Initiatief zichtbaar maken Friese taal in Leeuwarden -----------------------------------------------------------------------Kenmerk
Aan de gemeenteraad. Inleiding De gemeente Leeuwarden heeft wat talen betreft een erg rijke situatie: uit onderzoek blijkt dat hier elke dag 62 verschillende talen worden gebruikt. Ten aanzien van de verhoudingen is uit het meest recente onderzoek van de Fryske Akademy gekomen dat ongeveer 35% Nederlands spreekt, 30% Fries, 25% Stadsfries (Liwwadders) en 10% een andere taal (vaak talen van nieuw-ingekomelingen, zoals Turks, Koerdisch, Berbers, Duits, Engels, Arabisch, etc.). Echter, van deze rijkdom is in het straatbeeld, in de publieke ruimte en digitaal niet zoveel te vernemen. Met dit initiatief willen wij hier ten aanzien van het Fries verandering in aanbrengen. De gemeente Leeuwarden heeft zichzelf met de unaniem aangenomen notitie ‘Fris Fries’ (mei 2007) voorgenomen om de verbetering in het Friese taalbeleid met name te zoeken bij de uitvoering. Er zijn nieuwe impulsen nodig. Wij constateren dat de wil bij College, Gemeenteraad en Ambtelijke dienst aanwezig is om de ambitie die er is om het Taalbeleid handen en voeten te geven, maar dat dit soms op de financiën afketst. Het College heeft de Raad dit ook al een paar keer laten weten bij concrete ideeën die de Raad had. Daarom is het nu tijd om met een initiatief te komen om hier invulling aan te geven. Wij hebben ons georiënteerd op praktische, realistische en haalbare mogelijkheden om de komende jaren het Fries een impuls te geven in de gemeente Leeuwarden. Na een verkenning van de mogelijkheden zijn we er op uit gekomen dat het een mix zou moeten zijn van initiatieven van onderen op, op basis van draagvlak, en aansluitend bij het Taalbeleid van de Gemeente Leeuwarden zelf en dat van de Provincie Fryslân. Met ‘draagvlak’ bedoelen wij dat het een stimulans zou moeten zijn op basis van behoefte, door te verleiden en te faciliteren. Met klem willen wij er op wijzen dat het niet te verplichtend moet overkomen maar wel dat het wordt gewaardeerd en op prijs wordt gesteld als het bedrijf/de instelling of particulier iets onderneemt op dit gebied. Met aansluitend op het Taalbeleid wat er ligt bedoelen wij de Taalnota ‘Van recht naar Praktijk’ van de Provincie Fryslân en onze eigen nota Fris Fries. En hiermee wordt bedoeld dat het nu tijd is voor de praktijk, van het in gang zetten en de actie. Veel rechten zijn vastgelegd, het wordt nu tijd om hier invulling aan te geven. Ook de gemeente Leeuwarden hoeft zich niet meer af te vragen of beleid en maatregelen wel kunnen, het gaat er nu om dat ‘de knop omgaat’ en dat meertaligheid normaal wordt en onderdeel wordt van de dagelijkse praktijk. Niet langer discussie, maar aan het werk!
Blad 1
De Provincie Fryslân, die zichzelf als eerstverantwoordelijk beschouwd voor de Friese taal, heeft een subsidieregeling in het leven geroepen die sinds 2008 bestaat en in alle gevallen tot en met 2011 doorloopt. De informatie over deze regeling is terug te vinden op www.taaltreffen.nl. Onderaan op deze bladzijde staat het aanvraagformulier voor subsidies en de criteria. Het komt er op neer dat voor goede initiatieven die de zichtbaarheid van het Fries in de publieke ruimte of digitaal bevorderen, geld beschikbaar is. Gemeenten, dus ook de Gemeente Leeuwarden, kunnen tot maximaal 50% van de kosten van een project om de fysieke of digitale zichtbaarheid van het Fries te bevorderen terug krijgen van de Provincie Fryslân door een cofinancieringsubsidie. Het gaat hierbij om een maximumbedrag van € 20.000 van de Provincie Fryslân. Praktisch en realistisch voorstel Het voorstel is dus om nu met een concreet initiatief te komen voor de zichtbaarheid van het Fries in de Gemeente Leeuwarden door het inventariseren van de mogelijkheden en de behoefte daaraan en hiervoor € 20.000 beschikbaar te stellen. Voor de andere 50% kan cofinanciering door de Provincie worden aangevraagd. Bovendien kunnen bedrijven/organisaties/particulieren die het Fries een plek willen geven ook zelf meebetalen, denk aan kosten die anders waren gemaakt voor de inrichting of voor