). Alle voegwerk rond de consoles vernieuwen.

3.d. Betonnen muurafdekkingen en raamomlijstingen. Als vervanging van tufstenen onderdelen, is in het verleden geel gekleurd grindbeton toegepast. De onderdelen zijn geprefabriceerd. • De kwaliteit van deze onderdelen is goed. Op enkele plekken zijn fijne dwarsscheuren gezien, en aan de bovenzijde van meerdere onderdorpels een netwerk van haarscheuren. • Bij het plaatsen van de dorpels is het metselwerk op matige wijze aangewerkt. De gebruikte baksteen wijkt af in kleur, dit is in het werk bijgekleurd. De voegspecie is donkergrijs, waar de oorspronkelijke specie gebroken wit is, zij het dat deze in de loop der tijd een donkere aanslag kreeg. De voeg is ook niet verdiept aangebracht, zoals het oorspronkelijke werk, maar min of meer platvol. De metsel- en voegspecie vertoont holtes en onvoldoende verdichting, vooral in de moeilijk bereikbare hoeken. • De onderdorpels vertonen alle dezelfde merkwaardigheid, namelijk een stortnaad in de lengterichting van de dorpel. Het lijkt, alsof de dorpels nog tijdens de prefabricage breder zijn gemaakt inclusief het toevoegen van een achteropstand . De stortnaad wordt in de regel afgedekt met een extra breed opgezette specievoeg. Deze specievoeg is vaak los of verdwenen; de stortnaad vertoont geen neiging tot onthechten. • Maar de verbreding van de dorpels is niet consequent doorgevoerd aan de uiteinden van de dorpels. De aangestorte kussens lopen niet door in de achteropstand. Het aanwerken met metselspecie is hier onzorgvuldig uitgevoerd. Bij harde wind en regen, zal het water op dit punt naar binnen worden geperst. Dit gebrek kan met een goed uitgevoerde kitvoeg worden ondervangen. • De voegen tussen de muurafdekkingen, zoals de lage aanbouw aan de kop van Vleugel F en rond het tentdak van gevel 16, zijn in een matige conditie. Er moet worden uitgegaan van vervanging van alle voegen tussen en rond betonnen onderdelen.

14

kunststenen muurafdekking en raamomlijsting

kunststenen onderdorpels, ook hier zorgvuldig uitgevoerd


Bovenzijden schoonmaken d.m.v. algdodend middel en oververhitte stoom onder lage druk. Dit met oog op herstellingen. Gescheurde onderdelen: injecteren met kunsthars en afrepareren. Voegwerk tussen en rond alle kunststenen onderdelen vervangen. Stortnaad in onderdorpels, en ontbrekende hoeken van de achteropstand: afdekken met kitvoeg (zie 4.c).

3.e. Baksteen. De gevels zijn opgetrokken uit een rode handvormsteen, van behoorlijke hardheid. Onbekend is, hoe groot het kwaliteitsverschil tussen voor- en achterwerkers is. In gevel 11 zijn (recent?) kernen uitgeboord over de volle dikte van de muur, waaruit dergelijke informatie kan blijken. De kernen zelf zijn niet gezien. Het voegwerk is verdiept uitgevoerd, vermoedelijk in een bastaardmortel, en oorspronkelijk lichtbeige van kleur. Door vervuiling oogt de voeg nu gelijkmatig donker. • De baksteen zelf heeft zich uitstekend gehouden. Er werden nergens gebreken gezien welke voorkomen uit de kwaliteit van de steen. • Op enkele plekken is uitbloei van zout waargenomen, welke is te herleiden tot gebrekkig functionerende hemelwaterafvoeren. De oorzaak hiervan is verholpen (zie 1.i), maar de geconcentreerde en uitkristalliserende zouten bleven achter, en zullen blijvend problemen veroorzaken. Behalve het regelmatig droog afborstelen van de uittredende zoutkristallen, is hieraan in de praktijk niets te doen. • Op enkele plekken zijn op plinthoogte concentraties van afgestoten buitenschil van de baksteen aangetroffen. Dit komt vooral voor aan de zuidoostgevel (gevel 18), en de lage uitbouw aan gevel 18. Oorzaak is niet vastgesteld. Te rekenen op het inboeten van deze plekken. • Ook het voegwerk heeft zich uitstekend gehouden. Slechts op een enkele beperkte plek vertoont het tekenen van slijtage (gevel 16). • Het siermetselwerk van de borstweringen tussen de vensters geeft geen problemen. • In het metselwerk zijn verspreid ijzeren bevestigingsmiddelen achtergebleven, die door roesten schade veroorzaken. Deze moeten worden verwijderd. Gave gaten afrepareren met op kleur gebrachte herstelmortel; gebroken stenen vervangen.

15

oud en nieuw

siermetselwerk borstwering

scheuren plint slecht ingeboet

roestend ijzer

advies: • • • • •

Zoutuitbloei: regelmatig droog afborstelen. Concentraties afgestoten buitenhuid, in de plint: uitkappen en halfsteens inboeten. Voegwerk: versleten plekken uithalen en opnieuw voegen. Dit komt sporadisch voor. Voegwerk: eerder in afwijkende kleur en voegvorm uithalen en opnieuw voegen. O.a. rond opleggingen van vernieuwde kunststeen. Overtollig ijzerwerk uit de gevels verwijderen; baksteen en voegwerk repareren.

