Milieujaarprogramma 2012
Inhoudstafel 1
Instrumentarium.............................................................................................................................. 2 1.1 Basis ....................................................................................................................................... 2 1.1.1 Gemeentelijke diensten...................................................................................................... 2 1.1.1.1 Personeel ................................................................................................................... 2 1.1.1.2 Organisatie ................................................................................................................ 4 Instellen van een centraal meldpunt voor milieuklachten ......................................... 6 1.1.1.3 1.1.1.4 Systematisch overleg milieuhandhavende en milieuklachten behandelende diensten 7 1.1.2 Handhaving........................................................................................................................ 7 1.1.2.1 Personeel ................................................................................................................... 7 Proactieve en reactieve controles op klasse 2- en 3-inrichtingen ............................. 8 1.1.2.2 1.1.2.3 Logistieke ondersteuning .......................................................................................... 9 1.1.3 Milieu Management Informatie Systeem (MMIS) ............................................................ 9 1.1.4 Gemeentelijke adviesraad voor milieu en natuur ............................................................ 10 1.1.5 Gemeentelijk milieubeleid ............................................................................................... 12 1.2 Onderscheidingsniveau ........................................................................................................ 12 1.2.1 Duurzaamheidsambtenaar................................................................................................ 12 1.2.2 Milieubeleidsplan ............................................................................................................ 13 1.2.3 Milieubarometer .............................................................................................................. 13 1.2.4 Milieu Management Informatie Systeem (MMIS) .......................................................... 14 1.2.5 Gemeentelijke adviesraad voor milieu ............................................................................ 14 1.2.6 Handhaving selectief slopen ............................................................................................ 15 1.3 Overige acties en projecten .................................................................................................. 15 1.3.1 Afleveren milieuvergunningen ........................................................................................ 15 1.3.2 Afleveren Slachtbewijzen ................................................................................................ 16 1.3.3 Landbouw- en groententelling ......................................................................................... 16 Afval ............................................................................................................................................. 17 2 2.1 Basis ..................................................................................................................................... 17 2.1.1 Afvalpreventie en hergebruik .......................................................................................... 17 2.1.2 Selectieve inzameling en restafval................................................................................... 19 2.1.3 Opruimen achtergelaten afvalstoffen ............................................................................... 24 2.2 Onderscheidingsniveau ........................................................................................................ 25 2.2.1 Acties m.b.t. afvalpreventie en hergebruik ...................................................................... 25 Ondersteunen compostmeesterwerking .................................................................. 25 2.2.1.1 2.2.1.2 Inrichten demonstratieplaats thuiscomposteren ...................................................... 27 Actieve sensibilisatie afvalpreventie....................................................................... 27 2.2.1.3 2.2.1.4 Herbruikbare luiers ................................................................................................. 28 Reglement afvalarme evenementen ........................................................................ 29 2.2.1.5 2.2.1.6 Brooddozen- of drinkbussenactie ........................................................................... 29 2.2.1.7 Afvalarm winkelen.................................................................................................. 29 Herbruikbare bekers ................................................................................................ 30 2.2.1.8 2.2.2 Acties/maatregelen m.b.t. selectieve inzameling ............................................................. 30 2.2.2.1 Overeenkomst erkende overbrengers textielafval ................................................... 30 Verwerken ruimingspecie ....................................................................................... 31 2.2.2.2 2.2.2.3 Bermbeheersplan – luik afval ................................................................................. 31 2.2.2.4 Rapportage bedrijfsafvalstoffen gemeentelijke diensten ........................................ 32 2.2.2.5 Inzamelplaats dierlijk afval ..................................................................................... 32 2.2.2.6 Sensibilisatie sorteerverplichtingen bedrijfsafvalstoffen ........................................ 32 Aanvaarden gesorteerde vergelijkbare bedrijfsafvalstoffen.................................... 32 2.2.2.7 2.2.2.8 Selectieve inzameling van wegwerpluiers .............................................................. 33 2.2.3 Doelstelling restafval ....................................................................................................... 33 2.2.4 Acties/maatregelen illegaal ontwijkgedrag...................................................................... 33
2.2.4.1 Zwerfvuilopruimactie – In de vuilbak .................................................................... 33 2.2.4.2 Straatvuilbakjes ....................................................................................................... 34 Gemeentevuil .......................................................................................................... 34 2.2.4.3 2.2.4.4 Controles illegaal ontwijkgedrag ............................................................................ 35 2.2.4.5 Controles huisvuil ................................................................................................... 35 2.3 Overige acties en projecten .................................................................................................. 36 2.3.1 Verkoop vuilzakken en stickers ....................................................................................... 36 2.3.2 Leveren en omwisselen GFT containers, compostvaten e.d. ........................................... 36 2.3.3 Afvalproject in Noord-Zuidcontext ................................................................................. 37 3 Milieuverantwoord productgebruik (MVP) .................................................................................. 38 3.1 Basis ..................................................................................................................................... 38 3.1.1 Implementatie MVP in eigen diensten ............................................................................ 38 3.1.2 Passieve sensibilisatie MVP ............................................................................................ 38 Onderscheidingsniveau ........................................................................................................ 39 3.2 3.2.1 Acties/maatregelen m.b.t. milieuverantwoord productgebruik binnen eigen gemeentelijke diensten ......................................................................................................................................... 39 3.2.2 Stimuleren milieuverantwoord productgebruik inwoners ............................................... 41 3.2.2.1 Actieve sensibilisatie milieuverantwoord productgebruik ...................................... 41 3.3 Overige acties en projecten .................................................................................................. 43 3.3.1 Bio op het bord van het beleid ......................................................................................... 43 4 Water ............................................................................................................................................ 44 4.1 Basis ..................................................................................................................................... 44 4.1.1 Pesticidenreductie ............................................................................................................ 44 4.1.1.1 Risico-evaluatie....................................................................................................... 44 Pesticidentoets ........................................................................................................ 45 4.1.1.2 4.1.1.3 Passieve sensibilisatie ............................................................................................. 46 4.2 Onderscheidingsniveau ........................................................................................................ 46 4.2.1 Deelbekkenbeheerplannen ............................................................................................... 46 4.3 Overige acties en projecten .................................................................................................. 46 4.3.1 Potpolder en ecologische herstelprojecten Kleine Aa ..................................................... 46 4.3.2 Vrijstellingen afvalwaterheffing ...................................................................................... 48 4.3.3 Infiltratie regenwater ....................................................................................................... 48 Hinder.................................................................................................................................................... 50 4.4 Basis ..................................................................................................................................... 50 4.4.1 Digitaal opvolgen van milieuklachten ............................................................................. 50 4.4.2 Passieve sensibilisatie ...................................................................................................... 50 4.5 Onderscheidingsniveau ........................................................................................................ 50 4.5.1 Doorlichting van de hinderklachten................................................................................. 50 4.5.1.1 Analyse van hinderklachten .................................................................................... 50 Analyse van de opvolging van hinderklachten ....................................................... 51 4.5.1.2 4.5.2 Beleidskader geluidshinder.............................................................................................. 52 4.5.2.1 Opstellen geluidshinderreglement........................................................................... 52 4.5.2.2 Opleiding geluid meten en beoordelen ................................................................... 52 4.5.3 Beleidskader geurhinder .................................................................................................. 53 4.5.3.1 Opstellen geurhinderreglement ............................................................................... 53 4.5.3.2 Opleiding geur meten en beoordelen ...................................................................... 53 4.5.4 Opstellen lichthinderreglement........................................................................................ 53 4.5.5 Actieve sensibilisatie rond hinderthema’s ....................................................................... 54 4.5.6 Opstellen handhavingsbeleid hinder ................................................................................ 54 4.5.7 Opstellen en bijhouden van een hinderinventaris ............................................................ 54 4.6 Overige acties en projecten .................................................................................................. 55 4.6.1 Terugdringen van hinder in eigen beheer ........................................................................ 55 5 Energie .......................................................................................................................................... 56 5.1 Basis ..................................................................................................................................... 56 5.1.1 Meewerken aan de Energieprestatieregelgeving ............................................................. 56
5.1.2 Uitvoeren van een energieboekhouding .......................................................................... 56 5.1.3 Passieve sensibilisatie ...................................................................................................... 57 Onderscheidingsniveau ........................................................................................................ 58 5.2 5.2.1 Uitbreiden van de energieboekhouding naar andere entiteiten ........................................ 58 5.2.2 Opmaken energieprestatiecertificaten voor gebouwen die niet onder de energieprestatieregelgeving vallen ............................................................................................... 58 5.2.3 Actieve sensibilisatie over hernieuwbare energie en/of rationeel energiegebruik........... 58 5.2.4 Aankoop van minimum percentage groene stroom ......................................................... 59 5.2.5 Opleiding energie ............................................................................................................ 60 5.2.6 Uitvoeren Duurzame Energiescan ................................................................................... 60 5.2.7 Opnemen van energie-efficiëntie als criterium bij overheidsopdrachten ........................ 60 5.2.8 Lager energieverbruik...................................................................................................... 61 5.2.9 Stimuleren energiebesparende maatregelen .................................................................... 61 Overige acties en projecten .................................................................................................. 61 5.3 5.3.1 Isolatie: Thermografische kaart ....................................................................................... 61 5.3.2 REG in bestaande gebouwen ........................................................................................... 62 5.3.3 Hernieuwbare energie ...................................................................................................... 63 5.3.4 Energiezuinige verlichting ............................................................................................... 64 5.3.5 Lokaal kyotoprotocol ....................................................................................................... 64 Mobiliteit ...................................................................................................................................... 66 6 6.1 Basis ..................................................................................................................................... 66 6.1.1 Passieve sensibilisatie mobiliteit en milieu ..................................................................... 66 6.1.2 Deelname milieuambtenaar/duurzaamheidambtenaar aan de Gemeentelijke Begeleidingscommissie (GBC) .................................................................................................... 66 Onderscheidingsniveau ........................................................................................................ 67 6.2 6.2.1 Stimuleren milieuvriendelijk rijgedrag gemeentepersoneel ............................................ 67 6.2.2 Sneltoets mobiliteitsplan.................................................................................................. 67 6.2.3 Luchtverontreiniging door verkeer .................................................................................. 67 6.2.4 Actieve sensibilisatie ....................................................................................................... 68 6.2.5 Milieuvriendelijke voertuigen ......................................................................................... 69 6.2.5.1 Inventaris en evaluatie van het wagenpark ............................................................. 69 6.2.5.2 Opmaak actieplan milieuvriendelijk voertuigenpark .............................................. 70 6.2.5.3 Aankoop milieuvriendelijk voertuig ....................................................................... 70 Opname milieuaspecten in bestek ........................................................................... 70 6.2.5.4 6.2.5.5 Resultaatsverbintenis over de hele vloot................................................................. 71 Bedrijfsvervoerplan van de gemeente ..................................................................... 71 6.2.5.6 6.3 Overige acties en projecten .................................................................................................. 72 6.3.1 Opname milieu bij vernieuwen mobiliteitsplan ............................................................... 72 6.3.2 Herwaarderen van trage wegen ....................................................................................... 73 6.3.3 Sensibilisatie milieuvriendelijke mobiliteit ..................................................................... 73 Natuur en Groen ........................................................................................................................... 75 7 7.1 Basis ..................................................................................................................................... 75 7.1.1 Bermbeheer ...................................................................................................................... 75 7.1.2 Streekeigen soorten.......................................................................................................... 76 7.1.3 Code van goede natuurpraktijk ........................................................................................ 76 7.2 Onderscheidingsniveau ........................................................................................................ 77 7.2.1 Subsidiereglement ........................................................................................................... 77 7.2.2 Vorming ecologisch groen-, natuur- en bosbeheer .......................................................... 78 7.2.3 Actieve sensibilisatie: Deelname dag van de natuur, dag van het park, week van Bos... 79 7.2.4 Aanplanten streekeigen soorten en autochtone planten ................................................... 80 7.2.5 Inventarisatie en actieplan kleine landschapselementen .................................................. 80 Overige acties en projecten .................................................................................................. 81 7.3 7.3.1 Aanleg van groendak ....................................................................................................... 81 7.3.2 Speelbos/Geboortebos ‘Patersboske’............................................................................... 81 7.3.3 Herdenkingspad en -bos .................................................................................................. 82
7.3.4 Begraafplaatsbeheer......................................................................................................... 82 7.3.5 Groeninventaris ............................................................................................................... 83 7.3.6 Bosbeheerplan gemeentebossen en buurtboseigenaars.................................................... 84 7.3.7 Bomenvisie (straatbomen) ............................................................................................... 85 7.3.8 Soortenbescherming ........................................................................................................ 86 7.3.9 Rattenbestrijding.............................................................................................................. 86 8 Bodem........................................................................................................................................... 88 8.1 Basis ..................................................................................................................................... 88 8.1.1 Inschakelen erkend bodemsaneringdeskundige ............................................................... 88 8.1.2 Vergunnen tijdelijke grondopslagplaatsen (TOP) ........................................................... 88 8.2 Onderscheidingsniveau ........................................................................................................ 88 8.2.1 Inventarisatiestudie potentieel verontreinigde grond voor bepaalde woonzone .............. 88 8.2.2 Inrichten inzamelplaats kleine partijen verontreinigde grond ......................................... 89 8.2.3 Oplijsten gemeentelijke gronden met historische risicoactiviteit .................................... 89 8.2.4 Inventaris andere bodemproblemen (vb. bodemverdichting) .......................................... 89 8.2.5 Erosiebestrijding .............................................................................................................. 90 Overige acties en projecten .................................................................................................. 90 8.3 8.3.1 Tankslag ondergrondse stookolietanks ............................................................................ 90 8.3.2 Register bodematesten ..................................................................................................... 90 Duurzame ontwikkeling................................................................................................................ 92 9 9.1 Basis ..................................................................................................................................... 92 9.1.1 Passieve sensibilisatie ...................................................................................................... 92 9.2 Onderscheidingsniveau ........................................................................................................ 92 9.2.1 Participerende en sensibiliserende initiatieven duurzame ontwikkeling ......................... 92 9.2.2 Duurzaam bouwen en wonen .......................................................................................... 93 9.2.3 Maatschappelijk verantwoord ondernemen ..................................................................... 94 9.2.4 Initiatieven duurzame ontwikkeling in Noord-Zuidcontext ............................................ 95 9.2.5 Educatie adviesraden voor duurzame ontwikkeling ........................................................ 98 9.2.6 Vlaams implementatieplan educatie voor duurzame ontwikkeling ................................. 99 Overige acties en projecten .................................................................................................. 99 9.3 9.3.1 Duurzame invulling Site Beckers .................................................................................... 99
Inleiding In voorliggend document, het Milieujaarprogramma 2012, wordt gerapporteerd over het uitgevoerde milieubeleid in 2011 en worden ook de plannen voor 2012 uiteengezet. Omdat het Milieujaarprogramma wordt gebruikt als rapporteringinstrument in het kader van de samenwerkingsovereenkomst ‘Milieu als opstap naar duurzame ontwikkeling’ werd ervoor gekozen de structuur van de samenwerkingsovereenkomst (milieuthema’s) te gebruiken als inhoudstafel. Zo komen achtereenvolgens de thema’s instrumentarium, afval, milieuverantwoord productgebruik, water, hinder, energie, mobiliteit, natuur, bodem en duurzame ontwikkeling aan bod. Het milieujaarprogramma wil echter uitgebreider zijn dan louter een rapportage-instrument. Het wordt ook gebruikt om de inwoners van Essen en andere belanghebbenden te informeren over het gevoerde en geplande milieubeleid en de taken van de milieudienst in het algemeen. In 2009 tekende de gemeente in op het onderscheidingsniveau van de samenwerkingsovereenkomst. Hiermee geeft de gemeente duidelijk aan dat ze verder wil gaan dan een louter basismilieubeleid. Om dit te bewerkstelligen werd in 2009 ook een duurzaamheidsambtenaar aangeworven. Voor meer informatie over de onderwerpen die aan bod komen in het milieujaarprogramma kan u terecht op de milieudienst.
1
1 Instrumentarium 1.1 Basis 1.1.1 Gemeentelijke diensten 1.1.1.1 Personeel A. Rapportering - Stand van zaken De milieudienst maakt deel uit van de afdeling Technische diensten. Hiertoe behoren ook de dienst Openbare infrastructuur en de dienst Ruimtelijke ordening en Wonen. De gemeentelijke milieudienst is sinds 1 januari 2002 een afzonderlijke dienst. De milieudienst staat onder leiding van de milieuambtenaar en bestaat uit:
Naam
Functie
Sonja Van Aert
Diensthoofd milieu milieuambtenaar duurzaamheidsambtenaar adm. medewerker adm. medewerker / begraafplaatsbeheerder Adm. medewerker
Mieke Suykerbuyk Ann Van Mol Veerle Peeters Raf Francken
B
%VTE bezig met gemeentelijke milieu- en natuurbeleid 100
statutair
B C C
80 80 80
statutair statutair Statutair
C
80
Statutair
Aanstellingsniveau
De functies van milieuambtenaar en duurzaamheidsambtenaar zijn opgenomen in het personeelsbehoefteplan. De duurzaamheidsambtenaar kwam op 1 september 2009 in dienst. Bij de milieudienst is ook het containerpark ondergebracht en sinds einde 2009 ook de groendienst en het begraafplaatsbeheer. In 2010 werd een grafdelver aangeworven en in 2011 een begraafplaatsbeheerder. Op het containerpark werken sinds 1 november 2012 4VTE. Naam
Functie
Aanstellingsniveau
Tanja Peeters Geens Roger Van Mastricht Ad Van Velthoven Pierre
arbeider arbeider arbeider arbeider
D E D D
%VTE bezig met gemeentelijke milieu- en natuurbeleid 100 100 100 100
contractueel contractueel contractueel contractueel
%VTE bezig met gemeentelijke milieu- en natuurbeleid 100 100 100
statutair contractueel statutair
Bij de groendienst werken 14VTE groenarbeiders.
Naam
Functie
Peeters Cis Bové Johnny Breugelmans Walter
Ploegbaas groendienst hulparbeider technische dienst, aangestuurd door
Aanstellingsniveau C D D
2
Brouwers Jef Claessens Hugo Goetschalckx Maurice Jacobs Cis
Jacobs Johnny Konings Gunther Molenaar Danny
Nelen Frans Otten Eddy Schuurbiers Ludo Van Ballaert Eric Van Ginneken Ludo
groendienst geschoold arbeider geschoold arbeider hulparbeider technische dienst , aangestuurd door groendienst hulparbeider geschoold arbeider hulparbeider tewerkgesteld via OCMW hulparbeider geschoold arbeider geschoold arbeider seizoensarbeider tot najaar 2011 hulparbeider
D D D
100 100 100
statutair contractueel contractueel
D
100
statutair
D D E
100 100 100
contractueel contractueel contractueel
D D D D
100 100 100 100
contractueel statutair statutair contractueel
E
100
contractueel
C
%VTE bezig met gemeentelijke milieu- en natuurbeleid 80
Statutair
D D
100 100
contractueel contractueel
Bij de dienst begraafplaatsbeheer werken 2VTE: Naam
Functie
Veerle Peeters
Begraafplaatsbeheeerder / Adm. medewerker hulparbeider
Loos Walter Voorbocht Eric
Aanstellingsniveau
In 2010 werden twee seizoensarbeiders ingeschakeld. In 2011 één seizoensarbeider omdat we met de tijdelijke sluiting van het containerpark twee extra jobstudenten konden inzetten. Voor de volgende jaren rekenen we op één seizoensarbeider en twee jobstudenten bij de groendienst. De seizoensarbeider start met het nieuwe tuinseizoen zodat alle plantsoenen er met Pasen op hun Paasbest uitzien en stopt na de bladopkuis van Allerheiligen. De jobstudenten worden ingezet in de ‘grasploeg’ en sluikstorten & vuilbakophaling tijdens de vakantieperioden. Bij de groendienst werkt tijdens het schooljaar 2011-2012 elke vrijdag een stagiaire in het kader van het 7de specialisatiejaar aan PITO, departement Tuinbouw. In 2011 draaiden een 10tal Nederlandse jongeren, de Driespan, een weekje mee in de groendienst. Hun stage kadert in een Europees subsidieprogramma ‘Een leven lang leren’. Ze hebben onder meer meegeholpen in de bestrijding van de Amerikaanse Vogelkers en de aanplantingen aan de parking van de Wilderse Duintjes. B. Planning In 2012 zal een bijkomende administratief medewerker voor de milieudienst worden aangeworven. Deze functie omvat voornamelijk: Kapadviezen: verwerken en opvolgen, controle heraanplantingen Inventariseren: vervolledigen groeninventaris, helpen bij opmaak bomeninventaris, inventaris zitbanken,… Werkopdrachten: opvolgen, werkvoorbereiding m.b.t. aankoop,…
3
Uitwerken natuurgerichte acties als: plantactie MiNa-raad, Geboortebos,… Pesticidenreductie: opvolgen doelstelling 0-gebruik Sluikstorten: afhandeling Klachtenbehandeling m.b.t. groendienst Bijstaan van de milieudienst in haar taken
C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken Personeelsbehoefteplan technische diensten Aanstellingsbesluit duurzaamheidsambtenaar D. Bijlage Bovenvermelde bewijsstukken kunnen opgevraagd worden bij de milieudienst. 1.1.1.2 Organisatie A. Stand van zaken De milieudienst staat in voor een omvangrijk takenpakket. De belangrijkste taken zijn (nietlimitatieve lijst): milieu- en natuurklachtenbehandeling vergunningenbeleid: de adviezen en volledige afhandeling van vergunningsaanvragen met betrekking tot: Vlaremdossiers, natuurvergunningsaanvragen, vuurwerk, vergunningen voor eetwaren opvolgingen van de gemeentelijke vergunningen: zwembad, containerpark, … milieuvergunningendatabank vlaremtoezicht selectieve inzameling van afval verkoop van restafvalzakken, GFT-stickers, PMD-zakken, compostvaten en -bakken,… uitbaten containerpark invullen jaarlijkse afvalstoffenenquête campagnes rond natuur-, milieu- en duurzaamheidsthema’s communicatie van het lokale milieubeleid aan de gemeentelijke diensten, de bevolking en andere doelgroepen organiseren van bijzondere acties: haagplantacties, zwerfvuilacties, … ondersteunen van initiatieven van natuurverenigingen, wildbeheereenheid, scholen en verenigingen, jeugdraad (aanplanten Geboortebos ‘Patersboske’ en Roefel (dag van het kind)), … secretariaat van de MiNa-Raad, commissie Milieu, commissie voor de vaststelling van schade aan teelten aanvragen voor duurzaamheidspremie aanvragen i.v.m. de vrijstelling of vermindering van afvalwaterheffing verdeling van rattenvergif registreren slachtingen en afleveren van slachtbewijzen organiseren landbouw- en groentetelling afleveren attesten aankoop vuurwerk sluikstort bodemonderzoeken composteren, begeleiden compostmeesters, begeleiden demoplaats, … opvolgen Plattelandsontwikkeling – LEADERprojecten bomenadvies op openbaar domein beheer van de gemeentebossen en -domeinen uitvoeren pesticidenreductieprogramma interne milieuzorg energieboekhouding gemeentelijke gebouwen invulling geven aan de doelstellingen van de samenwerkingsovereenkomst milieu nazicht facturen
4
Het milieuloket staat in voor de eerstelijns milieuzorg en is te bereiken via: het bureel van de milieudienst, dat zich in het gemeentehuis tegenover het onthaal bevindt en dat dezelfde openingsuren heeft als de overige kantoren en op afspraak te bereiken is via meldingskaarten die gepubliceerd worden in het gemeentelijk infoblad via het digitaal loket milieu op www.essen.be via telefoon alle administratieve medewerkers van de milieudienst beschikken over een internetaansluiting en e-mail De groendienst staat onder meer in voor de uitvoering van: aanplantingen langs wegen en de ruilverkavelingwegen onderhoud van openbaar groen langs wegen, op pleinen, parken en plantsoenen veegwerken langs wegen, pleinen, enz. aanplanten en onderhoud van seizoensbeplanting opruimen van sluikstorten opkuisen zwerfvuil (ook langs landbouwwegen) leegmaken vuilbakjes weekenddienst voor het leveren van feestmaterialen, plaatsen van nadarbarelen, verkeersborden, enz. sneeuwruimen en ijzelbestrijding … De dienst begraafplaatsbeheer heeft volgende taken: onderhoud van de begraafplaatsen het grafdelven herinrichten van de kerkhoven naar parkbegraafplaatsen administratie en exploitatie van de begraafplaatsen … De dienst ruimtelijke ordening en wonen behandelt: de stedenbouwkundige vergunningen voor het rooien van bomen, ontbossingen, afbraak van gebouwen doorsturen van gegevens naar de energieprestatiedatabank de bouwaanvragen controleren op de toepassing van de watertoets … De dienst openbare werken zorgt voor: opmaak van bestekken voor bermbeheer, ruimen van grachten 3de categorie, enz. alsook de opvolging ervan. Eerstelijnszorg bij klachten i.v.m. riolering. Het ruimen van de baangrachten en rioleringsbeheer is sinds 1 januari 2009 overgedragen aan INFRAX. … Voor een aantal taken wordt beroep gedaan op intercommunale medewerkers: IGEAN milieu & veiligheid De gemeente Essen is aangesloten bij de milieudienst van IGEAN milieu & veiligheid. Zij zorgt onder meer voor: juridisch-technische ondersteuning inzake milieu en natuur juridische ondersteuning in verband met de handhaving van de milieuwetgeving toelichting aan de gemeentelijke MiNa-Raad begeleiden bij de opmaak van het gemeentelijk milieubeleidsplan organisatie van de selectieve afvalinzameling centraal meldpunt voor het niet ophalen van afval
5
inzamelen van diverse afvalfracties op het containerpark asbestmetingen op het containerpark cursussen voor het containerparkpersoneel inzake omgang met afvalfracties, veiligheidinstructies en dergelijke meer cursussen voor nieuwe compostmeesters, vervolmakingcursussen cursus voor het personeel van de groendienst inzake veiligheid …
Provinciaal Instituut voor Hygiëne Het provinciebestuur en de gemeente Essen hebben een samenwerkingsovereenkomst afgesloten, waardoor de gemeente kan rekenen op een ondersteuning bij het milieu- en natuurbeleid. Het Provinciaal Instituut voor Hygiëne vervult hierbij een scharnierfunctie tussen de gemeentelijke milieudienst en de milieu- en natuurcel van de provincie waar diverse milieudeskundigen ondersteuning geven. De milieudienst spreekt haar gemeentelijke communicatiekanalen aan om zowel de burgers als het eigen personeel te sensibiliseren en op de hoogte te brengen van haar activiteiten. De gemeentelijke communicatiekanalen bestaan uit de website, de digitale nieuwsbrief, persberichten, het gemeentelijk informatieblad (maandelijks), buurtinformatiebrieven, personeelsblad, enz. B. Planning De huidige werking wordt verdergezet. Op 1 januari 2012 treedt de gemeente toe tot het samenwerkingsverband Regionaal Landschap de Voorkempen. Ze zullen in overleg met alle gebruikers en beheerders van open ruimte projecten en acties uitwerken die bijdragen aan het behoud en het verbeteren van de kwaliteit van natuur en landschap in de Voorkempen. Er wordt ondermeer gewerkt aan projecten zoals het waterconserveringsproject, de herwaardering van trage wegen, het in beeld brengen van turfrelicten, het aanleggen van fauna-akkers en het beheer van kleine landschapselementen zoals knotbomen, houtkanten en poelen. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken / D. Bijlagen / 1.1.1.3 Instellen van een centraal meldpunt voor milieuklachten A. Rapportering - Stand van zaken Tijdens kantooruren kunnen de inwoners steeds terecht bij de milieudienst via telefoon (03/670.01.42), via e-mail (
[email protected]) of aan het loket. Ook via het digitaal loket op www.essen.be kunnen milieuklachten worden doorgegeven. Buiten kantooruren kunnen de burgers terecht bij de politie die een 24 uur permanentie voorziet. De inwoners werden in 2011 hierover onder meer geïnformeerd via de website en de afvalkalender 2011. B. Planning In 2012 wordt verder gecommuniceerd over het centraal meldpunt milieuklachten via de website en een vermelding in de afvalkalender. Er wordt bekeken of de samenwerking tussen de politie en de milieudienst m.b.t. de behandeling van klachten en het centraal meldpunt milieuklachten officieel in een overeenkomst kan worden vastgelegd. Hiervoor zal gekeken worden naar het voorbeeld van samenwerkingsprotocol op www.vvsg.be.