de website als het eentalig zou worden vernieuwd. Als richting geven wij mee dat de kosten voor de initiatiefnemers 10% zijn van de totale kosten die bij hun worden gemaakt. Ze krijgen het niet helemaal gratis en mogen er wel iets voor doen. Wij willen het College ook meegeven dat het percentage eigen bijdrage ook kan afhangen van de grootte van de bijdrage aan de zichtbaarheid van het Fries in Leeuwarden, en mogelijk ook van de draagkracht van de betreffende instelling, bedrijf of particulier. Bindende percentages zouden wij op dit moment niet willen voorschrijven, omdat dit initiatiefnemers kan afschrikken. Motto zou moeten zijn dat voor goede initiatieven geld is. Aan welke initiatieven van bedrijven, organisaties of particulieren denken wij dan? 1. Websites meertalig van bedrijven/organisaties Subsidie voor bedrijven of culturele/maatschappelijke organisaties die hun website twee- of meertalig willen maken (in doorsnee 250 euro per organisatie, € 0,12 per woord). Er zijn veel bedrijven/organisaties die hier belangstelling voor hebben omdat ze hun klanten daarmee beter van dienst kunnen zijn (aansluiten op doelgroepen). Zie voor voorbeelden op www.taaltreffen.nl en dan ‘Geslaagde praktijkvoorbeelden’ – geslaagde projecten, Knooppunt Internetdiensten en WebBuro; 2. Bewegwijzering twee- of meertalig Subsidie voor culturele organisaties in Leeuwarden (Harmonie, Romein, Parnas, bibliotheken, …), scholen, ziekenhuizen, verpleegtehuizen, … om hun bewegwijzering (bordjes, Praat mar Frysk gadgets op de balie) tweetalig te maken. Met andere woorden een gelijkwaardige positie van het Nederlands en het Fries in deze organisaties. Niet alleen Fries óf Nederlands, maar mooi tweetalig. 3. Recreatie en toerisme Steun voor initiatieven om recreatieve/toeristische bordjes of wegwijzers meertalig te maken. Als een VVV, Marketing Leeuwarden of welke organisatie dan ook toch bezig is om nieuwe bordjes te maken, kunnen ze het direct meertalig maken! 4. Stadskantoor en website gemeente Ook de gemeente kan zelf in eigen huis nog wel het één en ander doen. Zo zijn de teksten in de publiekshal van het stadskantoor op dit moment nog volledig eentalig. Blad 2
Dat kan publieksvriendelijker, voor zowel bezoekers (ondernemers/ wetenschappers kennishotspots) uit het buitenland (bijvoorbeeld Engels) maar ook voor de Friestalige klanten. Bovendien is de website, ondanks toezeggingen in het verleden, nog grotendeels eentalig Nederlands. Dit kan in elk geval voor de belangrijkste zaken wel voor een veel groter gedeelte in het Fries. 5. etc. (nader in te vullen) Uitvoering Het voorstel is dat de Gemeente na het aannemen van dit initiatief eerst op een rijtje zet welke organisaties mogelijk mee willen doen aan dit initiatief. Daarna wordt publiciteit gemaakt via Huis aan Huis, de eigen website en andere kanalen om zoveel mogelijk deelnemers voor het project te vinden. Op de website is een gemakkelijk in te vullen module te vinden waar organisaties hun idee op kwijt kunnen. Ook verzorgt de Gemeente Leeuwarden een mailing naar bedrijven en organisaties. Verder wordt met de ‘big six’ (culturele organisaties), Sinne Welzijn, BV Sport en andere organisaties die veel subsidie krijgen een gesprek aangevraagd om hun te verzoeken en te stimuleren om hun organisatie aan de buitenkant (bordjes/website) meertalig Nederlands-Fries te maken (of dat het wordt meegenomen bij het reguliere overleg met deze instellingen). Er is een deadline en eind oktober is in beeld wat bedrijven, culturele/maatschappelijke organisaties, verenigingen etc. willen en kunnen doen. Daarna wordt het aanvraagformulier in concept klaargemaakt (in overleg met ambtenaren provincie). Andere gemeenten Wij willen er op wijzen dat de Gemeente Leeuwarden niet de eerste gemeente is die een beroep doet op de uitvoeringsregeling van de Provincie Fryslân. De gemeenten Dantumadiel, Leeuwarderadeel en Menameradiel zijn Leeuwarden al succesvol voorgegaan. Zij zijn ook met concrete initiatieven bij de Provincie Fryslân gekomen, waarvoor ze ook subsidie hebben gekregen (of nog zullen krijgen, in het geval van Menameradiel). Meerjarig