3.f. Granieten plintlijst. Alle natuursteenwerk tot en met het niveau van de plintlijst is uitgevoerd in grijze graniet. • Het materiaal van de granieten plintlijst vertoont geen gebreken. • De (stoot-)voegen zijn matig tot slecht. Er moet worden uitgegaan van vervanging van alle voegen tussen en rond natuurstenen onderdelen. advies: •

Voegwerk tussen en rond alle natuurstenen onderdelen vervangen.

3.g. Bouwkeramiek. Verspreid over de gevels zijn geornamenteerde omlijstingen van de uitmonding van een ventilatiesysteem (zuurkasten) aanwezig. De vormgeving herhaalt zich, met gebruikmaken van verschillende motieven. Waar nodig is een aangepaste hoekoplossing ontworpen. • Verschillende ornamenten zijn verwijderd, daar is het metselwerk ingeboet. De overige ventilatieopeningen zijn in de regel halfsteens dichtgemetseld. Maar op een plek (binnenhoek gevel 16) is de originele roodkoperen ventilatieklep nog aanwezig. • Het baksel is in goede staat, alsook de glazuur. Het glazuur is her en der bij het bakken iets te heet geweest, waardoor gestolde blazen in het oppervlak zijn ontstaan. Dit past bij het robuuste uiterlijk van dit product, en heeft niet tot schade geleid. • Het voegwerk tussen de elementen is matig, en slechter naar mate de voeg minder opgesloten zit. Vervanging van een deel van de voegen is nodig. Maar bij het verwijderen ervan moet uiterst omzichtig te werk worden gegaan, om het glazuur niet te beschadigen.

16

detail bouwkeramiek

oorspronkelijke koperen ventilatieklep


Verwijderen voegwerk zonder schade aan de glazuur uitvoeren! Een deel van de ornamenten: voegwerk tussen en rond alle keramische elementen vervangen. Een deel van de ornamenten: voegwerk nalopen en herstellen. Nestmateriaal en vogelpoep verwijderen (warm water), vogelwering aanbrengen. Let op broedseizoen.

3.h. Buitentrappen. Buitentrappen zijn vervaardigd van grijze graniet. De dragende constructie is van baksteen, en het niet zichtbare deel wellicht ook van gewapend beton. • De buitentrap aan de kop van Vleugel F (gevel 18) scheurt van de gevel af, en alle elementen liggen geheel los. De trap lijkt al eerder te zijn vervangen, met hergebruik van het graniet, gezien de afwijkende baksteenmetsel- en voegwerk, de sporen van hergebruik van de bovenste traptrede, en de merkwaardige aansluiting van de bovenste traptrede op het deurkozijn. De draagconstructie van de trap zal compleet moeten worden vervangen, inclusief fundering. Baksteenmetselwerk en – voegwerk uitvoeren conform de plintzone van het hoofdgebouw. De granieten kantblokken en traptreden ontdoen van specieresten, en opnieuw stellen en afwerken. De aansluiting op het deurkozijn, ofwel het trapbordes, gewijzigd uitvoeren. Hiervoor een nieuwe bordestrede van gebouchardeerd graniet maken, met een achteropstand welke onder het stalen deurkozijn valt. De nieuwe bordestrede in het omringende gevelmetselwerk opleggen, en het baksteenmetselwerk en –voegwerk aanhelen. • De buitentrap van gevel 16 vertoont weinig gebreken. Wel moet worden uitgegaan van vervanging van alle voegen tussen en rond natuurstenen onderdelen.

buitentrap gevel 18

advies:

17

•

•

De draagconstructie van de trap compleet vervangen, inclusief fundering. Baksteenmetselwerk en –voegwerk uitvoeren conform de plintzone van het hoofdgebouw. De granieten kantblokken en traptreden ontdoen van specieresten, en opnieuw stellen en afwerken. De aansluiting op het deurkozijn, ofwel het trapbordes, gewijzigd uitvoeren. Hiervoor een nieuwe bordestrede van gebouchardeerd graniet maken, met een achteropstand welke onder het stalen deurkozijn valt. De nieuwe bordestrede in het omringende gevelmetselwerk opleggen, en het baksteenmetselwerk en –voegwerk aanhelen. Overige buitentrappen: alle voegen tussen en rond natuurstenen onderdelen vervangen.

3.i. Koekkoeken. De koekkoeken lijken van de gevel af te scheuren. Ter plaatse van de oplegging van de lateien boven de kozijnen leidt dit tot spanningen en vervormingen in het metselwerk. Afhankelijk van de te verwachten grondwaterstanden kan worden besloten, om de aanhechting van de koekkoeken aan het hoofdgebouw niet te herstellen. Wel zou het metselwerk van de oplegging van de lateien moeten worden hersteld. • Het metsel- en voegwerk van de bakstenen wanden vloerbekleding vertoont geen noemenswaardige gebreken. • Het voegwerk van de granieten afdekbanden is in redelijke staat, met reparatie kan worden volstaan. • De afvoerroosters voor het hemelwater hebben smalle openingen, en zijn her en der verstopt. De afvoerroosters onderin de wanden lijken een vervanging (verbetering) ten opzichte van de dichtgezette roosters in het midden van de bodem. Regelmatige schoonmaak blijft nodig. • De stalen of ijzeren afdekroosters zijn licht aangeroest, en behoeven grondig schilderwerk. Enkele roosters (binnenhoek gevel 16) lijken ouder te zijn; deze lijden onder ernstige roestvorming op de naden. Advies: stralen en schooperen, en poedercoaten.

koekkoeken scheuren van de gevels af

kwetsbare afwatering op de bodem


(Scheuren: zie 2.) Afwatering: bodems en wanden periodiek schoon maken, afvoer doorspuiten. Granieten afdekbanden: voegwerk nazien en herstellen. Afdekroosters: de oudere roosters (o.a. binnenhoek gevels 16-17) stralen, schooperen en schilderen. Voor de overige roosters kan worden volstaan met schilderwerk.

