Inleiding opleidingsmodule Veilig fietsen

Veilig fietsen

Inleiding 1

Inleiding opleidingsmodule Veilig fietsen Deze inleiding tot de fiets als vervoermiddel werd ontwikkeld voor personen die werken met allochtonen en die hen willen aanmoedigen tot het gebruik van duurzame verplaatsingswijzen. Het is de bedoeling om hen basisinformatie te verschaffen: waarom fietsen duurzaam en efficiënt manieris voor verplaatsingen en voor vrije tijd. De opleidingsmodule is handig voor docenten of trainers van inburgeringscursussen in de formele sector, maar ook voor geïnteresseerden die werkzaam zijn in de non-formele sector.

Doel van de opleidingsmodule Veilig fietsen Het project TOGETHER on the move wil mensen met een migratie-achtergrond ondersteunen in het leren gebruiken van diverse vervoermiddelen in hun gastland, met de nadruk op duurzame vervoermiddelen. Mobiliteit speelt een belangrijke rol in het integratieproces, het geeft hen de mogelijkheid om volwaardig deel te nemen aan de samenleving. Rekening houdend met de eigenheden van elk land is fietsen op sommige plaatsen een belangrijk agendapunt bij thema’s zoals gezondheid en duurzaamheid, op andere plaatsen is fietsen iets ongewoon of sociaal verboden of het is gewoonweg een vervoermiddel dat de bron van inkomsten verzekert. Soms is fietsen bepalend voor de status in de gemeenschap. In het algemeen kunnen de volgende doelgroepen onderscheiden worden: • Mensen met interesse in fietsen: »» ... die kunnen en willen fietsen, maar die niet vertrouwd zijn met de plaatselijke infrastructuur, verkeerswetgeving en doorsteekjes; »» … die kunnen fietsen, maar die zich niet zeker genoeg voelen om te fietsen in dagdagelijkse verkeer; »» … die niet kunnen fietsen. • People who did not think about the benefits from cycling so far and therefore need some motivation for possible personal advantages. • People in the need of language skills who want to be able to effectively use their bike. Voor elk van deze doelgroepen is er les- en oefenmateriaal voorzien in deze TOGETHER on the move opleidingsmodule Veilig fietsen. TOGETHER_Fietsen_1_Inleiding.pdf

Veilig fietsen

Inleiding 2

Leerdoelen van de opleidingsmodule Leerdoelen voor personen met een migratie-achtergrond zijn: • Veilig leren fietsen. • Verkeersregels en afspraken rond fietsen in hun nieuwe omgeving. • Leren over fietsinfrastructuur en doorsteekjes in hun nieuwe omgeving. • Informatie krijgen over het aanbod dat rond fietsen bestaat. • Taalvaardigheid verbeteren.

&

HARDE MAATREGELEN ZACHTE MAATREGELEN

• Sociale inclusie door zich te verbinden met de gemeenschap.

• Interesse hebben in het onderwerp fietsen en plezier beleven. • Moeilijkheden overbruggen. • Inzicht krijgen in de fietscultuur van je nieuwe omgeving. • De omgeving beter leren kennen en de mogelijkheid tot verplaatsen verhogen. • De omgeving verkennen per fiets. • Zelf initiatief nemen om te fietsen. • Sociale contacten en plezier.

TOGETHER_Fietsen_1_Inleiding.pdf

Veilig fietsen

Inleiding 3

Waarom fietsen? Fietsen geeft heel wat mogelijkheden aan mensen die aangewezen zijn op dit vervoermiddel. Maar je zal ook situaties tegenkomen waarbij je harde argumenten op tafel zal moeten leggen om het fietsen te promoten. Wanneer je werkt met de doelgroep is het belangrijk dat je focust op persoonlijke en directe voordelen van de tweewieler. Daarom zetten we die even op een rij:

→→ Plezier en recreatie Veel mensen zien fietsen als een vrijetijdsbesteding. Laat hen terugdenken aan het plezier dat ze hadden bij hun laatste vrijetijdstrip en laat hen voelen dat dit plezier deel kan uitmaken van hun dagelijkse leven! Gebruik beeldmateriaal of neem de deelnemers mee op een fietstocht waarbij de locatie naar het werk gecombineerd wordt met een leuke, aangename route.

→→ Sociale contacten Naast wandelen is fietsen een van de beste manieren om je omgeving te leren kennen en om andere mensen te ontmoeten. Ga dieper in op de voordelen van het deel uitmaken van een gemeenschap en toon hen interessante, nuttige locaties uit de eigen omgeving.

→→ Geld besparen Eens je een fiets hebt aangekocht, heb je slechts een minimum aan extra kosten om mobiel te zijn. Fietsen is in de wereld van de mobiliteit de meest effectieve manier om kosten te besparen. Aanhangwagentjes en fietstassen helpen om van je fiets een volwaardig transportmiddel te maken, zonder de kosten van een auto.

→→ Flexibiliteit en individualiteit Vooral in stedelijke gebieden biedt fietsen een maximum aan individualiteit en flexibiliteit: je kan doorsteekjes gebruiken, je hebt geen hele parkeerplaats nodig om een fiets te stallen, je kan je snelheid zelf bepalen – een speciaal voordeel wanneer je niet zo vertrouwd bent met je nieuwe omgeving.

→→ Uitgebreider verplaatsingsveld Een bredere verplaatsingszone verhoogt de kansen op jobs en educatie. Vooral omwille van dit aspect is mobiliteit de sleutel tot integratie. Zeker in streken waar de wandelafstanden te groot zijn en waar er een beperkt aanbod is aan openbaar vervoer, moet de fiets bekeken worden als een volwaardig alternatief voor de auto.


Veilig fietsen

Inleiding 4

Opbouw van de opleidingsmodule Het studie- en opleidingsmateriaal van TOGETHER on the move biedt je duidelijke richtlijnen over hoe je een opleidingsmodule rond fietsen kan implementeren. Het materiaal is niet alleen geschikt voor taalleerkrachten, maar ook voor anderen die informele opleidingssessies willen organiseren. De module rond fietsen bestaat uit de volgende delen: • De handleiding Alles over fietsen, met volgende thema’s: »» De voordelen van fietsen »» Een veilig uitgeruste fiets »» Handig materiaal voor onderweg (kledij, transport, fietshelm, …) »» Onderhoud van de fiets »» Basisverkeersregels voor fietsers »» Fietsdiefstal »» Elektrische fietsen of E-fietsen »» Hoe fietsactiviteiten en fietslessen organiseren? • 3 voorbeeldsessies met concrete oefeningen voor de cursisten: »» Trainingssessie 1: Fietslessen voor beginners (in veilige omgeving) »» Trainingssessie 2: Fietsen in het verkeer »» Trainingssessie 3: Fietsen in de stad • Werkbladen voor de cursisten • Handige links over fietsen en fietsinitiatieven in België • Verklarende woordenlijst We hopen dat je deze opleidingsmodule tot een goed en succesvol einde kan brengen!


Veilig fietsen

Handleiding

Handleiding Alles over fietsen Doel van deze handleiding 2 De voordelen van fietsen 2 Een veilig uitgeruste fietse 3 Handig materiaal voor onderweg 5

De juiste kledij 5 Het juiste transportmateriaal 5 Het gebruik van een helm 7

Basisverkeersregels voor fietsers 8

Basisverkeersborden voor fietsers 9 Voorrangsregels op gereglementeerde kruispunten 12 Voorrangsregels op ongereglementeerde kruispunten 13

Onderhoud van de fiets 14

De fietsherstelkit 14 Zadelhoogte juist afstellen 15 Wat moet je weten over de remmen? 15 Wat te doen bij een platte band? 16

Fietsdiefstal 17 Korte informatie over E-fietsen 18 Hoe fietsactiviteiten en fietslessen organiseren? 18

Tips voor fietslessen in het verkeer 22

Inleiding 18 Voorbereidingen 18 Een geschikt oefenterrein (voor fietslessen) 20 Fietsen huren 21 Checklist voor leerkrachten 21 Fietsgedrag in het verkeer 22 Observeren en evalueren 24 Tips voor de praktische uitvoering 24 Conclusie 24

Samenvatting 25 Bijlagen 26

TOGETHER_Fietsen_2_Handleiding.pdf

Intake 26 Overeenkomst 27 Observatie en evaluatieformulier 28

Veilig fietsen

Handleiding 2

Doel van deze handleiding Deze handleiding voorziet docenten van integratiecursussen, taalleerkrachten, vrijwilligers, etc. van informatie en een aantal algemene feiten over veilig fietsen. Ze probeert de nodige achtergrond te schetsen om oefenactiviteiten te organiseren en de interesse in fietsen aan te wakkeren. Niet alle informatie is even belangrijk. Sommige zaken zijn een handige referentie mochten de cursisten bijkomende vragen hebben. Verder kunnen alle onderdelen van de handleiding ook als hand-out gebruikt worden voor de cursisten, maar dat is geen verplichting

De voordelen van fietsen We zetten de voordelen van de fiets nog even op een rij:

→→ Fietsen is gemakkelijk, snel en flexibel Fietsen in de stad is de snelste en gemakkelijkste manier om je te verplaatsen in een stad. Meer dan 30 procent van de autoritten in Europa wordt gedaan voor afstanden van minder dan drie kilometer en 50 procent voor afstanden van minder dan vijf kilometer – afstanden die perfect met de fiets kunnen gedaan worden. Al onze dagelijkse verplaatsingen zijn meestal kort en kunnen dus gemakkelijk met de fiets afgelegd worden. Vanwege zijn individualiteit, wordt het steeds aantrekkelijker om zelfs in voorsteden en landelijk gebied het fietsen te combineren met het openbaar vervoer.

→→ Fietsen is goedkoop In tijden van stijgende olieprijzen is fietsen de ideale manier om geld te besparen. Goede fietsen voor dagelijkse verplaatsingen kunnen al aangekocht worden voor een prijs van 300 euro en de onderhoudskosten nadien zijn vrij beperkt.

→→ Fietsen is gezond Dagelijks bewegen helpt om fit en gezond te blijven. Om in goede conditie te blijven, volstaat gemiddeld twee en een half uur beweging per week. En het goede is: je kan die dagelijkse 30 minuten verspreiden over de hele dag. Daarom is fietsen een ideaal bewegingsmiddel om te integreren in je dagelijkse routine zonder extra tijd te spenderen.

→→ Fietsen is milieuvriendelijk Fietsen is een gemakkelijke manier om mee te helpen aan de vermindering van uitlaat- en broeikasgassen en geluidshinder. TOGETHER_Fietsen_2_Handleiding.pdf

Veilig fietsen

Handleiding 3

→→ Fietsen verhoogt de sociale contacten Actieve mobiliteit, zoals fietsen, houdt je in contact met je omgeving en de mensen rondom je. Met de fiets geraken mensen zo op plaatsen die moeilijker te voet te bereiken zijn of met het openbaar vervoer. Op die manier kan fietsen arbeidskansen en sociale contacten bevorderen.

→→ Fietsen is leuk Tenslotte, de belangrijkste reden: fietsen is leuk!

Fietsen in een notendop: »» Verslaat de file »» Verplaatsen op een gezonde manier »» Hogere vrijheid (flexibiliteit) »» Kostenbesparend »» Milieuvriendelijk »» Sociale contacten

Een veilig uitgeruste fiets Om een goede technische staat van voertuigen en de veiligheid te garanderen, stelt elk land eisen met betrekking tot de standaarduitrusting van de fiets. In België wordt de wettelijke fietsuitrusting beschreven in een fietswetgeving. Deze wetgeving bepaalt welke fietsonderdelen wettelijk verplicht zijn om in het verkeer te rijden, maar bepaalt ook regels die gevolgd moeten worden door fietsers in het verkeer. De Belgische wetgeving rond fietsen kan je vinden op: www.mobilit.fgov.be (website van het Belgisch Ministerie van Transport) of op de website van de Belgische fietsersbond www.fietsersbond.be


Veilig fietsen

Handleiding 4

→→ De wettelijke uitrusting van de fiets in België.

Achteraan rood licht en rode reflector

Gele reflectoren aan beide pedalen.

Een bel

Twee onafhankelijke remsystemen

Twee gele reflectoren in beide wielen of een reflecterende witte strook per wiel

Vooraan wit licht en witte reflector


Veilig fietsen

Handleiding 5

Handig materiaal voor onderweg Met de juiste uitrusting is fietsen gemakkelijk en leuk. Daarom is het belangrijk om enkele tips mee te geven aan je cursisten.

→→ De juiste kledij • In principe kan je met elke soort kledij fietsen. Er bestaan enkele voorwerpen die je kan aanschaffen om het fietsen aangenamer te maken: • Brede broeken komen snel vast te zitten in kettingen. Je kan dit voorkomen door onderaan iets rond je broekspijpen te doen zodat ze strakker rond je benen zitten – een losse elastiek, een reflecterende slap wrap of broekklemmen. • Tijdens koudere maanden is het aangewezen om gebruik te maken van windjacks, handschoenen, een muts, … Op regenachtige dagen ben je beter af met een regenbroek en een regenjas om droog te blijven. • Sommige mensen geven de voorkeur aan het dragen van sportieve kledij op de fiets met reflecterende stroken. Op die manier ben je beter zichtbaar in het donker. • Sportbrillen beschermen je ogen tegen wind en insecten. • Je kan een fietshelm opzetten als je je daar veiliger mee voelt.

→→ Het juiste transportmateriaal Om voorwerpen gemakkelijk te transporteren, bieden onderstaande voorbeelden een oplossing: Met een fietsmandje voor- of achteraan op de fiets kan je gemakkelijk en snel materialen op de fiets meedragen. Zorg er altijd voor dat een mandje vooraan op de fiets niet te zwaar geladen is omdat dit het sturen beïnvloedt. Vervoer je je zaken achterop je fiets, wees dan alert voor diefstal. Handtassen of waardevolle voorwerpen zet je best vooraan in je zicht of maak je vast met snelbinders. Fietstassen worden bevestigd op de bagagedrager en laten je toe om heel wat mee te dragen, afhankelijk van de grootte van de tassen. Schaf een stevig en waterdicht model aan.


Veilig fietsen

Handleiding 6 Voor verplaatsingen met kleine kinderen zijn er verschillende mogelijkheden. Een kinderstoel achteraan of vooraan op de fiets is een goede keuze. De wetgeving rond de plaatsing van een kinderstoel kan van land tot land verschillen. In België zijn zowel kinderstoeltjes vooraan als achteraan toegelaten.

Een ander handig systeem is de fietskar of een bakfiets. Ze zijn erg handig, maar nemen wel wat plaats in om te parkeren. Let op, ook voor dit soort systemen zijn er regels vooropgesteld. Meer info over verplaatsingen met kleine kinderen kan je nalezen in de brochure Op pad met fiets en kids (Mobiel 21 vzw).


Veilig fietsen

Handleiding 7

→→ Het gebruik van een helm. Het dragen van een helm is een veel besproken gespreksthema wanneer men het over fietsen heeft. Het wordt vaak aangeraden en toegejuicht als men spreekt over veiligheid. Nochtans zijn er ook wat tegenstanders. Iedere persoon kiest zelf of hij een helm draagt of niet. In België bestaat er tot op vandaag (2012) geen verplichting rond het dragen van een helm. Beslis je om een helm te dragen op de fiets, volg dan onderstaande instructies goed op:

Helmschaal

Verstelbare pasvorm met draaiknop Verstelbare riemen voorzijde

Verstelbare riemen achterzijde

Verstelbare kinriem

www.abus.de | pd-f

Sluiting (kliksysteem of magnetisch)

De fietshelm wordt op het hoofd vastgezet met de kinriem. Je kan de helm vaster of losser maken door de verstelbare riemen en via de draaiknop (niet bij alle helmen aanwezig) aan de achterzijde. Als je een helm draagt, controleer dan het volgende: »» De helm bedekt je voorhoofd. »» Is je helm te groot, maak die dan passend met de draaiknop terwijl de helm op je hoofd staat. »» De verstelbare riemen vormen een mooie driehoek rond de oren. »» De verstelbare riemen moet stevig vastzitten , maar mogen geen pijn doen. »» De kinriem moeten zo dicht mogelijk tegen de kin zitten. De riem is voldoende gespannen indien je er nog een vinger kan tussen steken. »» Wanneer de helm is aangepast aan de maat van je hoofd, mag de helm niet bewegen of verschuiven wanneer je met je hoofd schudt.


