Inleiding opleidingsmodule Veilig stappen

Veilig stappen

Inleiding 1

Inleiding opleidingsmodule Veilig stappen Deze inleiding op het thema „stappen als manier om je te verplaatsen”, werd ontwikkeld voor personen die werken met mensen met een migratie-achtergrond waarbij men deze doelgroep wil ondersteunen in het gebruik van duurzame vervoermiddelen. De module biedt basisinformatie aan over stappen als duurzame en efficiënte vorm van verplaatsen, zowel functioneel als in de vrije tijd. De opleidingsmodule is handig voor taalleerkrachten of docenten van inburgeringcursussen in het formeel onderwijssysteem, maar ze kan evenzeer interessant zijn voor mensen die non-formele opleidingen aanbieden.

Doel van de opleidingsmodule Veilig stappen Het project TOGETHER on the move wil mensen met een migratie-achtergrond ondersteunen in het leren gebruiken van diverse vervoermiddelen in hun gastland, met de nadruk op duurzame vervoermiddelen. Mobiliteit speelt een belangrijke rol in het integratieproces, het geeft hen de mogelijkheid om volwaardig deel te nemen aan de samenleving. Afhankelijk van het land van herkomst van de individuele deelnemers, zijn duurzame vervoermiddelen, zoals stappen, fietsen, openbaar vervoer of eco-driving al hot topics geweest door de verhoogde aandacht voor het milieu of gezondheid. Maar in de meeste gevallen zijn duurzame vervoermiddelen enkel behandeld als vervoermiddelen, misschien gerelateerd aan het beschikbare inkomen of als een weerspiegeling van de sociale status. In het algemeen kunnen de volgende doelgroepen onderscheiden worden: • Mensen met interesse in stappen: »» die zich toe voet kunnen en willen verplaatsen, maar die niet vertrouwd zijn met de plaatselijke infrastructuur, verkeerswetgeving en doorsteekjes; »» die zich te voet kunnen verplaatsen, maar die zich niet zelfzeker genoeg voelen om te stappen in hun (nieuwe) omgeving. • Mensen die tot nog toe niet stilstonden bij de voordelen van stappen en daarom wat wegwijs gemaakt moeten worden in de persoonlijke voordelen van stappen.

TOGETHER_Stappen_1_Inleiding.pdf

Veilig stappen

Inleiding 2 • Mensen die nood hebben aan aangepaste taalvaardigheden om van stappen een efficiënte duurzame verplaatsingswijze te maken. Voor elk van deze doelgroepen is er les- en oefenmateriaal voorzien in deze TOGETHER on the move opleidingsmodule Veilig stappen.

Leerdoelen van de opleidingsmodule Leerdoelen voor personen met een migratie-achtergrond zijn: • Leren hoe je veilig kan stappen. • Leren over de regels voor voetgangers en wetgeving in het (nieuwe) land. • Leren over je nieuwe omgeving en je nieuwe thuisland. • In staat zijn om je dagelijkse wandelingen te plannen. • Taalvaardigheid verbeteren.

&

HARDE MAATREGELEN ZACHTE MAATREGELEN

• Sociale inclusie door deel te nemen aan de samenleving. • Problemen rond stappen voorkomen.

• Interesse in de thema’s stappen en duurzame vervoermiddelen. • Inzicht krijgen in de wandelcultuur van het nieuwe thuisland. • De plaatselijke omgeving leren kennen en de actieradius vergroten. Motivatie om te stappen om gezondheidsredenen of financiële redenen. • Communicatie en plezier.


Veilig stappen

Inleiding 3

Waarom stappen? Er zijn talrijke redenen om stappen als verplaatsingsmiddel te kiezen boven andere vervoermiddelen. Toch wordt stappen vaak niet erkend als volwaardige verplaatsingswijze omdat het de meest natuurlijke vorm van voortbewegen is.

→→ Sociale contacten Stappen doe je niet enkel van A naar B, maar kan net zo goed een leuke en sociale activiteit zijn. Zowat iedereen kan stappen, overal en altijd.

→→ Geld besparen Door de stijgende brandstofprijzen is stappen een betere optie dan ooit tevoren en natuurlijk heb je geen problemen met het zoeken naar een parkeerplaats!

→→ Goed voor de gezondheid Naast het feit dat wandelen gratis en gezond is, is het bovendien een gemakkelijke, handige en kostenbesparende verplaatsingsvorm, vooral voor korte trips minder dan 2-3 km. Bijgevolg is stappen het meest ideale vervoermiddel om doorsteekjes te gebruiken en op die manier de groene omgeving in je woonomgeving te ontdekken. Stappen wordt vaak gezien als de verplaatsingswijze die het meeste tijd kost. Dat is niet noodzakelijk waar. Bij andere verplaatsingswijzen is er namelijk ook kans op tijdverspilling. Als je de auto gebruikt, verlies je tijd in de file of om naar parkeerplaats te zoeken; bij het gebruik van openbaar vervoer kan het gaan om de wachttijd. Op de metro bestaat tijdverspilling uit het kopen van een ticket, te wisselen tussen verschillende metrolijnen en het nemen van roltrappen. Als je probeert om ergens snel te geraken, wil je je reis niet onderbreken. Door te wandelen heb je altijd een gegarandeerde aankomsttijd. Je geraakt niet vast in het verkeer en je kan verkeerslichten (waar je het langst moet wachten) vermijden als je je trip goed uitstippelt.

→→ Milieuvriendelijk Bovendien is wandelen milieuvriendelijk omdat het de minst schadelijke vorm van verplaatsen is. De enige brandstof die je nodig hebt, is eten en drinken.


Veilig stappen

Inleiding 4

Opbouw van de opleidingsmodule Het studie- en opleidingsmateriaal van TOGETHER on the move biedt je duidelijke richtlijnen over hoe je een opleidingsmodule rond het stappen kan implementeren. Het materiaal is niet alleen geschikt voor taalleerkrachten, maar ook voor anderen die informele opleidingssessies willen organiseren. Daarom bestaat de module rond stappen uit volgende delen: • De handleiding Alles over stappen, met volgende thema’s: »» Voordelen van stappen »» Veilig stappen »» Basisverkeersregels voor voetgangers »» Stappen met kwetsbare personen »» Tips om wandelactiviteiten te organiseren • Een voorbeeldsessie met concrete oefeningen: Het plaatsbezoek – Een wandeling maken • Werkbladen voor de cursisten • Hand-outs voor de cursisten • Handige links over stappen in België We hopen dat je deze opleidingsmodule tot een goed en succesvol einde kan brengen!


Veilig stappen

Handleiding 1

Handleiding Alles over stappen Doel van deze handleiding 2 De voordelen van stappen 2 Basisverkeersregels voor voetgangers 4

Relevante verkeersborden 4 Belangrijke oversteekplaatsen voor voetgangers 6 Oversteekgedrag 8 Oversteken tussen geparkeerde wagens 9 Oversteken met een gemachtigd opzichter 9

Veilig stappen 10

Algemene veiligheidstips 10 Zien en gezien worden – stappen in stedelijk gebied 11 Stappen in landelijk gebied 11 Wat te doen in geval van nood? 12

Stappen met kwetsbare personen 13

Kleine kinderen (0–6 jaar) 13 Jonge kinderen 13 Een noot over oudere kinderen 14 Stappen met ouderen 14 Stappen met andersvaliden 15

Tips om wandelactiviteiten te organiseren 16 Algemene tips voor het plannen van een dag te voet 16 Basisvoorbereidingen 16 Verzekering en aansprakelijkheid 17 Overeenkomst 17 Trainer-deelnemer-ratio 17 Checklist voor deelnemers en leerkracht 18 Samenvatting 18 Bijlagen 19

TOGETHER_Stappen_2_Handleiding.pdf

Overeenkomst 19

Veilig stappen

Handleiding 2

Doel van deze handleiding Deze handleiding voorziet docenten van integratiecursussen, taalleerkrachten, vrijwilligers, etc. van informatie en een aantal algemene feiten over hoe men veilig kan stappen. Ze probeert de nodige achtergrond te schetsen om oefenactiviteiten te organiseren en de interesse in stappen als verplaatsingswijze aan te wakkeren. Niet alle informatie is even belangrijk. Sommige zaken zijn een handige referentie mochten de cursisten bijkomende vragen hebben. Verder kunnen alle onderdelen van de handleiding ook als hand-out gebruikt worden voor de cursisten, maar dat is geen verplichting.

De voordelen van stappen Stappen is goed voor het milieu en voor de gezondheid. (( Het is trouwens leuk en volledig gratis! (( Stappen is gemakkelijk, voordelig en de meest natuurlijke vorm van voortbewegen. Bijna iedereen kan het doen, overal en altijd, in het bijzonder voor korte afstanden van minder dan twee tot drie kilometer. Het is een ideale vorm van verplaatsen en je kan bovendien gemakkelijk gebruik maken van doorsteekjes om zo de buurt te verkennen.

→→ Stappen is gratis Stappen kost niets. Wanneer je gaat stappen kies je best voor comfortabele wandelkledij. De meeste mensen hebben sowieso al een stel goede schoenen of sportschoenen, een jas, sjaal en handschoenen voor de winter. Hierdoor hoef je geen nieuwe kledij aan te kopen om te gaan stappen.

→→ Stappen is gezond Iedereen weet dat bewegen belangrijk is voor de gezondheid. Door te stappen of te fietsen verhoog je je dagelijkse fysieke activiteit. Stappen is een rustige vorm van lichaamsbeweging en is niet alleen goed voor je lichaam, maar ook voor je geest. Snelwandelen verhoogt je hartslag en het effect ervan is vergelijkbaar met een aerobicstraining. Zelfs een wandeling tijdens je lunchpauze kan werkstress wegnemen.


Veilig stappen

Handleiding 3 Er zijn een reeks bewezen gezondheidsvoordelen van stappen, zoals: »» Het helpt je om fit te blijven en je gewicht onder controle te houden. »» Het helpt je bloeddruk te verlagen. »» Het kan de kans op verschillende kankers verminderen. »» Het verlaagt de cholesterol »» Het maakt je leniger »» Stappen heeft invloed op je humeur en verlaagt de stress Wist je dat? (( Eén kilometer stappen verbrandt evenveel calorieën als één kilometer lopen of het zwemmen van 15 lengtes in een zwembad van 25 meter. Hoeveel moet je stappen om gezond te blijven? Gemiddeld tweeënhalf uur stappen per week is voldoende om je in vorm te houden. Dat zijn slechts 30 minuten per dag. Een half uur stappen per dag kan een groot verschil maken voor je gezondheid. Je hoeft zelfs geen 30 minuten in een keer te stappen, je kan het opsplitsen in drie of vier kortere wandelingen. Je kan bijvoorbeeld naar school wandelen in plaats van de auto te gebruiken. Je zal zelfs ondervinden dat het soms sneller gaat dan met de auto. Een andere mogelijkheid is om een halte eerder van de bus of trein af te stappen en de laatste afstand tot je bestemming te voet af te leggen.

→→ Stappen is milieuvriendelijk Stappen heeft geen negatieve invloed op het milieu. Het vermijden van korte autoritten (minder dan twee kilometer) is essentieel voor het verminderen van luchtvervuiling. Op deze korte afstanden geraakt een automotor namelijk niet goed opgewarmd waardoor hij niet efficiënt werkt en dus veel schadelijke gassen uitstoot. Deze afstanden kunnen gemakkelijk al wandelend afgelegd worden. Veel mensen willen bijdragen aan een beter milieu, zeker in tijden waarin de opwarming van de aarde en de klimaatverandering hot topics zijn. Door je op een CO2-vrije manier te verplaatsen, werk je mee aan het behoud van de planeet. Onthou: de enige brandstof die je nodig hebt om te stappen is eten en drinken!


