ru Inhoudsopgave
Voorwoord Samenvattitrg 1.
Inleiding
1
Ecologischeeenheden 2.1
2.2
2.3
Marienegebieden plat 2.1.1 Opetrzeeenhet cotrthentale 2.1.2 Zeeglaseelden 2.1.3 Konalgebieder 2.1-4 Rifeilandjes 2.1.5 Lagunes Kusgebieden 2.2.1 Mangrovegebieden 2.2.2 Bil-JJ.enbaaiet 2.2.3 Rotskustetr 2.2.4 Stra[deDetrduitren z.z.) salnas Terrestrischegebieden foroaties 2.3.1 Geologische 2.3.2 Natuurlardschappen 2.3.3 Rooienen stroomgebieden 2.3.4 Cultuurlandschappeo
Florr en fauna Flora Fauaa 4,
vn
5 5 7 7 8 8 8 9 9 l0 ll
t4 lo
20 20
zl
Natuurgebiedenenlandschapselementen 4.1
4.2
Natuurgebieden 4.1.1 Onderwateryark Park 4.1.2 Arikok-Jamanota 4. L3 Bubali-plas 4.1.4 CeroColorado 4.1.5 Noordl:ust Lagoen 4.1.6 Spaans Landschapselementen
23 25 2A 3l 33
36 Aanbevelingen l. r
5.2
voorhetlatualr' enlaldschapsbeleid Alsemeoeaanbevelitrgeo vanoaruur enbebeer
lrXi*"**"
inrichting """t r;"sremming
eo laodschap 5.2.I Mariene-eDL-uslgebreoetr gebiedetr 5.2.2 Tenestriscbe 5.3
iill*;t;;;;
vanooraenfauna """' i" bescbermiog
36 38 38 39 40 42
literatuur Geraadpleegde Termen en alkortingetr
46 47
Dankwoord Bijlagen
B.
c. D. F. G.
Flom soortenlijst Macrofaunasoortellijst ) kaafi (vereenvoudlgo Geologische Kaart: Rooieneo stroomgebleoetr Kaart: Natuurgebieden scbappelijkegebreoen Kaart: Culruruland Krart: Igral:teistieke elemstrtetr
I
Voorwoord Aruba heeft 1n de afgelopentrjd veel veranderingenmeegemaakt.Met de hudrge ontwikkelingen, zowel economischals socraal-cultureel,op het eiland wordt de druk op de schaarsenatuur steedsgroter. De vraag naar land is de laatstejare{r toegenomeDen zal me1 vraag naar betaalbarewoonhuizen alsmaargroter worden Hierbij speelt dat de degradatre van de Datuur erger wordt: het illegaal dumpen van vuil en het vemielen van aquatische habitats ijn slechts enkele voorbeelden. De beleidsuitgangsputrten vaD dezestructuumotazijD het beschermen€n het beheren van "waardevolle" natuurgebiedenen cultuurlandschappen. Uiteraard kan wordan gediscusieerd wat onder waardevolle gebiedenwordt verstaan,maar hier wordt onder waardevolle gebieden verstaan,gebieden die zo mrn mogelijk zijn aangetastdoor maatschappehjke ontwikkelingen of die zeldzaarnzijn (gewordai) op het eildrd. Gelet op de schaalgrootte van Aruba kurm€n deze criteia niet helemaal "zuiver" worded toegepast.Immem maatschappelijkeontwikkelingen zijn op het gehele eilmd merkbaar. Somnige plaatsen duidelijker dan andere. Er zullen keuzes gemaakt moeten worden die niet altijd even gemakkelijk zullen zijn. Het is echter e€n weg die bewandeldzal moeten worden om onze naturulijke hulpbrormen duruzaam te beheren en ons waardevolle edgoed te behouden.Belangrijk is de schakel tuss€nhet algemeneDatuur- en landschapsbeleiden de uitvoerendeen ondersteunende taken, zoals het beheer elr het onderzoek,dit uiteraardin goede samenwerking met overige instanties €n orgmisaties. Het beschermenen beherenvan deze gebieden biedt ook de mogelijkheid om naast onderzoeksdoeleinden ook natuu[ecreatie en -educatie te ontwikkelen. Meoig Arubam kent de waarde van de natuur €n zou ook graag zien dat deze gewaarborgd wordt. Met deze structuumota zijn de beleidsvoomemensvoor de komende vrjf jaren aangegev€n. Sam€d met de reeds amgenomen laldsverordening op de natuurbeschermingkao snelle inr,rrlling worden gegeven rum deze beleidsvoomem€ns.Het land Aruba is gebaat bij een goed natuurbeleid: toerisme is eeo afgeleidevan goedenatuurhjke waarden. Een specialedank gaat uit naar mijn collega ing. S.M. Vrolijk van de Directie Landbouw, Veeleelt en Visserij (LVV) voor zijn medewerking.Tevens bedank ik alle medewerkers vm de Directie LVV en deze Directie die intensief aan deze structuumota hebben gewerkt Deze aJn, R.E. de Kort, M.Sc. (voorzitter),ir A H van Schaik,B.G Boekhoudt,M Sc, drs. E.A Curet, ir. G.R Boekhoudt en dhr M.F Are,nds.
drs. mg E.L. I-ioe-A-TJtur,directeut
yll
Door de.afnamevan natuurlijkeen landschappelijke gebieden,met name door de uitbreiding van woningbouw, industrie en recreatie,is er eenalgemenebehoefteontstaan aanhet behoud vannafuurlijkewaarden.In dezelota wordt de bovengenoemde probleoatieknader beschreveD en wordenbeleidsJijnen uiteengezet voor de beste--ing, tle bescherrrung en de ontwikkeling van natuurlijke gebieden.Hierbij wordt tevensaaadacftgeschonken aande ruimtelijke ontwikkelingenbinnenhet lardsohappelijkgebied,waarv_"a" o,ra" cultuur.gro,ndetreenbelangrljkdeeluitmaken.D" ootu di"ot t", oodersteuning bii de opzet varr een ruimtelijk ontwikkelingplan,en geeftbovendienenkelespecifiekeaanbev"elingen voor beheeren irichting van gebieden_ De beschrijvirg va,' de ratuur enhet landschapvan Aruba vindt plaats vanuit verschillelde ecologischeeenheden.De marienegebieden(openzeelcontineataalplat, zeegraweldeq koraaleebieden,rifeilandjes,lagunes)wordet op dit mometrtsterk U"ar"igA i'oo, oveftevissing,vervuiling en recreatie.De kustgebiedefl(matgrovegebiedia, binaenbaaien, rotskusten,stratrden,duinenen saliffa,s)saal onderzware druk van reoreaiie,wbanisatie en ve.uiling..Deterestrischegebieden(geologischeformaties,natuurlatrdschappen, stroomgebiedetr€n cultuurlandschappen) ondervhdensoortgelijkeproblemen.In het algemeen kan gesteldworden dat het ltuidigegebruikvan de genoendegebiedeneenduurzame ontwikkeling vatr de natuur enhet landschapbeperkt.In acht dient genomente worden dat het eilald.vax relatiefgednge omvatrgis, en dat daarmeezelfs kleineve-rstoringetrin de natuur grote invloed kunnenhebbet op het ecologischevenwicht. soortsniveauvan flora en faunablijken besche.mende maatregelenveelal tekort te schieten. -Op_ Habitatsbeschermirg,aangevuldmet specifiekebeschermende maatregelenvoor verschilletrde soorten,kaa eenbelangrllkebijdrageleverenaanhet behoudvan de biodiversite[. Het voorstel wordt gedaanom eenaaltal gebiedetrte bestemmenals besohermdenatuuren laadschapsgebieden. Een dergelijkebeschermdesratusdient hierbi toegekendte worden aar eenOnderwaterpark, park, deBubati-plas, het Arikok-Jamanota Cero bolorado,de Noordlnst en het SpaansLagoeLTevensdienenenkelekleinekarakeristieke landschapselemetrten bestemdte wordenalsbeschermde gebieden. Hierondervallen ondermeer de rotsformaties vanAyo enCasibari.deHooibergen de NaturalBridge. Naasthet bovengeDoemde voorstelwordenverschillende aanbwelingen gedaanten aanzen vanhet te volgel natuw- en landschapsbeleid. De aanbeveling wordigegeveDom het m-aatschappelijk draagvlakten aanzien vannatuur-enlandschapsbeheir ie vergroren,er daarbijeetrtoereikendinslitutioneel enwette]ijkkaderte form;rel. Tot slot Jorden eo]ele specifieke aarrbevelingel gedaanvoor de bestemming, inichting en het beheervan naruuren landschrp,alsmedevoor dc bescbcnning varrfloraen fauua.
1. De mensheeflgedurende de afgelopeneeuweD grole ilvloed uirgeoeGodop de onrwN\elogeobunende nrale eDmarieoegebieden vanAruba.Eengroot deelvan de oppervlaktevatr het eilandis in culruur.gebracht,bewoonbaargeoaa{ * o rs op -r_ schaalgebruik getruah vaa de aanwezigenatuurlijkehulpbrotrnetr. Met namem de afgelopen tientallenjare-tr_ hebbetrbelangrijkeeconomischeen socialeontwikk"tiogJp-t""trg"uooa"o welke eenduidelijkeinvloed hebbengebadop her gebruik vaa de ruinar-e *-a" on *tijt" hulobromen Door de.afuamevar natuurlijke en landschappelijke gebieden,met lame door de uitbreiding van woningbouw,industrieel recreatie,is er eenalgemeaebehoefte ontstaanaanhet behoud van mtuurlijke waardenen het behoudvan het natuurlijk erfgoed.Binnen de bevolking varr Aruba goeit steedsoeer het besefdat e€[ sohoonen gezonJmfieu €n eenkwslitatief er kwaatitatieftoereikendenatuurliike omgevin€belangrijkevoorwaardeu Jlo lroo. ""o g"_oa" leefomgwhg. Boverdien vormi aatuur en laldschapeenbelaagriike baJs voor de voomaamsleeoonomisohesector:het toerisme. De geschetsteproblematiekop Aruba is dgt uniek; wereldwijd wordt de noodzaakvan een dul1zaa3 Sebrui\ yar de natuurlijke hulpbronnenalgemeenerkend.tt .,nJ ioteroatiooal" publikaties en ve*larhgen, waaronderde Ve*larin! van Rio en Agenda2I, wordt het belaag " van een.geihtegreerde benaderingvan planningen beheervan het laa
Afiame vaa het aa[tal ioheemseplatrte_etrdiersoorten,zowel h diversiteit als itr totaal aantalexemplaren; > Ahame van de L:waliteiteDkwantiteit van natuurlijke en lantlschappelijke gebieden. Als oorzakenvoor dezeontwikkelingetrop lokaalniveaukunnenworden genoemd: > afiame en versippering van tratuur_en landschapsgebieden door tirbreidiog van o.a. woningbouw, itrdustrie,infrastructuele voozienitrgen etrrecreatiefacilrtertea; > verstodngvan de uatuurlijkeomgeving,o.a.door recreatie,zand-en steeDwindng en verkeei; ' verwoestijning, alsgevolgvan cxtensiveriDg vanhet gebruikvanhet landelijkgebied, toenamevan afgravilgen,voortdurendeoverbegrazing en kaalslag; > venuiling vanhet milieu,w_o.huishoudelijk_, iridustri"et-en ,welafual, lozIrgenell cmissies, oil spills,landschapsenhorizonvervuililei ' illegalevissedjdoor builenlandse jachr(o.a.speenissen, schepen errilJcga-le leguaDenjacht) en ' (eco-)vandalisme
N atxur- en lan^ehapsbe Ieid
"- ":i planvoorderuimtelijke ordeniag opArubais hetvaaessentieel 3,*lYj1 oeraagom eengerichtllgeheel beleid
te vormetrtetr aanzienvan toekoisige ontrv.ilkelingen in de rurale en m?rietregebieden.Bij het formulerenvan een dergelijk bJUa is n"t rooar.t"tilf oo" dc versclillende waardenvatr natuur ertlaldschap te onde.icheid* "o ao"U"Urg"n t" formuleren.In deze StrucfuurtrotaNafuur en Landschap zal eenvoorstel worderrgedaaDvoor eenalgeheet beleid,gerichroDzowetde natuldiike er i;dschapp"fi6" g"ii"a", "f, oo a-tzonderlijke plante-eo diersoorten_
De ceatraledoelstellingbinnenhet natuur_en landschapsbeleid dientin het algemeengencht te zijo op het behoudvan natuur_en landschapsw"rrd* ;"";;; h";;-rcfiiii'"o n"t "r"e."o va! eensifuatiewaarir nieuwe duurzamewaardentot staad kuaen komen AJbakening Hoewel het milieubeleidop vele plaatsenraakvlakketrvertootrt met het natuul_ eD ratrosctrapsbere,d, zal dir in dezenota slechtszijdelingsbesprokenworden. Het milieubeleid richt zich in boofdzaakop de urbaaeproblemaiet ials u'flralprott"nr"o, , tenvijl het natuur_ en lrndscbapsbeleid eena"iO"till mimtelijken ruraalka.akrer'heefl. Het cultuurlandschapmaalt deeluit van hel natuur_en landschapsbeleid maar neemteen aparteplaatsin omdat dezegebiedel actiefdoor mensenzijn bewerkt gevomd_ en Daarom dietrtin_acht te wordeo genomendat het miifelijk beleidten aanzien vaaie
deeleetroverlap voru metdebeieidsrr;nen enhet -:_tly-Sd,r"O"nl"1yoo1e1n_ werKgeDteo vatr de Dlrectie letaneriik de visserljseotor.