Veilig fietsen

Handleiding 8

Basisverkeersregels voor fietsers Volgende verkeersregels worden gezien als basisregels voor fietsers in België, maar zijn wel nieuw voor de cursisten. • Fietsers dienen de wegcode te kennen en toe te passen. • In België mogen kinderen tot 9 jaar fietsen op het voetpad. Vanaf 9 jaar moet je aan de rechterzijde van de straat fietsen of op het fietspad. • Binnen de bebouwde kom en op fietspaden die breed genoeg zijn, is het toegelaten om met twee naast elkaar te fietsen. • Op de fiets is het verboden om zonder handen of zonder voeten op de pedalen te rijden, je te laten voorttrekken of om te rijden met een dier aan de leiband. • Voor kinderen tot 8 jaar die op de fiets vervoerd worden, moet een geschikt beveiligingssysteem op de fiets geplaatst worden. • Fietsers zijn verplicht gebruik te maken van oversteekplaatsen die speciaal voor hen zijn uitgerust, indien aanwezig. • Elke richtingverandering moet door de fietser aangegeven worden door de arm uit te steken. • Fietspaden en voetpaden moeten vrijgehouden worden zodat voetgangers en fietsers veilig hun weg kunnen verderzetten.

Fietsers zijn zwakke weggebruikers. Zij hebben zowel rechten als plichten wanneer ze zich (( in het verkeer begeven. Alle regels omtrent wetgeving en gedrag in het verkeer kan je terugvinden via http://www.belgium.be/nl/mobiliteit/fietsers_en_voetgangers/.


Veilig fietsen

Handleiding 9

→→ Basisverkeersborden voor fietsers Als fietser moet je een aantal basisregels kennen om het verkeer te begrijpen en om deel te nemen aan het verkeer. Belgische verkeersregels zijn vastgelegd in de wegcode. Zowel wettelijk bepaalde regels, verkeerstekens als gedrag zijn hierin opgenomen. De verkeerstekens kunnen opgedeeld worden in 4 categorieën: Gevaarsborden Deze borden willen je waarschuwen voor mogelijk gevaar. De borden zijn driehoekig met een rode rand. Verbodsborden Deze borden geven aan wat verboden is. Deze borden zijn rond met een rode rand. Gebodsborden Deze borden geven aan wat je moet doen. Deze borden zijn rond en hebben een blauwe kleur. Voorrangsborden Deze borden bepalen hoe de voorrang op een bepaalde plaats is geregeld, wie eerst mag en wie er moet wachten. De borden zijn meestal driehoekig, op enkele uitzonderingen na, zoals het stopbord en de voorrangsweg In België zijn de belangrijkste verkeersborden voor fietsers de volgende:

Fietspad Dit bord geeft het begin aan van een verplicht fietspad. Dit betekent dat je enkel als fietser gebruik mag maken van het fietspad (behalve wielrenners, gocarts waar je met meerdere personen in kan en fietsen met aanhangwagens van buitengewoon formaat).


Gescheiden fietspad en voetpad Fietspad en voetpad liggen naast elkaar, maar met gescheiden gebruik. Het bord geeft aan op welke plaats je je als fietser of voetganger moet verplaatsen.

Veilig fietsen

Handleiding 10

Gedeeld fietspad voor fietsers en voetgangers Dit fietspad wordt gedeeld met voetgangers. Kijk uit en wees aandachtig.

Fietsoversteekplaats De fietsers kunnen hier de straat veilig oversteken. Fietser moeten voorrang geven aan ander weggebruikers alvorens over te steken.

Voetgangerszone In deze zone is gemotoriseerd verkeer verboden. Fietsers mogen enkel in de zone fietsen wanneer dit uitdrukkelijk is aangegeven met een onderbord.

Oversteekplaats voor voetgangers Voetgangers hebben voorrang op andere weggebruikers bij het oversteken.

Eenrichtingsverkeer Je mag enkel de richting volgen die aangegeven is met de pijl. Bij de aanwezigheid van een onderbord, mogen fietsers een andere richting volgen.

Geen fietsers Je mag hier niet fietsen. Je mag wel verder stappen met de fiets aan de hand.


Veilig fietsen

Handleiding 11

Stop Je moet hier stoppen en voorrang verlenen aan alle andere weggebruikers.

Voorrang geven Alle andere weggebruikers hebben voorrang, maar je bent niet verplicht om te stoppen.

Geen toegang Je mag langs deze kant de straat niet inrijden, tenzij anders aangegeven voor fietsers via een onderbord.

Verboden toegang voor alle bestuurders in beide richtingen In deze straat is geen enkel verkeer toegelaten, tenzij anders aangegeven. Je mag wel de straat doorlopen met de fiets aan de hand.

Voorrangsweg Dit bord geeft aan dat je voorrang hebt.


Veilig fietsen

Handleiding 12

→→ Voorrangsregels bij gereglementeerde kruispunten Op gereglementeerde kruispunten bepalen verkeersborden, verkeerslichten en de verkeersagenten de voorrangsregeling. Hieronder enkele voorbeelden over hoe je je moet gedragen bij deze kruispunten: Voorrangsregel – Voorbeeld 1 Jij wil rechtdoor rijden. • Je moet hier stoppen aan het stopbord of aan de volle witte lijn. Je mag pas doorrijden nadat je kruisend verkeer voorrang gegeven hebt en de weg veilig is.

Voorrangsregel – Voorbeeld 2 Jij wil rechtdoor rijden. • Bij kruisend verkeer zal je eerst voorrang moeten verlenen aan beide richtingen. Pas daarna mag je oversteken.

Voorrangsregel – Voorbeeld 3 Je wil naar links gaan terwijl je op de voorrangsweg blijft. • Je mag verder rijden zonder voorrang te moeten geven. De auto moet jou voorrang geven. Wees voorzichtig en verzeker jezelf ervan dat de auto jou gezien heeft (maak oogcontact met de bestuurder).

Weet ook dat je als fietser wanneer je bepaalde fietsinfrastructuur verlaat je voorrang (( moet geven aan alle andere weggebruikers.


Veilig fietsen

Handleiding 13

→→ Voorrangsregels op ongereglementeerde kruispunten Ongereglementeerde kruispunten kunnen soms ingewikkeld zijn, maar de voorrangsregels zijn eenvoudig. Weggebruikers die van rechts komen hebben steeds voorrang. Hier volgen enkele voorbeelden: Voorrang van rechts – Voorbeeld 1 De auto komt van rechts. Er zijn geen verkeersborden. Hierdoor heeft de auto voorrang omdat hij van rechts komt.

Voorrang van rechts – Voorbeeld 2 De auto komt van links. Er zijn geen verkeersborden. Hierdoor heb jij voorrang omdat jij van rechts komt.

Tegenliggers – Voorbeeld 1 Jij wil links afslaan, de auto wil rechtdoor rijden. De auto heeft voorrang omdat hij zijn manoeuvres kan uitvoeren zonder de straat te kruisen.

Tegenliggers – Voorbeeld 2 De auto gaat naar rechts, jij wil links afslaan. De auto heeft voorrang omdat hij zijn manoeuvres kan uitvoeren zonder de straat te kruisen.


Veilig fietsen

Handleiding 14

Onderhoud van de fiets →→ De fietsherstelkit In praktijk kan het soms voorvallen dat niet al de fietsen die je hebt klaar zijn om te gebruiken. Het is handig als je in staat bent om kleine herstellingen aan je fiets zelf uit voeren alvorens de fiets te gebruiken, voor je eigen gemak en veiligheid. Deze kleine herstellingen kan gemakkelijk zelf doen: • Het zadel op de juiste hoogte zetten • De remmen juist afstellen • Een platte band herstellen • Kleine zaken herstellen, zoals spaken spannen, je wiel terug vast zetten, …

Welk materiaal heb je hiervoor nodig? Met weinig gereedschap kan je bovenstaande herstellingen gemakkelijk doen: • Ringsleutels • Tang • Fietspomp • Ventieldop • 2 x 15 steeksleutel • 8/12 steeksleutel • Schroevendraaier • Herstelkit binnenband • Bandenlichter • Spakenspanner Meer (( • Werkhandschoenen


informatie over hersteltips kan je terugvinden bij Handige links.

Veilig fietsen

Handleiding 15

→→ Zadelhoogte juist afstellen De juiste zadelhoogte is van cruciaal belang om ontspannen te fietsen. Een zadel staat op de juiste hoogte wanneer de fietser in staat is om zijn voet op de pedaal te zetten met een gestrekt been en tegelijkertijd met de andere voet de grond kan raken. Bij een mountainbike zit het kettingwiel hoger en geldt dit niet, enkel het gestrekt been op de pedaal. Tegenwoordig zijn de meeste fietsen uitgerust met een snelle klem waarmee je je zadel eenvoudig hoger of lager kan zetten zonder extra materiaal.

→→ Wat moet je weten over de remmen? Goed werkende remmen zijn de belangrijkste onderdelen van een fiets als je gaat fietsen. Daarom is het goed te weten welke soorten remmen er bestaan en hoe je die kan gebruiken. Tegenwoordig zijn de meeste fietsen uitgerust met velgremmen of schijfremmen. Fietsen met een terugtraprem zijn eerder zeldzaam, behalve bij kinderfietsen. Remmen herstellen terwijl je onderweg bent is alleen aangeraden bij velgremmen omdat dit soort remmen gemakkelijk te herstellen is. De meest voorkomende velgremmen zijn V-remmen, cantilever-remmen en raceremmen. Als de remmen onvoldoende werken, niet genoeg remkracht bieden of net te veel, is het aangeraden om de spanning van de remmen aan te passen. Draai de bout die verbonden is met de rem en de remkabel losser, dit zorgt ervoor dat rem gevoeliger wordt en sneller remt. Een andere mogelijkheid is de kabel aan te spannen met behulp van een steeksleutel door aan de remhefboom de kabel aan te trekken. Op voorhand controleer je best eerst of de remblokjes in orde zijn en of je verbetering kan verwachten zonder ze te vervangen. Dan controleer je of de remblokjes afgesleten zijn en vervangen moeten worden. Soms staan de remhefbomen in een positie zodat je er niet met je vingers bij kan, wat kan leiden tot niet werkende remmen. Om deze reden moet de remhefboom correct aangepast zijn door gebruik van de inbussleutel.


Veilig fietsen

Handleiding 16

V-remmen

Cantilever-rem

Dual Pivot-rem

Rem aanspannen

Remblokje

Remhefboom aanpassen

→→ Wat te doen bij een platte band? Er bestaan drie verschillende ventielen: het autoventiel, het Sclaverlandventiel en het Dunlopventiel. Afhankelijk van de pomp heb je misschien een ventieldopje nodig.

Autoventiel


Sclaverlandventiel

Dunlopventiel

Veilig fietsen

Handleiding 17

Fietsdiefstal In sommige gebieden is fietsdiefstal één van de belangrijkste oorzaken dat mensen afgeschrikt worden om de fiets te gebruiken. Daarom is het noodzakelijk om hen goed te informeren over hoe ze hun fiets kunnen beschermen tegen diefstal. Vijf tips om toe te passen: • Maak je fiets vast aan een voorwerp dat niet verplaatst kan worden, vb. een fietsrek. • Probeer steeds het frame samen met een wiel vast te maken. • Zorg ervoor dat je slot niet op de grond ligt, want dan kan het gemakkelijker opengebroken worden. • Zorg ervoor dat het slot naar beneden hangt om te vermijden dat het geopend wordt met een loper. • „Wat je betaalt is wat je krijgt” – Hoe hoger de veiligheid , hoe meer je zal betalen voor je slot. Kies voor een degelijk slot om je fiets te beschermen tegen diefstal. De aankoop van een degelijk fietsslot is een eerste stap, maar correct gebruikt ervan is even doorslaggevend. Dieven gebruiken brute kracht en specifieke technieken om fietssloten los te krijgen. Pas enkele basisprincipes toe en maak het dieven op die manier zo moeilijk mogelijk om je fiets mee te nemen.

Vergrendel in plaats van enkel te sluiten! Als de fiets gewoon gesloten is, kan de hij worden opgetild en weggedragen, sloten kunnen opengepeuterd worden en later stukgemaakt. Sluit je fiets nooit door enkel het voor- of achterwiel vast te maken. Dieven zitten er niets mee in om de rest van de fiets gewoon mee te nemen! De fiets moet op slot gezet worden samen met het frame.


Kwaliteitsvolle fietsrekken bieden de mogelijkheid om je frame en voorwiel samen vast te maken. Dit garandeert de bescherming van andere fietsonderdelen. Een gecombineerde vasthechting van fietsframe, wiel en fietsrek garandeert de beste manier om te parkeren. Zorg dat je slot niet op de grond ligt. Anders kan het geopend worden door een hamer en een beitel. Zorg dat het slot met de sluiting naar beneden hangt. Veel dieven gebruiken lopers om fietssloten te openen. Als het slot naar beneden hangt, is het moeilijker om ze open te krijgen met een loper.

Veilig fietsen

Handleiding 18

Korte informatie over E-fietsen E-bikes zijn een nieuwe trend in de fietsindustrie. Ze laten ons toe om sneller en gemakkelijker te rijden ongeacht de hellingen, zon of wind. Ondanks dat ze zich in een hogere prijsklasse bevinden dan de gewone fietsen, doen ze het goed en groeit de afzetmarkt jaarlijks. We kunnen twee soorten onderscheiden: • Fietsen die gebruikt worden zoals een elektrische bromfiets – je gebruikt je handvat om de snelheid te bepalen. • Fietsen die je kracht ondersteunen afhankelijk van de hoeveelheid of de kracht die je op de pedalen zet (Pedelec, Electrical Pedal Assisted Cycle (EPAC). Op dit moment behoren de meeste E-bikes tot de tweede groep fietsen. In België worden elektrische fietsen begrensd tot een snelheid van 25 km/u.

Hoe fietsactiviteiten en fietslessen organiseren? →→ Inleiding Wanneer je fietscursussen gaat geven, moeten er verschillende details en maatregels in acht genomen worden. Deze handleiding geeft je nuttige en praktische tips over hoe je geplande cursussen kan optimaliseren en problemen kan vermijden. Enerzijds bevat deze handleiding informatie over bestaande fietswetten en gelijkaardig zaken over fietsen. Anderzijds biedt deze handleiding ook heel wat printklare voorbeelden, die meteen gebruikt kunnen worden of die een beetje aangepast moeten worden aan de persoonlijke noden.

→→ Voorbereidingen Verzekering en aansprakelijkheid Vooraleer ook maar iets te ondernemen, is het goed om je verzekering en aansprakelijkheid te controleren. Wanneer je werkt als (taal)leerkracht, ben je verzekerd tegen allerlei risico’s. Wanneer je in de non-formele sector werkt, zorg er dan voor dat alle deelnemers de afsprakenovereenkomst tekenen waarin staat dat ze verantwoordelijk zijn voor zichzelf en dat de aansprakelijkheid bij hen ligt. Hoewel een helm dragen niet verplicht is en heel wat discussie veroorzaakt bij experts, is het aangeraden een helm aan te bieden voor alle deelnemers zodat niemand je kan beschuldigen van nalatigheid. Dit kan je ook mee opnemen in je afsprakenovereenkomst.