Veilig stappen

Handleiding 4

→→ Stappen is sociaal Stappen is een zeer sociale activiteit en een goede manier om gemeenschappen met elkaar in contact te brengen. Stappen is een activiteit die bijna iedereen kan doen, ongeacht de status. Het geeft de mogelijkheid om bij te praten met vrienden, familie en collega’s en zorgt voor toevallige ontmoetingen met andere mensen. Vele gemeenschappen hebben vaak een groep actieve inwoners die wandelingen organiseert in de plaatselijke omgeving. Je kan deelnemen aan deze leuke activiteit en het laat toe om andere mensen uit je omgeving te ontmoeten. Bovendien zijn deze activiteiten meestal kosteloos.

→→ Stappen verbetert de lokale economie Een ander voordeel voor de maatschappij is dat hoe meer mensen stappen in de lokale omgeving, hoe meer mensen er iets zullen kopen. Dit verbetert de lokale economie en laat ze toe te groeien. Eén van de grootste barrières bij het stappen in steden en gemeenten, meestal ‘s nachts, is angst. Als er meer mensen ’s nachts stappen, zullen anderen zich veiliger voelen en zelf ook beginnen stappen.

Basisverkeersregels voor voetgangers →→ Relevante verkeersborden Er bestaan verkeersborden in allerlei vormen, maten en kleuren. Elk bord heeft zijn eigen betekenis en kan je tot iets verplichten, iets verbieden, informatie geven of waarschuwen. Hieronder vind je een lijst van de meest voorkomende vormen van borden in het verkeer in België: » Een rond bord » Een rechthoekig bord » Een driehoekig bord Rond bord Ronde borden zijn gebods- of verbodsborden. Een rood rond bord betekent meestal iets wat niet mag en een blauw rond bord zal je tot iets verplichten. Rechthoekig bord Een rechthoekig bord geeft je informatie over iets. Soms geven ze ook een bevel als ze een gekleurde rand hebben. De kleuren bepalen vaak het soort informatie dat ze geven. Driehoekig bord Een driehoekig bord waarschuwt je en heeft meestal een rode kleur. TOGETHER_Stappen_2_Handleiding.pdf

Veilig stappen

Handleiding 5 Overzicht van de meest voorkomende verkeersborden Hieronder vind je de betekenis van enkele van de meest voorkomende verkeersborden in België, die zinvol zijn voor voetgangers:

Oversteekplaats voor voetgangers

Plaats waar veel kinderen komen

Verboden voor voetgangers

Deel van de openbare weg dat voorbehouden is voor fietsers en voetgangers met gescheiden gebruik.

Deel van de openbare weg dat voorbehouden is voor fietsers en voetgangers met gemeenschappelijk gebruik.

Verplichte weg voor voetgangers.

Weg voorbehouden voor voetgangers, fietsers en ruiters.

Overrijdbare bedding voorbehouden voor trams en bussen. Als je hier als voetganger wil oversteken, moet je daar ook rekening mee houden.

Oversteekplaats voor voetgangers.

Trefpunt voor toeristische informatie.

Bewegwijzeringsbord in de nabijheid van inrichtingen en gebouwen die openbaar zijn of van algemeen belang bijvoorbeeld post, politie, bib, sta-

Ondergrondse of bovengrondse oversteekplaats.

tion, kliniek, luchthaven, … . TOGETHER_Stappen_2_Handleiding.pdf

Veilig stappen

Handleiding 6

Begin van een woonerf.

Nooduitgang.

Zone voorbehouden voor voetgangers en fietsers.

→→ Belangrijke oversteekplaatsen voor voetgangers Hieronder vind je een opsomming van de meest voorkomende oversteekplaatsen in België: »» Een zebrapad. »» Oversteekplaats met verkeerslichten. »» Oversteekplaats waar voetgangers de verkeerslichten kunnen beïnvloeden. »» Oversteekplaats voor fietsers en voetgangers. »» Oversteekplaats met een verkeerseiland. »» Een ondergrondse oversteekplaats. »» Een bovengrondse oversteekplaats. »» Een oversteekplaats met middenberm. De volgende informatie omschrijft hoe ieder type wordt gebruikt en hoe ze eruit zien. Een zebrapad Zebrapaden zijn herkenbaar aan de witgeverfde strepen op de rijbaan. Sommige zebrapaden worden extra in de kijker gezet door een verkeersbord met knipperende lichten. Hoewel andere weggebruikers voorrang moeten geven, is het aangewezen pas over te steken wanneer aankomend verkeer gestopt is.

Oversteekplaats met verkeerslichten Bij een oversteekplaats met lichten zijn er zowel lichten voor de andere weggebruikers als voor voetgangers. De andere weggebruikers zien verkeerslichten bestaande uit 3 cirkelvormige kleuren. De voetgangers zien een rood of groen mannetje. Deze verkeerslichten zijn ofwel vast ingesteld ofwel kan je ze bedienen.


Veilig stappen

Handleiding 7 Indien het mannetje rood is, zal de voetganger moeten wachten tot het mannetje in groen veranderd om dan over te steken. Het is belangrijk toch nog altijd te controleren of het veilig is om over te steken. Want het kan zijn dat automobilisten het kruispunt nog moeten vrijmaken en verder rijden. Wanneer het groene mannetje begint te knipperen, is dit een teken dat het licht weer rood zal worden. In dat geval doe je er goed aan om te stoppen en te wachten tot het terug groen wordt. Soms hoor je bij het branden van het groene licht ook een tikkend geluid. Dit geluid maakt aan slechtzienden en blinden duidelijk dat ze kunnen oversteken. Oversteekplaats waar voetgangers de verkeerslichten kunnen beïnvloeden Op deze kruispunten kunnen voetgangers de verkeerslichten beïnvloeden door op een knopje te duwen.

Oversteekplaats voor voetgangers én fietsers Deze kruispunten zijn ingericht voor zowel voetgangers als fietsers. Kenmerkend is dat voetgangers en fietsers naast elkaar oversteken (het is verboden voor fietsers om een oversteekplaats voor voetgangers al fietsend over te steken). Op dit kruispunt vind je een verkeerslicht voor fietsers én voor voetgangers. Het licht voor de fietser bestaat uit een rode/oranje/groene fiets. De wachttijden zijn vooraf ingesteld en kunnen voor fietsers en voetgangers verschillen omdat hun verplaatsingssnelheid niet hetzelfde is. Dubbele oversteekplaats met verkeerslichten Dit zijn oversteekplaats met verkeerslichten waarbij de oversteekplaatsen aan weerszijden van een centraal eiland niet in één lijn doorlopen. Voetgangers moeten oversteken in twee fasen. Ondergrondse oversteekplaats Een ondergrondse oversteekplaats is een wandelweg onder een hoofdweg of een groot kruispunt. Sommige ondergrondse oversteekplaatsen doen gelijktijdig dienst voor fietsers.


Veilig stappen

Handleiding 8 Bovengrondse oversteekplaats Een bovengrondse oversteekplaats (ook wel voetgangersbrug genoemd) is een wandelweg die in de hoogte over een grote hoofdweg of kruispunt is gebouwd. De meeste voetgangersbruggen zijn niet toegankelijk voor fietsers, maar hebben wel opritten om met de fiets aan de hand over te steken.

Oversteekplaats met middenberm Een oversteekeiland (ook wel voetgangersberm genoemd) lijkt op een dubbele oversteekplaats met verkeerslichten. Deze oversteekplaats mag je in een keer oversteken indien mogelijk. Het geeft je wel de mogelijkheid halt te houden op de middenberm indien er op het andere wegvak verkeer aankomt. Bovendien zijn deze oversteekplaatsen niet altijd uitgerust met verkeerslichten.

→→ Oversteekgedrag Vooraleer je een straat oversteekt, moet je er zeker van zijn dat je cursisten het juiste gedrag kennen om een straat over te steken. Om een straat over te steken stop je steeds aan de rand van het voetpad, kijk je links, rechts en nogmaals links alvorens over te steken. Luister ook altijd goed naar het verkeer. Wanneer je gecontroleerd hebt of alles veilig is, steek je over. Ook aan oversteekplaatsen voor voetgangers is het aangewezen eerst te controleren of er verkeer aankomt en het veilig is om over te steken om ongelukken te voorkomen. Zorg ervoor dat je dit gedrag leert aan elk jong kind of aan elke kwetsbare persoon die zich op de straat begeeft. Bij jonge kinderen moet je hen er ook aan herinneren dat ze door hun kleinere gestalte niet altijd zichtbaar zijn voor andere weggebruikers.

→→ Oversteken tussen geparkeerde wagens Vermijd om over te steken tussen geparkeerde wagens. Indien je geen andere keuze hebt, hou dan rekening met het volgende: • Kies een plaats waar er voldoende ruimte is tussen de geparkeerde wagens en waar er ook aan de overzijde voldoende ruimte tussen de wagens is om zo snel mogelijk het voetpad te bereiken. TOGETHER_Stappen_2_Handleiding.pdf

Veilig stappen

Handleiding 9 • Controleer of de geparkeerde wagens niet van plan zijn om te vertrekken – kijk of er iemand in de auto zit, er lichten van de auto branden en luister of je een motorgeluid hoort. • Steek niet over in de buurt van grote wagens. Je staat misschien op een plaats waar de automobilist jou niet kan zien (dode hoek). • Wandel naar de uiterste rand van de geparkeerde wagen en stop. Daar kunnen andere weggebruikers je zien en kan jij de verkeerssituatie bestuderen. • Kijk naar links, rechts en nogmaals links. Wanneer er geen naderend verkeer is, steek je over, maar blijf kijken en luisteren.

→→ Oversteken met een gemachtigd opzichter Een gemachtigd opzichter is een persoon die het recht heeft om het verkeer tegen te houden, na het volgen van een opleiding en een attest van de burgemeester. Een gemachtigd opzichter zie je vaak in de buurt van scholen waar mensen vaak een straat moeten oversteken tijdens piekmomenten. Luister steeds naar de gemachtigd opzichter, want hij/zij zal aangeven wanneer het voldoende veilig is om over te steken, ook al ben je niet onderweg naar school. Elke gemachtigd opzichter is uitgerust met een fluohesje, een stopteken en een tricolore band.


Veilig stappen

Handleiding 10

Veilig stappen →→ Algemene veiligheidstips Het is altijd goed om voorzichtig te zijn als je alleen onderweg bent. De volgende tips helpen je bij te dragen aan je veiligheid: • Zorg ervoor dat andere weggebruikers je zien. Wanneer het donker is, draag dan bij voorkeur reflecterend materiaal (bijvoorbeeld een armband, schoenen, rugzakken, jassen met een reflecterende strook,...). Deze materialen zijn tot drie keer verder zichtbaar dan niet-reflecterend materiaal. • Ga er niet van uit dat automobilisten jou zien omdat jij hen ziet. • Als er geen voetpad aanwezig is, stap dan aan de linkerzijde van de rijbaan, dit zorgt ervoor dat automobilisten jou beter opmerken. Indien mogelijk, plan vooraf en vraag je het volgende af: • Zal je zware spullen moeten dragen tijdens je trip? • Wat zijn de weersvoorspellingen voor de dag? • Heb je voldoende geld bij in het geval dat je gebruik maakt van openbaar vervoer of taxi? Het is steeds belangrijk om de deelnemers vertrouwd te maken met de bestaande verkeers- en veiligheidsregels van hun nieuwe thuisland. Het kennen van deze regels draagt bij aan hun veiligheid en moeten worden opgevolgd, indien mogelijk. Houd er rekening mee dat dat er verschillen kunnen bestaan tussen het land van origine en hun (nieuwe) thuisland. De volgende informatie bevat richtlijnen die worden aanbevolen bij het stappen in stedelijke en landelijke gebieden.


Veilig stappen

Handleiding 11

→→ Zien en gezien worden – stappen in stedelijk gebied Hieronder vind je een aantal richtlijnen voor voetgangers wanneer ze alleen stappen, voornamelijk in stedelijk gebied: • Draag lichte, kleurrijke kledij of reflecterend materiaal wanneer je ‘s nachts gaat stappen of wanneer de zichtbaarheid buiten slecht is. Vermijd het dragen van zwarte kledij omdat automobilisten je moeilijker kunnen opmerken tijden het oversteken van een straat, zeker ‘s nachts. • Houd je dure juwelen, je mobiele telefoon of draagbare muziekspelers op een veilige en onzichtbare plaats. Zeker ’s nachts of op verlaten plaatsen om geen aanvallers aan te trekken. • Wanneer je in een drukkere omgeving wandelt, hou dan je tas dicht en zorg dat er niets waardevols in zit. Laat ook niets van waarde uit je broekzakken hangen om zakkenrollers geen kans te geven. • Wandel NOOIT langs een snelweg of een autoweg tenzij er een voetpad is.

