Inleiding Boneiru ta dushi!, Bonaire is heerlijk! Zo wordt Bonaire aan toeristen geadverteerd. Echter, net zoals de cactus (Kadushi), die als heerlijke cactussoep op het eiland wordt gegeten, heeft Bonaire aan de andere kant ook zijn stekels die minder dushi kunnen zijn. Als nieuwkomer op het eiland is het maken van de cultuuromslag niet makkelijk, maar wel noodzakelijk om de heerlijkheid van het eiland kompleet te kunnen ervaren.
Kennismaken met (SGB) Bonaire Om op afstand Bonaire te proeven en de SGB te leren kennen, hebben we deze presentatie gemaakt. Hiermee hopen wij u wat beter voor te bereiden op wonen en werken op Bonaire, indien u wordt aangenomen. VEEL KIJK EN LEES PLEZIER
Bonaire Verklaring van de naam Bonaire • Het ligt voor de hand om te denken dat Bonaire "goede lucht" betekent, maar het zijn de oorspronkelijke bewoners, de Arawak-indianen, die het eiland "Boynay" (lage land) noemden. De Nederlanders hebben het langzamerhand in "Bonaire“ veranderd • Een andere verklaring is dat Bonaire afstamt van "Boy Nayil", de naam van de zoon van de oppergod die de vorm van een zilveren slang had. De indianen noemden het eiland "Boy Nayre" dat "huis van de zilveren slang" betekent
Bonaire heeft een tropisch-aride klimaat (=droog en dor) met heel veel zon. Er waait bijna altijd een verkoelende passaatwind jan
Dag temp
Nacht temp
Gem aantal uren zon per dag
Neerslag in mm Aantal dagen neerslag
Temp zeewater
feb
mrt
apr
Mei
Jun
jul
aug
sep
okt
nov
dec
28
28
28
29
29
29
29
28
29
30
29
28
24
23
24
25
26
27
27
27
27
27
26
24
9
9
9
9
9
9
10
10
9
9
8
8
18
14
13
11
13
14
14
14
12
15
19
22
6
3
1
4
4
7
9
8
6
9
7
7
27
26
26
26
27
28
28
28
28
28
27
27
Bonaire heeft ± 17.000 inwoners • Belangrijk kenmerk van de bevolking is de etnische diversiteit • Europese Nederlanders mogen zich vrij vestigen als zijn beschikken over: – verklaring van goed gedrag, – bewijs van huisvesting – bewijs van voldoende middelen van bestaan. • De top tien nationaliteiten van inwoners uit andere gebieden: Europese Nederlanders (13%), Dominicaanse Republiek, Colombia, Peru, Venezuela, Verenigde Staten, Suriname, China, India en Haïti.
Taal • Nederlands is de officiële taal • Papiaments wordt het meest gesproken • Papiaments is ontstaan uit het Spaans, Portugees, Nederlands, Engels, Frans en een beetje Afrikaans • Bonaire kent een officiële spelling van het Papiaments het afwijkt af van de spelling op Aruba • De meeste mensen op Bonaire spreken naast Papiaments en Nederlands vaak ook nog uitstekend Engels en Spaans
Vrijetijdsbesteding • Vrijetijdsbesteding is gericht op bezigheden in de natuur, (water)sport, uit eten en nationale feesten. • Er zijn verschillende televisiekanalen. • Er is nauwelijks uitgangsleven, geen discotheek en bioscopen, maar er zijn wel café/bars & restaurants • Shoppen is zeer beperkt. Er is één winkelstraat voornamelijk gericht op (cruiseship) toeristen en wat kleine malls.