Veilig fietsen

Handleiding 19 Afsprakenovereenkomst Om de voorwaarden tot deelname te bepalen moet je een afsprakenovereenkomst bepalen die de verantwoordelijkheden van de deelnemers bepalen. Aangeraden bij opleidingssessie 1, 2, 3. (( Je kan een voorbeeld terugvinden in de bijlagen van deze handleiding. Blijk van interesse (voor fietstochten) Om de interesse van de deelnemers vast te leggen en om fietstochten te plannen in je omgeving moet je eerst van je deelnemers weten of ze kunnen fietsen of niet. Het resultaat is van belang voor jou – hou de vaardigheden van de deelnemers geheim. Aangeraden bij opleidingssessie 3. (( Je kan een voorbeeld terugvinden in de bijlagen van deze handleiding. Trainer-Deelnemer-ratio Of je nu een fietscursus plant in een beschermde omgeving of in het verkeer of fietstochten wil doen, de deelnemers zullen steeds je aandacht en begeleiding vereisen. Daarom is het goed om ervoor te zorgen dat de verhouding van trainer en deelnemers nooit meer is dan 1:8! Als je meer dan acht deelnemers hebt, zorg dan dat je een extra persoon hebt die jou kan ondersteunen.

max. 1:8

Belangrijke informatie Het is aangeraden om de deelnemers zoveel mogelijk informatie te geven over wat van hen verwacht wordt. Dit houdt in: • Datum, plaats, tijd en duur van de activiteit. • Achtergrond en doelen. • Wat meebrengen (fiets, eten, geschikte kledij)? • Hoe op de plaats van de activiteit geraken?


Veilig fietsen

Handleiding 20

→→ Een geschikt oefenterrein (voor fietslessen) In praktijk zijn er 2 soorten oefenterreinen die je nodig zal hebben: • Een afgesloten terrein voor de fietslessen voor beginners en als opwarmingsplaats voor de gevorderden. • Een plaats met beperkt gevarieerd verkeer voor de fietslessen in het verkeer.

Hoe vind je een goed afgesloten terrein? Een geschikt terrein voor fietstraining heeft voldoende plaats nodig om: • De deelnemers te laten vertrekken en te laten draaien. • Je oefeningen gemakkelijk te kunnen uitvoeren. • Voldoende ruimte om een korte afstand te fietsen (ongeveer 10 tot 15 meter vanaf het vertrekpunt). • Te kunnen draaien naar links en rechts. • Voldoende overzicht te hebben op je deelnemers. • Zorg dat er zo weinig mogelijk oneffenheden op het terrein zijn (een vlak terrein). Ideale plaatsen om te leren fietsen zijn speelplaatsen van scholen, parkeerterreinen van winkels of sportterreinen. Vraag aan de eigenaars of vertegenwoordigers van het terrein eerst toestemming om van het terrein gebruik te maken om discussie rond private eigendommen te voorkomen.

Hoe vind je de meest geschikte plaats om de lessen fietsen in het verkeer te laten doorgaan? Zoek naar plaatsen waar er een snelheidsbeperking is met beperkt verkeer en voldoende kruispunten omdat die de meest uitdagende situaties vormen voor de deelnemers.


Veilig fietsen

Handleiding 21

→→ Fietsen huren Als de deelnemers zelf geen fiets en helm hebben, zal je er voor moeten zorgen dat je zelf fietsen ter beschikking hebt die ze kunnen lenen/huren. In België zijn er voorzieningen waar je fietsen kan huren aan een redelijke prijs of je kan proberen om een overeenkomst te sluiten om samen te werken. Je kan ook plaatsen vinden waar je goedkoper fietsen kan aankopen. Denk eraan dat de fietsen ook naar het terrein getransporteerd moeten worden of daar veilig gestald kunnen worden. Zorg ervoor dat de fietsen gemakkelijk aanpasbaar zijn voor de deelnemers. Stadsfietsen met een lager frame en snelle klemmen voor het zadel zijn zeer geschikt. Indien je ook helmen nodig hebt, probeer ze samen te huren met de fietsen of kijk uit naar handelaars die willen meewerken. Meer informatie over het huren van fietsen en opkoopregelingen kan je vinden in Handige (( linken.

→→ Checklist voor leerkrachten De leerkracht heeft een rugzak of fietstas nodig om het nodige materiaal in mee te vervoeren. Afhankelijk van de geplande oefening, vul je de rugzak met deze dingen: • Fietshelm • Herstelkit • EHBO • Schrijfmateriaal • Observatie/evaluatieformulieren • Eten en drinken • Mobiele telefoon om nooddiensten te telefoneren • Regenkledij • Startnummers en stickers • Veiligheidshesjes • Krijt • Verdere uitrusting die noodzakelijk zijn bij de andere lessen TOGETHER_Fietsen_2_Handleiding.pdf

Veilig fietsen

Handleiding 22

Tips voor fietslessen in het verkeer →→ Fietsgedrag in het verkeer Achteruit kijken Voor je vertrekt, is het belangrijk om te letten op aankomend verkeer. In de meeste situaties is het belangrijk om even over je linkerschouder te kijken naar achterliggend verkeer. Het is noodzakelijk dit gedrag te herhalen bij alle lessen in het verkeer. Houd afstand tot de stoeprand en geparkeerde wagens! Een van de meest voorkomende ongevallen met fietsers gebeurt door te dicht langs de stoeprand te rijden. Wanneer de pedalen de stoep raken tijdens het fietsen, is de kans groot dat je je evenwicht verliest en op de straat ten val komt. Zorg daarom dat je voldoende afstand houdt van het voetpad en dat je je niet laat verdrukken door ander verkeer. De ideale afstand is afhankelijk van de verschillende situaties, maar meestal wordt aangeraden om een afstand van een halve meter te bewaren. Let op deuren van geparkeerde wagens! Heel wat ongevallen worden veroorzaakt door automobilisten die de deuren van de auto openen zonder in de achteruitkijkspiegel te kijken. Daarom is het belangrijk om niet te kort bij geparkeerde wagens te rijden.

Rij recht! Dit geeft je een uitstekend overzicht op de situatie in de straat en zorgt ervoor dat je zichtbaar en voorspelbaarder bent voor de andere weggebruikers.


Veilig fietsen

Handleiding 23 Niet slingeren tussen geparkeerde wagens! Als je recht rijdt ben je zichtbaarder voor andere weggebruikers. Beginnende fietsers hebben de neiging om in elke opening tussen geparkeerde auto’s te gaan rijden om zo plaats te maken voor achterliggende weggebruikers. Aan het einde van zo’n opening komen ze plots terug op de rijbaan zonder zich ervan te vergewissen of er iemand van achteren nadert. Oefen daarom om in een rechte lijn te blijven rijden met een degelijke afstand tot de straatrand en geparkeerde voertuigen. Waar stoppen op kruispunten? Wanneer je moet oversteken aan kruispunten moet je stoppen aan aangegeven lijnen/tekens, indien aanwezig. Toch geeft niet elke stoplijn je voldoende overzicht op het kruispunt en de verkeerssituatie. Leer je deelnemers aan om zich iets verder op het kruispunt te wagen dan de stopstreep als je onvoldoende zicht hebt. Stop altijd eerst aan de stopstreep en verplaats je dan voorzichtig een beetje verder om een beter overzicht te krijgen. Is er geen stopstreep, leer je deelnemers dan om zich zo ver mogelijk op het kruispunt te plaatsen zonder andere weggebruikers te storen die van links of rechts komen. Correct vertrekken aan kruispunten Vertrekken aan een kruispunt lukt het best als je pedalen al in de juiste positie staan. De meeste fietsers vertrekken het liefst met behulp van een pedaal die naar voren staat. Leer je cursisten om de pedalen in juiste positie te zetten alvorens te vetrekken.

Dode hoek Wanneer fietsers in de buurt of naast bussen of vrachtwagens terecht komen, bestaat het gevaar dat ze in de dode hoek terecht komen waar ze niet gezien worden. Je bent voor de chauffeurs niet zichtbaar vlak voor, naast of recht achter een vrachtwagen of bus. Stop daarom altijd rechts achter deze grote voertuigen en steek ze niet voorbij.


Veilig fietsen

Handleiding 24 Wanneer je ingehaald wordt Automobilisten houden vaak weinig afstand bij het inhalen van fietsers. Wanneer een auto wil inhalen terwijl je een groep begeleidt, wijk dan een klein beetje uit naar het midden van de weg. Op die manier zal de autobestuurder meer afstand houden van de beginnende fietsers bij het inhalen. Zelfvertrouwen uitstralen Alleen door vaak te fietsen zullen uw cursisten fietsplezier ervaren en zelfvertrouwen opbouwen. Probeer zo veel mogelijk oogcontact te maken. Het belangrijkste tijdens je fietstocht is zorgen dat anderen je zien en dat je oogcontact maakt met andere weggebruikers. Dit betekent dat fietsers niet bang moeten zijn om automobilisten in de ogen te kijken en zo aangeven dat ze willen serieus genomen worden als weggebruiker. Gebruik, als leerkracht, uw stem om te communiceren met andere weggebruikers. Vertel uw cursisten dat ze niet alleen een bel hebben om aandacht te vragen voor zichzelf, maar dat ze kunnen ook roepen naar vb. voetgangers: „Aandacht, fietser komt van achter!”

→→ Observeren en evalueren Om het leerproces van de cursisten bij te houden, werk je het best met een evaluatie- en observatieformulier. Hierop kan je bijhouden hoe ze vooruit gaan en kan je belangrijke opmerkingen noteren tijdens je observatie. In praktijk is het goed om elke deelnemer een oefening te laten doen en dan de vorderingen en resultaten te noteren vooraleer de volgende oefening start. Je kan een voorbeeld van een evaluatieformulier vinden in de bijlagen van deze hand(( leiding.

→→ Tips voor de praktische uitvoering Je kan de namen van de personen beter onthouden door gebruik te maken van veiligheidshesjes met cijfers (zeker wanneer je cursisten regelmatig wisselen). Als je de gegevens van de evaluatieformulieren wil digitaliseren, zorg er dan voor dat je duidelijke tekens gebruikt. Je kan kiezen voor cijfers van 1-5 of een systeem met tekens zoals +/~/-. Dit laatste is het gemakkelijkste om te gebruiken.


Veilig fietsen

Handleiding 25

→→ Conclusie Fietslessen organiseren is meestal een leuke en interessante activiteit met een hoog potentieel om te voldoen aan de verwachtingen. Toch doen er zich ook soms problemen voor. Zolang je de tips en hints uit deze handleiding volgt, ben je normaal voorbereid op de meeste ongemakken. In het ergste geval zal je een beetje moeten improviseren.

Samenvatting Fietsen – naast wandelen de meest duurzame manier om je te verplaatsen – biedt verbazingwekkende mogelijkheden in de mobiliteit. Zeker in stedelijk gebied of agglomeraties is het een snelle en flexibele manier om je te verplaatsen, het is goedkoop, leuk en houdt je fit. Samengevat is fietsen een bevredigende en communicatieve manier om je te verplaatsen, voor jezelf en voor anderen. De focus van deze training bestaat uit het overtuigen van deelnemers dat fietsen heel wat voordelen heeft en mogelijkheden biedt en het geeft relevante achtergrondinformatie en verkeersregels voor fietsers. Bovendien staan in de handleiding heel wat tips voor mensen die fietslessen willen geven. Tips die leiden tot leuke en toffe fietservaringen voor trainers en deelnemers aan de cursus.


Veilig fietsen

Handleiding 26

Bijlagen →→ Intake (voorbeeld) Aangewezen voor opleidingssessie 3 ((

Intake (Kruis aan, meerdere antwoorden zijn mogelijk) Ik wil buiten fietsen:

Ja

Nee

Ik ben in staat om te fietsen:

Ja

Nee

Ik heb een fiets:

Ja

Nee

Ik fietste in mijn land van herkomst:

Ja

Nee


Veilig fietsen

Handleiding 27

→→ Overeenkomst (voorbeeld) Aangewezen bij opleidingssessie 1, 2, 3 ((

• De deelnemers verkeren in goede gezondheid om deel te nemen aan de fietslessen en er is geen medische reden om niet deel te nemen. • De deelnemers mogen niet mee doen indien ze onder invloed van alcohol, drugs of medicatie zijn. • De deelnemers zijn geïnformeerd over de voordelen van het dragen van een helm en zijn akkoord die te dragen tijdens de lessen. • De deelnemers volgen de instructies van de trainer. • De deelnemers verwittigen meteen de trainer indien ze schade toebrengen of zich verwond hebben. • De verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid voor verwondingen en schade aan zichzelf, derden of materiaal zijn voor de deelnemers. Enkel in geval van grote nalatigheid kan de leerkracht aansprakelijk gesteld worden.

Name


Date/Place

Signature


10

9

8

7

6

5

4

3

2

1

Naam

Naam leerkracht:

(J/N)

Fietsbezit

omgeving

Evenwicht / concentratiecentration

Beschermde Voorrang

Kruising

TL2

TL1

TL2

TL1

TL2

TL1

TL2

TL1

TL2

TL1

TL2

TL1

TL2

TL1

TL2

TL1

TL2

TL1

TL2

TL1

A

H

INT

V

Links afslaan

Groep Nr:

BB

1-5

GS

Datum:

Opmerkingen

Veilig fietsen

Handleiding 28

→→ Observatie en evaluatieformulier (voorbeeld) Aangewezen voor opleidingssessie 1, 2 ((

Veilig fietsen

Handleiding 29

→→ Afkortingen van het observatieformulier 1, 2, 3 4, 5 * F

Positief Negatief Cursist in integratiecursus Huurfiets

AC BO PS LA KR TS A H INT V BB

Anderstalige cursist Beschermde omgeving Psychomotorische activiteit Links afslaan Kruising Totale score Achteruit kijken Hand uitsteken Integratie Voorrang Brede bocht

TL 1 T-kruising Voorrang geven Stopbord Hoofdstraat – Zijstraat in draaien Zijstraat – Hoofdstraat inrijden

TL 2 T-kruising Voorrang geven Stopbord Hoofdstraat – Zijstraat in draaien Zijstraat – Hoofdstraat inrijden

→→ Vragen van het observatieformulier Welke vorm van transport gebruik je meestal? Te voet

Openbaar vervoer

Opmerkingen over de groep


Auto

Opmerkingen over het oefenterr

Combinatie (te voet/auto/openbaar vervoer)

Fiets, Scooter

Theoretische voorbereidingen door de deelnemers

Veilig fietsen

Trainingssessie 1 1

Trainingssessie 1 Fietslessen voor beginners (in een beschermde omgeving) Introductie 2 Oefeningen 6 →→ Deel 1: Intake Oefening 1: Fietservaringen 6

→→ Deel 2: Theorie Oefening 2: De onderdelen van de fiets 7 Oefening 3: Belangrijke verkeersborden 8 Oefening 4: Belangrijke verkeersregels 9

→→ Deel 3: Praktijk Oefening 5: Fietslessen voor niet-fietsers of echte beginners 10 Oefening 6: Fietslessen voor beginners 11

→→ Deel 4: Afronding Oefening 7: Feedback en toekomst 21

Materiaal →→ Materiaal voor trainers Handleiding Alles over fietsen

→→ Materiaal voor cursisten Werkbladen Werkblad 1: De wettelijke uitrusting van de fiets Werkblad 2: Fietsonderdelen (uitbreiding) Werkblad 3: Verkeersborden Werkblad 4: Verkeersregels bij gereglementeerde kruispunten Werkblad 5: Verkeersregels bij ongereglementeerde kruispunten TOGETHER_Fietsen_3_Trainingssessie 1.pdf

Veilig fietsen

Trainingssessie 1 Introduction

Trainingssessie 1 Fietslessen voor beginners (in een beschermde omgeving) Algemene richtlijnen om met migranten te werken Als je met migranten werkt, besteed dan voldoende aandacht aan taal- en cultuurproblemen. Denk niet alleen na over de specifieke noden van de cursisten, maar ook over je aanpak en het geslacht van je lesgevers. Hieronder vind je enkele aspecten waar je rekeningen mee moet houden, afhankelijk van de cultuur van de deelnemers: • Als je niet op de hoogte bent van de vaardigheden van je deelnemers, neem dan de tijd om hen hierover te ondervragen. • Vermijd situaties die gênant kunnen zijn door de deelnemers hun cultuur, geslacht of religie. • Soms is het beter om deelnemers op te splitsen in een vrouwen- en mannengroep. • Als je de deelnemers opsplitst volgens geslacht, zorg er dan voor dat de lesgever ook hetzelfde geslacht heeft. Je vindt een tabel met specifieke kenmerken omtrent fietsen van verschillende landen in (( de bijlage. Deze lijst bevat een vergelijking van de houding t.o.v. de fiets in verschillende landen.