LVV. Dir geldt tevem voor de relatie tussetrmarieDegebieden en
Opbouwtan de nota De -sftuctuumotais opgebouwdvaluit eea hierarchievatr ecologischeen geologjsche eetrhedel Met de ecologischehi6rarohiewordt nia alleende veisp."iaiog'u_ a" a_b"*." flora enfarua weergegeveil mafi het biedt ook de mogelikheid ia" f,iror" u"t"t"or"""o etr waardeDvarrbabitats m ecosystemen te verduide{kt. Ecologischeeenhecenworden in oezenom otroerschetdetr aa! de handvsn Erecifiekekenmerkeuen eigenschappen. Bedreigitrgenen corflicten binner dezeeenhedenalsgevolgvan m*ielijk" iluto"d"n *o.den hierbij beschreven. Dii de itrventarisatieen evaluatievan Datuur-en laadschapswaarden Lrrmen de volgende waardeoen criteriawoldengehanteerd. l.
Ecologischewaarden: ' biologischediversiteir ' natuurliikheid belang voor instandhoudingvan ecologischeprocessenen ,,life suJrport systems compleetheidvan hct ecosysteem kwetsbaarheidvan natuurlijkeprocessen.
Aardkundige(geologische)waarden: > zeldza,''rheid > vervangbaarheid ' huidigewerkzaamleid. 3.
Sociaal-eoonomische waardel: ' traditioneelg€bruik vatr tratuure! landschap > cdtuur-historisohebelangen > educatievewaarde > toeristischeetr recreatievebetekenrs.
4.
B elevingswaardetr: > esthetischewaarde.
5.
Wetetrschappelijkewaarden: ' onderzoeken monitorine.
6.
Iutematiomlebetekenis: > nalwing vaa intemationaleverdrasen.
7.
kaldischeoverwegingen: > wettelijk kader ' inslitutiolele capaciteitvoor beheer ' politiek en publiek rlraagvlak > toega*elijkheid ' conflict€nmet bestaandegebruikwormen > (negatiwe) invloedenvan buit€usf
Aaa de handvan dezeiaformatie wordenvoorstelletrgedaaD tot de bestemmhgvm natuur- en landschapsgebiedea, en tot het uitvoerenvan Daatregelenter bescherming,herstel en/of ontwiklelinglan natuur en laadsohap.Deze voor"t"[* t-o"" oJ"Io"'*lio ru",ioo"."o bljde uiwoering en inr.utlingvan de ilatuurbesoherming*".ord;;;;;ffi;, knetpurteo
. gou"oi"o zaiudJ"! l,Jo.i#oitg"tr"ott signaleren. f.*,1:1, iT:"t*-L".w.etgeving -"t Detrekk{g tot de of,twikkeli[g
van het Doodzakelijkeinstitutionelekader waarmeehet natuur en laadsohapsbeleid kan worden uitgwoerd. fa"*, -f *"ra"" "_g"g"r"o-iuu, u-u.u*a onderzoeknoodzakeliik is
Landwerordening van l3 februarjI995 houdenderegelster bcscherning van dc natuuren dc daari|rvoorkomerdedier_enplantensoortct. A I I 1 9 9 5n, o . 2
)
Ecoloqische eenheden
Itr dit hoofdstuk wordm de op Aruba voorkomendeecologischeeenheden onderscheidetr als fysieke ruimtelijke dimensies.Hierbij wordt de volgendehoofdindelng gehateerd: 1. Maiene gebieden alle gebiedor geleger in zee,bijvoorbeeld koraalriffen zeegrasvelden,de open zee en het contiDentaalplat 2. Kustgebieden:een strook largs de laagwaterli;n,die continu oDder sterke invloed vm de zee slaat en een overgangsgebiednaar het lald vormt, bijvoorbeeld stranden, rotskusten en mangrovebossen. 3. Tenestitche gebieden: alle oteige gebiedetop het ladd, bijvoorbeeld rootdal€n en kalksteentearassen
2.1
Malene eebiedep
Alle subgebiedenbinnen het totale marienemilieu stae iD Dauwereratie tot elkaar door het belegnjkste gezameDlijkemedium: het water. Alle genoemdesubgebied@ staan in dit opzicht in verbinditrg met elkaar en kunnen invloed op elkaaruitoefenen. De mariene gebiedenwordqr onderverdeeldh de volgende sub-gebiedan: I Open zee en het coDtinentaalDlat 2. Zeegrasvelden 3. Koraalgebiedel1 4. Rifeiladjes 5 Lagrmes.
2.1.1
Open zee en het continentaalplat
D".o!T r"9 en het contrnmtaal plat worden hier, conform de Visserijveror
Ecologi'che eenhedel
actrvrterten, blijft dezesectortocheengrotewaarde hebbenals cultuurelemeiltverder levertdeze.krelsJJ;;;"rfi
"j,t"HJo"'#:rff l?*"^z"''"iil;'_;;";;;,J"J,::ffiT,T,fo[y1;'*" bodem\.lsseDis daamaasloo( een
jaren afgeropeo ".t;;;;;; ;"""*;:T:ll,"""r"jTfflTyJ*"n:xr"n:*",i1, I j;.-" De bedreigmgeodie in drr gebied eo de voorkommdeorgaDism€D gelder. zJn
;XT##-"f:,il;:'evissing
enhetirregaar r";;;;;;;i'J-orieresten
bij het
verdragenz4n,vantoepassing op dr gebied.Marpol, regett 3-::t:,",-t:r-"T"i*te ver},rrllrngvarr de open zee, Iccat o
b"."h",-; o;;";;l;;;;;;*fii:;","rj;:"JX;::'"'r:'J"j:,::j,f ,:"f,;tJ1t"J."J"*#
van eeotestaaird wetreti;kkader.boeweJ nog g"_ -voor";;i;;;;;*r*t"itll" -ar, ,oo. i, rDgesteld oo] her gehelegebiedte c_ontrolero. d" -"rr-"fr; ""*"r" """ured zijn weimg mankrachten middelenaanwezie.D€ t"rt*Jt, ar" ##;t " getreden,ka mogelijkhedeo biedezrom de hui-digeregeungen te cortroleren 2.1.2 Zeegrasvelden ., zeerkwetsbaregebieden,onderandere door de bodemgesteldheid 1:*,t3:t9: waarm de zeegrassen groeien_De zeegrasvelden zijn eeahabiiat ""., irl_ -o*" zeeschildpaddeo, kreeften.calco,szee_appels eo r"""t"r,*. ti;;r*;olll'' _"._ * kreeft€ngebnxkende zeegrasvetdeo ats"sclullplaat;; i;,r_r"]""i"r1"*" zeesciildpadd€n.ca.lco's, zee_appels en zeesterretr gebruikeode veldenals voedselgebied.
,"*H$#T,, jtrJ,"J:ili*,ft""ffi *,i"'.",r*.a"*,"i""?",e.*;iefi ff ::Tilit deze gebiedeo.met veelal aajraeohil Op verschillendeorgaismen van de
e"ui"i* urao*d"'t;;;#;;;i:"^'*:li-t:
g*"lt Er is geeninstatiedie de
t"""r,"'-a" "oo,iJ ["";;;;:"1:,il'j;":-1ff#-,fl .tjr:l;",3:::ffi,""",T", speervrsverbod,het verbod om zeesterren en calco,s
zeeschildpaddelte vaDgen.
2.1.3
te verzamelen *lJu"rbod
o-
Koraalgebieden
De biodiversiteit binnen het koraalrif-
a""^" i*"ti"l.,_ il::;,;:TJ""r"".fr.5[:fl: 1., 1:-'- a" ::r"jffii"J.-' Deschermlng vao de kustzone I)e rifvormmde koralen scheidene'en-iLjiur*.f."1",
koraarrir biedtopzi;nbeurt;";;t;;;;.*. i:"J,r"::ig::;,,,J,:je
uf
il;,un,r",g,o,"
Marpoi Verdrag lntemationaal verdrag ter voorkoming van veronlremrglng .joor schcpor (1978).
ShactMmota
Natuw
eh Lahdschap
De djkdom am flora €n fauna staat daarom in scbril contrast met de overigas voedselarme tropische zee die het koraalrif omringt. Voor hun levensprocessed zijtr de koralen afhankeltk van algen die in de koraaldiertles leven. De algen zijn weer afhelelijk van zonlicht voor hun fotoslrtlese. De tropische zee€r1waar koraalriffen krmaen groeten worden dus gekenmerkt door warm €n vooral helder water; de helderheid van het water is het gevolg va het feit dat er eigenlijk maar weinig plankton in voorkomt. Het koraalrif is een vm de meest complexe €n ook meest,kwetsbareecologischesystemenv@ de wereld Verder spelen de koraalriffeo e€n centrale rol in de ondersteuning van andere habitats, zoals de voming en de instmdhouding van lagunes en zeegrasvelden,rifeilmdeo. straden ql anderekustgebieden.De hoge esthetischewaardeisook 66n van de redenen waardoor koraalriffen inteosief geexploiteerdworden voor versciillende vonnen van recreatre. Behalve koralqr die een hard kalkskelet afscheidenbestam er de zogenaamdezachte koralen, rvaarondergorgonen, waaierkoraalqr zeeveren.Het zachte koraal groeit niet alleeo op het koraalrif, maar op de bodem van bepaalde gebieden, bijvoorbeeld ten westen vatr Malmok, komeo hele velden voor van wijwel uitsluit@d zacht koraal Evenals de koraalriffo van hard koraal, zijn velden met zacht koraal va groot beldg voor het manene milieu omdat ze ae veel mdere organismeneen woonplaat or beschermhg bieden. Koralen word€n bedreigd door verschillendeontwikkelingen, zowel van natuurlijke oorsprong als door menselijke activiteiten.Zo kunnen bij tijd en wijle orkaen zware schade toebr€ng€dr aan koraalriffetr. Na verloop vm tijd kuonen koraahiffen zich herstellen vm deze incidentele schade. Echter de effecten van chronische schade bv. door chemische en themische venrriling, door sedimentatie als gevolg van erosie, dooa ontoelaatbare vismethoden, €n2., zijtr funest voor het komalrif. De herctelmogelijkhed€n voor koraalriffen wordt bemoeilijlrt door de lagzame goeisnr:lheden va koralen. Zo groeit hertshoomkoraal (Acroporu een'icomis) maar eeir paar c€ntimeter per jaar, en dit is nogal snel vergeleken met met Eeer massieve koralen zoals herscrtko:oaatr (Diploria Idbynnthifonnis). Omdat het herstel vm koraal dus zo lagzaam gaat is de bescherming vm koraalriffen des te noo&a.kelijker De bedreigingenop de koraaldff€n neurm toe door de uitbreiding vm de duilactiviteiten €n het arlkeren op het koraalrif. Diverse waterspordaciliteiten en io het bijzonder hun activiteiten, waaronderjetskiihg, windsurf€n eo parasailingoefenenvooral hun invloed uit op de koraalriffen Verder wordt op kleinere schaaldoor de lokale bevolking m deze rifgebieden gespeervist.Het is echterbek€nd dat het speervissen,naast de mechmische destructievan vooral de meer fragiele koraalsoorten,ook zeer rngrijpende verstonng vem het evenwicht van ecosysteemvm het koraalrif met zich meebrengl. Zoals eerder is geschervenligt de kwetsbaarheidvan de koraalriffen in het fcit dat her zeer lalgzame groeiers zijn met eeDgeniddelde groei van I cm perjaar. Dit houdt in dat voor sommige koraalsooflenhet een eeuw duurt voordat ze een volgroeide structuur hebben gevormd Om deze riffen te beschermm tegetr destructiedienen er op ko.te !.-rrn]JD concrete en doeltreffende maatregelengenomente worden. Door het instellen van een behecrssysteem,zoals een OnderwaterPark, kunnen specifiekegebiedor regelmatig onderzocht m gemonitord worden
a
Ecoloaitche eenheden
Met betrekkingtot de bescherming van koraalriffenzijn bij het sc,hrijvo vm dezenota de marienmilieuverordaing eo de daarbijhorendeuitvoeringsbesluiten nog van toepassing. De urtvoenng v@ deze wett€r1is echter moeilijk te realiserenof wordt nagelaten. Het vereist namelijk een zekere expertiseom deze wetted uit te kunnen.voeren.Toepassing ve de nieuwere tratuurbeschermingsverordening zal eo effectieve bescherming vergemakkelijkor. In ieder geval zullen goed opgeleideralgers/confolews en de beoodigde faciliteiten wel noodzakelijk zijn.
2.1.4
Rifeilmdjes
Voor de zuidwestkust liggen enkele eilaodjes die voor een groot deel begroeid zijn met rnmgroven. Deze rifeilandjes hebbetr eeD dijkfunctie ten opzichte het daarop volgend kustgebied.Daamaastfuager@ de mangrovebosseoals broedplaatsvoor verschillende soorten zeevogelseir als schuilplaatsvoor jonge vissen die tussen de mmgrovewortels hrm leefomgeving vindeo. De vier rifeilandjes voor de olieraffinaderij (Lago keys) zijn bijzonder waardevol door de vele trestel€nde en broedende (zel&ame) Stems en dienen als een belmgrijk rust- €n foerageergebiedvoor zeevogels.Deze rifeiladjes worda als beschermdebroedgebiedeobeschouwd,hoewel dit nog niet bij de wet is geregeld Ilr de afgelopen decennia zijn er e@ tweetal ontwikkelingen op deze eilmdjes waar te nem@. Door de lokale bevolking worden er plaatselijk oangrovebomo gekapt om daar e€n "weekeod hut" of huisje te bouwen, wat op illegale wijze plaatsvindt. De adere ontwikkeling is het legaal bouwen van twee grote toerist€ncentra, namelijk De palm Islmd edt Sonesta Island. Voor het ontwikl(el€n val deze rifeilandjes voor tecreatieve doeleinden zr.1nop die lokaties de oorspronkelijke vegetatie verwijderd, uitheemse soorten aangeplalt en zeevogels verjaagd.