→→ Stappen in landelijk gebied De volgende belangrijke punten beschrijven richtlijnen bij het lopen buiten stedelijke gebieden: • Houd het veilig, plan vooraf en volg de pijlen • Blijf op de hoogte van het weer, getijden, broedseizoenen, oogsten of bouwwerken die een invloed hebben op je veiligheid en de veiligheid van anderen. • Laat poorten en eigendommen achter zoals je ze gevonden hebt • Meestal zijn poorten van weilanden bedoeld om het vee niet te laten ontsnappen. Soms laten boeren ze toch open om het vee toegang te geven tot water en voedsel. • Bescherm planten en dieren door al je afval mee te nemen • Het gaat hier niet enkel om het terug meenemen van afval. Laat de planten staan, verplaats geen stenen en omgevallen bomen en laat nesten van vogels gerust. Al deze dingen maken deel uit van de natuurlijke habitat van dieren of je kan door het verplaatsen belangrijke wilde planten beschadigen.


Veilig stappen

Handleiding 12

→→ Wat te doen in geval van nood? Handige tips Als je ooit verdwaald of in nood bent, denk er dan aan dat er altijd iemand is die je kan helpen. Verdwaald Als je verdwaald bent, kan je altijd aan iemand anders hulp vragen om de weg te vinden. De meeste mensen willen je graag helpen bij het zoeken naar de juiste weg. Een alternatief kan zijn dat je naar de dichtstbijzijnde winkel stapt en daar de weg vraagt. Benzinestations zijn ook een goede plaats om de weg te vragen. Zelfs wanneer het personeel je niet kan helpen, kan je daar vaak wegenkaarten uit de omgeving vinden. Als je moet telefoneren, kan je de weg vragen naar de dichtstbijzijnde telefooncel of je kan in een winkel vragen om te telefoneren. In de meeste gevallen zullen ze je niet weigeren om te telefoneren. Je kan ook steeds aanbieden om te betalen voor het telefoongebruik. Noodsituatie Als je in een noodsituatie verkeert en niet in staat bent om zelf te telefoneren, vraag of laat anderen voor jou het noodnummer bellen en vragen naar politie, ambulance of beiden – denk er aan om zoveel mogelijk gegevens te vertellen over de situatie. Als er niemand in de buurt is, vraag dan in een nabije winkel om je te helpen. Elke vorm van misdaad is serieus, in geval van aanval of diefstal zal je op zoek moeten gaan naar het dichtstbijzijnde politiekantoor om aangifte te doen.


Veilig stappen

Handleiding 13

Stappen met kwetsbare personen Een kwetsbare persoon is iemand die begeleiding nodig heeft om te gaan stappen. Dit kan gaan om een kind, een oudere of een mindervalide persoon (mentaal of fysisch). Deze personen hebben extra aandacht nodig tijdens de wandeling. Sommige mindervaliden zijn erg zelfstandig en best in staat om alleen te reizen. Meestal werden zij in scholen of instituten getraind om zich alleen te kunnen verplaatsen.

→→ Kleine kinderen (0-6 jaar) Wanneer je gaat stappen met baby’s en kleine kinderen, hou dan rekening met het volgende: • Zorg ervoor dat de kinderwagen in goede conditie is. Controleer de wielen en remmen voor de wandeling. • Laat de kinderwagen nooit alleen. Er bestaat de kans dat ze wegrolt en snel buiten bereik is. • Hou baby’s en peuters in de kinderwagen en maak de veiligheidsriempjes altijd vast. • Zorg op kruispunten dat de kinderwagen niet te kort tegen de rand van het voetpad staat. Auto’s kunnen kort langs het voetpad rijden en kinderwagens rollen soms nog een beetje vooruit. • Draag je kind niet in de arm, je moet je goed kunnen bewegen en het is goed om de handen vrij te hebben. Je kan je kind wel meenemen in een draagzak of draagdoek.

→→ Jonge kinderen Veel van onderstaande informatie is afhankelijk van de leeftijd en het ontwikkelingsniveau van het kind. Jonge kinderen zijn zich niet altijd bewust van hun omgeving en raken snel afgeleid. De volgende tips kan je meegeven aan de cursisten: • Hou je kinderen aan de hand, zeker als ze nog zeer klein zijn, om te vermijden dat ze onverwachts de straat op lopen. • Hou kinderen bij de hand bij het oversteken van een straat, dit is veiliger en zorgt ervoor dat kinderen aandachtig blijven.


Veilig stappen

Handleiding 14 • Leer kinderen de gedragsregels op straat en zorg ervoor dat ze deze ook uitvoeren. Zoek naar een manier van opvoeden waardoor je hun aandacht hebt. Zoek naar een leuke manier om de verkeersregels aan te brengen en te bevragen. • Laat kinderen tijden de wandeling aan de huizenkant stappen. Jij loopt tussen het kind en het verkeer als een soort barricade.

→→ Een noot over oudere kinderen De meeste jongeren zijn zich relatief goed bewust van wat zich afspeelt in hun omgeving. Toch zijn ze nog vaak afgeleid door vrienden, het luisteren van muziek of het spelen met hun mobiele telefoon. Jongeren kunnen in tegenstelling tot hun verkeersbewustzijn nog steeds slechte inschattingen maken betreffende de snelheid van voertuigen. De meeste jongeren zijn gewend om alleen te reizen, zeker op weg naar school. Het is van belang om de gevaren van het niet aandachtig zijn op de weg te bespreken. Zo moeten tieners die naar muziek luisteren tijdens het stappen aangemoedigd worden om extra alert te zijn bij het oversteken omdat ze aankomende auto’s niet kunnen horen.

→→ Stappen met ouderen Ouderen zijn de snelst groeiende bevolkingsgroep op dit moment. Spijtig genoeg zijn ze ook vaak betrokken in een groot aantal verkeersongelukken. Stappen is een populair tijdverdrijf voor ouderen, maar ze worden vaak geconfronteerd met verschillende uitdagingen tijdens hun trip. Over het algemeen kan men spreken over het afnemen van een aantal motorische functies die leiden tot trager bewegen en reageren, verminderde spierkracht en verminderde coördinatie. Dit wordt verergerd door eventueel een afnemend gezichtsvermogen en een minder gehoor. Enkele eenvoudige stappen helpen om het lopen veiliger en aangenamer te maken. Deze tips zijn ook van toepassing voor jongvolwassenen: • Het is een goed idee om je dag te plannen en piekuren in het verkeer te vermijden. Hierdoor vermijd je het drukkere verkeer en is het gemakkelijker en minder stresserend om je te verplaatsen. • De meeste ongevallen gebeuren wanneer mensen gehaast zijn. Neem je tijd om uit te stappen. Wanneer mensen gehaast zijn, zijn ze minder aandachtig. • Wanneer iemand een bril of een hoorapparaat draagt, doen ze dat het best ook als ze de straat op gaan. Moedig aan om regelmatig op gezichts- en gehoorcontrole te gaan. TOGETHER_Stappen_2_Handleiding.pdf

Veilig stappen

Handleiding 15 • Moedig ouderen aan om zoveel mogelijk gebruik te maken van zebrapaden en oversteekplaatsen voor voetgangers. Uit onderzoek blijkt dat heel wat ongelukken met voetgangers gebeuren in de buurt van veilige oversteekplaatsen.1 Onnodige risico’s moeten zoveel mogelijk vermeden worden. • Laat aan oudere mensen weten dat ze geen schrik moeten hebben om hulp te vragen bij het zoeken van de weg of bij het oversteken van de straat.

→→ Stappen met andersvaliden Wanneer je gaat stappen met personen met een handicap, zullen een aantal tips van bovenstaand onderdeel volstaan. Heel wat personen met een handicap zijn best in staat en bekwaam genoeg om zich zelfstandig te verplaatsen. Voor anderen dien je rekening mee te houden dat ze bepaalde vaardigheden die van belang zijn voor verplaatsingen in hun omgeving niet hebben. Sommigen personen met een handicap zijn niet in staat om te zeggen hoe laat het is, om geld te tellen of houden er gewoon niet van om in de buurt van anderen te zijn. Dit alles maakt het stappen moeilijker. Deze mensen hebben een aangepaste training nodig die hun persoonlijke vaardigheden traint of die aangepast is aan hun specifieke aandoening. De volgende zaken kan je overwegen wanneer je op stap bent met een persoon met een handicap: • Er zijn kruispunten die extra uitgerust zijn voor personen met een visuele handicap. • Maak gebruik van oversteekplaatsen. Probeer zoveel mogelijk te vermijden om over te steken tussen geparkeerde wagens. Stap liever verder tot het eerstvolgende kruispunt. • Voor personen die niet houden van veel lawaai en drukke omgevingen, kan je een rustigere route uitstippelen doorheen woonwijken om grote hoofdwegen te vermijden. Het zal bijdragen tot een betere verkeerservaring. • Neem voldoende pauzes bij langere wandelingen. Neem water mee en drink voldoende zeker tijdens de zomer.

1 Investigation of Pedestrian Accidents Analysis at signalised pedestrian crossings in Edinburgh. Bron: Alnaqbi, Khalfan/Saleh, Wafaa (2006)


Veilig stappen

Handleiding 16

Tips om wandelactiviteiten te organiseren →→ Algemene tips voor het plannen van een dag te voet Stappen kan zeer lonend zijn, zowel fysiek als mentaal. Toch is het goed om stress tijdens je wandeling te vermijden door je trip vooraf goed te plannen. Op die manier ben je voorbereid tegen tegenslagen en verrassingen. De volgende tips kan je even overlopen voor je vertrek: • Print een kaartje uit van de streek waar je gaat stappen en duid de routes aan die je graag wil uitproberen. Probeer verschillende routes om erachter te komen welke het best is. • Als je ergens op tijd moet zijn, vertrek dan tijdig zodat je je niet moet haasten wanneer je de weg kwijt bent. • Neem altijd geld mee om te kunnen telefoneren in geval van nood of in het geval je gebruik wil maken van het openbaar vervoer of een taxi. • Als je met anderen wil stappen, hou dan rekening met hun noden en behoeften en verzeker je ervan dat de route niet te zwaar is om af te leggen. • Duid alle belangrijke kruispunten aan op je kaart en kijk of je ze kunt vermijden voor een aangenamere reis. Maak gebruik van woonstraten of schilderachtige routes waar dat mogelijk is. • Overweeg om je weg uit te stippelen doorheen parken en open velden voor een aangenamere wandeling. Houd er rekening mee op welk moment van de dag je gaat stappen. Wandel niet alleen door het park als het donker is. • Bereid je voor op het weer. Neem een paraplu mee als je denkt dat het gaat regenen. • Als je huisdieren meeneemt, hou ze dan veilig aan een leiband.

→→ Basisvoorbereidingen Voor je op stap gaat met je cursisten, is het jouw verantwoordelijkheid om er voor te zorgen dat de trip die je gepland hebt, veilig is. Overloop de wandeltochten die je deelnemers uitstippelden vooraleer je vertrekt. Dit is om er zeker van te zijn dat de tocht veilig en geschikt is voor iedereen. Als er dingen zijn tijdens de tocht die je zorgen baren, bespreek dit dan met je deelnemers zodat ze ook begrijpen waarom dit van belang is tijdens een wandeltocht.


Veilig stappen

Handleiding 17 Belangrijke informatie Het is altijd nodig om je deelnemers voor te bereiden op de wandelactiviteit door hen gedetailleerde informatie te geven van het verloop. Dit houdt in: »» Datum, plaats, aanvang en duur van de activiteit. »» Achtergrond en doelen. »» Wat ze moeten meebrengen (eten, drinken, kledij, etc.)? »» Richtlijnen en routebeschrijving naar de plaats waar de activiteit plaatsvindt.