Doel van de sessie Veel mensen met een allochtone achtergrond hebben nooit genoeg leren fietsen om op een volwaardige manier te kunnen deelnemen aan het verkeer. Nochtans speelt mobiliteit een belangrijke rol in het integratieproces. Daarom kan voor hen het handig zijn om te leren fietsen. Bovendien is het goedkoop. Fietslessen voor beginners kan mensen helpen om te leren fietsen en hun vaardigheden bij te schaven. Het uiteindelijke doel van die oefensessies is om deelnemers te leren fietsen aan de hand van praktische fietslessen of hun fietsvaardigheden te verbeteren zodat ze beter voorbereid zijn om in het verkeer te fietsen. Over het algemeen bestaat de training uit een combinatie van harde en zachte maatregelen.

TOGETHER_Fietsen_3_Trainingssessie 1.pdf

2

Veilig fietsen


3

→→ Leerdoelen van deze sessie zijn: • Veilig leren fietsen. • Verkeersregels en afspraken rond fietsen in hun nieuwe omgeving. • Leren over fietsinfrastructuren en doorsteekjes in hun nieuwe omgeving. • Informatie verkrijgen over en het aanbod dat ter beschikking is rond fietsen. • Taalvaardigheid verbeteren.

&


• Sociale inclusie door zich te verbinden met de gemeenschap. • Interesse hebben in fietsen en plezier beleven. • Interesse hebben in fietsen en moeilijkheden overbruggen. • Inzicht krijgen in de fietscultuur van je nieuwe omgeving.

• De omgeving beter leren kennen en de mogelijkheid tot verplaatsen verhogen. • De omgeving verkennen per fiets. • Aanmoedigen om zelf initiatief te nemen om te fietsen. • Sociale contacten en plezier. Zie ook bij de algemene inleiding van deze module. ((


Veilig fietsen


Opbouw van de sessie Deze les bevat praktische fietsoefeningen voor beginners, die samen met de lesgevers worden uitgevoerd. Verder zijn er ook voorbereidende en aanvullende oefeningen die in vier delen zijn opgesplitst: »» Deel 1 stelt de ervaringen, gewoontes en verwachtingen van de deelnemers vast. »» Deel 2 brengt de deelnemers kennis bij over verkeersregels en verkeersborden die belangrijk zijn voor fietsers. »» Deel 3 bestaat uit praktische fietsoefeningen voor beginners in een afgesloten en veilige omgeving. »» Deel 4 vat de les en de ervaringen van de deelnemers samen. Het is aangeraden om de voorgestelde oefeningen achtereenvolgens uit te voeren, maar het is ook mogelijk om een selectie te maken. Het heeft allebei voordelen. Je kan de cursus over fietsen ook in het geheel aanbieden. Verder kan je, indien nodig en haalbaar, de cursisten vragen om de werkblaadjes te maken.

Specifieke vaardigheden en doelen (voor taalleerkrachten) De deelnemers moeten in staat zijn om te praten over hun fietservaringen. Ze moeten de belangrijkste verkeersregels en -borden begrijpen. Het taalniveau en de taalvaardigheden zijn aangegeven bij elke oefening. Je kan een lijst terugvinden van de gebruikelijke Europese taalniveaus in de bijlage van (( deze module.

→→ Taalvaardigheden H Z L S

Horen Zeggen Lezen Schrijven


4

Veilig fietsen


Materialen in deze sessie THet volgende materiaal wordt aanbevolen voor de les: »» Akkoordverklaring »» Balpennen »» EHBO-doos »» Fiets(en) »» (Fiets)kaart(en) van de plaatselijke omgeving (veel steden en regio’s hebben hun eigen toeristische kaarten voor fietsen, vraag meer informatie aan de lokale toeristische dienst) »» Flipchart »» Gekleurd krijt »» Handleiding Alles over fietsen »» Helm(en) »» Herstelkit »» Klembord »» Markeerstiften »» Observatie- /evaluatieformulier »» Papier »» Portfolio (optioneel) »» Verzekering »» Werkbladen voor de studenten »» Whiteboard

Portfolio Om te verzekeren dat de aangereikte informatie ook nadien nog op een zinvolle manier kan gebruikt worden, wordt elke deelnemer uitgenodigd om een portfolio te ontwikkelen. Dit portfolio zal worden gebruikt als een middel om de persoonlijke ontwikkeling van leerlingen te beoordelen en zal worden gevuld met foto’s, nuttige zinnen, afbeeldingen, enz. De werkbladen en informatie uit de praktische oefeningen kunnen ze gebruiken om hun portfolio op te vullen. Door te focussen op de persoonlijke behoeften van de deelnemers, kan deze portfolio uitgroeien tot een gepersonaliseerde fietshandleiding.


5

Veilig fietsen

Trainingssessie 1 Deel 1: Intake

Oefeningen Deel 1: Intake In dit deel wordt de basiskennis van de deelnemers onder de loep genomen. Er wordt gepeild naar de behoeftes, verwachtingen en ervaringen van de cursisten. OEFENING 1 Inhoud

Fietservaringen Er wordt gepeild naar de ervaringen, vaardigheden en wensen die de cursisten hebben met/over fietsen.

Didactische tips

Groeps-/persoonlijke discussie Vraag de deelnemers op voorhand hoeveel ervaring ze hebben met fietsen zodat je de les beter op hen kan afstemmen. Voorbeeld/en: • Hebben ze al ooit leren fietsen of geprobeerd om te fietsen? • Wat is hun motivatie om te leren fietsen? • Kunnen ze al een stukje rechtdoor rijden met beide handen op het stuur? Verzamel de antwoorden op een flipchart en duid aan wat de cursisten verwachten van de fietsles.

Materiaal

Duur Taal/CEFR-niveau en vaardigheden

Totale duur Deel 1


Flipchart/whiteboard, markeerstiften, papier en balpennen ~ 5 min/deelnemer Niveau: alle Vaardigheden: H, Z, R

~ 1 u

6

Veilig fietsen

Trainingssessie 1 Deel 2: Theorie

Deel 2: Theorie In dit onderdeel van de oefensessie doen de cursisten belangrijke kennis op en leren ze allerlei tips en trucjes die hen kunnen helpen bij het fietsen. Vandaar dat de cursisten inzicht moeten verwerven over de onderdelen van een fiets en specifieke verkeersregels van een land voor fietsers. OEFENING 2 Inhoud Didactische tips

De onderdelen van de fiets Groepsgesprek en oefening Laat de deelnemers raden welke onderdelen van de fiets wettelijk aanwezig moeten zijn in hun nieuwe land en deel de bijhorende werkbladen uit. Vraag na de oefening of de wetgeving rond fietsuitrusting in hun land verschilt met hun nieuwe land.

Materiaal

Handleiding Alles over fietsen Een veilig uitgeruste fiets, p. 3 ev. Werkblad 1 De wettelijke uitrusting van de fiets Werkblad 2 Fietsonderdelen (uitbreiding)



~ 30 min Niveau: A1–A2 Vaardigheden: Z, (L, S)

7

Veilig fietsen

Trainingssessie 1 Deel 2: Theorie OEFENING 3 Inhoud

Belangrijke verkeersborden Als voorbereiding op de fietsles leren de deelnemers op een speelse manier de belangrijkste verkeersborden kennen.

Didactische tips

Groepsdiscussie/quiz Organiseer een quiz voor je deelnemers waarbij je ze verschillende verkeersborden toont en hen vervolgens de betekenis laat raden. Voorzie hiervoor een gepast werkblad. Vat de resultaten samen en voer hierover een groepsgesprek.

Materiaal

Handleiding Alles over fietsen Basisverkeersborden voor fietsers, p. 9 ev. Werkblad 3 Verkeersborden Afbeeldingen van verkeersborden



~ 30 min Niveau: A1–A2 Vaardigheden: H, Z, S

8

Veilig fietsen


Didactische tips

Belangrijke verkeersregels Als voorbereiding op de fietsles leren de deelnemers de belangrijkste verkeersregels kennen. Oefening Los samen met de cursisten volgende vragen op: • Kennen de deelnemers de verkeersregels in hun eigen land? • Weten alle deelnemers welk gedrag verwacht wordt in het verkeer in hun nieuwe land? • Welke soort kruispunten kennen ze? • Wat is een gereglementeerd kruispunt en welke voorrangsregels gelden er? • Wat is een ongereglementeerd kruispunt en welke voorrangsregels gelden er daar? Voorzie werkblaadjes en bespreek de resultaten met de cursisten.

Materiaal

Handleiding Alles over fietsen Voorrangsregels op gereglementeerde kruispunten, p. 12 Voorrangsregels op ongereglementeerde kruispunten p. 13 Werkblad 4 Verkeersregels bij gereglementeerde kruispunten Werkblad 5 Verkeersregels bij ongereglementeerde kruispunten


Totale duur Deel 2


~ 30 min Niveau: A2 Vaardigheden: H, Z, L, S

~ 1 u 30 min

9

Veilig fietsen

Trainingssessie 1 Deel 3: Praktijk

Deel 3: Praktijk In deel 3 wordt de theorie in praktijk gebracht. Dit praktische deel bevat fietsoefeningen voor niet-fietsers en beginners (in een omgeving zonder gemotoriseerd verkeer). Een beschermde omgeving kan de speelplaats van en school zijn, een parkeerterrein, een sportveld, enzovoort. OEFENING 5 Inhoud

Fietsoefeningen voor niet-fietsers/echte beginners Dit lesonderdeel is bedoeld voor mensen die voor het eerst met de fiets rijden.

Didactische tips

Gebruik de makkelijkste oefeningen uit het lessenpakket die bedoeld zijn voor niet-fietsers/echte beginners en voorzie observatieformulieren (bijlage bij het handboek) zodat je feedback kan geven aan de deelnemers.

Materiaal

Handleiding Alles over fietsen Hoe fietsactiviteiten en fietslessen organiseren?, p. 18 ev. Observatieformulier Handleiding/Bijlagen, p. 28 ev. Fietsen, helmen, gekleurd krijt, EHBO-doos, herstel set, klembord, schrijfgerei, ander materiaal



~ 2–3 u (per lesonderdeel) Niveau: alle Vaardigheden: H, Z

10

Veilig fietsen

Trainingssessie 1 Deel 3: Praktijk OEFENING 6 Inhoud

Fietsoefeningen voor beginners Dit lesonderdeel richt zich tot deelnemers die al een beetje kunnen fietsen maar moeite hebben met hun coördinatie.

Didactische tips

Gebruik uit het lessenpakket de oefeningen voor beginners en voorzie observatieformulieren (bijlage bij het handboek) zodat je feedback kan geven aan de deelnemers.

Materiaal

Handleiding Alles over fietsen Hoe fietsactiviteiten en fietslessen organiseren?, p. 18 ev. Observatieformulier Handleiding/Bijlagen, p. 28 ev. Fietsen, helmen, gekleurd krijt, EHBO-doos, herstel set, klembord, schrijfgerei, ander materiaal



~ 2–3 u (per lesonderdeel) Niveau: alle Vaardigheden: H, Z

11

Veilig fietsen


→→ Oefeningen: starters Deze oefeningen richten zich op mensen die nog nooit gefietst hebben. De deelnemers worden eerst vertrouwd gemaakt met de fiets, leren hem te hanteren en leren hoe ze hun evenwicht behouden op de fiets. Het behouden van het evenwicht op de fiets is de belangrijkste vaardigheid en een voorwaarde voor verdere fietsoefeningen. OEFENING 6.1 Opwarming


Je kan beginnen met evenwichtsoefeningen zonder de fiets als opwarming.

12

Veilig fietsen

Trainingssessie 1 Deel 3: Praktijk OEFENING 6.2 Wandelen met de fiets aan de hand

Deze oefening kan gedaan worden in verschillende moeilijkheidsgraden: 1. Stappen met de fiets zonder op het zadel te zitten.

2. Wandelen met de fiets terwijl je op het zadel zit (= peddelen). Zorg ervoor dat beide voeten steeds aan de grond kunnen.

3. Wandelen met de fiets terwijl één voet op de pedaal staat (= steppen).

Volwassenen leren het best fietsen met een oefenfiets (een fiets zonder pedalen of een fiets waarvan de pedalen ingeklapt kunnen worden). Het kan aangewezen zijn om de pedalen van de fiets te verwijderen en het zadel lager te zetten zodat de deelnemer met beide voeten aan de grond kan. TOGETHER_Fietsen_3_Trainingssessie 1.pdf

13

Veilig fietsen


→→ Oefeningen: gemakkelijk OEFENING 6.3 Op en af de fiets geraken binnen een afgebakende ruimte

Teken twee evenwijdige lijnen met een afstand van 1 meter op het asfalt. De deelnemers oefenen het vertrekken, het rijden en stoppen zonder de lijnen te overschrijden.

OEFENING 6.4 Nauwkeurig stoppen op afgesproken plaats

Maak een stoplijn met krijt of een touw. De deelnemers rijden aan redelijke snelheid in de richting van de stoplijn en remmen met beide handen om zo tot stilstand te komen met hun voorwiel op de lijn.

The Exercises 6.3 – 6.15 were developed with the expertise of Dr. Sylvia Titze, Institute of Sport Science of the Karl-Franzens-University Graz


14

Veilig fietsen

Trainingssessie 1 Deel 3: Praktijk OEFENING 6.5 De 8

De bedoeling van deze oefening is niet alleen om het links en rechts draaien, maar ook om het evenwicht te oefenen. De figuur in de vorm van het cijfer 8 is op de grond getekend. Van de deelnemers wordt verwacht dat ze de figuur enkele malen achter elkaar kunnen rijden zonder het evenwicht te verliezen en zonder de grenslijnen te overschrijden. De diameter van de cirkels is 5 meter en de afstand tussen beide lijnen is 60 cm. Deze oefening kan aangevuld worden met oefeningen waarbij het uitsteken van de hand geoefend wordt.

Oppervlakken

Indien mogelijk kan je deelnemers laten oefenen op het rijden op verschillende ondergronden. Deze oefening draagt bij tot het onder controle houden van de fiets.

