INHOUDSOPGAVE VERSLAG RAAD VAN TOEZICHT... 1 VERSLAG RAAD VAN BESTUUR... 6 VERSLAG BESTUUR MEDISCHE STAF

Algemeen Jaarverslag 2009

INHOUDSOPGAVE VERSLAG RAAD VAN TOEZICHT ........................................................................................................ 1 VERSLAG RAAD VAN BESTUUR......................................................................................................... 6 VERSLAG BESTUUR MEDISCHE STAF ............................................................................................ 12 1

UITGANGSPUNTEN VAN VERSLAGLEGGING ........................................................................ 15

2

PROFIEL VAN DE ORGANISATIE.............................................................................................. 16 2.1 HISTORIE ............................................................................................................................... 16 2.2 ALGEMENE IDENTIFICATIEGEGEVENS ....................................................................................... 16 2.3 STRUCTUUR VAN HET CONCERN .............................................................................................. 17 2.3.1 Besturingsmodel en organisatorische structuur .............................................................. 17 2.3.2 Organisatorische en juridische structuur ......................................................................... 18 2.3.3 Medezeggenschapstructuur ............................................................................................ 20 2.3.4 Toelatingen van de Reinier de Graaf Groep.................................................................... 20 2.4 KERNGEGEVENS ..................................................................................................................... 20 2.4.1 Kernactiviteiten en nadere typering ................................................................................. 21 2.4.2 Cliënten, capaciteit, productie, personeel en opbrengsten ............................................. 22 2.4.3 Werkgebieden.................................................................................................................. 23 2.5 KETENZORG, BELANGHEBBENDEN EN SAMENWERKINGSRELATIES.............................................. 24 2.5.1 Huisartsen en andere zorgverleners ............................................................................... 25 2.5.2 Zorgverzekeraars............................................................................................................. 26 2.5.3 Overheid .......................................................................................................................... 26 2.5.4 Collega-ziekenhuizen ...................................................................................................... 27 2.5.5 Samenwerkingsrelaties.................................................................................................... 27

3

BESTUUR, TOEZICHT EN BEDRIJFSVOERING....................................................................... 30 3.1 BESTUUR EN TOEZICHT ........................................................................................................... 30 3.1.1 Zorgbrede Governance Code .......................................................................................... 30 3.1.2 Raad van Bestuur ............................................................................................................ 30 3.2 BEDRIJFSVOERING.................................................................................................................. 32 3.2.1 Planning en control .......................................................................................................... 32 3.2.2 Administratieve Organisatie en Interne Controle (AO en IC) .......................................... 32 3.2.3 Risicomanagement .......................................................................................................... 32 3.2.4 ICT in de zorg .................................................................................................................. 34 3.3 ADVIESORGANEN .................................................................................................................... 35 3.3.1 Ondernemingsraad .......................................................................................................... 35 3.3.2 Patiëntenraad (PAR)........................................................................................................ 37 3.3.3 Verpleegkundige Advies Raad (VAR) ............................................................................. 38 3.3.4 Overige commissies ........................................................................................................ 40

4

BELEID, INSPANNINGEN EN PRESTATIES ............................................................................. 41 4.1 MEERJARENBELEID ................................................................................................................. 41 4.1.1 Beleidsdoelstellingen ....................................................................................................... 41 4.2 ALGEMEEN BELEID EN RESULTATEN ......................................................................................... 43 4.3 ALGEMEEN KWALITEITSBELEID................................................................................................. 48 4.3.1 Kwaliteitsmanagementsysteem ....................................................................................... 48 4.3.2 Patiëntveiligheid............................................................................................................... 50 4.3.3 Lean Six Sigma................................................................................................................ 53 4.4 KWALITEITSBELEID TEN AANZIEN VAN PATIËNTEN EN CLIËNTEN .................................................. 54 4.4.1 Kwaliteit van zorg............................................................................................................. 54 4.4.2 Kwaliteitsindicatoren ........................................................................................................ 55 4.5 KLACHTEN EN CLAIMS ............................................................................................................. 55 4.5.1 De afdeling klachtenopvang ............................................................................................ 55 4.5.2 De onafhankelijke klachtencommissie............................................................................. 56 4.6 TOEGANKELIJKHEID ................................................................................................................ 58 4.7 KWALITEIT TEN AANZIEN VAN MEDEWERKERS ........................................................................... 60 4.7.1 Personeelsbeleid ............................................................................................................. 60 4.7.2 Werving en selectie ......................................................................................................... 61

Reinier de Graaf Groep 4.7.3 Medewerkerstevredenheidsonderzoek............................................................................ 61 4.7.4 Plannen Personeelsbeleid 2010 ...................................................................................... 61 4.7.5 Opleidingen...................................................................................................................... 61 4.7.6 Ziekteverzuim en reïntegratie .......................................................................................... 63 4.7.7 Kwaliteit van werk ............................................................................................................ 65 4.8 SAMENLEVING ........................................................................................................................ 65 4.8.1 Milieu en organisatie........................................................................................................ 65 4.8.2 Veiligheid ......................................................................................................................... 68 4.8.3 Mens en maatschappij..................................................................................................... 70 4.9 FINANCIEEL BELEID ................................................................................................................. 71 4.9.1 Algemeen......................................................................................................................... 71 4.9.2 Financiële ontwikkeling.................................................................................................... 71 5