De natuur, (water)sport, uit eten • Washington slagbaai natuurpark: kamperen, zwemmen, snorkelen, duiken, mountain biken, Brandaris bergbeklimmen • Klein Bonaire: kamperen, zwemmen, snorkelen, duiken • (Water)sporten: zwemmen, kite/windsurfen, duiken, snorkelen, sunfish (kleine zeilboot) zeilen, kayaken (Lac en Sorobon) en paardrijden • Er zijn veel restaurants • Diverse gelegenheden verzorgen lokale muziek en eten (zoals Rose Inn, Arawak, Posada)
Officiële feestdagen
Nieuwjaarsdag De week na de grote carnavalsoptocht Goede vrijdag Eerste en Tweede Paasdag Hemelvaartsdag Koninginnedag/Dia di Rincon 30 april (Braderie in Rincon) Dag van de Arbeid (1 mei) Eerste en Tweede Pinksterdag De dag van de vlag: 6 september = Bonaire dag (braderie in gekozen wijk) Regatta: 1 week in oktober (alleen de scholen sluiten voor vakantie). 1 week lang feest met muziek en braderie "Koninkrijksdag" 15 december Eerste en tweede Kerstdag 25 en 26 december
(Openbaar) vervoer • • •
• • •
Er is geen openbaar vervoer Er rijden kleine particuliere busjes op onregelmatige tijden. Tijdens spitsuren is de kans groot dat de bus vol zit. De passagier moet dan wachten op de volgende bus, waarvan men niet weet wanneer die komt. Er wordt veel gebruik gemaakt van scooters en fietsen, en quads. De afstanden zijn relatief klein. Het eiland heeft geen stoplichten Een eigen auto is geen luxe, maar noodzaak (liefst een pick-up of een Jeep). Er zijn vele onverharde wegen en de verharde wegen zijn vaak slecht onderhouden (gaten in de weg).
Huisvesting • Bonaire is erg in trek waardoor huisvesting een lastig probleem is geworden. • Woningen zijn qua kwaliteit en prijs niet te vergelijken met Nederland. • Voor een eengezinswoning ligt de minimale huur tussen $ 800 en $ 1.500 afhankelijk van de wijk. Een appartement voor 1 of 2 personen zal rond $ 600 per maand kosten. Hou rekening met één of twee maanden borg.
• Elektra en water ontvangt u via WEB. U betaalt achteraf of prepaid (Pagabon). Het te betalen bedrag verschilt erg per huishouden en is afhankelijk van de apparatuur die u gebruikt (zoals airco). • De meeste mensen koken op gas. • Reken op ongeveer $ 345 voor het installeren van elektra, gas, water, televisie en internet.
Levensonderhoud 1 • De munteenheid van Caribisch Nederland is de US dollar ($). • Alle producten worden geïmporteerd waardoor prijzen hoog zijn en snel variëren (olieprijzen afhankelijk). • Er zijn momenten dat bepaalde producten niet op het eiland te vinden zijn. • Op het eiland bevinden zich tal van moderne supermarkten en toko’s. • Uitgave op kleding is relatief minder en goedkoper (klimaat); de kwaliteit is wel minder.
Levensonderhoud 2 Wegenbelasting bedraagt $ 193 per jaar voor een auto die op benzine rijdt. Voor een dieselauto betaalt u $ 841 per jaar. Brandstoftarief voor huishoudelijke doel: 0-150 kWh 37.397 ct/kWh 151-250 kWh 33.317 ct/kWh 251-500 kWh 30.917 ct/kWh 501-2500 kWh 30.037 ct/kWh Boven 2500 kWh 28.267 ct/kWh Brandstoftoeslag 0.27454 ct/kWh benzine 148,10 cent per liter kerosine 11,20 cent per liter gasolie 119,50 cent per liter gascilinder van 100 lbs, $40,80 per cilinder gascilinder van 20 lbs, $9,18 per cilinder
Bij normaal gebruik gaat de kleine fles ongeveer 1 maand mee, met de grote fles doet u ongeveer een half jaar mee.