OEFENING 6.6


15

Veilig fietsen


→→ Oefeningen: gemiddeld OEFENING 6.7 Afstanden inschatten

Bevestig een touw tussen twee palen of bomen. De deelnemer probeert zo dicht mogelijk langs de touwen te rijden zonder ze te raken.

OEFENING 6.8 Hete lava


Maak een smalle doorgang met twee touwen of teken met krijt op de grond. De deelnemers rijden er snel doorheen en vertragen naar het einde toe ... Je kan het vergelijken met een stroming van hete lava die langzaam in snelheid afneemt.

16

Veilig fietsen

Trainingssessie 1 Deel 3: Praktijk OEFENING 6.9 Een scooter besturen

Met beide handen op het stuur, staat de deelnemer naast zijn fiets met één voet op de pedaal terwijl hij zich met de andere vooruit duwt.

OEFENING 6.10 Fietsvoetbal


Leg een aantal (tennis)balletjes op de grond. De deelnemers proberen de balletjes met hun linker- en/of rechtervoet weg te trappen. Je kan ook een denkbeeldige goal aanbrengen waar de deelnemers naar moeten mikken om te scoren.

17

Veilig fietsen


→→ Oefening: gevorderd OEFENING 6.11 Eenarmige bandiet

De deelnemers rijden rechtdoor zonder stoppen. Na vijf meter staat de lesgever met een pen of een stok in de hand. De deelnemer probeert de stok aan te nemen van de lesgever. Tijdens het aannemen maken ze een grote bocht naar de kant waar ze de stok hebben aangenomen. Afhankelijk van de positie van de lesgever zal de deelnemer het voorwerp met zijn linker of rechterhand aannemen en naar links of naar rechts draaien.

OEFENING 6.12 Antwoord-test


Er staan drie voorwerpen (bijvoorbeeld kegels of plastic flessen) naast elkaar op de grond. De deelnemer rijdt recht naar het middelste voorwerp toe. De lesgever geeft een visueel of auditief signaal dat bepaalt langs welke richting de deelnemer ertussen zal rijden.

18

Veilig fietsen

Trainingssessie 1 Deel 3: Praktijk OEFENING 6.13 Slakkenrace

De deelnemer die het traagst een traject aflegt, wint. Verschillende deelnemers starten gelijktijdig. Kies een geschikt parcours, zeker met oefenfietsen (zonder pedalen).

Over een obstakel rijden

Er is een obstakel (een houten plank, een stok of iets gelijkaardigs) op de grond geplaatst. De deelnemer moet over het obstakel rijden zonder de controle over de fiets te verliezen.

OEFENING 6.14


19

Veilig fietsen

Trainingssessie 1 Deel 3: Praktijk OEFENING 6.15 Kleren vissen

Totale duur Deel 3


In deze oefening is er een touw aangebracht over een lengte van 20 meter, ongeveer een meter boven de grond. Op het touw hangen enkele kledingstukken of sjaaltjes. De deelnemers fietsen voorbij het touw, kijken over de schouder naar de lesgever en op zijn signaal steken ze hun hand uit om een kledingstuk of sjaaltje te nemen.

~ 2–3 u (per lesonderdeel)

20

Veilig fietsen

Trainingssessie 1 Deel 4: Afronding

Deel 4: Afronding In dit deel wordt de oefensessie afgerond. Er wordt gepeild naar de ervaringen van de deelnemers. OEFENING 7 Inhoud Didactische tips

Feedback en toekomst Feedback ronde Vraag aan de cursisten of ze de cursus leuk vonden en of ze nog meer zouden willen oefenen. Geef persoonlijke feedback over hun vaardigheden en probeer iedereen afzonderlijk te motiveren om verder te gaan met de fietslessen. Gebruik hierbij het observatieformulier.

Materiaal


Totale duur van de trainingssessie 1


Observatieformulier Handleiding/Bijlagen, p. 28 ev. ~ 45 min Niveau: alle Vaardigheden: H, Z

~ 5 u 15 min – 6 u 15 min

21

Veilig fietsen

Trainingssessie 2 1

Trainingssessie 2 Fietsen in het verkeer Introductie 2 Oefeningen 6 →→ Deel 1: Intake Oefening 1: Fietservaringen 6

→→ Deel 2: Theorie Oefening 2: De onderdelen van de fiets 7 Oefening 3: Belangrijke verkeersborden 8 Oefening 4: Het juiste gedrag op straat – Belangrijke verkeersregels 9

→→ Deel 3: Praktijk Oefening 5: Fietsvaardigheidstest 10 Oefening 6: Fietslessen in het verkeer 15

→→ Deel 4: Afronding Oefening 7: Feedback en toekomst 21

Materiaal →→ Materiaal voor trainerss Handleiding Alles over fietsen

→→ Materiaal voor cursisten Werkbladen Werkblad 1: De wettelijke uitrusting van de fiets Werkblad 2: Fietsonderdelen (uitbreiding) Werkblad 3: Verkeersborden Werkblad 4: Verkeersregels bij gereglementeerde kruispunten Werkblad 5: Verkeersregels bij ongereglementeerde kruispunten TOGETHER_Fietsen_3_Trainingssessie 2.pdf

Veilig fietsen


Trainingssessie 2 Fietsen in het verkeer Algemene richtlijnen om met migranten te werken Als je met migranten werkt, besteed dan voldoende aandacht aan taal- en cultuurproblemen. Je moet niet alleen nadenken over de specifieke noden van de cursisten, maar ook over jouw aanpak en het geslacht van je lesgevers. Hieronder vind je enkele aspecten waar je rekening moet mee houden, afhankelijk van de cultuur van de deelnemers: • Als je niet op de hoogte bent van de vaardigheden van jouw deelnemers, neem dan de tijd om hen hierover te ondervragen. • Vermijd situaties die gênant kunnen zijn voor deelnemers door hun cultuur, geslacht of religie. • Soms is het beter om deelnemers op te splitsen in een vrouwen- en mannengroep. • Als je de deelnemers opsplitst volgens geslacht, zorg er dan voor dat de lesgever ook hetzelfde geslacht heeft. Je vindt een overzicht van specifieke eigenschappen over fietsen in verschillende culturen (( in de bijlage van deze module. Deze lijst bevat een vergelijking van de houding t.o.v. het fietsen in verschillende landen.

Doel van de sessie Fietslessen in het verkeer zijn de ideale manier om mensen met weinig fietservaring te overtuigen om dat fantastische vervoersmiddel – de fiets – als alledaags transportmiddel te gebruiken. Fietslessen in een omgeving met een beperkte snelheidslimiet, zijn met andere woorden een belangrijke sleutel tot een aangepast, duurzamer mobiliteitsgedrag. Het algemene doel van deze oefensessie is om de deelnemers meer vertrouwd te maken met de fiets, hun vaardigheden aan te scherpen en hen voor te bereiden op fietsen in het verkeer. Over het algemeen bestaat de training uit een combinatie van harde en zachte maatregelen.


2

Veilig fietsen


3

→→ Leerdoelen van deze sessie zijn: • Veilig leren fietsen. • Verkeersregels en afspraken rond fietsen in hun nieuwe omgeving. • Leren over fietsinfrastructuren en doorsteekjes in hun nieuwe omgeving. • Informatie verkrijgen over en het aanbod dat ter beschikking is rond fietsen. • Taalvaardigheden verbeteren.

&



• De omgeving beter leren kennen en de mogelijkheid tot verplaatsen verhogen. • De omgeving verkennen per fiets. • Aanmoedigen om zelf initiatief te nemen tot fietsen. • Sociale contacten en plezier. Zie ook bij de algemene inleiding van deze module. ((


Veilig fietsen


Opbouw van de sessie In deze oefensessie worden praktische fietslessen geïntegreerd in het echte verkeer. De fietsoefeningen, die je samen met je cursisten kan uitvoeren, bevatten voorbereidende en aanvullende oefeningen die in vier delen zijn opgesplitst: »» Deel 1 stelt de ervaringen, gewoontes en verwachtingen van de deelnemers vast. »» Deel 2 brengt de deelnemers kennis bij omtrent de onderdelen van de fiets en over verkeersregels en verkeersborden die belangrijk zijn voor fietsers. »» Deel 3 bestaat uit praktische fietsoefeningen die plaatsvinden in het echte verkeer, weliswaar in omgevingen waar de snelheid van automobilisten beperkt is. »» Deel 4 vat de les en de ervaringen van de deelnemers samen. Het is aangeraden om de voorgestelde oefeningen achtereenvolgens uit te voeren, maar het is ook mogelijk om een selectie te maken. Het heeft allebei voordelen. Je kan de cursus over fietsen ook in het geheel aanbieden. Verder kan je, indien nodig en haalbaar, de cursisten vragen om de werkblaadjes thuis als taak te maken.

Specifieke vaardigheden en doelen (voor taalleerkrachten) De deelnemers zouden moeten in staat zijn om te praten over hun fietservaringen. Ze zouden de belangrijkste verkeersregels en -borden moeten begrijpen. Het taalniveau en de taalvaardigheden zijn aangegeven bij elke oefening. Je kan een lijst terugvinden van de gebruikelijke Europese taalniveaus in de bijlage van (( deze module.




4

Veilig fietsen


Materialen in deze sessie Het volgende materiaal wordt aanbevolen voor de les: »» Akkoordverklaring »» Balpennen »» EHBO-doos »» Fiets(en) »» (Fiets)kaart(en) van de plaatselijke omgeving (veel steden en regio’s hebben hun eigen toeristische kaarten voor fietsen, vraag meer informatie aan de lokale toeristische dienst) »» Flipchart »» Gekleurd krijt »» Handleiding Alles over fietsen »» Helm(en) »» Herstelkit »» Klembord »» Markeerstiften »» Observatie- /evaluatieformulier »» Papier »» Portfolio (optioneel) »» Verzekering »» Werkbladen voor de studenten »» Whiteboard



5

Veilig fietsen


Oefeningen Deel 1: Intake In dit deel wordt de basiskennis van de deelnemers onder de loep genomen. Er wordt gepeild naar de behoeftes, verwachtingen en ervaringen van de cursisten. OEFENING 1 Inhoud

Fietservaringen Er wordt gepeild naar de ervaringen, vaardigheden en wensen die de cursisten hebben met/over fietsen.

Didactische tips

Groeps- /persoonlijke discussie Vraag de deelnemers op voorhand hoeveel ervaring ze hebben met fietsen zodat je de les beter op hen kan afstemmen. Voorbeeld/en: • Waarom wil je leren fietsen in het verkeer? • Heb je al eerder in het verkeer gefietst? • Heb je speciale ervaringen (goede of slechte) die je wil delen? Verzamel de antwoorden op een flipchart en duid aan wat de cursisten verwachten van de fietsles.

Materiaal Duur Taal/CEFR-niveau en vaardigheden

Totale duur Deel 1


Flipchart/whiteboard, markeerstiften, papier en balpennen ~ 5 min/deelnemer Niveau: alle Vaardigheden: H, Z, L

~ 1 u

6

Veilig fietsen


Deel 2: Theorie In dit onderdeel van de oefensessie doen de cursisten belangrijke kennis op en leren ze allerlei tips en trucjes die hen kunnen helpen bij het fietsen. Vandaar dat de cursisten inzicht verwerven in de verschillende fietsonderdelen en specifieke verkeersregels van hun land. OEFENING 2 Inhoud Didactische tips

Materiaal

De onderdelen van de fiets Groepsdiscussie en oefening Laat de deelnemers raden welke van de onderdelen van hun fiets wettelijk verplicht zijn in hun nieuwe land aan de hand van de werkbladen. Vraag na de oefening in welke mate dit verschilt met hun land van herkomst. Handleiding Alles over fietsen Een veilig uitgeruste fiets, p. 3 ev. Werkblad 1 De wettelijke uitrusting van de fiets Werkblad 2 Fietsonderdelen (uitbreiding)



~ 30 min Niveau: A1–A2 Vaardigheden: Z (L, S)

7

Veilig fietsen


Belangrijke verkeersborden Als voorbereiding op de fietsles leren de deelnemers op een speelse manier de belangrijkste verkeersborden kennen.

Didactische tips

Groepsdiscussie/quiz Organiseer een quiz voor je cursisten waarbij je ze verschillende verkeersborden toont en hen vervolgens de betekenis laat raden. Voorzie hiervoor een gepast werkblad. Vat de resultaten samen en voer hierover een groepsgesprek.

Materiaal

Handleiding Alles over fietsen Basisverkeersborden voor fietsers, p. 9 ev. Werkblad 3 Verkeersborden Afbeeldingen van verkeersborden



~ 30 min Niveau: A1–A2 Vaardigheden: H, Z, S

8

Veilig fietsen


Didactische tips

Het juiste gedrag op straat – Belangrijke verkeersregels De deelnemers leren bij over hoe ze zich op straat moeten gedragen en ze leren de belangrijkste verkeersregels in hun land kennen. Oefening Los samen met de cursisten volgende vragen op: • Zijn alle cursisten op de hoogte van hoe men zich in het verkeer moet gedragen? • Welke oversteekplaatsen kennen ze? • Hoe ziet een reglementaire oversteekplaats eruit en welke voorrangsregels zijn er geldig? • Hoe ziet een niet-reglementaire oversteekplaats eruit en welke voorrangsregels gelden er daar? Voorzie werkbladen en bespreek de resultaten met je cursisten.

Materiaal

Handleiding Alles over fietsen Voorrangsregels op gereglementeerde kruispunten, p. 12 Voorrangsregels op ongereglementeerde kruispunten p. 13 Werkblad 4 Verkeersregels bij gereglementeerde kruispunten Werkblad 5 Verkeersregels bij ongereglementeerde kruispunten


Totale duur Deel 2


~ 30 min Niveau: A2 Vaardigheden: H, Z, L, S

~ 1 u 30 min

9

Veilig fietsen


Deel 3: Praktijk In deel 3 wordt de theorie in praktijk gebracht. Dit praktisch deel bevat fietsoefeningen die in een omgeving met een beperkte snelheidslimiet kunnen worden uitgevoerd. Deze test wordt afgenomen in een veilig afgesloten omgeving (speelplaats van een school, parkeerterrein, sportveld, enzovoort). OEFENING 5 Inhoud

Fietsvaardigheidstest De fietsvaardigheid van de cursisten wordt op een speelse manier geëvalueerd in een beschermde omgeving.

Didactische tips

Vier basisoefeningen in een beschermde omgeving geven je een beter zicht op de fietsvaardigheid van de cursisten: 1. Correct gebruik van de remmen 2. Hand uitsteken en rechts afdraaien 3. Hand uitsteken en links afdraaien 4. Overzicht krijgen op het verkeer Deze oefeningen zullen duidelijk maken of de deelnemers genoeg coördinatie, evenwicht en verkeersinzicht hebben om op een veilige manier deel te nemen aan het echte verkeer. Gebruik de fietsvaardigheidstest-oefeningen uit het lessenpakket en voorzie bij de oefeningen ook observatieformulieren (bijlage bij het handboek) zodat je de cursisten feedback kan geven.