JAARREKENING ......................................................................................................................... 74 5.1 GECONSOLIDEERDE JAARREKENING ........................................................................................ 74 5.1.1 Geconsolideerde balans per 31 december 2009 (na resultaatsbestemming)................. 74 5.1.2 Geconsolideerde resultatenrekening over 2009.............................................................. 75 5.1.3 Geconsolideerd kasstroomoverzicht................................................................................ 76 5.1.4 Grondslagen van waardering en resultaatbepaling ......................................................... 77 5.1.5 Toelichting op de geconsolideerde balans ...................................................................... 81 5.1.6 Geconsolideerd mutatieoverzicht immateriële vaste activa ............................................ 89 5.1.7 Geconsolideerd mutatieoverzicht materiële vaste activa ................................................ 90 5.1.8 Specificatie projecten....................................................................................................... 94 5.1.9 Overzicht langlopende schulden ultimo 2009.................................................................. 96 5.1.10 Toelichting op de geconsolideerde resultatenrekening ................................................... 97 5.1.11 Enkelvoudige balans per 31 december 2009 (na resultaatsbestemming) .................... 103 5.1.12 Enkelvoudige resultatenrekening over 2009 ................................................................. 104 5.1.13 Enkelvoudig kasstroomoverzicht ................................................................................... 105 5.1.14 Grondslagen van waardering en resultaatbepaling ....................................................... 106 5.1.15 Toelichting op de enkelvoudige balans ......................................................................... 106 5.1.16 Enkelvoudig mutatieoverzicht immateriële vaste activa ................................................ 113 5.1.17 Enkelvoudig mutatieoverzicht materiële vaste activa .................................................... 114 5.1.18 Specificatie ultimo boekjaar onderhanden projecten en gereedgekomen projecten..... 118 5.1.19 Overzicht langlopende schulden ultimo 2009................................................................ 119 5.1.20 Toelichting op de enkelvoudige resultatenrekening ...................................................... 120 5.2 OVERIGE GEGEVENS............................................................................................................. 124 5.2.1 Vaststelling en goedkeuring jaarrekening...................................................................... 124 5.2.2 Resultaatsbestemming .................................................................................................. 124 5.2.3 Ondertekening door bestuurders en toezichthouders ................................................... 124 5.3 ACCOUNTANTSVERKLARING .................................................................................................. 125 5.4 BIJLAGEN BIJ DE JAARREKENING ............................................................................................ 127 5.4.1 Overzicht 2009/2008...................................................................................................... 127 5.4.2 Overzicht 2009/2008...................................................................................................... 128 5.4.3 Realisatie productieafspraken ....................................................................................... 129

BIJLAGE I GOVERNANCE CODE..................................................................................................... 130 BIJLAGE II SAMENSTELLING MEDISCHE STAF............................................................................ 135 BIJLAGE III SAMENSTELLING MT................................................................................................... 141 BIJLAGE IV PUBLICATIELIJST ........................................................................................................ 142

Reinier de Graaf Groep

Verslag Raad van Toezicht Het Jaardocument 2009 geeft inzicht in de activiteiten en gerealiseerde doelstellingen in het afgelopen jaar en de daarmee gemoeide middelen van de Reinier de Graaf Groep. Het jaarverslag van zorginstellingen is te beschouwen als een primaire bestuursverantwoordelijkheid. De Raad van Toezicht heeft tot taak toezicht te houden op het gevoerde beleid van de Raad van Bestuur. Om deze reden doet de Raad van Toezicht verslag van het toezicht op de strategie, het beleid en de algemene gang van zaken van de Reinier de Graaf Groep. In het jaar 2009 ging speciale aandacht uit naar de ontwikkelingen rond de nieuwbouwplannen. Governance Code De Reinier de Graaf Groep past de Zorgbrede Governance Code van de brancheorganisatie Zorg toe of legt uit, indien van toepassing, waar en waarom hiervan afgeweken wordt. Verderop in dit jaarverslag wordt deze Governance Code uitgebreid besproken. In 2009 is ook al gesproken over het implementeren van de klokkenluidersregeling. Dit om te anticiperen op de nieuwe versie van de Zorgbrede Governance Code die in 2010 van kracht wordt. Profielschets voor de Raad en algemene werkwijze De samenstelling en het profiel van de Raad van Toezicht staat op de website van het ziekenhuis (www.rdgg.nl). Een reglement waarin de werkwijze van de Raad van Toezicht is vastgelegd, ligt ter inzage bij het secretariaat van de Raad van Bestuur. In 2009 is er een wijzigingsvoorstel aangenomen dat betrekking heeft op de omvang van de Raad van Toezicht. Het voorstel was om het aantal leden Raad van Toezicht uit te breiden naar zes. Gestart is met het werven van nieuwe leden, tevens ter vervanging van zittende leden die het einde van hun termijn hebben bereikt. De Raad van Toezicht heeft ervoor gekozen om op het punt van de zittingstermijnen af te wijken van de Governance Code. Leden van de Raad van Toezicht kunnen maximaal drie keer voor vier jaar worden benoemd. De Raad van Toezicht kiest hiervoor vanwege het belang voor de instelling van continuïteit binnen een relatief kleine groep van toezichthouders. De overige punten van de Governance Code worden toegepast. Leden De Raad van Toezicht van de Reinier de Graaf Groep bestond voor het grootste gedeelte van het verslagjaar uit 5 leden. Naam