3.j. Vluchttrap. Het stalen vluchtrappenhuis enkele decennia geleden geplaatst. • staalconstructie: behoeft het normale onderhoudsschilderwerk. • buitendeur eerste verdieping: de onderdorpel vertoont betonrot. Tevens uitgescheurde metselwerk dagkant. • de verzinkte stalen treden en bordessen (dejo-roosters) zijn roestig. 18

advies: • •

Staalconstructie: onderhoudsschilderwerk. Treden en bordessen: vervangen, of demonteren, stralen, thermisch verzinken en remonteren. Alles onder continu functiebehoud.

3.l. Gevelreiniging. De gevels zijn gelijkmatig vervuild. Zo toon het voegwerk erg donker, terwijl dit in werkelijkheid een lichte beige kleur heeft. Op enkele uitzonderingen na (algen mosgroei, zoals beschreven onder 3.d) is er geen technische noodzaak tot reinigen. Het in de loop der jaren ontstane beeld kan probleemloos blijven bestaan; reiniging zonder technische noodzaak is onwenselijk. Wel kunnen lokaal verstoringen van het totaalbeeld worden gecorrigeerd. advies: • •

Lokale verstoringen van het totale gevelbeeld corrigeren, hetzij door te schone plekken (zoals inboetingen) bij te kleuren, hetzij door bijzondere verontreinigingen te reinigen totdat een overeenkomstige vervuilingsgraad wordt bereikt. Indien wordt gereinigd, dan met oververhitte stoom onder lage druk.

19

4. Gevelopeningen 4.a. Houten dakkapellenstrook. Uitgaan van integrale vervanging, zie onder ‘daken en goten’. 4.b. Stalen raamkozijnen. Om bovengenoemde reden is geen onderzoek gedaan naar de functionaliteit van de verschillende ramen, inclusief kierdichting en hang- en sluitwerk. • Het hang- en sluitwerk is over het algemeen nog origineel. Nb. wellicht niet uit de bouwtijd. • De conditie van de stalen raamkozijnen is goed. Een degelijke onderhoudsschilderbeurt volstaat. • De raamkozijnen zijn op het omringende metselwerk aangesloten door middel van een kitvoeg. Bij de verticale dagkanten is deze is soms erg grof uitgevoerd, maar haperende kitnaden zijn een uitzondering. • De kitnaad aan de onderzijde van de raamkozijnen is vaak wel gebrekkig. Geadviseerd om deze alle te laten vervangen, inclusief de aansluitende onderste decimeters van de verticale voeg. De voegen zodanig uitvoeren, dat de stortnaden in de onderdorpels, en de gebrekkige achteropstand in de hoeken van de onderdorpels, worden afgedekt (zie 3.d).

lelijke kitvoeg;

slecht verzorgde binnenhoek (gevel 13)

openstaande binnenhoek (gevel 18)

advies: • • •

Onderhoudsschilderwerk uitvoeren. Kitvoegen stijlen en bovendorpels: nazien en partieel vervangen. Kitvoegen onderdorpels: vervangen, inclusief de aansluitende onderste decimeters van de verticale voeg. De voegen zodanig uitvoeren, dat de stortnaden in de onderdorpels, en de gebrekkige achteropstand in de hoeken van de onderdorpels, worden afgedekt (zie 3.d).

4.c. Houten deuren en deurkozijnen. De oorspronkelijke toegangsdeuren zijn uitgevoerd in blank gelakt eikenhout. In het onderzochte gebied bevindt zich 1 stel houten buitendeuren. • de onderzijde van de deurnaald is beschadigd. • de onderzijden van de panelen zijn ingerot. Dit is iets te ver gevorderd, om met mortelreparaties te kunnen volstaan. De panelen moeten worden uitgenomen en aangelast. • idem, de bovenzijde van de onderdorpel, en de verbindingen met de deurstijlen. Deze moet door het inzetten van nieuwe stukken eikenhout worden gerepareerd. • de deuren zijn door het eigen gewicht uitgezakt. Doordat de aanlopende deur aan de onderzijde is afgeschaafd, is de bovenzijde nu zo kort dat deze uit de sponning zakt en permanent kiert. De 20

deuren moeten in de werkplaats geheel worden uiteengenomen, de verbindingen schoongemaakt, ontbrekend materiaal aan de onderdorpel aangeheeld, en weer worden opgesloten. • de deuren geheel opnieuw te vernissen. Dit is een sjieke maar onderhoudsintensieve afwerking, die tot op heden is volgehouden.

uitgezakte en arm geschaafde buitendeuren

houtrot

advies: •

Deuren uitnemen en in de werkplaats herstellen zoals omschreven. Geheel opnieuw vernissen.