Materiaal

Handleiding Alles over fietsen Hoe fietsactiviteiten en fietslessen organiseren?, p. 18 ev. Tips voor fietslessen in het verkeer, p. 22 ev. Observatieformulier Handleiding/Bijlagen, p. 28 ev. Fietsen, helmen, gekleurd krijt, EHBO-doos, herstel set, klembord, schrijfgerei, ander materiaal



~ 1 u 30 min Niveau: alle Vaardigheden: H, Z

10

Veilig fietsen


→→ Fietsvaardigheidstest in een afgeschermde omgeving

(ter voorbereiding voor Fietsen in het verkeer)

In praktijk onderschatten cursisten hun eigen vaardigheden dikwijls. Om te controleren dat alle deelnemers over voldoende vaardigheden beschikken om te fietsen in het verkeer, bestaan er vier oefeningen die je kan testen in een beschermde omgeving en die je zicht geven op de vaardigheden van je deelnemers: OEFENING 5.1 Correct gebruik van de remmen

De eerste oefening test het remvermogen van de deelnemers. Er wordt getest of ze in staat zijn te stoppen aan een afgesproken punt. Met krijt kan je een duidelijke lijn trekken waarvoor ze moeten stoppen. Deze oefening helpt je enerzijds om zicht te krijgen op de remvaardigheden. Anderzijds helpt het ook om op te sporen welke fietsen over slechte remmen beschikken vooraleer je aan andere oefeningen begint. De deelnemers moeten: 1. Over de schouder kunnen kijken voor ze vertrekken als oefening ter controle van aankomend verkeer alvorens de straat op te rijden. 2. Rijden tot aan de krijtlijn. 3. Gelijktijdig met twee handen remmen zodat het voorste wiel net over de krijtlijn komt bij stilstand.


11

Veilig fietsen

Trainingssessie 2 Deel 3: Praktijk OEFENING 5.2 Hand uitsteken en rechts afslaan

In staat zijn om een duidelijk signaal met de arm te kunnen geven, zonder evenwicht te verliezen, aan achterliggers is een van de basisvaardigheden om in het verkeer te kunnen fietsen. In deze oefening leer je om rechts af te slaan. Om rechts af te kunnen slaan moeten de cursisten vijf stappen uitvoeren: 1. Over de linkerschouder kijken alvorens te beginnen met fietsen, bij wijze van oefening om te controleren of er geen ander aankomend verkeer is. 2. 20–30 meter rechtdoor fietsen. 3. Een duidelijk signaal geven door de rechterhand uit te steken zonder evenwicht te verliezen. 4. Rechts afslaan met beide handen aan het stuur. 5. Terug aansluiten bij de rij van cursisten.


12

Veilig fietsen

Trainingssessie 2 Deel 3: Praktijk OEFENING 5.3 Hand uitsteken en links afslaan

In de derde oefening leren de deelnemers hoe ze links moeten afslaan. Links afslaan is een moeilijkere handeling dan rechts afslaan omdat men het rechtse rijvak moet verlaten om vervolgens het linker rijvak over te steken zonder evenwicht te verliezen en rekening te houden met de voorrangsregels t.o.v. andere weggebruikers. Om links af te slaan moeten de deelnemers de volgende 6 stappen uitvoeren: 1. Over de linkerschouder kijken alvorens te beginnen met fietsen, bij wijze van oefening om te controleren dat er geen ander aankomend verkeer is. 2. 20-30 meter rechtdoor fietsen. 3. Achteruit kijken over de linkerschouder, bij wijze van oefening om te kijken dat er geen ander verkeer jou wil inhalen. 4. Steek duidelijk je hand uit naar links om aan te geven dat je links wil afslaan zonder evenwicht te verliezen. 5. Links afslaan met beide handen aan het stuur. 6. Terug aansluiten bij de rij van cursisten.


13

Veilig fietsen

Trainingssessie 2 Deel 3: Praktijk OEFENING 5.4 Overzicht krijgen op het verkeer

Bewust over je schouder kijken is belangrijk om zicht te krijgen op het gedrag van andere weggebruikers. Om de deelnemers bewust te maken van anderen in het verkeer en om te controleren of alle deelnemers een goed evenwicht hebben, voeren de deelnemers de volgende oefening uit in 4 verschillende stappen: 1. De deelnemer kijkt over haar/zijn schouder alvorens te vertrekken. 2. Na enkele meters roept de deelnemer „nu” en steekt haar/zijn hand in de lucht terwijl ze met opgestoken vingers een getal aangeeft. 3. De deelnemer kijkt over zijn/haar schouder, telt de vingers en roept het getal. Dit allemaal zonder het evenwicht te verliezen. 4. Daarna draait de deelnemer naar links met beide handen aan het stuur en sluit terug aan in de rij.

Als alle deelnemers de bovenstaande oefeningen kunnen uitvoeren, worden ze veronder(( stelt over voldoende vaardigheden te beschikken om in het echte verkeer te fietsen. Als een deelnemer onvoldoende de taal beheerst moet je als lesgever zelf beslissen of je hem al dan niet laat deelnemen of dat je hem laat deelnemen aan een cursus leren fietsen voor beginners.


14

Veilig fietsen

Trainingssessie 2 Deel 3: Praktijk OEFENING 6 Inhoud

Fietslessen in het verkeer Deze training richt zich tot deelnemers die al (vrij) goed kunnen fietsen en zich zelfzeker genoeg voelen om zich volop in het verkeer te begeven.

Didactische tips

Gebruik de oefeningen voor Fietsen in het verkeer uit het lessenpakket en voorzie bij de oefeningen ook een observatieformulier (bijlage bij het handboek) zodat je de cursisten feedback kan geven.

Materiaal

Handleiding Alles over fietsen Hoe fietsactiviteiten en fietslessen organiseren?, p. 18 ev. Tips voor fietslessen in het verkeer, p. 22 ev. Observatieformulier Handleiding/Bijlagen, p. 28 ev. Fietsen, helmen, gekleurd krijt, EHBO-doos, herstel set, klembord, schrijfgerei, ander materiaal



~ 2–3 je (voor één onderdeel) Niveau: alle Vaardigheden: H, P

15

Veilig fietsen


→→ Fietsen in het verkeer Oefen in het begin om te rijden in groep op het beschermde oefenterrein. Het is belangrijk dat de deelnemers zich gedragen zoals ze zouden doen als ze alleen zouden rijden. Dat betekent: • Zelf het verkeer observeren. • Zelf aangepast gedrag kiezen en vertonen. • Zelf signalen geven indien ze links of rechts willen afslaan. Het is aangeraden om bij het fietsen in het verkeer een lesgever vooraan de groep te hebben en één achteraan. De lesgever achteraan is op die manier in staat om de deelnemers te observeren en tips te geven of bij te sturen. In ieder geval dient men rekening te houden met de verhouding lesgever-deelnemer 1:8. Kies een eenvoudige route met fietspaden en smalle straten met weinig verkeer. Oefen het stoppen en rechts afslaan op verschillende kruispunten zoals geleerd in de fietsvaardigheidstest. Bespreek onderweg de verschillende verkeersborden en hun betekenis en oefen de voorrangsregelingen die gelden voor fietsers. Wanneer het rechts afslaan vlot verloopt, kan je bij een volgend kruispunt eens oefenen om links af te slaan, de moeilijkste vaardigheid bij het fietsen in het verkeer. Het is belangrijk om de verschillende handelingen nog eens te overlopen vooraleer het te doen. Laat de deelnemers deze handelingen om links af te slaan duidelijk verwoorden.


16

Veilig fietsen

Trainingssessie 2 Deel 3: Praktijk Links afslaan kan omschreven worden in 7 achtereenvolgende handelingen: Stap 1 Achteruit kijken! Over je linkerschouder achteruit kijken alvorens te vertrekken en voordat je je hand uitsteekt, zijn van groot belang.

Stap 2 Duidelijk de hand uitsteken naar links.

Stap 3 Ga naar het midden van het rijvak. Terwijl je dat doet zijn beide handen terug aan het stuur.


17

Veilig fietsen

Trainingssessie 2 Deel 3: Praktijk Stap 4 Fiets tot aan de stoplijn. Als de zichtbaarheid beperkt is, begeef je je iets verder op het kruispunt tot je voldoende zicht hebt op de verkeerssituatie.

Stap 5 Stop aan het kruispunt en laat het kruisend en aankomend verkeer voorgaan. Houd je voeten klaar op de pedalen om te kunnen vertrekken.


18

Veilig fietsen

Trainingssessie 2 Deel 3: Praktijk Stap 6 Met beide handen aan het stuur draai je naar links in een grote boog.

Stap 7 Na het afslaan zet je je weg verder aan de rechterzijde van de straat.


19

Veilig fietsen


→→ Algemeen Dit onderdeel zou door elke deelnemer individueel gedaan moeten worden zodat de lesgever alle verschillende stappen kan observeren aan de hand van het observatieformulier en kan bijsturen waar nodig. Geef altijd voorrang aan voetgangers die oversteken via het zebrapad! ((

Totale duur Deel 3


~ 3 u 30 min – 4 u 30 min (voor één onderdeel)

20

Veilig fietsen


Deel 4: Afronding In dit deel wordt de oefensessie afgerond. Er wordt gepeild naar de ervaringen van de deelnemers. OEFENING 7 Inhoud Didactische tips

Feedback en toekomst Feedbackronde Vraag aan de deelnemers wat ze van de cursus vonden, zouden ze nog meer oefeningen willen maken? Geef persoonlijke feedback over hun vaardigheden en probeer iedereen afzonderlijk te motiveren om verder te gaan met de fietslessen. Gebruik hierbij het observatieformulier.

Materiaal


Totale duur van de trainingssessie 2


Observatieformulier Handleiding/Bijlagen, p. 28 ev. ~ 45 min Niveau: alle Vaardigheden: H, Z

~ 6 u 45 min – 7 u 45 min (met een praktijkonderdeel)

21

Veilig fietsen

Trainingssessie 3 1

Trainingssessie 3 Fietsen in de stad Introductie 2 Oefeningen 6 →→ Deel 1: Intake Oefening 1: Voordelen van fietsen 5 Oefening 2: Fietservaringen 7 Oefening 3: De onderdelen van de fiets 8 Oefening 4: Voorbereiding tot fietsen 9

→→ Deel 2: Theorie Oefening 5: De stad 10 Oefening 6: Je omgeving leren kennen 11 Oefening 7: De weg vragen 12 Oefening 8: Belangrijke locaties voor iedereen 12

→→ Deel 3: Praktijk Oefening 9: Kom, we gaan fietsen – Doorheen de stad met de fiets 13

→→ Deel 4: Afronding Oefening 10: Uitwisselen van ervaringen 14

Materiaal →→ Materiaal voor trainers Handleiding Alles over fietsen

→→ Materiaal voor cursisten Werkbladen Werkblad 1: Basiswoordenschat fietsen Werkblad 2: De wettelijke uitrusting van de fiets Werkblad 3: Fietsonderdelen (uitbreiding) Werkblad 4: De weg vragen TOGETHER_Fietsen_3_Trainingssessie 3.pdf

Veilig fietsen

Trainingssessie 3 2

Trainingssessie 3 Fietsen in de stad Algemene richtlijnen om met migranten te werken Als je met migranten werkt, besteed dan voldoende aandacht aan taal- en cultuurproblemen. Je moet niet alleen nadenken over de specifieke noden van de cursisten, maar ook over jouw aanpak en het geslacht van je lesgevers. Hieronder vind je enkele aspecten waar je rekening moet mee houden, afhankelijk van de cultuur van de deelnemers: • Als je niet op de hoogte bent van de vaardigheden van jouw deelnemers, neem dan de tijd om hen hierover te ondervragen. • Vermijd situaties die gênant kunnen zijn voor deelnemers door hun cultuur, geslacht of religie. • Soms is het beter om deelnemers op te splitsen in een vrouwen- en mannengroep. • Als je de deelnemers opsplitst volgens geslacht, zorg er dan voor dat de lesgever ook hetzelfde geslacht heeft. Je vindt een overzicht van specifieke eigenschappen over fietsen in verschillende culturen (( in de bijlage van deze module. Deze lijst bevat een vergelijking van de houding t.o.v. het fietsen in verschillende landen.

Doel van de sessie Fietsen is een gemakkelijke en goedkope manier om je te verplaatsen en biedt de nodige vrijheid en flexibiliteit. Een groot obstakel dat mensen in de stad ervan weerhoudt om te fietsen is hun onwetendheid rond veilige en snelle routes doorheen het stadscentrum. Voor de doelgroep allochtonen is dit een zeer groot probleem. Het doel van deze lessen is het aanbrengen van veilige en snelle routes in de stad. Ze krijgen een overzicht van de mogelijkheden van fietsen in hun nieuwe thuishaven en denken na over geldbesparing en het groter bereik door hun verplaatsingen. De deelnemers moeten de voordelen van deze duurzame verplaatsing begrijpen. Naast het kunnen rijden met de fiets, moeten ze ook over de nodige kennis beschikken om zich te oriënteren en een kaart te lezen om uitstappen te plannen. Over het algemeen bestaat de training uit een combinatie van harde en zachte maatregelen. TOGETHER_Fietsen_3_Trainingssessie 3.pdf

Veilig fietsen

Trainingssessie 3 3

→→ Leerdoelen van deze sessie zijn: • Veilig leren fietsen. • Verkeersregels en afspraken rond fietsen in hun nieuwe omgeving. • Leren over fietsinfrastructuren en doorsteekjes in hun nieuwe omgeving. • Informatie verkrijgen over en het aanbod dat ter beschikking is rond fietsen. • Taalvaardigheden verbeteren.

&



• De omgeving beter leren kennen en de mogelijkheid tot verplaatsen verhogen. • De omgeving verkennen per fiets. • Aanmoedigen om zelf initiatief te nemen tot fietsen. • Sociale contacten en plezier. Zie ook bij de algemene inleiding van deze module. ((


Veilig fietsen

Trainingssessie 3 4

Opbouw van de sessie Deze training beschrijft de implementatie van een korte fietstocht in je stad, die je kan uitvoeren met je cursisten, en bevat voorbereidende en aanvullende oefeningen verdeeld in vier delen: »» Deel 1 zal de cursisten vertrouwd maken met bestaande gewoonten ten aanzien van de fiets als transport-modus, de voordelen van fietsen, maar zal ook stilstaan bij belangrijke onderdelen van de fiets. »» Deel 2 zal kennis bijbrengen over oriëntatie in de stad en het vinden van de juiste routes om te fietsen. Bovendien zal het de cursisten helpen om hun vaardigheden in kaartlezen te vergroten en introduceert handige woordenschat hieromtrent. »» Deel 3 heeft betrekking op de praktische opleiding van een fietstocht in jouw stad. »» Deel 4 beschrijft de verzameling van ervaringen van cursisten tijdens de training. Het is aangeraden dat de voorgestelde oefeningen achtereenvolgens aangeboden worden, maar je kan er ook voor kiezen om een selectie te maken. Elke keuze is zinvol. Je kan de cursus over fietsen in het geheel aanbieden. Indien nodig en haalbaar kan je deelnemers de oefeningen van de werkblaadjes aanbieden.

Specifieke vaardigheden en doelen (voor taalleerkrachten) De deelnemers zouden moeten in staat zijn om te praten over hun fietservaringen. Ze zouden de belangrijkste verkeersregels en -borden moeten begrijpen. Het taalniveau en de taalvaardigheden zijn aangegeven bij elke oefening. Je kan een lijst terugvinden van de gebruikelijke Europese taalniveaus in de bijlage van (( deze module.