6
C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken afvalkalender 2011 Tekst website centraal meldpunt milieuklachten D. Bijlagen Bovenvermelde bewijsstukken kunnen opgevraagd worden bij de milieudienst. 1.1.1.4 Systematisch overleg milieuhandhavende en milieuklachten behandelende diensten A. Rapportering - Stand van zaken Er is een vlotte samenwerking tussen de milieuhandhavende en milieuklachten behandelende diensten. Zo wordt in geval van sluikstort waarbij een adres wordt teruggevonden contact opgenomen met de politie. Hiervoor werden in samenwerking met de politie speciale meldingsformulieren opgemaakt. Deze laatste maakt proces verbaal op en vervolgens wordt vanuit de milieudienst en de dienst financiën een factuur opgemaakt. De groendienst staat in voor het verwijderen van sluikstort. Sinds de groendienst bij de milieudienst is ondergebracht verloopt de afhandeling van sluikstorten binnen één dienst wat de opvolging ten goede komt. Er wordt een lijst bijgehouden van sluikstort. Voor stoken en geuroverlast wordt met de brandweercommandant of controleur der werken van de afdeling Technische diensten samengewerkt voor een eerste controle. Afhankelijk van de bevindingen ter plaatse wordt de klacht doorgegeven aan de politie. Bij de PolitieZone Grens is één inspecteur met het Vlarembekwaamheidsattest die controlerend en verbaliserend optreden. Voor de administratieve voorbereiding en andere technische informatie contacteren zij steeds de milieudienst. B. Planning De huidige werking wordt verdergezet. In het kader van de gemeentelijke administratieve sancties (GAS) zal de samenwerking verder gestandaardiseerd worden. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken Lijst sluikstort - meldingen milieudienst D. Bijlagen Bijlage IN1: Overzicht tussenkomsten en processen-verbaal 1.1.2 Handhaving 1.1.2.1 Personeel A. Rapportering - Stand van zaken De milieuambtenaar Sonja Van Aert en één inspecteur van de politiezone Grens, Jos De Voght beschikken over een Vlarem-bekwaamheidsbewijs. Deze inspecteur is aangesteld voor de drie gemeenten Essen – Kalmthout – Wuustwezel in de Lokale politiezone Grens. Zij zijn belast met het toezicht op de als hinderlijk ingedeelde inrichtingen van tweede en derde klasse, conform de vigerende milieuhygiëneregelgeving. De milieuambtenaar vervult een bemiddelingsrol bij lokale hinderproblemen, behalve voor hinderlijke inrichtingen klasse 1. De kapmachtigingen op basis van het Bosdecreet en al wat met de natuurvergunningen heeft te maken, worden door boswachter Danny Daelemans van het Agentschap voor Natuur en Bos opgevolgd. Voor illegaal ontwijkgedrag (sluikstort) met betrekking tot afvalstoffen en andere kleine milieudelicten wordt door de milieudienst in samenwerking met de wijkagenten opgetreden. Illegaal afval nemen de milieuambtenaar en de Lokale politie Grens voor hun rekening. De groendienst staat in voor de praktische uitvoering. Bij elke sluikstort wordt nagegaan of er een bruikbaar adres tussen
7
het afval zit. De betreffende persoon wordt opgezocht en een proces verbaal wordt opgemaakt. In 2010 werd in samenwerking met de politie sluikstort op de wegparking aan de baan “Spijker” aangepakt. De groenzone werd volledig heraangelegd om de zichtbaarheid te verhogen en de politie voerde extra controles uit op sluikstorten. De inwoners die feestvuurwerk of ontploffend vuurwerk voor particulieren wensen aan te kopen moeten op de milieudienst hiervoor een attest komen aanvragen. Als de aanvragers onder 16 jaar zijn worden ze geweigerd. Als de aanvragers tussen 16 en 18 jaar zijn worden de ouders gecontacteerd om toelating te geven. De attesten worden afgeleverd door de burgemeester. Het afsteken van vuurwerk is enkel toegestaan op privédomein van 0u00u tot 1u00. Voor het afsteken van vuurwerk op openbaar domein of op een ander moment moet een toestemming van de burgemeester verkregen worden. In maart 2011 volgde de milieuambtenaar de infosessie van IGEAN over de intergemeentelijke samenwerking voor milieuhandhaving ter uitvoering van het handhavingsdecreet. In 2010 volgden de milieuambtenaar en een administratief medewerkster van de milieudienst de opleiding “Milieuconvenant: addendum handhaving” georganiseerd door de VVSG. In 2009 volgden de milieuambtenaar en een administratief medewerkster van de milieudienst de cursus milieuwetgeving voor gevorderden “Het handhavingsdecreet” georganiseerd door het PIH. B. Planning Met het in werking treden van het nieuwe handhavingdecreet breidt de toezichtbevoegdheid en de mogelijkheid om op te treden aanzienlijk uit. Hiervoor zal de gemeente beroep doen op de intergemeentelijke werking van IGEAN. De gemeente geeft de voorkeur aan het volledig pakket van toezichtstaken en pro-actieve controles te laten uitvoeren door Igean milieu en veiligheid. De eerste avitviteiten van de intergemeentelijke werking voor milieuhandhaving zullen zich richten op: Begeleiden van de opmaak van de inventaris van de hinderlijke inrichtingen Uittekenen van de concrete werking van de dienst en afspraken formaliseren Voorbereidende documenten opmaken Pro-actieve acties uitwerken en voorbereiden C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken Nota en brief rond intergemeentelijke milieuhandhaving D. Bijlagen Bovenvermelde bewijsstukken kunnen opgevraagd worden bij de milieudienst 1.1.2.2 Proactieve en reactieve controles op klasse 2- en 3-inrichtingen A. Rapportering - Stand van zaken In het verleden heeft de milieudienst gezamenlijk met de politie controles gedaan op klasse 2- en 3inrichtingen. Omwille van tijdsgebrek wordt dit voorlopig voornamelijk beperkt tot administratieve controles, controles naar aanleiding van klachten en preventies in samenwerking met de Lokale politie Grens. In 2011 werden verscherpte pro-actieve controles uitgevoerd naar vuurwerk. Alle depots met vuurwerkopslag werden gecontroleerd door de politie en de dienst Springstoffen van de FOD Economie. De administratieve ondersteuning gebeurde door de milieudienst. Er werden 4 PV’s opgemaakt m.b.t. inbreuk op de springstofwetgeving. In 2010 werden enkele proactieve controles uitgevoerd m.b.t. onder meer mestopslag en -transport (zie bijlage). B. Planning De samenwerking met de Lokale politie Grens wordt verder gezet inzake administratieve controles, controles naar aanleiding van klachten en preventies. De gemeente zal meewerken aan initiatieven inzake preventieve controles op provinciaal of Vlaams niveau (afdeling Milieuinspectie). De
8
intergemeentelijke toezichthouder van IGEAN (zie punt 1.1.2.1) zal ook gevraagd worden proactieve controles uit te voeren. Inzake vuurwerk zal in 2012 worden samengezeten met de dienst Springstoffen en de politie. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken Nota en brief rond intergemeentelijke milieuhandhaving D. Bijlagen Bijlage IN2: overzicht reactieve controles Bijlage IN3: overzicht PV’s Andere bovenvermelde bewijsstukken kunnen opgevraagd worden bij de milieudienst. 1.1.2.3 Logistieke ondersteuning A. Rapportering - Stand van zaken De gemeente stelt het nodige materiaal, lokalen en budgetten ter beschikking om de taken die zijn opgenomen in de samenwerkingsovereenkomst 2008-2013 en waartoe een milieu- en groendienst verplicht is, te kunnen uitvoeren. B. Planning Ook in de toekomst zullen de gemeentelijke toezichthouders voldoende middelen ter beschikking hebben om hun taken naar behoren uit te voeren. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken / D. Bijlagen / 1.1.3 Milieu Management Informatie Systeem (MMIS) Alle administratieve medewerkers van de milieudienst beschikken over een internetaansluiting. De gemeente Essen voert de gegevens in in de databanken van het MMIS die reeds operationeel zijn. Het digitaal loket van de samenwerkingsovereenkomst is op dit moment nog niet operationeel. Jaarlijkse inventaris van de gebruikte hoeveelheden bestrijdingsmiddelen in het kader van de pesticidenreductie De gemeente Essen houdt sinds 2009 een inventaris bestrijdingsmiddelen bij via www.zonderisgezonder.be. Milieuvergunningendatabank Milieuvergunningdossiers worden ingevoerd en verwerkt in het milieuvergunningprogramma van de firma Schaubroeck. Door technische omstandigheden bij het Vlaams Gewest, provincie Antwerpen en de leverancier van software is de link met de gewestelijke databank tot op heden nog niet operationeel. Momenteel zijn voor de gemeente Essen alle milieuvergunningen in dit programma ingegeven. Het programma wordt gebruikt voor de opzoeking van oude en recente dossiers. Milieuklachten registratie en opvolgingssysteem (MKROS) Alle meldingen bij de milieudienst van klachten die het gevolg zijn van een probleem van geluidshinder, geurhinder, lichthinder, stof- of roethinder, al dan niet gerelateerd aan een vergunningsplichtige inrichting of activiteit worden ingevoerd en opgevolgd in MKROS. Milieuklachten waarbij een vermoeden bestaat dat de menselijke gezondheid kan worden aangetast worden eveneens in MKROS geregistreerd. Meer informatie over de geregistreerde klachten is terug te vinden in punt 5.2.1.1. Gemeentelijke inventaris van risicogronden De gemeentelijke inventaris voor risicogronden bestaat op dit moment deels op papier en deels digitaal. Wat betreft de digitale versie kunnen via de digitale milieuvergunningen VLAREBO bedrijven worden opgezocht. In 2010 werd beslist om in de toekomst te werken met de module
9
risicogronden, zodat deze bedrijven / percelen in een afzonderlijk bestand opgeslagen en geraadpleegd kunnen worden. Energieprestatiedatabank De gemeentelijke dienst Ruimtelijke Ordening stuurt maandelijks de gevraagde gegevens door naar de energieprestatiedatabank. B. Planning In 2010 zal de gemeente gegevens verder invoeren in de verschillende databanken. Van zodra een nieuwe databank operationeel wordt zal de gemeente de nodige stappen ondernemen om invoer mogelijk te maken. Voor de gemeentelijke inventaris van risicogronden is de aankoop van een bijkomende module noodzakelijk. Deze module zal in 2011 worden aangekocht. Systematisch zullen de gegevens die nodig zijn voor het gebruik van de module risicogronden worden ingegeven. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken Beslissing module risicogronden D. Bijlagen Bovenvermelde bewijsstukken kunnen opgevraagd worden bij de milieudienst. 1.1.4 Gemeentelijke adviesraad voor milieu en natuur A. Rapportering - Stand van zaken Algemeen De gemeente Essen beschikt sinds einde 1992 over een MiNa-Raad die de gemeente adviseert over het gemeentelijk milieu- en natuurbeleid. In 2001 werd de MiNa-Raad opnieuw samengesteld. Eind september 2003 werd beslist dat slechts één vertegenwoordiger per politieke partij deel mag uitmaken van de MiNa-Raad. Statuten In de statuten werden o.m. de doelstellingen van de MiNa-raad vastgelegd (zie bijlage). Bevoegdheden Bij de oprichting van de MiNa-raad kreeg zij de basisopdracht de gemeente te adviseren over het gemeentelijk milieu- en natuurbeleid. Naar aanleiding van de ondertekening van de milieuconvenanten en de Samenwerkingsovereenkomst engageerde de gemeente zich om volgende verplichtingen na te komen: verplichte adviesaanvraag op de ontwerp milieujaarprogramma’s, ontwerp milieubeleidsplannen, afsluiten van de milieuconvenanten en samenwerkingsovereenkomsten, begroting en begrotingswijzigingen. Adviesvraag en adviesverlening Bij de start van elke vergadering wordt er teruggekoppeld naar het vorige verslag en wordt de stand van zaken weergegeven door de voorzitter van de MiNa-raad en eventueel aangevuld door de schepen van milieu. De gemeente brengt de milieuraad binnen de drie maanden na aflevering van het advies steeds op de hoogte. Indien het advies niet gevolgd wordt, wordt dit gemotiveerd. Samenstelling De MiNa-raad bestaat uit: Stemgerechtigde leden De zes vertegenwoordigers uit het verenigingsleven uit de cultuurraad en die representatief zijn voor milieu en natuur; Eén vertegenwoordiger uit de wildbeheereenheid; Twee vertegenwoordigers uit de onderwijsinstellingen; Drie vertegenwoordigers aangeduid door de beroepsgroep van de landbouw; Twee vertegenwoordigers aangeduid door de beroepsgroep voor de werkgevers; Drie vertegenwoordigers aangeduid door de beroepsgroep voor de werknemers. Niet-stemgerechtigde leden
10
De vertegenwoordigers uit de politieke partijen met name die vertegenwoordigers die zitting hebben in de commissie milieu aangevuld met vertegenwoordigers van de politieke partijen die niet in de commissie milieu zitten. Eind september 2003 werd echter beslist dat slechts één vertegenwoordiger per politieke partij deel uitmaakt van de MiNa-Raad. De voorzitter en de ondervoorzitter De voorzitter en ondervoorzitter worden, in geheime zitting, gekozen door de stemgerechtigde leden en behouden hun stemrecht. Schepen van leefmilieu en milieuambtenaar De milieuambtenaar is aangeduid als secretaris van de MiNa-Raad. Occasionele deskundigen De gemeentelijke adviesraad kan altijd beroep doen op een derde deskundige om een welbepaalde materie nader toe te lichten. De deskundige neemt zonder stemrecht deel aan de vergadering. In 2011 bestond de MiNa-raad uit 25 personen waarvan 8 niet-stemgerechtigden en 17 stemgerechtigden. De MiNa-raad is momenteel een zeer ondernemende groep. In november 2011 is Johan Van Oers vervangen door Renier Pronk. Werking en ondersteuning De milieuraad kwam in 2011 vijf maal samen. Er werden twee open milieuraden georganiseerd, openbaar onderzoek ontwerp milieubeleidsplan (oktober) en bezoek aan de tentoonstelling Expo C te Kamp C (november). De interne organisatie van de gemeentelijke MiNa-Raad is verder uitgewerkt in het huishoudelijk reglement. De gemeente voorziet tot op heden op de begroting geen afzonderlijk krediet voor de werking van de gemeentelijke MiNa-Raad. Het algemeen budget voor ‘sensibilisatie milieu’ wordt gebruikt voor de brochures en uitstappen. Aanplantingen en andere acties worden eveneens genomen van bestaande kredieten. De administratieve werkingskosten van de raad worden gedragen door de algemene werkingskosten van de milieudienst. Dit heeft in de loop van de jaren nog nooit voor problemen gezorgd en er zijn al veel concrete acties uitgevoerd. In 2011 werd bijvoorbeeld een bezoek met de milieuraad en andere geïnteresseerden aan Kamp C georganiseerd, in 2010 de actie Behaag je landschap (zie punt 8.2.3). De gemeente stelt ook vergaderruimtes en audiovisuele middelen ter beschikking van de gemeentelijke MiNa-Raad en zij zorgt voor de beschikbaarheid van de noodzakelijke informatie om aan de adviesvragen te kunnen voldoen. Voor alle adviesraden heeft het gemeentebestuur een verzekeringspolis afgesloten ter dekking van de risico’s burgerlijke aansprakelijkheid (BA) en lichamelijke ongevallen (LO). Samenwerking met andere adviesraden De milieuraad werkt ook samen met andere adviesraden. Een aantal MiNa-raadsleden zijn eveneens vertegenwoordigd in andere raden onder meer in de Cultuurraad, de Sportraad, de Raad Openbare Werken, GECORO, … De adviesraden zenden hun agenda en verslagen naar elkaar. Bij de planning van de adviesraden wordt met elkaars agenda rekening gehouden. Bij activiteiten kunnen we op onderlinge ondersteuning rekenen. Jaarverslag Het jaarverslag 2011 van de gemeentelijke MiNa-raad is als bijlage toegevoegd. Het bevat: - de samenstelling van de gemeentelijke MiNa-raad - de bevoegdheden en werkwijze - werkingsmiddelen - een overzicht van de vergaderingen en andere activiteiten - adviesoverzicht 2011 - presentielijst
11
Er werden in 2011 twee open milieuraden georganiseerd. Meer informatie hierover kan teruggevonden worden in punt 1.2.5. B. Planning De huidige werking zal worden verdergezet. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken / D. Bijlagen Bijlage IN4: Jaarverslag Milieuraad 2011 1.1.5 Gemeentelijk milieubeleid A. Rapportering - Stand van zaken De gemeente heeft een milieubeleidsplan dat loopt van 2005-2009. Dit milieubeleidsplan werd verlengd tot eind 2011. Op deze manier kon de gemeente het nieuwe gemeentelijk milieubeleidsplan aftoetsen aan het nieuwe Vlaamse milieubeleidsplan 2011-2015. In 2010 werd een eerste ontwerp milieubeleidsplan voorgesteld op de open milieuraad. In 2011 werd het gemeentelijk milieubeleidsplan 2012-2017 afgerond en goedgekeurd door de gemeenteraad. De visie “Leefmilieu” is verweven in het Algemeen beleidsplan van Essen 2007-2013 “Essen Een doorkijk naar 2013” B. Planning Over het nieuwe gemeentelijk milieubeleidsplan zal in 2012 worden gecommuniceerd. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken Algemeen beleidsplan van Essen “Een doorkijk voor 2013” Gemeentelijk milieubeleidsplan 2012-2017 D. Bijlagen Bovenvermelde bewijsstukken kunnen opgevraagd worden bij de milieudienst.
1.2 Onderscheidingsniveau 1.2.1 Duurzaamheidsambtenaar A. Rapportering - Stand van zaken Sinds 1 september 2009 is Mieke Suykerbuyk als duurzaamheidsambtenaar in dienst van de gemeente. Het takenpakket van de duurzaamheidsambtenaar is ondermeer gericht op het coördineren en organiseren van acties om te voldoen aan de samenwerkingsovereenkomst. De duurzaamheidsambtenaar is de spilfiguur voor het tot stand komen van een duurzaam lokaal milieubeleid. De duurzaamheidsambtenaar zorgt ervoor dat de principes die met duurzame ontwikkeling te maken hebben, voldoende worden geïmplementeerd in het gemeentelijk milieubeleid. heeft oog voor de integratie tussen de verschillende onderdelen van de samenwerkingsovereenkomst en tussen de diverse beleidsdomeinen. start om dit te bereiken het nodige overleg op en volg dit op tussen de verschillende diensten. is het aanspreekpunt binnen de gemeente met betrekking tot duurzaam lokaal milieubeleid. staat in voor de communicatie, informatie, sensibilisatie en educatie m.b.t. deze overeenkomst en duurzame ontwikkeling.
12
volgt het actieplan op voor de realisatie van een intern milieuzorgsysteem, onder meer met betrekking tot het gemeentelijke energiebeleid.
B. Planning De huidige werking wordt verder gezet. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken - Aanstellingsbesluit duurzaamheidsambtenaar D. Bijlagen Bovenvermelde bewijsstukken kunnen opgevraagd worden bij de milieudienst. 1.2.2 Milieubeleidsplan A. Rapportering - Stand van zaken De gemeente Essen beschikt over een goedgekeurd milieubeleidsplan. In het plan worden de krijtlijnen van het beleid vastgelegd voor de periode 2005-2009. Het beleidsplan werd goedgekeurd in de gemeenteraad van 27 januari 2005. Dit milieubeleidsplan werd verlengd tot eind 2011. Op deze manier kan de gemeente het nieuwe gemeentelijk milieubeleidsplan aftoetsen aan het nieuwe Vlaamse milieubeleidsplan 2011-2015. In 2010 werd een eerste ontwerp milieubeleidsplan voorgesteld op de open milieuraad. Voor het openbaar onderzoek eind 2011 werd naast het ontwerp milieubeleidsplan ook een toegankelijke brochure ontwikkeld. Deze brochure vatte de belangrijkste actiepunten uit het ontwerp milieubeleidsplan samen. Er kwamen heel wat reacties op het ontwerp milieubeleidsplan. Ook op de open milieuraad die in het kader van het openbaar onderzoek werd georganiseerd op 13 oktober 2011. In 2011 werd het gemeentelijk milieubeleidsplan 2012-2017 afgerond en goedgekeurd door de gemeenteraad. B. Planning Over het nieuwe gemeentelijk milieubeleidsplan zal in 2012 worden gecommuniceerd. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken - Gemeentelijk milieubeleidsplan 2012-2017 - Essen info september 2011: ‘Milieubeleidsplan 2012-2017 – Geef ons je mening!’ over het ontwerp milieubeleidsplan, de brochure, het openbaar onderzoek en de open milieuraad. D. Bijlagen Bovenvermelde bewijsstukken kunnen opgevraagd worden bij de milieudienst. 1.2.3 Milieubarometer A. Rapportering - Stand van zaken De gemeente wil aan de hand van de milieubarometer de toestand van het milieu opvolgen. Hiervoor werd in 2009 een indicatorenset samengesteld. In 2010 werden voor de 27 indicatoren opvolgingsfiches opgemaakt en sindsdien worden deze jaarlijks opgevolgd (zie bijlage). B. Planning De milieubarometer zal ingezet worden als beleidsondersteunend en communicatief instrument. Door het meten en interpreteren van evoluties zal de milieubarometer input geven aan de strategische planning van de gemeente. Over de (evolutie van de) indicatoren zal jaarlijks worden gerapporteerd in het milieujaarprogramma. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken / D. Bijlagen Bijlage IN5: resultaten milieubarometer 2011
13
1.2.4 Milieu Management Informatie Systeem (MMIS) A. Rapportering - Stand van zaken De gemeente hanteert de databanken die operationeel zijn. B. Planning Indien er vanaf 2012 meer databanken in gebruik zijn, zal de milieudienst deze ook invullen.
C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken / D. Bijlagen / 1.2.5 Gemeentelijke adviesraad voor milieu A. Rapportering - Stand van zaken In 2011 werden twee open milieuraden georganiseerd: Milieubeleidsplan Tijdens het openbaar onderzoek van het ontwerp milieubeleidsplan werd op 13 oktober 2011 een open milieuraad georganiseerd. Op deze avond werd het ontwerp milieubeleidsplan voorgesteld door Igean, de milieuambtenaar en de duurzaamheidsambtenaar. De inwoners kregen de mogelijkheid om opmerkingen op het ontwerp te geven of ideeën aan te reiken voor toekomstige acties. Duurzaam bouwen – bezoek aan Expo C van Kamp C De milieuraad organiseerde een bezoek aan Kamp C, het provinciaal centrum voor duurzaam bouwen en wonen. Ter plaatse werd een rondleiding gegeven in de nieuwe permanente tentoonstelling Expo C. Deze tentoonstelling informeert over de te zetten stappen voor de aankoop van een huis of een lapje grond, laat de bezoekers ontdekken hoe ze optimaal gebruik kunnen maken van hernieuwbare energiebronnen, welke isolatiemogelijkheden er zijn, hoe je zuinig omspringt met water, welke bouwmethodes je kan toepassen en nog veel meer. Het was een zeer interessant bezoek In 2010 werd eveneens een open milieuraad georganiseerd over het eerste ontwerp milieubeleidsplan. In 2009 werden twee open milieuraden georganiseerd: Thermografische kaart De gemeente Essen liet samen met 20 andere gemeenten een project uitvoeren om via thermografische opnames warmteverliezen in de daken op te sporen. Op 12 oktober 2009 werd de thermografische foto voorgesteld op een open milieuraad en werd meer uitleg gegeven over de interpretatie ervan. Aansluitend werd door het Vlaams Instituut voor Bio-ecologisch bouwen en wonen (VIBE) toegelicht hoe een huis goed kan geïsoleerd worden. Ook kon het isolatiehuisje en een tentoonstelling over isolatie bezocht worden. Snoeicursus fruitbomen Op 28 november 2009 werd een open milieuraad georganiseerd rond het snoeien van fruitbomen. De aanwezigheid van fruit is immers een enorme meerwaarde voor flora en fauna. Vele particulieren willen fruitbomen en kleinfruit in de tuin, maar weten niet hoe ze gesnoeid moeten worden. Deze cursus komt hieraan tegemoet. In de voormiddag werd de theorie van het snoeien toegelicht, in de namiddag werd de praktijk toegepast in een fruitboomgaard. Een lesgever van de Nationale Boomgaardenstichting uit Hasselt gaf de cursus. Deze cursus werd wegens succes reeds voor de tweede maal georganiseerd. B. Planning Ten minste één gemeentelijke adviesraad voor milieu en natuur zal in 2012 worden opengesteld voor geïnteresseerde inwoners. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken
14
Essen info september 2011: ‘Milieubeleidsplan 2012-2017 – Geef ons je mening!’ over het ontwerp milieubeleidsplan, de brochure, het openbaar onderzoek en de open milieuraad.
D. Bijlagen Bovenvermelde bewijsstukken kunnen opgevraagd worden bij de milieudienst. 1.2.6 Handhaving selectief slopen A. Rapportering - Stand van zaken Sinds 1 mei 2009 moet volgens het Vlaams reglement inzake afvalvoorkoming en -beheer (VLAREA) een sloopinventaris afvalstoffen worden opgemaakt voor bedrijfsgebouwen die geheel of gedeeltelijk een andere functie hebben dan het wonen en die een bouwvolume omvatten van meer dan 1000 m³. Voor de toewijzing van de werkzaamheden tot slopen en/of ontmantelen laat de houder van een stedenbouwkundige vergunning deze inventaris opmaken door een architect of door een deskundige die de opdrachtgever heeft aangesteld. Naar aanleiding hiervan wordt in de stedebouwkundige vergunningen voor het slopen/ontmantelen van deze bedrijfsgebouwen steeds volgende voorwaarde opgenomen: “Conform artikel 5.2.2.1 §4 van het Vlaams reglement inzake afvalvoorkoming en –beheer (VLAREA) laat de houder van deze stedenbouwkundige vergunning vóór de toewijzing van de werkzaamheden tot slopen en/of ontmantelen een sloopinventaris afvalstoffen opmaken.” Er zijn in 2010 en 2011 geen controles op selectief slopen uitgevoerd, er waren immers geen grote afbraken. In 2009 deed één dergelijk geval zich voor, meer bepaald bij de afbraak van de fabrieksgebouwen van de Lonka. De politie heeft een controle uitgevoerd. In het Proces Verbaal dat hierbij werd opgemaakt wordt vermeld dat selectief moet worden gesloopt. Bij het slopen van gebouwen wordt in de stedenbouwkundige vergunning steeds een voorwaarde opgenomen i.v.m. milieubelastende materialen: “Indien milieubelastende materialen worden afgebroken en/of verwijderd (vb. asbest e.a.) dient dit te gebeuren met de nodige vergunningen en door gespecialiseerde firma’s”. B. Planning De huidige werking wordt verdergezet. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken / D. Bijlagen /
1.3 Overige acties en projecten 1.3.1 Afleveren milieuvergunningen A. Rapportering - Stand van zaken De Vlarem wetgeving bepaalt aan welke milieunormen een bedrijf moet voldoen. Elk bedrijf wordt ingedeeld in een klasse naar gelang de belasting van het bedrijf voor het milieu. Zo zijn er drie klassen nl. Klasse 1, 2 en 3. Alle milieubelastende activiteiten zijn gekoppeld aan rubrieken die terug te vinden zijn in de Vlarem. Deze rubrieken bepalen in welke klasse een bedrijf wordt ingedeeld. Klasse 2 en 3 worden ingediend en afgeleverd door de gemeente, klasse 1 wordt behandeld door de Bestendige Deputatie. Volgende tabel geeft een overzicht van de afgeleverde milieuvergunningen:
15
Jaar
Melding
2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
11 9 17 10 38 44 48
Milieuvergunning klasse 1 31 31 15 15 13 4 16
Milieuvergunning klasse 2 63 73 91 58 10 12 12
B. Planning De huidige werking wordt verdergezet. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken / D. Bijlagen / 1.3.2 Afleveren Slachtbewijzen A. Rapportering - Stand van zaken Voor elke particuliere slachting dient een slachtbewijs en/of registratienummer aangevraagd te worden bij de milieudienst. Slachtbewijzen worden elektronisch ingegeven en opgemaakt via het Beltrace programma dat ter beschikking wordt gesteld door het Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen. B. Planning De huidige werking wordt verdergezet. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken / D. Bijlagen /
1.3.3 Landbouw- en groententelling A. Rapportering - Stand van zaken Jaarlijks wordt er een landbouwtelling georganiseerd. Deze telling wordt opgelegd door de Algemene Directie voor Statistiek en Economische Informatie. B. Planning De landbouw- en groententelling zal vanaf 2012 niet meer via de gemeente verlopen, maar rechtstreeks naar de landbouwers. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken / D. Bijlagen /
16
2 Afval 2.1 Basis 2.1.1 Afvalpreventie en hergebruik A. Rapportering - Stand van zaken De gemeente geeft reeds jarenlang ondersteuning aan de compostmeesterwerking. Zo wordt het composteren gestimuleerd, waardoor er minder afval in de GFT container terechtkomt. Op de milieudienst worden compostvaten en sinds 2009 ook compostbakken uit gerecycleerde kunststof te koop aangeboden en ze worden gratis door de gemeentelijke diensten thuis geleverd. De vaten en bakken worden door de intercommunale aangekocht en door de gemeente sinds eind 2010 verkocht aan halve prijs (daarvoor tegen aankoopprijs). Sinds 2011 bestaat ook het compostvat uit gerecycleerde kunststof. In 2009 was van april tot augustus de demonstratieplaats “Thuiscomposteren” op het containerpark geopend, elke 2de zaterdag van de maand van 10u00 tot 12u00. Omwille van het beperkte succes werd in 2010 beslist een aantal keer per jaar een activiteit op de demonstratieplaats te organiseren. Op 25 april 2011 stonden de compostmeesters op de Paasmarkt van de gemeente met een compoststand. Deze markt werd druk bezocht en er werden veel vragen gesteld door de inwoners. Op 6 juni 2011 ging er een compostvaten en –bakkenverkoop door. Voorafgaand aan de actie werd actief gecommuniceerd over de verlaagde kostprijs van de vaten en bakken. De opkomst was dan ook zeer groot. Er werden ook heel veel vragen gesteld over het composteren. Er kwamen 45 geïnteresseerden langs en er werden 17 compostvaten en 14 compostbakken verkocht. Op 21, 23 en 24 juli 2011 promootten de vrijwillige compostmeesters het composteren op Internationale bloemenshow Magellanica te Essen. Daarnaast blijft de demonstratieplaats elke dag toegankelijk tijdens de openingsuren van het containerpark. Zie hiervoor ook punt 2.2.1.1. Via de afvalkalender 2011 werden de inwoners gesensibiliseerd rond thuiscomposteren. Ook in de afvalkrant van IGEAN kwam composteren aan bod. Onderstaande tabel geeft een overzicht van de verkochte compostvaten en -bakken sinds 2005. compostbak compostvat
2004 0 72
2005 0 100
2006 0 77
2007 0 65
2008 0 41
2009 27 25
2010 27 24
2011 86 42
Indicator milieubarometer: Aantal verkochte compostvaten en –bakken: De gemeente ontleent sinds 2010 ook een compostkoffer aan de scholen. Hierin kan heel wat informatie teruggevonden worden rond composteren alsook materiaal om zelf met de leerlingen aan de slag te gaan (loupepotjes, zeven, determineerkaarten, enz.). Er kan eveneens beroep worden gedaan op één van de compostmeesters om een demonstratie te komen geven. In 2011 werd hierop geen beroep gedaan. De compostkoffer wordt wel telkens meegenomen bij compostactiviteiten. Materialen uit de gemeentelijke loods die kunnen herbruikt worden, worden op regelmatige basis verkocht. In 2011 ging het om volgende herbruikmaterialen: fietsen, hout en oude machines zoals een haagschaar, bladblazer en bosmaaier. In 2010 werd een subsidiereglement voor herbruikbare luiers uitgewerkt (50% van de kosten (incl. btw) met een maximum van 150 euro). In oktober 2010 werd een infoavond rond het gebruik van herbruikbare luiers en de subsidie georganiseerd, twee koppels waren hierop aanwezig. In 2011 werd de subsidie 4 maal aangevraagd. Er werd in 2011 ook een demonstratiemand herbruikbare luiers aangekocht. Deze werd een eerste maal opgesteld tijdens de opendeur van het gemeentehuis en staat sindsdien op het vernieuwde loket van de milieudienst.
17
Op de milieudienst kan iedere inwoner van Essen gratis een antireclame sticker bekomen. Via de afvalkalender 2011 en de afvalkrant werden de inwoners hiervan op de hoogte gebracht. In 2011 waren er 1182 brievenbussen met een antireclamesticker, dit wil zeggen 15% van de Essense brievenbussen. Indicator milieubarometer: Percentage gezinnen met een antireclamesticker: De gemeente sensibiliseerde in 2011 via het gemeentelijk infoblad over het online opzoeken van telefoonnummers om zo papierverspilling van telefoongidsen te verminderen. In 2010 kocht de gemeente biokatoenen herbruikbare tassen aan met het logo van de gemeente. Deze tassen worden ook in 2011 nog meegegeven aan de nieuwe inwoners met daarin de informatie. Zo wil de gemeente het hergebruik van zakken stimuleren. De gemeente heeft sinds 2007 een overeenkomst met het kringloopcentrum “De cirkel” in Brecht. Sinds 2008 is er bijkomend een winkel geopend in Wuustwezel. Via de afvalkalender 2011 werden de inwoners hiervan op de hoogte gebracht. Om de inwoners te stimuleren om nog zuiniger met hun afval om te springen en om appartementbewoners iets meer comfort te geven, wordt sinds 2009 naast de klassieke 60 liter restafvalzak ook een kleiner formaat (30 liter) aangeboden. Op het containerpark worden sinds 2008 ook een aantal harde kunststoffen zoals, speelgoed, emmers, wasmanden enz. gescheiden ingezameld zodat ze gerecycleerd kunnen worden. Hiervan werden de inwoners op de hoogte gebracht via de afvalkalender 2011. In 2011 kwam er verschillende lagere scholen langs op het containerpark voor een rondleiding. Voor de scholen heeft de gemeente een FOST- plus koffer ter beschikking. De koffer bevat pedagogisch materiaal over sorteren en recycleren. Deze wordt op regelmatige basis uitgeleend aan leerkrachten van de basisscholen binnen en buiten de gemeente. In 2011 werd de koffer drie maal uitgeleend, aan het Centrum voor basiseducatie Kapellen, en 2 Essense scholen: Erasmus en WIGO. In de gemeentelijke polyvalente zaal REX geldt een verbod tot het gebruik van plastieken wegwerpbekers. Bij fuiven, dansgelegenheden en optredens met dansgelegenheid of fuifgehalte is de gebruiker verplicht gebruik te maken van herbruikbare bekers. Er werd een afwasmachine speciaal voor deze bekers aangekocht. In 2011 werd het gebruik van de herbruikbare bekers in GC Rex geëvalueerd. Er kwamen immers klachten over het systeem en de staat van de bekers. Uit onderzoek bleek dit nog steeds, zowel financieel als op vlak van milieu, het beste systeem te zijn. Het college besliste dan ook om de herbruikbare bekers voortaan zelf aan te kopen (i.p.v. via de drankenhandel) en de jaarlijkse vervangingen zelf te voorzien. Op deze manier is er een meer systematische vervanging. Bovendien worden de afgevoerde bekers door de firma meegenomen en worden ze voor 100% gerecycleerd. Alle kleuters krijgen bij inschrijving in een Essense school een drinkbus. Hierbij krijgen ze een woordje uitleg waarom deze actie wordt gevoerd (afval vermijden). In het fuifcharter van de gemeente werd een clausule voorzien dat de organisatoren van een evenement zelf moeten instaan voor de inzameling en het opruimen van afvalstoffen. “De organisatie verbindt er zich toe de afval en vervuiling van de activiteit in de zaal zelf én de onmiddellijke omgeving rond de zaal/ het terrein op te ruimen na het evenement.” De gemeente nam in 2011 deel aan de actie “Vergroot de hoop”. Het snoeisel van taxussen zowel in gemeentelijke plantsoenen als in vele privétuinen werd verzameld voor deze actie op het containerpark. In het snoeisel zit een stof dat gebruikt en verwerkt wordt in geneesmiddelen tegen
18
kanker. In totaliteit werd in het samenwerkingsgebied van IGEAN (28 gemeenten) 283.24 m³ taxussnoeisel ingezameld. De opbrengst werd geschonken aan het multidisciplinair oncologisch centrum Antwerpen (MOCA) van het UZA te Antwerpen. Oude gescheurde GFT-containers worden teruggebracht naar IGEAN en verder voor recyclage afgevoerd. Containers die nog geschikt zijn worden ingezet als vuilbak bij diverse evenementen die in de gemeente worden georganiseerd, zoals in 2011 bijvoorbeeld op een rommelmarkt en op de nieuwjaarsreceptie. Lege toners en inkjetcartridges worden door de gemeente overgemaakt aan Recyca met het oog op recyclage van alle herbruikbare producten. In 2011 werd het kunstwerk ‘de vriendschapswijzer’ geplaatst op Spijker. De vier pijlers van dit kunstwerk wijzen naar de vier gemeenten waarmee Essen een speciale band heeft. Deze pijlers zijn volledig gemaakt uit oude materialen. De vriendschapswijzer is dus eigenlijk recylcagekunst. Hierover werd gesensibiliseerd in Essen info. In 2011 werd ook het kurkenproject opgestart. In verschillende winkels, restaurants, het gemeentehuis en het containerpark van de gemeente worden kurken ingezameld. Via het containerpark worden ze naar Huize Monnikenheide gebracht, waar ze verwerkt worden tot isolatiemateriaal. Via het verzamelen van kurken leveren we zo een bijdrage aan het milieu en de gehandicaptensector. B. Planning Het gebruik van een antireclame sticker zal via een artikel in het gemeentelijk infoblad en in de afvalkalender worden gepromoot. Naast drinkbussen zullen in de toekomst ook koekendozen worden voorzien (vermijden van voorverpakte koeken) voor de kleuters. De gemeente zal hiervoor initiatief nemen. Op het scholenoverleg in maart 2012 zal dit worden voorgelegd aan de scholen. Verder wordt de huidige werkwijze voortgezet. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken Het scholenaanbod (compostkoffer, fostpluskoffer, bezoek containerpark, enz.) werd in 2011 bekendgemaakt via de scholenbrochure. Afvalkrant februari 2011: ‘Zuiver groenafval wordt kwaliteitsvolle compost’ Afvalkrant juni 2011: ‘Juni compostmaand… ook in je buurt.’ Over activiteiten in de gemeente Essen tijdens juni compostmaand Afvalkrant november 2011: ‘Afval voorkomen? Beter dan recyclage en hergebruik’ Afvalkrant november 2011: ‘De Kringwinkel. Geef je afval een tweede kans’ Afvalkalender 2011: ‘Kringloopwinkel’ met gegevens van naburige kringloopwinkels Essen info december 2011: ‘Spullen te veel?’ over kringwinkel en tweedehandsgoederen Essen info mei 2011: ‘Even uitblazen aan de vriendschapswijzer’ over het recyclagekunstwerk Essen info mei 2011: ‘Compostvatenactie juni 2011’ over de compostvatenactie op 4 juni 2011 Essen info mei 2011: ‘Strijd mee tegen kanker en vergroot de hoop!’ over de inzameling van taxussnoeisel Essen info mei 2011: ‘Denk aan het milieu en zoek online telefoonnummers op’ Essen info april 2011: ‘Kurkenproject’ Essen info februari 2011: ‘Openbare verkoop materialen’ D. Bijlagen Bovenvermelde bewijsstukken kunnen opgevraagd worden bij de milieudienst. 2.1.2 Selectieve inzameling en restafval A. Rapportering - Stand van zaken Selectieve inzameling
19
De inzameling van afval georganiseerd door de gemeente is volledig afgestemd op het Uitvoeringsplan voor huishoudelijke afvalstoffen. Volgende fracties worden selectief ingezameld via huis-aan-huis ophaling: Afvalfractie restafval GFT+
PMD papier/karton grof vuil kleding
Ophaalfrequentie 1 x om de 14 dagen 1 x om de 14 dagen Sinds 2009 wekelijks van mei tot september 1 x om de 14 dagen 1 x per maand 1 x om de 2 maanden, op afspraak 4 x per jaar
Recipiënt bruine restafvalzak 60 liter of 30 liter groene sticker grote of kleine container
Kost 1,50 of 0,75 euro/stuk
blauwe zak 60 liter
3 euro voor 20 zakken gratis 20 euro
/ /
1,50 of 0,60 euro/stuk
gratis
Volgende fracties worden per wijk ingezameld: glas: 16 plaatsen KGA: 1 x per maand via chemokar op 6 plaatsen kleding: ophaling via containers bij winkeliers, kerken en containerpark. Deze containers worden 1 maal per week geledigd. De inwoners kunnen terecht op het containerpark waar volgende fracties selectief kunnen worden aangeboden: tegen betaling: afgedankte elektrische en elektronische afvalhout toestellen asbesthoudende materialen asbesthoudende materialen gewapend beton autobanden grof vuil autobatterijen overig tuinafval champignonbakjes frituurolie- en vet roofing harde kunststoffen (nieuw sinds 2009) sloopafval kaarsresten (nieuw sinds 2010) snoeihout en boomstronken kurken steenpuin kringloopmaterialen metalen motorolie overig klein gevaarlijk afval piepschuim plastic bloempotjes en plantentrays plastic folies vlak glas PMD textiel tl-lampen wit- en bruingoed (nieuw sinds 2010) wit en gekleurd glas Uit onderstaande tabel blijkt dat het containerpark druk wordt bezocht. 2005 2006 2007 2008 44.267 43.157 49.792 51.970 Aantal
2009 50.201
2010 48.082
2011 15364*
20
bezoekers *Het containerpark was in 2011 gesloten van begin maart tot eind oktober. Indicator milieubarometer: Aantal afvalaanbieders op het containerpark: Op het containerpark worden sinds 2008 ook een aantal harde kunststoffen zoals speelgoed, emmers, wasmanden enz. gescheiden ingezameld zodat ze gerecycleerd kunnen worden. Vanaf 2010 mag bij het grof vuil ook wit- en bruingoed (oude koelkasten, tv’s, enz.) worden aangeboden. Deze worden door de ophaler van IGEAN naar het containerpark gebracht. Sinds 2010 wordt de textielophaling huis aan huis georganiseerd en dit vier keer per jaar. Het ingezamelde textiel wordt eerst uitgesorteerd zodat het materiaal voor hergebruik kan verzonden worden naar het buitenland (voornamelijk Afrika). Uit het overige materiaal wordt het textiel gehaald dat in aanmerking komt voor gebruik als ‘vodden’. Verspreid over de gemeente staan verschillende textielinzamelcontainers. De gemeente heeft hiervoor een overeenkomst met Wereld-Missiehulp. De inwoners kunnen hier terecht met hun textiel. Wereld-Missiehulp is de enige van alle textielinzamelaars in Vlaanderen die nieuwe, humane bestemmingen geeft aan het ingezamelde goed en materiaal. Wat kwalitatief niet herbruikbaar is, wordt verkocht aan commerciële textielinzamelaars. De opbrengsten daarvan steekt WMH in financiële projectwerking. In de gemeenten stonden in 2011 ook nog containers van andere textielinzamelaars. Gezien de gemeente met het geen contract heeft stonden deze er dan ook niet-reglementair. De inzamelaars werden hierop aangesproken en de containers werden verwijderd. Vervolgens werd hierover ook gecommuniceerd in Essen info. Van begin maart tot eind oktober 2011 was het containerpark gesloten. Het containerpark werd immers grondig en efficiënt heringericht met een betalende en niet-betalende zone. Bovendien werd het ook gemoderniseerd met een geautomatiseerde toegangscontrole, een weegbrug (diftarsysteem) en betaalterminal. De gemeente wil hiermee een kwalitatieve, duurzame en uniforme dienstverlening aanbieden aan haar inwoners. Tijdens deze periode konden de inwoners van Essen terecht op de containerparken van Kalmthout en Wuustwezel. De gemeente organiseerde tijdens de sluitingsperiode van het containerpark een uitgebreidere huisvuilophaling. De ophaling van grof vuil gebeurde maandelijks in plaats van tweemaandelijks en op afroep tegen betaling van 20 euro. Ook snoeihout werd maandelijks huis-aan-huis opgehaald op afroep en tegen betaling van 15 euro. In Essen is een nieuwe ‘kringloopwinkel’ geopend. Via brief en huis-aan-huis bedeling deed deze een oproep om grof vuil op een bepaalde dag op straat te zetten. Hij zou dit dan ophalen. Huis-aanhuisophaling mag echter enkel door de gemeente gebeuren. De politie is daarom tussen beide gekomen. De eigenaar werd aangemaand dit niet meer te doen of een officiële toelating aan te vragen. De informatie in verband met selectieve inzameling is opgenomen in de afvalkalender die naar alle inwoners van de gemeente wordt verspreid. Essen verspreidt en werkt mee aan de afvalkrant van IGEAN. Hierin verschenen ook in 2011 artikels over de verschillende afvalfracties, meer bepaald over spaarlampen, geneesmiddelen, GFT+, kaarsresten, PMD, frituurolie, elektro en glas. Ook in Essen info werden regelmatig artikels gepubliceerd rond afval, meer bepaald over aanvriezen van GFT+, frituurolie en fout gesorteerde PMD. In 2011 werden de inwoners gesensibiliseerd over het gebruik van bestrijdingsmiddelen via o.a. een artikel in het gemeentelijk informatieblad met allerlei tips om minder pesticiden te gebruiken. In dit artikel wordt ook vermeld dat resten van bestrijdingsmiddelen thuishoren bij het Klein Gevaarlijk Afval. Op de gemeentelijke website is sinds 2009 een artikel over bestrijdingsmiddelen terug te vinden waarin er ook op gewezen wordt dat resten bij het KGA horen.