Levensonderhoud 3 KUB
Prijs in dollars
KUB
Prijs in dollars
1
8.00
16
67.00
2
8.00
17
74.00
3
8.00
18
83.00
4
8.00
19
89.00
5
11.00
20
96.00
6
13.00
21
103.00
7
15.00
22
111.00
8
19.00
23
118.00
9
23.00
24
125.00
10
27.00
25
132.00
11
32.00
26
140.00
12
38.00
27
147.00
13
45.00
28
154.00
14
52.00
29
161.00
15
60.00
30
168.00
Onderwijs 1 Basisschool • Er zijn drie basisscholen waar de voertaal Nederlands is: De Pelikaan, Papa Cornes en Aquamarijn (particuliere school). • Op de overige basisscholen is de voertaal Papiaments en wordt het Nederlands geleidelijk ingevoerd. • De Pelikaan en Aquamarijn zijn qua sfeer vergelijkbaar met een Nederlandse school. Voor deze scholen bestaan wachtlijsten. Schrijf daarom tijdig in! – Papa Cornes Skol: Kaya Barakuda # 33, Tel: 717-4277 – Kolegio Kristu Bon Wardador: Kaya Avelino J. Cecilia # 56, Tel: 717-3280 – Kolegio Luis Bertran: Kaya Botote # 6, Tel: 717-4438 – Kolegio San Bernardo: Kaya Maria Carmen Hellmund-Boom # 1, Tel: 717-3484 – Watapana: Kaya Lourdes (speciaal onderwijs) # 18, Tel: 717-6380 – De Pelikaan (privé school): Kaya Gobernador Debrot # 64, Tel: 717-3301
Onderwijs 2 • Voor VO en MBO onderwijs bestaat er één scholengemeenschap, de Scholengemeenschap Bonaire (SGB). • Op bijna alle scholen dragen de kinderen een uniform (spijkerbroek met t-shirt of polo-shirt). • PO lestijden van 7.30 tot 12.30 uur • VO lestijden van 7:30 tot maximaal 15.00 uur. • MBO lestijden van 7:30 tot maximaal 16.00 uur en ook in de avonduren. • Er is een schoolbus voor kinderen uit het dorp Rincon (dat ongeveer 15/20 minuten vanaf Kralendijk ligt).
Gezondheidszorg • Fundashon Mariadal is de overkoepelende zorgorganisatie op Bonaire. Meer uitgebreide informatie is te vinden op hun website: www.fundashonmariadal.org • Er is een klein ziekenhuis, een verpleeghuis, tal van huisartsen, tandartsen, fysiotherapeuten en logopedisten. • Vanuit Curaçao komen regelmatig specialisten naar het eiland (zoals kno-artsen, cardiologen of psychologen/psychiaters) • Voor urgente specialistische behandelingen (bv. ernstige ongelukken) worden patiënten naar Aruba, Curaçao of Colombia vervoerd met de air-ambulance
De Scholengemeenschap Bonaire (SGB) • Ongeveer 1500 leerlingen bezoeken de SGB • De SGB bestaat uit vier units: Juniorcollege/VSO (onderbouw VMBO), VMBO, HAVO/VWO en MBO. • De units zijn fysiek gescheiden. • Docenten worden schoolbreed aangenomen, waarbij getracht wordt om ze zoveel mogelijk in één unit in te roosteren • De school wordt gesubsidieerd door het ministerie van onderwijs en wetenschappen (OCW).
De SGB 1 • De school staat “in de steigers” en dus moet er nog heel veel gebeuren (zowel organisatorisch als de inrichting hiervan) • Ontwikkelingen en vooruitgang gaan langzaam • Grote inhaalslag dient te worden gedaan voor faciliteiten en middelen • De rechtpositie van de personeelsleden zijn geregeld in de wet materieel ambtenarenrecht BES (WMA)
De SGB 2 • ICT is flink aan het groeien, maar het is nog niet geheel waar het moet zijn • Achterstallig onderhoud en ruimtegebrek • SGB is wel goed op weg om tot verbetering te komen
16 17 18 19
2.990 41 3.030 40 3.074 44 3.114 40
14 14 14 14
3321 3321 3321 3321
291 291 291 291
354 311 264 221
12% 10% 9% 7%
4250 3736 3171 2658
16474 14882 13803 13289
29763 28171 27092 26579
68 71 74 76 75 79 81 84 85 88 90 94 303 303 303 303 303 303