Ervaringsgebied

Hoofd/Nevenfuncties

Mw. drs. P.G. Boumeester (1958)

CEO NS Poort



Organisatieontwikkeling Vastgoed Financiele zaken

        

Lid van de Raad van Commissarissen Delta Lloyd (Amsterdam) Lid van de Raad van Commissarissen Persgroep Nederland Lid van de Raad van Commissarissen Ordina (Utrecht) Voorzitter Raad van Toezicht IB Groep (Informatie Beheergroep, Groningen) Voorzitter Raad van Toezicht TSM (Twente School of Management, Enschede) Lid bestuur KF Hein Fonds (Utrecht) Lid van de Raad van Toezicht Veerstichting (Leiden) Lid bestuur Franz Liszt concours( Utrecht) Lid bestuur Ubbo Emmius fonds (Groningen) Coach voor interne en externe

Eerste benoeming/ tot datum van aftreden Maart 2009/ 2013

Aantal bijgewoonde vergaderingen 4/5

1

managers (o.a. via De Baak) Lid Utrecht Development Board Huisarts en huisartsopleider 

Drs. R.H. Dupuis, huisarts (1949)

Voorzitter Regionale huisartsenvereniging

1998/2010 Niet herbenoembaar

5/6

1998/2010 Niet herbenoembaar

6/6

Juli 2008/2012

6/6

Nevenfunctie:  bestuursfuncties op sociaal maatschappelijk terrein

1998-juli 2009

4/4

Hoofdfunctie:  Lid Directie Breevast BV (CFO)

Oktober 2009/2013

2/2

Voorzitter district huisartsen vereniging Lid algemeen bestuur Landelijke Huisarts Vereniging

Ir. R.V. Kingma (1944), Voorzitter

Ir. G.J. van Luijk (1943), Vice voorzitter

Zorg Besturen Delft Instruments NV voormalig vz RvB Commerciële zaken Financiële zaken Juridische zaken Fusies en overnames Inkoop Medische technologie Samenwerkingsverbanden

Bedrijfsleven en Overheidsbestuur Vastgoed Risicomanagement

Hoofdfunctie:  Archeus consulting BV (directeur, eigenaar) Commissariaten/nevenfuncties:  Art Innovation BV  Bureau Zuidema Beheer BV (voorzitter)  Combiservices BV (voorzitter)  Demcon Holding BV  Duyvis Wiener B.V. (voorzitter)  Finapres Medical Systems BV  Mimo-Technology BV  Orthocenter NV (voorzitter)  Pet-Power Holding BV  Varibel BV (voorzitter) Bestuurslidmaatschappen:  Stichting Continuïteit ASM International NV Hoofdfunctie:  Lid Regieorgaan energietransitie en Voorzitter Platform Keten efficiency Nevenfunctie:  Voorzitter Raad van Commissarissen NV Nederlandse Gasunie

J.F. van Wagtendonk (1938)

Drs. D.G.H. van der Werf R.A. (1955)

Bestuursfuncties Shell en PTT Algemeen management Commercie Financiele zaken Vastgoed Samenwerkingsverbanden Heerema Fabrication Group BV (1998-2003), RvB Grontmij NV (2003-2009), RvB Financiële zaken Juridische zaken Fiscale zaken Vastgoed

2

Nevenfuncties:  Universitair (hoofd-) docent aan de postmaster opleiding Accountancy van de Erasmus Universiteit Rotterdam


Mutaties Raad van Toezicht Mevrouw Boumeester is per 1 maart 2009 toegetreden tot de Raad van Toezicht. De heer J.F. van Wagtendonk is per 1 juli 2009 uit de Raad van Toezicht getreden na een actieve periode van 11 jaar als toezichthouder. De Raad dankt de heer Van Wagtendonk voor zijn langdurige en belangrijke steun aan de Reinier de Graaf Groep en zijn contributie in de periode daarvoor als toezichthouder bij het Diaconessenhuis in Voorburg. De heer Van der Werf is per 1 oktober lid geworden van de Raad van Toezicht. Het is de bedoeling dat het aantal leden van de Raad van Toezicht wordt uitgebreid tot zes. Mutaties Raad van Bestuur In het 3e kwartaal is met wederzijdse instemming de beëindiging van het dienstverband van de heer V.J. Krul overeengekomen. Een rekruteringsproces om een opvolger voor de heer Krul te vinden is in gang gezet. Tot het benoemen van een nieuw lid van de Raad van Bestuur neemt de heer G. Littel tijdelijk de verantwoordelijkheid voor de portefeuille financiën waar. Commissies De Raad van Toezicht heeft uit haar midden twee vaste commissies ingesteld: 1. De financiële commissie Deze heeft tot taak de werkzaamheden en besluiten van de Raad van Toezicht met betrekking tot financiële zaken voor te bereiden. De commissie beoordeelt de financiële managementsrapportages en houdt toezicht op de financiële informatieverschaffing van de Reinier de Graaf Groep. Er is vijfmaal vergaderd met de Raad van Bestuur, de manager FB&B en driemaal met de externe accountant. Aandacht is besteed aan de jaarrekening en het jaarverslag 2008 en de daarop betrekking hebbende rapportage en managementletter van de externe accountant. Verder werd onder meer aandacht geschonken aan de volgende onderwerpen: het risicomanagement, het Laboratorium Berg en Bosch en de begroting 2010. Een belangrijk punt van attentie was ook de tijdigheid en kwaliteit van de managementinformatie. Leden financiële commissie in 2009:  De heer Van Wagtendonk  De heer Van Luijk In de loop van 2009 is de samenstelling gewijzigd, ultimo 2009 bestond de financiële commissie uit de volgende leden:  De heer Kingma  De heer Van der Werf 2. De remuneratiecommissie Deze heeft tot taak het voeren van de beoordelings- en/of functioneringsgesprekken met de Raad van Bestuur en besluiten voor honoreringen en remuneratiewijzigingen voor te bereiden. Dit verslagjaar heeft de commissie twee maal vergaderd en ook verschillende meerdere functioneringsgesprekken gehouden. Voor actuele honorering en remuneratie wordt verwezen naar het financiële jaarverslag. Leden remuneratiecommissie per ultimo 2009:  De heer Kingma  De heer Van Luijk 3. In het verslagjaar zijn er tevens twee nieuwe commissies ingesteld, namelijk: a) Onroerend Goed Commissie. Deze commissie heeft tot taak om het ontwikkelingstraject van de nieuwbouw vanuit de Raad van Toezicht te volgen op hoofdlijnen en zich inhoudelijk te laten informeren over de bepalende stappen in dit project, zoals opstelling en goedkeuring plan van eisen, voorlopig ontwerp, contractuele verplichtingen en financiering met het doel de besluiten van de Raad van Toezicht met betrekking tot het nieuwbouwproject voor te bereiden. Leden Onroerend Goed Commissie zijn:  Mevrouw Boumeester  De heer Van Luijk  De heer Van der Werf b) Commissie Kwaliteit en Ethiek Deze Commissie heeft tot taak om vanuit de Raad van Toezicht het aanspreekpunt te zijn van de Raad van Bestuur over zaken die op instellingsniveau spelen op het gebied van Medische kwaliteit en Ethiek.