2.1.5
Lagrmes
Tussen de rifeilandjes en het vasteled aan de zuidwestkust komen een aantal lagunes voor- Deze lagrmesworden gekenmerkt door kalme wateten waar zeegrasvelden voorkom€n die als schuilplaatsdi€rrenvoorjonge vissen en schelpdieren.In deze waterm komen vanzelfsprekendook die organismenvoor die in de zeegrasveldgebieden voorkome[. Daamaasthebben deze lagrmeseen fulctie als mst- en herstelgebied voor dolfrjnen en is het een vmggebied voor sedimentdat vmaf het lod wordt aangevoerd. Deze sed.imedt-vaaggebieden voorkomen dat de koraalriffen verstikken door hoge concentratiesvoedingsstoffen en sediment.Hiemee wordt ook voor een belmeriik deel voorkom€n dat de koraalriffen een tekofi aan zonljcht oDtvangen. In de afgelopenjaren is een ontwikkeling waar te nemen van eeDtoenemeDde recreatiedrukin de lagrmes.Zo zijn bijvoorbeeld vergunaingenafgegeveDvoor watersportactivitert€n(m.n. jetski's) nabij SonestaIslarld. ln het verleden hebben ook baggerwerkzaamhedenten behoeve van zandwimen plaatsgevondenin lagues.
Stru.turmota Nattur en Lan^chaP
2.2
KustqebiedeD
in de volgende subgebieden: De kustgebiedenworden ooderverdeeld l. Mangrovegebieden 2 Binnenbaaien 3. Rotskustetl 4 Stranden elr dun€D 5. Saliia's
2.2.1 Mangrovegebicden
""*"t et itjt: '6&vande meestprodult*'".ll:pl't^"-S,*]:1* vogelsdie De rnmgrove-gebred ,r- orgalismeD,van dive$e i"r"* a'. ."iJ. *"er zitten de magrov* uoi varieertv& en ma inseitenenslakker'De mangrove-vegetatie il;;;il";;tot heeftonderandereeen to-- tot dichtebosseoDezekustvegetatie ;;r;;-Jk-; en sedrment@'."*btt"-d--T (regen-)water -een iilr"i*J,i" "- lo afgespoelde voor vele soortenolgamsmen schuil-en rustplaatsfunctie en l;;kn;f**"
- h".1":gT'.,*;t:::llJJ:,3""Th1"f;T"*"T;TiT"u Mangroven. .dre waafinee sedlment vanult de roolen r deel van het regenwaterdirect wordt buien en il ees kofte tijd, waama een groot buffer- en ol ,ee. Mi oam" door de-toegenomenerosie "fr;;;.. f3t,lan{-i--de Het voorkom€n te vm o a koraalgebieden filterfimctie va! groot belang om oeg'adati"e
t
'' ffi j""a".:*;;;;1"q;:t;":ii-*l'"#"#HT"::*"Tfl:::,":::il'51 va oveflge delen van ' ontwikkeLing goter natuurlijk afwatenngssysteem ds em essentieel onderdeel va een "J."0 i"-*-.ta* teged schadelijke factor bij
iliJil; 22.2
voorhet dar-iene J. e* sthad"tijkmiddeiwordfbeschouwd
Bhnenbaaren
Aruba' o'1lstazoals gevolg van de Het Spams Lagoen ls dc enrgeDmnenbaalop is het rooidal van he1 na de laatste.ijstud l)oor 'leze zeespiegelnlzmg ,"-*pi"J"ugi;g Lagoen staat.in verbindrng mct de zee' SpaansLagoen onder waler gerop€D Het Spaans door een laaggelegenbrug In de brlrg zl'ln onder ".u"t .f!"tJl''"id* "i# " -"i""u"rtt de ten behoevevan de afwatering en waardoor "-*""g de water-spiegelop*-gin 'nmdere mate dan m de "i."otari"'r'ai zeewatcr ook rn stani gehouden'hoewel
Ecolosi-t.he eenheden
oorspronkelijke situatie. Het valt dan ook te ve.wacht€n dat sinds de amleg vm de brug de sedil1)eDtatei! bel Spaos Lago€o is (oegenometr. Het gebied dat als spaans Lagoed wordt aangeduidomvat globaar drie habltats. T€n eerste de hoger gelegen saliia: het wate.vanggebiedvan Rooi Frices, n..i-f.ti * de rooi vm Brlnganosa. Te'l tweede bevat het SpaansLagoen st.oomafwa".ts "* A"ot" mangrovebegroeiingmet de daarbij behoreirdeflora m farma. Ten derde rs het meest gelegen sub-gebiede€n zoutwater lagune. Na een :tro.gTafwaals regeobu wordt het water in dit lago€n brak. Het SpaansLagoan is onder meer vanwege de mmgrove_begroeiing waann zowel zee_als lmdvogels nestelen van belang. Het Spaa[s Lago* is u".deriao t"'tang-",awege net voorkom@ va veel voor Aruba zeldzameongewerveldezeedieren *aaionae. net sdteTpdier M elongena m elongena. Ifl par€graaf 4 1.6 zullen aabevelingeo ted amien dit gebied verder uitgewerkt wordeo
2.2.3
varl de bescherming en het beheer va
Rotskusten
De _rvitrdwaartsenoordkust is constant onderhevig aan de werking van een sterke golfwerkiag Deze ruwe noordkust is grotendeels een ,otsk*t. n-e ooorar*t is veeh.,uldig onderbrok€d door grotere en kleinere baaien (boca,s) die meestal in het verlengde ligg€n va rooidaleir die op de toordkust uitmonden. Slechts op em beperkt uarliut 1Uo"nr,n"y plaatseo,zoah itr sommige boca's,vindt men een klein zm
Aan de westelijke rrjzrjde komt e",r uitgestrektprakliscb aaneengesroren ziudstrard voor, slechts onderbroken door ecn uitstekeDderotspunt ten westen v; de Bubalr_ptas.Het strandzandbestaatuit kalkzandvan biologischeoorsproDg,gevormd door.,,erschrltende kalkafscheidendeorganismen en wordt maar langzaam aangevuld Het is veclal dunne laag ctal op de rotsen ligt en is daarmeebi;zonder kwersbaar Eer voorbecld van deze drnnc
Stntctuumota Na!tur eh LafldschaP
l0
laag is te zien op enkele delen vsn Eagle Beach De ecologische frncties' De strand€n aan de zuidkust hebb€n primair eetr reqeatie futrctie voor (her' zoalsbroedplaatsvoor zeeschildpaddenen de poort va zeenaar l@d jaren aangetast De sterk kolonisatreven lmd-rlieren €n plarlten' zijn hier in de loop der strmdeoc'q'baaierraandenooldkusthebbe[vooreerrbelmgrijkdeelhrmecologrsche (Barmes et 4/ fi:ncties behouden, en worden ook regelmatig door zeeschildpaddenbezocht in de toop der tijd- veelal 1993).Aan de recreatiestrandenzijn de zeeschrldpadden '/a\ zeez&d en zeegrasveldeo'autorijden verdwenendoor visserij, watersport, afgravilgen @ wegen op het strand, obstakelsop de stranden eo overmatlgeverlichting van hotels Duinen Karaktenstiekvoordenooldkustzijndeduinen,gevormduitvmuitzeea.ngevoerd Deze duinen wold€o d?01 st.m&ad dat door de passaatwind het lmd op wordt gewaaid kan vormen Grote ook alleen daar gevormi, waar zich een stratrd bestamde uit kalkz€nd voor afgegraven delen vm de uitlestrekte duin€n vm Cnapefield zijn in het verleden in de raffinaderij Herstel door natuurlijke processen vindt slechts to,r**"rtr"u-tt-"awordt geproduceerd imgtaa- plaat" omdat het zmd door kalkafscheidendeorganismeir vegetatre Op"drt moment worden de duinen en de karaktetistiekedaaropvoorkometlde "crossen" met vooral bedreigd door ve$terkte elosie als gevolg vm het onvermtwoord "off road vehicles" verschillendesoorten
22 5
Saliia's
zich-soms relatief ver Tot het kustlardsch4 worden ook de saliia's gerekend'hoewel die wordea lmdinwaats kuonen uitstrekk€n, zoals bijvoorbeeld Saliia Cerc6 Salifra's met de zee' gevotmd in laaggelegeo kustgebieden die niet dilect in verbinding staao gescheideo zijn- De salifra's dooieen puio- of straddwal v@ zee a.-aize it:""-t.Ja voor door tijdos regenbui€n door rooien afgevoerd regenwatel ul, t..gt^ins i*gpr* en-door de indamping Gei;daeld o,rer-hetj,ur oveftreft
I
E.ologxch2 eehhedet
2.3
tl
Terrestrischegebieden
Bij de bespreking van de terrestrische gebiedenwordt de volgendeondewerdeling aangehoudeo: l Geologiscle formaties 2. Natuurlardschapp en 3. Rooi€n en stroomgebieden 4. Cultuurlandsch appen.
2.3.1
Geologischeformaties
De geologischekaart vatr Aruba toont drie belangrijkegeologischeeenheden(formaties): de Aruba Lava Formatie, de tonaliet/gabbrobatholiet, en het kalksteeogebiedbestaandeuit de SeroeDomi Formatie€n de kwartairekalkste€aterassed. Bijlage C vm deze nota is eenvereenvoudigde geologischekaart. Het oudste gedeelteva Aruba bestaatuit geste€nt€dvao rrrlkmische oorsproDg, zoals basalt, doleriet ed tuf. In dezezog€naamdeAruba Lava Formatie komen ook volcmo_ klastische sediment€rlvoor, onder anderecorrglomerat€o,die gevormd zijn door afzettrng vm afbraakmateriaalvan de vulkmische gesteedten.De kem va het eil@d wordt gevormd door een batholiet, op grote diepte gevormd door stolliag v& magma. De meest voo*omende gesteedt€oin de batholiet zijn todaliet (kwartsdioriet) ea gabbro. Op de oudere geste€atenzijn in een geologischjongere tijd (het jong Tediair €n her Kwartair) kalksteeoafzetthgengevormd. Deze sedimenteozijn gevormd onder omstedigheden die vergelijkbaar zijn met de tegeawoordigemari€ne €a teFestrischemilieus, bijvoofteeld met koraalriffeo en duinen. In geologischezin wordm ook de onverharde sedimentea tot gesteentengerekeod. Op Aruba zijo dit bijvoorbeeld zee- en stradzad, duiDz_ad ed
toolz@o.
Aruba is vauit geologisci oogprmt buitengewooni[teressdt v@wege het voorkomeo vm alle hoofdgroepen van gesteeoten in eer: relatief klein gebied. Aruba kan in feite als eeo soort geologrsch openluchtmuseumworden beschouwd.Binneo de drie geologische formaties komen verschillende locaties voor die in weteosch4pelijk en Lducatref opzicht van belang zijn €n daarom beschermingbehoeven.Die locaties zijn bi_lvoorbeeldvan belag vanwege het voorkomm vat zel&ame gesteentevaricteitefl(bv. hooibergiet), als vindplaats van bepaalde fossielen of als voorbeeld van bepaalde geologischc processen. Voorbeelden hiervm zijn de vorming van de kalksteenterrassen, de omzettng va kalksteen in fosfaat etr bepaaldetypische verweringsverschilselen. R elaties n eI Eeologische fotm aties Van belang is ook de relatie tussende aardkuadigebetekenis €n de cultuurhrstorische betekenis,bijvoorbeeld vanwege de mijnbouwkundige geschiedenis(de ontaurxulg vitn goud en fosfaat) of de aloeteelt die vrijwei uitsluiteDdop de kalkgrondan heeft plaatsgevondeD.Van cultuurhistoisch belang zijn eveneensde rotstekeniDgm die voorkomen rn de grotten van hel kalksteengebiedDe beschermiDgv&t de grotten js ln d( verband dus van belang, zowel vanwegehun aardkundigewaarde als vanwege hrm
l2
Sttuctuumota Natuw en LahdrchtP
cultuurhistodsde waarde. De relatie tusseirde verspreiding va verscbillende prehistorisdre indiaase culturen eo de geologiscbegesteldheidva Aruba is recentelijk beschreven(Versteeg & Ruiz, 1995) Ook bestaatvaat een relatie tussende geologischeen de biologische gesteldheid,det name voor wat betreft het voorkomen van bepaalde vegetatietypenop bepaalde gronden Het voorkomen val vleemruizenkoloniesin kalksteengrottenen van landslakken in kalksteengebiedenzijn een duidelijk voorbeeld vm de relatie tussen geologlsche formatles "niet levende" m de farma. Het moge duidelijk zijn dat de beschermingval de aardkundigewaarden ook van belang is voor de bescherming van de leveDdenatuur en dat het evenalsde cultuur-histoische waalden ook deel vormt van het Arubamse nationale erfgoed. Bedreigihgen De belmgrijkste bedreiging vm de geologischewaard€n wordt gevormd door de ontgilnrog van grondstoffor. Op Aruba geschiedt de ontginning en afgravtng van gesteenten (zowet verhard als onverhard gesteente) voor gebruik als grondstof in de bouw' bijvoorbeeld voor toeslag vool betoa en asfalt of als op\ulmate'iaal Ontgidlingm zijn niet alleen een bedreiging voor aardkundigewaarden door het verlies vm geologisch interessantelocaties, maar ook dool de grote schade die wordt aangebrachtaan het lmdschap. Deze ontwikkeling is duidelijk waar te tremetrop plaatstetrwaar' door het ontbrek€dvan de verplichting tot herstel va het landschap("reclamatiotr") na ontginningen, de vellaten groeven als grcte littekeds het lddschap ontsieren Technisch gesproken is de ontgiraing vm grotrdstoffen eetr vonn v@ mijnbouw (dagbouw' ofwel: "open pit mining") waarvoot confotm de hindervelordening eerl hindervergurl[rng verelst is. Dit wordt in de praktijk echter niet nageleefd.