Veilig fietsen

Trainingssessie 3 5

Materialen in deze sessie Het volgende materiaal wordt aanbevolen voor de les:

»» Akkoordverklaring »» Beeldmateriaal fietsen »» Blijk van belangstelling »» Fietsen en fietsbenodigdheden »» Fietskaart en interessante locaties (plaatselijk) »» (Veel steden en gemeenten hebben een fietskaart of een toeristische kaart met fietsmogelijkheden, aan te vragen bij de toeristische dienst) »» Flipchart »» Handleiding Alles over fietsen »» Helmen »» Markeerstiften »» Papier »» Pennen »» Portfolio (optioneel) »» Werkbladen voor de cursisten »» Whiteboard



Veilig fietsen


Oefeningen Deel 1: Intake

In dit onderdeel zal de kennis van de cursisten verkend worden. Het startpunt van dit onderdeel zijn de noden, de wensen en de ervaringen van de cursisten. De cursisten leren bovendien ook de verschillende onderdelen van de fiets kennen. OEFENING 1 Inhoud

Didactische tips

Voordelen van fietsen Inleiding tot de voordelen van fietsen Inleidend gesprek In een eerste fase kunnen afbeeldingen over fietsen in de stad besproken worden. In een tweede fase kan aan cursisten gevraagd worden wat volgens hen de voordelen van fietsen zijn. De voordelen die de cursisten niet vernoemen, worden door de lesgever aangevuld. Presentatie Geef een korte inleiding tot de voordelen van fietsen in je stad. Dit kan gaan over: • Gemakkelijke toegang tot alle belangrijke bezienswaardig-heden • Kleine oppervlakte van de binnenstad • Handige fietsroutes/doorsteekjes • Hoge flexibiliteit • Lage kosten • Fietsenverdelers en uitleendiensten • Algemene richtlijnen over verkeersgedrag, bijvoorbeeld in de stad zijn fietsers nietsbetekenend, automobilisten hebben geen respect voor fietsers en daarom is het nodig om veilige routes te tonen. Afbeeldingen van de stad met goede, inspirerende fietsvoorbeelden kunnen hierbij gebruikt worden.

Materiaal

Handleiding Alles over fietsen De voordelen van fietsen , p. 2 ev. Handige links, Afbeeldingen van fietsen in de stad

Duur Taal/CEFR-niveau en vaardigheden TOGETHER_Fietsen_3_Trainingssessie 3.pdf

~ 20 min Niveau: alle Vaardigheden: H

6

Veilig fietsen

Trainingssessie 3 Deel 1: Intake OEFENING 2 Inhoud Didactische tips

Fietservaringen Oefening Maak basiswoordenschat duidelijk aan de hand van foto’s. Je kan een suggestie van belangrijke woorden vinden in het werkblad. Groepsgesprek Bevraag drie cursisten over hun ervaring met fietsen in hun land van herkomst. Splits de groep op in groepjes van 2-3 personen en laat hen hun eigen ervaringen bespreken in kleine groepjes. Zorg ervoor dat je informatie verzamelt over specifieke interesses en wensen van de cursisten en vraag ook naar hun leefomgeving. Voorbeeld: Laat hen een overzicht maken van vaardigheden en dingen die ze graag zouden willen leren. Ze kunnen dit voorstellen tijdens de volgende oefening en toevoegen aan hun portfolio.

Materiaal

Werkblad 1 Basis woordenschat fietsen Flipchart/whiteboard, markeerstiften, papier, pennen



~ 1 u Niveau: A1 Vaardigheden: H, Z (L, S)

7

Veilig fietsen

Trainingssessie 3 Deel 1: Intake OEFENING 3 Inhoud Didactische tips

De onderdelen van de fiets Groepsgesprek en oefening Laat de deelnemers raden welke onderdelen van de fiets wettelijk aanwezig moeten zijn in hun nieuwe land en deel de bijhorende werkbladen uit. Vraag na de oefening of de wetgeving omtrent fietsuitrusting in hun land verschilt met hun nieuwe land.

Materiaal

Handleiding Alles over fietsen Een veilig uitgeruste fiets, p. 3 ev. Werkblad 2 De wettelijke uitrusting van de fiets Werkblad 3 Fietsonderdelen (uitbreiding)



~ 30 min Niveau: A1–A2 Vaardigheden: Z (L, S)

8

Veilig fietsen

Trainingssessie 3 Deel 1: Intake OEFENING 4 Inhoud

Voorbereiding tot fietsen Fietservaringen en uitleg over de praktische trainingssessie

Didactische tips

Groepspresentatie Laat de groepen hun mening presenteren over fietsen in hun land van herkomst en fietsen in hun nieuwe omgeving (vijf minuten per groep). Presentatie Deel 3 van deze trainingssessie bevat ook een praktisch gedeelte waarbij idealiter alle cursisten deelnemen met de fiets. Stel het praktische gedeelte voor en laat hen op een blad „Blijk van interesse” aangeven of ze al dan niet kunnen fietsen. Deze bevraging is volledig anoniem. Het is vooral het resultaat dat voor jou belangrijk is. Verder moet je ook zicht krijgen op hoeveel deelnemers een eigen fiets hebben. Als niet alle cursisten kunnen fietsen, wordt er in Deel 3 een oplossing aangereikt voor deze oefensessie.

Materiaal

Handleiding Alles over fietsen Hoe fietsactiviteiten en fietslessen organiseren?, p. 18 ev. Vragenlijst Intake Handleiding/Bijlagen, p. 26


Totale duur Deel 1


~ 30 min Niveau: alle Vaardigheden: H, L

~ 2 u 20 min

9

Veilig fietsen


Deel 2: Theorie De cursisten vergaren kennis over oriëntatie in de stad en het vinden van aangepaste routes om te fietsen. OEFENING 5 Inhoud

Didactische tips

De stad Leefomgeving en bezienswaardigheden Groepsgesprek Betrek de groep van in het begin. Laat ze vertellen over de ervaringen die ze hadden toen ze net aankwamen in de stad. Probeer antwoorden te vinden op volgende vragen (voorbeelden): • Hoe oriënteerde je je in de stad? • Wist je waar je terecht kon voor informatie en waar je een stratenplan kon verkrijgen? • Ondervond je problemen bij het lezen van de kaart? Geef de cursisten een (fiets)kaart van de stad, laat hen aanduiden waar ze wonen en of ze bezienswaardigheden (herkenningspunten) kunnen aantonen op de kaart.

Materiaal

Handige links (Fiets) kaart van de stad, afbeeldingen van bezienswaardigheden en herkenningspunten



~ 20 min Niveau: alle Vaardigheden: H, L

10

Veilig fietsen


Didactische tips

Je omgeving leren kennen Leefomgeving en bezienswaardigheden op de fiets. Groepswerk Maak groepjes van telkens 2–3 personen en laat ze de (fiets)kaarten bekijken. Zij moeten hun woongebied en de plaatsen die ze regelmatig bezoeken (voor werk, winkelen of andere activiteiten) zoeken en aanduiden. Bovendien moeten ze proberen om de legende te lezen. Nadien kan de groep op de kaarten veilige routes aanduiden tussen de plaatsen die ze geregeld bezoeken. Als er fietsers in de groep zitten, kan je ze laten aanduiden waar zij fietsen, aandacht laten vestigen op punten die zij gevaarlijk vinden enzovoort. De andere cursisten kunnen aanduiden waar ze vaak mensen zien fietsen, waar ze zouden durven fietsen en waar niet. Gebruik een kaart en afbeeldingen van bezienswaardigheden en toon goede plaatsen om te fietsen. Verwijs voortdurend naar plaatsen die ze kennen zoals woonplaats of werkplaats.

Materiaal

Handige links (Fiets)kaart van de stad, afbeeldingen van bezienswaardigheden, pennen, alcoholstiften



~ 40 min Niveau: alle Vaardigheden: H, L, Z

11

Veilig fietsen


Didactische tips

De weg vragen Spreekoefening Presentatie- en luisteroefening Omdat het belangrijk is dat je de weg kan vragen, oefenen de cursisten om een eenvoudige gesprek te houden. Ze kunnen het gesprek uitspelen voor de klas. Groepswerk Laat de deelnemers verschillende dialogen oefenen per twee. Je kan werken met kant-en-klare gesprekjes, het gesprek kan ook door henzelf bedacht en opgeschreven worden.

Materiaal


Werkblad 4 De weg vragen ~ 30 min Niveau: A1–B1 Vaardigheden: H, Z, L

OEFENING 8 Inhoud Didactische tips

Materiaal

Belangrijke locaties voor iedereen Groepsgesprek Houd een kort groepsgesprek om te ontdekken welke plekken voor iedereen belangrijk zijn. Laat ze dit aanduiden in groepjes op de kaart. Nadien kan bekeken worden welke routes gemakkelijk toegankelijk en veilig zijn voor fietsers en welke niet, enzovoort. Handige links (Fiets)kaart van de stad, flipchart, papier


Totale duur Deel 2


~ 20 min Niveau: alle Vaardigheden: H, Z, L

~ 1 u 50 min

12

Veilig fietsen


Deel 3: Praktijk De theorie wordt omgezet in de praktijk en wordt uitgewerkt in een praktische fietstocht doorheen de stad. OEFENING 9 Inhoud Didactische tips

Kom, we gaan fietsen

– Doorheen de stad met de fiets

Fietstocht Gebaseerd op het groepsgesprek en het groepswerk wordt er een gemeenschappelijke route gekozen. Stel de route voor en zorg ervoor dat de cursisten geïnformeerd zijn over het verloop van de trip. Plan stopplaatsen in waar je de nodige informatie kan geven om de cursisten vertrouwd kan maken met de nieuwe omgeving. Zorg ervoor dat je onderweg geen doorgangen blokkeert en hou er rekening mee dat verkeersgeluiden erg luid kunnen zijn en je dus luider moet spreken dan in het leslokaal. Kies er ook voor om op leuke plaatsen te stoppen, zodat de tocht herinnerd wordt als een plezante ervaring. Als de cursisten niet kunnen fietsen of zich niet veilig genoeg voelen op de fiets, overweeg dan om een route te kiezen die te voet is af te leggen.

Materiaal

Handleiding Alles over fietsen Hoe fietsactiviteiten en fietslessen organiseren?, p. 18 ev. Tips voor fietslessen in het verkeer, p. 22 ev. Overeenkomst Handleiding/Bijlagen, p. 27 Handige links Fietsen, helmen, stadskaart, fietsherstelkit, EHBO-kit



~ 2–4 u Niveau: alle Vaardigheden: H, Z Fietsvaardigheid: Kunnen fietsen

13

Veilig fietsen


Deel 4: Afronding Het opzet van dit onderdeel is om een samenvatting te maken van de afgelopen lessen. De cursisten worden gevraagd naar hun ervaringen. Het is ook de bedoeling om de portfolio’s te vervolledigen om nadien mee naar huis te nemen. OEFENING 10 Inhoud Didactische tips

Uitwisseling van ervaringen Groepsgesprek Maak groepen van telkens 3–4 personen. Ze bespreken hun gevoelens die opkwamen tijdens de fietstocht en beantwoorden de volgende vragen: • Voelden ze zich veilig onderweg? • Konden ze zich oriënteren? • Vonden ze het boeiend, interessant om in de nieuwe omgeving te fietsen? • Zijn ze sinds de gezamenlijke fietstocht zelf nog gaan fietsen? • Was het plezierig? • Was het moeilijk? Ze kunnen hun portfolio ook aanvullen. Laat ze sleutelwoorden opschrijven als voorbereiding op een open discussiemoment: „Ik zou graag in mijn nieuwe omgeving fietsen als …” Open discussiemoment Laat de groepjes hun resultaten, hun gevoelens en ervaringen tonen aan de groep – stimuleer de discussie met de nodige vragen.

Materiaal

Duur Taal/CEFR-niveau en vaardigheden Totale duur van de trainingssessie 3


Portfolio, flip chart/whiteboard, markeerstiften, papier, pennen ~ 45 min Niveau: alle Vaardigheden: H, Z, S ~ 6 u 55 min – 8 u 55 min (met een praktijkonderdeel)

14

Veilig fietsen

Werkbladen

Overzicht →→ Trainingsessie 1 »» Werkblad 1: De wettelijke uitrusting van de fiets »» Werkblad 1: De wettelijke uitrusting van de fiets (Antwoordsleutel) »» Werkblad 2: Fietsonderdelen (uitbreiding) »» Werkblad 2: Fietsonderdelen (uitbreiding) (Antwoordsleutel) »» Werkblad 3: Verkeersborden »» Werkblad 3: Verkeersborden (Antwoordsleutel) »» Werkblad 4: Verkeersregels bij gereglementeerde kruispunten »» Werkblad 4: Verkeersregels bij gereglementeerde kruispunten (Antwoordsleutel) »» Werkblad 5: Verkeersregels bij ongereglementeerde kruispunten »» Werkblad 5: Verkeersregels bij ongereglementeerde kruispunten (Antwoordsleutel)

→→ Trainingsessie 2 »» Werkblad 1: De wettelijke uitrusting van de fiets »» Werkblad 1: De wettelijke uitrusting van de fiets (Antwoordsleutel) »» Werkblad 2: Fietsonderdelen (uitbreiding) »» Werkblad 2: Fietsonderdelen (uitbreiding) (Antwoordsleutel) »» Werkblad 3: Verkeersborden »» Werkblad 3: Verkeersborden (Antwoordsleutel) »» Werkblad 4: Verkeersregels bij gereglementeerde kruispunten »» Werkblad 4: Verkeersregels bij gereglementeerde kruispunten (Antwoordsleutel) »» Werkblad 5: Verkeersregels bij ongereglementeerde kruispunten »» Werkblad 5: Verkeersregels bij ongereglementeerde kruispunten (Antwoordsleutel)

→→ Trainingsessie 3 »» Werkblad 1: Basiswoordenschat fietsen »» Werkblad 2: De wettelijke uitrusting van de fiets »» Werkblad 2: De wettelijke uitrusting van de fiets (Antwoordsleutel) »» Werkblad 3: Fietsonderdelen (uitbreiding) »» Werkblad 3: Fietsonderdelen (uitbreiding) (Antwoordsleutel) »» Werkblad 4: De weg vragen

TOGETHER_Fietsen_4_TS 1_Werkblad_.pdf

Veilig fietsen

Werkblad 1 Trainingssessie 1

De wettelijke uitrusting van de fiets Deel 2 / Oefening 2 Verbind de wettelijk verplichte onderdelen van de fiets met de onderstaande afbeelding. 1. Bel 2. Rem 3. Pedalen met gele reflector 4. Rood achterlicht en reflector 5. Gele reflectoren (in de wielen) 6. Wit voorlicht en reflector

NIVEAU

A1

TOGETHER_Fietsen_4_TS 1_Werkblad 1.pdf

Veilig fietsen

Antwoordsleutel



4.

3.

1.

2.

5.

6. NIVEAU

A1

TOGETHER_Fietsen_4_TS 1_Werkblad 1_Antwoord.pdf

Veilig fietsen


Fietsonderdelen (uitbreiding) Deel 2 / Oefening 2 Verbind de fietsonderdelen met de onderstaande afbeelding: Basisonderdelen (zie rode pijlen): • Rem • Bagagerek • Ketting • Voorlicht • Voorwiel • Achterlicht • Achterwiel • Zadel

Meer onderdelen voor gevorderden (zie gele pijlen): • Tandwiel • Versnellingen • Vork • Spatbord • Tandwielpakket

NIVEAU

A1–A2


Veilig fietsen

Antwoordsleutel




Rem Zadel Bagagedrager Voorlicht

Achterlicht

Vork Spatbord

Tandwielpakket Tandwiel Versnelling

Ketting

Voorwiel

Achterwiel NIVEAU

A1–A2


Veilig fietsen


Verkeersborden Deel 2 / Oefening 3 Ken jij de belangrijkste verkeersborden voor fietsers in België? Duid de betekenis aan met een kruisje:

Geen fietsers Fietspad Voorrang geven

Geen toegang versteekplaats voor voetgangers Gescheiden fietspad en voetpad

Een gedeeld pad voor fietsers en voetgangers Wandelzone Voorrang geven

Eenrichtingsverkeer Fietsoversteekplaats Fietspad

Fietspad Voorrang geven Voetgangerszone

Voetgangerszone Eenrichtingsverkeer Oversteekplaats voor voetgangers NIVEAU

A1–A2


Veilig fietsen


Voorrangsweg Eenrichtingsverkeer Voorrang geven

Geen fietsers Voetgangerszone Fietspad

Geen toegang Stop Voorrang geven

Stop Voorrangsweg Voorrang geven

Geen toegang Stop Geen fietsers

Eenrichtingsverkeer Voorrangsweg Voorrang geven

Stop Voetgangerszone Verboden toegang voor alle bestuurders in beide richtingen

NIVEAU

A1–A2


Veilig fietsen

Antwoordsleutel



Geen fietsers Fietspad Voorrang geven Dit bord geeft het begin aan van een verplicht fietspad. Dit betekent dat je enkel als fietser gebruik mag maken van het fietspad (behalve wielrenners, gocarts waar je met meerdere personen op kan en fietsen met aanhangwagens van buitengewoon formaat). .