3

Deze Commissie bestaat momenteel uit:  De heer Dupuis Aantal vergaderingen en relevante onderwerpen In 2009 heeft de Raad van Toezicht 6 maal vergaderd. De voorzitter en de vice-voorzitter van de Raad van Toezicht hebben jaarlijks een voortgangsgesprek met ieder lid van de Raad van Bestuur. Hierin komen naast het functioneren ook de arbeidsvoorwaarden aan de orde. Bij de samenstelling van de agenda streeft de Raad van Toezicht naar een goede balans tussen de toezichthoudende verantwoordelijkheid en haar rol als klankbord en adviseur van de Raad van Bestuur. Naast de reguliere jaarlijkse onderlinge vergadering - deels zonder de Raad van Bestuur onder andere gericht op evaluatie van het functioneren van de Raad zelf, een controle op de onafhankelijkheid van de individuele leden en het functioneren van de Raad van Bestuur, zijn onder andere de volgende onderwerpen meer specifiek behandeld:  Integrale risicoanalyse  ICT-ontwikkelingen  Strategische samenwerkingsverbanden  Ontwikkeling van de nieuwbouwplannen  Financiën:  claims met betrekking tot eerdere, niet uitgevoerde vastgoedplannen  Vaststellen jaarverslag en de jaarrekening 2008  Begroting 20101  Herbenoeming van de accountant  Voortgangsrapportages:  Maand- en kwartaalrapportages 2009  Mutaties:  Raad van Toezicht  Raad van Bestuur  Governance issues:  Organisatiestructuur  Samenstelling portefeuilles Raad van Bestuur  Cliëntenraad, BMS, OR  Laboratorium Berg en Bosch. Honorering Raad van Toezicht en Raad van Bestuur De Raad van Toezicht past het door de Nederlandse Vereniging van Toezichthouders in de Zorg (NVTZ) aanbevolen honorering en remuneratiebeleid toe. De beleidsaanbeveling maakt voor de Raad van Bestuur onderscheid tussen contracten van bepaalde en onbepaalde tijd. De Raad van Toezicht is, in het kader van de continuïteit, geen voorstander van contracten voor bepaalde tijd voor de Raad van Bestuur. In de loop van 2009 is er overeenstemming bereikt over de ontwikkeling van één systematiek, de beloningscode bestuurders in de zorg (BBZ), die door alle betrokkenen in de zorg wordt ondersteund. De Raad van Toezicht laat zich sindsdien leiden door de BBZ en past deze toe op de bestuurders. In juni 2009 heeft de NVTZ het advies: Honorering van Raden van Toezicht van Zorginstellingen gepubliceerd, dat met ingang van 1 januari 2010 wordt toegepast op de leden van de Raad van Toezicht. Voor actuele honorering en remuneratie wordt verwezen naar het financiële jaarverslag. Informatievoorziening Naast de statutair voorgeschreven informatievoorziening ontvangen de leden van de Raad van Toezicht maandelijks de rapportage over de financiële- en bedrijfsontwikkelingen van de Raad van Bestuur. In deze rapportage worden de relevante en recente ontwikkelingen per organisatieonderdeel beschreven. Periodiek ontvangen zij ook landelijke en regionale berichten met betrekking tot de sector en over de gezondheidszorg in het algemeen, alsmede een uitgave van het ziekenhuis waarin berichtgeving over het ziekenhuis staat vermeld. Voorts ontvangen zij de uitgebreidere informatie via de kwartaalrapportages en de benodigde stukken over specifieke onderwerpen naar aanleiding van 1