21
In 2011 volgden de 4 parkwachters een 14-daagse opleiding in functie van de de diftartoepassing. De opleiding startte op 3 oktober. Op 26 september volgde 1 containerparkwachter een opleiding ‘omgaan met KGA’ bij IGEAN. In 2010 volgden twee containerparkwachters en twee medewerkers van de milieudienst een opleiding rond de inzameling van medisch afval van landbouwbedrijven georganiseerd door IGEAN. In januari 2009 volgden 3 personeelsleden de cursus ‘omgaan met asbest’ op Kamp C. De gemeente laat haar bermen volgens het bermbesluit onderhouden. Het bermmaaisel wordt overeenkomstig het Vlarea verwerkt. De verwerkingsattesten zijn terug te vinden in bijlage. De inwoners van straten met straatbomen kunnen in de herfst de bladeren van deze bomen in bladkorven deponeren. Deze worden geplaatst en één tot tweemaal per week leeggemaakt door de gemeentearbeiders. In 2011 werden er 91 bladkorven geplaatst. Het beleid rond bladkorven werd in 2010 geëvalueerd. In 2009 waren er immers klachten over het aantal bladkorven, was er veel sluikstort en stond de gemeentelijke veegwagen vaak in panne. De ophaling van bladeren werd herbekeken. Er werd ook een externe grote veegwagen ingeschakeld naast de gemeentelijke eigen veegcombinatie in het najaar voor de opkuis van bladval. Een gedeelte van de bladopkuis in de plantsoenen werd in 2010 uitbesteed aan derden. Deze combinatie van maatregelen lijkt te werken. Er waren nog weinig klachten. Nog in 2010 werd een kleinschalig proefproject rond bladbigbags opgestart. Er werden bij particulieren 10 bladbigbags als proef uitgezet. De medewerking van de privépersonen was positief en door hen werd deze inzamelwijze als een extra service beschouwd. Het ledigen werd door de groendienst echter als onpraktisch ervaren omdat de sluiting van de zakken niet eenvoudig openden en omdat de kraanarm niet ver genoeg reikte om bigbags op privaat domein op te nemen. Naar aanleiding van het experiment werd besloten om: Het vegen van de straten met goten en aanliggende parking te verhogen van 2 maal per jaar naar 3 maal per jaar: voorjaarsveegbeurt met nadruk op het wegnemen van onkruid zomerveegbeurt voor het verwijderen van zand en ander veegvuil najaarsveegbeurt in combinatie met bladopkuis waarbij in straten met bomen het personeel van de groendienst met behulp van bladblazers de bladeren op de weg blaast, gevolgd door de veegcombinatie die alles opneemt. Op een aantal centrale plaatsen zullen grote korven worden geplaatst en enkele extra worden bijgezet. Verder mag elk gezin jaarlijks 300 kg gratis groenafval aanbieden op het containerpark Met deze werkwijze wordt de service algemeen verhoogd zonder à la carte te werken De inwoners werden in 2011 gesensibiliseerd over selectief slopen via een artikel in de afvalkrant van IGEAN. IGEAN heeft in 2009 voor de gemeenten Brecht, Wuustwezel en Essen een voorstel Leaderproject uitgewerkt voor de organisatie van de inzameling en afvoer van medisch afval bij landbouwers. Aanleiding hiervoor is dat het medisch afval bij de landbouwer onder bedrijfsafval ressorteert en bijgevolg wettelijk niet mag aangeboden worden bij de inzameling van huishoudelijk afval. Op dit ogenblik is er geen praktische regeling voor dergelijk afval. De inzameling van medisch afval bij landbouwbedrijven past binnen de doelstellingen van het LEADER en duurzaam gemeentelijk landbouwbeleid. Het project werd in december 2009 goedgekeurd. De opstartfase wordt éénmalig voor 65 % gesubsidieerd en nadien draagt de sector zelf de kosten. Einde 2009 werd hiervoor een aanpassing van de milieuvergunningsaanvraag voor het containerpark ingediend. Het project werd gerealiseerd in 2010. Twee containerparkwachters volgden in 2010 een cursus rond het inzamelen van medisch afval. Het project liep verder door in 2011. Doelstelling restafval
22
Alle handelingen, zoals hierboven vermeld hebben hun weerslag op de fractie restafval. Volgende afvalfracties worden tot de restafvalfractie gerekend: huisvuil grofvuil (inclusief grof vuil ‘gemeentelijke diensten’, voornamelijk van sluikstorten, ontruimingen, enz.) gemeentevuil (vanaf 2009 wordt het veegvuil nog voor 20% meegeteld) sorteerresidu van het PMD-afval ( 17,57 % in 2008) De evolutie in de restafvalfractie van de gemeente is terug te vinden in volgende tabel: jaar kg/inw opmerkingen 1991 467,04 1992 315,61 1993 285,55 1994 308,70 1995 349,06 1996 266,29 Uitbreiding GFT-ophaling over heel de gemeente 1997 255.84 1998 270,14 Stijging grofvuilinzameling op containerpark en gemeentevuil 1999 204,48 De hoeveelheden bedrijfsafval worden afzonderlijk geregistreerd 2000 217,76 De duurdere huisvuilsticker en invoering GFT-stickers (vanaf 01/07/2001 hebben geen invloed gehad op de aangeboden hoeveelheid restafval, wel op GFT. 2001 219,5 2002 165 Grof vuil wordt doorgedreven geselecteerd opgehaald en opgesplitst in hout, metalen. Enkel het resterende wordt gestort. Alle afgedankte elektronische toestellen gaan naar het containerpark of de winkelier en worden voor recyclage afgevoerd. 2003 117,14 2004 175,31 2005 143 Invoering van de gemeentelijke bruine restafvalzak 2006 148,26 2007 127,21 2008 143,52 2009 119,11 2010 124 Luiers mogen niet meer bij het GFT+ worden gevoegd. 2011
Nog niet gekend
Luiers mogen sinds 2010 niet meer bij het GFT+ worden gevoegd. Dit zal invloed hebben op de restafvalfractie. Indicator milieubarometer: - Hoeveelheid niet-recupereerbaar huishoudelijk afval per inwoner per jaar: - Hoeveelheid totaal huishoudelijk afval per inwoner: B. Planning De gemeente zal passief sensibiliseren over de inzameling van bestrijdingsmiddelen in het kader van selectieve inzameling en over selectief slopen. Op het containerpark zullen naaldcontainers bedeeld worden voor diabetespatiënten (nu worden in Essen de naalden in lege PET-flessen aangeboden). De aanwezigheid van naalden en spuiten in huisvuil en PMD vormt een probleem, gezinsleen van naaldgebruikers, maar ook personeel van
23
ophaalbedrijven en containerparken kwetsen zich aan deze voorwerpen. De containers kunnen gratis worden afgehaald door de patiënten en vol worden teruggebracht. De volle containers worden dan mee opgehaald via de KGA-ophaling. Doordat de gemeente geen kringwinkel op haar grondgebied heeft, hebben we het tweede laagste cijfer qua ingezamelde en gebrachte goederen per inwoner van heel de provincie Antwerpen, nl. 1,2 kg. Via het concept van de ‘Mobiele kringwinkel Essen’ wil de gemeente hier verandering in brengen. De mobiele kringwinkel is een opblaasbare tent die wordt ingericht als een echte kringwinkel. Men kan er kopen, maar er kunnen ook kleinere goederen binnengebracht worden. Deze mobiele kringwinkel zal op drie centrale locaties in de gemeente aanwezig zijn en dit om de 14 dagen. De Kringwinkel zal in 2012 eveneens haar werking komen toelichten op de milieuraad. Indicator milieubarometer: Totaal in de gemeente opgehaalde kringloopgoederen: De gemeente besliste om voor de selectieve inzameling van GFT+ gebruik te maken van containers die voorzien worden van een chip. Dit zal administratief worden uitgewerkt in 2012. Ook wat restafval betreft betoonde de gemeente haar interesse om voor de inzameling van restafval naar een systeem met diftar containers en chips over te stappen. De ophaling via containers biedt een praktische oplossing voor luiers (zware vuilzakken en geurhinder) en zal ook leiden tot een gewijzigd koopgedrag en beter sorteren (diftar als inzamelwijze). De inzameling en afvoer van medisch afval bij landbouwers zal, ondanks dat het niet meer wordt gesubsidieerd, ook in 2013 worden verdergezet. Verder wordt de huidige werking voorgezet. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken Essen info mei 2011: Tijdelijk: extra ophalingen grof vuil en snoeihout Essen info maart 2011: ‘Hou het pesticidenvrij!’ Essen info februari 2011: ‘Uitsluitend rode textielinzamelcontainers van Wereld-Missiehulp’ Essen info februari 2011: ‘Containerpark tijdelijk gesloten vanaf 1 maart 2011’ Essen info maart 2011: ‘Containerpark tijdelijk gesloten vanaf 1 maart 2011’ Essen info oktober 2011: ‘Welkom op het nieuwe containerpark van Essen’ Afvalkalender 2011 Afvalkrant februari 2011: ‘Wat met niet-gebruikte en vervallen geneesmiddelen?’, ‘Gebruikt u spaarlampen?’, ‘Wat hoort NIET bij het GFT+’ en ‘Breng uw kaarsresten naar het containerpark’ Afvalkrant juni 2011: ‘Volg de PMD-sorteerregels’ Afvalkrant oktober 2011: ‘Sorteerregels PMD’, ‘Meest gemaakte PMD-sorteerfouten’ en ‘Laat je gebruikte frituurolie of –vet niet rondspoken’ Afvalkrant november 2011: ‘Elektro hoort niet thuis bij het restafval’, ‘Glasbolpanelen: goed informeren om goed te sorteren’ Essen info december 2011: ‘Laat je GFT+ niet aanvriezen’ Essen info oktober 2011: ‘Maak in oktober van uw frietpot een prijzenpot’ Essen info mei 2011: ‘Fout gesorteerde zakken krijgen een rode sticker’ Afvalkrant februari 2011 speciale editie: ‘Herinrichting containerpark Essen’ D. Bijlagen Bovenvermelde bewijsstukken kunnen opgevraagd worden bij de milieudienst. Bijlage AF1: verwerkingsattesten bermmaaisel 2.1.3 Opruimen achtergelaten afvalstoffen A. Rapportering - Stand van zaken Er werden geen gevaarlijke afvalstoffen achtergelaten in 2011.
24
B. Planning Indien gevaarlijke afvalstoffen worden achtergelaten zal de gemeente dit verhelpen in samenspraak met OVAM. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken / D. Bijlage /
2.2 Onderscheidingsniveau 2.2.1 Acties m.b.t. afvalpreventie en hergebruik 2.2.1.1 Ondersteunen compostmeesterwerking A. Rapportering - Stand van zaken De gemeente geeft reeds jarenlang ondersteuning aan de compostmeesterwerking. De gemeente heeft 10 actieve compostmeesters De compostmeesters zijn 4 keer samengekomen om te vergaderen Op het containerpark is er een demonstratieplaats “Thuiscomposteren” die bezocht kan worden tijdens de openingsuren van het containerpark. Op de milieudienst worden compostvaten te koop aangeboden en gratis door onze diensten thuis geleverd. Sinds 2009 stelt de gemeente ook compostbakken in gerecycleerde kunststof ter beschikking van de inwoners. Bij de levering wordt ook een brochure gegeven rond composteren dat door de gemeente werd opgemaakt. Hierin staan ook alle namen en contactgegevens van de compostmeesters vermeld. Bij vragen gaan zij ter plaatse kijken. Op 4 juni 2011 werd een compostvatenactie gehouden waarbij er 17 vaten en 14 bakken werden verkocht. Voorafgaand aan de verkoop werd actief gecommuniceerd over de verlaagde kostprijs van de compostvaten en –bakken. De opkomst was dan ook zeer groot. Er werden ook heel veel vragen gesteld over composteren. De compostmeesters namen deel aan verschillende activiteiten waarbij de promotie van het composteren centraal staat. In 2011 werd deelgenomen aan: Composteren op de Paasmarkt Op 25 april stonden de compostmeesters op de Paasmarkt van de gemeente. Deze markt werd druk bezocht en er werden veel vragen gesteld door de inwoners.Er werden posters over composteren uitgeleend van Vlaco om er de stand mee aan te kleden. Geboortebos Naar jaarlijkse gewoonte werden de bomen die door de ouders van de pasgeboren kindjes worden aangeplant door de compostmeesters voorzien van compost. Op het einde kreeg iedere boreling een attest en een plantje mee, alsook een brochure over composteren. Internationale Bloemenshow Magellanica In de zomer wordt elk jaar een bloemententoonstelling georganiseerd. De compostmeesters nemen ook hieraan deel. Zij staan met hun informatiestand drie dagen op de tentoonstelling. Hiervoor is steeds grote belangstelling. In 2011 zijn er omwille van het regenweer minder personen langsgekomen om vragen te stellen Compostmeesterhappening in Domein Puyenbroeck Op zondag 9 oktober 2011 werd voor de compostmeesters een composthappening georganiseerd in het domein Puyenbroeck. De dag was opgevat als een algemene
25
bijscholing, met workshops en als slot een evenement. Tevens werden voor de gelegenheid op het domein verschillende compost toiletten geplaatst, zodat iedereen eens kon zien hoe deze werkt en hoe zo een composttoilet eruit ziet. Vanuit Essen hebben 4 compostmeesters deelgenomen. Het werd een zeer interessante maar koude en regenachtige dag. Om de inwoners verder te stimuleren thuis te composteren werd de prijs van de compostvaten en –bakken eind 2010 gehalveerd naar respectievelijk 10 en 25 euro. Via de afvalkalender 2011 werden de inwoners gesensibiliseerd rond thuiscomposteren. Ook in de afvalkrant van IGEAN en het gemeentelijk infoblad kwam composteren aan bod. De milieudienst heeft zelf een brochure rond composteren opgemaakt. Deze brochure wordt meegegeven bij elke koper van een compostvat- of bak. Op het einde van de brochure is een lijst opgenomen met alle compostmeesters. Regelmatig worden zij gebeld met problemen of vragen. Zij gaan dan ter plaatse om de composteerder verder te helpen. Er hebben drie personen van Essen in 2010 de compostcursus van Igean gevolgd.
De gemeente ontleent sinds 2010 ook een compostkoffer aan de scholen. Hierin kan heel wat informatie teruggevonden worden rond composteren alsook materiaal om zelf met de leerlingen aan de slag te gaan (loupepotjes, zeven, determineerkaarten, enz.). Er kan eveneens beroep worden gedaan op één van de compostmeesters om een demonstratie te komen geven. In 2011 werd hierop geen beroep gedaan. In 2010 werd een subsidiereglement voor mulchmaaiers uitgewerkt. Een mulchmaaier verpulvert het afgemaaide gras volledig om het dan onzichtbaar in het gazon terug te blazen. Hiermee vermindert het tuinafval aanzienlijk. De duurzaamheidspremie (zie punt 10.2.2) voorziet een tegemoetkoming van 10% van de aankoopprijs (inclusief btw) met een maximum van 150 euro. In 2011 vroegen 5 inwoners de premie aan. Het verkleinde snoeihout van de groendienst is omwille van de zuiverheid prima materiaal om als afdekmateriaal tussen de beplanting te gebruiken om zo onkruid tegen te gaan, maar ook als verbetering van de grondstructuur. Het overige materiaal wordt sinds eind 2010 verkocht als houtsnippers voor biomassacentrales in Nederland, Duitsland en België. Hierdoor wordt proper resthout als duurzame energiebron ingezet ter vervanging van fossiele brandstoffen. B. Planning De huidige compostwerking wordt verder gezet. Onder meer volgende activiteiten staan op het programma: meerdere compostdemonstraties met de mogelijkheid tot aankoop van vaten en bakken officiële opening van de nieuwe compostdemonstratieplaats op het containerpark deelname aan de Internationale Bloemenshow Magellanica De inwoners zullen verder worden geïnformeerd over de verlaagde prijs van de compostvaten en – bakken. De compostkoffer zal meer bekend worden gemaakt. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken Afvalkrant februari 2011: ‘Thuiscomposteren… iets voor u?’ Afvalkrant juni 2011: ‘Compostmeesters leren anderen composteren met hart en ziel’, ‘Juni compostmaand… ook in je buurt’ over compostvatenactie in Essen op 4 juni. Essen info mei 2011: ‘Compostvatenactie juni 2011’ D. Bijlage Bovenvermelde bewijsstukken kunnen opgevraagd worden bij de milieudienst.
26
2.2.1.2 Inrichten demonstratieplaats thuiscomposteren A. Rapportering - Stand van zaken De compostmeesters beheerden in 2009 tijdens de zomermaanden (april – augustus) een demonstratieplaats thuiscomposteren op het containerpark. Elke 2de zaterdag van de maand was deze geopend van 10u00 tot 12u00. Alle inwoners konden hier terecht met hun vragen over composteren. Omwille van het beperkte succes wordt sinds 2010 niet meer elke maand, maar een aantal keer per jaar een activiteit op de demonstratieplaats georganiseerd. In 2011 kon dit echter niet omwille van de herinrichting van het containerpark, waardoor deze gesloten was van begin maart tot eind oktober en de activiteiten op een andere locatie moesten worden georganiseerd. Telkens werd een tijdelijke demonstratieplaats ingericht. De demonstratieplaats was de rest van het jaar (januari, februari, november december) ook elke dag toegankelijk tijdens de openingsuren van het containerpark B. Planning In 2012 zal een nieuwe compostdemonstratieplaats worden ingericht op het containerpark. Hiervoor werd 21 x 8 meter voorzien. Op de demoplaats wordt een tuinhuis gebouwd in FSC hout. Aan de zijkanten wordt een hangbank geplaatst en informatieborden. Op deze informatie borden zal nuttige informatie gegeven worden rond composteren, maar ook rond duurzaamheid. Rond de demoplaats worden verschillende hagen geplant, zodat de bezoeker de verschillende bruikbare haagmaterialen kan bewonderen en nadien toepassen in zijn eigen leefomgeving.Er werd gebruik gemaakt van traag groeiend gras. Er zaleen groot informatief bord komen, zodat bezoekers van het containerpark ook informatie kunnen opdoen op momenten dat er geen compostmeesters aanwezig zijn.. Deze compostdemonstratieplaats zal eind april worden geopend met een receptie. Een uitnodiging wordt verstuurd naar alles inwoners die de laatste 3 jaar een compostvat- of bak hebben aangekocht. Verder wordt de huidige compostwerking verder gezet. Onder meer volgende activiteiten staan op het programma: officiële opening nieuwe compostdemonstratieplaats met compostvatenverkoop en fototentoonstelling afvalproblematiek Zuid-Afrika compostdagen met de mogelijkheid tot aankoop van vaten en bakken C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken / D. Bijlage / 2.2.1.3 Actieve sensibilisatie afvalpreventie A.Rapportering - Stand van zaken Herbruikbare biokatoenen tassen voor nieuwe inwoners Nieuwe inwoners van de gemeenten krijgen hun informatiepakket aangeboden in herbruikbare biokatoenen tassen met het logo van de gemeente. Deze kunnen ze gebruiken om afvalarm te winkelen. De zakken werden aangekocht in 2010 en verder gebruikt in 2011. Afvalpreventie bij (h)eerlijke biobrunch Op de (h)eerlijke biobrunch van de gemeente in juni 2011 werd ingezet op afvalpreventie. Alle deelnemers werden gevraagd eigen herbruikbare borden, kommen en bestek mee te nemen om zo afval te vermijden. Ze konden dit na gebruik uitwassen in speciale wasmanden. Er werd ook een afvaleiland ingericht. Hiervoor werden oude GFT+-containers gebruikt en stickers van de provincie Antwerpen met daarop een leuke afbeelding voor de verschillende afvalfracties. De deelnemers maakten gebruik van dit eiland (er werd geen afval op de grond teruggevonden) en sorteerden goed. Op de biobrunch werden de deelnemers ook gesensibiliseerd rond afval vermijden via een postertentoonstelling rond duurzaam winkelen en winkelbriefjes met tips om afval van het winkelen te vermijden. Deze postertentoonstelling werd tijdens de week van de Fair Trade opgesteld in het gemeentehuis en aan het gemeentepersoneel werden ook de winkelbriefjes uitgedeeld. Afvalpreventie op T-day
27
T-day is een tienerfestival georganiseerd door verschillende gemeenten uit de Noorderkempen. Op Tday 2011 werden verschillende avaleilanden ingericht in samenwerking met IGEAN om de aanwezigen te sensibiliseren rond het goed sorteren van afval (restafval en PMD). Zo’n 3500 tieners nemen deel. Compostdemonstratie geboortebos Bij de aanplant van het geboortebos ‘Patersboske’ hebben de compostmeesters een actieve rol op zich genomen. Ze hielpen de ouders en kindjes in 2011 bij het planten van 205 geboorteboompjes. Elk plantgat werd gemengd opgevuld met compost. Daarbij gaven de compostmeesters uitleg over composteren. Als aandenken werd een plantje meegegeven. In de vuilbak In 2011 werd de actie ‘In de vuilbak’ georganiseerd voor (jeugd)verenigingen. Op zaterdag 2 april deden twee verenigingen (Natuurpunt, WBE) mee en op zondag 3 april twee jeugdverenigingen (Chiro Klaverje 4 en Chiro Happydorp). De gemeente zorgde voor de nodige materialen (afvalverzamelpunten, fluovestjes, vuilzakken en handschoenen) en koffiekoeken en drinken. Een 100tal personen ruimden zwerfvuil op. B. Planning Ook in 2012 zal er actief worden gesensibiliseerd rond afvalpreventie. Op 5 augustus tijdens Kempen Kookt – Kempen Zingt zal de tentoonstelling rond duurzaam consumeren worden opgesteld en zullen de winkelbriefjes (met tips om afval van het winkelen en consumeren te voorkomen) worden verspreid. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken Essen info maart 2011: ‘Zwerfvuil in de vuilbak. Help mee onze gemeente proper te houden!’ D. Bijlage Bovenvermelde bewijsstukken kunnen opgevraagd worden bij de milieudienst. 2.2.1.4 Herbruikbare luiers A. Rapportering - Stand van zaken Er werd in 2010 een subsidiereglement opgemaakt voor herbruikbare luiers en incontinentiemateriaal. Inwoners van Essen kunnen hiervoor een subsidie krijgen van 50% van de factuurkosten met een maximum van 150 euro. De subsidie maakt deel uit van de duurzaamheidspremie (zie punt 10.2.2). In 2011 werd de subsidie 4 maal aangevraagd. Er werd in 2011 ook een demonstratiemand herbruikbare luiers aangekocht. Deze werd een eerste maal opgesteld tijdens de opendeur van het gemeentehuis in november en staat sindsdien op het vernieuwde loket van de milieudienst. De inwoners werden hiervan op de hoogte gebracht via het gemeentelijk informatieblad Essen info. In 2010 werd 2 maal beroep gedaan op deze premie. De premie werd in 2010 gepromoot via de middenkatern van het gemeentelijk infoblad in september. Op 21 oktober, één van de duurzame donderdagen werd een infoavond over herbruikbare luiers georganiseerd. Hierop waren twee koppels aanwezig. In de Ecowijzer (zie punt 10.2.4), de gids voor duurzaam en (h)eerlijk consumeren, die de gemeente uitwerkte wordt ook gesensibiliseerd rond herbruikbare luiers en worden de verkooppunten in de gemeente en in de buurgemeenten aangegeven. B. Planning De huidige werking wordt verder gezet. Herbruikbare luiers zullen onder meer actief worden gepromoot op het geboortebos. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken Subsidiereglement duurzaaamheidspremie D. Bijlage
28
Bovenvermelde bewijsstukken kunnen opgevraagd worden bij de milieudienst 2.2.1.5 Reglement afvalarme evenementen A. Rapportering - Stand van zaken / B. Planning /
C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken / D. Bijlage / 2.2.1.6 Brooddozen- of drinkbussenactie A. Rapportering - Stand van zaken Alle kleuters van twee jaar krijgen bij inschrijving in een Essense school een drinkbus en een woordje uitleg waarom het gebruik van drinkbussen wordt gestimuleerd. B. Planning De huidige werking wordt verder gezet. Naast drinkbussen zullen ook koekendozen worden voorzien (vermijden van voorverpakte koeken) voor de startende kleuters. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken / D. Bijlage / 2.2.1.7 Afvalarm winkelen A. Rapportering - Stand van zaken In 2011 voerde de gemeente een campagne rond duurzaam naar de winkel. Op de (h)eerlijke biobrunch organiseerde ze een affichetentoonstelling rond ‘duurzaam naar de winkel’ en verspreidde ze winkelbriefjes over duurzaam naar de winkel van de provincie Antwerpen met gemeentelogo met daarin veel tips rond afval: - Producten met weinig verpakking leveren twee keer winst: ze zijn goedkoper in de winkel en leveren minder afval - Vermijd verpakkingen die bestaan uit verschillende materialen, zoals bijvoorbeeld karton en plastic samen. Zij zijn moeilijker te recycleren. - Waarom sleuren met flessenwater als een gezond milieuvriendelijker en veel goedkoper alternatief thuis uit de kraan stroomt? - Neem een boodschappentas of plooibakje mee dan heb je geen wegwerpzakjes nodig Enz. Deze tentoonstelling werd verder in 2011 tijdens de week van de Fair Trade in oktober opgesteld in het gemeentehuis voor alle inwoners en de winkelbriefjes werden verspreid onder het gemeentepersoneel en de inwoners. In 2010 kocht de gemeente biokatoenen herbruikbare tassen aan met het logo van de gemeente. Deze tassen worden meegegeven aan de nieuwe inwoners met daarin de informatie. Zo wil de gemeente het hergebruik van zakken stimuleren. Ook in 2011 kreeg elke nieuwe inwoner een biokatoenen herbruikbare tas met het logo van de gemeente.
29
B. Planning De gemeente zal opnieuw deelnemen aan de actie Met belgerinkel naar de winkel. Ook dit jaar zal de gemeente voldoende prijzen voorzien om het fietsgebeuren zo aantrekkelijk mogelijk te maken. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken / D. Bijlage / 2.2.1.8 Herbruikbare bekers A. Rapportering - Stand van zaken In de gemeentelijke polyvalente zaal REX geldt een verbod tot het gebruik van plastieken wegwerpbekers. Bij fuiven, bals, dansgelegenheden en optredens met dansgelegenheid of fuifgehalte is de gebruiker verplicht gebruik te maken van herbruikbare bekers. Dit is zo opgenomen in het huishoudelijk reglement. Er werd een afwasmachine speciaal voor deze bekers aangekocht. In 2011 werd het gebruik van de herbruikbare bekers in GC Rex geëvalueerd. Er kwamen immers klachten over het systeem en de staat van de bekers. Uit onderzoek bleek dit nog steeds, zowel financieel als op vlak van milieu, het beste systeem te zijn. Het college besliste dan ook om de herbruikbare bekers voortaan zelf aan te kopen (i.p.v. via de drankenhandel) en de jaarlijkse vervangingen zelf te voorzien. Op deze manier is er een meer systematische vervanging. Bovendien worden de afgevoerde bekers door de firma meegenomen en worden ze voor 100% gerecycleerd. B. Planning De huidige werking wordt verder gezet. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken Huishoudelijk reglement REX D. Bijlage Bovenvermelde bewijsstukken kunnen opgevraagd worden bij de milieudienst. 2.2.2 Acties/maatregelen m.b.t. selectieve inzameling 2.2.2.1 Overeenkomst erkende overbrengers textielafval A. Rapportering - Stand van zaken De gemeente heeft een overeenkomst met Wereld Missiehulp In de gemeente staan van hen verschillende textielcontainers opgesteld, onder andere aan de kerken. In 2011werd door Wereld Missiehulp 86.460 kg textiel opgehaald (waarvan 300 kg via ophaling). Curitas zamelde 287,84 kg in, Vlaams inzamelcentrum textiel 1.113 kg. Ook op het containerpark kan men met textiel terecht. Nog bruikbare textiel wordt daarnaast eveneens ingezameld in het Schakeltje vzw. Hier kan men tegen een zeer democratische prijs kleding aankopen. Sinds 2010 is de gemeente in samenwerking met de intercommunale IGEAN milieu & veiligheid en VHS Europ n.v., een huis-aan-huis inzameling van textielafval (vier x per jaar) gestart. Deze inzameling kadert in een gemeentelijk afvalbeleid dat streeft naar een verdere daling van de hoeveelheid te verbranden restafval. Daarnaast blijft het ook mogelijk textiel aan te bieden op het containerpark, of in één van de textielcontainers van Wereld Missiehulp die in de straten opgesteld staan. Doordat de inzameling van huishoudelijk afval de bevoegdheid is van de gemeente, mag niemand zonder toestemming van de gemeente textiel inzamelen. Er werd vastgesteld dat er verschillende organisaties textielcontainers hadden geplaatst zonder toelating en textiel huis-aan-huis ophalen. De organisaties andere dan Wereld Missiehulp die textielcontainers hadden staan in de gemeente of die zonder toestemming huis-aan-huis ophalen werden aangeschreven om de textielcontainers te verwijderen en de huis-aan-huis ophaling stop te zetten. Ondertussen zijn de textielcontainers van deze
30
organisaties verwijderd. Begin 2011 werden de nieuwe textielcontainers van Wereld Missiehulp geplaatst. B. Planning De huidige werking wordt verdergezet. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken Overeenkomst Wereld Missiehulp Uittreksel schepencollege inzamelen textiel IGEAN Essen info februari 2011: ‘Uitsluitend rode textielinzamelcontainers van WereldMissiehulp’ D. Bijlage Bovenvermelde bewijsstukken kunnen opgevraagd worden bij de milieudienst. 2.2.2.2 Verwerken ruimingspecie A. Rapportering - Stand van zaken De gemeente heeft kruidruimingen laten uitvoeren in de waterlopen van 3de categorie. Bij kruidruimingen wordt het ruimingsspecie op de oever gedeponeerd. Er werden in 2010 geen slibruimingen uitgevoerd. In 2011 werden er slibruimingen uitgevoerd langs de baangrachten door INFRAX. Ruimingsspecie die niet voldoet aan de voorwaarden voor hergebruik zal worden verwerkt in een vergunde inrichting. B. Planning Verder wordt de huidige werking voortgezet. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken / D. Bijlage / 2.2.2.3 Bermbeheersplan – luik afval A. Rapportering - Stand van zaken De gemeente beschikt nog niet over een bermbeheersplan. In het bestek ‘Maaien van wegbermen volgens bermdecreet’ is opgenomen dat alle bermmaaisel binnen de 10 dagen moet worden afgevoerd naar een erkende verwerkingsinstallatie. De verwerkingsattesten worden jaarlijks opgevraagd. In mei 2011 werd goedkeuring gehecht aan het voorstel voor de opmaak van een bermbeheersplan voor de gemeente door het Provinciaal Instituut voor Hygiëne in overleg met de milieudienst en groendienst. Vooraf wordt een selectie gemaakt van de bermen die waardevol genoeg zijn om er een vegetatiestudie op uit te voeren. De overige bermen zullen in de toekomst verder worden gemaaid volgens het bermbeheersplan. B. Planning De eerste resultaten van het bermbeheerplan worden verwacht in het voorjaar 2012. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken Bestek maaien wegbermen volgens bermdecreet Uittreksel schepencollege opmaak bermbeheerplan D. Bijlage /
31
2.2.2.4 Rapportage bedrijfsafvalstoffen gemeentelijke diensten A. Rapportering - Stand van zaken Volgende gemeentelijke bedrijfsafvalstoffen worden jaarlijks gerapporteerd bij OVAM: bermmaaisel rioolkolkenslib papier B. Planning De huidige werking wordt verdergezet. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken / D. Bijlage / 2.2.2.5 Inzamelplaats dierlijk afval A. Rapportering - Stand van zaken De dieren die door de gemeente worden opgeruimd langs de openbare weg worden tijdelijk opgeslagen op het containerpark en opgehaald door RENDAC. In geval het dode dier een vos is, wordt de boswachter gewaarschuwd en wordt het voor verder onderzoek afgevoerd. B. Planning De huidige werking wordt verdergezet. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken / D. Bijlage / 2.2.2.6 Sensibilisatie sorteerverplichtingen bedrijfsafvalstoffen A. Rapportering - Stand van zaken De gemeente sensibiliseerde in 2011 via de website over de sorteerverplichtingen voor bedrijfsafvalstoffen. De gemeente heeft in 2009 de bedrijven gevestigd in de gemeente gesensibiliseerd over de sorteerverplichtingen voor bedrijfsafvalstoffen via een artikel in het gemeentelijk informatieblad dat alle bedrijven in de bus krijgen. B. Planning In 2012 zullen de bedrijven worden aangeschreven over de sorteerverplichtingen voor bedrijfsafvalstoffen of zal dit in de nieuwsbrief lokale economie worden opgenomen. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken / D. Bijlage / 2.2.2.7 Aanvaarden gesorteerde vergelijkbare bedrijfsafvalstoffen A. Rapportering - Stand van zaken De gemeente aanvaardt de gesorteerde vergelijkbare bedrijfsafvalstoffen op het containerpark onder marktconforme voorwaarden. Ze rapporteert hierover jaarlijks aan OVAM via de jaarlijkse gemeentelijke inventarisatie huishoudelijke afvalstoffen. B. Planning
32
De huidige werking wordt verder gezet. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken / D. Bijlage / 2.2.2.8 Selectieve inzameling van wegwerpluiers A. Rapportering - Stand van zaken De gemeente zamelde in 2009 wegwerpluiers tweewekelijks in, samen met het GFT+ (in de zomermaanden is dat wekelijks). De luiers werden afgevoerd naar de IGEAN dranco-installatie en verwerkt tot compost. Sinds 2010 mogen de wegwerpluiers niet meer bij het GFT+ worden gesorteerd, maar moeten ze in de restafvalzak worden gestopt. De reden hiervoor is dat door de gewijzigde samenstelling van de luiers deze niet meer composteerbaar zijn. De gemeente geeft sinds 2010 een premie voor het gebruik van herbruikbare luiers en incontinentiemateriaal (zie 10.2.2). B. Planning / C. Bijlage / 2.2.3 Doelstelling restafval A. Rapportering - Stand van zaken De gemeente realiseert een reductie van de hoeveelheid restafval tot maximaal 150 kg/inwoner of minder. Doordat wegwerpluiers vanaf 2010 niet meer in het GFT+ mogen zal de restafvalfractie stijgen. B. Planning De huidige werking wordt verder gezet. C. Bijlage / 2.2.4 Acties/maatregelen illegaal ontwijkgedrag 2.2.4.1 Zwerfvuilopruimactie – In de vuilbak A. Rapportering - Stand van zaken In 2011 werd de actie ‘In de vuilbak’ georganiseerd voor (jeugd)verenigingen. Op zaterdag 2 april deden twee verenigingen (Natuurpunt, WBE) mee en op zondag 3 april twee jeugdverenigingen (Chiro Klaverje 4 en Chiro Happydorp). De gemeente zorgde voor de nodige materialen (afvalverzamelpunten, fluovestjes, vuilzakken en handschoenen), koffiekoeken en drinken. Een 100tal personen ruimden zwerfvuil op. De groendienst staat in voor zowel het ophalen van sluikstort als het verwijderen van zwerfvuil. Sinds mei 2009 worden alle opdrachten m.b.t. het verwijderen van sluikstort en zwerfvuil op een afzonderlijke lijst genoteerd. Door de groendienst werden nieuwe afvalgrijpers aangekocht. Deze kunnen verlengd worden om zo ook afval uit baangrachten te kunnen verwijderen. Er wordt geregeld gesensibiliseerd rond zwerfvuil en sluikstort via het gemeentelijk informatieblad, zo ook in 2011.