4.d. Stalen deuren en deurkozijnen. De aangetroffen stalen deuren zijn vermoedelijk alle van later datum. • De deuren en kozijnen zijn over het algemeen roestig, behoeven intensief onderhoudsschilderwerk, en het hang- en sluitwerk moet worden nagezien. • Recente stalen deuren en puien (ca. 2008): niet beoordeeld.

gevel 18 links

vluchttrappenhuis gevel 16

gevel 19

advies: • • •

Onderhoudsschilderwerk uitvoeren (intensief). Hang- en sluitwerk nazien. (Recente stalen puien niet beoordeeld)

4.e. Overige, roosters. • Aanwezige smeedijzeren dievenroosters (Vleugel F noordoostgevel, plint) zijn matig bevestigd, en behoeven het normale onderhoudsschilderwerk. • Aanwezige gietijzeren ventilatieroosters (Vleugel F noordoostgevel, plint) zijn slordig ingezet en roestig. Advies: vernieuwen, in gepoedercoat gietijzer.

21

• Overige ijzeren hekken, roosters, luiken enzovoorts: behoeven het normale onderhoudsschilderwerk. • Aan de zuidoostgevel van Vleugel G (gevel 18) is rechts een lage gemetselde aanbouw met betonnen dakje aanwezig. De bitumineuze dakbedekking is in slechte staat, inclusief de aansluiting op het opgaande metselwerk. • Op de zuidpunt van Vleugel G is een lage betonnen aanbouw aanwezig. Vermoedelijk beschermd deze een keldertrap. De aanbouw is geheel in slechte staat, inclusief de aansluitingen op het hoofdgebouw, en behoeft sanering. • Tegen de zuidwestgevel van Vleugel G (gevel 11) is een restant van een lage doorgang aanwezig. Deze zou naar behoefte kunnen worden gesaneerd.

slordig ingezet ventilatierooster (gevel 19)

diefroosters met normale onderhoudsbehoefte (gevel 19)

advies: • • • • •

Smeedijzeren gevelroosters, hekken, luiken enzovoorts: onderhoudsschilderwerk uitvoeren Gietijzeren gevelroosters: vernieuwen, in gepoedercoat gietijzer. Betonnen lage aanbouw, zuidoostgevel Gevel 18: dakbedekking vernieuwen, met druiprand. Betonnen lage aanbouw, zuidpunt Gevel 18: slopen en gevelmetselwerk herstellen. Restant lage doorgang Gevel 11: betonlatei en invulling slopen, en gevelmetselwerk herstellen.

adp / -rlalb-, 2.11.12 / 5.11.12 / 8.11.12 / 12.11.12 / 21.11.12 / 21.11.12 /

22

LEGENDA

Dak met leien: Algemeen voor alle daken: - Bij het dekken van het dak zijn de leien niet gesorteerd. - Gevolg is een dak waar gapers ontstaan. - De leihaken brengen incidenteel schade aan de leien. - Er is incidenteel leibreuk

gat.

Gat

st.

Staal in gevel, bv keilbout

1.

Rondom nieuwe kunststeen (tufsteenimitatie) dorpels en kalven inboetwerk met slecht voegwerk

2.

Opleggingen latei bij aansluiting koekoeken veelvuldig gekraakt, met holle klank en/of scheurvorming.

3.

Tufsteen architraaf blokken als afsluiting van metselwerk penanten. De versieringen van tufsteen zijn matig, soms in slechte staat. Waarbij delen zijn los gescheurd, met name puntige ornamenten.

hs.

Haarscheur in beton/tufsteen Inboetwerk noodzakelijk, met aantal.

1x inb zink + lood slecht. Gehele ontwerp van verbinding slecht

diagonale scheur in hoekblok kroonlijst

zonwering

v.

Voeg rondom Tufsteen lateien in matige tot slechte staat.

zonwering v. lood in hoek slecht RAAMSTROOK 10X loodslabbe veelvuldig gescheurd houten boeideel rot

rekstuk

RAAMSTROOK 39X

v+rep v+rep s. s.

s.

s. v.

s.

v.

s.

s. v.

s.

v.

s.

s. v.

s. s.

s.

v. 3.

v.

Slecht voegwerk

s.

Scheur

soldeernaad open s.

s. s.

Overgang tussen stalen venster en kunssteen latei uitgevoerd met kitvoeg of cementvoeg of stoppasta ivm naad. Deze is systhematisch opengescheurd, weg, los. Staat: slecht. Zie ook detail 2.

kv.

v.v. 3.

Voegwerk systhematisch slecht. - Originele voeg op trasbasis op enkele plekken aanwezig. Deze is in goede staat. - Overig voegwerk slecht of foutief "hersteld" - Horizontale voeg onder granieten trasraamband staat veelvuldig open. - Voegwerk in fries klint veelvuldig hol

kv.

1.

kv.

1.

kv.

1.

kv.

v. s.

1.

kv.

1.

v.

s.

kv.

v. s. s.

s.

1.

kv.

1.

kv.

v. s. s. v.

s.

1.

kv.

1.

1.

Aanwezig inboetwerk. Steen niet altijd op kleur. Scheurvorming keert vaak terug (zie tekenwerk). Inboetwerk in steens muren vrijwel altijd halfsteens uitgevoerd.

zie tekst aanzicht 19 z.

v. s. s.

s.