→→ Verzekering en aansprakelijkheid Voor je ook maar iets onderneemt, moet je je verzekering controleren. Wanneer je als leerkracht werkt, ben je vaak sowieso verzekert tijdens uitstappen, net als je leerlingen/studenten. Wanneer je de vorming aanbiedt in de non-formele sector is steeds goed om de overeenkomstverklaring te laten tekenen. Daarmee geven de deelnemers aan dat ze zelf verantwoordelijk zijn en dat de aansprakelijkheid bij hen ligt wanneer er iets gebeurt.

→→ Overeenkomst Om de regels voor deelname vast te leggen, maak je best een overeenkomst waarin de verwachtingen en verantwoordelijkheden van de deelnemers instaan. Je vindt een voorbeeldovereenkomst in de bijlagen van deze handleiding. ((

→→ Trainer-deelnemer-ratio Wees er als lesgever van bewust dat je voortdurend de veiligheid van je deelnemers moet bewaken en dat je aandacht voortdurend naar de deelnemers gaat. Daarom moet de verhouding leerkracht-cursist 1:12 zijn. Als je meer deelnemers hebt, zorg dan dat je een extra begeleider hebt.


Veilig stappen

Handleiding 18

→→ Checklist voor deelnemers en leerkracht De deelnemers dragen het best een tas of een rugzak mee waar ze iets in kunnen steken. Afhankelijk van de geplande activiteit bestaat je pakket uit: • EHBO-kit • Schrijfmateriaal • Eten en drinken (met een kleine reserve voor deelnemers) • Mobiele telefoon om de hulpdiensten te kunnen bellen • Regenjas

Samenvatting Stappen is een goedkope en aangename manier om je te verplaatsen. Het is onze natuurlijke vorm van voortbewegen. Het is leuk, gemakkelijk en houdt je fit. De focus van deze training ligt vooral bij het aandacht schenken aan de voordelen van stappen en het meegeven van relevante achtergrondinformatie en de verkeersregels voor voetgangers. Bovendien staat de handleiding boordevol handige tips die leiden tot fijne en aangename wandelervaringen voor leerkrachten en cursisten.


Veilig stappen

Handleiding 19

Bijlagen →→ Overeenkomst (voorbeeld) • De cursist verklaart in goede gezondheid te zijn om deel te nemen aan de wandelactiviteit en er is geen enkele medische reden om niet deel te nemen. • De deelnemers nemen niet deel aan activiteiten indien ze onder invloed van drugs, alcohol of medicatie zijn. • De cursist volgt de instructies van de lesgever op. • De cursist brengt de lesgever meteen op de hoogte in geval van een ongeluk of toegebrachte schade. • De verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid voor ongevallen en schade aan zichzelf, derden of objecten is voor de cursist. Enkel in geval van grote nalatigheid kan de leerkracht aansprakelijk gesteld worden

Naam


Datum / Plaats

Handtekening

Veilig stappen

Trainingssessie 1

Trainingssessie Het plaatsbezoek – Een wandeling maken Introductie 2 Oefeningen 7 →→ Deel 1: Intake Oefening 1: Bestaande verplaatsingsgewoontes 7 Oefening 2: Voordelen van stappen 8 Oefening 3: Hoe gebruik je een reisdagboek? 8

→→ Deel 2a: Theorie 1 – Belang van stappen & eigen veiligheid Oefening 4: Oefening 5: Oefening 6: Oefening 7:

Basisinformatie stappen 9 Oversteekplaatsen voor voetgangers 10 Straat- en verkeersregels 11 Stappen met kwetsbare personen 12

→→ Deel 2b: Theorie 2 – Praktische technieken voor het stappen Oefening 8: Kaartlezen 13 Oefening 9: Wandeling plannen 14 Oefening 10: De weg zoeken 15 Oefening 11: Reisdagboek 16

→→ Deel 3: Praktijk Oefening 12: Het plaatsbezoek – Een wandeling maken 17 Oefening 13: De impressiemuur 18

→→ Deel 4: Afronding Oefening 14: Uitwisseling van ervaringen 19

TOGETHER_Stappen_3_Trainingssessie.pdf

Veilig stappen

Trainingssessie 2

Materiaal →→ Materiaal voor trainers Handleiding Alles over stappen

→→ Materialen voor cursisten Werkbladen Werkblad 1: Reisdagboek Werkblad 2: Gezien worden en veilig blijven Werkblad 3: Oversteekplaatsen (Taak 1) Werkblad 4: Oversteekplaatsen (Taak 2) Werkblad 5: Straat- en verkeersborden (Taak 1) Werkblad 6: Straat- en verkeersborden (Taak 2) Werkblad 7: Stappen met kwetsbare personen (Taak 1) Werkblad 8: Stappen met kwetsbare personen (Taak 2) Werkblad 9: Kaart lezen en wandeling plannen Hand-outs Hand-out 1: Voordelen van stappen Hand-out 2: Stappen en eigen veiligheid Hand-out 3: Straat- en verkeersborden Hand-out 4: Stappen met kwetsbare personen


Veilig stappen

Trainingssessie Introductie

Trainingssessie Het plaatsbezoek – Een wandeling maken Algemene richtlijnen om met migranten te werken Als je met migranten werkt, besteed dan voldoende aandacht aan taal- en cultuurproblemen. Je moet niet alleen nadenken over de specifieke noden van de cursisten, maar ook over je aanpak en het geslacht van je lesgevers. Hieronder vind je enkele aspecten waar je rekeningen moet mee houden, afhankelijk van de cultuur van de deelnemers: • Als je niet op de hoogte bent van de vaardigheden van je deelnemers, neem dan de tijd om hen hierover te ondervragen. • Vermijd situaties die gênant kunnen zijn voor deelnemers door hun cultuur, geslacht of religie. • Soms is het beter om deelnemers op te splitsen in een vrouwen- en mannengroep. • Als je de deelnemers opsplitst volgens geslacht, zorg er dan voor dat de lesgever ook hetzelfde geslacht heeft. Je vindt een tabel met specifieke kenmerken omtrent stappen van verschillende landen in (( de bijlagen. Deze lijst bevat een vergelijking van de houding t.o.v. het stappen in verschillende landen.

Doel van de sessie Het doel van deze sessie is het introduceren van stappen als een volwaardige manier om je te verplaatsen voor korte afstanden van minder dan twee kilometer. De deelnemers moeten vertrouwd gemaakt worden met de voordelen en de noodzaak van het stappen en moeten proberen om het stappen als verplaatsingswijze te integreren in hun dagdagelijkse bestaan. Over het algemeen bestaat de training uit een combinatie van harde en zachte maatregelen.


3

Veilig stappen


4

→→ Leerdoelen van deze sessie zijn: • De belangrijkste voorzorgsmaatregelen omtrent veiligheid en de verkeersregels voor voetgangers begrijpen. • Vertrouwd geraken met wandelroutes en doorsteekjes in de nabije omgeving. • Een kaart kunnen lezen en je weg kunnen vinden in een bepaalde omgeving. • In staat zijn om je eigen wandeling te plannen. • Taalvaardigheden verbeteren.

&

HARDE MAATREGELEN ZACHTE MAATREGELEN

• Sociale inclusie door zich te verbinden met de gemeenschap. • Interesse hebben in stappen en plezier beleven. • Inzicht krijgen in de fietscultuur van je nieuwe omgeving.

• De omgeving beter leren kennen en de mogelijkheid tot verplaatsen verhogen. • Motivatie om te stappen voor de gezondheid en de financiële voordelen. • Sociale contacten en plezier. Zie ook bij de algemene inleiding van deze module. ((


Veilig stappen


Opbouw van de sessie Deze oefenlessen beschrijven hoe je een wandeling kan plannen met je cursisten en bevat voorbereidende en aanvullende oefeningen opgesplitst in vier delen: »» Deel 1 stelt de bestaande gewoontes van de cursisten omtrent stappen vast en stelt de voordelen van stappen voor. Bovendien worden ze aangespoord om een reisdagboek bij te houden. »» Deel 2a geeft een overzicht van theoretische oefeningen omtrent stappen en de basisverkeersregels voor voetgangers en geeft tips over veilig stappen en stappen met kwetsbare personen. »» Deel 2b zal de cursisten helpen om nuttige vaardigheden te vergroten zoals kaartlezen, een reis plannen en het vinden van routes. »» Deel 3 bestaat uit praktische wandeloefeningen van een plaatsbezoek. »» Deel 4 vat de les en de ervaringen van de deelnemers samen. Het is aangeraden om de voorgestelde oefeningen achtereenvolgens uit te voeren, maar het is ook mogelijk om een selectie te maken. Elke keuze heeft voordelen. Je kan de cursus over stappen ook in het geheel aanbieden. Verder kan je, indien nodig en haalbaar, de cursisten vragen om de werkblaadjes te maken na de oefeningen.

Specifieke vaardigheden en doelen (voor taalleerkrachten) De cursisten moeten in staat zijn om te communiceren met lokale bevolking, de belangrijkste verkeersregels voor voetgangers lezen en begrijpen en proberen in staat te zijn om een kaart te lezen om zo hun weg tijdens een wandeling te plannen of terug te vinden Het taalniveau en de taalvaardigheden zijn aangegeven bij elke oefening.. Je kan een lijst terugvinden van de gebruikelijke Europese taalniveaus in de bijlage van (( deze module.

→→ Taalvaardigheden H Z L S

Horen Zeggen Lezen Schrijven


5

Veilig stappen


Materialen in deze sessie Het volgende materiaal wordt aanbevolen voor de les: »» Audiofragment/oefening »» Balpennen »» Brochures voor de studenten »» Camera »» Computer »» Flipchart »» Handleiding Alles over stappen »» Hand-outs voor de studenten »» Internettoegang »» Kaarten (van de omgeving) »» Klembord »» Markeerstiften »» Online programma om routes uit te stippelen »» Papier »» Portfolio (optioneel) »» Poster verkeersborden »» Printer »» Register »» Reisdagboek (samengesteld door de cursisten) »» Werkbladen voor de studenten »» Whiteboard »» Woordenboek A-Z

Portfolio Om het praktisch gebruik van de informatie en de kennisoverdracht te garanderen, wordt iedere student uitgenodigd om een portfolio bij te houden. Dit portfolio kan gebruikt worden om de individuele vooruitgang van de student te bekijken en kan gevuld worden met foto’s, nuttige zinnen, afbeeldingen, enz. De studenten krijgen tijdens de sessie werkbladen en hand-outs die ze ook voor hun portfolio kunnen gebruiken. Door op de persoonlijke leervragen van studenten te focussen, is het mogelijk het portfolio te personaliseren tot een persoonlijk handboek over stappen.


6

Veilig stappen

Trainingssessie Deel 1: Intake

Oefeningen Deel 1: Intake Deze sessie is bedoeld om de bestaande gewoonten van de deelnemers vast te leggen omtrent stappen en het introduceren van de voordelen van stappen. Inleiding en registratie Materiaal Duur Taal/CEFR-niveau en vaardigheden

Register, balpennen ~ 15 min Niveau: alle Vaardigheden: L, S

OEFENING 1 Inhoud

Bestaande verplaatsingsgewoontes Wat zijn de bestaande gewoontes omtrent mobiliteit en verplaatsingen bij de cursisten en hoe kunnen die veranderd worden naar meer duurzame en energie-efficiëntere vormen?

Didactische tips

Werk per twee De cursisten kiezen beiden een korte trip die ze normaal met een ander vervoermiddel afleggen en bespreken deze per twee. Hun partner geeft aan hoe ze deze trip op een meer duurzame wijze kunnen afleggen en waar het stappen geïntegreerd kan worden. Voor mensen met een hoger taalniveau kan deze oefening omgevormd worden naar een schrijfoefening.

Materiaal Duur Taal/CEFR-niveau en vaardigheden


Notitieboekje/papier, balpennen om te noteren ~ 20 min Niveau: alle Vaardigheden: L, S

7

Veilig stappen

Trainingssessie Deel 1: Intake OEFENING 2 Inhoud

Voordelen van stappen Sociale, economische voordelen en voordelen met betrekking tot gezondheid en milieu in de kijker.