33
B. Planning In het voorjaar 2012 zal een depot voor de groendienst worden aangelegd. Hier wordt ook een container geplaatst uitsluitend voor sluikstort. Nu wordt de sluikstort telkens afgevoerd naar het containerpark. Een eigen container werkt eenvoudigere, is tijdsbesparend (geen ritten meer naar het containerpark) en de tonnages zullen dan ook exact gekend zijn. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken Essen info maart 2011: ‘Zwerfvuil in de Vuilbak’, oproep om deel te nemen aan de zwerfvuilactie op 2 en 3 april 2011. Essen info zomer 2011: ‘Zwerfvuil… Essen is het beu’ over zwerfafval en sluikstort in de gemeente D. Bijlage Bovenvermelde bewijsstukken kunnen opgevraagd worden bij de milieudienst. 2.2.4.2 Straatvuilbakjes A. Rapportering - Stand van zaken De vuilbakjes waren niet goed onderhouden. Er zijn er afgebroken en palen werden verwrongen. Daarom heeft de groendienst in 2009 een inventaris opgemaakt van het aantal vuilbakjes en de locatie daarvan op openbaar domein in de gemeente. Er stonden 138 straatvuilbakjes opgesteld en 28 hondenbakken. De locatie, het type en het onderhoud werd herbekeken. Alle vuilbakjes zullen stelselmatig vervangen worden door een staander met daaraan twee vuilbakken. Aan de ene kant zal een verdeling zijn, waardoor er geen restafvalzakken in kunnen gestopt worden en langs de andere kant zal er een vuilbak worden gehangen met een gat erin voor het PMD afval. Op basis van de inventaris werden de locaties voor de nieuwe vuilbakken bepaald. In 2010 werd het bestek opgemaakt en werd de opdracht toegewezen. In 2011 werden de eerste 25 dubbele afvalbakken uit de overeenkomst met Engels Logistics nv besteld en geplaatst. De eerste bakken werden geplaatst op heraangelegd groen, aan buswachtplaatsen, ingang van het station, school Mariaberg Kloosterstraat, enz. Niet alleen wordt het afval in deze vuilbakken gescheiden, de nieuwe bakjes ogen ineens een pak fraaier en zijn eenvoudiger te ledigen. Tegelijk binden we de strijd aan met het sluikstorten: doordat de korfjes kleinere openingen hebben, geraken grotere vuilzakken er niet meer in. De gemeente kocht in totaal een 150tal dubbele vuilnisbakjes aan. Er wordt nu op deze plaatsen minder sluikstort ervaren. Er werd ook gesensibiliseerd over de nieuwe vuilnisbakjes en sorteren via het gemeentelijk informatieblad. B. Planning In 2012 zullen de vuilbakjes mee worden opgenomen in een GIS-toepassing. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken Inventaris straatvuilbakjes Essen info september 2011: ‘Nieuwe vuilnisbakjes zetten aan tot sorteren – restafval en PMD gescheiden D. Bijlage Bovenvermelde bewijsstukken kunnen opgevraagd worden bij de milieudienst. 2.2.4.3 Gemeentevuil A. Rapportering - Stand van zaken Het afval dat verzameld wordt door de gemeente (zwerfvuil, sluikstort, vuil uit straatvuilbakjes, ontruimingen van woningen) wordt gegroepeerd afgevoerd via een container op het containerpark. Er werd 36,38 ton gemeentevuil afgevoerd in 2010. B. Planning
34
De huidige werking wordt verdergezet. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken / D. Bijlage / 2.2.4.4 Controles illegaal ontwijkgedrag A. Rapportering - Stand van zaken Er zijn plaatsen waar vaak sluikstort wordt achtergelaten. Deze plaatsen worden extra in het oog gehouden door de medewerkers van de milieudienst. Indien de milieudienst iets waarneemt dat niet in orde is, kleven zij een kaart met uitleg op de zak. In 2008 werd in Essen een nieuw appartementencomplex met 60 wooneenheden in gebruik genomen. De bewoners werden geïnformeerd over het ophaalsysteem en inzameldagen. Ondanks dat voor elke woning / appartement ruimte is voorzien voor de stockage van afval bleek het met de tijdelijke afvalopslag mis te gaan. De bewoners plaatsten hun volle zakken onmiddellijk op de straat en niet in de gemeenschappelijke vuilopslagplaatsen in de kelder. In 2009 werd de burenergernis steeds groter en omdat de milieudienst niet kon zien welke zak bij welke appartement hoorde werd volgende werkwijze gehanteerd die nadien nog op andere plaatsen in Essen wordt toegepast: Op de vuilzak wordt een groot geel uitroepteken gekleefd met daarop de vermelding ‘Dit is sluikstorten. Opruimen a.u.b. Of verkiest u een PV?’. De vuilzakken verschoven daarop naar de betreffende appartementsblokken en daags nadien werden ze terug binnengenomen. Alle bewoners van het appartementsblok ontvingen nog een kaartje van de milieudienst met daarop nogmaals het verzoek om hun medewerking te verlenen en het afval volgens het reglement buiten te plaatsen. Sindsdien werden er geen problemen meer gemeld. In 2010 waren er verscherpte PMD-controles. PMD-zakken met verkeerde afvalstoffen laat de ophaler staan en worden voorzien van een sticker in de vorm van een rood handje dat informatie bevat over waarom de zak niet meegenomen wordt. Dit gaf opnieuw problemen in de wijk. Er kwamen veel reacties van de buren en daardoor kwamen ook een aantal adressen bekend die meer opvolging nodig hadden. Hierop werd beslist die adressen extra op te volgen in de zin dat bij foute aanbieding thuis samen met de mensen de sorteerregels en –afspraken besproken werden. De beschreven aanpak werd ook in 2011 verder toegepast. Bij de verscherpte PMD-controles in 2010 werd er ook een probleem vastgesteld in een deel van de Spoorwegstraat / Kerkstraat.. De zakken met een rood handje werden niet opnieuw binnengenomen, maar bleven staan. Ook hier werd door de milieudienst regelmatig gecontroleerd en werden kaartjes in de brievenbussen gestoken. B. Planning De huidige werking wordt verder gezet. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken Buurtinfokaartje Kerkstraat/Spoorwegstraat D. Bijlage Bovenvermelde bewijsstukken kunnen opgevraagd worden bij de milieudienst 2.2.4.5 Controles huisvuil A. Rapportering - Stand van zaken In de zomer van 2011 werd een extra PMD-sorteeractie gevoerd omdat het PMD-residu in het werkgebied van IGEAN hoger ligt dan het Vlaams gemiddelde van 15,7%. Jobstudenten controleerden in de periode augustus-september 2011 de inhoud van de PMD-zakken. Bij geen zichtbare afwijkingen in de PMD-zak kregen de bewoners van het huis een ‘positieve’ brief waarin ze worden gefeliciteerd voor de juiste sortering, Bij zichtbare afwijkingen in de PMD-zak belden de controleurs aan bij de
35
bewoners om hen hierop te wijzen. Ze kregen ook een folder met de PMD-sorteerregels. Speciale aandachtspunten (wijken, straten, appartementsgebouwen) werden door de gemeente doorgegeven aan IGEAN. De controles op PMD gebeuren in theorie bij elke ophaling. PMD-zakken met verkeerde afvalstoffen laat de ophaler staan en worden voorzien van een sticker in de vorm van een rood handje. Op dit handje staat vermeld waarom de zak niet meegenomen wordt. In de praktijk kan dit wegens tijdsdruk voor de ophalers niet altijd even grondig gebeuren. Daarom dat meestal enkel de opvallende gevallen worden gestickerd. Enkele keren per jaar wordt een bepaalde wijk grondiger gestickerd, meestal zo’n 2 à 3 keer per jaar. (zie ook punt 2.2.4.4) Voor de GFT wordt niet gestickerd. Deze fractie wordt wel bij elke ophaling op het zicht gecontroleerd. Bij foute inhoud blijft de bak staan. Er wordt dan een kaartje in de bus gestoken met volgende tekst: ‘Bij de lediging van uw GFT+-container stelde de ophaaldienst een verkeerde inhoud vast. U bood ander afval aan dan toegelaten bij het Groent-, Fruit- en Tuinafval en het niet recycleerbaar papier. Raadpleeg de sorteerregels op het deksel van de container, op de ophaalkalender of via www.igean.be.’ Een visuele controle is hier uiteraard wel moeilijker. B. Planning De huidige werking wordt verdergezet. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken Afvalkrant oktober 2011: ‘Igean feliciteert en sensibiliseert’ over de verscherpte controle en sensibilisatie rond PMD-fractie D. Bijlage /
2.3 Overige acties en projecten 2.3.1 Verkoop vuilzakken en stickers A. Rapportering - Stand van zaken De milieudienst staat in voor de administratie, organisatie en verkoop van restafvalzakken, PMDzakken en GFT-stickers. Zij zorgt wekelijks voor een levering bij de winkels die ook als verkooppunt fungeren. In 2011 waren er, buiten het loket van de milieudienst, nog 19 verkooppunten die instaan voor de verkoop van vuilzakken en stickers. Deze worden vermeld in de afvalkalender. B. Planning De huidige werking wordt verdergezet. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken / D. Bijlage / 2.3.2 Leveren en omwisselen GFT containers, compostvaten e.d. A. Rapportering - Stand van zaken GFT containers en -emmers, compostbakken en –vaten worden door de groendienst gratis thuis geleverd bij de inwoners. Als GFT containers en emmers scheuren worden deze gratis door de gemeente omgewisseld. De milieudienst staat in voor de organisatie hiervan. B. Planning De huidige werking wordt verdergezet. 36
C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken / D. Bijlage / 2.3.3 Afvalproject in Noord-Zuidcontext A. Rapportering - Stand van zaken Op basis van projectvoorstel invullen B. Planning C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken / D. Bijlage /
37
3 Milieuverantwoord productgebruik (MVP) 3.1 Basis 3.1.1 Implementatie MVP in eigen diensten A. Rapportering - Stand van zaken De gemeente implementeert het gebruik van duurzaam geëxploiteerd hout en Copro gekeurd breekpuin in de werking van de gemeentelijke diensten. Sinds enkele jaren zijn alle aangekochte houten zit- en picknickbanken vervaardigd uit FSC of PEFC–hout. Er werden er twee gemaakt en geplaatst in 2011. In 2011 werden in het schuilhuisje aan het geboortebos banken geïnstalleerd en houten kaders in PEFC-hout met educatieve posters. In de Wildertse Duintjes werd een picknickbank uit duurzaam hout geplaatst. Vanaf 2007 kan de gemeente op haar vraag FSC hout bekomen bij de vaste houtleverancier. Het FSC CoC nummer is: SCS-COC-1699-BQ. Sinds 2009 wordt bij de aankoop van hout en houtproducten steeds een bepaling rond duurzaam geëxploiteerd hout opgenomen in de bestekken. Ook bij milieuprojecten waarbij hout wordt gebruikt wordt de voorwaarde van duurzaam geëxploiteerd hout opgenomen. Zo werden in 2010 nestkastjes gemaakt in FSC-hout. Gekeurd breekpuin wordt standaard opgenomen in de bestekken. Er wordt hierbij immers telkens verwezen naar standaardbestek 250. B. Planning De huidige werking wordt verder gezet. In elk bestek voor de aankoop van hout- en houtproducten wordt het standaardbestekvoorschrift duurzaam geëxploiteerd hout opgenomen. In elk bestek voor ‘werken’ (definitie volgens Vlarea) wordt het gebruik van Copro gekeurd breekpuin opgenomen. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken factuur houthandel Van Den Berg PEFC-hout Essen info oktober 2011: ‘Stijlvolle picknickbank’ over bank uit natuurvriendelijk hout C. Bijlage Bovenvermelde bewijsstukken kunnen opgevraagd worden bij de milieudienst. 3.1.2 Passieve sensibilisatie MVP A. Rapportering - Stand van zaken Op het geboortebos werd in 2011 een schuilhuisje ingericht met PEFC-hout. Meer bepaald werden er banken in geplaatst en werden houten kaders voorzien voor enkele posters. Eén van de posters handelt over duurzaam hout. In 2010 werkte de gemeente de Ecowijzer uit. De ecowijzer is een gids voor duurzaam en (h)eerlijk consumeren. Via deze brochure worden de inwoners onder meer gesensibiliseerd rond biologische producten en duurzame producten (herbruikbare luiers, milieuvriendelijke schoonmaakproducten, duurzaam geëxploiteerd hout, milieusparend papier, duurzaam speelgoed en natuurverven). De gids bevat de verkooppunten van deze producten in Essen en de omliggende gemeenten Kalmthout, Wuustwezel en Brecht. Deze gids is online beschikbaar op www.essen.be en op alle grote gemeentelijke evenementen of kan worden opgehaald bij het VVV-kantoor De Tasberg, de hoofdbibliotheek en de diensten milieu en internationale samenwerking in het gemeentehuis. In 2011 werd deze brochure op verschillende gemeentelijke evenementen uitgedeeld en ter beschikking gelegd, vb. bij de (h)eerlijke biobrunch, de dag van de buren, enz.
38
De gemeente publiceerde verder in 2011 ook veel artikels over milieuverantwoord productgebruik in het gemeentelijk infoblad, meer bepaald over: strooizout, picknickbank in duurzaam hout, biologische, duurzame en fairtradeproducten (Ecowijzer) en biologische producten (o.m. Bio op het bord van het beleid en Doe de bioweek). B. Planning De gemeente zal ook in 2012 passieve sensibilisatie voeren over het thema milieuverantwoord productgebruik. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken Poster duurzaam hout schuilhuisje geboortebos Essen info oktober 2011: ‘Stijlvolle picknickbank’ over bank in natuurvriendelijk hout Essen info november 2011: Essen klaar voor de winter – Nieuwe pekelstrooier, 80 ton zout’ – over de voordelen voor het milieu Essen info september 2011: ‘Verruim je aanbod – Fair Trade: een (h)eerlijke keuze’ over fairtradeproducten, de Ecowijzer en biologische, duurzame en fairtradeproducten. Essen info zomer 2011: ‘Bio op het bord van het beleid’ over biologische producten Essen info juni 2011: ‘Doe de bioweek’ over biologische producten D. Bijlage Bovenvermelde bewijsstukken kunnen opgevraagd worden bij de milieudienst.
3.2 Onderscheidingsniveau 3.2.1 Acties/maatregelen m.b.t. milieuverantwoord productgebruik binnen eigen gemeentelijke diensten A. Rapportering - Stand van zaken De gemeente implementeert het milieuverantwoord productgebruik binnen de werking van de eigen diensten. Hieronder worden concrete toepassingen beschreven van gebruik van milieuverantwoorde materialen in 2010. Duurzaam geëxploiteerd hout In 2011 werd het schuilhuisje van het geboortebos ‘Patersboske’ ingericht met een bank in PEFChout. Ook werden enkele kaders in PEFC-hout in het schuilhuisje van het geboortebos opgehangen met informatieve posters, waaronder één over duurzaam hout. Verder werd ook nog PEFC-hout aangekocht voor het maken van picknickbanken en tentoonstellingspanelen. Ook bij milieuprojecten waarbij hout wordt gebruikt, wordt de voorwaarde van duurzaam geëxploiteerd hout opgenomen. Zo werden in 2010 nestkastjes gemaakt in FSC-hout. Gekeurd breekpuin In 2011 werd 272,52 ton gekeurd gewoon breekpuin gebruikt bij wegenwerken in de weekendzone. Er was ook een proefproject rond COPRO gekeurd betonbreekpuin in de Eekhoornlaan (257,12 ton). In 2010 werd 347.35 ton gekeurd breekpuin gebruikt bij wegenwerken in de weekendzone. In september 2009 werd 502,4 m³ gekeurd breekpuin gebruikt bij funderingswerken bij der herinrichting van Bremakker. Compost met Vlaco-label of gelijkwaardig Alle compost die door de gemeente wordt gebruikt wordt afgenomen van de DRANCO-installatie van IGEAN en heeft het Vlaco-label. Bij de aanplant van een nieuw stuk geboortebos in 2011 voor alle (205) kindjes die in 2010 geboren zijn werd compost met Vlaco-label gebruikt. De bezoekers kregen ook allemaal een zakje gevuld met compost mee.
39
Ook op de fuchsiatentoonstelling werd voor de aanleg van de plantenperkjes Vlaco-compost gebruikt. Er werd in 2011 36 keer compost gehaald in de Dranco Igean voor eigen gebruik en om ter beschiking te stellen van de inwoners. In totaal werd 449.700 kg compost met Vlaco-label opgehaald. In de reguliere werking van de groendienst wordt bij aanplantingen compost gebruikt, zo onder meer in 2011 in plantvakken aan parking WIGO (100m²) In 2010 werd compost aangebracht in plantvakken van eenjarigen (rotonde Spijker) en bij nieuw aan te leggen percelen (baanparking Spijker). Ook bij de inplantstrook voor het groenscherm rond de toekomstige depot van de groendienst werd compost gebruikt. Gerecycleerde kunststoffen De gemeente biedt sinds 2009 aan haar inwoners compostbakken aan in gerecycleerde kunststof. Sinds juli 2011 zijn ook de compostvaten die te koop worden aangeboden in gerecycleerde kunststof. Ook de paaltjes die de gemeente gebruikt en grasdals zijn uitgevoerd in gerecycleerde kunststof. Milieuverantwoorde kantoormaterialen De in 2011 aangekochte printers voor het gemeentehuis (drie in totaal) hebben het energy star label. Hetzelfde type werd ook in 2010 twee keer aangekocht. In 2011 werd voor Muzarto een nieuw kopieertoestel aangekocht. Milieu werd als criterium meegenomen. De offertes werden doorgelicht met de producttest. Er werd gekozen voor het kopieertoestel met de beste score uit de producttest. In het bestek voor de huur van kopieertoestellen in 2009 werd milieu als criterium meegenomen, meer bepaald het geproduceerde geluid, het energieverbruik, warmteafgifte, emissie van stof, ozon en systreen, recycleerbaarheid van de toners enz. Er werd gekozen voor een toestel dat het EU energy star label draagt. De gemeente gebruikt milieuvriendelijk papier, met PEFC of FSC label. Via dienstnota’s wordt regelmatig gewezen op verantwoord omgaan met (kleuren)kopies en briefpapier. In 2010 werd onder meer de afvalkalender gedrukt op FSC-papier. Elk jaar wordt het gemeentepersoneel aangemoedigd om te kiezen voor een solidariteitsagenda. Deze agenda beperkt zijn ecologische kost bij het drukken en verhoogt de kwaliteit: een mooie en handige planner op gerecycleerd papier. In 2011 (agenda 2012) werden 10 solidariteitsagenda’s besteld door het gemeentepersoneel. Tonerafval wordt door Recyca opgehaald met het oog op recyclage van alle herbruikbare producten Milieuverantwoorde cateringproducten Er wordt gebruik gemaakt van halve liter flessen melk. Er wordt geen gebruik gemaakt van plastic lepeltjes en bekertjes door het gemeentepersoneel. In de gemeentelijke feestzaal ‘REX’ werd een afwasmachine aangekocht voor het gebruik van herbruikbare bekers. In het huishoudelijk reglement staat dat alle gebruikers van de zaal verplicht zijn deze bekers te gebruiken. De gemeente koopt koffie, thee, wijn en fruitsap van eerlijke handel. Ook op al haar evenementen gebruikt ze fairtrade bioproducten. Er worden vier grote waterverdelers ter beschikking gesteld van het personeel waardoor het gebruik van losse flessen tot een minimum wordt beperkt. Ook in de technische loods wordt gebruik gemaakt van de waterverdelers. Er zijn sinds 2010 ook waterkannen met kraantjeswater ter beschikking van het gemeentepersoneel. Op de gemeenteraad wordt geen flessenwater meer geschonken, enkel nog kraantjeswater. Milieuverantwoorde schoonmaakmiddelen
40
In 2006 werden alle onderhoudsproducten geïnventariseerd. Als gevolg hiervan werd in 2007 een nieuw systeem geïntroduceerd voor de verdeling en het gebruik van poetsproducten. Er wordt sindsdien gebruik gemaakt van biddons met dispensers. De producten worden in bulk aangekocht. Dit systeem heeft volgende voordelen naar milieu toe: vermindering van het verbruik met meer dan 30% in vergelijking met manueel doseerbare producten omwille van nauwkeurige en betrouwbare dosering vermindering van verpakkingsafval in gewicht en volume met minder uitstoot door transport tot gevolg eenvoudiger te recycleren verpakkingsafval door een beperkt aantal onderdelen in het systeem Voor het onderhoud van het interieur van de gemeentegebouwen worden enkel nog microvezeldoeken gebruikt. In 2010 werden de onderhoudsproducten doorgelicht met de producttest van OVAM. Uit de antwoorden op de vragenlijsten in deze test blijkt dat de producten wel goed scoren op vlak van dosering, maar niet wat milieuvriendelijkheid van het product en verpakkingsafval betreft. Er werd in 2010 een hoofdschoonmaakster aangeworven die moet toezien op het gebruik van de poetsmiddelen en cateringproducten. In 2011 werden de contracten en kosten voor de onderhoudsproducten doorgelicht. B. Planning Voor de onderhoudsproducten zal gekeken worden welke kunnen vervangen worden door milieuvriendelijke producten. Verder wordt de huidige werking voortgezet. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken Factuur houthandel van den berg - PEFC-hout Weegbonnen ophaling compost Dranco Igean D. Bijlage Bovenvermelde bewijsstukken kunnen opgevraagd worden bij de milieudienst 3.2.2 Stimuleren milieuverantwoord productgebruik inwoners 3.2.2.1 Actieve sensibilisatie milieuverantwoord productgebruik A. Rapportering - Stand van zaken In 2011 werd volgende actieve sensibilisatie uitgevoerd: (H)eerlijke biobrunch De gemeente organiseerde in samenwerking met de Wereldwinkel een sensibiliserende brunch met lokale, eerlijke en biologische voedingsproducten. De producten werden aangekocht bij lokale landbouwers en winkels uit de Ecowijzer. Op de buffettafel werd bij elk product vermeld wat het was en waar het werd aangekocht. Het aanbod ging van biologisch broodbeleg, eieren van een lokale landbouwer, fairtrade choco en confituur, honing van de imker, enz. De wereldwinkel voorzag in drank via de zomerbar. Er werden twee tentoonstellingen opgezet, 1 over duurzaam naar de winkel en 1 over duurzaam consumeren. Er werden duurzame winkelbriefjes uitgedeeld met daarop tips rond duurzaam winkelen en duurzame producten. Duurzaamheid werd verder doorgetrokken in het hele concept. Aan de deelnemers werd gevraagd borden, bestek en kommen zelf mee te nemen. Ze konden deze afwassen in daarvoor voorziene wasmanden met ecologisch afwasmiddel. Er werden bio-ecologische reservebekers en reserveborden voorzien. Via de placemats werd gesensibiliseerd rond biologische producten. Op de tafels stonden blije bloemen (fairtrade). Enzovoort.
41
Er waren 190 deelnemers aan de brunch. Veertig personen hebben we moeten weigeren (wegens plaatsgebrek bij eventueel slecht weer). Er werd ook een wandeling georganiseerd aansluitend aan de brunch. Hier namen 40 deelnemers aan deel. De actie werd heel positief geëvalueerd. Fairtrade @ school In de Erasmusschool organiseerden we een sensibiliserende lunch met lokale, eerlijke en biologische voedingsproducten. Ook hier werden de twee tentoonstellingen over duurzaam consumeren opgesteld. Daarnaast kregen alle leerlingen van de middelbare school van de Noord-Zuidambtenaar een les over eerlijke handel. Dag van de buren Op 27 mei 2011 nodigde het gemeentebestuur alle omwonenden uit om bij te praten tijdens de wekelijkse markt op het Heuvelplein. De gemeente zorgde voor bio- en fairtradeproducten zoals bio sinaas-mangosap, fairtradekoffie, fairtradecava en fairtradehapjes. Fruit your work Tijdens de week van de Fair Trade kon het gemeentepersoneel genieten van een gezonde fruitsnack (biologisch, eerlijk, lokaal en seizoensgebonden). Bio op het bord van het beleid De gemeente ondertekende in 2011 als allereerste overheid de officiële engagementsverklaring ‘Bio op het bord van het beleid’. (zie punt 3.3.1) Tijdens het openingsevent van de Bioweek kreeg milieuschepen Dirk Konings hiervoor een cadeau uit handen van gastheer Herr Seele en Vlaams minister Bourgeois.
In 2010 werden onder meer volgende actieve sensibilisatie uitgevoerd: Ecowijzer In 2010 werkte de gemeente de Ecowijzer uit (zie punt 10.2.4). De Ecowijzer is een gids voor duurzaam en (h)eerlijk consumeren. Via deze brochure worden de inwoners onder meer gesensibiliseerd rond biologische producten en duurzame producten (herbruikbare luiers, milieuvriendelijke schoonmaakproducten, duurzaam geëxploiteerd hout, milieusparend papier, duurzaam speelgoed en natuurverven). De gids bevat de verkooppunten van deze producten in Essen en de omliggende gemeenten Kalmthout, Wuustwezel en Brecht. De Ecowijzer werd op 29 september voorgesteld door de Low Impact Man. Infoavond herbruikbare luiers Op 21 oktober 2010 organiseerde de gemeente een gratis infoavond rond herbruikbare luiers. Deze infoavond werd aangeboden naar aanleiding van het nieuwe subsidiereglement de ‘duurzaamheidspremie’ waarin ook een premie voor herbruikbare luiers wordt toegekend. In 2009 organiseerde de gemeente een ‘(h)eerlijke markt’, als onderdeel van de verenigingenmarkt. Op deze markt stonden allerlei milieuverantwoorde duurzame producten in de aandacht, zoals biologische groenten/fruit, ecologische schoonmaakmiddelen, milieuverantwoord speelgoed, ecologisch tuinieren, composteren, enz. De markt kende een grote opkomst. In totaal waren er 9 standhouders met producten als milieuverantwoord speelgoed, herbruikbare luiers, hoeve-ijs, ecologische schoonmaakmiddelen, ecologisch tuinieren, composteren, lokale honingproducten, enz. B. Planning Er zal ook in 2012 actief gesensibiliseerd worden over milieuverantwoord productgebruik. Er zullen onder meer twee duurzame markten worden georganiseerd, tijdens de statiestraatfeesten (duurzame markt) en Kempen kookt (duurzame voedingsmarkt). Fairtrade @ school zal opnieuw worden georganiseerd. Er zal een fairtrade/bio wijn- en fruitsap proefavond worden georganiseerd voor de horeca. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken Essen info mei 2011: ‘Fairtrade@school, smullen maar!’ en ‘Het gemeentebestuur nodigt je uit op de (h)eerlijke biobrunch Essen info juni 2011: ‘Picknicken op de biobrunch’ Bordjes ‘Fruitsnacks Fruit your work!’
42
D. Bijlage Bovenvermelde bewijsstukken kunnen opgevraagd worden bij de milieudienst
3.3 Overige acties en projecten / 3.3.1 Bio op het bord van het beleid A. Rapportering - Stand van zaken De gemeente ondertekende in 2011 als allereerste overheid de officiële engagementsverklaring ‘Bio op het bord van het beleid’. Tijdens het openingsevent van de Bioweek kreeg milieuschepen Dirk Konings hiervoor een cadeau uit handen van gastheer Herr Seele en Vlaams minister Bourgeois. De gemeente neemt hiermee het engagement op om een duurzaam aankoopbeleid te voeren waarin biologische productie voor voeding een essentieel criterium vormt. Concreet willen we volgende doelstellingen realiseren: Een overzicht opmaken van het huidig aankoopbeleid, de actoren op het grondgebied die actief zijn met biologische producten, overleggen met de stakeholders Een stappenplan opmaken waarin biologische producten een duidelijke plaats innemen in het aankoopbeleid (permanente bioslok) Tijdens de bioweek naar het personeel en de inwoners communiceren over het eigen aankoopbeleid. Inwoners en eigen personeel vertrouwd maken met biologische producten; Lokale land- en tuinbouwers informeren over bio via campagne ‘Bio zoekt boer’. B. Planning In 2012 zullen verder acties ondernomen worden voor het stimuleren van het gebruik van bioproducten naar inwoners en gemeentepersoneel (zie punt 3.2.2.1). Er zal ook een infoavond worden georganiseerd in het kader van de campagne ‘Bio zoekt boer’. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken Engagementsverklaring ‘Bio op het bord van het beleid’ Essen info zomer 2011: ‘Bio op het bord van het beleid’ D. Bijlage Bovenvermelde bewijsstukken kunnen opgevraagd worden bij de milieudienst
43
4 Water 4.1 Basis 4.1.1 Pesticidenreductie 4.1.1.1 Risico-evaluatie A. Rapportering - Stand van zaken De laatste jaren werd het pesticidengebruik binnen de gemeente sterk afgebouwd. De gemeente voert nu telkens een risico-evaluatie uit aan de hand van de lijst met gedoogde producten die door de Vlaamse overheid beschikbaar gesteld wordt. Er worden enkel nog gedoogde producten gebruikt. Restanten van niet-gedoogde producten worden opgebruikt tot maximum 1 jaar nadat deze de eerste keer als niet-gedoogd werden geklasseerd. De gemeente houdt een inventaris bij van de gebruikte bestrijdingsmiddelen via de webtoepassing op www.zonderisgezonder.be (zie bijlage). In de plantsoenen maakt de gemeente gebruik van hakselhout om onkruidgroei te vermijden. Dit werd in 2011 onder meer toegepast op de gemeentelijke speeltuintjes (ongeveer 11.000m²) en in nieuw aangelegde of gerenoveerde plantsoenen (ongeveer 5.000m²). Bij het beheer van openbaar domein wordt meer en meer gebruik gemaakt van een veegwagen. In 2010 werd voor de eerste keer geopteerd voor een combinatie van grote veegwerken door derden en kleinere veegwerken in eigen beheer. Er werd een veegplan opgemaakt waarbij de eerste grote schoonmaakbeurt een totale reinigingsbeurt van alle straten mét goten omvat. Om bij de eerste veegbeurt de historische vervuiling op te kuisen werd een krachtige onkruidborstelmachine ingezet die vóór de veegwagen uitrijdt. Die borstelde het hardnekkig vuil los waarna de veegwagen alles kon opzuigen. Ook alle parallelle parkeerstroken werden meegeveegd. Ook in 2011 werden de straten geveegd volgens het veegplan, een eerste maal in mei, een 2de maal in november (na de bladval). Alle straten met goten en aanliggende parkeerstroken kregen weer een veegbeurt. In 2011 kwam er ook een nieuwe veegwagen bij. De inwoners werden vooraf verwittigd via een oproep in het gemeentelijk infoblad. In 2011 werd beslist vanaf 2012 het vegen van de straten met goten en aanliggende parking te verhogen van 2 maal per jaar naar 3 maal per jaar: voorjaarsveegbeurt met nadruk op het wegnemen van onkruid zomerveegbeurt voor het verwijderen van zand en ander veegvuil najaarsveegbeurt in combinatie met bladopkuis waarbij in straten met bomen het personeel van de groendienst met behulp van bladblazers de bladeren op de weg blaast, gevolgd door de veegcombinatie die alles opneemt. Bij heraanleg van openbaar domein wordt een aangepaste beplanting met bodembedekkers voorzien om de ruimte zo onderhoudsvrij mogelijk te houden. Zo werd in 2011 vrouwenmantel aangeplant in plantsoenen rond het zwembad (30m²). De beplanting boven de RAPL-leiding op het containerpark werd in 2011 aangeplant in een gronddoek ‘Weedtex’ zodat de grond is afgedekt en onkruidgroei wordt tegengehouden. Het doek is biologisch afbreekbaar, brandwerend, waterdoorlaten,… Tegen de tijd dat het doek is afgebroken is de beplanting dichtgegroeid en onkruidgroei – onkruiden zijn lichtkiemers – tot het minimum beperkt. Ook in 2011 werd in de Leegtestraat de talud afgedekt met een gronddoek, enerzijds om erosie tegen te gaan en anderzijds om onkruidgroei te beperken tot de beplanting is toegegroeid.