KOEKOEKEN - Onderste 3 lagen vertint, in matige staat - Schilderwerk stalen roosters bovenzijde koekoek matig - Waterafvoer koekkoeken in enkele gevallen niet open. - Koekoek wijken van gebouw, scheurvorming toto gevolg RAAMSTROOK - Per m1 één kunsstof reparatie in onderdorpel/stijl. - Algemene staat matig tot slecht - Schrootjes in matige staat. TUFSTEEN - Holtes veelvuldig gevuld met reparatiemortel. Technisch goed. Esthetisch matig. - Onderzijde tufsteen kroonlijst (goot) zwaar verweerd, zie detail 1. ZINK - In goten redelijk. Goot dakknik loost in zinken goot kroonlijst, op deze plaatsen schade door drupwater slechter zink. GEGLAZUURDE GEBAKKEN ORNAMENTEN: - halfsteens metselwerk in mond heeft diameter van 400mm KUNSTSTEEN DORPELS - Mosvorming op bovenzijde. ALGEMEEN - Alle lateien zijn van tufsteen - Alle dorpels en kalven zijn van kuststeen - Lood bij nok aansluitingen in goede staat - Zinken kilgoten in goede staat - Lood bij overgang dak-kozijnstrook matig tot slecht STALEN VENSTERS - Algemene indruk: in goede staat.

beton

v.

s. s. v.

v.

s. s.

s.

v.

s. v.

v.

V.

v.

s.

v.

s.

s. v.

v.

s.

s.

v.

v.

V.

v.

v.

s.

s.

v.

s.

s.

s.

s.

Oplegging gekraakt s. s. v. v.

s.

s.

s.

s.

2.

2.

2.

2.

nat

2.

nat

2. 2. 2. 2. koekoek - Onderste 3 lagen vertint, in matige staat - Schilderwerk stalen roosters bovenzijde koekoek matig - Waterafvoer koekkoeken in enkele gevallen niet open.

2.

2.

2.

Zouten in gevel. Schollen metselwerk komen los.

2.

nat

GEVEL 13

opgenomen gevels

Hemelwaterafvoer toren: - Zinken goot. - Loden afdekkingen op natuursteen hoeken - Afschot in goten niet goed. - Afschot in zakgoten niet goed - Acht roestige ankers in leien dak - Bliksemafleiding. Niet juist bevestigd. Zinken goot onderdeel van bliksemafleiding niet juist.

houten boeideel rot

algen op leien.

sr rekstuk

algen op leien. er komt hier veel water samen

HWA zakgoot achter beschot raamstrook. Matig tot slecht

rekstuk

project

natuursteen blokjes ingezet. kwaliteit goed.

Delft

s. s.

v. s. v.v.

s.

v.

s.

v.

v.

s.

s.

v.

v. s. s. v. v.

s.

s.

s.

s.

v.

v.

v.

v.

v.

s.

v. s. s. 3.

v.

v.

s. s.

s. 3.

projectnummer

5038 (projectnummer Braaksma&Roos architecten 1701)

opdrachtgever

TU DELFT

onderwerp

Bestaande Toestand

3.

TECHNISCHE OPNAME GEVELS

s. sr

vervangen in kuststeen

sr kv.

Openstaande voeg tussen bouwdelen.

1.

1.

sr.

1.

1.1.

1. s.

1.

s.

1.

s. s. s.

kv.

1. s.

s.

s.

s.

s.

sr. v.

s.

s.

1.

1.

s. v.

s.

1. s.

s.

s.

bliksemafleiding. inboetwerk noodzakelijk 4x

s. s. lamp

reparatie noodzakelijk

1.

s.

s.

1.

tekeningnummer

BT 080

getekend

EVB

schaal

1:100

formaat

A1

datum

22-11-2012

gewijzigd A gewijzigd B gewijzigd C

v.

v. 1x inb.

s.

s.

s.

s.

s.

2.

GEVEL 16

2.

2.

2.

2.

2.

2.

s.

2.

s.

2.

s.

s.

s.

s.

s.

s.

s.

s.

3x inb. st.

s.

2.

2.

2.

2.

2.

2.

BK City STAY Julianalaan 132-134

roest

Bij alle dakdoorvoeren loopt het bitumen van het platte dak over leiën.

Deur 2. -kiert -tocht -deurnaald aan onderzijde deur weg

2. 2.

roest

s.

s. roest

z. roest

s.

z.

2.

strategisch monumentenbeheer toussaintkade 52 2513 CL den haag tel. : 070 365 22 93 fax. : 070 361 55 84 e-mail : [email protected] Deze tekening blijft eigendom van R.A.B.. Alle rechten voorbehouden. Zonder schriftelijke toestemming van R.A.B. mag de tekening niet worden gewijzigd.

LEGENDA

Bliksem aansluiting in de zinken goot. Deze zit voor de helft los.

Zinken kraal

v. onderzijde kroonlijst zwaar verweerd

zonwering

rekstuk

hwa

RAAMSTROOK 52X + 2x dicht

rep

rep sr

s. s.

lam

s. s.v.v. s. 3.

v.

v. s.

v. s. s.

lam

v.

3.

3. 1X inb.

2x gebroken steen beton dorpel gescheurd

kv.

1. s.

1.

lam

v. s.

st.

v.

v. v.v.

s.s. s.

v.

lam

v. 3.

betonrot in console

lam

rep v.

v.v.

s.

3.

s.

s.

lam

s. 3.

s.

s.

s.

lams.

s. 1x 3. inb.

s.

s. 1x 3. inb.

lood in hoek slecht

bitumen reparatie

hwa

rekstuk

- water blijft in goot staan, afschot niet goed - veel loodbreuk onder de houten dorpels. momenteel niet afgeplakt. s.

kv.

1.

1.