2.3.2 Natuwlmdsch4ped Bij de beschrijving vm de natuurl@dschappeokan onderscbeidworden gemaalt tuss€nhet bimenlmd waarin het l@dschapsvotm€ndproces plaatsvindt door denudatie door afstromendregetrwater,€n het kustgebiedwaar het landsch4svormend proces in stelke mate wordt beihvloed door erosie eo sedim€nttranspoftdoor de werking vm de zee Daamaastverschilt de noordkust vm de meer begroeiderest vaD het eiland door de sterke invloed van de zoute zeewind, waardoor bet landschaphet karakter heeft va een rotswoestijn met een spaarzamebegroeiing De kustgebiedenz4n reedsbesproken in hoofdstuk 2.2. In het Arubaansebinnenland kan men drie lmdschapstypenonderscheidan het centrale heuvellandschap,het ?tal gloojendetonalietlandschapen het kalksteenplateau Deze verschillendeIandschapstypenAln rn zeet sterke mate bepaald door de geologische ondergrond m de daarmeesamenhmgordekarakteristiekevegetatictyPen HeI heuvelachtige iddendeeI Drt deel wordt voor het grootste dee) gevormd door het gebied van de ArLtba Lava ForDratie.Door de grotere weetstandlegeo verwering en erosie val deze gcstemten vrndt
E.olosische eenhedeh
l3
men in dit gebied de hoogste toppeo vm het eilad, namelijk de Jammota (189 m) eo de nagenoegeven hoge Arikok. De relatief smalle daleo in dit gebied lopeir yoomameljk oost-west,parallel a.m de gelaagdheidvm de in deze formatie voorkomende schistm. De vegetatiestructuurin dit gebied is bijzonder heterogeen,en voor een bel@grijk deel bepaald door de ligging ten opzichte vm de wind. De loefzijden van de heuvels hebben veelal e€n schaarsevegetatiebedekking,terwijl de lijzijden een meer complexe vegetatiestructuur bezitten. In vergelijking met de overige ladschqrsrypen is de reactie van de vegetatie op invallande droogte ed regen veelal sneller en duidelijker waameembaar in het heuvelachtigemiddendeel. Stoffe$ (1956) karaftteriseeddit gebied als eeil seizoensbosmet bladverliezendesoorten,hoewel dit door de menselijke invloeden in de afgelopeo eeuweo (w.o. selectievehoutkap €n extensievegeit€nlouderij) sterk is achteruit gega@. Het zwak glooiende landschap Dit deel bezit uitgestrekte blokveld€n en bloldopen, gevorEd in het sterk verweetde €r1 afgevlake tonaliet-batholiet gebied. De bek€ndste blokhopeo zijn die van Ayo en Casibari. Drt ajlr qTische voorbeelden va sferoialale verwerirrg. Zeer opvallend zijn in dit laldschap uitstekendeheuvels de Hooiberg, Cero Biento en Cero Warawara, bestaade uit het meer resist€nte gesteente "hooibergiet,'. Plaatselijk treft m€n in dit ladsc,hap ook rest@ aa v& de kalkste€n die dit gebied ooit heeft bedekt. Zo,n getuigeberg is bijvoorbeeld Cdashito. Drt glooiode ladschq) is voor het grootste deel ontgonnen €n gecultiveerd, wat het lmdscl4sbeeld voor een belmgrijk deel heeft bepaald.De oorspronkelijke tratuurLijke vegetatie is ia sterke mate ve6toord en nauwelijks meer te herkeonen ilr het l@dscl4. Itr de afgelop€o deceraia ziju grote delen vo dit laddsche gedegradeerd,waarbij verwoestijning ea verwilderiog hebbed plaatsgevond€n. Het zwak zeewefts hellende kalksteenolateau Dit deel wordt gedeeltelijk onderbrokendoor terrassen,gevormd als gevolg vm zeespiegelbewegingen gedurendede laatsteijstijd. Het kalksteenledschE) is vooral langs de zuidkust €n in het zuidoostelijk deel van Aruba oltwikkeld. In het bijzonder in het grottengebiedtussenFotrtein en Guadirikiri €n in het gebied tussen Rincon en Boca Grandi zijn de terrassende meest karakteristiekeelemedt€dvm ha imdschap. Het kalkste€ngebiedt€n noordo van Fontein vormt daarentegenslechts een smalle strook langs de loordkust. Erosierestenvm kalksteenterrassen vonnen op eed amtal plaatsen kleine tafelbergeD,bijvoorbeeld Cero plat en Hudishibma. Logs de zuidkust bestaat het kalkste@gebieduit een breed flauw zeewaartshell€nd cuesta-lodschap dat geleidelijk naar zee afloopt, gevomd door de hellende kalksteenlagendie in het bijzonder in de Franse Pas goed achtbaar zrjn. Het grootste deel van dc zuidelijke kdkterassen zrjn in de loop van de vorige eeuw oDtgonnenvoor de alodteelt.Dit heeft gezorgd voor eo karakteristiek en uniek cultuutlandschapmet uitgestrektealoevelden.Me1 de teruggang vm de aloeteelt in de loop van deze eeuw zijn vele veldar verwilderd De oorspronkelijke vegetatie van deze gebleden is echter nauwelilks meer terug te vinden ln de hogere terassen ten zuldm vall
t4
Structuumota
Natuv
e" Lahdschap
Fontein€n Palo Marga komt eeDuitgestrektglooiendterrassenladsch4 voor waarin relatiefweinig vetstoringvan de vegetatieheeft plaatsgevood€o. De vegetatieheeft eeq xerofytischkaraktermet relatiefveel soortenvm het altijd-groeneB?e (Stoffers 1956), waardoordezegebiedel ook itr d€ drogetijd het beeld gevm van een relatief groen lardschap.
2.3.3 Rooienen stroomgcbiedor Geologischeen landschappelijkeaspectenrah rooien De primaire functie van de rooien in het lmdschap is de afvoer vm regedwater naar zee. Zoals hierboven is besprokenwordt hierbij ook los verweringsmateriaal afgevoerd dat eldersweer wordt afgezet,bilvoorbeeld in de vorm va afzettingen vm diorietdetritus van Savatreta€n Tanki Flip. De rooien malen deel uit va het lmdschap en spelen tevens eeo rol in de vorming or wijziging vao het lmdschap. Een overzicht v@ het rooi€nstelselis weergegevenrn bijlage D. Het regenwaterstroomt door de rooien of naar de noordkust of naar de zuidkust. De waterscheidingloopt golvmd ea zigzaggend,ongeveerover de lijn vm Westpunt naar Cero Colorado. De waterscheidingverdeelt het eilad in een zuidwestelijk en een noordoostelijk gedeelte Het oppervlal vm het zuidwestelijk deel is otrgeveertwee Daal zo groot als het noordoostelijk deel. Deze twee stroodgebieden zi.;n weer onderverdeeldin ean aaotalklelnere stroomgebieden De vorm van de stroomgebiedeoen het dJainagq)atroonvar de rooi€n in deze stroomgebiedenwordt in sterke date bepaald door de geologie van het gebied. In het gebied vm de Aruba Lava Formatie zijn de rooidaled in het algemeen ldg en smal, err het vmggebied klein. De rooien zijn relatief l@g met zeer korte zijrooien loo&echt op de hoof&ooi, zoals duidelijk te zien is bij Rooi Tambi, Rooi Fluit eo Rooi Taki. De rooien in het bathol;et landschaphebben een dendr"itischpatrootr met veel zijrooio die zelf weer verder vertakk€rl.De dalen zijn breder en het vanggebiedvm de rooien groter. Voorbeeldenhiervm zijn de rooistelselsvan Rooi Af6/Mmonchi en Rooi Prikichi. Opvallend in de kalkgebiedenis het kleine aaltal rooien. In de kalkgebieden dringt e€n groter gedeeltevan het regenwaterde bodem in, waar het ondergronds afstroomt naar zee. Alleen bij de bron van Fontein komt dit ondergrondsewater weer aaf, de oppewlakte. De "run off is dus geringer in kalkgebiedar, wat het kleinere amtal rooien verklaart. De rooien zijn recht met geen of weinig zijtakken, zoais Rooi Thomas en Rooi Dwars. Dantnlen en tatki's In de afgelopor decmnia zln vele kleine €n grote dammm en tanki's (uitgravugen), of combioatlesvtur beiden aangelegdin met name iD het batholiel-landschap.Zowel damman als tanki's ztn aa.:rgelegd mer het voomaamstedoel om regenwater op te vargm m te conserverm, waarnree\^,alcroverlastberledenstroomska,'rrvotden vernurderd. crosieprocessenur hcl stroomgebredkunnm rvorden ven ndcrd, m water bcschikbaar komt voor bilvoorbeeldland el tuinbouw
Ecolosirche eenheden
l5
Ecologische drpecten Over het algemeen vindt in €n aan de raden vat de rooibeddingeo de hoogste infiltratie valr water plaats, waardoor op deze plaatsen een relatief hoge mlte ui-.,"g",uoo otrtwikkeling is waar te Demell.Bovendiqr wordt aoo, a";ll'g"*"a* "trucnrur van rooien m het landschapveela_leen zekere beschutting tegen a" *i"jg.;Ld.'o. n"g"r" vegetatiedichtheid,her g,-stige microklimaatL ie r"g"r-"tig-" t""iiiuaarheid van kleine waterplaatsenmaken de rooien ool een belangrijk leefgebi"d-.,roo,fauna De rooien/stroomgebieden vorrnen een verbinding tusseo het terrestrische malieu en het kust- err manene milieu, en ven,lllen daarmee een belagrijke frmctie als corndor voor flora_en fauna Voor alle geologischeformaties kan g"rt"ia';.d.o iuij" ou", voork-ommderoolen waardevol zi.;nvoor de ecologiscle structuur, ro*"] ,noo, floru ula voor faura. Enkeje rooien rn natuurgebieden _"t h;g" ;";io;i'";; i"l_"a" o;o d" ,oo;* Taki, Mahawa, Barbacoa,Thomas, Balaster,Awa Mirga, Fl;; ;;;ki"h, Danmen €fl iankls zijn plaatsenwaar _ il principe _ een langere tijd v@ het jaar water -verhoigj"I,"goualo beschikbaaris. Rond deze plaatsor is over Let aliemeea eeo ontwrkkeling waar te nemen, veelal varl specifiekeplantetrsoorten vo_orhet vochtrge nilleu, en de plaatsen vomen teveos een leefgebiedvoor onae, -a"r" uog"l", ,apti"teo, alrfibieen en insecten. De damrnen van Rooi Af6 err Rooi fr*iJ "ijJ trjlroorUeeta bekend om htrn rijke vogelleven. Bedreigingen D^evoomi€mste bedreiging voor de hydrologische en ecologischefuncties va de rooieo (omen voort ult meoselijk ing jpetr (ofjuist het ac,hterwegeblijven van ingrijpen, verwaarlozing) in de structuur ve het shoomgebied. Oeze bedrergingen zr1n daarom vooral waar te nemen in het cultuurl@dsctrap lvoomamelijk - aJaialo_U"Ooliet) €rl in de urbaoe zones. Als voomaamste bedreiginlea kuonen *"ra_ g*".."rrrJ, > Afgravingeo, wijziging en demping va rooien. Met namJ afgiu.,riog_ ,o.oo;hebben een versterkte erosie tot gevolg. Boveodien worden Jet deze alEravilgelx vegetatiesverstoord en stroomstructurengewijzigd_ Wrjziging * d"_p_g .,^ roolen ajn de gevolgen in zowel de beoedanrt.oo_a" ul"-d"1olr€nstroomse delen vm het strooDgebied zichtbaar.Voorbeeldenhierva ,ijn ae ,aniafgra,ning in nooi cochi, de wlziging van de rooi nabij palm Beach * a" "..",o-i" s'oomgebleden van Rooi Congo en Rooi Maronchi/Rooi Af6. ' Toenernendewonrngbouw nabij rooien, veelal gepaardgaad met verstoring vm de topografie m de vegetatrebedekkingAfvoer e[ infiltraJ" r,uo *u,". wordt t[ermee negatref bej-nvloed.Bij de bouw van huizeo en woonwijken worJt op drt moment nauwelijks rekmrng gehoudenmet dezeproblematiek. ' u'.breidlDg vaD bet wegernet, waarmeewegen veelar de waterafvoerf-unctie ovemernen en de roop van de rooien wijzigen Een voorbeeld is de verstoorde waleratvoernabij Trurk!Ilip/ ponton ' Kaalslag m verwaarloztng van het landelijk gebied, waarmee de proccssen vm verwocsltJnng worden gestimuleerd Enkele gevorgen hierval zr;D een vemrmderde uftltratjecapacitctt van de bodem, cen loenanc van erosleprocessen t:n een wi;ziging van de rooistructuur (hsereguieerde
aal1leg vall darlnren en tankj,s door particuljeren. voomameLjk
op
l6
Sttuctuumota Natuw en Lan&chaP
in en aabij rooiqr. Eeo gevolgis de wijziging va de eigeodonsgronden dammeo€fl tmli's. wateropvmgir benedenstroomse Eutrofieringbinnen darnmenen taoki's: eenrecentelijknaar voren gekomeo probleemin o.a. de dam vaIrrooi Af6, waarschijnlijkveroorzaaktdoor lozinge! van huishoudelijkafvalwater. Getolgen op de lalgere tetmijrl Diverse gevolgen van de wijziging v@ de structure! bitrnen de stroomgebiedenzijn reeds kort beschreven.Op de langeretermijn kuanen hierbij de volgende genoemd worden: > Grotere kwetsbaarheidvoor o.a. erosie- o overstromingsschadetijdeos regenperiodeselr uitzonderlijke tratuurverschijnselen(waaronder orkmen), met rrautrevoor de lager gelegenurbane gebieden. ' Voortgaaflde verwoestijning en degradatievan het landschap,waaronder de a.foame van de flora en fauna, verminderitrg vm bodemvruchtbaarheid, vermindering vm grondwater,/bodenvocht €n e€n vermindering vm de ecologiscie corridorfrmctie vaII de rooien. ' Vermindering van de ecologische, hydrologische en economische fmcties van de danrln€n €n tankl's.