44
De gemeente heeft een groeninventaris laten opstellen, met als doel een betere planning en werkverdeling te kunnen opmaken (zie punt 8.3.4). De gemeente wilde in 2010 een proefproject stomen uitvoeren. Er werden prijzen opgevraagd. Omwille van de hoge kostprijs werd hier echter van afgezien. B. Planning De huidige werking wordt verdergezet. Bij nieuwe aanplantingen in 2012 zal gekozen worden voor aangepaste aanplantingen zoals bodembedekkers om zodoende het gebruik van bestrijdingsmiddelen te beperken. In 2012 wordt zal als proef onder een aantal nieuwe vuilbakken en banken in de gemeente de klinkers worden gevoegd met een onkruidvrij, waterdoorlatend voegmortel. Dit moet onkruid voorkomen en onderhoud vereenvoudigen. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken Essen info mei 2011: ‘Opgeveegd staat netjes’ Essen info november 2011: ‘Opgeveegd staat netjes’ Essen info maart 2011: ‘In beeld – nieuwe veegwagen’ D. Bijlage Bovenvermelde bewijsstukken kunnen opgevraagd worden bij de milieudienst Bijlage WA1: Inventaris bestrijdingsmiddelen 2011 4.1.1.2 Pesticidentoets A. Rapportering - Stand van zaken Bij heraanleg of omvorming van het openbaar domein wordt telkens de pesticidentoets toegepast. Zo gebeurt de omvorming met het oog op onkruidpreventie en zodanig dat een efficiëntere bestrijding met bestaande niet-chemische methoden mogelijk wordt. Bij de hervorming van de wijk Heyend in 2011 werd de pesticidentoets toegepast. Van alle bermen werden verhardingen en aanplantingen verwijderd en vervangen door gras. Hierdoor is de wijk nu uniform en is onderhoud gemakkelijker. In Voetberglaan, Rooidamlaan, Groenlaan en Kleiputtenlaan werden verder ook bodembedekkers aangebracht. Ook de plantvakken rond het zwembad werden in 2011 aangeplant met bodembedekkers (30m² vrouwenmantel). Hakselhout en houtsnippers werd aangebracht bij nieuw aangelegde of gerenoveerde plantsoenen (5000m²) onder meer in de Rietstraat, parking Spijker, parking Wildertse Duintjes, parking WIGO. In Hemelrijklaan en op het rondpunt op Spijker werden bloemenweiden aangelegd. In 2011 werden op het containerpark en in de Leegtestraat gronddoeken aangebracht (zie punt 4.1.1.1). De parking van de Wildertse Duintjes werd in 2011 uitgevoerd in waterdoorlatende kiezelverharding, ook de parking aan de nieuwe sporthal is gedeeltelijk in kiezelverharding uitgevoerd. In 2010 werd de baanparking Spijker hervormd in functie van de pesticidentoets. Kasseien werden verwijderd en vervangen door traaggroeiend gras. Op een nieuw aangelegd wandelpad op de begraafplaats Heikant werd een geweven worteldoek aangebracht tegen onkruidgroei. In 2009 werd de pesticidentoets onder andere toegepast langs het fietspad Hondsberg-Kloosterstraat, hier werd het plantsoen vervangen door traag groeiend gras. B. Planning In 2012 zal de pesticidentoets onder meer op het nieuwe containerpark worden toegepast. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken /
45
D. Bijlage / 4.1.1.3 Passieve sensibilisatie A. Rapportering - Stand van zaken Op de website staat sinds 2009 een artikeltje met enkele eenvoudige en praktische tips om de natuur zo weinig mogelijk te belasten met chemische bestrijdingsmiddelen. In 2011 werd ook in het gemeentelijk infoblad gesensibiliseerd rond het vermijden van bestrijdingsmiddelen In 2010 werden de landbouwers gesensibiliseerd over de afspraken langs de waterloop de Kleine Aa i.v.m. het gebruik van bestrijdingsmiddelen en bemesting. Alle landbouwers kregen een brochure hierover in de brievenbus en werden ook via de landbouwtelling hierover gesensibiliseerd. De brochure ‘Waterwegwijzer bouwen en verbouwen’ van de Vlaamse Milieumaatschappij wordt meegegeven bij de aanvraag van een stedenbouwkundige vergunning. B. Planning De gemeente zal ook in 2012 de inwoners sensibiliseren rond bestrijdingsmiddelen. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken Essen info maart 2011: Hou het pesticidenvrij D. Bijlage Bovenvermelde bewijsstukken kunnen opgevraagd worden bij de milieudienst
4.2 Onderscheidingsniveau 4.2.1 Deelbekkenbeheerplannen A. Rapportering - Stand van zaken In Vlaanderen zijn de stroomgebieden van de Schelde en de Maas opgedeeld in elf bekkens. De gemeente Essen behoort tot het Maasbekken en wordt verder ingedeeld in het deelbekken Kleine Aa. De waterbeheerplanning in de verschillende bekkens krijgt vorm in bekkenbeheersplannen, deze worden opgemaakt door dienst Waterbeleid van de provincie Antwerpen (Waterschap Maasbekken) in samenwerking met de gemeente. Ook voor het grondgebied Essen zijn hierin enkele maatregelen opgenomen. Indicator milieubarometer: Kwaliteit van het oppervlaktewater – Zuurstofhuishouding: B. Planning De uitvoering van het bekkenbeheerplan wordt verder opgevolgd. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken / D. Bijlage /
4.3 Overige acties en projecten 4.3.1 Potpolder en ecologische herstelprojecten Kleine Aa A. Rapportering - Stand van zaken Kleine Aa
46
De Kleine Aa is een waterloop van 2de categorie en wordt bijgevolg beheerd door de provincie Antwerpen. Vroeger was de kleine Aa een sterk kronkelende beek. In het verleden is de kleine Aa echter rechtgetrokken om grotere rechtere landbouwpercelen te bekomen. Omdat in een rechtgetrokken waterloop het water sneller wordt afgevoerd leidde dit tot overstromingen stroomafwaarts (dus in Nederland) en het resulteerde ook in lagere grondwaterpeilen. Om deze ongewenste effecten tegen te gaan werden door de provincie stuwen geplaatst. De gemeente ondersteunt de uitvoering van het project van de provincie Antwerpen rond ‘Ecologische inrichting van de Kleine Aa te Essen’. In het project wordt gestreefd naar herstel van en aantakking van de oude meanders. Op sommige plaatsen naast de Kleine Aa zijn er stukken grond die eigendom zijn van de gemeente of het Vlaams Gewest. Op deze plaatsen willen we de waterloop ecologisch herstellen. Zo willen we meer ruimte maken voor het water waar het kan, zonder wateroverlast te veroorzaken in woongebieden. In 2011 werd de verloren meander ter hoogte van Oost-Speyckershoeve heringericht. Via een systeem van bekkens, drempels en buffers ontstaat er geen extra wateroverlast. Deze werken werden geïnitieerd, geleid en uitgevoerd door de provincie Antwerpen, in samenwerking met de gemeente Essen. Het project werd op korte tijd afgewerkt en is werkelijk geslaagd. De bestaande beek werd meanderend heraangelegd naar hoe het vroeger was. Een gedeelte werd afgegraven en ingericht als overstromingsgebied en buffering. Na de werken kan het beheer aan Natuurpunt worden toegekend. Wel zullen goede afspraken gemaakt moeten worden met de provincie i.v.m. periodieke slibruimingen in het overstromingsgebied. Potpolder Met ca. 3,5 ha is dit het laatste echt natte gebied in Essen waar de flora terug kansen heeft gekregen dankzij een goed beheer van ANB. Afhankelijk van de soort begroeiing en de waterspiegel spreken we van kamgrasland of dottergrasland, die beiden hier voorkomen. Soorten als holpijp, moerasvergeet-me-nietje, wateraardbei, moeraskartelblad, zwarte zegge, bosbies, snavelbies, grote ratelaar komen nergens in Essen nog voor en sommige zijn rode-lijst soorten (zeer zeldzaam). In dit gebied komen ze allen nog zeer veel voor. Ook andere unieke soorten zoals waternavel, knopig helmkruid, engelwortel, … zijn hier te vinden. Pitrus was voor het beheer veelvuldig aanwezig, maar wordt nu steeds meer teruggedrongen. Door de firma Econnection werd er een beheersplan opgemaakt. Het bestuur van Natuurpunt heeft een terreinbezoek gebracht i.v.m. een mogelijke overname van het beheer. B. Planning Op termijn worden de stuwen, onder meer aan Steenpaal, aangepast zodat vissen zich ook stroomopwaarts kunnen verplaatsen. Het fietspad langs de Kleine Aa werd direct langs de waterloop gelegd. Op dit moment zijn de oevers langs dit fietspad aan het afkalven. Het fietspad is ook redelijk smal. Herstellingen van die oevers zijn waarschijnlijk een tijdelijke oplossing, problemen met inkalving zullen blijven optreden. De gemeente en de provincie wensen het fietspad op te schuiven tot achter de bomenrij. Het huidige fietspad zal dan worden afgebroken en een meer natuurlijke, schuine oever kan worden aangelegd. De gemeente zal in 2012 ook enkele verwaarloosde percelen ter hoogte van Horendonk langs de kleine Aa die in bezit zijn van de gemeente herwaarderen. Voor de beplanting zal gebruik worden gemaakt van autochtoon plantmateriaal. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken Essen info juni 2011: ‘Ecologisch herstel van de kleine Aa in Essen’ Krantenartikel: ‘Grote projecten voor Kleine Aa’ D. Bijlage /
47
4.3.2 Vrijstellingen afvalwaterheffing A. Rapportering - Stand van zaken Gezinnen die beschikken over een eigen individuele waterzuiveringsinstallatie en gelegen zijn in een zone waar geen riolering ligt, kunnen een vrijstelling aanvragen voor de heffing op de waterverontreiniging omdat zij zelf instaan voor de zuivering van hun afvalwater. In 2011 beschikten 125 gezinnen over een individuele waterzuiveringsinstallatie. B. Planning De huidige werking wordt verdergezet. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken / D. Bijlage / 4.3.3 Infiltratie regenwater A. Rapportering - Stand van zaken De gemeente kiest zo veel mogelijk voor waterdoorlatende verharding. In 2011 werden grasdals aangelegd in de Tichelrei en waterdoorlatende kiezelverharding in de Stationsstraat en Kloosterstraat. De parking van de Wildertse Duintjes werd uitgevoerd in waterdoorlatende kiezelverharding, ook de parking aan de nieuwe sporthal is gedeeltelijk in kiezelverharding uitgevoerd. In 2010 werd dit onder meer toegepast bij de parking van de gemeentelijke school WIGO en bij extra parkeerplaatsen in de Kloosterstraat. Sinds 2011 wordt een tweede oprit enkel toegestaan als er gebruik wordt gemaakt van PVC grasdals die ingezaaid worden met gras. In de afvalkalender 2010 werd ook gesensibiliseerd rond waterdoorlatende verharding. Naast het fietspaadje tussen Kleiputtenlaan nummers 47 en 27 werd in 2011 een gracht aangebracht om de achtertuinen van wateroverlast te vrijwaren. Voortaan wordt hier het regenwater gebufferd en krijgt het water tijd om in de grond te dringen. De gracht heeft een ‘overloop’ naar de riolering zodat ook bij overvloedige regen het water weg kan. De bredere sloot werd van oeverplanten voorzien. De buurtbewoners werden via een buurtinfobrief hiervan op de hoogte gebracht.
B. Planning De huidige werking wordt verdergezet. In 2012 wordt zal als proef onder een aantal nieuwe vuilbakken en banken in de gemeente de klinkers worden gevoegd met een onkruidvrij, waterdoorlatend voegmortel. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken / D. Bijlage / 4.3.4 Grachteninventaris A. Rapportering - Stand van zaken
48
In 2001 en 2002 werd een grachteninventaris opgemaakt door enkele landbouwers. Grachten zijn de haarvaten van het watersysteem. In geval dat ze niet watervoerend zijn hebben ze nog hun belang voor de ecologie. B. Planning De actualisatie van de grachteninventaris zal worden opgestart in 2012. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken / D. Bijlage /
49
Hinder 4.4 Basis 4.4.1 Digitaal opvolgen van milieuklachten A. Rapportering - Stand van zaken De gemeente volgde in 2011 klachten over milieuhinder op via MKROS. Klachten worden gemeld via het centraal meldpunt milieuklachten. Dit wordt onder meer vermeld in de afvalkalender 2011. B. Planning De huidige werking wordt verder gezet. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken Afvalkalender ‘Centraal meldpunt milieuklachten’ D. Bijlage / 4.4.2 Passieve sensibilisatie A. Rapportering - Stand van zaken De gemeente sensibiliseerde in 2011 de inwoners via het gemeentelijk informatieblad over twee onderwerpen: Slimmer stoken: stoken in kachels en in open lucht Geluidshinder: geluidshinder aan spoorwegoverwegen B. Planning Ook in 2012 zal gesensibiliseerd worden rond verschillende hinderthema’s. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken Essen info juni 2011: ‘Slimmer stoken!’ Essen info januari 2011: ‘Wachten aan een spooroverweg? Het kan ook in stilte’ D. Bijlage Bovenvermelde bewijsstukken kunnen opgevraagd worden bij de milieudienst
4.5 Onderscheidingsniveau 4.5.1 Doorlichting van de hinderklachten 4.5.1.1 Analyse van hinderklachten A. Rapportering - Stand van zaken In 2011 werden bij de milieudienst 5 klachten gemeld, in 2010 11 klachten gemeld, in 2009 waren er 13. Via de rapporteringmodule van MKROS zorgt de gemeente voor een analyse van de geregistreerde hinderklachten. Uit de inventarisatie van de klachten die bij de milieudienst terechtkomen kunnen volgende conclusies getrokken worden: In 2011 ging het grootste deel van de klachten over geluidshinder van buren. Het ging twee maal over geluidsoverlast van (huis)dieren en één maal over elektronisch verstrekte muziek Dit was ook in 2010 de meest voorkomende klacht. Er werd ook een klacht rond geuroverlast van varkensstallen gemeld en een klacht over verbranden in een kachel. Het grootste deel van de klachten worden ofwel mondeling op de milieudienst of wel telefonisch gemeld. Dit wil zeggen dat het milieuloket voldoende toegankelijk is voor de inwoners.
50
In 2012 wordt best gesensibiliseerd rond burenhinder (geluid en andere). De meeste meldingen, 247 in 2011 kwamen echter bij de politie terecht. De milieuhinderklachten betreffen voornamelijk geluidshinder van muziek (100) en personen (48) en dieren (15), sluikstorten (37) en verbranden van afval (24). Voor meer informatie i.v.m. de klachten alsook voor een overzicht van de klachten die bij de politie worden gemeld verwijzen we naar de bijlage. B. Planning De huidige werkwijze wordt verder gezet. Er wordt bekeken of de samenwerking tussen de politie en de milieudienst m.b.t. de behandeling van klachten officieel in een overeenkomst kan worden vastgelegd. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken / D. Bijlage Bijlage HI1: overzicht milieuklachten 2011 politie 4.5.1.2 Analyse van de opvolging van hinderklachten A. Rapportering - Stand van zaken Uit analyse van de opvolging van hinderklachten in 2011 blijkt dat in alle gevallen opvolging werd gegeven aan de klacht. Bij alle klachten gebeurde ter plaatse een vaststelling, in 2011 voornamelijk door de politie. Welke problemen werden ondervonden bij de opvolging van klachten? We merken dat meer hinderklachten bij de politie terecht komen dan bij de milieudienst (x t.o.v. x klachten). Vermoedelijk heeft dit te maken met de permanentie bij de politiediensten. Bij de politie is er één inspecteur met het Vlarembekwaamheidsattest die controlerend en verbaliserend kan optreden. Voor de administratieve voorbereiding en andere technische informatie wordt vaak contact opgenomen met de milieudienst. Toch kan het zijn dat over een bepaald probleem een klacht bij de milieudienst terecht komt en tegelijkertijd een klacht van een andere melder bij de politie, zonder dat beiden hiervan op de hoogte zijn. Op dat moment wordt er dus dubbel werk geleverd. In 2011 werden de klachten ingevoerd doorheen het hele jaar. Toch kwam het voor dat een bepaalde klacht afzonderlijk werd ingevoerd hoewel het eigenlijk over een wederkerende klacht ging. Deze werden pas op het einde van het jaar gekoppeld. Voortaan wordt best eerst vooraf gecontroleerd of de klacht niet reeds werd ingevoerd. Met welk succes werden de klachten behandeld in 2011 (% afgehandeld, % binnen vooropgestelde termijn, enz.) Als er klachten binnenkomen wordt onmiddellijk actie ondernomen. Ook worden de melders steeds op de hoogte gebracht van de genomen stappen. De klachten die in 2011 werden ingediend, konden er 4 definitief worden afgesloten: . Hoe kan de opvolging nog beter/sneller? Aan het klachtenmeldpunt van de milieudienst kan nog meer bekendheid gegeven worden zodat het overgrote deel van de hinderklachten in eerste instantie bij de milieudienst terecht komt (via afvalkalender, website, enz.). Er zal in 2012 worden bekeken of de samenwerking tussen de politie en de milieudienst m.b.t. de behandeling van klachten en het centraal meldpunt milieuklachten officieel in een overeenkomst kan
51
worden vastgelegd. De samenwerking wordt nu als goed ervaren, maar mag dus meer geformaliseerd worden. De klachten moeten sneller, dit wil zeggen onmiddellijk na ontvangst, ingevoerd worden in MKROS. Twee medewerkers van de milieudienst volgden hiervoor een cursus. De modelformulieren werden in de loop van 2010 geoptimaliseerd a.d.h.v. het voorbeeld van het departement LNE (zie bijlage) en werden in 2011 reeds toegepast. B. Planning De huidige werkwijze wordt verdergezet. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken Geoptimaliseerd modelregistratieformulier milieuklachten D. Bijlage Bovenvermelde bewijsstukken kunnen opgevraagd worden bij de milieudienst 4.5.2 Beleidskader geluidshinder 4.5.2.1 Opstellen geluidshinderreglement A. Rapportering - Stand van zaken In het politiereglement op honden is een bepaling opgenomen rond hinder door het maken van geluid. Hierover werd in 2009 gecommuniceerd via een artikel in het gemeentelijk informatieblad. In 2010 werd het overleg over de uitwerking van de gemeentelijke administratieve sancties in de politiezone Grens opgestart. Dit overleg werd in 2011 verder gezet, maar is nog niet afgerond. In 2011 werd het ontwerp gemeentelijk reglement (GAS) van de politiezone grens afgetoetst met de modelreglementen hinder. Zie bijlage B. Planning Bij het uitwerken van de gemeentelijke administratieve sancties (GAS) zullen de bepalingen uit het modelreglement geluidshinder dat door de Vlaamse overheid ter beschikking wordt gesteld meegenomen worden. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken / D. Bijlage Bijlage HI2: aftoetsingsdocument modelreglementen – gemeentelijk reglement 4.5.2.2 Opleiding geluid meten en beoordelen A. Rapportering - Stand van zaken Voor de behandeling van geluidsklachten wordt samengewerkt met de politiezone Grens. Mocht er geluidshinder voorkomen, dan kan de gemeente ook nog altijd een beroep doen op het provinciaal instituut voor hygiëne (PIH) die dan de nodige metingen ter plaatse uitvoeren. In de gemeentelijke polyvalente zaal Rex worden regelmatig fuiven georganiseerd. Er werd een geluidsbegrenzer aangekocht die bij elk evenement ervoor moet zorgen dat er niet te veel geluidshinder vrij komt (96 dB). Hierin loopt de gemeente voor op de regelgeving. Akoestische deuren en baffels werden aangebracht om geluidshinder naar buiten toe te voorkomen. B. Planning Er wordt bekeken of de samenwerking tussen de politie en de milieudienst m.b.t. het uitvoeren van geluidsmetingen officieel in een overeenkomst kan worden vastgelegd. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken /
52
D. Bijlage Bijlage HI2: aftoetsingsdocument modelreglementen – gemeentelijk reglement 4.5.3 Beleidskader geurhinder 4.5.3.1 Opstellen geurhinderreglement A. Rapportering - Stand van zaken Er zijn op dit moment geen bepalingen rond geurhinder opgenomen in het gemeentelijk reglement. In 2010 werd het overleg over de uitwerking van de gemeentelijke administratieve sancties in de politiezone Grens opgestart. In 2011 werd het ontwerp gemeentelijk reglement (GAS) van de politiezone grens afgetoetst met de modelreglementen hinder. Zie bijlage B. Planning Bij het uitwerken van de gemeentelijke administratieve sancties (GAS) zullen de bepalingen uit de modelreglementen geurhinder en verbranden van afvalstoffen door particulieren die door de Vlaamse overheid ter beschikking worden gesteld meegenomen worden. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken / D. Bijlage Bijlage HI2: aftoetsingsdocument modelreglementen – gemeentelijk reglement
4.5.3.2 Opleiding geur meten en beoordelen A. Rapportering - Stand van zaken / B. Planning / C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken / D. Bijlage / 4.5.4 Opstellen lichthinderreglement A. Rapportering - Stand van zaken Er zijn op dit moment geen bepalingen rond lichthinder opgenomen in het gemeentelijk reglement. In 2010 werd het overleg over de uitwerking van de gemeentelijke administratieve sancties in de politiezone Grens opgestart. In 2011 werd het ontwerp gemeentelijk reglement (GAS) van de politiezone grens afgetoetst met de modelreglementen hinder. Zie bijlage B. Planning Bij het uitwerken van de gemeentelijke administratieve sancties (GAS) zullen de bepalingen uit het modelreglement lichthinder en lichtvervuiling dat door de Vlaamse overheid ter beschikking wordt gesteld meegenomen worden. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken /
53
D. Bijlage Bijlage HI2: aftoetsingsdocument modelreglementen – gemeentelijk reglement 4.5.5 Actieve sensibilisatie rond hinderthema’s A. Rapportering - Stand van zaken De gemeente werkte in 2011 mee aan de campagne ‘Fuiven doe je zo!’ In deze campagne wordt ook gesensibiliseerd over lawaaihinder voor omgeving en voor je oren. Zo wordt een educatieve koffer ‘Amai m’n (h)oren’ aangeboden en kunnen geluidsmeters worden ontleend. De flyers werden uitgedeeld op de jeugddienst. Onder meer op T-day werd deze campagne gevoerd en de educatieve koffer beschikbaar gesteld. T-day is een tienerfestival georganiseerd door verschillende gemeenten uit de Noorderkempen, waaronder Essen. Zo’n 3500 tieners nemen deel. In 2010 deed de gemeente mee aan de nacht van de duisternis. Ze organiseerde een sterrenkijkavond in de Oude Pastorij. Omwille van het slechte weer kon niet door telescopen gekeken worden. Het vervangingsprogramma, namelijk een geanimeerde reis langs sterren en planeten, werd echter heel positief onthaald. Lichthinder en –vervuiling kwam tijdens de avond aan bod. De gemeente ondersteunde de actie door heel het weekend van 15 tot en met 17 oktober de verlichting te doven op en rond de Oude Pastorij, het Heuvelplein en het gemeentehuis. Via een artikel in het gemeentelijk infoblad werden de inwoners gesensibiliseerd rond lichthinder en lichtvervuiling. Via een buurtinfobrief werd het doven van de verlichting aangekondigd en werden de omwonenden gevraagd om ook zo veel mogelijk de lichten te doven. B. Planning De gemeente zal een doelgerichte actieve sensibilisatiecampagne in verband met de bestrijding van milieuhinder (geluids-, geur-, stof-, rook- en lichthinder) ondernemen. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken Folder Amai m’n horen D. Bijlage Bovenvermelde bewijsstukken kunnen opgevraagd worden bij de milieudienst 4.5.6 Opstellen handhavingsbeleid hinder A. Rapportering - Stand van zaken /
B. Planning / C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken / D. Bijlage / 4.5.7 Opstellen en bijhouden van een hinderinventaris A. Rapportering - Stand van zaken /
B. Planning / C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken /
54
D. Bijlage /
4.6 Overige acties en projecten 4.6.1 Terugdringen van hinder in eigen beheer A. Rapportering - Stand van zaken / B. Planning De kerstverlichting zal worden doorgelicht naar lichthinder en energieverbruik. De verlichting van het sportpark is niet optimaal geplaatst en veroorzaakt lichthinder. In het kader van de aanleg van de Finse piste zal de opstelling ervan worden bekeken. Er zal gekozen worden voor energiezuinige lampen en armaturen die zo weinig mogelijk lichthinder veroorzaakt (goede opstelling, bewegingsdetectoren, beheerssysteem met tijdgeschakelde lichtregeling, enz.). C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken / D. Bijlage /
55
5 Energie 5.1 Basis 5.1.1 Meewerken aan de Energieprestatieregelgeving A. Rapportering - Stand van zaken De gemeente werkt mee aan de implementatie van de energieprestatieregelgeving. Hiervoor worden door de dienst Ruimtelijke Ordening maandelijks de gegevens van stedenbouwkundige vergunningen (administratieve gegevens en energieprestatiedossiernummers) elektronisch doorgestuurd naar de energieprestatiedatabank van het Vlaams Energieagentschap (VEA). B. Planning De huidige werking wordt verdergezet. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken / D. Bijlage / 5.1.2 Uitvoeren van een energieboekhouding A. Rapportering - Stand van zaken Sinds 2006 wordt een energieboekhouding bijgehouden voor volgende zeven gemeentelijke gebouwen: gemeentehuis, sporthal, technische loods, brandweer, zwembad, WIGO lagere en kleuterschool en Muzarto muziekschool. De verbruiken van deze gebouwen worden zowel maandelijks als jaarlijks opgevolgd. Indien er een uitzonderlijk hoog verbruik wordt vastgesteld, wordt het gebouw onderzocht op lekkages of foutgebruik. In 2010 breidde de gemeente haar energieboekhouding uit. Twee extra gebouwen werden opgenomen, namelijk de bibliotheek en de Oude Pastorij. De gemeente houdt dus voor 9 gemeentelijke gebouwen de energieboekhouding bij en volgt deze ook op. Sinds 2010 wordt bijgevolg voor alle gebouwen met een oppervlakte groter dan 1000m² een energieboekhouding bijgehouden. Daarnaast werden energieprestatiecertificaten (EPC’s) opgemaakt voor vijf gebouwen in Essen: het gemeentehuis, bibliotheek, WIGO lagere en kleuterschool, sporthal. De EPC’s werden op een voor het publiek zichtbare plaats in het gebouw aangebracht. Omdat de gemeente haar gebouwen de komende jaren fors energiezuiniger wil maken neemt ze ESCO (Energy Services Company) onder de arm, een gespecialiseerde energiedienst van netbedrijf Infrax. Aan de hand van een prioriteitenlijst zullen alle gemeentelijke gebouwen onder de loep genomen worden om te besparen op de factuur en het milieu. Zo zullen ook één voor één de gebouwen worden uitgerust met telemetrie zodat de meterstanden automatisch worden doorgestuurd naar het energieboekhoudsysteem. In 2011 werden de Loods, Brandweer, Sporthal, het gemeentehuis en het Paviljoen doorgelicht. De maatregelen werden gebundeld en zullen in de volgende jaren worden uitgevoerd. B. Planning De huidige werking wordt verdergezet. In 2012 zullen EPC’s worden opgemaakt voor gemeentelijke gebouwen met een oppervlakte tussen 500 en 1000m². Via het ESCO project worden alle gemeentelijke gebouwen volgens een prioriteitenlijst uitgerust met telemetrie zodat de meterstanden automatisch worden doorgestuurd naar het energieboekhoudsysteem.
56
C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken Overzicht resultaten EPC Essen info februari 2011: ‘Essen en Esco willen energieverbruik terugdringen’ D. Bijlage Bovenvermelde bewijsstukken kunnen opgevraagd worden bij de milieudienst Bijlage EN1: Bijlage rapportage Energie SO 5.1.3 Passieve sensibilisatie A. Rapportering - Stand van zaken In 2011 publiceerde de gemeente verschillende artikels over duurzaam energiegebruik in Essen info. Meer bepaald werd gesensibiliseerd over de groene lening en energiemaatregelen die hierin passen, over de samenaankoop groene stroom, energie sparen en de premies die men hiervoor kan krijgen, energiescans en de kleine energiebesparende maatregelen die kunnen worden uitgevoerd, over bewust omgaan met energie en de gemeente en haar voorbeeldfunctie, duurzaamheidspremie, maand van de energiebesparing, energiepremies, Earth hour 2011 en het CO2 neutraal lokaal bedrijventerrein Rijkmaker. De gemeente verspreidde ook de energiekalender van het Vlaams Energieagentschap boordevol goede voornemens voor een zuiniger jaar. In 2010 publiceerde de gemeente verschillende artikels over duurzaam energiegebruik in het gemeentelijk infoblad. Meer bepaald werd gesensibiliseerd over de dikke truiendag, Earth Hour 2010 en de energiescans. In de Ecowijzer (zie punt 10.2.4) werd gesensibiliseerd over energiezuinige huishoudapparaten en tips om energie te besparen (wassen op lage temperatuur, wassen met volle trommel, geen droogkast gebruiken, koelkast zo snel mogelijk sluiten en geen warme waren in de koelkast of vriezer plaatsen. In de middenkatern van het gemeentelijk infoblad in september werd gesensibiliseerd over isolatie en hernieuwbare energie (‘Energie uit de zon’ over zonneboiler en PV-panelen, ‘Warmte uit de omgeving’ over warmtepompen). Er werd ook meegedaan met de actie van het Vlaams Energieagentschap (VEA) ‘Kies voor groene warmte’ en er werd gecommuniceerd over de energiekalender. B. Planning De gemeente zal de inwoners verder sensibiliseren over duurzaam energiegebruik (REG en hernieuwbare energie). C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken Essen info februari 2011: ‘Uitbreiding bedrijventerrein site Beckers’ over het duurzaam en CO2 neutraal lokaal bedrijventerrein. Essen info maart 2011: ‘Doe de lichten uit tijdens Earth Hour 2011’ Essen info maart 2011: ‘Laat het energieverbruik van je woning gratis nakijken’ over energiescans en kleine energiebesparende maatregelen Essen info april 2011: ‘Energie besparen? De overheid voorziet heel wat premies.’ Essen info mei 2011: ‘Groene lening loopt nog tot eind 2011’ Essen info zomer 2011: ‘Samen op weg naar goedkopere, groene energie’ over de samenaankoop groene stroom Essen info september 2011: ‘Verlaag je energiefactuur – Groepsaankoop groene stroom’ Essen info oktober 2011: ‘Bewust omgaan met energie – de gemeente geeft het goede voorbeeld’ Essen info oktober 2011: ‘Duurzaamheidspremie – de gemeente helpt jullie om energiezuinig en duurzaam te (ver)bouwen Essen info oktober 2011: ‘In oktober maken we er samen werk van – Maand van de energiebesparing’ Essen info oktober 2011: ‘Energiepremies – vraag ze aan en bespaar op je factuur’
57
D. Bijlage Bovenvermelde bewijsstukken kunnen opgevraagd worden bij de milieudienst
5.2 Onderscheidingsniveau 5.2.1 Uitbreiden van de energieboekhouding naar andere entiteiten A. Rapportering - Stand van zaken De gemeente houdt sinds 2010 de energieboekhouding bij voor 9 gemeentelijke gebouwen (zie actie 6.1.2). Voor vijf van deze gebouwen moest een energieprestatiecertificaat opgemaakt worden. Omdat de gemeente haar gebouwen de komende jaren fors energiezuiniger wil maken neemt ze ESCO (Energy Services Company) onder de arm, een gespecialiseerde energiedienst van netbedrijf Infrax. Aan de hand van een prioriteitenlijst zullen alle gemeentelijke gebouwen onder de loep genomen worden om te besparen op de factuur en het milieu. Zo zullen ook één voor één de gebouwen worden uitgerust met telemetrie zodat de meterstanden automatisch worden doorgestuurd naar het energieboekhoudsysteem. B. Planning De huidige werking wordt verdergezet. Via het ESCO project worden alle gemeentelijke gebouwen uitgerust met telemetrie zodat de meterstanden automatisch worden doorgestuurd naar het energieboekhoudsysteem. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken / D. Bijlage Bijlage EN2: Bijlage rapportage Energie SO 5.2.2 Opmaken energieprestatiecertificaten voor gebouwen die niet onder de energieprestatieregelgeving vallen A. Rapportering - Stand van zaken / B. Planning / C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken / D. Bijlage / 5.2.3 Actieve sensibilisatie over hernieuwbare energie en/of rationeel energiegebruik A. Rapportering - Stand van zaken In 2011 werden volgende acties ondernomen: Samenaankoop groene stroom De gemeente werkte opnieuw mee aan de samenaankoop groene stroom van de provincie Antwerpen. De gemeente communceerde hierover via al haar kanalen (gemeentelijk infoblad, website, interne mails). In september konden inwoners die niet zo vertrouwd zijn met het internet zich komen inschrijven op de milieudienst. Ook voor meer informatie konden ze bij de milieudienst. Maar liefst 128 personen maakten gebruik van het milieuloket om zich te registreren en eventueel te bevestigen. De campagne was een groot succes.
58
Werklimaat De gemeente organiseerde de campagne werKlimaat in het gemeentehuis. De bedoeling van deze actie is om zoveel mogelijk energie te besparen. Hiervoor werden elke maand allerlei nuttige tips verspreid. Deze tips kunnen op het werk worden toegepast, maar ook thuis. Elke maand werd een ander thema in de aandacht gezet. Zo werd gesensibiliseerd rond: verlichting, computers, printers en kopieerapparaten, verwarming, enz. Dikke Truiendag Op woensdag 16 februari deed de gemeente mee aan Dikke Truiendag. De verwarming werd deze dag afgezet. De milieudienst organiseerde ‘s morgens opwarmingsoefeningen aan het bureau en zorgde op de middag voor warme chocomelk en wafels.