1.

v. s.

kv.

1.

kv. hs.

1.

v. s.

v. v.

s.

v.

s.

st. 1X inb. 1.

1.

kv. hs.

v. s.

kv.

1.

kv.

1.

v. s.

s.

s.

kv. s. s.

s. rooster

1.

kv.

1.

v. s.

v.

kv.

s. v.

st.

st.

st.

st.

v.

kv. V.

s. gat. roest

s.

s.

v.

v.

s. st.

kv.

s.

v.v.s.

lams.

1.

s.

s.

s. v.v. s. 1x 3. inb.

kv.

1.

v.

lam s.

v.v.

v.v.

1.

kv.

1.

steenbreuk bij bliksemafleiding

v. s.

Voeg staat aan de voorzijde iets open

1.

s. v.

v.

s.

s.

kv.

s.

kv.

v. s.

s.

s. roest

slechte voeg 1 m slechte steen 0,5 m2

roest

v.

s.

kv.

Tufstenen vulblokjes

Betonnen Consoles Goede staat

3.

v.

v.

s.

s.

deel A: metselwerk erg nat. oorzaak: voegwerk kunststeen top


s. s.

Afdichting dagkant bij aansluiting op onderdorpel niet goed gedicht. Metselwerk niet goed vol en zat gemetseld. Afsluitende voeg is niet opgezet

opgenomen gevels

project

behorende bij technische staat van de ontmoeting tussen stalen vensters en kunststeen dorpels. Op de geveltekeningen aangegeven met KV

s. s. v.

s.

v.

s. v.

s.

s.

3.

3.

v. s. v. s.

Delft projectnummer


opdrachtgever

TU DELFT

onderwerp

Bestaande Toestand TECHNISCHE OPNAME GEVELS

3.

deel B: steen gebroken en los deel B: halsteens inboeting

tekeningnummer

BT 081

getekend

EVB

schaal

1:100

formaat

A1

datum

22-11-2012

s.

1.

kv.

1.

s.

1.

1.

s.

v. v. s. s.

v.

s.

kv. s. betonrot in onderdorpel v.

1.


s.

kv. V.

V.

kv.

V.

V. witte uitslag.

groen beton

gat

z.

deel A: toren deel B

vleugel G


DETAIL 2

RAAMSTROOK 9X + 3x dicht + deur

s. v.

openstand s.

s.



st.

Lood slecht zonwering

s.

kv.

Overgang tussen stalen venster en kunssteen latei uitgevoerd met kitvoeg of cementvoeg of stoppasta ivm naad. Deze is systhematisch opengescheurd, weg, los. Staat: slecht. Zie ook detail 2.

kunststeen dorpel

3.

s. 1.

Scheur

vensterbank

s.

v.

Slecht voegwerk

z.

Fragment van de Goot in aanzicht (excl fries, tandlijst en architraaf)

naad

s. v. s.


Voeg staat aan de voorzijde iets open

Betonnen Consoles Goede staat

cement of kitvoeg of stoppasta. los, gescheurd of te kort aangebracht

RAAMSTROOK 10X

v.v.

Inboetwerk noodzakelijk, met aantal.


rooster


zonwering

s.

Haarscheur in beton/tufsteen


s.

Zakgoten: - Zinken zakgoot. Aan torenzijde opgaand metselwerk met tufsteen afdekband met terugliggende goot. - Afschot in goten niet juist - Eén hwa aan achterzijde. PVC overstort welke via een hwa naar de zakgoot aan de zuidwestzijde.

v.

hs.

Tufsteen kroonlijst / gootbodem

3.

algen op leiden

s. in console

3.


s.

s.

GEVEL 13

hwa


rep

v.

s.

s.

Bestaand inboetwerk halfsteens. Bestaande muur steens

reparatie in kroonlijst

2.

kv.

DETAIL 1

v.


s.

Naad tussen houten boeideel en tufsteen. Daar waar de naad gesloten is gaat het boeideel rotten

Voeg overdadig opgezet. Technisch redelijk goed.

kv.

1.

Onderzijde Tufstenen kroonlijst is verweerd. Gevels op het zuiden (of deels) zijn nog zwaarder verweerd dan overige gevels

v.

s.


v.

v.

s. s.

st.

1x inb

Houten boeideel

v.

s.

Gat

v.

blok zit los

friesblok heel slecht

gat.

vleugel G

strategisch monumentenbeheer

GEVEL 16

toussaintkade 52 2513 CL den haag tel. : 070 365 22 93 fax. : 070 361 55 84 e-mail : [email protected] Deze tekening blijft eigendom van R.A.B.. Alle rechten voorbehouden. Zonder schriftelijke toestemming van R.A.B. mag de tekening niet worden gewijzigd.

LEGENDA

lood hoekkeper slecht

- lood over gehele breedte veelvuldig. Veelvuldig gescheurd, plaksels los of weg.

zink goot los gescheurd (acute reparatie noodzakelijk)

rekstuk

zonwering beschot opbouw matig

bliksemafleiding. in tufsteen kroonlijst geboord

- lood over gehele breedte veelvuldig. Veelvuldig gescheurd, plaksels los of weg. RAAMSTROOK 18X Veel bladeren in goot v+rep natuursteen

v.

s.

s.

s.

v. s. v.

s. s.

3.

s.

v. v.

v.v.

v.

v.v.

v.

s.

forse scheur s.

3.

3.

s.

v. s.

lam

v.v. s.

3.

v.