Didactische tips

Groepsdiscussie De leerkracht splits de klas op in groepjes en geeft elke groep een onderwerp om te bespreken hoe en waarom stappen beter is. Bijvoorbeeld: De klas is opgesplitst in 4 groepen. De ene groep bespreekt de voordelen betreffende gezondheid, de tweede groep bepreekt de sociale voordelen, enz.

Materiaal

Handleiding Alles over stappen De voordelen van stappen, p. 3 ev. Hand-out 1 Voordelen van stappen Notitieboek/papier, balpennen

Duur Taal/CEFR-niveau en vaardigheden

~ 30 min Niveau: alle Vaardigheden: L, S, R

OEFENING 3 Inhoud Didactische tips

Materiaal

Duur Taal/CEFR-niveau en vaardigheden Totale duur Deel 1 TOGETHER_Stappen_3_Trainingssessie.pdf

Hoe gebruik je een reisdagboek? Presentatie & discussie De trainer stelt het reisdagboek voor aan de groep. Dit reisdagboek zou dagelijks ingevuld moeten worden door de cursisten. De trainer nodigt de deelnemers uit vragen te stellen over deze oefening. Als er geen vragen komen, stelt de trainer vragen. Werkblad 1 Reisdagboek ~ 15 min Niveau: alle Vaardigheden: L, S ~ 1 u 20 min

8

Veilig stappen

Trainingssessie Deel 2: Theorie 1

Deel 2a: Theorie 1 – Belang van stappen & eigen veiligheid Deze les leert de basis-en noodzakelijke onderdelen van de training. OEFENING 4 Inhoud

Basisinformatie stappen De essentiële punten rond veiligheid tijdens het stappen komen in deze oefening aan bod.

Didactische tips

Individuele oefening De trainer leert de essentie van stappen en persoonlijke veiligheid voor voetgangers. De cursisten vullen het werkblad individueel in. Nadien worden de antwoorden besproken in groep. Werk per twee De trainer maakt groepjes van twee deelnemers en moedigt hen aan om verschillende scenario’s omtrent veiligheid te bespreken. Voorbeeldvragen: • Wat zou je doen als iemand je mobiele telefoon heeft gestolen onderweg? • Wat zou je doen indien je iets waardevol verloren bent onderweg?

Materiaal

Handleiding Alles over stappen Veilig stappen, p. 11 ev. Hand-out 2 Stappen & Eigen veiligheid Werkblad 2 Gezien worden en veilig blijven Papier, pennen



~ 30 min Niveau: B1 Vaardigheden: H, Z, L, S

9

Veilig stappen

Trainingssessie Deel 2: Theorie 1 OEFENING 5 Inhoud

Oversteekplaatsen De cursisten leren over het doel van oversteekplaatsen en de verschillende oversteekplaatsen die ze kunnen tegenkomen.

Didactische tips

Individuele Oefening & discussie De trainer laat verschillende oversteekplaatsen zien en legt uit hoe ze worden gebruikt. De deelnemers maken het bijhorende werkblad individueel. Oefening ter plekke De trainer legt de verschillende oversteekplaatsen uit. De deelnemers maken een overzicht van alle oversteekplaatsen die ze tegenkomen wanneer ze naar huis stappen en zetten deze op kaart.

Materiaal

Handleiding Alles over stappen Belangrijke oversteekplaatsen voor voetgangers, p. 7 ev. Werkblad 3 Oversteekplaatsen (Taak 1) Werkblad 4 Oversteekplaatsen (Taak 2) Papier, balpennen



~ 30 min Niveau: A2–B1 Vaardigheden: H, L, S

10

Veilig stappen


Straat-en verkeersborden De trainer leert de verschillende verkeersverkeersborden die ze kunnen tegen komen.

Didactische tips

Groepsoefening (1) De trainer toont verschillende verkeersborden voor voetgangers en vraagt hen te raden wat ze betekenen. • De trainer vraagt of er overeenkomsten zijn tussen de verschillende borden (grootte/vorm/kleur). • De trainer vraagt waar ze verkeersborden tegenkomen op de straat. • De trainer vraagt de deelnemers aan te geven waar ze verkeersborden voor voetgangers hebben gezien in hun eigen omgeving. • De cursisten vullen de werkbladen in. Groepsoefening (2) De groep wordt gevraagd om alle verkeersborden te noteren of te tekenen die ze tegen komen op weg naar huis.

Materiaal

Handleiding Alles over stappen Relevante verkeersborden, p. 5 ev. Hand-out 3 Straat- en verkeersborden Werkblad 5 Straat- en verkeersborden (Taak 1) Werkblad 6 Straat- en verkeersborden (Taak 2) Papier en balpennen



~ 45 min Niveau: A2–B1 Vaardigheden: H, Z, L, S

11

Veilig stappen


Stappen met kwetsbare personen De trainer leert de deelnemers over belangrijke punten wanneer je wandelt met kwetsbare personen zoals kinderen, ouderen of mindervaliden.

Didactische tips

Individuele oefening De trainer legt de moeilijkheden uit omtrent stappen met kwetsbare personen. De cursisten vullen individueel het werkblad in en bespreken nadien de antwoorden.

Materiaal

Handleiding Alles over stappen Stappen met kwetsbare personen, p. 14 ev. Hand-out 4 Stappen met kwetsbare personen Werkblad 7 Stappen met kwetsbare personen (Taak 1) Werkblad 8 Stappen met kwetsbare personen (Taak 2) Papier, Balpennen


Totale duur Deel 2a


~ 30 min Niveau: B1 Vaardigheden: H, Z, L, S

~ 2 u 15 min

12

Veilig stappen

Trainingssessie Deel 2: Theorie 2

Deel 2b: Theorie 2 – Praktische technieken voor het stappen Deze sessie zal de deelnemers helpen om zinvolle vaardigheden aan te wenden om hun elfvertrouwen te versterken. OEFENING 8 Inhoud

Kaart lezen In deze oefening ontwikkelen de deelnemers vaardigheden in het kaart lezen.

Didactische tips

Oefening De deelnemers krijgen een werkblad en zoeken met behulp van een woordenboek verschillende straten en postcodes. De trainer moet eerst aanleren hoe ze de coördinaten moeten gebruiken. Ga er niet van uit dat de deelnemers dit al kunnen. In sommige landen maken ze geen gebruik van kaarten, maar doen ze een beroep op richtingaanwijzers en monumenten, etc. Vraag naar hun ervaringen en kennis betreffende kaart lezen.

Materiaal

Werkblad 9 Kaartlezen en wandeling plannen Woordenboek, papier, balpennen



~ 20 min Niveau: A2 Vaardigheden: H, L, S

13

Veilig stappen


Wandeling plannen In deze oefening moeten de deelnemers een korte wandeling plannen in hun eigen omgeving.

Didactische tips

Oefening Gebruik makend van hun pas geleerde vaardigheid: kaartlezen, plannen de deelnemers een wandeling langs opgegeven bestemmingen (indien ter beschikking, via online tool). Als dit niet gaat, plan dan een wandeling door gebruik te maken van een woordenboek of een uitgeprinte kaart. • De wandeling kan opdrachten bevatten waarbij ze bepaalde straten, parken moeten ontwijken. • De tijd om te stappen kan beperkt worden. • De trainer bespreekt met de deelnemers de geplande wandeling.

Materiaal

Werkblad 9 Kaart lezen en wandeling plannen Computer, internet, printer, A–Z



~ 30 min Niveau: alle Vaardigheden: Z, L, S

14

Veilig stappen


De weg zoeken De deelnemers wordt aangeleerd om monumenten en bewegwijzering in hun stad te gebruiken.

Didactische tips

Audio-oefening en/of rollenspel & discussie De trainer wil de cursisten aanleren hoe ze hun weg kunnen vinden zonder echt een wandeling te plannen. 1. De trainer kan een audiofragment laten horen van antwoorden op vragen rond wegbeschrijving of kan voorbeelden geven van vragen en antwoorden. Voorbeelden: A: „Excuseer, waar ligt de bibliotheek?” B: „Je wandelt rechtdoor, voorbij het postkantoor, tot aan de cinema. Daar draai je naar links een aan je rechterkant naast de bloemenwinkel is de bibliotheek.” 2. De cursisten leren sleutelzinnen en hun betekenis. Voorbeelden: • „Kan je mij zeggen waar … is?” • „Ik zoek … .” • „Waar is … ?” 3. De cursisten spelen een rollenspel waarin ze monumenten gebruiken om de weg te beschrijven (zoals bij het audiovoorbeeld). Deze oefening kan ook gedaan worden in de vorm van rollenspel als je geen audiomateriaal ter beschikking hebt.



Audiofragment (antwoorden op vragen naar de weg) ~ 30 min Niveau: alle Vaardigheden: H, Z

15

Veilig stappen

Trainingssessie Deel 2: Theorie 2 OEFENING 11 Inhoud Didactische tips

Reisdagboek (Individuele) presentatie De cursisten presenteren en bespreken de verschillende wandeltochten die ze hebben opgenomen in hun reisdagboek. • De trainer zal de groep bevragen over hun wandelingen. • De trainer zal de reisdagboeken verzamelen om te beoordelen (indien nodig).


Totale duur Deel 2b


Reisdagboek (samengesteld door de cursisten) ~ 30 min Niveau: alle Vaardigheden: H,Z

~ 1 u 50 min

16

Veilig stappen

Trainingssessie Deel 3: Praktijk

Deel 3: Praktijk Deze sessie omvat de praktische training van de kennis en vaardigheden die ze tot nu toe geleerd hebben omtrent stappen. OEFENING 12 Inhoud

Het plaatsbezoek – Een wandeling maken Door gebruik te maken van hun nieuwe vaardigheden plannen de cursisten een wandeling naar een bepaalde bestemming in kleine groepjes.

Didactische tips

De cursisten plannen en maken een wandeling. De trainer verdeelt de groep in kleinere groepen en geeft aan elke groep een bestemming. Indien ter beschikking, kunnen de deelnemers gebruik maken van een videocamera of een fototoestel of eenvoudigweg notities nemen.

Materiaal

Handleiding Alles over stappen Tips om wandelactiviteiten te organiseren, p. 17 ev. Kaarten, papier, balpennen, clipboards, camera/fototoestel



~ 2 u Niveau: alle Vaardigheden: H, Z, L, S

17

Veilig stappen

Trainingssessie Deel 3: Praktijk OEFENING 13 Inhoud

De impressiemuur De deelnemers keren terug naar het klaslokaal en drukken de foto’s af om een impressiemuur van hun wandelingen te maken.

Didactische tips

Groepswerk De cursisten uploaden de foto’s van hun wandeling op de computer en zetten alles in de juiste volgorde. Onder elke foto schrijven ze iets over wat ze onderweg hebben gezien. Als er geen computer is, kan de trainer vragen aan de deelnemers om de foto’s te voorzien met een kleine nota met een beschrijving van het monument. Aan de hand hiervan zal de trainer vragen om ze te schikken in volgorde volgens de wandeling die ze hebben afgelegd.