Volgende acties werden ondernomen in 2010: Op 12 februari deed het gemeentehuis mee aan de Dikke-truiendag. De verwarming werd lager gezet. Het gemeentepersoneel werd opgeroepen om met een dikke trui, muts, enz. naar het werk te komen. De persoon die het origineelst was kreeg een warmwaterkruik. De winnaar werkte de hele dag gehuld in een slaapzak. De gemeente werkte mee aan de samenaankoop groene stroom van de provincie Antwerpen. De gemeente communiceerde via al haar kanalen (gemeentelijk infoblad, gemeentelijke digitale nieuwsbrief, website) over de campagne. In augustus konden inwoners die niet zo vertrouwd zijn met het internet zich komen inschrijven op de milieudienst. Ook voor meer informatie konden de inwoners in het gemeentehuis terecht. De gemeente werkte in 2010 de duurzaamheidspremie uit, een subsidiereglement voor duurzaam bouwen, hernieuwbare energie en duurzaam leven. Via dit subsidiereglement kunnen de inwoners onder meer een premie verkrijgen voor: dakisolatie, isolatiematerialen uit hernieuwbare grondstoffen, verwijderen stookolietank, zonneboiler, fotovoltaïsche zonnepanelen en warmtepompsystemen. In oktober 2010, de maand van de energiebesparing organiseerde de gemeente de duurzame donderdagen. Op twee donderdagen konden de inwoners kennis maken met enkele duurzame initiatieven. Op 14 oktober waren er infosessies over dakisolatie voor doe-het-zelvers (interactieve workshop) en toepassingen voor zonne-energie. Op 21 oktober was er een infosessie over warmtepompen voor woningverwarming. B. Planning Ook in 2012 zal de gemeente sensibiliseren rond hernieuwbare energie en rationeel energiegebruik. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken Interne mail werklimaat Interne mail Dikke truiendag Essen info zomer 2011: ‘Samen op weg naar goedkopere, groene energie’ over de samenaankoop groene stroom D. Bijlage Bovenvermelde bewijsstukken kunnen opgevraagd worden bij de milieudienst 5.2.4 Aankoop van minimum percentage groene stroom A. Rapportering - Stand van zaken Sinds 2011 neemt de gemeente 100% groene stroom af. B. Planning De huidige werking wordt verdergezet. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken / D. Bijlage
59
Bijlage EN3: eindafrekening elektriciteit 2011 – groene stroom 5.2.5 Opleiding energie A. Rapportering - Stand van zaken De duurzaamheidsambtenaar volgde in 2010 de opleiding ‘Energiecoördinator voor openbare besturen’ bij Escala. B. Planning In 2012 zal de gemeente een technische opleiding volgen rond energie om zo deskundig advies te kunnen geven over energiedossiers van de gemeentelijke gebouwen en aan de inwoners. De duurzaamheidsambtenaar zal in januari onder meer deelnemen aan de bouwteams van Infrax in samenwerking met Dialoog. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken / D. Bijlage / 5.2.6 Uitvoeren Duurzame Energiescan A. Rapportering - Stand van zaken / B. Planning / C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken / D. Bijlage / 5.2.7 Opnemen van energie-efficiëntie als criterium bij overheidsopdrachten A. Rapportering - Stand van zaken In 2011 werd voor Muzarto een nieuw kopieertoestel aangekocht. Milieu werd als criterium meegenomen. De offertes werden doorgelicht met de producttest. Er werd gekozen voor het kopieertoestel met de beste score uit de producttest. De in 2011 aangekochte printers voor het gemeentehuis (drie in totaal) hebben het energy star label. Hetzelfde type werd ook in 2010 twee keer aangekocht. Bij de aanbesteding van ‘huur en omnium onderhoud van kopieermachines’ in 2009 werd in het bestek energieverbruik opgenomen als criterium. De kopieermachines die werden gehuurd dragen het EU Energy star label. B. Planning Ook bij toekomstige aanbestedingen zal energie-efficiëntie als criterium worden opgenomen. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken Evaluatie producttest kopieertoestel Muzarto D. Bijlage Bovenvermelde bewijsstukken kunnen opgevraagd worden bij de milieudienst.
60
5.2.8 Lager energieverbruik A. Rapportering - Stand van zaken De gemeente streeft steeds naar een minderverbruik in de gemeentelijke gebouwen. Hiervoor werden jaarlijks een aantal thema-audits uitgevoerd en worden er REG-actieplannen opgemaakt en uitgevoerd. Het resultaat is terug te vinden in de energieboekhouding. Voor 2011 is in volgende 2 gebouwen een vermindering van het energieverbuik van minstens 1% vast te stellen: zwembad en WIGO St-Jan (zie bijlage). B. Planning Ook in 2012 zullen de nodige maatregelen genomen worden om het energieverbruik terug te dringen. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken / D. Bijlage Bijlage EN2: Bijlage rapportage Energie SO 5.2.9 Stimuleren energiebesparende maatregelen A. Rapportering - Stand van zaken De gemeente verleent sinds 2008 haar medewerking aan het project Energiescans. In het kader van dit project konden zogenaamde beschermde klanten een gratis energiescan laten uitvoeren in hun woning door een energiesnoeier in samenwerking met Goed Wonen vzw. De woning werd volledig bekeken en alles wat met energieverbruik te maken heeft werd genoteerd. Tijdens het bezoek deed deze persoon reeds enkele aanpassingen zoals het plaatsten van spaarlampen, spaardouchekop e.d. Daarnaast bezorgde de energiesnoeier een volledig rapport over het energieverbruik en de nodige tips om energie te besparen. Het project de energiescans werd in 2009 ook opengesteld voor inwoners met een woning die voor 1970 werd gebouwd. In 2008 werden 88 energiescans uitgevoerd, in 2009 139. In 2010 werd het project opengesteld voor iedereen. Er werden in 2010 104 energiescans uitgevoerd. Ook in 2011 werd het project opengesteld voor iedereen. De cijfers zijn nog niet beschikbaar, maar zijn alleszins hoger dan in 2010. B. Planning De gemeente zal ook in 2012 energiebesparende maatregelen stimuleren. Het project Energiescans loopt nog tot en met 2014. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken Essen info maart 2011: ‘Laat het energieverbruik van je woning gratis nakijken’ over energiescans en kleine energiebesparende maatregelen D. Bijlage Bovenvermelde bewijsstukken kunnen opgevraagd worden bij de milieudienst
5.3 Overige acties en projecten 5.3.1 Isolatie: Thermografische kaart A. Rapportering - Stand van zaken Om een idee te krijgen van het warmteverlies in de gemeente liet Essen samen met 20 andere steden en gemeenten in de provincie Antwerpen en Oost-Vlaanderen een thermografische foto maken van haar grondgebied. Het resultaat hiervan kan sinds oktober 2009 bekeken worden op www.antwerpen.be/zoominopuwdak. Hier kan iedere inwoner van Essen inzoomen op zijn eigen dak en zo op
61
eenvoudige wijze te weten komen hoeveel warmte er uit het dak ontsnapt. De gemeente organiseerde een open milieuraad om de thermografische foto voor te stellen en meer uitleg te geven aan de interpretatie ervan. Hieraan gekoppeld werd een voordracht gegeven over isolatie en werd een tentoonstelling in de inkomhal van het gemeentehuis geplaatst. In 2010 werd een infoavond georganiseerd over dakisolatie voor doe-het-zelvers. Het ging hier om een interactieve workshop. Deelnemers mochten hun plannen en/of foto’s meebrengen. B. Planning Er zal verder worden gecommuniceerd over de thermografische kaart en het belang van een goede isolatie. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken / D. Bijlage / 5.3.2 REG in bestaande gebouwen A. Rapportering - Stand van zaken De voorbije jaren liet de gemeente enkele globale energieaudits en thema-audits (vb. verwarming) uitvoeren voor die gebouwen die opgenomen waren in de energieboekhouding. Energieaudits geven een gedetailleerd inzicht in de maatregelen die kunnen genomen worden in een bepaald gebouw om het energieverbruik te beperken. Volgende audits werden uitgevoerd: thema-audit verwarming: Gemeentehuis, Muziekacademie Muzarto, zwembad globale energieaudit: WIGO kleuter- en lagere school, Muziekacademie Muzarto thema-audit zonne-energie: PV-panelen: gemeentelijke loods, Muziekacademie Muzarto, WIGO kleuter- en lagere school; Zonneboiler: zwembad ESCO-audit: gemeentehuis, paviljoen, Loods, sporthal, brandweer Op basis van deze audits werden er in 2010 en 2011 actieplannen Rationeel energiegebruik opgemaakt voor het gemeentehuis, loods, sporthal, brandweer, Muzarto en WIGO. Er werd gestart met de uitvoering ervan (overzicht maatregelen zie bijlage). B. Planning Aan de hand van de energieboekhouding en eventuele energieaudits zullen systematisch voor alle gemeentelijke gebouwen met een groot energieverbruik REG actieplannen worden opgemaakt en uitgevoerd. Omdat de gemeente haar gebouwen de komende jaren fors energiezuiniger wil maken neemt ze ESCO (Energy Services Company) onder de arm, een gespecialiseerde energiedienst van netbedrijf Infrax. Aan de hand van een prioriteitenlijst (op basis van onder meer bezettingsgraad, functie) zullen alle gemeentelijke gebouwen onder de loep genomen worden om te besparen op de factuur en het milieu. Voor al deze gebouwen zal het basispakket worden uitgevoerd: - telemetrische opvolging (kwartuurverbruiken) van elektriciteit en gas, - monitoring: verbeterde rapportering voor de gebouwen met automatische terugkoppeling en een opvolgingstool voor gebouwenbeheerders, - haalbaarheidsstudie (gedetailleerde globale audit), - energiekadaster. Op basis van de resultaten van het basispakket (haalbaarheidsstudie) kan de gemeente vervolgens beslissen om gebouw per gebouw een detailstudie en eventuele uitvoering van de energiebesparende maatregelen aan ESCO toe te vertrouwen. De poorten van de gemeentelijke loods blijven in de koudere maanden vaak de hele dag open staan omdat veel in en uitgereden wordt, met het nodige warmteverlies tot gevolg. Er wordt bekeken of de poorten van de loods automatisch kunnen gesloten worden.
62
C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken thema-audit verwarming: Gemeentehuis, Muziekacademie Muzarto, zwembad globale energieaudit: WIGO kleuter- en lagere school, Muziekacademie Muzarto thema-audit zonne-energie: PV-panelen: gemeentelijke loods, Muziekacademie Muzarto, WIGO kleuter- en lagere school; Zonneboiler: zwembad ESCO audit: gemeentehuis, loods, sporthal, brandweer, paviljoen D. Bijlage Bovenvermelde bewijsstukken kunnen opgevraagd worden bij de milieudienst. Bijlage EN4: REG-actieplannen gemeentegebouwen 5.3.3 Hernieuwbare energie A. Rapportering - Stand van zaken De gemeente heeft sinds 2008 een subsidiereglement voor zonne-energie. Hierbij wordt voor de plaatsing van een zonneboiler of PV-panelen een subsidie toegekend van 15% van de totale kosten (incl. plaatsing en btw) met een maximum van 750 euro. In 2008 werden er 74 aanvragen ingediend. In 2009 liep het aantal op tot 155. In 2010 waren het er 120. Er werd beslist de maximumsubsidies voor zonneboilers te doen dalen naar 250 euro voor PV-panelen en 350 euro voor zonneboilers vanaf 1 januari 2011. De premie voor zonne-energie werd ook opgenomen in de duurzaamheidspremie (zie punt 10.2.2). De premie voor zonne-energie is nu ook gekoppeld aan een verplichte dakisolatie. In 2011 waren er 128 subsidieaanvragen voor het plaatsen van PV-panelen en 12 aanvragen voor het plaatsen van een zonneboiler. In 2010 werd voor enkele gemeentelijke gebouwen onderzocht of het haalbaar en zinvol is om te investeren in hernieuwbare energie. Meer bepaald werd een thema-audit zonne-energie uitgevoerd voor de gemeentelijke loods, de kleuter- en lagere school WIGO en Muzarto (PV-installatie) en het zwembad (zonneboiler en PV-installatie). Omwille van een lange terugverdientijd (43 jaar) is het in het geval van het zwembad als investering niet aangewezen om een zonneboilerinstallatie te plaatsen. Het zou dan louter als voorbeeldwaarde van de gemeente rond rationeel energiegebruik gelden. Op vlak van rationeel energiegebruik zijn er in het zwembad echter andere maatregelen meer relevant. Uit de studies over het plaatsen van PVpanelen op de gemeentelijke loods, WIGO en Muzarto blijkt dat dit wel zinvolle investeringen zijn. Het vergt echter grote investeringen. Dit zal in de volgende jaren verder worden onderzocht. De gemeente werkte mee aan het initiatief van de provincie Antwerpen om een samenaankoop voor groene stroom te organiseren voor de inwoners van de provincie. Deze actie was in Essen in 2011 een groot succes. Er werden variabele zone 30 borden op zonne-energie geplaatst in schoolomgevingen. Het eigen hakselhout van de gemeente wordt toegepast in de openbare beplanting. Het overschot wordt verkocht als biomassa voor de opwekking van duurzame energie. In 2011 werd zo 52.595 kWh groene stroom geproduceerd, dit kan 17 huishoudens van groene stroom voorzien. B. Planning In het kader van een eventuele zonne-installatie op de gemeentelijke loods wordt ook de mogelijkheid onderzocht voor de uitbouw van het gemeentelijk wagenpark met elektrische voertuigen die worden opgeladen met elektriciteit opgewekt door de zonnepanelen. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken Certificaat ‘van snoeihout tot kilowat’ D. Bijlage
63
Bovenvermelde bewijsstukken kunnen opgevraagd worden bij de milieudienst. 5.3.4 Energiezuinige verlichting A. Rapportering - Stand van zaken De openbare verlichting in de gemeente Essen bestaat uit 3.200 opgestelde lampen op 3.143 plaatsen met een totaal opgestelde wattage van 402.374 Watt. Van deze lampen worden er via jaarlijkse REGprogramma’s telkens een deel vervangen door energiezuinige lampen en/of armaturen. In 2011 werden 20 armaturen van lamp HPL 125W vervangen door de energiezuinige lamp Son T 70W in de Kleiputtenlaan. In totaal leverde dit een besparing op van 1100 Watt aan opgesteld vermogen, of op jaarbasis een minderverbruik van ongeveer 4400 kWh. In 2010 werden in Rodenbachlaan en Etting - Schomveld respectievelijk 20 en 16 vervangingen voorzien. In totaal leverde dit een besparing op van 2565 Watt aan opgesteld vermogen, of op jaarbasis een minderverbruik van ongeveer 9000 kWh. In 2009 werden in volgende straten een 30-tal vervangingen voorzien: A. Yssackerstraat, Burgemeester Dierckxsenstraat en A. Tirelierenstraat. Dit leverde een besparing op aan 2000 Watt aan opgesteld vermogen, of op jaarbasis een minderverbruik van ongeveer 7000 kWh. B. Planning Ook in de volgende jaren zullen jaarlijks REG-programma’s voor de openbare verlichting worden uitgevoerd. Op wijkbasis zal de verlichting worden aangepakt Bij de herinrichting van openbaar domein zal er telkens gekozen worden voor energiezuinige verlichting (zie ook punt 5.3.1). C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken / D. Bijlage / 5.3.5 Lokaal kyotoprotocol A. Rapportering - Stand van zaken De gemeente ondertekende het lokaal kyotoprotocol. Dit houdt volgende engagementen in: intern: de nodige stappen ondernemen om de eigen CO2-uitstoot en het energieverbruik te verminderen extern: de inwoners en bedrijven op hun grondgebied aansporen en helpen om hetzelfde te doen In uitvoering van dit protocol brengt de gemeente via de energieboekhouding het energieverbruik van de gemeentelijke gebouwen in kaart (zie punt 6.1.2). Er werd in 2009 ook een inventaris en milieutoetsing uitgevoerd van de gemeentelijke voertuigen (zie punt 7.2.5.2). Daarnaast voert zij ook regelmatig actieve en passieve sensibilisatieacties, zoals workshops ecodriving, opmaak thermografische kaart, info-avonden rond isoleren, tentoonstelling isoleren, infoavonden rond hernieuwbare energie (PV-panelen en warmtepompen), deelnemen aan Ik kyoto, subsidie hernieuwbare energie en isolatie, enz. (zie hiervoor de thema’s energie en mobiliteit). Op basis van de energieboekhouding en aanvullend ook energieaudits werden REG-actieplannen opgemaakt voor de gemeentelijke gebouwen, in 2010 voor het gemeentehuis, Muzarto en WIGO (zie punt 6.3.2). Op basis van de inventarisatie en milieudoorlichting van het voertuigenpark werd in 2010 een actieplan opgemaakt om te komen tot een milieuvriendelijke vloot. In het kader van het meerjarenprogramma 2009-2012 van Essen-Witzenberg vinden heel wat vliegreizen plaats. Deze reizen veroorzaken een aanzienlijke uitstoot van CO2. Het gemeentebestuur bekeek in 2011 hoe deze CO2-uitstoot kan worden gecompenseerd, zogenaamd CO2-neutraal reizen. 64
Er werd beslist om te investeren in een project rond hernieuwbare energie in Witzenberg. Op basis van CompenCo2 werd berekend dat om de vluchten tot hiertoe te compenseren een budget van 2500 euro nodig is. Dit werd opgenomen in het budget 2012. Tijdens het werkbezoek van maart in Witzenberg zal een project gekozen worden. B. Planning Er zal in 2012 nog een inventarisatie en milieudoorlichting gebeuren van het vrachtwagenpark. In 2012 zullen de maatregelen uit de studies voor het gemeentehuis en brandweer, loods, sporthal (verder) worden uitgevoerd. Klimaatneutrale organisatie 2020 C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken / D. Bijlage /
65
6 Mobiliteit 6.1 Basis 6.1.1 Passieve sensibilisatie mobiliteit en milieu A. Rapportering - Stand van zaken De afvalkalender 2011 stond in het teken van duurzame mobiliteit. Maandelijks werd een ander aspect ervan in de aandacht gezet: milieuvriendelijk rijden, openbaar vervoer (trein en bus), vouwfiets, bakfiets, duurzaam woon-werkverkeer, enz. In het gemeentelijk infoblad werd gecommuniceerd rond autovrije zondag, belgerinkel naar de winkel en algemeen voordelen van de fiets en de roetfilterpremie. De gemeente sensibiliseerde in 2010 via de Ecowijzer over milieuvriendelijke voertuigen, de ecoscore, zuinige wagens, het CO2-etiket en enkele tips rond milieuvriendelijk rijden en het gebruik van de fiets over kleine afstanden. In het kader van de strapdag op 22 september 2010 sensibiliseerde de gemeente via het gemeentelijk infoblad over ‘strappen’ en het milieu’. B. Planning De gemeente zal ook in 2012 de inwoners sensibiliseren over het effect van mobiliteit op het milieu. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken Afvalkalender Essen info september 2011: ‘Autovrije zondag op 25 september. Gezellig buurten in teken van duurzame mobiliteit.’ Essen info mei 2011: ‘Met belgerinkel naar de winkel: Essen fietst mee!’ Essen info juni 2011: ‘Fiets nog tot 11 juni met Belgerinkel naar de winkel’ Essen info april 2011: ‘Oproep aan de handelaars: neem deel aan ‘Met belgerinkel naar de winkel’ Essen info februari 2011: ‘Dieselroet schaadt de gezondheid! Plaats een roetfilter op je wagen en krijg je kosten terugbetaald door de Vlaamse overheid’ D. Bijlage Bovenvermelde bewijsstukken kunnen opgevraagd worden bij de milieudienst 6.1.2 Deelname milieuambtenaar/duurzaamheidambtenaar aan de Gemeentelijke Begeleidingscommissie (GBC) A. Rapportering - Stand van zaken Er vindt geregeld overleg plaats tussen de milieudienst en de dienst openbare werken. Gezien deze twee diensten beiden ondergebracht zijn in de afdeling Technische diensten worden door het afdelingshoofd telkens de milieuaspecten in overweging genomen in het mobiliteitsbeleid. In 2009 nam de milieuambtenaar deel aan de GBC waarop het vernieuwen van het mobiliteitsplan stond geagendeerd. Op 1 februari 2010 nam de duurzaamheidsambtenaar deel aan een overleg over de opname van milieuaspecten in het mobiliteitsplan. In 2011 werd geen GBC georganiseerd. Wel kwam de mobiliteitscel (afdeling technische diensten, politie, burgemeester) elke 3 maanden samen om lopende dossiers te bespreken. Er stonden in 2011 geen relevante onderwerpen voor milieu op de agenda. B. Planning De huidige werking wordt voortgezet. De duurzaamheidsambtenaar zal telkens uitgenodigd worden op de GBC. Afhankelijk van de agenda zal zij hierop al dan niet aanwezig zijn. In het mobiliteitsplan werd opgenomen dat bij het verder uitwerken van de acties i.h.k.v.
66
o strategische ruimtelijke projecten o herinrichtingsprojecten o mobiliteitsbeleid algemeen rekening moet worden gehouden met de milieuaspecten. De duurzaamheidsambtenaar zal hierbij betrokken worden. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken Gemeentelijk mobiliteitsplan, waarin de datum van het overleg is opgenomen D. Bijlage Bovenvermelde bewijsstukken kunnen opgevraagd worden bij de milieudienst
6.2 Onderscheidingsniveau 6.2.1 Stimuleren milieuvriendelijk rijgedrag gemeentepersoneel A. Rapportering - Stand van zaken In 2010 organiseerde de gemeente een cursus milieuvriendelijk rijden voor het gemeentepersoneel, meer bepaald voor die werknemers van de technische dienst die vaak met gemeentelijke voertuigen rijden, om zo de uitstoot van de gemeentevoertuigen en het brandstofverbruik te verminderen. In 2008 organiseerde de gemeente een cursus milieuvriendelijk rijgedrag voor de senioren, leden van de milieuraad en de jeugdraad in samenwerking met Ecolife. B. Planning De gemeente zal ook in 2011 sensibilisatieacties rond milieuvriendelijk rijden voeren. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken Interne mails over cursus ecodriving D. Bijlage Bovenvermelde bewijsstukken kunnen opgevraagd worden bij de milieudienst 6.2.2 Sneltoets mobiliteitsplan A. Rapportering - Stand van zaken Het mobiliteitsplan van de gemeente Essen werd conform verklaard in juni 2000. De sneltoets werd uitgevoerd en gunstig geadviseerd in oktober 2007. Naar aanleiding van de sneltoets werd een nieuw mobiliteitsplan opgemaakt in 2010 waarin de milieuaspecten werden opgenomen (zie punt 7.3.1). B. Planning / C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken / D. Bijlage / 6.2.3 Luchtverontreiniging door verkeer A. Rapportering - Stand van zaken De gemeente probeert luchtverontreiniging door verkeer zoveel mogelijk te beperken door efficiënte inzet van rollend materieel. Dit wil zeggen dat zo veel mogelijk vermeden wordt dat met lege
67
vrachtwagens rondgereden wordt. Brengen en halen van goederen wordt zo veel mogelijk op elkaar afgestemd. B. Planning /
C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken / D. Bijlage / 6.2.4 Actieve sensibilisatie A. Rapportering - Stand van zaken In 2011 organiseerde de gemeente volgende acties: Van 7 mei tot 11 juni 2011 deed de gemeente mee aan ‘Met belgerinkel naar de winkel’. In totaal 88 handelaars namen deel en verspreidden spaarkaarten onder hun klanten. Telkens een klant ging winkelen met de fiets kreeg hij of zij een zegeltje op de spaarkaart. Met een volle spaarkaart kon de klant met een kleine opleg een designerfietstas bestellen. Met hun spaarkaart konden ze bovendien meedoen aan de ‘Met belgerinkel naar de winkel’-tombola. Door deze actie geraken meer en meer mensen overtuigd van de voordelen van winkelen met de fiets. Fietsen bevordert de gezondheid, vermindert de CO2-uitstoot en maakt de gemeente leefbaarder en verkeersveiliger. Dit werd gecommuniceerd via het gemeentelijk infoblad. In het prijzenpakket waren 3 fietsen en 5 fietstassen voorzien. Daarnaast stelden de lokale handelaars nog 39 cadeaubons ter beschikking als prijs. Er werden 10283 ritjes gereden. Zo werd in totaal 22623 km gefietst en de uitstoot van 4525 kg Co2 bespaard. De prijsuitreiking gebeurde op de (h)eerlijke biobrunch. De hoofdwinnaars werden uitgenodigd om gratis deel te nemen aan deze brunch. De gemeente sloot voor de autovrije zondag 2011 weer aan bij de Braderij Molenheike. Tijdens deze dag wilde de gemeente milieuvriendelijke verplaatsingen stimuleren. Ze organiseerde voor de kinderen van de lagere school een straattekenwedstrijd rond het thema ‘Fietsen is goed voor het milieu’. 80 kinderen fleurden de straat op met hun tekeningen. Een professionele jury (Tatteljee) kozen drie winnaars. We organiseerden ook een bewaakte fietsenstalling. Wie gebruik maakte van de fietsenstalling kon deelnemen met de fietstombola. De fietsen in de fietsenstalling kregen een 11.11.11-fietsplaatje met daarop ‘weer een auto minder www.klimaatakkoord.be’ die in het kader van de 11.11.11-actie worden verspreid met daarop “Miljoenen mensen in het Zuiden worden nu al getroffen dor klimaatveranderingen: overstromingen, droogte, mislukte oogsten,… Het zuiden mag de rekening niet betalen van wat wij met het klimaat uitspoken. Doe er iets aan.” Meer dan 200 personen maakten gebruik van de fietsenstalling. Aan de strapdag 2011 op 22 september namen acht scholen deel: Mariaberg centrum (kleuterschool en lagere school), Mariaberg heikant (kleuterschool), Mariaberg hoek (kleuterschool en lagere school), Erasmus, Freinetschool Cocon, College (lagere school). In totaal ging het om ongeveer 1200 leerlingen. Op deze dag werd het naar school stappen en trappen gepromoot. Strappen is leuk, gezoen en goed voor het milieu. Straten en parkings werden afgesloten voor gemotoriseerd verkeer waardoor de kinderen voor één keer op straat konden spelen en les volgen. De gemeente voerde in 2010 volgende actieve sensibilisatieacties rond milieu en mobiliteit. De eerste actie was Met belgerinkel naar de winkel van 8 mei tot 12 juni 2010. In totaal 81 handelaars namen deel en verspreidden spaarkaarten onder hun klanten. Voor de kinderen organiseerde de gemeente een tekenwedstrijd. Hiermee konden ze allerlei ecologische prijzen en natuurboeken winnen. Op 8 mei werd een grote openingsactie georganiseerd. Alle inwoners konden deelnemen aan een winkelkarrace en konden zo een ritje in een riksja
68
winnen en zich laten rijden door de burgemeester of de schepen van leefmilieu. Zij reden met de winnaars langs lokale handelaars om hun eerste stempels op te halen. De scholen werden opgeroepen om deel te nemen aan de Strapdag op 22 september. Vier Essense scholen, meer bepaald WIGO Sint-Jan, Erasmusatheneum, Freinetschool cocon en het College gingen hierop in. De gemeente nam ook deel aan de autovrije zondag door op de braderij van Molenheike een straattekenwedstrijd te organiseren voor de kinderen van de lagere school. Zestig kinderen fleurden de straat op met hun tekeningen. Bezoekers die met de fiets kwamen konden gebruik maken van de gratis bewaakte fietsenstalling van de gemeente. Meer dan 100 fietsers maakten hier gebruik van. Drie gelukkigen wonnen met de fietstombola een VVV-cadeaubon. Verder werd nog voor randanimatie gezorgd.
B. Planning Ook in 2012 zal de gemeente de acties Met belgerinkel naar de winkel en autovrije zondag organiseren. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken Essen info september 2011: ‘Autovrije zondag op 25 september. Gezellig buurten in teken van duurzame mobiliteit.’ Essen info mei 2011: ‘Met belgerinkel naar de winkel: Essen fietst mee!’ Essen info juni 2011: ‘Fiets nog tot 11 juni met Belgerinkel naar de winkel’ Essen info april 2011: ‘Oproep aan de handelaars: neem deel aan ‘Met belgerinkel naar de winkel’ D. Bijlage Bovenvermelde bewijsstukken kunnen opgevraagd worden bij de milieudienst 6.2.5 Milieuvriendelijke voertuigen 6.2.5.1 Inventaris en evaluatie van het wagenpark A. Rapportering - Stand van zaken Met het programma Milieutoetsing Voertuigenpark op www.ecoscore.be werd in 2009 een inventaris en milieuevaluatie opgemaakt van het wagenpark van de gemeente (personenwagens, kleine bestelwagens en grote bestelwagens). Deze inventarisatie geeft een indicatie van welke voertuigen in het voertuigenpark het minst milieuvriendelijk zijn of door hun gebruik het meeste ruimte bieden tot vermindering van de uitstoot van schadelijke emissies. Volgende conclusies konden uit de milieutoetsing getrokken worden: - Algemeen scoren de gemeentelijke voertuigen op milieuvlak niet zo goed. Slechts drie van de 11 voertuigen hebben een ecoscore hoger dan 50 (voertuigen met een score lager dan 50 worden beschouwd als milieuonvriendelijke voertuigen) - Voertuigen die het slechtst score op het milieuvlak worden ook het minst vaak ingezet. Indicator milieubarometer: Gewogen gemiddelde ecoscore gemeentelijke vloot: B. Planning Telkens nieuwe voertuigen worden aangekocht of voertuigen uit gebruik worden genomen zal de inventarisatie worden geactualiseerd. In 2012 zullen er nieuwe personenwagens/lichte bestelwagens worden aangekocht. De inventaris zal in 2012 ook nog worden uitgebreid met de vrachtwagens. In 2012 zal de gemeente een bakfiets met elektrische trapondersteuning aankopen. Deze zal worden gebruikt voor het ledigen van afvalbakjes en het opruimen van sluikstort. Hiervoor wordt nu een lichte bestelwagen ingezet. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken /
69
D. Bijlage / 6.2.5.2 Opmaak actieplan milieuvriendelijk voertuigenpark A. Rapportering - Stand van zaken In 2010 werd op basis van de inventarisatie en milieutoetsing van het voertuigenpark (bestelwagens) een actieplan opgemaakt om te komen tot een milieuvriendelijk voertuigenpark. Volgende acties werden hierin opgenomen: Actie 1: Bij de vervanging van voertuigen worden eerst die voertuigen vervangen met de laagste ecoscore. Actie 2: Bij de aankoop en vervanging van voertuigen wordt rekening gehouden met de milieuaspecten Actie 3: Er wordt bekeken of en hoe milieuvriendelijke voertuigen nog meer kunnen worden ingezet en milieuonvriendelijke minder om zo de emissies van het voertuigenpark te verminderen Actie 4: Terugdringen van het verbruik door het organiseren van cursus milieuvriendelijk rijden voor het gemeentepersoneel Actie 5: Opmaak van een bedrijfsvervoersplan voor de gemeentelijke diensten. In 2010 werd reeds een cursus ecologisch rijden georganiseerd voor het gemeentepersoneel (zie punt 7.2.1). B. Planning De maatregelen uit het actieplan zullen worden uitgevoerd. In 2012 zal een bedrijfsvervoersplan worden opgemaakt in samenwerking met de provincie (zie punt 7.2.5.6). C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken Analyse en actieplan milieuvriendelijke voertuigen D. Bijlage Bovenvermelde bewijsstukken kunnen opgevraagd worden bij de milieudienst 6.2.5.3 Aankoop milieuvriendelijk voertuig A. Rapportering - Stand van zaken In 2011 werd een Euro V vrachtwagen voor de technische diensten aangekocht. De milieuaspecten werden opgenomen in het bestek. In 2010 werd een grote bestelwagen aangekocht. Hierbij werd rekening gehouden met de milieuvriendelijkheid van de voertuigen. In het bestek werd opgenomen dat ‘tijdens de onderhandelingsprocedure ook rekening gehouden zal worden met milieuvriendelijkheid’. De nodige gegevens om de ecoscore te kunnen berekenen werden opgevraagd bij de aanbieders. Uit de offertes werd gekozen voor het voertuig met de hoogste ecoscore. Het voertuig had een ecoscore van 47. B. Planning Bij de aankoop van een BE-trailer in 2011 zal rekening gehouden worden met milieuaspecten. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken Bestek ‘Aankoop dienstwagen technische dienst’ Vergelijking ecoscores verschillende voertuigen D. Bijlage Bovenvermelde bewijsstukken kunnen opgevraagd worden bij de milieudienst 6.2.5.4 Opname milieuaspecten in bestek A. Rapportering - Stand van zaken
70
In 2011 werden in het bestek voor de aankoop van een vrachtwagen voor de technische diensten milieuaspecten opgenomen. Er werd een Euro V of hogere uitvoering gevraagd. In 2010 werd in het bestek voor de aankoop van een grote bestelwagen opgenomen dat tijdens de onderhandelingsprocedure ook rekening gehouden zal worden met milieuvriendelijkheid’. De nodige gegevens om de ecoscore te kunnen berekenen werden opgevraagd bij de aanbieders. Uit de offertes werd gekozen voor het voertuig met de hoogste ecoscore. Het voertuig had een ecoscore van 47. In 2009 werd in het bestek voor de aankoop van een lichte bestelwagen voor de technische dienst werden milieuaspecten opgenomen. Meer bepaald werd via de gunningcriteria de leveranciers verplicht bij zijn offerte de ecoscore van het voertuig toe te voegen. Bij de technische bepalingen werd als milieunorm voor de motor een CO2-emissie van maximum 119g/km opgenomen. B. Planning Ook in toekomstige bestekken voor de aankoop van voertuigen zullen milieuaspecten worden opgenomen. De gemeente zal zich hiervoor in de toekomst baseren op de handleiding en het voorbeeldbestek ‘opname milieuaspecten in bestek aankoop milieuvriendelijk voertuig’ dat door de Vlaamse overheid ter beschikking werd gesteld. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken Bestek ‘Aankoop vrachtwagen technische dienst’ Vergelijking ecoscores verschillende voertuigen D. Bijlage Bovenvermelde bewijsstukken kunnen opgevraagd worden bij de milieudienst. 6.2.5.5 Resultaatsverbintenis over de hele vloot A. Rapportering - Stand van zaken / B. Planning / C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken / D. Bijlage / 6.2.5.6 Bedrijfsvervoerplan van de gemeente A. Rapportering - Stand van zaken De gemeente geeft reeds jaren een fietsvergoeding van 0,15 euro per afgelegde km. In 2009 werden in totaal 36.551 kilometers vergoed. In 2010 ging het om 46.207 kilometers en een totaal bedrag van 6.931 euro. In 2011 werden 53.114 kilometers afgelegd en werd een bedrag van 7.967.08 euro uitbetaald. De gemeente heeft ook 1 dienstfiets ter beschikking gesteld. Hier wordt bijvoorbeeld geregeld gebruik van gemaakt door de ‘mobiele ambtenaar’ van de bevolkingsdienst. In de gemeente is voor het gemeentepersoneel een overdekte fietsenstalling voorzien met 30 plaatsen. Ook kunnen fietsers gebruik maken van douches en kleedruimtes. Gebruik van het openbaar vervoer voor woon-werkverkeer wordt gestimuleerd via een terugbetaling van abonnementen. Indicator milieubarometer: Jaarlijkse uitgaven fietsvergoeding gemeentepersoneel:
71
B. Planning In 2012 zal een mobiscan voor de gemeentediensten worden opgemaakt door het Provinciaal Mobiliteitspunt Antwerpen. In een mobiscan wordt via een bereikbaarheidsprofiel (= doorlichting van geheel aan bestaande faciliteiten intern en extern) volgens STOP-principe) en een mobiliteitsprofiel (= omvang en aard van verkeer dat wordt gegenereerd door de werknemers) een maatregelenpakket opgesteld. De huidige werking wordt verdergezet. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken / D. Bijlage /
6.3 Overige acties en projecten 6.3.1 Opname milieu bij vernieuwen mobiliteitsplan A. Rapportering - Stand van zaken Essen beschikt over een conform verklaard gemeentelijk mobiliteitsplan sinds 2000. In 2007 werd de sneltoets uitgevoerd met als doel het huidige mobiliteitsplan te toetsen op zijn actualiteitswaarde en richting te geven aan het gemeentelijk mobiliteitsplan. Hieruit bleek dat het mobiliteitsplan moest worden verbreed/verdiept. In heel dit proces van verbreden en verdiepen wordt de impact op milieu meegenomen om zo te komen tot een duurzaam mobiliteitsbeleid. De gemeente diende dit in als project in 2008. In 2010 werd het vernieuwde mobiliteitsplan afgerond. De milieuaspecten werden als volgt geïntegreerd: In het beleidsplan en ook in het actieprogramma wordt een goede samenwerking tussen de diensten openbare werken, milieu en ruimtelijke ordening vooropgesteld. Het beleid rond Trage wegen is geïntegreerd in het mobiliteitsplan. Er wordt gesteld in het mobiliteitsplan dat bij het verder uitwerken van de acties i.h.k.v. o strategische ruimtelijke projecten o herinrichtingsprojecten o mobiliteitsbeleid algemeen rekening moet worden gehouden met de milieuaspecten. Er wordt in het mobiliteitsplan concreet verwezen naar volgende milieuthema’s die telkens in overweging moeten genomen worden: versnippering, luchtvervuiling, energieverbruik en emissie van broeikasgassen, lichthinder, geluidshinder en trillingen, ruimtelijke planning, groeninrichting, afval, water, milieuhinderklachtenregistratie Van de 79 acties die worden opgenomen in het actieprogramma van het mobiliteitsplan hebben 15 acties als hoofddoelstelling milieu. B. Planning Er zal rekening worden gehouden bij het uitwerken van de acties uit het mobiliteitsplan met de impact op het milieu. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken Gemeentelijk mobiliteitsplan D. Bijlage Bovenvermelde bewijsstukken kunnen opgevraagd worden bij de milieudienst
72
6.3.2 Herwaarderen van trage wegen A. Rapportering - Stand van zaken In en rondom Essen liggen er nog verschillende trage verbindingen. Toch zijn de laatste 30 jaar sommige wegen door verwaarlozing of onbruik bijna niet meer herkenbaar of zijn ze recentelijk verdwenen. Ook zijn er doodlopende stukjes trage weg die – mits een nieuw stukje weg – aaneensluitend kunnen worden en zo nieuwe verbindingen kunnen maken. Aan de andere kant wordt er gezocht naar veilige routes voor zwakke weggebruikers zoals schoolgaande jeugd, recreanten allerhande, enz. De gemeente heeft daarom de trage wegen in het gebied ten westen van de spoorweg in 2009 in kaart gebracht. Hiervoor werd een actieplan uitgewerkt. Als eerste project werd trage weg nummer 17 aangepakt. Om toegang te geven tot dit mooie wandelpad werd een herstelling uitgevoerd van een bruggetje. Op 25 oktober 2009 werd deze trage weg, de ‘Duinzandlaan’, opengesteld voor het publiek. Verder werden ook het ‘Moervenstraetje’ en ‘Heyweg’ opengesteld en voorzien van straatnaambordjes met het logo van trage wegen. Voor de naamgeving werd gekozen voor de oorspronkelijke namen, zoals vermeld op de historische kaart Vandermaelen 17de/18de eeuw, met de oorspronkelijke schrijfwijze. Voor 2010 werd een project rond het herwaarderen van trage wegen ingediend. Dit project houdt de verdere uitvoering van dit actieplan in, het in kaart brengen via opmeting en het volledig klaarmaken van de wegen. In 2011 werd het oostelijk deel van Essen geïnventariseerd zodat de hele gemeente in kaart werd gebracht. M.a.w. er bestaat nu een wenslijkheidskaart dat alle balangrijke trage wegen voor de hele gemeente inventariseert. Er werd een adviesnota opgemaakt waarna nu een actieplan moet volgen. B. Planning Het actieplan zal zijn verder uitwerking krijgen in 2012. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken / D. Bijlage / 6.3.3 Sensibilisatie milieuvriendelijke mobiliteit A. Rapportering - Stand van zaken In 2008 diende de gemeente Essen het project ‘milieuvriendelijke mobiliteit’ in. In dit project werden verschillende mobiliteitacties opgenomen die als gezamenlijk doel hebben de CO2-uitstoot te verminderen. Volgende acties werden in dit kader uitgevoerd: met belgerinkel naar de winkel, ik kyoto, een workshop milieuvriendelijk rijden, het herwaarderen van trage wegen in de gemeente en sensibilisatie rond Rustig op de Baan. Dit project werd afgerond in 2009. B. Planning De verschillende acties die in het kader van dit project werden uitgevoerd worden in de volgende jaren los van elkaar herhaald. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken / D. Bijlage
73
/
74
7 Natuur en Groen 7.1 Basis 7.1.1 Bermbeheer A. Rapportering - Stand van zaken De gemeente maait ongeveer 132 km bermen volgens de bepaling uit het bermbesluit waarvan 114 km bermen onderhouden worden via aanbesteding en de overige 18 km door vrijwilligers van de Werkgroep Leefmilieu. Het bermmaaisel wordt afgevoerd naar een door OVAM erkende verwerkingseenheid. Sinds 2011 wordt in het bestek voor het maaien van bermen volgende bepaling opgenomen: ‘Al het bermmaaisel moet overeenkomstig het Vlarea afgevoerd worden naar een door OVAM vergunde, wettelijke verwerkingsinstallatie. De verwerkingsattesten, met daarop de oorsprong van het maaisel (gemeente Essen) evenals het tonnage en de coördinaten van de verwerkingsinstallatie waar het bermmaaisel werd heengebracht, worden aan de gemeente overgemaakt.’ De belangrijkste ecologische bermen op dit moment in Essen, in totaal 33 km, zijn: Oever Kleine Aa tussen Schanker en Beylestraat Over d’Aa Roosbroek Ringelse Hoeve Kasteelbeemd IJkensbeemd Schamse Dijk Schanker ten oosten van de Kleine aa Rose Grononpad De Vondert Hanneken Tas Huybergsebaan Akkerstraatje Sint-Jansstraat Bermen die worden onderhouden door de Werkgroep Leefmilieu, in totaal ± 18 km, zijn : St Jansstraat (gedeelte) Beyelstraat Schriek (gedeelte) Kasteelbeemd Raaiberg Schamse Dijk (gedeelte) Dondersteen Rose Grononpad Heiblok (gedeelte) Akkerstraatje (gedeelte) Deze bermen worden éénmaal per jaar gemaaid door een groep vrijwilligers. Een aantal van bovenvermelde bermen zijn in 2005 bezaaid met verschillende soorten planten om te komen tot een bloemrijke vegetatie. De biodiversiteit is hiermee verhoogd (insecten, vogels en amfibieën). Door het aangepaste maaibeheer wordt een stabiele gevarieerde vegetatie bereikt (eenjarige, tweejarigen en vaste planten). Sommige bermen komen in een stadium terecht waar geen maaibeurt mee nodig is vanwege de uitgelokte verarming van de bodem. Voor een aantal bermen worden afzonderlijke milieuprojecten ingediend (zie punt 8.2.1). De projecten worden voor 100 % door de gemeente gesubsidieerd. In mei 2011 werd goedkeuring gehecht aan het voorstel voor de opmaak van een bermbeheersplan voor de gemeente door het Provinciaal Instituut voor Hygiëne in overleg met de milieudienst en groendienst. Vooraf wordt een selectie gemaakt van de bermen die waardevol genoeg zijn om er een vegetatiestudie op uit te voeren. De overige bermen zullen in de toekomst verder worden gemaaid volgens het bermbeheersplan. B. Planning De eerste resultaten van het bermbeheerplan worden verwacht in het voorjaar 2012. In het kader van het bermbeheersplan zal aan de hand van de ruilverkavelingsplannen worden nagegaan of de bermbreedte overal wordt gerespecteerd.