4

vastgesteld in de Raad van Toezicht vergadering in januari 2010

Reinier de Graaf Groep de agenda van de vergaderingen. Er vindt ook regelmatig overleg plaats tussen de voorzitter van de Raad van Bestuur en de voorzitter van de Raad van Toezicht. Overleg met de adviesorganen, contacten in de sector en met de minister De Raad van Toezicht heeft ook via andere kanalen kennis genomen van de ontwikkelingen in het ziekenhuis en de sector. Zo woont een delegatie van de Raad van Toezicht, met roulerende samenstelling, jaarlijks een overleg van de Raad van Bestuur met de adviesorganen bij. In dit overleg is gesproken over een aantal ontwikkelingen in de Reinier de Graaf Groep, waaronder de nieuwbouw, de kwaliteitsindicatoren, de financiële situatie van het ziekenhuis en de productieontwikkeling. Er zijn frequente contacten met en deelname aan NVTZ-bijeenkomsten. In samenkomsten geïnitieerd door of met de Minister wordt eveneens geparticipeerd. Risico’s Op verzoek van de Raad van Toezicht is er door de Raad van Bestuur een risicoanalyse opgesteld, waarin op hoofdlijnen alle bedrijfsrisico’s worden opgesomd en de beheersmaatregelen worden aangegeven. De grootste risico’s liggen op het terrein van vastgoed: de staat van de gebouwen en de financiering van de nieuwbouw. Deze zorgen worden gedeeld door de Raad van Toezicht. Door ingevoerde stelselwijzigingen en overgangsregelingen zijn er grote onduidelijkheden ontstaan, die problemen kunnen gaan opleveren bij de financiering van de nieuwbouw. Maatregelen zijn genomen om de gesignaleerde risico’s te beheersen. Verantwoording toezicht De maatschappelijke functie van het ziekenhuis wordt door de Raad van Toezicht gemonitord door onder andere de activiteiten van het ziekenhuis op het vlak van transmurale activiteiten, samenwerkingsverbanden, de nieuwbouw, de relatie met de gemeente en andere belanghebbenden te volgen. Tevens worden relevante performance-indicatoren gevolgd in vergelijking met andere instellingen over onder meer kwaliteit en klanttevredenheid. De Raad van Toezicht interpreteert de bedrijfsrisico’s aan de hand van de verkregen informatie, eigen inzichten over maatschappelijke en financiële ontwikkelingen en via de rapportages van de financiële commissie. Door de maanden kwartaalrapportages krijgt de Raad van Toezicht inzicht in de bedrijfsmatige en financiële status (het in-control zijn) van de organisatie. Speciale aandacht heeft de Raad van Toezicht voor de kostenontwikkeling in verhouding tot de groei in inkomsten en het percentage van het eigen vermogen ten opzichte van het totale vermogen van de Stichting. Tot slot De Raad van Toezicht spreekt zijn waardering uit voor de Raad van Bestuur, de medisch specialisten en alle medewerkers van de Reinier de Graaf Groep. De Raad van Toezicht wenst iedere medewerker van de Reinier de Graaf Groep veel wijsheid en werkplezier om van de Reinier de Graaf Groep een nog klantvriendelijker en efficiënter ziekenhuis te maken. Namens de Raad van Toezicht, Ir. R.V. Kingma, voorzitter