Totale duur Deel 3


Computer, printer, papier, balpennen ~ 30 min Niveau: alle Vaardigheden: Z, S

~ 2 u 30 min

18

Veilig stappen

Trainingssessie Deel 4: Afronding

Deel 4: Afronding Het doel van dit deel is een samenvatting te maken van de ervaringen die ze hebben opgedaan. De groep wordt uitgenodigd om hierover te praten. OEFENING 14 Inhoud

Didactische tips


Uitwisseling van ervaringen De groep zal ervaringen uitwisselen over de wandelingen. Groepsdiscussie De deelnemers wisselen ervaringen uit en gebruiken het verzamelde materiaal om te spreken over dingen die ze onderweg zijn tegengekomen. Als ze nog vragen hebben, kunnen ze die stellen en bespreken met de groep. Verzameld materiaal van het plaatsbezoek ~ 30 min Niveau: alle Vaardigheden: H, Z

Samenvatting en afsluiting Didactische tips


De trainer vat de onderwerpen van de trainingssessies samen en overhandigt de reisdagboeken aan de cursisten. Reisdagboek ~ 10 min Niveau: alle Vaardigheden: L

Totale duur Deel 4

~ 40 min

Totale duur van de trainingsessie

~ 8 u 35 min


19

Veilig stappen

Werkbladen

Overzicht »» Werkblad 1: Reisdagboek »» Werkblad 2: Gezien worden en veilig blijven »» Werkblad 2: Gezien worden en veilig blijven (Antwoordsleutel) »» Werkblad 3: Oversteekplaatsen (Taak 1) »» Werkblad 4: Oversteekplaatsen (Taak 2) »» Werkblad 5: Straat- en verkeersborden (Taak 1) »» Werkblad 5: Straat- en verkeersborden (Taak 1) (Antwoordsleutel) »» Werkblad 6: Straat- en verkeersborden (Taak 2) »» Werkblad 7: Stappen met kwetsbare personen (Taak 1) »» Werkblad 7: Stappen met kwetsbare personen (Taak 1) (Antwoordsleutel) »» Werkblad 8: Stappen met kwetsbare personen (Taak 2) »» Werkblad 9: Kaart lezen en wandeling plannen

TOGETHER_Stappen_4_Werkbladen.pdf

Veilig stappen

Werkblad 1

Reisdagboek Deel 1 / Oefening 3 Alle wandelingen die je onderneemt in functie van deze les, zou je moeten opnemen in je reisdagboek. Noteer de datum, je vertrekpunt, bestemming en je eindpunt. Maandag werd al voor jou ingevuld als voorbeeld. In je reisdagboek kan je alles opschrijven wat je maar wil. Wat je ziet en hoort en hoe je je voelt tijdens de wandeling kan een goed begin zijn tot een gesprek. Je kan antwoord geven op volgende richtvragen: • Welke gebouwen zie je? • Waar kwam je voorbij tijdens je wandeling? • Wat hoor je? • Hoe breed of hoe smal zijn de straten die je moet oversteken? • Welke winkels heb je gezien? • Welke straten heb je overgestoken? • In welke straten was er veel verkeer? • Welk was je favoriete stuk tijdens de wandeling? • Hoeveel mensen heb je ontmoet? Je kan het dagboek ook gebruiken om je bewegingsactiviteiten bij te houden. Zo zie je hoe je wandelingen bijdragen aan je gezondheid.

NIVEAU

A2

TOGETHER_Stappen_4_Werkblad 1.pdf

Veilig stappen

Werkblad 1

Reisdagboek →→ Maandag (Voorbeeld) Bestemming

School

Start

Mijn huis

Einde

School

X E

→→ Dinsdag

14 april 2012

M A

E L P

Datum

Datum

Bestemming Start Einde

NIVEAU

A2


Veilig stappen

Werkblad 1

Reisdagboek →→ Woensdag

Datum


→→ Donderdag

Datum


NIVEAU

A2


Veilig stappen

Werkblad 1

Reisdagboek →→ Vrijdag

Datum


→→ Zaterdag

Datum


NIVEAU

A2


Veilig stappen

Werkblad 1

Reisdagboek →→ Zondag

Datum


→→ Maandag

Datum


NIVEAU

A2


Veilig stappen

Werkblad 2

Gezien worden en veilig blijven Deel 2a / Oefening 4 Geef antwoord op de volgende vragen: 1. Waarom draag je best lichte of reflecterende kledij? Kies het juiste antwoord: Om gezien te worden door andere weggebruikers. Deze kleren zijn mooi. Het zijn gemakkelijke kleren.

2. Wat zijn de voordelen wanneer je met je hoofd omhoog loopt en recht voor je kijkt? Kies het juiste antwoord: Het is beter voor je nek. Het is goed voor je houding. Zo kan je zien waar je naartoe gaat en wie je tegenkomt.

3. Welke van onderstaande voorwerpen die je meedraagt zijn waardevol? Kies alle mogelijke antwoorden: Telefoon Geldbuidel/portemonnee Muziekspeler Geld Kauwgom Juwelen Ken je nog andere waardevolle voorwerpen die je meedraagt? NIVEAU

B1


Veilig stappen

Werkblad 2 4. Waarom moet je er op letten dat je handtas goed dicht is en dat er niets uit je zakken hangt op drukkere plaatsen of ‘s nachts? Kies het juiste antwoord: Je kan dingen verliezen. Je kan zakkenrollers aantrekken. Je kan je tas beschadigen.

5. Op welk soort wegen mag je als voetganger niet wandelen tenzij er een voetpad is? Kies het juiste antwoord: Snelwegen en dubbele autowegen Landelijke wegen Straten en wegen zonder verlichting

NIVEAU

B1


Veilig stappen

Antwoordsleutel

Werkblad 2

Gezien worden en veilig blijven Deel 2a / Oefening 4 Geef antwoord op de volgende vragen: 1. Waarom draag je best lichte of reflecterende kledij? Kies het juiste antwoord: Om gezien te worden door andere weggebruikers. Deze kleren zijn mooi. Het zijn gemakkelijke kleren.

2. Wat zijn de voordelen wanneer je met je hoofd omhoog loopt en recht voor je kijkt? Kies het juiste antwoord: Het is beter voor je nek. Het is goed voor je houding. Zo kan je zien waar je naartoe gaat en wie je tegenkomt.

3. Welke van onderstaande voorwerpen die je meedraagt zijn waardevol? Kies alle mogelijke antwoorden: Telefoon Geldbuidel/portemonnee Muziekspeler Geld Kauwgom Juwelen Ken je nog andere waardevolle voorwerpen die je meedraagt? NIVEAU

B1

TOGETHER_Stappen_4_Werkblad 2_Antwoord.pdf

Veilig stappen

Antwoordsleutel

Werkblad 2

4. Waarom moet je er op letten dat je handtas goed dicht is en dat er niets uit je zakken hangt op drukkere plaatsen of ‘s nachts? Kies het juiste antwoord: Je kan dingen verliezen. Je kan zakkenrollers aantrekken. Je kan je tas beschadigen.

5. Op welk soort wegen mag je als voetganger niet wandelen tenzij er een voetpad is? Kies het juiste antwoord: Snelwegen en dubbele autowegen Landelijke wegen Straten en wegen zonder verlichting

NIVEAU

B1


Veilig stappen

Werkblad 3

Oversteekplaatsen (Taak 1) Deel 2a / Oefening 5 Stippel in een kleine groep van 3 à 4 personen een route uit in je omgeving en maak een lijst van de verschillende oversteekplaatsen die je onderweg tegenkomt. Teken je route uit op een kaart en duid aan waar er oversteekplaatsen zijn. Wanneer je dit gedaan hebt, bespreek dan hoe het zou zijn als er geen oversteekplaatsen zouden bestaan. Als je wil, mag je dit noteren op je blad.

NIVEAU

A2


Veilig stappen

Werkblad 4

Oversteekplaatsen (Taak 2) Deel 2a / Oefening 5 Vergelijk de regels die er zijn rond overstekende voetgangers in je land van herkomst met die van je nieuwe thuisland. Werk per twee, verklaar aan je gesprekspartner hoe de regels rond oversteken verschillen in je nieuwe thuisland. Vertel vanuit je eigen ervaring welke verschillen je opmerkt. Als je wil kan je die verschillen hieronder noteren.

NIVEAU

B1


Veilig stappen

Werkblad 5

Straat- en verkeersborden (Taak 1) Deel 2a / Oefening 6 Beantwoord de volgende vragen: 1. Wat betekent een rond bord? Duid het juiste antwoord aan: Het informeert. Het zegt wat je MOET doen. Het waarschuwt je.

2. Wat betekent een rechthoekig bord? Duid het juiste antwoord aan: Het waarschuwt je. Het zegt wat je MOET doen. Het informeert.

3. Wat betekent een driehoekig bord? Duid het juiste antwoord aan: Het zegt wat je MOET doen. Het informeert. Het waarschuwt je.

4. Welke kleuren kan je zien in een rond bord? Wat is de betekenis van deze kleuren? NIVEAU

B1


Veilig stappen

Werkblad 5 5. Gebruik de ruimte hieronder, teken een verkeersbord dat voetgangers informeert dat je een gescheiden fietsen voetgangersroute nadert.

NIVEAU

B1


Veilig stappen

Antwoordsleutel

Werkblad 5

Straat- en verkeersborden (Taak 1) Deel 2a / Oefening 6 Beantwoord de volgende vragen: 1. Wat betekent een rond bord? Duid het juiste antwoord aan: Het informeert. Het zegt wat je MOET doen. Het waarschuwt je.

2. Wat betekent een rechthoekig bord? Duid het juiste antwoord aan: Het waarschuwt je. Het zegt wat je MOET doen. Het informeert.

3. Wat betekent een driehoekig bord? Duid het juiste antwoord aan: Het zegt wat je MOET doen. Het informeert. Het waarschuwt je.

4. Welke kleuren kan je zien in een rond bord? Wat is de betekenis van deze kleuren? Een rond bord kan een rode of blauwe kleur hebben. De rode kleur zegt wat niet mag, de blauwe kleur zegt je wat je moet doen. NIVEAU

B1


Veilig stappen

Antwoordsleutel

Werkblad 5

5. Gebruik de ruimte hieronder, teken een verkeersbord dat voetgangers informeert dat je een gescheiden fietsen voetgangersroute nadert. Gescheiden fietsen voetgangers route

NIVEAU

B1


Veilig stappen

Werkblad 6

Straat- en verkeersborden (Taak 2) Deel 2a / Oefening 6 Verken een route in de nabije omgeving en onderzoek in groepjes van drie of vier alle verschillende borden die je ziet. Als je daarmee klaar bent, bespreek de borden en duid aan waarvan je de betekenis niet kent. Bespreek wat de mogelijke betekenis hiervan kan zijn. Nadien bespreek je met de leerkracht de betekenissen van de borden die je niet kent.

N iveau

A2+


Veilig stappen

Werkblad 7

Stappen met kwetsbare personen (Taak 1) Deel 2a / Oefening 7 Beantwoord de volgende vragen: 1. Wat is een kwetsbare persoon? 2. Noem 3 dingen die je zeker moet doen wanneer je met de kinderwagen stapt? 3. Waarom moet je extra voorzichtig zijn wanneer je met jonge kinderen stapt? 4. Noem 3 dingen waar je op moet letten als je met kleine kinderen stapt? N iveau

B1


Veilig stappen

Werkblad 7 5. Welk advies zou je geven aan een tiener die tegelijkertijd stapt en muziek luistert? 6. Met welke uitdagingen worden ouderen geconfronteerd tijdens het stappen? 7. Welke tips zou je geven aan een oudere persoon die een wandeltocht maakt? 8. Welk advies zou je geven aan een mindervalide persoon. Geef 3 tips.

N iveau

B1


Veilig stappen

Antwoordsleutel

Werkblad 7

Stappen met kwetsbare personen (Taak 1) Deel 2a / Oefening 7 Beantwoord de volgende vragen: 1. Wat is een kwetsbare persoon? Een kwetsbare persoon is iemand die begeleiding nodig heeft omdat hij zich niet zelfstandig of alleen kan verplaatsen. Dit kan een kind, een oudere of een mindervalide persoon zijn (mentaal en/ of fysisch). Deze personen hebben extra aandacht nodig tijdens het wandelen.

2. Noem 3 dingen die je zeker moet doen wanneer je met de kinderwagen stapt? »» Controleer of de kinderwagen in goed conditie is. Controleer de wielen en de remmen voor de wandeltocht. »» Laat de kinderwagen nooit alleen achter. Ze kunnen onverwacht beginnen rollen en snel buiten bereik geraken. »» Houd baby’s en peuters in de kinderwagen met de riempjes veilig vast gemaakt. »» Houd de kinderwagen naar achteren op kruispunten, auto’s kunnen rakelings langs het voetpad rijden en kinderwagens kunnen langs de rand van het voetpad geraken.