75
Verder wordt de huidige werking verdergezet. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken Bestek maaien van wegbermen volgens bermdecreet D. Bijlage Bovenvermelde bewijsstukken kunnen opgevraagd worden bij de milieudienst 7.1.2 Streekeigen soorten A. Rapportering - Stand van zaken Bij heraanplanting in landelijk gebied wordt gekozen voor inheemse boomsoorten, zoals in 2011 lindebomen aan het veldkapelletje in de Melkerijstraat. In 2011 promootte de gemeente het gebruik van streekeigen soorten en autochtoon plantmateriaal bij de inwoners op het geboortebos ‘Patersboske’. Er werd gekozen voor volgende streekeigen en autochtone planten: voor de bomen: zwarte els, Europese vogelkers, sporkehout, geoorde wilg en gewone es. Er werd een brochure uitgedeeld: “Plant-Wijzer – Plantadvies voor bomen en struiken in de provincie Antwerpen”, waaraan de gemeente een woordje uitleg toevoegde over waarom zij kiest voor streekeigen soorten en autochtoon plantmateriaal en welke bomen precies op dag van het Geboortebos werden aangeplant. Ook werd in het nieuwe schuilhuisje op het geboortebos een affiche aangebracht over ‘streekeigen en autochtone beplanting’. In samenwerking met de milieuraad werd in 2010 de actie ‘Behaag je landschap’ georganiseerd. De gemeente koos voor inheemse soorten, waarvan ¾ van autochtone herkomst. In het kader van het jaar van de biodiversiteit werd gekozen voor planten die erg geliefd zijn bij bepaalde diersoorten. De inwoners konden kiezen uit een pakket bijvriendelijke, vlindervriendelijke of vogelvriendelijke planten. Het ging meer bepaald om eenstijlige meidoorn, wilde appel, sporkehout, sleedoorn, vlinderstruik, lijsterbes, aalbes en hazelaar. Via een artikel in het gemeentelijk informatieblad werden de inwoners gesensibiliseerd rond het voordeel van inheemse soorten en autochtone herkomst. De dienst Ruimtelijke ordening geeft een lijst mee aan de bewoners van de weekendzone met streekeigen planten. Ook bij een kapvergunning wordt bij heraanplanten inheemse beplanting opgelegd evenals voor de aanleg van een groenscherm bij bedrijven. B. Planning De huidige werking wordt verdergezet. Er zal blijvend worden gesensibiliseerd over streekeigen soorten en autochtoon plantmateriaal. In het Paviljoen zal het drevenpatroon worden hersteld met beukenbomen. Rond de nieuwe scoutslokalen in het Paviljoen wordt een groensingel met streekeigen groen aangelegd. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken Affiche streekeigen en autochtone soorten D. Bijlage Bovenvermelde bewijsstukken kunnen opgevraagd worden bij de milieudienst. 7.1.3 Code van goede natuurpraktijk A. Rapportering - Stand van zaken De gemeente maakt gebruik van de code van goede natuurpraktijk, opgesteld door het Vlaamse Gewest. De code is in 2011 onder meer toegepast bij de herwaardering van trage wegen, onderhoud van houtkanten (omgeving Horendonk) en zandpaadjes (volledige Hollandse Dreef en Wezellaan), opruimen sluikstort.
76
Het rooien van bomen op privédomein verloopt via een stedenbouwkundige aanvraag. In 2011 (tot en met 2/12/2011) waren er 64 kapaanvragen die allen door de groenambtenaar werden geadviseerd. Twee aanvragen werden ingetrokken door de aanvrager. In 22 gevallen werd een heraanplant als compensatie opgelegd. De controle gebeurt door gebrek aan tijd steekproefsgewijs. Alle kapaanvragen – 33 dossiers - in de weekendzone (= bebost gebied) verlopen via het Agentschap voor Natuur en Bos. De samenwerking verloopt heel vlot waarbij de gemeentediensten steeds een afschrift van de vergunning ontvangen. Daarin is steeds opgenomen dat de beboste oppervlakte niet verkleind mag worden en dat voor heraanplanten uitsluitend inheemse bomen of inheemse struiken mogen toegepast worden. Er werden twee weigeringen afgeleverd. De opvolging is verzekerd. Elke kapmachtiging wordt drie jaar na uitreiking ervan ambtshalve gecontroleerd. Tussentijdse controles gebeuren ook regelmatig. Bij niet-naleving van de kapmachtiging wordt proces-verbaal opgemaakt. Verder waren er in 2011 nog zes aanvragen die vielen onder het bosdecreet en waarvoor dus de kapmachtiging afgeleverd wordt door het Agentschap voor Natuur en Bos. Het ging om kapaanvragen in natuur- en agrarisch gebied. Het kappen van bomen op openbaar domein verloopt via een bijzondere procedure. De vergunningen worden geadviseerd door de milieudienst en de dienst Ruimtelijke Ordening en Wonen en afgeleverd door Ruimte en Erfgoed Antwerpen. In 2011 zijn er zo 14 dossiers vergund. B. Planning De gemeente zal de code van goede natuurpraktijk blijven toepassen. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken / D. Bijlage /
7.2 Onderscheidingsniveau 7.2.1 Subsidiereglement A. Rapportering - Stand van zaken De gemeente Essen beschikt sinds 2003 over een subsidiereglement voor de realisatie van milieuprojecten. Volgende projecten komen in aanmerking voor een toelage: - projecten gericht op de verbetering van natuurlijke biotopen; - projecten gericht op de bescherming van een bepaalde diergroep of diersoort; - projecten gericht op milieueducatieve acties voor een ruim publiek. De voorgestelde projecten moeten zich tot het grondgebied en/of de inwoners van de gemeente Essen richten en dienen een duurzaam karakter te hebben. Het bedrag van de toelage wordt bepaald in functie van het belang van het project en de gemaakte kosten met een maximum van 60% per aanvraag van de werkelijk gemaakte kosten, en een maximum van 400,00 euro per jaar per project. In maart 2009 werd het subsidiereglement gewijzigd in die zin dat de toelage van een milieuproject op openbaar domein voortaan 100% van de werkelijk gemaakte kosten bedraagt. Volgende projecten werden in 2011 goedgekeurd: Public Relations - bedeling van warme chocomelk bij ganzenuitstap van verschillende scholengemeenschappen o.a. (Werkgroep Leefmilieu) Amfibieën - het plaatsen van 4 kuipen op het openbaar domein (in brede bermen) om als paaiplaats te dienen voor amfibieën (Werkgroep Leefmilieu) Freeswerken en inzaaien bermen - op 4 plaatsen met behulp van een frees enkele stroken klaarmaken om ingezaaid te worden met éénjarigen en vaste planten (Akkerstraatje, Rose Gfonon, St-Michiel en Ringweg (Werkgroep Leefmilieu) 77
Nestkasten - vervaardigen van nestkasten om uit te hangen oop gemeentelijk domein ism scholen, 36 mezen/mussen-kasten en 32 spreeuwenkasten. (Werkgroep Leefmilieu) Paaiplaatsen Rose Gronon - ingraven van kuipen die zullen dienstdoen als paaiplaatsen voor de amfibieën (Werkgroep Leefmilieu) Afschrapen Rose Gronon - afschrapen van rechterkant van Schaapsbaan tot de Beylestraat (= niet-bebloemde kant) om als uitwijkplaats te dienen voor voertuigen (Werkgroep Leefmilieu) Vaste planten kweken – Aanschaffen van verschillende moeilijk te kweken vaste planten om uiteindelijk uit te planten in de essense bermen. (Werkgroep Leefmilieu)
B. Planning De huidige werking wordt verdergezet. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken Subsidiereglement milieuprojecten D. Bijlage Bovenvermelde bewijsstukken kunnen opgevraagd worden bij de milieudienst. 7.2.2 Vorming ecologisch groen-, natuur- en bosbeheer A. Rapportering - Stand van zaken In 2011 werden volgende cursussen gevolgd cursus Begeleidingssnoei en snoeiactherstand van straat- en parkbomen Duurzame groenvoorziening
Inrichtende instantie VVOG
inhoud
# werknemers 4
VVOG en PCS (proefcentru m voor Sierplantenteelt)
Over onderhoudsarme vaste plantenassociaties en de toepassing ervan bij de omvorming van openbaar groen
1
In 2010 werden volgende cursussen gevolgd: cursus Inrichtende inhoud instantie Aanplanten van bomen Escala Over soortkeuze, standplaats, voorbereiding, enz. Escala Over de nieuwste technieken om bomen, Snoeien van klimplanten, heesters en rozen te snoeien tuinbomen, heesters, struiken en klimplanten Veilig werken in Escala Veilige werktechniek van werken aan bomen, bomen basis materialenkennis en basis knooptechnieken Beoordelingscriteria Vereniging Boomcontrole, aansprakelijkheid, visuele voor risicobomen voor boombeoordeling, beschadigingen herkennen en openbaar beoordelen, enz. groen Vorming ‘Bomenplan’ Provincie Boomsoortenkeuze, Limburg boomstandplaatsverbetering, bomenplan, ziekten en plagen, waarnemings- en waarschuwingssysteem, pesticidenvrij beheer
# werknemers 1 2
1
1
1
78
van begraafplaatsen, harmonisch park- en groenbeheerplan, beheer van lijnvormige en opgaande KLE’s, vaste planten in openbaar groen, Wat met groenafval, enz. Twee werknemers van de milieudienst volgden in 2009 de cursus snoeien van fruitbomen. Deze cursus werd gegeven door een lesgever van de Nationale Boomgaardstichting uit Hasselt. De ploegbaas van de groendienst volgde in 2009 een cursus ziekten en plagen in openbaar groen en boombestanden (met speciale aandacht voor alert-organismen). Deze cursus werd georganiseerd door de vereniging voor openbaar groen en door het ILVO-Plant-Gewasbescherming in Melle. B. Planning Ook in 2012 zullen cursussen rond ecologisch groen-, natuur- en bosbeheer worden gevolgd. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken / D. Bijlage / 7.2.3 Actieve sensibilisatie: Deelname dag van de natuur, dag van het park, week van Bos A. Rapportering - Stand van zaken Dag van de natuur In 2011 organiseerde de gemeente op de Dag van de Natuur een cursus van ‘Bloesemhaag tot speelbosje: bomen en struiken voor een ecologische tuin’ van VELT. Deze cursus geeft de mogelijkheden om bomen en struiken toe te passen in de tuin? Van geurende bloesemhaag, een dakboom boven het terras of een verstopbosje voor de kinderen. Er waren 10 deelnemers Op de dag van de natuur op 20 november 2010 organiseerde de gemeente in samenwerking met de milieuraad de actie ‘Behaag je landschap’. De gemeente koos voor inheemse soorten, waarvan ¾ van autochtone herkomst. In het kader van het jaar van de biodiversiteit bood de gemeente planten aan die erg geliefd zijn bij bepaalde diersoorten. De inwoners konden kiezen uit een pakket bijvriendelijke, vlindervriendelijke of vogelvriendelijke planten. Het ging meer bepaald om eenstijlige meidoorn, wilde appel, sporkehout, sleedoorn, vlinderstruik, lijsterbes, aalbes en hazelaar. Via een artikel in het gemeentelijk informatieblad werden de inwoners gesensibiliseerd rond het voordeel van inheemse soorten en autochtone herkomst. In 2009 ondersteunde de gemeente (o.m. op vlak van promotie, financieel en logistiek) op de dag van de natuur een infoavond over de biodiversiteit in Essen. D.m.v. een powerpointpresentatie werd een overzicht gegeven van een aantal mooie en indrukwekkende soorten die in Essen voorkomen. Planten en dieren worden in Essen al jaren door vrijwilligers geïnventariseerd en per km² genoteerd. Week van het bos Tijdens de Week van het Bos in 2011 organiseerde de gemeente de theatervoorstelling ‘Bo’s bos’ voor kinderen van het 1ste, 2de en 3de leerjaar over Boswachter Bo en zijn kennis van het bos, planten, bomen en bewoners. De gemeente werkte in 2011 ook mee aan de campagne 1 miljoen bomen. De bomen die in de periode 2008-2011 werden aangeplant door de gemeente Essen werden door de milieudienst geregistreerd op de website www.1miljoenbomen.be. In totaal werden 1249 bomen geregistreerd: 220 straatbomen van wijk omgeving Heyendlaan, 16 andere straatbomen, 2 bomen aan de kapel Melkerijstraat, 1004 bomen op het geboortebos ‘Patersboske’ en 7 speciale bomen (eeuwelingenbomen en gedenkbomen). Open monumentendag Tijdens de open monumentendag werd de spoorwegloods opengesteld. De eigenheid van de spoorwegsite zorgt voor een unieke fauna en flora. Natuurkenner Joris Pinseel gaf tijdens enkele rondleidingen hier meer informatie over.
79
B. Planning Ook in 2012 zal de gemeente deelnemen aan de Dag van de natuur of dag van het park. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken Essen info november 2011: ‘19-20 november Dag van de natuur’ over cursus van bloesemhaag tot speelbosje en dag van de natuur Essen info oktober 2011: ‘Week van het bos: Essen doet mee!’ over de week van het bos, 1 miljoen bomen campagne en het geboortebos Essen info oktober 2011: ‘foto rondleiding spoorwegsite’ D. Bijlage Bovenvermelde bewijsstukken kunnen opgevraagd worden bij de milieudienst. 7.2.4 Aanplanten streekeigen soorten en autochtone planten A. Rapportering - Stand van zaken De gemeente gebruikt uitsluitend streekeigen soorten - en indien beschikbaar autochtoon plantmateriaal - voor aanplantingen in landelijk gebied. Streekeigen soorten Voor de aanplantingen van het geboortebos ‘Patersboske’ werden telkens 50 stuks van volgende soorten aangeplant: zwarte els, Europese vogelkers, sporkehout en geoorde wilg. Als generatieboom werd gekozen voor de zomereik. De aanwezigen werden gesensibiliseerd rond het gebruik van streekeigen soorten en autochtone planten d.m.v. de brochure “Plant-Wijzer” van de provincie Antwerpen en via een affiche over streekeigen en autochtone beplanting in het schuilhuisje. Autochtone planten Het geboortebos werd in 2010 verder ingericht met een haag uit autochtoon plantmateriaal, meer bepaald 50 planten Rosa canina ,meidoorn en sleedoorn. B. Planning De huidige werking wordt verdergezet. In 2012 worden enkele verwaarloosde percelen langs de Kleine Aa en de Hollandse / Brabantse Dreef aangeplant met streekeigen en autochtoon plantmateriaal. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken Affiche streekeigen en autochtone beplanting D. Bijlage Bovenvermelde bewijsstukken kunnen opgevraagd worden bij de milieudienst. 7.2.5 Inventarisatie en actieplan kleine landschapselementen A. Rapportering - Stand van zaken Over het hele grondgebied werden alle knotwilgen, -eiken en –elzen gekarteerd door de Werkgroep Leefmilieu. Zij sporen privé-eigenaren aan om al dan niet in samenwerking met hen of de Wildbeheerseenheid Essen de knotbomen te onderhouden. Op gemeentelijk vlak is het de Groendienst die heggen, houtkanten en knotten voor haar rekening neemt. Een gedeelte van het snoeihout wordt als ‘pootmateriaal’ teruggeplant. B. Planning De huidige werking wordt verdergezet. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken
80
/ D. Bijlage /
7.3 Overige acties en projecten 7.3.1 Aanleg van groendak A. Rapportering - Stand van zaken Op het huidige gemeentehuis zijn twee kleine dakpartijen voorzien van een groendak. In 2011 werd het gemeentehuis uitgebreid met twee nieuwe vleugels, hierop werd ook een groendak aangebracht. In totaal gaat het om een 500m². Sinds 1 juli 2005 beschikt de gemeente Essen over een subsidiereglement voor de aanleg van groendaken. De subsidie bedraagt 31,00 euro/m² voor de aanleg van een groendak dat tenminste bestaat uit een draineerlaag, een substraatlaag en een vegetatielaag. Jaar 2006 2007 2008 2010 2011
Aantal dossiers 2 2 1 2 0
Aantal m² 305,60 m² 374,80 m² 206,60 m² 425,00 m² 0 m²
Vanaf 1 januari 2009 behoort de betoelaging van groendaken bij Infrax. B. Planning Het gemeentehuis breidt uit met twee nieuwe vleugels waarop een groendak wordt voorzien. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken / D. Bijlage / 7.3.2 Speelbos/Geboortebos ‘Patersboske’ A. Rapportering - Stand van zaken Jaarlijks wordt door de jeugdraad de dag van het Geboortebos jeugdraad georganiseerd. Sinds 1994 worden kinderen geboren in het voorgaande jaar samen met hun familie uitgenodigd om een eigen boom aan te planten. Langs deze weg wil de jeugdraad alle kinderen welkom heten in Essen. Het eerste geboortebos bevindt zich in de Leegtestraat (Horendonkse bossen). De bomen van de kindjes die in 2005 werden geboren staan aan de Wildertse Duintjes. In 2005 was de gemeente op zoek naar een nieuwe locatie om het geboortebos Patersboske aan te planten. De gemeente kocht hiervoor een weiland aan de Pater Godtslaan / hoek Velodreef aan met een oppervlakte van 2,2 ha en besloot dit in te vullen met een geboortebos/speelbos ‘Patersboske’. In een speelbos kunnen kinderen naar hartenlust ravotten. Het uitgewerkte concept voor het geboortebos/speelbos bestaat uit drie onderdelen: een dambordbos, een speelweide en een speelheuvel. Het dambordbos bestaat uit vlakken met snelgroeiende bomen/struiken die eind 2006 werden aangeplant en vakken die jaarlijks met de geboortebosaanplantingen worden ingevuld met bomen. De laatste jaren wordt bij deze aanplantingen gekozen voor streekeigen soorten. (zie punt 8.1.2).
81
In het midden van het terrein is een grote speelweide met daarnaast een speelheuvel. Een heuvel om te ravotten, sleeën, enz., maar die ook dienst kan doen als bijvoorbeeld tribune voor een openluchttheater of een andere activiteit. Het project werd ingediend in het kader van GO4NATURE. Het doel van dit project is kansen te creëren voor natuurbeleving door kinderen en jongeren via jeugdrecreatie in natuurgebieden en bossen. De gemeente won hiervoor een prijs. In 2010 werd een schuilhuisje in FSC-hout geplaatst op het geboortebos. In 2011 werd dit schuilhuisje ingericht met banken uit PEFC-hout en PEFC houten kaders met daarin affiches over het geboortebos, het herdenkingspad (zie punt 8.3.3), streekeigen en autochtone beplanting en duurzaam hout. B. Planning In 2012 wordt het geboortebos/speelbos verder aangeplant. Er wordt gezocht naar een nieuwe locatie voor het geboortebos. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken Affiche geboortebos D. Bijlage / 7.3.3 Herdenkingspad en -bos A. Rapportering - Stand van zaken Vanuit het geboortebos vertrekt het Herdenkingspad. De eerste boom die hier geplant werd was van een overleden schepen. Bij deze rode esdoorn wordt hij ieder jaar op zijn verjaardag door zijn familie en vrienden herdacht. Dit inspireerde een buurtbewoonster, die ook aan een terminale ziekte leed, om zelf ook herinnerd te worden met een boom. De tweede boom die er staat is dus Corrie’s Droomboom. Met het herdenkingsbos wil de gemeente haar inwoners, verenigingen en bedrijven gelegen in Essen de gelegenheid geven om een boom aan te planten om een bijzonder persoon of een bijzondere gebeurtenis te herdenken. Samen vormen ze een pad vol verhalen over het leven in al zijn facetten. Er kunne bomen geplant worden voor een huwelijk, voor de familie, als teken van dankbaarheid, voor een jubileum, voor een overleden dierbare of voor een speciale gelegenheid zoals een verjaardag, een bedrijfsopening, enz. Het pad moet uitgroeien tot een mooie plek waar mensen graag naar terugkeren om de gelegenheid waarvoor de boom geplant is te veren of om een moment te herdenken. De aanvraag en de keuze van de boomsoort gebeurt in overleg met de milieudienst. Iedere boom krijgt een korte tekst met de reden om die boom te planten. B. Planning De gemeente zal in 2012 de administratieve voorbereiding afronden (opmaak aanvraagformulier). C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken Essen info december 2011: ‘Plant je eigen herinneringsboom – Mijmeren op het herdenkingspad’ Affiche herdenkingspad D. Bijlage / 7.3.4 Begraafplaatsbeheer A. Rapportering - Stand van zaken
82
De gemeente Essen heeft zes begraafplaatsen binnen haar gemeentegrenzen, verdeeld over meerdere kernen: Centrum, Heikant, Hoek, Horendonk, Statie en Wildert. De aanleg van een nieuwe begraafplaats te Essen-Hoek is in voorbereiding en verkeert in de fase van een RUP. In 2009 werd beslist een beleidsvisie voor de begraafplaatsen binnen de gemeentegrenzen op te maken. In 2010 werd het bestek opgemaakt en werd de opdracht toegekend aan Genius Loci. Genius Loci begraafplaatsadviseurs zal een beleidsadvies begraafplaatsbeheer opmaken. In eerste instantie wordt hiervoor een inventarisatie van de huidige stand van zaken op de begraafplaatsen opgemaakt. Vervolgens wordt de begraafbehoefte en de in de toekomst noodzakelijke ruimte bepaald. Per begraafplaats zal op basis hiervan een toekomstvisie worden opgemaakt. Ook de juridische, administratieve en financiële kant worden doorgelicht. Dit plan van aanpak moet bijkomend leiden tot de opmaak van herinrichtingsplannen van de begraafplaatsen. Deze plannen moeten de kerkhoven op termijn het uitzicht geven van een parkbegraafplaats. De bedoeling is om in de toekomst de begraafplaatsen: - toegankelijker te maken (duidelijke padenstructuur) - een fraaier uitzicht te bezorgen (meer groene zones) - werkmateriaal te voorzien voor de bezoekers (rijven, gieters, enz.) - bergruimte met sanitaire voorzieningen en een overkapping voor de ceremonie In 2011 werd het programma van eisen opgemaakt. B. Planning De uitwerking wordt verder gezet. De begraafplaatsadministratie wordt verder gedigitaliseerd. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken Essen info november 2011: ‘Naar een toekomstgerichte aanpak: Gemeente maakt werk van nieuw begraafplaatsbeheer’ D. Bijlage / 7.3.5 Groeninventaris A. Rapportering - Stand van zaken In 2006 startte het Provinciaal Instituut voor Hygiëne (het PIH) met het inventariseren van alle groenelementen in de gemeente. In december 2009 was het programma operationeel. In het programma kan nagekeken worden waar welke soort straatboom staat, hoeveel bomen er op een bepaald plein staan enz. Deze inventaris kan nog worden uitgebreid met bijvoorbeeld restafvalbakjes, banken, enz. Door de groendienst wordt momenteel ook een groeninventaris opgemaakt per gehucht. De werken en aandachtspunten zijn hierin omschreven, meer bepaald gaat het om wanneer de werken zullen worden uitgevoerd en wat de werkdruk per opdracht is. Dit is een zeer bruikbaar instrument.
83
Bijkomend maakte de groendienst een inventaris op van het deel gemeentelijk openbaar groen dat jaarlijks wordt uitbesteed aan derden. Voor deze werken waren tot voor kort geen plannen of detaillijsten ter beschikking van wat er moet onderhouden worden, welke plantsoenen de groendienst voor zich neemt of wat door derden wordt uitgevoerd. Per wijk werd op plan aangeduid wat Noordheuvel in 2009 onderhield en welke plantsoenen hierbij aansluiten maar niet in de opdracht zijn begrepen en dus door de groendienst verondersteld onderhouden te worden. Alle groenobjecten werden gefotografeerd, genummerd en met aandachtspunten aangevuld. B. Planning “De huidige werking wordt verdergezet. De inventaris van het PIH zal worden vervolledigd en geactualiseerd. Ook de groeninventaris per gehucht wordt verder aangevuld. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken Groeninventaris D. Bijlage Bovenvermelde bewijsstukken kunnen opgevraagd worden bij de milieudienst 7.3.6 Bosbeheerplan gemeentebossen en buurtboseigenaars A. Rapportering - Stand van zaken De naaldhoutbossen in Essen zijn relatief jong en homogeen. Omvorming naar gemengde loofbossen met inheemse soorten is vooral gewenst omwille van onder meer talrijke ecologische motieven. De boseigenaars beslisten samen met de bosgroep om een achterstallige dunning weg te werken. Er werd gekozen voor de toekomstboommethode (bomen met blauwe markering). Dit es een vorm van hoogdunning of gemengde dunning (variabele dunning) met verjonging onder scherm van vooral berk en eik. Doel is om de bomen waarmee men verder wil, de toekomstbomen, vrij te stellen zodat deze zich ten volle kunnen ontwikkelen. Het is ook de bedoeling om door de dunning de lichtinval in de neven- en onderetage te verhogen zodat zich een gevarieerde bosstructuur kan ontwikkelen. Ook wordt hierbij het belang van dood hout niet vergeten. Dood hout brengt leven in het bos. In de meeste bestanden werd ook vooraf de Amerikaanse vogelkers bestreden. Bosbeheersplan gemeentebossen De huidige bedrijfsregeling voor de gemeentebossen werd opgemaakt op basis van een Beperkt Bosbeheerplan en geldt al 20 jaar. Deze regeling loopt nog tot eind 2010. Bosbeheersplan buurtboseigenaars Via de Bosgroep Antwerpen Noord werd een oproep gedaan naar de buurtboseigenaars, de privéboseigenaren, om in samenwerking met de Bosgroep een UGB op te laten maken, gelijklopend aan het gemeentelijk UGB. In november 2009 werden 245 boseigenaars uitgenodigd voor een infovergadering over het Essense boscomplex. Er waren 45 eigenaars aanwezig op deze vergadering. Deelname houdt als privé-boseigenaar (ongeacht de grootte) volgende voordelen in: - een volledige bosinventaris (kruiden, struiken en bomen) van het eigendom - de volgende 20 jaar hoeft voor de geplande beheerwerken in het bos geen kapvergunning meer aangevraagd te worden - deelname aan het bosbeheersplan valt onder subsidiemogelijkheden; - op elk moment behoudt de boseigenaar de eindverantwoordelijkheid van het eigen bos In 2010 werd gestart met de opmaak van de bosbeheersplannen voor de gemeentebossen en buurtboseigenaars. Ook zijn de Bosgroep, de bosconsulenten samen met de boseigenaars een aantal percelen gaan schalmen. Dit is het markeren van de bomen. Ook werden tegelijk de ruimingspistes
84
gemarkeerd. Dit zijn de wegen die de machines moeten volgen om zo weinig mogelijk schade aan bodem (verdichting) en te behouden verjongingsgroepen te vermijden. Het bestek voor de opmaak van het Uitgebreid Bosbeheersplan van de gemeentebossen werd opgesteld en gecoördineerd door het Agentschap voor Natuur en Bos. De opdracht werd gegund in 2011. De eerste startvergadering had plaats op 18 februari 2011 waarbij het studiebureau aan de hand van een startnota een voorstelling van de aanpak van de studieopdracht gaf. Einde 2011 is de dendrometrie van de struik- en kruidlaag van zowel de openbare als de privébossen zo goed als uitgevoerd. De inventaris wordt voorjaar 2012 gefinaliseerd en intussen is met de opmaak van mogelijke beheersmaatregelen gestart. Bosgroep Antwerpen Noord vzw De plaatselijke afdeling van de Antwerpse Bosgroepen is een actieve geëngageerde groep bosbeheerders. Wie en wat ze allemaal doen is terug te vinden op de website www.bosgroepenantwerpennoord.webs.com. Essen telt 83 boseigenaars waarvan 80% lid is van de Bosgroepen. De coördinator is bij de helft ervan reeds op het terrein geweest. Voor 178 ha privébossen is momenteel een Uitgebreid Bosbeheerplan in opmaak. De bosgroep Antwerpen organiseert verschillende excursies, acties en cursussen. In 2011 werden volgende cursussen georganiseerd: ‘Wat planten mij vertellen’, ‘Beheer van bosranden’, ‘snoeien van bomen’, ‘Herkennen van bomen en struiken’ en ‘Kettingzaagmodules’.Een activiteit was de verkoop van bosrandpakketten. Indicator milieubarometer: Totaal bosareaal: B. Planning Er zullen in 2012 verschillende bosexcursies worden georganiseerd waarin de grote lijnen van het bosbeheer worden toegelicht en waarin wordt ingegaan op de beheersmaatregelen voor de gemeentebossen. Een goed beheerplan kan enkel samen met de bosgebruikers en de inwoners van onze gemeente worden opgesteld. Daarom wordt door het studiebureau een enquêtering uitgevoerd. De milieudienst is voorstander om met de opmaak van een Uitgebreid Bosbeheersplan nog een stap verder te gaan en te streven naar een FSC certificering voor alle gemeentebossen. Ook acht zij het wenselijk om alle gemeentelijke weilanden / verpachtingen, beheersovereenkomsten met Natuurpunt en kleine aangekochte stukjes groen mee op te nemen in het plan zodat een totaalvisie kan worden uitgewerkt. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken / D. Bijlage / 7.3.7 Bomenvisie (straatbomen) A. Rapportering - Stand van zaken Begin 2011 werd binnen de milieuraad de Werkgroep Bomenbeleid opgericht. Deze stuurgroep bestaat momenteel uit 4 personen (milieudienst, dienst Ruimtelijke Ordening en Wonen, leden van de milieuraad) De werkgroep moet nog verder worden uitgebreid. Dit zal gebeuren na aanwerving van de administratief medewerkster groen en de indiensttreding van de stedenbouwkundig inspecteur. Deze werkgroep zal zich bezig houden met: - opmaak bomenvisie - stedenbouwkundige vergunning m.b.t. bomen (actualiseren, uitbreiden, controle, administratieve vereenvoudiging)
85
In juli kwamen zij voor een eerste keer samen. Op de agenda stond het reglement van het Herdenkingspad en de stand van zaken van de Heyendlaan. Het Vlaams gewest wilde in 2011 langsheen de Kalmthoutsesteenweg liefst 76 inlandse eiken kappen. Dit zou betekenen dat ongeveer 1 op 4 bomen gekapt worden. Het Vlaams gewest stelt dat de breed uitlopende wortelaanzetten de betonplaten opdrukt wat een gevaar vormt voor de burgers. Het gemeentebestuur was hier tegen. Ook enkele tientallen burgers en verenigingen maakten bezwaar. Ook de milieuadviesraad heeft een ongunstig advies gegeven. Het gemeentebestuur vind dat het geheel van de mobiliteitsproblematiek van de Kalmthoutsesteenweg in kaart wordt gebracht. Anders gezegd: het Vlaams gewest moet werken aan een nieuwe inrichting van de dorpskom van Wildert en van het geheel van de Kalmthoutsesteenweg, in plaats van zomaar enkele te kijken naar het kappen van de bomen. B. Planning De groen- en milieudienst zullen in de loop van 2012 een voorstel van bomenvisie uitwerken. Deze werkgroep Bomenbeleid zal ook de stedenbouwkundige vergunning m.b.t. bomen actualiseren, uitbreiden met beschermende maatregelen rond bomen op bouwwerven en compensatiemaatregelen en controle en administratieve vereenvoudiging bekijken. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken Essen info november 2011: Bezwaar tegen boomkap langs Kalmthoutsesteenweg D. Bijlage / 7.3.8 Soortenbescherming A. Rapportering - Stand van zaken Amfibietunnels In de Huybergsebaan werden amfibietunnels aangelegd zodat padden en kikkers veilig de weg over kunnen steken. De groendienst én de brandweer zorgen voor het onderhoud. Zo worden de tunnels jaarlijks uitgespoten en wordt bladophoping langs de panelen weggenomen. In 2011 werd een beschadigde wand van de paddenbegeleider in de Huybergsebaan hersteld. Reewildspiegels In de Horendonkse bossen werden reewildspiegels aangebracht. Doordat deze spiegels de autolichten weerkaatsen schrikken ze de reeën af zodat zij niet de straat oversteken als er een voertuig op de weg rijdt. Na vandalisme is het weer de groendienst die zorgt nieuwe reflectoren. B. Planning De huidige werking wordt verdergezet. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken / D. Bijlage / 7.3.9 Rattenbestrijding A. Rapportering - Stand van zaken De milieudienst heeft rattenvergif ter beschikking voor personen die overlast ondervinden van ratten in straten waar geen openbare riolering ligt of die nabij een openbare waterloop gelegen zijn.