2.3.4 Cultuurtandschappen Het cultuurldrdschap is het gebied waario de mens een grote invloed op heeft uitgeoef€dd' voomamelijk door de ontginnilg va de gronden voor diverse vonneo va lzmdbouw In grote lijnen kumen twee elemetrt€noddetscheidenworden in het nuale cultuurl@dsd4: het cunuculadschap eir de aloevelden-/sabaa s. Een globaal overzicht vm het cultuurl&dschap is weergegeven in bijlage Fmet de Het cuouculmdschq kenmetkt zicl vooral als het oude agrarische ladsdqr' typische cuoucuhuisjes,een hofi voor o.a. fruitbomen, o een ooheind perceel voor landbouw. tuinbouw en het houd€n varr kleinvee. Het lmdschap is voomamelijk geconcentreerd op de tonalia-batlol-iet, welke in het algeoeen het meest geschikt zijn voor de akkerbouw- Het grootste deel van de ctmucu'sis kleiner dan 6in hectare, en terreinen groter dm 3 ha komen nauwelijks voor. Groolschaligelaodbou\'rterrein€n,zoals aanwezig plantages,zijn niet in het cunuculandsc.hap De relatief vlakke en uitgestrektegebiedm det een lage begroeiing wordm in het algemeensabana'sgenoemd.Op een Sloot deel van deze sabana'szijn de karakteristieke aloeveldengelegen.Nergenster wereld heeft de aloeteelteen zo groot stempel Sedrukt op het landschapals op Aruba Met name in de tweede heLft vai de vorige eeuw m in het begin van deze eeuw zljn vele hectarenwoeste grol1denomgezet in alodterreinen Naar schatting was in het begin vaD deze eeuw zelfs ruim een kwart vm het total e laodoppervlak beplaDt mct aloe(A loe ren of A loe bufiadensis) Dc aloeveldenzijn vooral gelegenop de zuidelijke kalkterrassen,2:1chuitstrekkend van q'ashington tot m me1 San Nicolas Ook op hogere fertasseirDabij Ranca Piedra en Palo werd ook aloe getecld. Marga zlln aloe\'eldenaangclegdOp de overigcgrondsoorten
rl
Ecolosische eenhedel
l'7
maarveelalop kleine en verspreidepercel€ain of nabij de cunucu,s.Op drt mom€ntis naarschattingnog 1000ha yan de oorsproukelijkealoe_areaal op de kiherrassen aanwezig,maarveelalin sterle mateverwilderden gedegradeeri_ jaren Sinds en_kele wordt geen alod meer geteeld,/geoogst_
Beheer van het cultuurlaldschap De bestaande b€heersvonnen van grondeo Vormen eeo probleem voor de ontwilkeliag va het- cultuurlmdsche. E€a groot deel vao het cultuurlan-dsctr4 is domeingroDd eo wordt verhuurd aan particulieren voor een periode van 5 jaar, *uuibij op.,ull.zri tug" huurtarieven word€d gehmteerd. In enkele gevallezr "ijo p"r""i*'oitg"g".,* lroo, onbepaalde tijd. Veel van de huurgronden worden door particr.rlieren-iniuur aegevraagd met een a$arisch doel. Io de praktijk blijkt eclter dat vele gronden et voor het gestelde doel gebruikt wordan, maar veelal dienea als speculatiefobject voor legale en leSale womngbouq opslagrlaats, etc. Het gevolg is een slecht b€heer vo hetierre;n, loaarbij veelal degradatiqrrocessa volgen eir de laadbouwkundige en ecologiscle waarde v@ het te.rein vermindert. Terreinen binnezr het cultuurlandsch4 welke in ligeactom zijn uitgegevea, kunnen biraeir de huidige regelgeving worden bebouwd iet woumgen of wordeo afgegraveovoor zmd eo steeowinlitrg. De problematiek rondom het beheer vm rcoien itr het gehele kader va het sfioomgebiedsteheer(paragraaf2.3.3) heeft een duidelijle relatie met de problematiek bi!.ixen het cultuurladdsche. Degradatie van het cultuurlandschap Zoals reeds is aatrgegeven in deze nota zijn de grondeo ve de tonariet-batholiet uiterst gevoelg voor erosie en bodemdegradatie- Met de afiiade va de laddbouwactivrteit€n in de afgelop€d decennia is teveos een t!€nd waar te nemeD vao verwoestijning. De ongebruikte lmdbouwgrondeo worden nia verder oaderhoudea en bodera_ q waterconservereade maatregeleo worded niet ondemonl€'1. Ko6tvoftring vindt al slel na opdroging vm de grond plaats, waarmee de vestiging va platen wordibemoeilijkr. Van een snelle (her)opbouw vm natuurlijke vegaatie is in deze perceleo aauwelijks sprake. Door wind- en watererosieworden rleze degradatieprocess@ verder versdeld. De levolgen van.de zatrd- qr steenafgravingenvoor de waterhuishouditrg,de bodemgesteldheid en de ecologischeontwikkeling in het afgegravengebied en in nabijgelegen g-"bi.a* kuoo* veelal als desastreusaangemerktworden. Op de alo€veldenis in het algemeeneen andereontwrkkeling gaande_ Tijdens de produktievejar€n werden de aloeveldqr v j gemaalt uan oot^id*, waardoor uitgestrekte veldeDmet eeDmoDocultuur van aloe ontstonden.Een enkele boom werd getolereerd ln het veld. Op enkele velden werd een gemmgde cultuu opgezet va bijvoorbeeld aloe en \\atapat\a(Caesalpiniacoiana), waarvan het aloeterein Hato em voorieeld is. Vrijwel het Sellcle aloe-areaaiis in meer of ntindere rlate verwilderd en gedegradeerd,waarbrl zrcb or,engensnieuwc landschappel4kean natuurlijke waardm hebbm ontwikkeld. Door de verwrldenng varl de aloeveldeDis een rijkere vegetatieonlstaan, welke teveDsplaats bjeden aan vcle diersoortm Hoewel het aloelandschapeen door menseniandefl gecreeerd la.ndschapis, karl het als een semi,natuurlijk landschapworden beschouwd In mkele aloeveldenkomeD zeldzanreplanle- en diersoortm voor Door de goede bewortelDg in de
18
StructuumoraNatuut en Laadrchap
bovenstelaagvan de grond €n de conthuebedekkingva de bodemgedurendehet jaar bezittende alo6'sde capaciteitom de bodem op e€n effectieve wijze te beschermenteg€n va1 groot bel@g erosie.Met namein de losserekalkgrondenis dezeeigenschap Naast de vele verwilderde alo€veldenkomm nog enkele velden voor die door de huidige huurdersnog goed ziln onderhouden.De velden geven een goed beeld van het alo6lan&chapuit de produktievejaren ve de aloecultuur.De daarbij aanwezigetrarshi's, alod-ovensen werktuigen zijn karakteristiekeelementenvan de oude aloecultuur. Receltelijk is esl voorstel ingediend tot bestemmingvan vier van deze aloeterreinenen ovenstot cultuur-historischemooumenten.Deze elementer 1n het lddschap hebben zowel e€n cultuur-historische,een educatieveals een recreatievewaarde.Bovendlen laat bet de mogeljkhedor open tot rehabilitatie van de alodcultuur. Ot heiningenen kleihe hatuurlijke elementen Karakteristieke elementen binneo het crmuculan&chap zijn de omheiningeo vm de percelen, veelal met stenen muren (transhi's) en cactushagen (trmkeer), en de kleine onbebouwdegebieden,dre als natuwelem@t@ klrnnen word€tr beschouwd.In e@ recente studie op Curagao(Rojer-Beenhatker 1990) wordt het belarg benadrukt vm dit complex van kleine aatuurgebiedendie met elkaarverbondenwolden door lijnvormige elementen, zoalsbermen etr hagen. De hagen, veelal besta@durt boomcactussenen andere bomeo, struiken eo kruiden. hebben voor de lokale flora en faua ear belangrijke ftmctre als ecologischehabitat en corridor. De oorspronkelijkefuncties van deze hagen, zoals windscherm,aanduiding va perceelgrenzenen beschermingtegen loslopend vee, zijn in veel gevallennog steedsvarr kracht. De omheiningengeven veelal een goede bescherming tegm bodemercsie-De vele nog bestaandeonverhardewegen, welke omzoomd zijn door hagen en st€n@ mwen, vonnen bovendieoeen uniek l@dschapsbeeldmet een hoge esthetrscleen recreatievewaarde voor de lokale bevolk g en buitenl@dsebezoekers. Met de to€name var de rrbaisatie en de aihame vaa de lmdbouwactiviterten zijn vele van de st@en en begroeide omheiningengedegmdeerdof geheel verloren gegaatr.Nieuwe omheiningeoword€rl veelal met afvalptodukten,zoals golfplaten en houtresten, gecolstrueerd.Binnetrdringmde plat€nsooft€n, zoals Cordon di San Francisco (of: Mata di Lecht, Cryptoslegiagrntldifloru), en a@tastingdoor vraat van loslopend klemvee zr]n storendeilvloeden voor het vooftbestaanvan de hage!. ln het cultuurlardschap konen gebiedenvoor ihe door fysische eigenschappenniet verder voor landbouw ontgoDnenzijn, of gebiedendre al geruime tijd verlaten en daardoor sterk verwilderd zrtn In de tonalict-batholietformatieajn dit bijvoorbeeld rotformaties en steile helhngan waar landbouw niet plaats kan vinden, met uitzondering van loslopend vee Het belang vm deze klerne ecologischeeenhedeoin samenhaig met de semi_natuurlijke heggenis reedsbierboven geschetst Ook voor dezekleine natuurgebiedm rs het van grool belang om de natuurlijkbeid te conserverenen storendeelemmten, zoals vervuiling, overbe8razrngen venrrclingen.tegen te gaan
Grote delen val hel curuculandschapziln rn de afgelopenjaren verloren geqa:u door dc bouw var hurzen op de crmucupercelcnEm grool deel van de gebiedenwelke als meesl
EcoloAirche eenheden
geschrktelandbouwgrondenzijn gekarakteriseerd(Grontmij & Sogreah 1968), zijn rtrmiddelsmet woningenbebouwd.De geringebesciikbaarheid van geschikte lmdbouwgrondeowordt binnende agrarische sectorook al eeavm de belagrijkste knelprmtenervaren(Lvv 1995), De kalkterrasseo wordenveelalbeschouwdals marginalegronden,waarbij de mogelijkhedenvoor land- o tuinbouwbeperktijo, met uitzondering,ra'de teelt ,rao alod.Met name door de uitbreidingvan de woningbouwen industriJin de afgelopea deceoniazijn veel van de karakteristiekealodveldenverloren gegaaa_De relattef vaste ondergrondvan de kalkterrasseo, de vlakkeof licht glooieodetopografie en de gerhge -a.gumeot€n huidige betekeoisvoor laod- en tuinbouw wordan als voomaamsie gebruikt voor het plannenvan wolingbouw eo industriein dezegebiedea. Het cultuurlandschq), met de relatief lage bewoningsdruk,de cunucu-sea de verwilderde alodtefielnen,vorrnen op dit mod€nt e€d zekereovergangszonetuss@ urbme zones etrera';ds€o latuurlijke gebiedeoaderzijds. Deze bufferendefi.mctie wordt door de toenemendeurbdisatie sterk aegetast. ID de jaren neg€rltig is een terrein te Anshi bestemdals gollbaan. Orrdels het natuwlijt(e karakter van het huidige terein kan dezeontwikkeling gezien worden als een drastische wrjziging van de natuurlijkeomgevirrg.Het geqe€erdelmdsdap kan als een sermlatuurlijke omgeving besc,houwdwordeo en beeft een geringe waarde voor de natuur @ het landschaD.
l9
20
3.
Flora en fauna
De huidige ontwikkeling van versnipperingvao natuurgebied€:1 is een vm de hoofdoorzaken van de achteruitgag vd flora ed faurra. Door verdergaande intensivering vm het landgebruik worden de verbindingen tussenleefgebieden,die als migratie.corridors zoud€nkunnen dienen, verbroken of smaller. Het natuurbelerddreot daarom pnmarr geflcht te ziJn op de beschermrng van habitats etr ecosystemen. Daamaast di€nt het beleid zich in grote lijn€n te richten op pldte- €n drersoortendie specialeaanrrullende beschermetrde maatregelenbehoeven. Om een zinvol sooftenbeleidte krmnetrvoer€n moet rnetr eerst een voldo@de duiddijk beeld hebben vatr de voorkomende soortenop Aruba met hun status,talrijkheid en verspreiding.De soortenlijsten vm de lokale flora an macrofarma(resp. bijlag€n A ea B) vom€dr de basis waarop het soortenbeleid k@ worden opgesteld. Hierin wordt bijvoorbeeld aangegeven welke soort€o met uitsterv@ worden bedreigd of reeds zijl uitgestorven, alsook welke soort@ eventueel geheintoduceerd zouden kr4nea word€n. Het dient vermeld te worden dat deze soortenltst€n gebaseerdzijn op nog onvolledige en deels verouderde inventariserende onderzoeken. E€d uitbteiding en continue opvolging van inventariserendeonderzoekenis vatr essentieelbelmg voor een goed in zicht te krijgen in het voorkomen van de verschrllendesooften op Aruba. Ear soortenbeleidis ook noodzakelijk voor de bestrijding v@ geihtoduceetde soortm, zowel pl@t€ri als dieren, die ea bedreiging vonned voor de natuurtjke flora ed fama. Eeo voorbeeldhiervan is de recmte introductie van de spreeuwachtigeCaribbea Grackle (Quiscaluslugubis). Deze vogel is omstreeks1982 irgevoerd vmuit Venezuela €n is uitsluitend te vinden in de aangelegde besproeide grasgazom€n nabij de lusdijn, vmaf het vhegveld tot am de hotels. Het probleem is edter dat deze soort in dit gebied overheerst en de lokale z@gvogelsoortenmin of meer heeft ver&eveo. Vooral de Barica Geels (CoerebaJlaveola), hun nestm, eieren en kuikos worden regelmatrg aagevallen en zijn daar het slachtoffer van Het ongecontroleerditrhoducerenvan sooften, zowel platen als dieren,heeft brjna altild een negatleveinvloed op het natuurlijk evenwicht. A.ndere voorbeeldenzlD de Sapo (Bu:fo atinus) en de Cordon di Sm Frmcisco (of: Mata di l echt, Crypto stegi a g randfl ora).