5

Verslag Raad van Bestuur Het jaar 2009 was voor de Reinier de Graaf Groep een zeer dynamisch jaar. Vooral de ontwikkelingen rond de nieuwbouw hielden ons erg bezig. Wij konden weer meer patiënten behandelen dan vorig jaar. Het aantal opnames steeg ten opzichte van 2008 met 7,2 procent, de dagbehandelingen met 5,8 procent en het aantal eerste polikliniekbezoeken met 2,0 procent. De ligduur daalde met 5,4 procent, passend bij het beleid om de ligduur verder te verkorten. We hebben 2009 af kunnen sluiten met een goed positief resultaat. Financieel De Reinier de Graaf Groep heeft beleid ingezet voor het behoud en versterken van een gezonde financiële positie. Dit is in het belang van de continuïteit van de zorgverlening, maar ook voor onze nieuwbouwplannen. Verbeteren van de financiële positie gebeurt in vijf trajecten. Zo wordt de doelmatigheid op projectmatige basis continu verbeterd door het werken met kwaliteitssysteem Lean Six Sigma. Verder is in 2009 met externe ondersteuning de inkoopfunctie versterkt. Voor een verdere professionalisering is de inkoopfunctie eind 2009 overgeheveld naar Zorgservice XL, een samenwerkingsverband van drie ziekenhuizen. De productmix is in 2009 voor alle maatschappen doorgelicht op toegevoegde waarde voor de missie van de Reinier de Graaf Groep en het financieel resultaat. Hiermee zijn in 2009 rationele keuzes gemaakt in het uitbreiden of beperken van het zorgaanbod. Er wordt een Elektronisch Patiëntendossier ingevoerd waarmee veel doelmatiger gewerkt kan worden. Tot slot is in 2009 de invoering van Resultaat Verantwoordelijke Eenheden (RVE’s) afgerond. Met de invoering van RVE’s kunnen wij de patiëntgerichtheid verbeteren en tevens het financiële resultaat verhogen. Medio 2009 is een extern onderzoek gedaan naar de mogelijkheden tot verbetering van de financiële organisatie en processen. Een aantal verbeteringen was al in gang gezet. Inmiddels is er een beperkte reorganisatie op de financiële afdeling uitgevoerd en is de formatie op enkele plaatsen kwalitatief en kwantitatief versterkt. Ook is een start gemaakt met het in kaart brengen en verbeteren van de financiële processen. De verbeteringen zullen in 2010 worden afgerond. Er is afgelopen jaar grote onzekerheid geweest over de vorm en inhoud van de financieringssystematiek van de ziekenhuiszorg. Zo bestaat er grote onduidelijkheid over de voortzetting van marktwerking in de zorg en het aandeel vrij onderhandelbare Diagnose Behandel Combinaties (DBC’s). Nog grotere onduidelijk bestaat er over een overgangsregeling voor het in 2008 afgeschafte bouwregime. Snelle duidelijkheid is voor de Reinier de Graaf Groep noodzakelijk om de geplande nieuwbouw, die in 2008 vanwege de onduidelijkheid tijdelijk gestaakt is, te kunnen voortzetten. Van alle topklinische ziekenhuizen in Nederland behoort de Reinier de Graaf Groep tot de ziekenhuizen met de laagste kosten per patiënteneenheid. Dit betekent dat ons ziekenhuis erg doelmatig werkt, wat tot uitdrukking komt in het positieve financiële resultaat. Nadat de productiviteit in 2008 gestegen is van 307 naar 313 patiënteneenheden per fte, blijft de productiviteit in 2009 ten opzichte van 2008 gelijk. Het resultaat over het boekjaar 2009 bedraagt € 4,7 miljoen. Dit resultaat is positief beïnvloed door de aanpassing van de afschrijvingstermijn op betaalde goodwill (€ 2,2 miljoen) en een correctie op het wettelijk budget van 2008 (€ 1 miljoen). Hiermee resteert een resultaat van € 1,5 uit normale bedrijfsvoering. Kwaliteit en Veiligheid Ons ziekenhuis heeft een uitstekende landelijke reputatie op het gebied van kwaliteit en veiligheid. Dit vertaalt zich ook in goede scores in de diverse landelijke kwaliteitsonderzoeken. Wij namen in 2009 weer deel aan het onderzoek van de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ) en scoorden gemiddeld een 7,7 voor patiënttevredenheid. In 2008 scoorden wij met een gemiddelde van 7,8 vergelijkbaar. De mammapoli scoorde een 8,1 bij een landelijk gemiddelde van 7,8. Elseviers enquête was landelijk onderwerp van discussie vanwege de validiteit. In de AD Ziekenhuis Top 100 daalden we in 2009 van een 15e plaats naar een 36e plaats. ICT telt erg zwaar in de het AD onderzoek en hierop zijn wij ons fors aan het investeren.