86
De gemeente heeft een rattenvanger in dienst. Deze volgde hiertoe een opleiding bij de provincie. Bij grotere en steeds terugkerende problemen wordt de rattenvanger ingezet. B. Planning De huidige werking wordt verdergezet. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken / D. Bijlage /
87
8 Bodem 8.1 Basis 8.1.1 Inschakelen erkend bodemsaneringdeskundige A. Rapportering - Stand van zaken In 2011 ontving de gemeente geen melding van acute bodemverontreiniging. B. Planning Als er zich een acuut geval van bodemverontreiniging voordoet, zal de gemeente een bodemsaneringdeskundige aanstellen om verdere maatregelen te treffen zoals voorgeschreven in het bodemsaneringdecreet. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken / D. Bijlage / 8.1.2 Vergunnen tijdelijke grondopslagplaatsen (TOP) A. Rapportering - Stand van zaken De gemeente baseert zich voor het vergunnen van tijdelijke grondopslagplaatsen (TOP) op de code van goede praktijk opgesteld door de OVAM. Door de firma De Nul werd een milieuvergunning aangevraagd om bij de werken op het KWZI te Essen een tijdelijke grondopslag te mogen uitvoeren. Deze milieuvergunning werd afgeleverd door het Schepencollege op 13.05.2009. De algemeen geldende Vlarem voorwaarden werden aan deze vergunning gekoppeld. In 2011 werd geen milieuvergunning aangevraagd voor een tijdelijke grondopslagplaats. B. Planning Als een vergunning wordt afgeleverd voor het inrichten van een tijdelijke grondopslagplaats, zal de gemeente dit enkel afleveren indien de betrokken persoon de TOP heeft voorzien volgens de code van goede praktijken, opgesteld door OVAM. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken / D. Bijlage /
8.2 Onderscheidingsniveau 8.2.1 Inventarisatiestudie potentieel verontreinigde grond voor bepaalde woonzone A. Rapportering - Stand van zaken De Suzannalaan ligt in een zone voor verblijfsrecreatie. Op dezelfde plaats lag echter vroeger een ontginningsput voor klei, die later als stortplaats voor allerlei afvalstoffen werd gebruikt. Door die stortactiviteiten in het verleden moesten de huidige eigenaars bij de verkoop van hun grond een bodemonderzoek laten uitvoeren. De OVAM startte voor de site een woonzoneproject en liet een globaal bodemonderzoek uitvoeren. Er is nu een duidelijke kijk op de impact van het voormalige stort op de omgeving, de bewoners en de drinkwatervoorziening.
88
De conclusie luidde dat de vroegere stortplaats niet gesaneerd hoeft te worden omdat de bodemverontreiniging niet ernstig is. Het grondwater is echter niet geschikt voor consumptie. Alle eigenaars kregen van de OVAM een persoonlijke brief met de resultaten van het bodemonderzoek. De eigenaars van de in de totaal 33 percelen die deel uitmaken van de site hebben niet langer een onderzoeksplicht voor deze historische verontreiniging. Zij kunnen hun percelen nu verkopen zonder dat er nog een oriënterend bodemonderzoek moet uitgevoerd worden. Bij elke overdracht van gronden met of zonder gebouw in de Suzannalaan en delen van de nabijgelegen Jachthoornlaan, Boterpotlaan en Collegelaan, wordt via de informatie opgevraagd door de notaris een clausule toegevoegd m.b.t. de resultaten van het bodemonderzoek. B. Planning Het informeren via notarisbrieven en via het loket van zowel de dienst Ruimtelijke Ordening als de milieudienst zal worden verdergezet. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken / D. Bijlage / 8.2.2 Inrichten inzamelplaats kleine partijen verontreinigde grond A. Rapportering - Stand van zaken / B. Planning / C. Bijlage / 8.2.3 Oplijsten gemeentelijke gronden met historische risicoactiviteit A. Rapportering - Stand van zaken De milieudienst gebruikt het programma van Schaubroek om alle milieuvergunningen in te geven. Ook die van de gemeentelijke gebouwen worden hierin opgenomen. Aan de hand van de rubrieknummers kunnen we zien waar er een Vlaremactiviteit plaats heeft. In 2010 werd beslist de module risicogronden aan te kopen. In 2011 werd de module aangekocht. B. Planning In 2012 zal gestart worden met het ingeven van de risicogronden. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken / D. Bijlage / 8.2.4 Inventaris andere bodemproblemen (vb. bodemverdichting) A. Rapportering - Stand van zaken / B. Planning /
89
C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken / D. Bijlage / 8.2.5 Erosiebestrijding A. Rapportering - Stand van zaken / B. Planning / C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken / D. Bijlage /
8.3 Overige acties en projecten 8.3.1 Tankslag ondergrondse stookolietanks A. Rapportering - Stand van zaken Oude brandstoftanks vormen een bedreiging voor het milieu. Zeker als ze in de grond liggen te roesten, vaak nog met olie erin. Vroeg of laat komt die olie in de bodem terecht. Dit heeft ernstige gevolgen voor ons milieu. Vandaar dat de milieuwetgeving oplegt dat elke tank die definitief buiten gebruik wordt gesteld, eerst geledigd, gereinigd en uiteindelijk verwijderd moet worden. De gemeente en IGEAN milieu & Veiligheid slaan hiervoor de handen in elkaar. Via een gezamenlijke tankslagactie kunnen de inwoners tegen de meest voordelige voorwaarden het nodige doen om de oude stookolietanks op te ruimen. De gemeente communiceert hierover via het gemeentelijk informatieblad. Daar bovenop geeft de gemeente ook subsidies voor het verwijderen van oude stookolietanks. Tot en met 2009 werden 90 oude stookolietanks verwijderd of opgevuld via de intergemeentelijke tankslag. In 2010 werd de subsidie 44 keer aangevraagd, in 2011 39 keer. B. Planning Ook in 2012 blijft de subsidie verder lopen en zullen er tankslagacties worden georganiseerd. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken Essen info mei 2011: ‘Oude stookolietanks: wij pakken ze aan!’ Essen info juni 2011: ‘Schrijf je tot 15 juni in het verwijderen van oude stookolietanks’ D. Bijlage Bovenvermelde bewijsstukken kunnen opgevraagd worden bij de milieudienst. 8.3.2 Register bodematesten A. Rapportering - Stand van zaken De gemeente ontvangt van OVAM de bodemattesten die werden uitgereikt. Deze worden door de gemeente verzameld in een register op alfabetische straatnaam. B. Planning De huidige werking wordt verdergezet. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken /
90
D. Bijlage /
91
9 Duurzame ontwikkeling 9.1 Basis 9.1.1 Passieve sensibilisatie A. Rapportering - Stand van zaken In oktober 2011 werd in Essen info gecommuniceerd over energiezuinig en duurzaam (ver)bouwen, de duurzaamheidspremie, de bouwteams en de tentoonstelling EXPO C rond duurzaam bouwen. In het gemeentelijk informatieblad werd over de campagne van 11.11.11 rond klimaatverandering gecommuniceerd “Wij verbruiken, maar zij betalen de rekening!” over de uitstoot van het geïndustrialiseerde Noorden die verantwoordelijk is voor de opwarming. Met de Ecowijzer (zie punt 10.2.4) sensibiliseerde de gemeente de inwoners over het feit dat ieders aankopen, energieverbruik en levensomstandigheden een invloed hebben op het klimaat en de bevolking in het zuiden. Op de website van de gemeente werd een artikel geplaatst over de principes van duurzaam bouwen ‘O, is dat duurzaam bouwen!’. Ook de afvalkalender 2010 stond volledig in het teken van duurzaam bouwen en wonen: januari – alternatieve warmtebronnen, februari - isolatie, energiezuinige verlichting, maart - zonwering, mei - ecologisch tuinieren, juni - zonne-energie, juli – zwemvijver, augustus – hout als ecologisch bouwmateriaal, september – waterdoorlatende verharding, oktober – binnenafwerking met materialen met lage milieubelasting, november – natuurlijke afsluitingen, december – groendaken. Daarnaast verscheen ook een artikel over de koffiestop van Broederlijk Delen waaraan het gemeentebestuur zijn ondersteuning geeft met hierin de plaatsen waar eerlijke koffie kan verkregen worden. B. Planning Ook in de volgende jaren zullen de inwoners op geregelde basis worden gesensibiliseerd rond duurzame ontwikkeling. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken Essen info november 2011: ‘11.11.11 bijt zich vast in het klimaat’ Essen info oktober 2011: ‘Ruim pakket duurzaamheidspremies – De gemeente helpt jullie om energiezuinig en duurzaam te (ver)bouwen - bouwteams - tentoonstelling EXPO C rond duurzaam bouwen – Bewust omgaan met energie: Gemeente geeft het goede voorbeeld’ Ecowijzer D. Bijlage Bovenvermelde bewijsstukken kunnen opgevraagd worden bij de milieudienst.
9.2 Onderscheidingsniveau 9.2.1 Participerende en sensibiliserende initiatieven duurzame ontwikkeling A. Rapportering - Stand van zaken /
B. Planning /
92
C. Bijlage / 9.2.2 Duurzaam bouwen en wonen A. Rapportering - Stand van zaken De gemeente stimuleert en ondersteunt duurzaam bouwen en wonen. Op de dienst Ruimtelijke Ordening kunnen de inwoners terecht voor alle informatie in verband met premies van de federale, Vlaamse, provinciale en gemeentelijk overheid, de distributiebeheerders, enz. Bij de bouwdienst hebben twee collega’s hiervoor in 2008 bijscholing gevormd. Op de bouwdienst worden eveneens brochures ter beschikking gesteld over duurzaam bouwen. In 2011 organiseerde de gemeente in november een bezoek aan de Expo C van Kamp C. Kamp C, het provinciaal centrum voor duurzaam bouwen is namelijk 80 kilometer van Essen gelegen. De gemeente legde daarom een bus in en organiseerde een geleide rondleiding aan de nieuwe tentoonstelling Expo C over duurzaam (ver)bouwen. Op deze tentoonstelling kregen de inwoners van Essen informatie over de juiste oriëntering van het huis, hoe optimaal gebruik kan gemaakt worden van natuurlijke energiebronnen, hoe je rekening houdt met de toegankelijkheid van het gebouw, welke isolatiemogelijkheden er zijn, hoe zuinig omgesprongen kan worden met water en energie, enz. Vervolgens worden ook alle bouwmethodes op een rijtje gezet, gaande van traditionele nieuwbouw over passiefhuis tot bio-ecologisch bouwen. In 2011 sensibiliseerde de gemeente over de 11.11.11-actie rond klimaatverandering. Op de autovrije zondag organiseerde de gemeente een bewaakte fietsenstalling. Hierbij werden de fietsplaatjes ‘Weer een auto minder – www.klimaatakkoord.be’ uitgedeeld, met daarop “Miljoenen mensen in het Zuiden worden nu al getroffen dor klimaatveranderingen: overstromingen, droogte, mislukte oogsten,… Het zuiden mag de rekening niet betalen van wat wij met het klimaat uitspoken. Doe er iets aan.” Meer dan 200 personen maakten gebruik van de fietsenstalling. In 2010 werkte de gemeente een subsidiereglement duurzaam bouwen en leven en investeren in hernieuwbare energie uit waarin alle duurzame subsidies voor bouwen en wonen van de gemeente worden geïntegreerd. Onder meer volgende subsidies zitten in deze duurzaamheidspremie vervat: Duurzaam bouwen Dakisolatie Isolatie uit nagroeibare grondstoffen Duurzaam geëxploiteerd hout zonder preventieve chemische verduurzaming Natuurveren en aanverwante afwerkingsproducten Verwijderen stookolietankt Hernieuwbare energie Zonneboiler Zonnepanelen warmtepompsystemen Duurzaam leven Herbruikbare luiers en incontinentiemateriaal Mulchmaaier Voor meer informatie over deze duurzame investeringen kunnen de inwoners bij de milieudienst terecht. Onderstaande tabel geeft een overzicht van de subsidieaanvragen en –bedragen in 2011. thema
Subsidie %
Dakisolatie Isolatiematerialen uit nagroeibare
10 15
Maximum subsidiebedrag 250 350
Aantal aanvragen 71 0
Uitbetaald bedrag (euro) 10892,43 0
93
grondstoffen Duurzaam geëxploiteerd hout Natuurverven en aanverwante producten Verwijderen stookolietank PV-panelen zonneboiler Warmtepomp verwarming sanitair warm water Warmtepomp woningverwarming Combiwarmtepomp Herbruikbare luiers en incontinentiemateriaal Mulchmaaier
15
350
0
0
15
250
1
25,09
/
200
39
7450
15 15 15
250 350 250
127 12 0
34100
15
250
0
0
15 50
350 150
1 4
602,56
10
150
5
613,70
4600 0
350
Aan dit subsidiereglement werd een communicatiecampagne gekoppeld. Er werd een brochure uitgewerkt rond deze investeringen dat verspreid werd als middenkatern van het gemeentelijk informatieblad in september 2010 en sindsdien ter beschikking ligt op de milieudienst. Ook de lokale pers werd ingeschakeld. De gemeente organiseerde in dit kader in 2010 ook twee duurzame donderdagen. Op deze donderdagavonden konden de inwoners infosessies bijwonen over enkele van de duurzame investeringen, meer bepaald over dakisolatie voor doe-het-zelvers, toepassingen voor zonne-energie, herbruikbare luiers en warmtepompen voor woningverwarming. In 2011 werd over de duurzaamheidspremie gecommuniceerd via het gemeentelijk informatieblad. Alle medewerkers van de milieudienst volgden in 2009 cursussen over laagenergie woningen en passiefwoningen. De gemeente liet in samenwerking met Stad Antwerpen en 21 andere omliggende gemeenten een thermografische kaart opmaken (zie ook punt 6.3.1). De resultaten hiervan werden in oktober 2009 bekendgemaakt op een infoavond. Aansluitend werd een uiteenzetting gegeven over isoleren. B. Planning Er zal onderzocht worden of een informatiepunt duurzaam bouwen kan worden ingericht en als dusdanig bekendgemaakt aan de inwoners. Hiervoor zullen dan de nodige opleidingen gevolgd worden door de medewerkers van de milieudienst en de bouwdienst. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken Essen info oktober 2011: ‘Ruim pakket duurzaamheidspremies – De gemeente helpt jullie om energiezuinig en duurzaam te (ver)bouwen - bouwteams - tentoonstelling EXPO C rond duurzaam bouwen – Bewust omgaan met energie: Gemeente geeft het goede voorbeeld’ D. Bijlage Bovenvermelde bewijsstukken kunnen opgevraagd worden bij de milieudienst. 9.2.3 Maatschappelijk verantwoord ondernemen A. Rapportering - Stand van zaken Aankoopbeleid gemeente De gemeente Essen draagt sinds 2007 de titel FairTradeGemeente
94
De gemeente koopt koffie, wijn (receptiewijn en/of Zuid-Afrikaanse wijn) en appelsiensap met Max Havelaarlabel op regelmatige basis aan voor het gemeentehuis, bibliotheek, muziekschool Muzarto, lagere school Wigo en in GC de Oude Pastorij en geeft geschenkmanden met wereldwinkelproducten voor bijvoorbeeld pasgehuwden, bezoekers, enz. De gemeenschapscentra staan via een Essense brouwer onder contract bij een leverancier. Koffie, wijn en fruitsap werden uit dit contract gehaald en worden sinds eind 2009 door diezelfde brouwer aangekocht bij Oxfam. Zo worden de gebruikers van de gemeenschapscentra verplicht Oxfam koffie, wijn en fruitsap aan te kopen. Diezelfde producten worden nu ook in de winkel van de brouwer aangeboden. In de gemeenschapscentra worden ook fairtradehanddoeken gebruikt. Ook tijdens diverse gemeentelijke activiteiten (recepties, infoavonden, enz.) worden eerlijke producten aangeboden; onder meer bij volgende milieuactiviteiten: de compostdagen, dag van de buren 2011, (h)eerlijke biobrunch, enz. Hierbij wordt steeds gezocht naar het juiste evenwicht tussen lokale producten, biologische producten en fairtradeproducten. Stimuleren andere organisaties De gemeente onderneemt ook inspanningen om andere instanties te stimuleren fairtradeproducten te gebruiken. Op dit moment kunnen we zes winkels, drie horecazaken, drie scholen, acht verenigingen/organisaties en vier bedrijven in Essen als ‘verkochte deelnemers’ beschouwen. Op vraag van BEDESS (bedrijvenvereniging Essen) stelde Oxfam wereldwinkel Essen vzw een stand op tijdens een infoavond tussen de leden van BEDESS en het gemeentebestuur. De wereldwinkel had een mapje gemaakt om voor deze koepel van Essense bedrijven een kant- en klaar pakketje aan te bieden om fairtrade nieuwjaarsgeschenken voor hun werknemers aan te bieden. Vier bedrijven gingen in 2009 op dit aanbod in. Ook in 2011 boden drie bedrijven een eerlijk geschenkenpakket aan. B. Planning De huidige werking wordt verdergezet. In 2012 zal de horeca worden gestimuleerd om in haar eigen werking fairtrade, lokale, en biologische producten te gebruiken. Er zal hiervoor onder meer een wijn- en koffieproefavond worden georganiseerd. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken / D. Bijlage / 9.2.4 Initiatieven duurzame ontwikkeling in Noord-Zuidcontext A. Rapportering - Stand van zaken De gemeente kadert ook haar beleid ontwikkelingssamenwerking binnen een beleid van duurzame ontwikkeling. De gemeentelijke diensten ontwikkelingssamenwerking en de milieudienst organiseren samen onder meer volgende acties: Tentoonstelling duurzame ontwikkeling In 2011 werd tijdens de (h)eerlijke biobrunch voor de inwoners, de (h)eerlijke biolunch op scholen (in het kader van Fairtrade@school) en tijdens de week van de fairtrade in het gemeentehuis de postertentoonstelling duurzaam consumeren van de provincie Antwerpen opgesteld. Deze tiendelige posterreeks zet elke consument aan om stil te staan bij zijn keuze(s) in de winkel. Duurzame voeding is (h)eerlijk, gezond en milieuvriendelijk! Elke affiche focust op één thema: eerlijke handel, bio, seizoensgebonden, lokaal, afvalarm, ... en sluit af met een aantal concrete tips om de juiste keuzes te maken. Op elke poster is er een link gelegd met onwikkelingslanden zodat duurzaamheid ook in het Zuiden op het menu kan staan.
95
In 2010 werd het ecologisch verteltheater Koe in Blik georganiseerd voor leerlingen van het 5de en 6de leerjaar. Dit theater gaat over zwerfvuil, groeihormonen, bio-producten, groene stroom, bijzondere dierenmanieren, ecologische voetafdrukken in Noord en Zuid, opwarming van de aarde, enz. Zes Essense scholen gingen op het aanbod in. In 2009 werd een affichetentoonstelling georganiseerd over de Zuid-Afrikaanse organisatie Sikhula Sonke en het thema ‘Waardig werk’. Hierin komen ecologische, sociale en economische problemen aan bod. In september 2009 zorgde de gemeente Essen op de vooravond van de Week van de Fair Trade in samenwerking met enkele (natuur)verenigingen/organisaties en lokale landbouwers voor een kleinschalige markt waar duurzame ontwikkeling centraal stond. Naast het aanbieden van informatie over duurzame ontwikkeling en lokale en fairtradeproducten konden de bezoekers van de markt deze producten ook uitproberen en aankopen. Deze (h)Eerlijke markt kon rekenen op minstens 4000 bezoekers! Milieuactie in convenant ontwikkelingssamenwerking en stedenband Essen-Witzenberg In de convenant ontwikkelingssamenwerking is een milieudoelstelling opgenomen: Strategische doelstelling Operationele doelstellingen 2. Essen werkt op een planmatige manier aan 2.1 De gemeente vervult een voortrekkersrol in duurzaamheid de intergemeentelijke werking op het gebied van Fair Trade 2.2 De gemeente blijft haar voorbeeldrol in de sensibilisatie en het gebruik van Fair Trade producten verwezenlijken en kadert haar acties in een algemeen beleid van duurzaamheid. Volgende acties werden in dit kader opgezet in het Noorden: In 2011 organiseerde de gemeente een (h)eerlijke biobrunch, in samenwerking met de Wereldwinkel, om lokale, eerlijke en biologische voedingsproducten te stimuleren. De producten werden aangekocht bij lokale landbouwers en winkels uit de Ecowijzer. Op de buffettafel werd bij elk product vermeld wat het was en waar het werd aangekocht. Het aanbod ging van biologisch broodbeleg, eieren van een lokale landbouwer, fairtrade choco en confituur, honing van de imker, enz. De wereldwinkel voorzag in drank via de zomerbar. Er werden twee tentoonstellingen opgezet, 1 over duurzaam naar de winkel en 1 over duurzaam consumeren. Bij deze laatste tentoonstelling is er een duidelijke link naar het zuiden. Er werden duurzame winkelbriefjes uitgedeeld met daarop tips rond duurzaam winkelen en duurzame producten. Duurzaamheid werd verder doorgetrokken in het hele concept. Aan de deelnemers werd gevraagd borden, bestek en kommen zelf mee te nemen. Ze konden deze afwassen in daarvoor voorziene wasmanden met ecologisch afwasmiddel. Er werden bio-ecologische reservebekers en reserveborden voorzien. Via de placemats werd gesensibiliseerd rond biologische producten. Op de tafels stonden blije bloemen (fairtrade). Enzovoort. Er waren 190 deelnemers aan de brunch. Veertig personen hebben we moeten weigeren (wegens plaatsgebrek bij eventueel slecht weer). Er werd ook een wandeling georganiseerd aansluitend aan de brunch. Hier namen 40 deelnemers aan deel. De actie werd heel positief geëvalueerd. In de Erasmusschool organiseerden we in 2011 een sensibiliserende (h)eerlijke biolunch in het kader van Fairtrade@school met lokale, eerlijke en biologische voedingsproducten. Ook hier werden de twee tentoonstellingen over duurzaam consumeren opgesteld. Daarnaast kregen alle leerlingen van de middelbare school van de Noord-Zuidambtenaar een les over eerlijke handel. In 2010 ontwikkelde de gemeente Essen in dit kader samen met de gemeenten Brecht, Kalmthout en Wuustwezel de Ecowijzer, de gids voor duurzaam en (h)eerlijk consumeren. De gids zet verkooppunten van lokale, biologische, eerlijke en
96
duurzame producten in de vier gemeenten op een rijtje. Zo wil de gemeente haar inwoners warm maken voor de voordelen die deze producten bieden. De Ecowijzer geeft uitleg over de verschillende labels en somt voordelen op en bevat de nodige tips en verkooppunten. Tijdens de week van de Fair Trade werd de Ecowijzer gelanceerd en officieel voorgesteld door de Low Impact Man. In 2009 organiseerde de gemeente een (h)Eerlijke markt met bio-, lokale en fairtradeproducten. Stedenband Witzenberg Essen heeft een stedenband met de gemeente Witzenberg in Zuid-Adrika. De steun van Essen is gericht op de capaciteitsopbouw van de zustergemeente op bestuurlijk en ambtelijk niveau met de focus op jeugd- en afvalbeleid. In 2011 liep het laatste jaar van het Vlaams programma en het voorlaatste jaar van het Federaal programma. Volgende acties werden in het kader van deze programma’s in 2011 verder uitgewerkt in het Zuiden: De vrijwilligers van de crèche en volwassenen uit de wijk daarrond werden begeleid om moestuinen te ontwikkelen. De groenten worden gebruikt voor de crèche, maar ook voor de soup-kitchen. De Food garden werd in 2011 opgestart met enkele eenvoudige groenten. De vergroening van de omgeving van de crèche en het jeugdcentrum werd verder uitgewerkt. Er werden bomen en andere planten aangeplant en een graszone aangelegd. Er werd daarnaast ook ingezet op bewustmakingscampagnes rond milieu: Nationale bomenweek (2011 + 2012) Het doel van deze week is jeugd en bevolking bewust te maken over het belang van het planten van en zorgen voor bomen. De nationale boom was dit jaar de Jacket Plum. Dit is een inheemse boom met rood fruit dat gebruikt wordt voor de productie van gelei, azijn en medicinale oliën. Op verschillende plaatsen, in totaal op 9 plaatsen werden bomen aangeplant. Telkens werd een ceremonie voorzien in samenwerking met leerlingen van de lokale scholen. Verschillende raadsleden, verantwoordelijke van de gemeente, Cape Nature en de scholen waren hierbij aanwezig. Er werden toespraken gehouden over het belang van inheemse bomen en dansen en gedichten voorgedragen. Green fingers project (2011-2012) In samenwerking met de scholen wordt dit project ondernomen om de biodiversiteit in de gemeente te doen toenemen. Het project heeft verschillende fasen. In een eerste fase adopteren de leerlingen een wetland ecosysteem in de omgeving van de school. Fase 2 omvat de identificatie van inheemse en planten en dieren in dit ecosysteem. Verder worden in fase 3 de voorkomende inheemse platen gekweekt om in fase 4 te kunnen herplanten. De laatste fase omvat een tentoonstelling van de leerlingen over wat ze hebben geleerd. In 2011 werd dit pilootproject gevoerd in 7 scholen. In 2012 zal dit project verder worden uitgebreid. Klipriver project (2011-2012) Met dit project wil de gemeente exoten en zwerfvuil langs rivieren verwijderen en hierrond sensibiliseren. Hiervoor worden werkloze jongeren opgeled (10tal personen). Aanvullend wordt de rivier heraangeplant met inheemse soorten. National clean-up week en recyclageprogramma’s op school (2011-2012) Dit is een project rond zwerfvuil en afval sorteren en recycleren. Hiervoor wordt samengewerkt met de school. De boodschap van de national clean-up week is dat iederen een veschil kan maken om Zuid-Afrika mooi en zwerfvuilvrij te maken. In 2011 deden vier scholen mee aan het project. In totaal waren 40 leerlingen hierbij intensief betrokken. In maart 2011 nam de duurzaamheidsambtenaar deel aan een werkbezoek in Witzenberg om het nieuwe Vlaamse programma uit te werken. De strategische doelstelling van het nieuwe Vlaamse programma (2012-2014) is: ‘Het verbeteren van de leefomstandigheden van de kwetsbare 97
bevolkingsgroepen. Een duurzame en aangename leefomgeving creëren door vergroening en sensibilisatiecampagnes met de focus op milieu, welzijn en afval.’ De tussentijdse resultaten werden als volgt gedefinieerd: 1. Vergroenen van de schoolomgeving en bewustmakingscampagnes hierrond: meer groen, educatieve ecologische tuinen met inheemse planten, composteren, sensibilisatie rond deze onderwerpen 2. Vergroenen van de kwetsbare gebieden: het gaat hier in eerste instantie om een basisvergroenen (planten van bomen, grans, andere planten, plaatsen van banken en irrigatie). De bedoeling is om te komen tot parken en speelpleinen. 3. Capiciteitsontwikkeling op het vlak van milieu en welzijn en opzetten van sensibilisatiecampagnes rond milieu- en welzijnsthema’s: algemeen rond recyclage, composteren, sorteren, hygiëne, welzijn en specifiek voor de huishoudens (creëren van een veilige thuisomgeving: persoonlijke hygiëne, omgaan met voedsel) via preventieavonden, speelgroeptraining, enz. B. Planning Het huidige federaal programma zal verder worden uitgewerkt. Het nieuwe Vlaamse programma zal worden opgestart. In 2012 starten de voorbereidingen voor een nieuw federaal programma. Ook hiervan zal milieu een belangrijk onderdeel zijn. Ook in het noorden zullen acties worden uitgewerkt. In 2012 zullen onder meer Fairtrade@school in twee scholen worden georganiseerd, zullen twee duurzame marktjes worden opgezet en zal een proefavond voor de horeca voor eerlijke, lokale en biologische producten doorgaan. C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken Essen info mei 2011: ‘Fairtrade@school, smullen maar!’, ‘Het gemeentebestuur nodigt je uit op de (h)eerlijke biobrunch’ Essen info april 2011: ‘Essen op werkbezoek bij partnergemeente Witzenberg’ Essen info zomer 2011: ‘Essense klimaatambassadeurs trekken naar Zuid-Afrika’ Strategic plan 2012-2013 and operational plan 2012- gemeentelijke convenant ontwikkelingssamenwerking Ecowijzer D. Bijlage Bijlage DO1: Strategic plan 2012-2013 and operational plan 2012- gemeentelijke convenant ontwikkelingssamenwerking Andere hierbovenvermelde bewijsstukken kunnen opgevraagd worden bij de milieudienst 9.2.5 Educatie adviesraden voor duurzame ontwikkeling A. Rapportering - Stand van zaken In 2011 namen 7 milieuraadsleden en 4 gemeenteraadsleden deel aan een bezoek aan de tentoonstelling over duurzaam bouwen Expo C te Kamp C (punt 9.2.2). In oktober 2010 konden de leden van de milieuraad een informatieavond volgen over isoleren, zonne-energie, warmtepompen. B. Planning /
C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken / D. Bijlage /
98
9.2.6 Vlaams implementatieplan educatie voor duurzame ontwikkeling A. Rapportering - Stand van zaken / B. Planning / C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken / D. Bijlage /
9.3 Overige acties en projecten 9.3.1 Duurzame invulling Site Beckers A. Rapportering - Stand van zaken De invulling van de site Beckers is opgenomen door Igean: het bestek voor de uitvoering van de infrastructuurwerken is klaar, het inrichtingsplan met de stedenbouwkundige voorwaarden is afgewerkt, de verkoopsvoorwaarden liggen vast, zodat een start kan gegeven worden aan de toewijzingen en de effectieve verkoop. In 2010 werd de realisatie van de site Beckers werkelijkheid worden. Hierbij wordt enerzijds gekozen voor een duurzame invulling. Zo wordt gestreefd naar een duurzaam ruimtegebruik, worden bufferbekkens aangelegd en zal het regenwater maximaal opgevangen en herbruikt worden. Anderzijds zal ook een parkmanagement worden opgericht dat verplicht wordt gesteld voor de bedrijven die zich komen vestigen op de site Beckers. Dit systeem werkt met het oog op het verhogen van de betrokkenheid van de bedrijven voor een aantal gemeenschappelijke belangen. Een minimale invulling hiervan is o.m. een gezamenlijk onderhoud van groenaanplantingen en andere infrastructuur, bewegwijzering, gemeenschappelijke initiatieven, overlegforum en een gezamenlijke afvalophaling. Dit kan echter nog verder uitgroeien, bijvoorbeeld met een gezamenlijke aankoop van groene energie. Het is ook de bedoeling het parkmanagement verder te laten uitdijen naar de andere bedrijven op Rijkmaker. De site Beckers wordt bovendien een CO2-neutraal bedrijventerrein. Alle bedrijven die zicht vestigen op de site zullen 100% groene energie verbruiken. B. Planning / C. Passieve sensibilisatie en bewijsstukken Essen info september 2011: ‘CO2-neutraal bedrijventerrein op Rijkmaker’ D. Bijlage
99
100