3. Waarom moet je extra voorzichtig zijn wanneer je met jonge kinderen stapt? Deze leeftijdsgroep is zich niet altijd bewust van wat er rondom zich afspeelt en raakt snel afgeleid.

4. Noem 3 dingen waar je op moet letten als je met kleine kinderen stapt? »» Hou kinderen bij de hand wanneer je wandelt, zeker als ze erg jong zijn om te voorkomen dat ze zomaar de straat op lopen. »» Hou kinderen bij de hand wanneer je de straat wil oversteken, het is veiliger en kinderen zijn aandachtiger. »» Leer kinderen verkeersregels en zorg ervoor dat ze deze naleven tijdens iedere wandeling. Ga op zoek naar een plezante manier om je kinderen op te voeden zodat je hun aandacht hebt. Zoek speelse manieren om regels duidelijk te maken en te bevragen bv. wat ze moeten doen vooraleer ze oversteken, enz. »» Wanneer je de straat op gaat met kinderen laat hen dan niet aan de straat kant stappen of op de drempel langs de straat. Laat hen aan de huizenkant stappen, aan de binnenzijde van het voetpad zodat jij tussen het kind en de straat stapt.

N iveau

B1


Veilig stappen

Antwoordsleutel

Werkblad 7

5. Welk advies zou je geven aan een tiener die tegelijkertijd stapt en muziek luistert? De meeste tieners zijn gewend van zich zelfstandig te voet te verplaatsen, zeker op weg naar school. Met tieners is het belangrijk om de gevaren te bespreken als ze zich niet concentreren onderweg. Tieners die naar muziek luisteren tijdens het wandelen moeten bewust gemaakt worden om extra waakzaam te zijn als ze de straat willen oversteken omdat ze aankomend verkeer niet kunnen horen.

6. Met welke uitdagingen worden ouderen geconfronteerd tijdens het stappen? Oudere mensen zijn jammer genoeg vaak betrokken bij ongevallen omdat ze te maken krijgen met verschillende uitdagingen bij het navigeren door de straten. Er is in het algemeen een afname van de motorische functies die leiden tot tragere bewegingen, verminderde spiersterkte en verminderde coördinatie. Dit kan nog versterkt worden door afname van zicht en gehoor.

7. Welke tips zou je geven aan een oudere persoon die een wandeltocht maakt? »» Het is een goed idee om je wandeling te plannen buiten de piekuren. Dit voorkomt dat je te maken hebt met buitengewoon druk verkeer en is gemakkelijker en minder stresserend om je te verplaatsen. »» Ongevallen doen zich vaak voor wanneer mensen gehaast zijn. Voorzie extra tijd voor je wandelingen, want wanneer je gehaast bent, let je minder goed op en ben je minder geconcentreerd. »» Wanneer ouderen al gebruik maken van een bril of een gehoorapparaat, raad hen dan aan dit ook te doen wanneer ze gaan wandelen. Moedig hen ook aan om dit regelmatig te laten controleren. »» Moedig ouderen aan om zoveel mogelijk gebruik te maken van zebrapaden, indien aanwezig. Uit onderzoek blijkt dat heel wat ongevallen gebeuren in de buurt van oversteekplaatsen. Onnodige risico’s moeten zoveel mogelijk vermeden worden. »» Laat oudere mensen weten dat ze niet bang moeten zijn om hulp te vragen bij het zoeken van de weg of bij het oversteken van de straat.

8. Welk advies zou je geven aan een mindervalide persoon. Geef 3 tips. »» Er zijn oversteekplaatsen die uitgerust zijn met hulpmiddelen voor slechtzienden en blinden. »» Oversteekplaatsen moet gebruikt worden indien aanwezig. Vermijd oversteken tussen geparkeerde wagens en stap verder tot de eerstvolgende oversteekplaats. »» Voor degenen die niet van lawaai houden en van drukke omgevingen, kunnen er rustigere routes uitgestippeld worden door woonwijken om zo drukke straten te vermijden. Dit zal de ervaringen positief beïnvloeden. »» Neem bij langere tochten voldoende pauzes. Neem water mee en drink regelmatig, zeker tijdens de zomer wanneer het warmer is. N iveau

B1


Veilig stappen

Werkblad 8

Stappen met kwetsbare personen (Taak 2) Deel 2a / Oefening 7 Bespreek in groepjes van 3 à 4 personen wat jij denkt dat een gevaar of moeilijkheid tijdens een wandeltocht kan vormen voor kwetsbare personen. Zorg ervoor dat je kan aangeven waarom je denkt dat dit een gevaar vormt of kan vormen. Om je te helpen bij deze oefening kan je nadenken over een wandeling waarbij je te maken hebt met volgende situaties: • De straat oversteken aan een oversteekplaats voor voetgangers. • De straat oversteken zonder een oversteekplaats voor voetgangers. • Stappen in een straat zonder voetpad. • Door een park stappen op verschillende tijdstippen van de dag. • Trappen nemen tijdens de wandeling. • ‘s Nachts wandelen.

Bespreek moeilijkheden en gevaren voor volgende groepen: • Baby’s • Jonge kinderen • Ouderen • Mindervaliden (ook rolstoelgebruikers)

N iveau

B1


Veilig stappen

Werkblad 9

Kaartlezen en een wandeling plannen Deel 2b / Oefening 8, 9 Zoek de volgende locaties op de kaart van Leuven: 1. Het stadskantoor 2. De Openbare Bibliotheek 3. Kinepolis 4. Museum M 5. Het Provinciaal domein Kessel-Lo 6. De Grote Markt 7. De Sportoase (zwembad en gymzaal) 8. De dichtsbijzijnde winkel

Wanneer je alles op de kaart hebt aangeduid, plan dan een wandeling naar één van deze locaties.

NIVEAU

A2


Veilig stappen

Hand-outs

Overzicht »» Hand-out 1: Voordelen van stappen »» Hand-out 2: Stappen en eigen veiligheid »» Hand-out 3: Straat- en verkeersborden »» Hand-out 4: Stappen met kwetsbare personen

TOGETHER_Stappen_5_Hand-outs.pdf

Veilig stappen

Hand-out 1

Voordelen van stappen Deel 1 / Oefening 2 Stappen is goed voor het milieu en voor de gezondheid. (( Het is trouwens leuk en volledig gratis! (( Stappen is gemakkelijk, voordelig en de meest natuurlijke vorm van voortbeweging van het lichaam. Bijna iedereen kan het doen, op elk moment en op elke plaats, in het bijzonder voor korte afstanden minder dan 2-3 km. Het is een ideale vorm van verplaatsing en je kan bovendien gemakkelijk gebruik maken van doorsteekjes en ideaal om de groene omgeving in je buurt te verkennen.

→→ Stappen is gratis Wandelen kost niets. Wanneer je gaat wandelen, zal je moeten kiezen voor comfortabele wandelkledij. De meeste mensen hebben sowieso al een stel goede schoenen of sportschoenen, alsook een jas, sjaal en handschoenen voor de winter. Hierdoor hoef je geen nieuwe kledij aan te kopen om te gaan wandelen.

→→ Stappen is gezond Iedereen weet dat bewegen belangrijk is voor de gezondheid. Door te wandelen of te fietsen verhoog je of draag je bij aan je dagelijkse fysieke activiteit. Wandelen is een rustigere vorm van lichaamsbeweging en is niet alleen goed voor je lichaam, maar ook voor je geest. Anderzijds zal snelwandelen je hartslag verhogen en is het vergelijkbaar met een aerobicsoefening. Zelfs een wandeling tijdens je lunchpauze kan de stress van het werk tijdens de ochtend verlagen. Er zijn een reeks bewezen gezondheidsvoordelen van stappen, zoals: »» Het helpt je om fit te blijven en je gewicht onder controle te houden. »» Het helpt je bloeddruk te verlagen. »» Het kan de kans op verschillende kankers verminderen. »» Het verlaagt de cholesterol. »» Het maakt je leniger. »» Stappen heeft invloed op je humeur en verlaagt de stress. Wist je dat? (( Eén kilometer stappen verbrandt evenveel calorieën als één kilometer lopen of het zwemmen van 15 lengtes in een zwembad van 25 meter. N iveau

B1

TOGETHER_Stappen_5_Hand-out 1.pdf

Veilig stappen

Hand-out 1 Hoeveel moet je stappen om gezond te blijven? Gemiddeld tweeënhalf uur wandelen per week is voldoende om je in vorm te houden. Dat zijn slechts 30 minuten per dag gedurende de werkweek. 30 minuten wandelen per dag kan een groot verschil uitmaken voor je gezondheid. Je hoeft zelfs geen 30 minuten in een keer te wandelen, je kan het opsplitsen in drie of vier kortere wandelingen. Een voorbeeld kan zijn dat je naar school wandelt in plaats van de auto te gebruiken. Je zal zelfs ondervinden dat het sneller gaat dan met de auto. Een andere mogelijkheid is om een halte eerder van de bus of trein af te stappen en de laatste afstand tot je bestemming te voet af te leggen.

→→ Stappen is milieuvriendelijk Wandelen heeft geen negatieve invloed op het milieu zoals gemotoriseerde voertuigen met schadelijke uitlaatgassen. Het verlagen van de korte autoritten (minder dan twee kilometer) is al essentieel voor de verlaging van luchtvervuiling omdat deze korte afstanden de hoogste vervuiling veroorzaken doordat de motor moet opwarmen en dus minder efficiënt werkt. Deze korte afstanden kunnen gemakkelijk wandelend worden afgelegd omdat de afstand ideaal is voor deze wijze van verplaatsing. Veel mensen willen bijdragen aan het milieu, zeker in tijden waarin de opwarming van de aarde hot topics in het nieuws zijn. Door het gebruik van koolstofvrije verplaatsingswijzen doe je al een beetje voor het milieu en draag je bij aan het behoud van de aarde. Onthoud: de enige brandstof die je nodig hebt om te wandelen is eten en drinken!

→→ Stappen is sociaal Wandelen is een zeer sociale activiteit en een goede manier om gemeenschappen met elkaar in contact te brengen. Wandelen is een unieke activiteit die bijna iedereen kan doen, ongeacht de status. Het geeft de mogelijkheid om bij te praten met vrienden, familie en collega’s en zorgt voor toevallige ontmoetingen of het kennis maken met andere mensen. Vele gemeenschappen hebben vaak een groep geïnteresseerden die wandelingen organiseert in de plaatselijke omgeving. Je kan deelnemen aan deze leuke activiteit en het laat toe om andere mensen uit je omgeving te ontmoeten. Bovendien zijn deze activiteiten meestal kosteloos.

→→ Stappen verbetert de lokale economie Een ander voordeel voor de maatschappij is dat hoe meer mensen wandelen in de lokale omgeving, hoe meer mensen er iets zullen kopen. Dit verbetert de lokale economie en laat de economie toe te groeien. Eén van de grootste barrières bij het wandelen in steden en gemeenten, meestal ‘s nachts, is angst. Als er meer mensen ’s nachts wandelen, zullen anderen zich veiliger voelen en zelf ook beginnen te wandelen. N iveau

B1


Veilig stappen

Hand-out 2

Stappen en eigen veiligheid Deel 2a / Oefening 4 Algemene veiligheidstips Het is altijd goed om voorzichtig te zijn als je alleen te voet onderweg bent. De volgende tips kunnen je helpen om bij te dragen aan je veiligheid: • Help andere weggebruikers om je te zien. Wanneer het donker is, draag dan bij voorkeur reflecterend materiaal (vb. een armband, schoenen, rugzakken, jassen met een reflecterende strook, ...). Deze materialen zijn tot drie keer verder zichtbaar dan niet-reflecterend materiaal. • Ga er niet van uit dat automobilisten jou zien, als jij hen ziet. • Als er geen voetpad aanwezig is, blijf dan aan de linkerzijde van de rijbaan, dit zorgt ervoor dat automobilisten jou beter kunnen opmerken. Als het mogelijk is, plan vooraf en vraag je het volgende af: • Zal je zware spullen moeten dragen op eender welk moment van je trip? • Wat zijn de weersvoorspellingen voor de dag? • Heb je voldoende geld bij in het geval dat je gebruik maakt van openbaar vervoer of taxi?