3 1
Flora
Een receDteinventaisatie heeft urtgewezendat de Arubamse flora bestaatuit 319 soorten, waarvtui 48 boomsoorten,54 strulken, 144 kruiden en 73 ovenge soorten (w.o. grassen, succulenten en epiphyten)(Bocrsma1996.zie brjlageA). Een kwarf deel van alle boomsoortenwordt rn sterke mate bedreigd,met name door de geringe aantallen waarin deze soorten voorkomen (l 20 exernplarenper soort). Het is opvallend dat van em aaotal boomsoortm 'D hct geheel geen kieming kan wordm waargenomeD,of dat de verdere groei tot volwassen bomer nret kal plaatsvrnden.De belangrijkste oorzakor hiervan ziln
21 omstandigheda voorkiemingeirgroeidoordehoutkapin de afgelopa de ongunstige en doorde continuebegrazingsdru.k doorkleinvee(o.a.Stoffers1956,Debrot& eeuwetr, de Freitas 1993, Hoogeslag 1995). Naast de boomsoort€ozijtr twee v@ de vier epiphytsoofteriin de afgelopa deceoniazo goed als zeker urtgestorvenen de populatres va circa l0olovan de struiksoortenwordor zeer bedreigd (Boersma 1996). Vrijwel alle exemplarenvan de zeldzame en be&eigde soortenkomen voor in het ArikokJam@otagebied. Door de aanwezigheidvan zeldzamesootteo €n varr levensvatbareen gemnde populatiesvan verschrllendeplanten kan dit gebled word€n beschouwd als een broogebiedvoor de resr val het eilanc. In de cultuurgebieden,waaronderde crmucu's eo de aloevelden,zijn gehele oorspronkelijke vegetatietypel verdwen€n door het in cultuur tremen van deze gebreden, en vooral recentelijk door de toeoame vatr de urb@isatie- Elkele karakteristieke boomsoorten die algemeen op kalkterrassen !n de regio voorkomen, zoals Brasil (Haernatoxylon brasiletto) st Manzalinja macho (Metopium brownei), zijt op Arwba wijwel gdreel uit het l@dsch4 verdw€n€d. Regeneratie en vestiging vm pld.ten €d bomen in het cultuurladschap wordt sterk bemoeilijkt door de uitbreiding va bouMerein€n en wegeostelsels. De amwezige vegetatie wordt hierbij veelal volledig verwijderd of beschadigden de grond wordt vaak voor lagere tijd bloot gesteld aa zotr, wind en regenval. Processenva! verwoestijning zijn hierbij het gevolg. Ook de voortdurendebegrazing door loslopend kleinvee voorkomt eeo gezonde velonglng vaD planteo en bonen. Verruiling en stroperij vd plmt€n vonnetr tevens een bedreiging. Het geringe gebruik van inheemse bom€n €n pl@ten erl de voorkeur voor uitheemse flora bij tuin- en plantsoen€oaanleg geveir weinig steun voor uitbreidhg va de lokale flora. De keonis van de lokale flora bij de bevolking lijkt in de afgelopen decennia sterk achteruitgega@. De bovmg€noemde processenen ontwikkelingm hebbed geleid tot e€n verontu$tende verschraling vm de lokale flora. Zowel het amtal exemplarenals het aatal sootten is afgenomen; een proces dat zal voortduren waotreer geetr maatregelen tot bescherming vm de flora worden ondemoded. De huidige regelgevingter beschemlng van de bestamde flora is hiermec niet toereikend De Directie LVV probeefl door opkweek en verkoop van lokale bomen €n struiken de intetessevoor de eigen flora bij de bevolklng te vergroten en de verspreiding van lokale flora uit te breided. Daarbr; wordt informatie over opkweek en urtplanten vaD lokalc bomen m planten verzameld en beschikbaargesteld.DOW is werkzaam aan de opzet vm een boomlwekerij waar grotendeelslokale bomen worden gekweekt voor o a plantsoenen en landschapsverfraaiing
3.2
Fauna
Hoewel dc grootstebjodiversjteilvan Aruba tc vindenis in het mariencmilieu, is de terresfische fauna voldocnde intercssant,nredevanwegc hct voorkonrcn van een aarltal mden,ische soorteir In bijlage Il wordt ecn overzicht gegevcnvan de aanwezige rnrcro
22
Structuumorc Neatuur eh Lohatchal
launa soorteo.Het aantal soorten zoogdieren bijvoorbeeld is gering, maar deze dier€a ziitr wel vm groot belmg voor de instmdhouding va[ het natuurlijke evenwidt. Wel is opvallend dat op het eiland een relatief groot aatrtalvleermuissooftenvoorkomen (Bekker1995).Hetzelfde geldt voor de reptielen, waaronderversciillende endemischesoorten voorkomeD.De Cascabel(Crotalis duissus unicolor) btjvoorbeeld die in Aruba aan de top van dc voedselketenstaat, wordt ln het algemeendoor de bevolking nog steeds als angstaanjagend beschouwd.Recentelijk onderzoek(AZAAPA, 1992 en 1995) heeft aangegevendat de populatie emstig bedreigd is. Voor een belaogrijk deel is dit het gevolg van eeDverlies aan habitat, maar ook door het doden van slmgen door de bevolking veelal uit onwetendheid.Het vogelleven is talrijker: op oDs eilatd komen ongeveer l7O vogelsoortenvoor Het grootste gedeeltehiervan zijn zeevogelsof vogels dre op water aln aangewezen.Ongcveer 70 soorten zijn terrestrischevogels. Het aantal soorten broedvogels ligt rond de 50, minsters 80 soorteDzrjn trekvogelsuit Noord Amerika en 29 sooften trekvogelszijn afkomstig rut conttnentaalZuid Ame ka (Voous, l9g3) In de laatstejaren kunnen enkele populatieverschuivingenen dichthedenwaarSmom@ worden ooder de vogelsoorten.De Prikichi (A latinga peftint anrbensis)bijvoorbeeld is oog steedsoveral te vinden, maar niet in de verwac.hteamtall€n. Dit omdat nog steedsde neiging van de lokale bevolking bestaatom dezeparkiet thuis in ean kooi op te sluito en als huisdier te beschouwen.De Lora (Ameona bartadensisbarbadensis)is helaas uitgestorvqt. De laatste wilde vogeis werden omstreeks1947 nog waatgenomen_De Lora,s die oeo vendaagnog aantreft zrln vogels af}omstig vanuit het Zuidamerilaase vastel@d die zjjd vrijgelaten of ontstrapt.Een gecontroleerdeherintroductie zal zeker eqt rnteressmt project kmnen zijn De huidige populatie va[ de endemischeholenuil, de Shoko (Athene cuniculaia arubansis),is niet exact bekend, maar er ltkt toch een positieve ontwikkeling voor de populatie te zijn. Nader onderzoeknaar dit oationale symbool voor de avifatraa wordt hierbij zeker aanbevolen. In de toekomst zal nader onderzoekmoeten uitwijzen welke soortetrprioriteit dienen te knjgen binnen het soortmbeleid.
' I I
4.
NatuurgebiedenenlandschaDselementen
Als prioriteit voor de bescheming van flora en fauna en het ruimtelijk beleid ten aanzian uan out,ruI en lmdschap is het noodzakelijk om gebieden of elementen in het l4dschE) te bestemmenals beschermdegebiedan h dit hoofdstuk worden besta@de el1pot€nt16le beschrevenen wolden vootstellen gedaan tot natuurgebiedenen landschapselementen beheer en rnrichting van deze gebieden
4.1
Natuureebieden
De bescherming van natuurgebied€nis mogelijk middels toq)assiDg van de het voor de Natuurbescherningsverordeningt.Al eerderin dezedota is aangegevetrdat beschermrngvan flora en fauna vm groot belang is om zo groot mogelijke en ameengesloten gebieden te beste[rm€n als natuurgebied' en om versrppenng v@ g"biedi tegen ie gaan. Dit pdncipe k@ gelden voor zowel terrestrische als mariene is weergegeven in bijlage E iebiedeo. nt o.,"oi"ht u* de belangrijkstenatuurgebieden
4.1.1 Onderwaterpark Zoals eerder is beschrevenkomeo op Aruba verschillendetropische mariede ecosystem€n voor. Dit betekeot een rijke mariene biodiverstiteit, in het bijzonder vanwege het voorkomen van koraalriffen, maar ook de mangrovebossen'de zeegrasveldea en de is strand€d zijn ecologisc,h belmgrijk De kwetsbaarheid v@ deze ecosystedetr verschilleni zowel L de mate vm kwetsbaarheid als in de aard der bedreigingen De verschillende mariene gebieden zuller dus verschillende bes{hermmgs- en beheersmaatregelen veieiseo Hierbij moet wel stee& rekening gehoudo word€tr met de interrelatie tussen de verschillendemariene sr.rbgebiedenDe magtoveboss€'1 z{n bijvoorbeeld een ander ecosysteemdm het koraalrif of de open zee, maar vanwege de broedkamerfunctievan de mangrovegebiedenvoor talloze koraalrif- eo mdere zeedielen bestaater een zeer duidelijke afhankelijkheidtussende verschillende mariene subgebieden' Zo i1n de strmden, die een overgmsgebieilvormen tussel 1ad en zee' ook vm utaal betan! voor de zeeschrldpadden,die overigensvoornamelijk in de opm zee leven' omdat zeeschildpaddenop de strandennestelan Met ultzondering van de open zee hebben alle rondom Aruba vootkomende mariene ecosystemmwel mct elkaar gemem dat het oo zeer kleine gebieden gaat' wat ze allemaal dus;xtra kwetsbaar maak1.Deze kwetsbaarbeid\a'ordtnog versterkt wanneet rekenrng \\'ordt llehouden mct de loeneneDdedruk die wordt uitgeoefend door recreatie in deze gebrctien,u,at *'eer cen gevolg is vaD het toegsromcn aantal toeristen en Ce e4losleve het bevolkrngsgroeivan de afgelopenlaran ln verbandhiernree k:ur worden verwezen naar
Lturdsvcroldcnin g AB 1995 no 2
S Ituc tuumota N aru ur . h Land, c hap
rapportvm november1995vao de.Commissie Watersport,,. Atdere bedreigitrg@voor de maneneecosystemen wordengevormdenerzijdsdoor mechmische lrelrelog bijvoorbeeld het kappenvan mangroves,het ba ',f#;*j op
anderzijds doorvervuiling als,",,''j,Tffi
[.o":iffo"'".'
koraalriffen,
t",:Tr*gemde probremen opeffectieve wijze #:'Jfr"#"1nTT:ffi:Ht"fi,1id* :-.' €n tegelijkertijd de mogelijkhedeo duwzame exploitatic b"ho,,do., o
voor recreatie .o
""h"ur,"oo*;;J;;_ffi J i#'Fiilj::r":..#: L""iffi ff .fi 3;y*aa*" zeerwaarschr;nlijk t" -ur* _"i-i",ll-atJ".,i .,,-
:'.1:,110-":.lo wereldzeedn.1"", IntematioDale afsDralen
i'J,",'"r.,u,,,o.