3.

3.

s. lam

s. s. 3.

s. s. v.

s.

s.

lams.

3.

lam

3.

lood slecht

Gootlijst staat soms op tufsteen. Dit levert een rot boeideel op.

oplegging 3x console niet goed

rekstuk + 2x soldeer + geroken lood onder kozijn

vochtschade

s. s. rep s.

s. 3. oplegging hol

s. s. v. lam

v. 3.

s. lam

v.

lam

3.

s.

v. s. lam

v. 3.

v.

lams.

3.

3.

lam

v.

s.

s.

s. lam

3.

s. v.

1.


2.


3.


hs.


s.

lam


v.

Slecht voegwerk

hwa s. rep

6 zeer slechte tufsteen tanden s. v. 3. v.

3.

s. 3.

Inboetwerk noodzakelijk, met aantal. v.

-veel scheuren in lood RAAMSTROOK 20X -afschot in goot niet goed

hwa

s. v.

lams.

3.


1x inb

v. v.

st.

zonwering

onderzijde kroonlijst zwaar verweerd

v.

Gat

3.

v. s.

3 tandlijst blokjes los

v. s.

Scheur Overgang tussen stalen venster en kunssteen latei uitgevoerd met kitvoeg of cementvoeg of stoppasta ivm naad. Deze is systhematisch opengescheurd, weg, los. Staat: slecht. Zie ook detail 2.

kv.

3.

s.

3.

15x inb.


gat

s.

s. s.

kv.

1.

1x inb

s.

1.

kv.

s. 1.

kv.

1. 1.

kv.

1. 1.

s.

kv.

1. 1.

s. v. s.

v. s.

v.

gat

v. s.

1. 1.

kv.

1. 1.

s.

s.

v.

kv.

s.

v.

s.

v.

s.

1. 1. s.

v. s.

kv.

kv.

1. 1.

v. s.

s.

kv.

1. 1.

v.

kv.

1. 1.

v.

kv.

1. 1.

v. s. s.

kv.

1. 1.

v. s.

kv.

1. 1.

v. s. s.

kv.

1. 1.

v. s.

kv.

1. 1.

v.

kv.

1.

1.

s.

s.

s. s.

rooster

v

v

glas breuk.

kv.

kv.

s.

kv.

s.

kv.

v kv.

gat

s. s.

s. 2.

2.

1.

kv.

1.


1.

v.

s.

voegwerk matig

z.

voegwerk s. matig

s

voegwerk matig

s.

s. kv. V.

1.

kv.

voegwerk tussen kunststeen slecht.

asbest

bliksemafleiding. inboetwerk noodzakelijk 4x

1.

v.

S.

gat

s.

ingezette stuk tufsteen in fries

zonwering

v

s.

s.

s.

lams.

v.s. v. v.

bitumen in goot

nat, wit, aan het droegen s.

s.

s.

lam

reparatiestuk + rekstuk + bitumen in goot

RAAMSTROOK 73X

s.

s.

s. v.

reparaties in kroonlijst

nat

s.

s. s.

lam

v.v. 1x inb

3.

s.

s.

v.

s.

v.v.

v.

s.

rekstuk + reparatie in kroonlijst

gat.

2.

2.

s.

s. 2.

kv. gat s.

s.

2.

2.

kv.

kv.

s.

kv.

zonw. folie

zonw. folie

zonw. folie

zonw. folie

zonw. folie

zonw. folie

kv.

kv.

kv.

kv.

kv.

kv.

gat s.

s.

V.

s.

s.

gat

2.

2. 2. 2. 2. 2. 2. 2. vochtprobleem en latei licht verterende voeg verzakt Alle bestaande inboetwerk klinkt hol. Waarschijnlijk halfsteens uitgevoerd in steens muur.

2.

s.

z.

s.

s.

s. s.

3x gat

s.

z.

s.

s.

2.

2.

2. s.

2.

2.

2.

2.

2.

2.

leidingen bij oplegging

2.

2.

2.

1 4

2.

In plaats van loden aansluiting met opgaand werk zit er een kitvoeg met een aluminium strip.

GEVEL 13

z.

s.

s.

2.

V.

v. s.

m2

Bitumen dakbedekking op betondak is lek.

z.

z.

s.

s. s.

Trap van granieten treden met granieten randblokken. - Fundering slecht. - Alle voegen slecht of weg - Hoekblokken liggen los - Geheel losgescheurd van gevel - Betonnen "bordes" van deur naar graniet traptrede gescheurd



opgenomen gevels

zonwering rot hout

s.s.s. v.

rep te vervangen

RAAMSTROOK ca. 64X

houten boeideel rot v. v. v.

3.

3.

3.

3.

3.

s. 3.

3.

om

Dak uitbouw: - epdm met ballastlaag. - epdm op kunststeen vastgezet met aluminium strip, slecht detail. - aansluiting bij opgaand werk afgewerkt met loodslabben. slechte staat.

3. rep

3.

en

inboetwerk klinkt hol

s.

3. v.

3.

om

3.

en pg to

3.

en

s. nie

3.

rekstuk in goot, redelijk.

lood veelvuldig gescheurd en gelapt

v.

3. v.

s.

s.

v. 3.

s.

v.

s. s.

v.

s.

s. 3.

3.

s.

s.

1.

kv.

1.

1.

kv.

1.

hs. hs.

kv.

1.

1.

kv.

1.

1.

kv.

kv.

1.

1.

kv.