6

Reinier de Graaf Groep Al sinds 2005 wordt in ons ziekenhuis de Hospital Standardised Mortality Rate (HSMR) gemeten. Dit is de ziekenhuissterfte, gecorrigeerd voor de ernst van de aandoening van de patiënten. Er is nog veel discussie over de betrouwbaarheid en de zeggingskracht van de HSMR. In 2008 bedroeg onze HSMR 88% bij een gemiddelde dat op 100% ligt. Dit betekent dat de sterfte lager is dan verwacht op basis van de patiëntkenmerken. De HSMR over 2009 is 83%. Dit percentage is nog niet gecorrigeerd naar de landelijke cijfers. De score is goed, maar zoals gezegd; de waarde is beperkt. Betrouwbaarder is de score over drie jaren. De HSMR van ons ziekenhuis over 2006 tot en met 2008 bedroeg 93%. Ook dit is een goede score. Veel belangrijker is onze Real Time Monitoring van de ziekenhuissterfte waarmee wij bij gesignaleerde afwijkingen kunnen kijken naar de oorzaken. Vervolgens worden verbetervoorstellen geformuleerd. Hiermee beogen wij onnodige ziekenhuissterfte steeds verder terug te dringen. Als voorloper op het publiceren van de HSMR willen de ziekenhuizen in dit jaar de zogenaamde ruwe sterftecijfers over 2009 publiceren. In 2009 hebben er binnen de Reinier de Graaf Groep 535 sterfgevallen plaatsgevonden. Het ruwe sterftepercentage voor 2009, dit is niet gecorrigeerd voor de ernst van de aandoening zoals de HSMR, bedraagt voor ons ziekenhuis 1,9 bij een landelijk gemiddelde (2008) van 2,2 en een spreiding van 1,4 tot 3,6 procent. Ook dit is een goede score. In 2008 is een Plan van Aanpak opgesteld waarin staat aangegeven hoe wij ons de komende jaren gaan versterken op kwaliteit, innovatie en veiligheid. De activiteiten op deze terreinen zijn gebundeld in één afdeling waarvoor in 2008 ook een nieuwe manager is aangetrokken met veel expertise op het gebied van procesverbetering. De kernactiviteiten uit het Plan van Aanpak die het afgelopen jaar in gang zijn gezet betreffen het opzetten van een kwaliteiten veiligheidsmanagementsysteem, het introduceren van Lean Six Sigma als verbetersystematiek en het verbeteren van de veiligheid op een aantal concrete gebieden. Voor het opzetten van het kwaliteitssysteem is gestart met het inventariseren van de hoofdprocessen binnen de Reinier de Graaf Groep en het beschrijven en verbeteren hiervan. Ook zal het documentbeheersysteem verbeterd worden, evenals het gebruik en vastleggen van protocollen. Er wordt een systeem van interne audits opgezet en het streven is om in oktober 2011 een externe audit te laten uitvoeren door Nederlands Instituut voor Accreditatie van Ziekenhuizen (NIAZ). Het veiligheidssysteem zal geïntegreerd worden beoordeeld door NIAZ. Een belangrijk onderdeel van ons kwaliteitssysteem vormt het werken met Zorgpaden. Met Lean Six Sigma willen wij het verbeteren van de zorg en de bedrijfsvoering vormgeven in ons ziekenhuis. De eerste groep van 20 medewerkers is getraind in het najaar van 2008. Zij hebben 15 verbeterprojecten uitgevoerd in het kader van hun training. De onderwerpen waren onder andere het stroomlijnen van de ontslagprocedure op de Cardiologie, een beter opname- en ontslagbeleid op de Orthopedie, betere registratie op de Verloskunde, het stroomlijnen van de acute hartzorg, de invoering van een liesbreukstraat en het verbeteren van de diabeteszorg. Tot eind 2009 zijn in totaal 41 medewerkers getraind als projectleider. Deze zogenoemde Green Belts zijn in totaal 42 Lean Six Sigma-projecten gestart. De projecten dragen steeds bij aan het verbeteren van de kwaliteit, maar leveren ook allemaal forse financiële besparingen op. De stand van zaken rond de invoering van het Veiligheidsmanagementsysteem (VMS) is eind 2009 in kaart gebracht met de VMS zelfevaluatietool. Veiligheidsmanagement in ons ziekenhuis kent vier pijlers. De eerste pijler is het Veilig Incident Melden (VIM). In februari 2009 is de VIM-pilot op vier afdelingen afgerond. In 2010 zullen op alle afdelingen VIM-teams geformeerd en getraind zijn. De tweede pijler is het creëren van een veilige cultuur. Gekoppeld aan het veilig melden is op 14 afdelingen de cultuurenquête COMPaZ gehouden. De resultaten geven richting aan verbeteracties. De derde pijler gaat over de rol van beleid en organisatie als ondersteuning van de veiligheid. In 2009 is het OK-risicobeheersplan opgezet om integraal de veiligheid op de OK’s te waarborgen. De vierde en laatste pijler gaat over het concreet verbeteren van de veiligheid. Dit wordt voor een belangrijk deel gedaan met Lean Six Sigma-projecten. Verbeteren gebeurt ook op 10 thema’s zoals die door de Inspectie voor de Gezondheidszorg zijn benoemd. De resultaten van deze thema’s staan vermeld in dit Jaarverslag. Organisatie In 2008 is de organisatiestructuur geëvalueerd met ondersteuning van ZorgConsult. Op basis van de uitkomsten van deze evaluatie, en in samenspraak met management en medische staf, is een nieuwe 7