€n.actreszij" noAg oa u_ l"r*Jbedreigingen een haltaoe te roepen, waarbij ook maatregeren op tolna oiJ"ao g"troirJ--o"t_ kuro"o
a"
Gebaseerdop het voorgaandemose het duidelijk zrjn dat, om het mariene mrlieu rondom Aruba op effectieve wijre t" kuont bescher eo, hL not;;;;;; groor mogerr';k aeeengesloten
marieosebiedae re wuzeoD";brj ;;i"vJ;'"o'o",
de verbinding tussed de verschillm
i"_rga *o.a* a"t
h";8-.bi;d; ;;d;;:;;H?T,Tilffi:fil':TL'i?1,:i::fr "ST'J:,1"T,"- I Beheer en beschennins Zoals bierbov€n reeds werd aaDeepeveo dreneo voor de afzonderLykesubgebredetr passendebeheersmaa,r"B"t* ooal zijo..Deze specifreked;;;;;,;;:,* dieoeo door terzale deskundigebelanghebbendL
'"l;:iJq;,lf J:"ltTt""t"r;*;"oili;;ff mem-eete belast€rr. overwogenka wordenomi:'#"Tr:;#;":T::ff r"ao"rJ" ,u-t**--]Ji"""
'[;:lff;t:il:ff"fl]tr::J1;#,.::'r"*n"il,,;..l ;fiilTalfr oot a"
deskundige
vertegenwoordigersvan out"_bo;";;'g;.;s;;?::,::#ffiTH:S j:'fr**i"1"h:Jffi11".J Binn^en het beheer varr het otrderwaterpark dient de bescherming van de koraalnffen redergevaldehoogsteprioriteitte krijg€n. in AllereerstA*t _iai"i. iJ"UJ"tu_a" wetse..,og de koraalriffeo ats beschermd natuurgebied;;;;"r;;;;;en. Brnoen het beschermdegebied dienen een aartal eenvoudigemur, "ff!"ti""" U"i""r'"_"ut "g"f* rngesteldte worden. Zo zal er een ag*"a .p"i"*iru"rUo;;;;,;;;;, *,n n"* a& specraardaartoe aangeregdeboeien gemeerdmogen wordeD, op het koraarnf zullen geen cmasta'sgeplaatstrlogsr worden en e,renrmaiar ", -"r;;;-;;i., mogen worden van belang is het ook dal,em gedeertevan l"t u"Ji.-a" :l :::t"l"ff* marene milieu krts1,
1".#n#ri:.*eservaat
waardemensetijke _.,to"a* toi "J];oi.urn
Voor het dagelijksebebecren de controleop^dcnalevingvan de beheersregels drmt perso'eel aanSestetd m matericel aangeschaft ," *".d; t;;;;;;",,J!, *.,a* men allem '"cr een op papicr rngesterJ a", onrre,*",",p;;;;; ",;1.;';;;;;'^;a.*a.m chenl tc
Natuuryebieden eh lanfuchops.lene nteh
25
word€n of ook maakmcht €n materieel van bv. de Shmdpolitie €n LVV beschikbaar gesteld km worderl ten behoeve vm het beheer van de otrderwaterparken 4.1.2 Arikok-Jammota Park In 1980 werd door het toenmalige DECO (1980) een projectdossiel gqtreseoteerd voor de ontwikkeling v@ het Arikok-Jammota gebied tot e€n nationaal park. De verdere uitwerking v@ het DECO-plan is slechtsin geringe mate verwezenlijkt. Er is uitvoeriag gegeven aan het voorstel tot inrichting van de cuDucuArikok, eed terrein vaa cica l0 ha waarin zid enkele crituur-historische elementenbevinden. Voor het overige deel zijn enkele globale richtlijnen voor menselijke activiteit€n opgesteld, waarbij de bescherming van ha gebied overig€nsriet wettelijk is vastgelegd.De stichting FANAPA heeft circa 800 ha. vm het totale gebied in beheer,inclusief de Cunucu Arikok. De huidige status vm het betreff@de gebied is wdkel te troemen, otrdemeer door de uitbreiding va bebouwing in de nabijheid vm het park eo de toenade va recreatie in het park. In het Plm Sasaki (1995) wordt het bovengenoemdegebied aabevolen als nationaal park, waarin zowel natuur als recreahe eed plaats krijgen. De itr het DECO-PIa genoemde grenz@ v@ het parkgebied zijtr op enkele puot€n door Sasaki aoders vootgqsteld, voomamelijk in het zuid-oostelijke deel van ha parkgebied.Ook de bestemtr.Dg €tl inrichting van het park worden door Sasaki mders voolgesteld. Receatelijk zijn enkele studies uitgevoerd met betrekking tot het huidige gebruik va het parkgebied eo zijn ideeen ontwikkeld voor het b€heer en de inrichting van het gebied (Hoogeslag 1995, Roest 1995- Boersma 1996). Beschijving |ot het gebied Het voorgestelde parkgebied bestaat eeo oppewlake van circa 32 km2, hetgeen circa 17 gebied k@ procedt v.m de totale oppervlakte vad het eilmd beteft. Het Arikok-Jamdota besdouwd wordeo als een relatief ongestoord landsch4, waarin de drie belmgrijkste geologisde formaties voorkomen. Het grootste deel va het parkgebied bestaat uit de Aruba Lava Formatie Eet een oppewlakle val circa l8 km'. Daamaast bezit het parkgebied kalkterrassed (ca l0 ko') eo een landschap van de tonaliet-bathoLiet formatie (ca.3.5 km' ). Het gebied bezit de grootste diversiteit aan inbeemseflora voor het natuurLijke tefiestnsche deel var het eilmd, waaronder de meestebedreigdeq\ zeldzalne soort€tr (Dente 1979, Boersma 1996). Door de grootte @ relatieve ongestoordheidwordt het gebied beschouwd als e€n toevluchtsoord voor farma die elders op het eilad niet of nauwelijks meer wordm adgetrcffen. In het parkgebied bevinden zich de grotten van Guadirikiri en Fontein, en het gebied heeft een verbinding met de zuidelijk kust via het wetland-gebied Spaals Lagoen. Het gebredSpaal LagoeD - FransePas maalt in de plaoren van DECO (1980) en Sasaki (1995) deel uit vm het parkgebiedArikok-Jamanota. De beschrijvingvan dr! gebied wordt in deze nota apart behandeld(paragraaf4.1 6) In het gmoemde DECO-plan zrjn tevens diverse cultuur-historischeelementen beschreven, waaronder de indiaanse tekenlngen en artcfactenvan Lurdbouw en goudwinning Voor eeD
26
Sttuctuumota Notuw en Lah^chap
gedetailleerde beschrijvingvanhet parkgebiedkan wordenve.wezenraar DECO (1980) eDBoersma (1996). Binnor het.gebiedvindenop dit momentetrkeleactiviteiteo plaats,waaronderexteDsieve veehoudenj,redeatie m k alksteorafgravingen Extehsiere veehoudeiJ In het voorgestelde park bevinden zich naar schahing 300 geit€n die perDanent m het parkgebied
verblijven,en nog enkelehonderdorgertt en i-J"par!,i*, a" aaogrenzende gebiede[het park intrekleo (Hoogeslagrs95t De atgemenegedachteis dat de geitenhouderij in de toekomstzal verminderen aoo. a",n".__a.lalii sectorbij dejongeregeneratie.Echter,eenkleinekem tan g"nd;;;;;*ordt ".""""..oo, a"r" verwacht te blijven bestaan. Uit diversestudiesin en burtenArubawordt de invloed van begrazingdoor gerto in kwetsbareecologische gebieden,zoalshet A nkok_Jam-","g"tr'"a,"fJ*_ bedreigeod gekaralteriseerd.In de afgelopendeceoaiais een duidelijkelerarming l,an O" ,r"g"t.ti" opgetreden, zowel in de structuurals in de.soodensamenstelling (Deniers1979,Hoogeslag 1995).Her potentieelvoor eenmeercomplexevegetatie is _;;;;;;;uo*eag, malr door verschillende factoretr,waarotrder overbegraring, *o.at a" ooi*ifi"'llng van deze ve4ongingin sterkematebeperkt. IIet sheven,naar eenecologische balans,waarbijverjongingvan de vegetatiekan optred@, rs eerrvan de voorwaardenom de kwetsbaarheid vanhet g;bied tel,eirode.en. O_ dere balds binnenhet ecosysteem i,r zekerematete he..telr*-i, "* u-;*Jie afhameof een algeteel verbod vm de geitenhouderijin het gebied "* ";;J;-;;'r;;t zal moeren wordedom altematievenaante biedeoa@ de geiienhouders j"l" in ,"gr"]*""._"" a" begrazingsdrukin het parkgebiedwordt verminderdeo d" g"rtJ.;;;; een gewr1agde vorm La voortbestaan.cedadt kan worden aa het """d;";-;;?;erteohouder, d @dereladbouwactiviteiten ir de gebiedengrenzend ; L;p;r;;;, ;aa.rnee een buffer wordt gecrecerdtussenurbi" zooesL het n"r*g"liia r?l-Jrgelqt pla., lr"rer.t e€l1zoaering en bestemmingvan vd@e "r"i. dezr grondenvoor latrdbouwactiviteiten. en een adequaar u"tr*pi_ alrffirE Recreatie Recreatie. in het parkgebiedvrndtop dit momentvooralplaats: > Als onderdeelvan eaneilandtour,waarbijde auto,srijden via de Mira Lamar route (SanFuego- Boca prins - SanNicolasoi.,,i"e .r,"r"uien ," J" .""io-rp"alr, pas. op enkelep.nten wordt gestopt Lagoen-Franse voor ""n t"r-o"t aan attractres, voomamelijknabij de grotten,Dos playa en Bocaprins. > Door middel vilr voenuigenmet vrerwieJaandri.lving en motorm, waarbu vele t
ffiT,ffi? ft'JXT.*'ff"$:*"
worden beredan Hrerbil word.'aak va'
Door lolale u,eekendrccreatie, mel name aaDdc strandeDval Iloca prlns cn L)os Playa, en nabij de Natural pool (Conchi)
De bedreigingenvoor de natuurlijkcwaarden liggenvoomamcliikrn
a
Natuuryebiedeh en loa& c hapselenenten
27
Het verstorenva de rust in afgelegeogebieden,onderanderedoor voertuiga eo menselijle aanwezigheid. Als voorbeeldkm hierbij genoemdworden de bedreiging van de vleermuizenpopulatiein de groften va Guadirikiri en Fotrteiq door verstontrg van de rust. Het verstorenvm de vegetatie-ontwikkeling door uitbreidingeo intensiveringva het gebruikvanhet wegenstelsel en de daarmeeoptredeodeerosie. Venrriling vad het mrlieu,onderaaderedoor het achterlat€nvan afval. Getracht zal moeten worden om de recreatieveontwikkelingen in het park in een goede balans te bre{gen met het conservererien ontwkkelen van het natuurlijk gebied. De recreatie dient zici primair te richten op de natuurhjke waarden qr de cultuur-histonsche elementen. Kalksteendgmvihgen Op het kalkplateau nabij Guadirikiri bevinden zich drie kalkgroeven voor de winning vm kalksteen.De Iroeven zijn al enkele malen de oorspronlkelijkvastgesteldeomvang overschreda. Uit recent onderzoekis geblekendat een groot deel va het kalkgebied terl zuid€n varr Guadirikiri een hoge mate van verstoring ondervindt als gevolg va deze afgraviaged (Roest 1995). De vegetatierotrdom de groeven is in zekere mate verstoord. en de afgravingen vonnen een bedreiging voor het -nu nog- onverstootde en ecologisch waardevolle zuid-oostelijke deel van het kalkplateau.Ook de fauna ondervindt hinder v@ deze mdustrie. De e4rlosies o de afgravingenkumen bovendren een negatieve invloed uitoef€d€n op de waterhuishouding in het betreffeode gebied Dit kan bovendien nadelige gevolgen hebben voor de watertoevoerichting de Fontein-brotr, waarover op dit moment al €rige zorgen bestaad. Oveig gebn/ik Binnen het parkgebied beviodsr zich nog ankele huw- en eigeddomsterrein€n die op dit moment liet of nauwelijks meer gebruikt worden. Voor met name de eigendomsgrondeo zal een passendeoplossing gezochtmoeten worden, om te voorkomen dat de natuurlijke omgevrng en het karakter van het gebied verstoordworden door bijvoorbeeld woningbouw of afgravingen. Versnippering vm het natuurgebieddient hiermee teged te worden gegam. Met name aal de zuidkmt van het park, in de regio Isla - Rooi Alejandro, rs er in de afgelopeojaren enige toenamete bespeureovan het bouwen vm kleine illegale woningen m ha parkgebied. ID het parkgebied bevinden zich enkele facilitelten en gebouwen, zoals de zendmasten voor radio en telecommrmicatie,een schietterreinen de opslagplaatsvan explosieven. Nabij Fontein bevindt zich een klein groenteteeltbedrilf,welke gebruik maakt van het water uit dc Fonteinbron Het gebied wordt bovendieDregelmahg gebruikt door het Korps Mariniers voor oefeningen Ilegen IJet parkgebied wordt gekennrerktdoor een ullgebrerdnet vaD wegor en pador, die vrijwel het gehele gebred ontsluiteD Zoals reeds is genoemdvomrt dit een emstige bedrejging voor het natuurlrjkmiljcu Het afslujtcn,verbeteren ol evmtucel het aanleggenvan wegetr en padenvormt een belangrjlkonderdeelvar dc zonerrngin het parkgebicd DECO (t980)
28
Structuumota Natut en Lah^chtp
geeft een wegenplm am voor otrtsluiting vafl de interessmte attracties.Boersma (1996) heeft dit wegenplan aaog€past ed daarbij een zonering voorgesteld. Eetr van de speelpurten binn€n het platr Sasaki(1995) betreft de bestemming va een 'lslad Circuit": een toeristischeroute over het eiland waarmee de belmgrijkste attracties krmnen worden bezoc.hten een beeld km worden gegeven van het gehele eiland. Deze geplmde route doorsnijdt het parkgebiedArikok-Jamaota via de weg San Fuego Fontein. In het belang vatr het beheer van het park en de bescherrning van de natuur wordt de ambeveling gegeven om eersthet Arikok-Jarlranotapark te bestemmedalvorens het islald circuit te bestenrmenia dit gebied. De verbinding Sm Fuego -Fontein dieDt in dit verbandonderdeel te zijn van het parkgebied,waardoor ook de parkregels voor dit traject van toepasshg krmnen zijn. Aotbevelingen !oor de ontwikkeling van het par*gebied De huidige ontwilkelingm in het landgebruik €n de staat waarin het Arikok-Jamaota gebied zich bevindt, geven een dringende adleiding tot eeo eenduidige o adequate ruimtelijke bestetnming var het gebied. Itr het kader vm de ontwilckeling vm het parkgebiedworden de volgende algemeneaanbevelingeogegeven: > Onmiddellijke bestemming var het gebied tot e€n Nationaal Park; t Bestemming van aangrenzendegebieden tot bufferzone, waaloor nadere beheersregelingennoodzalelijk a1n. ' Het opstellen vm een definitieve zonermg biDn€n het parkgebied. Een adequaat wegenpla is essentieelvoor een succesvolzoneringsplm. ' Afba}ening en inriclting vm het parkgebied, in eerste inst@tie gericht op uitvoering va het weg€nplad, het herstel van enkele culturu-historische elementen (w.o. Boca Prins, de grotten €n de Mira Lamar goudmijtr€d) en het schq>penvao @kele parkfaciliteiten (w.o. enuees en e€n bezoekerscentrum) > Het opstellen va een plan voor de verwijdering van de veelouderij uit her parkgebied. > Het opstell€n vm een beleidsplan voor de kalksteeoafgravingen, voor de eigendoms- en huurpercelen €n voor het oveige gebruik van het parkgebied.
4.1.3 Bubaliplas De Bubali-plas ligl middenh de "tourist corridor" langs de westkust van het eilad. In eerl voormahge saliia omringd door vier asfaltwegenheeft zich een zeer waardevol vogelgebiedontwikkeld Dit als gevolg van de bouw van ean rioolwaterzuiveringsinstallatiein 1972, welke haar effluent loost op de voordia doorgaas geheel &oogstadde saLia. Doordat drt gebied qua flora en vooral avifauna meer en meer bekod raakte bij de lokale natuurliefhebbcrs,werd het verzoek var de natuurbeschermingsorganisatie Stinapa(thars Fanapa)om dit gebied aaDte wijzen als natulneservaat in 1978 goedgekeurddoor het tosrmaljge Bestuurscollege Sindsdien is dit besluit verschillendekerer herbevestigd.recentelijk ook bij besluit van de ministerraad van 20.lanuari1995 om de Bubaliplastot natuurgebied te verklarenconform artikcl lO vaD de " N aturubeschenningsverordenin g".