Geen toegang versteekplaats voor voetgangers Gescheiden fietspad en voetpad Fietspad en voetpad liggen naast elkaar, maar met gescheiden gebruik. Het bord geeft aan op welke plaats je als fietser of voetganger je moet verplaatsen.

Een gedeeld pad voor fietsers en voetgangers Wandelzone Voorrang geven Dit fietspad wordt gedeeld met voetgangers. Kijk uit en wees aandachtig.

Eenrichtingsverkeer Fietsoversteekplaats Fietspad De fietsers kunnen hier de straat veilig oversteken. Fietsers moeten voorrang geven aan andere weggebruikers alvorens over te steken.

NIVEAU

A1–A2


Veilig fietsen

Antwoordsleutel


Fietspad Voorrang geven Voetgangerszone In deze zone is gemotoriseerd verkeer verboden. Fietsers mogen enkel in de zone fietsen wanneer dit uitdrukkelijk is aangegeven met een onderbord.

Voetgangerszone Eenrichtingsverkeer Oversteekplaats voor voetgangers Voetgangers hebben voorrang op andere weggebruikers bij het oversteken.

Voorrangsweg Eenrichtingsverkeer Voorrang geven Je mag enkel de richting volgen die aangegeven is met de pijl. Bij de aanwezigheid van een onderbord, mogen fietsers een andere richting volgen.

Geen fietsers Voetgangerszone Fietspad Je mag hier niet fietsen. Je mag wel verder stappen met de fiets aan de hand.

Geen toegang Stop Voorrang geven Je moet hier stoppen en voorrang gegeven aan alle andere weggebruikers.

Stop Voorrangsweg Voorrang geven Alle andere weggebruikers hebben voorrang, maar je bent niet verplicht om te stoppen.

NIVEAU

A1–A2


Veilig fietsen

Antwoordsleutel


Geen toegang Stop Geen fietsers Je mag langs deze kant de straat niet inrijden, tenzij anders aangegeven voor fietsers via een onderbord.

Stop Voetgangerszone Verboden toegang voor alle bestuurders in beide richtingen In deze straat is geen enkel verkeer toegelaten, tenzij anders aangegeven. Je mag wel de straat doorlopen met de fiets aan de hand.

Eenrichtingsverkeer Voorrangsweg Voorrang geven Dit bord geeft aan dat je voorrang hebt.

NIVEAU

A1–A2


Veilig fietsen


Verkeersregels bij gereglementeerde kruispunten Deel 2 / Oefening 4 Ken je de voorrangsregels op gereglementeerde kruispunten in België? 1. Jij bent de fietser en will rechtdoor rijden.

Wat betekent dit verkeersbord? Voorrang geven Stoppen Voorrangsweg Wat moet je doen aan dit kruispunt? Ik moet rechts afslaan. Ik moet stoppen en voorrang geven. Ik heb voorrang.

NIVEAU

A2


Veilig fietsen

Werkblad 4 Trainingssessie 1 2. Jij bent de fietser en wil rechtdoor rijden.

Wat betekent dit verkeersbord? Voorrang geven Stoppen Voorrangsweg Wat moet je doen aan dit kruispunt? Ik moet voorrang geven omdat andere bestuurders mijn weg kruisen. Ik moet stoppen. Ik heb voorrang omdat ik rechtdoor rij.

NIVEAU

A2


Veilig fietsen

Werkblad 4 Trainingssessie 1 3. Jij bent de fietser en wil links afslaan terwijl je op de voorrangsweg blijft.

Wat betekent dit verkeersbord? Voorrang geven Stoppen Voorrangsweg Wat moet ik doen aan dit kruispunt? Ik moet stoppen. Ik moet voorrang geven omdat ik de voorrangsweg verlaat. Ik heb voorrang omdat ik naar links ga en op de voorrangsweg blijf.

NIVEAU

A2


Veilig fietsen

Antwoordsleutel




NIVEAU

A2


Veilig fietsen

Antwoordsleutel


2. Jij bent de fietser en wil rechtdoor rijden.


NIVEAU

A2


Veilig fietsen

Antwoordsleutel


3. Jij bent de fietser en wil links afslaan terwijl je op de voorrangsweg blijft.


NIVEAU

A2


Veilig fietsen


Verkeersregels bij ongereglementeerde kruispunten Deel 2 / Oefening 4 Ken je de voorrangsregel bij ongereglementeerde kruispunten in België? 1. Jij bent de fietser. De auto komt van rechts. Er staan geen verkeersborden. Wie heeft voorrang? Fietser Auto

2. Jij bent de fietser. De auto komt van links. Er zijn geen verkeersborden. Wie heeft voorrang? Fietser Auto

NIVEAU

A2


Veilig fietsen

Werkblad 5 Trainingssessie 1 3. Jij bent de fietser. Jij gaat naar links en de auto rijdt rechtdoor. Wie heeft voorrang? Fietser Auto

4. Jij bent de fietser. De auto gaat naar rechts en jij wil naar links. Wie heeft voorrang? Fietser Auto

NIVEAU

A2


Veilig fietsen

Antwoordsleutel




NIVEAU

A2


Veilig fietsen

Antwoordsleutel


3. Jij bent de fietser. Jij gaat naar links en de auto rijdt rechtdoor. Wie heeft voorrang? Fietser Auto


NIVEAU

A2


Veilig fietsen



NIVEAU

A1


Veilig fietsen

Antwoordsleutel



4.

3.

1.

2.

5.

6. NIVEAU

A1


Veilig fietsen




NIVEAU

A2


Veilig fietsen

Antwoordsleutel





Achterlicht

Vork Spatbord


Ketting

Voorwiel

Achterwiel NIVEAU

A2


Veilig fietsen



Geen fietsers Fietspad Voorrang geven

Geen toegang versteekplaats voor voetgangers Gescheiden fietspad en voetpad

Een gedeeld pad voor fietsers en voetgangers Wandelzone Voorrang geven

Eenrichtingsverkeer Fietsoversteekplaats Fietspad

Fietspad Voorrang geven Voetgangerszone

Voetgangerszone Eenrichtingsverkeer Oversteekplaats voor voetgangers NIVEAU

A1–A2


Veilig fietsen


Voorrangsweg Eenrichtingsverkeer Voorrang geven

Geen fietsers Voetgangerszone Fietspad

Geen toegang Stop Voorrang geven

Stop Voorrangsweg Voorrang geven

Geen toegang Stop Geen fietsers

Eenrichtingsverkeer Voorrangsweg Voorrang geven

Stop Voetgangerszone Verboden toegang voor alle bestuurders in beide richtingen

NIVEAU

A1–A2


Veilig fietsen

Antwoordsleutel



Geen fietsers Fietspad Voorrang geven Dit bord geeft het begin aan van een verplicht fietspad. Dit betekent dat je enkel als fietser gebruik mag maken van het fietspad (behalve wielrenners, gocarts waar je met meerdere personen op kan en fietsen met aanhangwagens van buitengewoon formaat). .

Geen toegang versteekplaats voor voetgangers Gescheiden fietspad en voetpad Fietspad en voetpad liggen naast elkaar, maar met gescheiden gebruik. Het bord geeft aan op welke plaats je als fietser of voetganger je moet verplaatsen.

Een gedeeld pad voor fietsers en voetgangers Wandelzone Voorrang geven Dit fietspad wordt gedeeld met voetgangers. Kijk uit en wees aandachtig.

Eenrichtingsverkeer Fietsoversteekplaats Fietspad De fietsers kunnen hier de straat veilig oversteken. Fietsers moeten voorrang geven aan andere weggebruikers alvorens over te steken.

NIVEAU

A1–A2


Veilig fietsen

Antwoordsleutel


Fietspad Voorrang geven Voetgangerszone In deze zone is gemotoriseerd verkeer verboden. Fietsers mogen enkel in de zone fietsen wanneer dit uitdrukkelijk is aangegeven met een onderbord.

Voetgangerszone Eenrichtingsverkeer Oversteekplaats voor voetgangers Voetgangers hebben voorrang op andere weggebruikers bij het oversteken.

Voorrangsweg Eenrichtingsverkeer Voorrang geven Je mag enkel de richting volgen die aangegeven is met de pijl. Bij de aanwezigheid van een onderbord, mogen fietsers een andere richting volgen.

Geen fietsers Voetgangerszone Fietspad Je mag hier niet fietsen. Je mag wel verder stappen met de fiets aan de hand.

Geen toegang Stop Voorrang geven Je moet hier stoppen en voorrang gegeven aan alle andere weggebruikers.

Stop Voorrangsweg Voorrang geven Alle andere weggebruikers hebben voorrang, maar je bent niet verplicht om te stoppen.

NIVEAU

A1–A2


Veilig fietsen

Antwoordsleutel


Geen toegang Stop Geen fietsers Je mag langs deze kant de straat niet inrijden, tenzij anders aangegeven voor fietsers via een onderbord.

Stop Voetgangerszone Verboden toegang voor alle bestuurders in beide richtingen In deze straat is geen enkel verkeer toegelaten, tenzij anders aangegeven. Je mag wel de straat doorlopen met de fiets aan de hand.

Eenrichtingsverkeer Voorrangsweg Voorrang geven Dit bord geeft aan dat je voorrang hebt.

NIVEAU

A1–A2


Veilig fietsen




NIVEAU

A2


Veilig fietsen

Werkblad 4 Trainingssessie 2 2. Jij bent de fietser en wil rechtdoor rijden.


NIVEAU

A2


Veilig fietsen

Werkblad 4 Trainingssessie 2 3. Jij bent de fietser en wil links afslaan terwijl je op de voorrangsweg blijft.


NIVEAU

A2


Veilig fietsen

Antwoordsleutel




NIVEAU

A2


Veilig fietsen

Antwoordsleutel


2. Jij bent de fietser en wil rechtdoor rijden.


NIVEAU

A2


Veilig fietsen

Antwoordsleutel


3. Jij bent de fietser en wil links afslaan terwijl je op de voorrangsweg blijft.


NIVEAU

A2


Veilig fietsen




NIVEAU

A2


Veilig fietsen

Werkblad 5 Trainingssessie 2 3. Jij bent de fietser. Jij gaat naar links en de auto rijdt rechtdoor. Wie heeft voorrang? Fietser Auto


NIVEAU

A2


Veilig fietsen

Antwoordsleutel




NIVEAU

A2


Veilig fietsen

Antwoordsleutel


3. Jij bent de fietser. Jij gaat naar links en de auto rijdt rechtdoor. Wie heeft voorrang? Fietser Auto


NIVEAU

A2


Veilig fietsen


Basiswoordenschat fietsen Deel 1 / Oefening 2 Belangrijke woordenschat voor fietsers

Fiets

Auto

Voetganger

Motor

Bus

Tram

Verkeer

Verkeersborden

Handsignaal

Fietspad

Route

Straat

Eenrichtingsverkeer

Fietsoversteekplaats

Zebrapad

Voorbeeldvragen voor bij de fietsenmaker: Mijn rem werkt niet. Mijn zadel staat te laag. Mijn voorwiel is plat. Mijn achterwiel moet opgepompt worden. NIVEAU

A1


Veilig fietsen



NIVEAU

A1


Veilig fietsen

Antwoordsleutel



4.

3.

1.

2.

5.

6. NIVEAU

A1


Veilig fietsen




NIVEAU

A2


Veilig fietsen

Antwoordsleutel





Achterlicht

Vork Spatbord


Ketting

Voorwiel

Achterwiel NIVEAU

A2


Veilig fietsen


De weg vragen Deel 2 / Oefening 7 Nuttige woordenschat wanneer je de weg wil vragen:

Kruispunt

Fietsoversteekplaats

Verkeerslicht

Rechts afslaan

Links afslaan

Rechtdoor rijden

Fietspad

Route

Binnenstad

Voedingswinkel

Fietsenmaker

Winkelcentrum


NIVEAU

A1–B1

Veilig fietsen


→→ Probeer zinnen te vormen met de gegeven woorden. Voorbeeld: „Excuseer!” „Ik zoek de voedingswinkel/ de fietsenmaker/ de binnenstad.” „Je moet rechts afslaan/ links afslaan/ rechtdoor rijden.”

→→ Lees de dialogen met twee. Dialoog 1 A: „Hallo.” B: „Hallo, mevrouw.” A: „Excuseer, meneer, maar ik zoek een veilige en gemakkelijke fietsroute naar de binnenstad.” B: „Ok, zie je dat kruispunt daar?” A: „Ja.” B: „Daar ga je naar rechts en volg je de straat enkele meters. Daar vind je een fietspad aan de rechterkant dat recht naar Grote Markt gaat.” A: „Oh, geweldig! Dank u!” B: „Graag gedaan!”

Dialoog 2 A: „Excuseer, mevrouw.” B: „Hallo, kan ik je helpen?” A: „Ja, ik zoek een fietsroute naar de nieuwe voedingswinkel op de Tiensesteenweg.” B: „Oh, dat is een beetje moeilijk… Wacht even.” A: „Is het heel ver?” B: „Nee, het is niet ver, maar de beste fietsroute is niet gemakkelijk te vinden. Zie je dat fietspad daar? Die smalle strook op de straat? Volg het fietspad tot aan het volgende kruispunt met verkeerlichten. Daar moet je nog eens aan iemand anders de weg vragen. A: „Oh, dank u.” B: „Ik ben er zeker van dat je daar iemand vindt die de weg kent. Veel geluk!” A: „Bedankt!”

NIVEAU

A1–B1


Veilig fietsen

Handige links

Handige links Veilig fietsen www.mobilit.fgov.be Website van het Belgische Ministerie van transport met algemene informatie over fietsverkeer. www.fietsersbond.be Website van het expertisecentrum van fietsen. Fietsverhuur, herstel, diensten en initiatieven www.bluebike.be Website met informatie over het huren van fietsen aan Belgische treinstations. www.kuleuven.be/velo Website voor goedkoop fietsherstel en fietsverhuurpunt voor studenten en particulieren. Deze organisatie is gekend voor zijn sociaal-economische benadering. www.velo-antwerpen.be Website met informatie over fietspunten in Antwerpen. Fietslessen voor volwassenen www.leuven.be Website van de fietsschool in Leuven. › Leven › Mobiliteit & openbare werken www.antwerpen.be/eCache/.../ Website van de fietsschool in Antwerpen. 597.Y29udGV4dD04MDMzODM3.ht Fietslessen voor kinderen www.meesteropdefiets.be Websites voor fietslessen voor/met kinderen. www.sporty.be www.fietsersbond.be/fietsjevaardig Routeplanners voor fietsers www.fietsroute.org Routeplanners voor fietsen in België. Je kan kiezen www.routenet.be om gesuggereerde routes te volgen of je kan zelf www.youroute.be je route plannen.

TOGETHER_Fietsen_6_Links.pdf

Inleiding opleidingsmodule Veilig fietsen

Recommend Documents