1.

kv.

1.

kv.

1.

kv.

1.

kv.

1.

kv.

s. 1.

kv.

1.

1.

kv.

rep

kv.

s.

v.

s.

kunststeen

s.

nieuwe tand

v.

v.

s. s. v. s. 3. v.

s.

s. rep

rep

3.

projectnummer


opdrachtgever

TU DELFT

onderwerp

Bestaande Toestand TECHNISCHE OPNAME GEVELS

3.

roest

s.

s.

kv. kv. kv.

1.

1.

kv. kv. kv.

1.

1.

kv. kv.

1.

s. v.

roest kv.

1.

1.

kv. kv. kv.

s.

1.

tekeningnummer

BT 082

getekend

EVB

schaal

1:100

formaat

A1

datum

22-11-2012

gewijzigd A

s.

s. s.

s.

v

s.

s. s.

s.

1.

v. 3.

v. v.

1.

kv.

v.

v.

bovenzijde kleine haar scheurtjes 1.

v.s.

to pg en

s.

Julianalaan 132-134

nie

s.

s.

s.

gewijzigd B

s.

v.

v.

v.

v.

v.

1.

v.

gewijzigd C

1.

lamp

roest inboetwerk dagkant staat hol

v

sleutelkast brandweer

v.

hek

rooster

s. s.

s.

v. s.

s. 2.

v

v

v

v

v

S.

V.

s. 2.

BK City STAY Delft

RAAMSTROOK 22X

v.

project

vulstukjes tuf goed

s. 2.

losse schollen metselwerk d

GEVEL 16

kv.

kv. s. s. 2.

kv. s.

s. s.

2.

kv.

s. 2. 2. 2. geen lood bij aansluiting op bitumineus plat dak koekoek .

S.

kv.

S.

S.

z.

v

v

v

v

v

v

v

v

v

1.

kv. kv. kv.

kv.

kv.

kv.

S.

S.

kv.

kv.

kv.

V.

kv.

kv.

kv.

s.

E

klinkt hol

S. 2.

S. 2.

2.

2.

2.

2.

voor gevelaanzicht serre zie tek. 395

2.

2.

kv. s.

1.

1.

kv. kv. kv.

rooster kv. kv. kv.

rooster

s.

s. s. z.

inb 10x

v.

1.

v.

v.

kv. kv. kv.

keilbout s.

s. 1. 1.

s.

s. 2.

v

s.

s.

s.

s.

s. s.

1. roze graniet met verdiepte voeg

roosters voor vensters

1.

strategisch monumentenbeheer toussaintkade 52 2513 CL den haag tel. : 070 365 22 93 fax. : 070 361 55 84 e-mail : [email protected] Deze tekening blijft eigendom van R.A.B.. Alle rechten voorbehouden. Zonder schriftelijke toestemming van R.A.B. mag de tekening niet worden gewijzigd.

MERK Z9, 4 STUKS

LEGENDA

s.

MERK Z4, 12 STUKS z.

Gat

st.


1.


2.


3.


hs.


s.

s.

s.

s.

gat.

v.

Inboetwerk noodzakelijk, met aantal.

1x inb st.

s.

s.

st.

st.

v.

st.

s.

st.

MERK Z5


v.

MERK Z5

Slecht voegwerk

s.

Scheur Overgang tussen stalen venster en kunssteen latei uitgevoerd met kitvoeg of cementvoeg of stoppasta ivm naad. Deze is systhematisch opengescheurd, weg, los. Staat: slecht. Zie ook detail 2.

kv.

ZUID OOST GEVEL


MERK Z9, 4 STUKS

Aanwezig inboetwerk. Steen niet altijd op kleur. Scheurvorming keert vaak terug (zie tekenwerk). Inboetwerk in steens muren vrijwel altijd halfsteens uitgevoerd. z.


s.

MERK Z6 3 STUKS

schilderwerk deur matig

v.

v.

v.

MERK Z7 MERK Z7 MERK Z5

MERK Z7

MERK Z8

s.

MERK Z7 MERK Y


MERK Y

NOORD OOST GEVEL MERK Z9, 4 STUKS

opgenomen gevels

s tufsteen afgebroken

s.

s.

st. st. v.

st. st.

s. s.

s.

v.

v.

s.

MERK Z

MERK Z2

s.

MERK Z1

project

MERK Z2


MERK Z3

Delft

ZUID WEST GEVEL

projectnummer


opdrachtgever

TU DELFT

onderwerp

Bestaande Toestand TECHNISCHE OPNAME KETELHUIS

MERK Z9, 4 STUKS

tekeningnummer

BT 083

getekend

EVB

schaal

1:100

formaat

A1

datum

22-11-2012


v.

v.

MERK Z7, 3 STUKS

s.

v.

v.

v.

v.

v.

v.

v.

v.

v.

v.

s.

v.

v. s.

st.

MERK Z10

MERK Z10

MERK Z11 5 STUKS

MERK Y, 3 STUKS

strategisch monumentenbeheer

NOORDWEST GEVEL aanzicht Ketelhuis vanuit Zuidserre

toussaintkade 52 2513 CL den haag tel. : 070 365 22 93 fax. : 070 361 55 84 e-mail : [email protected] Deze tekening blijft eigendom van R.A.B.. Alle rechten voorbehouden. Zonder schriftelijke toestemming van R.A.B. mag de tekening niet worden gewijzigd.

Inleiding. Opzet van de rapportage

Recommend Documents