:1
N aluury eb ieden en la nA c hapsele me nt en
29
De Bubali-plas bestaateig€olijk uit twee plass€n,e€n grcte- eo e€n kleine plas, dre met elkaar verbonden zijn door middel vm een vaart. Het water va de grote plas is ook zoeter vergelek€n met de kleine plas welke over het algemeenbrak is Dit br€ngt een grote biodiversiteit met zich mee. Het totale opPervlal van de'plas" met alle geassocieerde vegetatie,zowel nat als droog, is ongeveer42 ha Het gebied is van lokale en regionale 'stop-over" voor vele betekenis omdat het rijk aan sooften is en ook is het een populaire trekvogels. V€nwege haat educatieveen todristischebetekeais dient dit gebied niet alle€n een wettelijk beschermdestatus te verkijgen, maal dr@t ook als zoddrg beheerd te worden. Door gebrek aarro.a. onderhoud aan de RWZI vond in de loop der jaren een verslechteringplaats vm de kwaliteit vm het effluent Dit heeft geleid tot afzetting vm een grote hoeveelheidvemrild slib in de plas, vervuiling va het water, eutrofiering' bloaccumulatie vad toxische stoffen in ondermeerviss@, enz. Oodaks deze problemeo is er een toenaure te constateren in de aaltallen etr soorten vogels. Ook €[kele incidentele "nieuwjaarsbrandeo", waarbij grote gedeeltes vm de lisdoddevegetatie (Zypia ,rp ) afbraden, hebben ge€n merkbare invloed gehad op de vogelpopulatie. De lisdodde'' vegetalie berstelt zich verrassendsoel Beheer efi inichting Voor het b€heer varr dit gebied wotdt e€n constnrctievoorgesteld waarin alle hebben eir medeveratwoordelijkheid dragen belanghebbendenmedezeggenschap Zonder in praktische details van het beheer te treden wordt hier gewez€{r op een aatal prmten w.ufaan speciale aandacht zal moeten worden besteed in dit rmiek gebied' > Ten eerste moet praktische uitvoeritrg word€n gegev€a aan h€t besluit om de Bubali-plas als eeir officieel vogelreseftaat te bestemm€n. > De "l4-grading" ve de rwzi dient zo spoedig mogelijk va slart te ga@' zodat de kwaliteit vm het in de plas stromende water sterk verbeterd wordt Het fosfaat- €n ditraatgebalte zijo op dit moment zeer hoog, wat de eutofidrirg tot gevolg heelt' ' Na de "up-grading" vm de RWZI moet de plas (t€nndnste de zuidkant vm de groie plas) gesaleerd word€n etr bet slib worden verwijderd t Het vogekeservaatmoet heingericht worden teneinde een zo divels mogelilke voSelpopulatiete handhaven. ' De vegetatie zal regelmatig oDdercontrole Inoetm worden gehouden: bijvoorbeeld om de kas voor brand te verminderen,om hel volgroeieo vao de plas tegm te gaamen om te zorg€xlvoor een gevarieerdevegetatie voor de diverse vogelsoorten > Daamaastmoet een beheersplanvoor het vogeheservaatworden opgesteld Aanbevolen wordt om het gebied toegankelijk te stellen voor het publiek, m n vogellie{hebbers,maar dit dienl uiteraard te geschiedenop em verantwoorde wlze Dit kan wordm bcreikt door het plaatsenvan eor observatie-platform mel paneleD met lnfomatie over de ecologie van het gebjed m de daarin voorkomende vogelsoortei. De voorkeur gaat uit van een locat'e am de noordkant van het gebied, op een landtong tussen de grote en klelne plas Hier kan het geiele reservaalwotden waargenonlenvaiaf een plek Hiermee wordt ook voorkomm dat er versto ng vaD de rust plaalsvindtdoor bet witlekeurig roDduandelm Dlt kan
30
Sttuctltnota
Natuur
eh Lahdschop
ook niet worded toegestaanvmuit hygienisch oogpuot. Het water zal hoe dan ook altij d afvalwater blijven. Het verdient aanbeveltngom in ha gebied gelegel ten westen van de plas, tussen de boulevard en de grote plas geen ontwikkelingen toe te staan die niei in overeenstemlningzijn met de aanwezigheidvan een vogelreservaat.Aanbevold wordt om dit te[ein als bufferzone te bestemmeir.Uitbreiding van activiteiten dre niet in overeenstemmingzijtr n1etde bescheming van de vogelplas dient Dier te worden toegestaan.Het stuk erfpachtteneinwaar het conflicterendeFiesta parx gevestigd is zal, wanneet de mogelijkheid zich voordoet, ingetrokken moetm worden
4.1.4 Cero Colorado Het kustgebiedva de Colony, waaronder ook de Cero Colorado wordt gerekend, rs v@ bijzonderenatuurlijke waarde. Mede door de jarenlangebeperktetoeganlelijkheid van het gebied_is,denatuurlijke omgeving relatief onaagetast gebleva. De toekomstige ontwikkelingeo in de Colony wagetr echter om een duidelijke visie t€n aarrzen van de beschermingvan de natuurlijke omgeving. In de afgelopenjaren is in verschillende reporten (VROM 1993, B.c. Boekloudt 1995, Boelfroudt & Vd Schaik 1996) op de beschermingvan de oatuurlijke waardeo in het gebied aangedrongen. Het gebied bevat naast de Cero Colorado heuvel tevens de duinen vm Manglo Cora, het amgrenzeddelaagtenas, de redeatiezonelabij Baby- ea Rodgers,Beach, de vier uabijgelegedrifeilmdjes en het mariene deel bimeo de 40 meter di@telijn. Het nog relatief onaangetastemarieoe dilieu in het Colony-gebiedis van hoge ecologische waarde, maar is bijzonder kwetsbaar voor menselijke invloeden. Op dit moment is al esr duidelijke degadatie ve de natuur waar te nemen, zowel boveo Js onder water. De voomaamstebedreiging voor het gehele gebied is de to@ame v@ de recreatieve druk, zoals de toeoame van recreatiefaciliteiteo etr watersportactiviteiten. Met name de gemotoriseerdewaterspon (w.o. jetski's en motorboten)kan een grote bedreiging zijn voor vele ecologischeprocessenen k@ een aanzienlijkeverstoring tew;eg brengen van de benodigderust in het gebied. Voor het kwetsbarekustgebied,-"t nL" uoio. d" rifeilmdjes, kuan@ deze verstoringetrbinned e€n korte tijd een aanzienlijke schade am de natuurlijke omgeving.Door de toenamevan de mensellke actlvrteiteDrr1 Teblexrgen de afgelopenjaren is de bufferendefrmctie vm de terrestrischegebiedor L de kustzone afgenomen. Naast de ecologischewaarde,bezit het gebied ook srkele cultuur-historische elementen De Cero Colorado is vaD historisch belang vanwegede fosfaatontgimingen. ODdergrondsonder de noordeltke flank van de heuvel, is nog em vrij uitgebreid steliel val mlnqarsen am\'r,err1g, eveDalsenkele restenvan een spoorlijn. Hel toekqrDm van een bescbermdestatusaan het gebied kaa een belangrijke slap zln tn de nchtrng van het conserverenvan de natuurhjke rijkdonmen Iliermei kan ,,al het marime deel ecn vrij*'el geheel koraalrif-ecosysteembeschermdworden, evsnals de daann
I
Natuuryebiede"
en lanh c haPsele h eht.h
31
voorkomende unieke stemeilaodjes.Dit deel km als een kemzone biDneu het geplmde Aruba Marine Park bestemd worden, waarbij met name de bovenstroomseligghg va het gebied ten opzicht van de overige Arubamse kustwaterenvan bel.mg is. Het terrestrische deel kan da gezi€n word€n als een bufferzone voor het mari€{remilieu, met enkele karakteristiekeelemeoteo(w.o. Cero Colorado). Deze bufferzone dient daar:meedeel urt te maleo vm het beschermdegebied. Aorbevelingen ' Bestemming v@ het genoeEde gebied als een Natiotraal Park oDder het parkbeheer Het parkgebied km daarmeeals eeo vm eeir nader te bepal@ be.heeriDst@tie. kemzone bestemd word€d bim€n het op te richt€n Aruba Marine Park. ' UitbreidinC v@ de regelgevingten aarlzienvan het gebruik valr het parkgebied, waaronder eetr verbod op gemotoriseerde watersport in verschillende delen vm het park. ' Uitvoering va de zonering bimen het park, met bestemmillgen voor o a recreatie, natuurontwikkeling, besclerBd natuugebied en visserij ' Aapassing vaD de ontsluiting, waaldoor o.a het gebied t€n oostetr vd Baby Beach wordt afgeslot€n voor voelturgeo. ' Het opridted van een r@ger station, met faciliteiten voor parkinformatie, voorlichting en educatie, parkwachters, onderzoek en monrtorinS ' Actieve landscl4sontwikkeling in het velstoorde terestrische gebied ' Heroverweging v@ de fimcties van de bestaalde faciliteit€tl' zoals de spodvelden ' Conservering erl he$tel vd @kele cultuur-historische resten in ha parkgebied, waaronder de fosfaat-mijnen €n het grott@stelsel onder de Colony' welke gaoond krmnen wordeo am het publiek.
4.1.5
Noordkust
Het gebied vm. de [oordkust strekt zid uit vanaf de noord-westpunt Arashi-cudarebe tot de zuid-oostput Cero Colorado als eeo kuststrook met e€n achterligg€nde heuvelrug (noordwestelijk ea centaal deel) m een achterliggendterrassenlandschap(zuid-oostelijk deel). De noordkust wordt gekarakteristeerddoor de woestheid van het landschapen de spaarzaamheidvan de vegetatie. Als gevolg van de sterke noordoostpassaatwordt de "saltspray" noordkust constat blootgesteld a@ werkitg van een sterke brandiog en Als gevolg hierva le@t dit woestijnacitige gebied zich v@ natrue niet voor ontwikkelingsprojecteo en is dit gebied ook onbewoond en in vergelijkrng met de rest van het eiland rrij rustig. Ondmks de kleinscbaligheidvan het eiland krijgt men het gevoel dat m€rr zich ver van de bewoonde bevindt. Juist om die redeD is de noordkust in trek bi1 veel menseD,zowel lokalen als toeristen, die zich even van de drukte vm de resi van het eiland willen afzonderen.Het gevolg hiervan is wel weer dat het steedsdrukker wordt iangs de noordkust, vooral omdat het recentelijk erg popularr is geworden orlder toensten om een jeep te huren om drt gebied te verkemen. De bescherrning van dit gebieddimt daaromde doelstellingte hebbenom verstoringtegerr te gaan €n het karaller van dc noordkust te behouden b verband hlerrlec is cor
Srrucruumota Nallur eh Landichap
zglgwldrg wegenbeheer noodzakelijkzodat menniet overal kris-krasdoor het gebiedgaat rijden eo schadeaatricbt ltr kwetsbaregebieden.Ook is het ook niet aa te radenom geasfalteerde wegeDaatrte legg€Din dit gebied,met name orn esihetische reder:en. Voorkomen dient te word6 dat er in de durnor (w.o. Califomia eo Boca prins) en oo de strmden in de boca's (w.o. Daimari, Dos playa en Boca Grmdi) rondgereden wordr. Daarom is het noo&alelijk onr het gebruil van de zogenaamde,off-road' voertutsen en het n1gedragte reguleren. Sammwerkrng van de autoverhuurbedrijvm is hrervoor onontbeerhjk,zodat zij de luiste ilfomatie aall autoverhuurderskrmnen verschaffen. Goedevoorlichtrng aao de bedrijvm is belangrijk omdat er e@duidige voorlicht,ng adl toeristenen recreanten verschaft moet worden. Ook voor het ATA is hier eeo rot weggelegd. Verder moet er eeo halt worden toegeroepenam de illegale bouw vm allerler hutted err kott€n die een ontsiering vormen van het landschap.Bovendieo wordt hiermee door een bqtaalde groep menseo een beslag gelegd op stukken opabare domeingrond die in pDncrpevoor eeniedertoegankelijk behoren te zijn. Tevens is het aalr te rad€n om seen nieuwe (grootschalige) attractieste laten ontwikkelen am de noordkust, omdat dit Jet past met het streveo om het natuurlijke karakter va de noordkust te behouden. Wel verdient het aanbevelingom een verantwoorde restauatie €n ,,up-grading,,uit te voeren vm de cultuirr-historischeelemmten in deze mne, waaronderBushiribma en Cero Cristal (zie paragraaf 4-2). De noordkust wordt verder constmt blootgesteldaan aangespoeldever,"tiling, waaronder veel plastics eo soms olieresteddie ,,tar-balls' vormen. Het blijft dus noodzaketijk om rgeeLmatieschoonmaalcampagnesuit te voeren. Hervatting van de jaarlijkse "lntematiotral Coastal Cied Up', is hiervoor eed uitstekedd initiatief.
4.1.6 SpaansLagoen Het spaansLagoen is het enige binDenwaterop Aruba en daarom een'Diek element iD het Arubamse lmdschap. Dit gebied is bovendien een bescherrrd wetle0ld confo.m het RAMSAR-verdrag en wordt dus van intemationalebetekenis geacht. De ecologische betekeoisvan dit mmgrovegebied is in deze nota eerder beschreven Het SpaansLagoen is ondcrdeelvan het voorgesteldeAnkok/Jammota park (DECO I9g0, Sasaki 1995), maar voor wat het beheerbetreft km overwogen worden om het als een apa.t beschermdgebied te beschouweo Dit niet alleetr omdat het een wetland betreit eD de rest van bet Arikok/Jamanota park terrestrischis, maar ook vanwege de gemakkelijke toegalkelilkheid van het gebied rondom het SpaansLagoen waardoor meer bedrergingan ontstaan Zo zal de weg van pos Chikito naar de Franse pas, die door het Spams Lagoen loopt, ln de toekomst mtensievergebnrikr worden door de ontwikkelurg van eqr g.ore $,oonwrjk te Pos Chikito/Sabanallasora. Dc toenamevan het verkeer zal ntogeltjkerwijs verstonngen veroorzakm waarvoor oplossingengezocht zullen moeten \\,ordm. Hel valt te verwachtm dat he1 gebied meer betredenzal wordm en meer voor recreatie gebnrikl zal vvordcoals er rDcer rnetlsenur de nabrlheid wonm Om dezelfdc reden is her oox rs re
iJ