VoordeelWAS totaal totaal WORDT totaal pm inSchaal % 1e 18 jr na 5jr na 10jr LC Schaal 209 9% 1 2504 2.50613277 128479 2719 213 9% 2 2555 2.57413662 68 229275 2795 220 9% 3 2645 2.64514060 71 330097 2870 228 9% 4 2735 2.71914432 74 430944 2949 236 9% 5 2838 2.79514830 76 534463 3030 241 9% 6 2889 2.87015203 75 636722 3114 246 9% 7 2953 2.94915613 79 738327 3199 251 9% 8 3017 3.03016037 81 839265 3287 261 9% 9 3133 3.11416512 84 939534 3377 268 9% 39059 3471 10 3210 3.19919632 85 10 275 9% 38507 3567 11 3300 3.28721520 88 11 281 9% 37865 3663 12 3377 3.37722714 90 12 291 9% 37146 3764 13 3492 3.47123228 94 13 521 16% 36312 4076 14 6253 3.56723022 96 14 425 13% 32716 4076 15 5097 3.66319427 96 14 375 11% 30277 4076 16 4494 3.71416987 51 14 324 9% 28441 4076 17 3891 3.76415151 50 14 274 8% 27208 4076 18 3287 3.81613919 52 14 221 6% 26579 4076 19 2658 3.86913289 53 14
16 17 18 19
3.714 3.764 3.816 3.869
51 50 52 53
14 14 14 14
4076 4076 4076 4076
312 312 312 312
Salarisschalen voor docenten ingaande 01-01-2012 (in US dollars) WAS Schaal 17 1 2.311 2 2.375 64 3 2.439 64 4 2.506 67 5 2.574 68 6 2.645 71 7 2.719 74 8 2.795 76 9 2.870 75 10 2.949 79 11 3.030 81 12 3.114 84 13 3.199 85 14 3.287 88 15 3.377 90 16 3.424 47 17 3.471 47 18 3.518 47 19 3.567 49
WORDT Schaal LB 1 2506 2 2574 3 2645 4 2719 5 2795 6 2870 7 2949 8 3030 9 3114 10 3199 11 3287 12 3377 13 3471 14 3774 14 3774 14 3774 14 3774 14 3774 14 3774
76 75 79 81 84 85 88 90 94 96 96 101 312 312 312 312 312 312
38 33 27 22
Voordeel totaal WORDT totaal totaal Vo WAS pmSchaal in %19 1e jr Schaal na 5jrLDna 10jr p 2281 9% 2.8702735 1 14432 311430944 26 2362 9% 2.9492838 79 2 14830 319931805 85 26 2413 9% 3.0302889 81 3 15203 328732639 88 27 2464 9% 3.1142953 84 4 15613 337733512 90 28 2515 9% 3.1993017 85 5 16037 347137095 94 29 2616 9% 3133 16512 39380 3.287 88 6 3567 96 30 2687 9% 3.3773210 90 7 16974 366340895 96 30 275 9% 3300 17437 41691 8 3.471 94 8 3764 101 31 281 9% 3377 17899 41730 9 3.567 96 9 3869 105 32 291 9% 3492 21058 41011 10 3.663 96 10 3974 105 33 300 9% 3595 22868 40176 11 3.764 101 11 4084 110 34 306 9% 3672 23921 39239 12 3.869 105 12 4197 113 35 314 9% 3762 24255 38225 13 3.974 105 13 4520 323 58 545 15% 6536 23831 37120 14 4.084 110 13 4520 323 46 442 12% 5303 19953 33243 4.1404648 56 1317308 452030598 323 40 38715 10% 4.1974006 57 1315318 452028608 323 34 33416 9% 4.2543338 57 1313970 452027259 323 28 27817 7% 4.3132658 59 1313289 452026579 323 22 22118 6%
Docenten type en schaalindeling
• De functiebouwhuis is naar het model van de Nederlandse onderwijssysteem. • Dit geldt ook voor de loonschalen maar niet de bedragen. deze zijn in dollars natuurlijk • Indien je in Nederland een LC of LD-docent bent, betekent dit niet dat je automatisch bij de SGB als zodanig ingeschaald wordt. Dit is afhankelijk van de taken die je krijgt bij aanname
Secundaire arbeidsvoorwaarden
• Personeelsleden zijn verplicht verzekerd bij Pensioenfonds Caribisch Nederland (PCN) • Vakantie uitkering is 7,5% naar rato • In totaal ongeveer evenveel vakantiedagen als in Nederland
Inschaling • Er wordt rekening gehouden met indeling naar taken, type docent en ervaringsjaren in het onderwijs en vakgerichte ervaringsjaren in het bedrijfsleven • Er is een eindejaarsuitkering van bruto $ 500
Tot slot als je werkzaam wilt zijn op de “steigers” van SGB: • Werken in het onderwijs op Bonaire is een uitdaging en vereist een flexibele instelling • Meedenken en ontwikkelen van het onderwijs is een must • Er zal aanspraak gemaakt worden op je ervaring en kennis van de onderwijs ontwikkeling
Nuttige links Openbaar lichaam Bonaire www.bonairegov.an Rijksdienst Caribisch Nederland www.rijksdienstcn.com Tourism Corporation Bonaire www.tourismbonaire.com Wikipedia wikipedia.org/wiki/Bonaire Mijn (vakantie)huis op Bonaire www. bonairebestliving.com Ban Boneiru Bèk www.banboneirubek.com