Er kan subsidie worden aangevraagd bij de Provincie, maar één van de eisen is wel dat de zichtbaarheid van het Fries op de wat langere termijn (meer dan 2 jaar) is gegarandeerd. Anders vraagt de Provincie de subsidie weer terug. In de praktijk gaat het om aanvragen die er heel goed aan voldoen, dus dit zal niet het grootste struikelblok zijn. Wettelijk kader/beleid Het initiatief past heel goed binnen de verschillende kaders die op Europees, nationaal, provinciaal en gemeentelijk niveau zijn vastgesteld. Europees: Handvest voor Regionale- en Taalminderheden, met een stevig accent op Bestuurlijke autoriteiten (lokale/regionale overheden) en het sociale domein (maatschappelijk en economisch terrein). Het Rijk heeft met de provincie Fryslân een meerjarig akkoord gesloten: Bestuursafspraak Friese Taal en Cultuur. Dat akkoord kan worden gezien als een ‘vertaling’ van het Europees Handvest in concrete maatregelen en afspraken in de Nederlandse Staat. Ook hierbij is een grote rol voor de lokale overheden – lees gemeenten – weggelegd. Geregeld wordt ook het College van B&W van de Gemeente Leeuwarden gevergd op de vraag in hoeverre haar beleid in de pas loopt
Blad 3
met deze nationale en Europese afspraken. Tot besluit, zoals aangegeven, past dit initiatief prima in het provinciaal en gemeentelijk beleid. Financieel Financieel gaat het om een eenmalige kostenpost van € 20.000,- Echter, het gaat om een project waar een ‘multiplier’-effect van uit gaat. Door cofinanciering van de Provincie is een extra bijdrage van € 20.000 mogelijk. Het project kan extra investeringen uitlokken van organisaties, bedrijven, verenigingen etc. omdat zij door de financiële bijdrage van de overheden ook zelf meebetalen en de website willen opfrissen/ meertalig maken, de huisstijl aanpassen, de inrichting van de winkel in één keer upgraden etc. Het is niet mogelijk om eigen uren van medewerkers (van de gemeente) in een projectaanvraag op te nemen. Het moet echt gaan om ‘vertaalkosten’, kosten van materialen, van aanpassingen aan de configuratie van ICT-programma’s etc. Planning Het College van B&W wordt verzocht om begin 2011 (begin januari, als er weer subsidie beschikbaar is) een aanvraag bij de Provincie Fryslân in te dienen. Dat betekent (terugrekenend) dat je november/december al een concept toegezonden moet hebben naar de provincie met wat de bedoeling is en dat de ambtelijke dienst in het voorjaar/zomer en herfst in kaart brengt welke bedrijven/organisaties/ particulieren het Fries zichtbaar maken willen in onze gemeente. Het komt er op aan dat eind oktober klaar te hebben, zodat je dan de subsidie-aanvraag kunt schrijven, kunt overleggen met de Provincie en begin januari de aanvraag kunnen indienen. Andere aspecten Voor de uitvoering kan de Gemeente Leeuwarden contact zoeken met een organisatie als de Afûk, die veel ervaring heeft met Taalbeleid, vertalingen en de aanvragen van subsidie bij de Provincie Fryslân. Leewadders De FNP sú stommegraag ut Leewadders/Liwwadders metneme willen hewwe in dit foorstel. Mar omdat de provinsy Fryslân bij de kriteria foor de betreffende subsidy de stadstalen nyt metrekent het, late wij ut op dit moment buten beskouwing. Foorstel fan ôns is om dit in de nije raad fan 2010-2014 apart un keer an ‘e orde te stellen. Evaluatie De evaluatie van de nota ‘Fris Fries’ is gereed, zo hebben wij begrepen. Een voorstel is om dit initiatief tegelijk met deze evaluatie in de gemeenteraad te bespreken. Kortom Wij stellen u voor volgens het voorstel te besluiten. Leeuwarden, 12-2-2010 Uit naam van de fractie van: FNP: P.Tilma Blad 4
Nummer KR DE RAAD VAN DE GEMEENTE LEEUWARDEN; Gelezen het voorstel van de fractie van de FNP van 12-2-2010 (kenmerk… ); BESLUIT: 1. De zichtbaarheid van het Fries in de Gemeente Leeuwarden te bevorderen door het opstellen van een Plan van Aanpak en hierna het indienen van een Subsidieaanvraag voor cofinanciering bij de Provincie Fryslân. 2. Uit de Algemene Middelen een bedrag van € 20.000 uit te trekken als cofinanciering van het project. Aldus vastgesteld in de openbare vergadering van ………………
2010
voorzitter,
griffier.
Blad 5