N iveau

B1


Veilig stappen

Hand-out 2

Gezien worden en veilig blijven Hieronder vind je een aantal richtlijnen voor voetgangers wanneer ze alleen wandelen, voornamelijk in stedelijk gebied: • Draag lichte, kleurrijke kledij of reflecterend materiaal wanneer je ‘s nachts gaat wandelen of wanneer de zichtbaarheid buiten slecht is. Vermijd het dragen van zwarte kledij omdat automobilisten je moeilijker kunnen opmerken tijdens het oversteken van een straat, zeker ‘s nachts. • Hou je dure juwelen, je mobiele telefoon of draagbare muziekspelers op een veilige en onzichtbare plaats. Zeker op verlaten plaatsen of ’s nachts om geen aanvallers aan te trekken. • Wanneer je in een drukkere omgeving wandelt, hou dan je tas dicht en zorg dan dat er niets waardevols in zit. Laat ook niets van waarde uit je broekzakken hangen om zakkenrollers geen kans te geven. • Wandel NOOIT langs een snelweg of een autoweg tenzij er een voetpad is.

Wat doen in geval van nood ? →→ Handige tips Als je ooit verdwaald of in nood bent, denk er dan aan dat er altijd iemand is die je kan helpen.

→→ Verdwaald Als je verdwaald bent, kan je altijd aan iemand anders hulp vragen om de weg te vinden. De meeste mensen willen je graag helpen bij het zoeken naar de juiste weg. Een alternatief kan zijn dat je naar de dichtstbijzijnde winkel stapt en daar de weg vraagt. Benzinestations zijn ook goede plaatsen om de weg te vragen. Zelfs wanneer het personeel je niet kan helpen, kan je daar vaak wegenkaarten uit de omgeving vinden. Wanneer je moet telefoneren, kan je de weg vragen naar de dichtstbijzijnde telefooncel of je kan in een winkel vragen om te telefoneren. In de meeste gevallen zullen ze je niet weigeren om te telefoneren. Je kan ook steeds aanbieden om te betalen voor het telefoongebruik.

N iveau

B1


Veilig stappen

Hand-out 2 →→ Noodsituatie Als je in een noodsituatie verkeert en niet in staat bent om zelf te telefoneren, vraag of laat anderen voor jou het noodnummer bellen en vragen naar politie, ambulance of beiden – denk er aan om zoveel mogelijk gegevens te kunnen vertellen over de situatie. Als er niemand in de buurt is, vraag dan in een nabije winkel om je te helpen. Elke vorm van misdaad is serieus; in geval van aanval of diefstal zal je toch op zoek moeten gaan naar het dichtstbijzijnde politiekantoor om aangifte te doen.

N iveau

B1


Veilig stappen

Hand-out 3

Straat- en verkeersborden Deel 2a / Oefening 6 Er bestaan verschillende straat- en verkeersborden in allerlei vormen, maten en kleuren. Elk bord heeft zijn eigen betekenis en kan zowel een gebod zijn, informatie geven of je waarschuwen. Het is belangrijk om de betekenis van deze borden te begrijpen, omdat ze je reis ook aangenamer kunnen maken. Hieronder vind je een lijst van de meest voorkomende vormen van borden in het verkeer in België: » Een rond bord » Een rechthoekig bord » Een driehoekig bord Rond bord Ronde borden zijn gebodsborden. Een rood rond bord betekent meestal iets wat niet mag en een blauw rond bord zal je een richtlijn geven. Rechthoekig bord Een rechthoekig bord geeft je informatie over iets. Soms geven ze ook een bevel als ze een gekleurde rand hebben. De kleuren bepalen vaak het soort informatie dat ze geven. Driehoekig bord Een driehoekig bord waarschuwt je en heeft meestal een rode kleur. Overzicht van de meest voorkomende verkeersborden Hieronder vind je de betekenis van enkele van de meest voorkomende straat- en verkeersborden, die zinvol zijn voor voetgangers in België:

Oversteekplaats voor voetgangers

Plaats waar veel kinderen komen

Verboden voor voetgangers

N iveau

A2


Veilig stappen

Hand-out 3

Deel van de openbare weg dat voorbehouden is voor fietsers en voetgangers met gescheiden gebruik.

Deel van de openbare weg dat voorbehouden is voor fietsers en voetgangers met gemeenschappelijk gebruik.

Verplichte weg voor voetgangers.

Weg voorbehouden voor voetgangers, fietsers en ruiters.

Overrijdbare bedding voorbehouden voor trams en bussen. Als je hier als voetganger wil oversteken, moet je daar ook rekening mee houden.

Oversteekplaats voor voetgangers.

Trefpunt voor toeristische informatie.

Bewegwijzeringsbord in de nabijheid van inrichtingen en gebouwen die openbaar zijn of van algemeen belang bijvoorbeeld post, politie, bib, station, kliniek, luchthaven, … .

Ondergrondse of bovengrondse oversteekplaats.

Begin van een woonerf.

Nooduitgang.

Zone voorbehouden voor voetgangers en fietsers. N iveau

A2


Veilig stappen

Hand-out 4

Stappen met kwetsbare personen Deel 2a / Oefening 7 Een kwetsbare persoon is iemand die begeleiding nodig heeft om te gaan wandelen. Dit kan gaan om een kind, een oudere of een minder valide persoon (mentaal of fysisch). Deze personen hebben extra aandacht nodig tijdens de wandeling. Sommige mindervaliden zijn erg zelfstandig en best in staat om alleen te reizen. Meestal werden zij in scholen of instituten getraind om zich alleen te kunnen verplaatsen.

Kleine kinderen (0-6 jaar) Wanneer je gaat stappen met baby’s en kleine kinderen, hou dan rekening met het volgende: • Zorg ervoor dat de kinderwagen in goede conditie is. Controleer de wielen en remmen voor de wandeling. • Laat de kinderwagen nooit alleen. Er bestaat de kans dat ze wegrolt en snel buiten bereik is. • Hou baby’s en peuters in de kinderwagen en maak de veiligheidsriempjes altijd vast. • Zorg op kruispunten dat de kinderwagen niet te kort tegen de rand van het voetpad staat. Auto’s kunnen kort langs het voetpad rijden en kinderwagens rollen soms nog een beetje vooruit. • Draag je kind niet in de arm, je moet je goed kunnen bewegen en het is goed om de handen vrij te hebben. Je kan je kind wel meenemen in een draagzak of draagdoek.

N iveau

B1


Veilig stappen

Handout 4

Jonge kinderen Veel van onderstaande informatie is afhankelijk van de leeftijd van het kind en het ontwikkelingsniveau van het kind. Jonge kinderen zijn zich niet altijd bewust van hun omgeving en raken snel afgeleid. De volgende tips kan je meegeven aan de cursisten:

• Hou je kinderen aan de hand, zeker als ze nog zeer klein zijn, om te vermijden dat ze onverwachts de straat op lopen. • Hou kinderen bij de hand bij het oversteken van een straat, dit is veiliger en zorgt ervoor dat kinderen aandachtig blijven. • Leer kinderen de gedragsregels op straat en zorg ervoor dat ze deze ook uitvoeren. Zoek naar een manier van opvoeden waardoor je hun aandacht hebt. Zoek naar een leuke manier om de verkeersregels aan te brengen en te bevragen. • Laat kinderen tijden de wandeling aan de huizenkant stappen. Jij loopt tussen het kind en het verkeer als een soort barricade.

Een noot over oudere kinderen De meeste jongeren zijn zich relatief goed bewust van wat zich afspeelt in hun omgeving. Toch zijn ze nog vaak afgeleid door vrienden, het luisteren van muziek of het spelen met hun mobiele telefoon. Jongeren kunnen in tegenstelling tot hun verkeersbewustzijn nog steeds slechte inschattingen maken betreffende snelheden van voertuigen. De meeste jongeren zijn gewend om alleen te reizen, zeker op weg naar school. Het is van belang om de gevaren van het niet aandachtig zijn op de weg, te bespreken. Zo moeten tieners die naar muziek luisteren tijdens het wandelen, aangemoedigd worden om extra alert te zijn bij het oversteken, omdat ze aankomende auto’s niet kunnen horen.

N iveau

B1


Veilig stappen

Handout 4

Stappen met ouderen Ouderen zijn de snelst groeiende bevolkingsgroep op dit moment. Spijtig genoeg zijn ze ook vaak betrokken in een groot aantal verkeersongelukken. Wandelen is een populair tijdverdrijf voor ouderen, maar ze worden vaak geconfronteerd met verschillende uitdagingen tijdens hun trip. Over het algemeen kan men spreken over het afnemen van een aantal motorische functies die leiden tot tragere bewegingen, verminderde kracht en verminderde coördinatie. Dit kan worden verergerd door afnemend gezichtsvermogen en minder gehoor. Enkele eenvoudige stappen kunnen helpen om het lopen veiliger en aangenamer te maken. Veel van deze tips zijn ook van toepassing voor jongvolwassenen: • Het is een goed idee om je dag te plannen en piekuren in het verkeer te vermijden. Hierdoor vermijd je het drukkere verkeer en is het gemakkelijker en minder stresserend om je te verplaatsen. • De meeste ongevallen gebeuren wanneer mensen gehaast zijn. Neem je tijd om uit te stappen. Wanneer mensen gehaast zijn, zijn ze minder aandachtig. • Wanneer iemand een bril of een hoorapparaat draagt, doen ze dat het best ook als ze de straat op gaan. Moedig aan om regelmatig op gezichts- en gehoorcontrole te gaan. • Moedig ouderen aan om zoveel mogelijk gebruik te maken van zebrapaden en oversteekplaatsen voor voetgangers. Uit onderzoek blijkt dat heel wat ongelukken met voetgangers gebeuren in de buurt van veilige oversteekplaatsen. Onnodige risico’s moeten zoveel mogelijk vermeden worden. • Laat aan oudere mensen weten dat ze geen schrik moeten hebben om hulp te vragen bij het zoeken van de weg of bij het oversteken van de straat.

N iveau

B1


Veilig stappen

Hand-out 4

Stappen met personen met een handicap Wanneer je gaat wandelen met personen met een handicap, zullen een aantal tips van bovenstaande onderdeel volstaan. Heel wat personen met een handicap zijn best in staat en bekwaam genoeg om zich zelfstandig te verplaatsen. Voor anderen dien je rekening mee te houden dat ze bepaalde vaardigheden hebben of juist niet hebben. Vaardigheden die van belang zijn voor verplaatsingen in hun omgeving. Sommigen personen met een handicap zijn niet in staat om te zeggen hoe laat het is, om geld te tellen of houden er gewoon niet van om in de buurt van anderen te zijn. Dit alles maakt het wandelen moeilijker. Deze mensen hebben een aangepaste training nodig die hun persoonlijke vaardigheden traint of die aangepast is aan hun specifieke aandoening. De volgende zaken kan je overwegen wanneer je op stap bent met een persoon met een handicap: • Er zijn kruispunten die extra uitgerust zijn voor personen met een visuele handicap. • Maak gebruik van oversteekplaatsen. Probeer zoveel mogelijk te vermijden om over te steken tussen geparkeerde wagens. Stap liever verder tot het eerstvolgende kruispunt. • Voor personen die niet houden van veel lawaai en drukke omgevingen, kan je een rustigere route uitstippelen doorheen woonwijken om grote hoofdwegen te vermijden. Het zal bijdragen tot een betere verkeerservaring. • Neem voldoende pauzes bij langere wandelingen. Neem water mee en drink voldoende zeker tijdens de zomer.

N iveau

B1


Veilig stappen

Handige links 1

Handige links Veilig stappen www.mobiel21.be Website van de Belgische vereniging Mobiel 21 die heel wat wandelprojecten uitwerkt. www.voetgangersbeweging.be Website van een organisatie in België die zich enkel focust op voetgangers. www.wegcode.be Belgische website met informatie over verkeersregels voor voetgangers.

TOGETHER_Stappen_6_Links.pdf

Inleiding opleidingsmodule Veilig stappen

Recommend Documents