structuur ontwikkeld. Deze structuur is in 2009 ingevoerd. De zorgorganisatie bestaat in deze nieuwe structuur uit vijf zorgcentra. Een centrum is opgebouwd uit verschillende Resultaat Verantwoordelijke Eenheden (RVE’s). Het doel van de RVE-structuur is meer focus op de wensen en de behoeften van de patiënt. Er wordt niet meer gestuurd op het budget maar op het financiële resultaat. De ruimte om te ondernemen en te investeren neemt dus toe voor een RVE. Ondersteund door businesscases kunnen snel aanpassingen aan het zorgaanbod plaatsvinden. Medio 2009 zijn voor alle centra nieuwe centrummanagers aangetrokken. De medische staf heeft haar interne structuur ook aangepast door te gaan werken met een zogenoemde stafraad, die bestaat uit de vertegenwoordigers van de vakgroepen. In 2010 zal de structuurwijziging worden afgerond door enkele bijstellingen aan de overlegstructuur en de besluitvorming. In het najaar van 2009 zijn beleidsdagen gehouden met het Management Team en het Bestuur van de Medische Staf. Er is onder andere gesproken over de herpositionering van ons ziekenhuis in de zorgmarkt en er is uitgebreid gesproken over de hoofdlijnen van het strategisch beleid voor de komende jaren. Ook zijn de vakgroephoofden betrokken bij de beleidsvorming. In het voorjaar van 2010 zal het beleidsplan en het positioneringtraject afgerond worden. Tevens is tijdens de beleidsdagen geconstateerd dat een aantal zaken, in het bijzonder rond besluitvorming, nog niet helder zijn afgebakend. Ook hiervoor zal in het voorjaar 2010 een ontwerp gemaakt worden. Personeel Onze medewerkers bepalen in hoge mate de kwaliteit van onze zorgverlening. Om nog beter in staat te zijn het juiste personeel te werven en te behouden is de werkwijze van afdeling P&O verbeterd. Er wordt vanaf 2009 gewerkt met drie gespecialiseerde teams: het Servicecentrum, het Carrièrebureau en P&O Advies. Met de komst van het Carrièrebureau is de werving sterk geïnnoveerd. Zo is er gestart met de wervingscampagne: ‘Reinier kan niet zonder jou’. In 2009 hebben zich 2931 sollicitanten aangemeld, 319 externe sollicitanten zijn aangenomen en 54 interne medewerkers zijn doorgestroomd. Hiermee zijn onder andere 31 moeilijk vervulbare vacatures ingevuld. Begin 2009 is het Medewerkertevredenheidsonderzoek (MTO) uitgezet binnen ons ziekenhuis in samenwerking met een gespecialiseerd bureau. De resultaten zijn in het najaar gepresenteerd en er is een werkgroep MTO opgezet om concrete verbeteringen in te voeren. Als basis voor het opleiden van onze medewerkers en leidinggevenden wordt sinds 2008 gewerkt in drie richtingen. Allereerste werken wij voor leiderschapsontwikkeling met trainingen die gebaseerd zijn op de ideeën van Stephan Covey2. De trainingen worden verzorgd door Remco Claassen. Voor het verbeteren van de klantgerichtheid werken wij met het gedachtegoed van Fred Lee zoals dat is weergeven in zijn boek ‘If Disney ran your Hospital’. In maart 2009 heeft Fred Lee onder andere Delft bezocht en voor enkele honderden medewerkers van ons ziekenhuis twee zeer goed ontvangen presentaties gegeven. Daarnaast is er een in-house training ontwikkeld die toegankelijk is voor alle medewerkers. Tot slot werken wij met de principes van Lean Six Sigma om de kwaliteit en de bedrijfsvoering te optimaliseren. Ook in deze methode zijn in 2008 de eerste medewerkers opgeleid door prof. Ronald van der Does van de Universiteit van Amsterdam. Het ziekteverzuim is gestegen van 4,7% in 2008 naar 5,3% in 2009. De verzuimduur vertoonde eveneens en stijging; van 12,2 naar 14 dagen. Ook in vergelijking met overige STZ-ziekenhuizen is dit een ongunstige ontwikkeling. Er is daarom een Plan van Aanpak gemaakt om het verzuim op alle relevante onderdelen in 2010 weer terug te dringen. ICT In mei 2008 ontstond na een externe stroomstoring een keten aan problemen met ons ICT-netwerk die negen dagen duurde. Door dit incident werd duidelijk dat onze ICT-infrastructuur verouderd was en sterk verbeterd moest worden. Hierop is in juni het project ‘Infra 2008’ gestart en is een interim manager I&A aangetrokken. Het project ‘Infra 2008’ is in het 2e kwartaal van 2009 opgeleverd. Vervolgens is in 2009 vooral gewerkt aan het bouwen van een nieuw ICT-fundament. Er is een ICTstuurgroep opgericht om sturing te geven aan het ontwikkelen en implementeren van het ICT-beleid. Zo zijn er beleidsuitgangspunten voor de infrastructuur opgesteld en is er een printerbeleid en een applicatiebeleid opgesteld. In opdracht van de ICT-stuurgroep is er een ICT-masterplan met visie en 2

Covey is de oprichter van de 'Covey Leadership Center', een organisatie die is gespecialiseerd in het geven van leiderschapstrainingen met als doel de productiviteit binnen de organisatie te verbeteren.

8

Reinier de Graaf Groep meerjaren ICT-strategie opgesteld. Het masterplan bestaat uit vier onderdelen. Ten eerste is dit het ICT 2010 programma. Binnen dit programma vindt een migratie plaats van het datacenter, de servers, de storage, de werkplekken, de applicaties en de printers. Ten tweede is een EPD-programma opgezet dat tot doel heeft het Elektronisch Patiënten Dossier (EPD) en Elektronisch Verpleegkundig Dossier (EVD) van Chipsoft te implementeren. Na uitgebreide voorbereidingen in 2009 is de implementatie begin 2010 gestart. Ook wordt een groot deel van de papieren dossiers gescand en digitaal beschikbaar gesteld. Er is ten derde in 2009 een reorganisatie van de ICT-afdeling voorbereid. Tenslotte zijn de voorbereidingen getroffen om webdiensten aan te gaan bieden aan doelgroepen binnen en buiten ons ziekenhuis. De implementatie van NEN 7510 vindt plaats binnen het ICT 2010en EPD-project. Zorgverlening In 2009 is het aantal patiënten dat wij behandeld hebben bovengemiddeld gestegen. Dit kon gerealiseerd worden binnen de beschikbare fysieke capaciteiten door het steeds verbeteren van de zorgprocessen, en met name door de vele projecten die de ligduur verkorten. Centrum Vrouw en Kind Het aantal bevallingen liet een lichte stijging zien. Er zijn gesprekken gestart om binnen ons ziekenhuis een eerstelijns geboortecentrum te krijgen. Er is gestart met het integreren van de kinderafdeling en de neonatologie. In 2010 zal een begin gemaakt worden met een intensieve samenwerking binnen het centrum Vrouw en Kind tussen de afdeling kindergeneeskunde/ neonatologie en de verlos- en kraamafdeling. Sinds 2003 vindt er in de Reinier de Graaf Groep in samenwerking met het Leids Universitair Medisch Centrum onderzoek en behandeling plaats op het gebied van fertiliteitspreservatie. Hiermee wordt beoogd om bij jonge vrouwen, die een oncologische behandeling ondergaan, de vruchtbaarheid te behouden. Dit kan in de vorm van het invriezen van eierstokweefsel, embryo’s of eicellen voorafgaand aan de chemotherapie of radiotherapie. Vanuit de Reinier de Graaf Groep is in 2009 het Nederlands Netwerk Fertiliteitspreservatie (NNF) opgericht, waarbij uniforme behandeling en informatievoorziening voor desbetreffende patiëntenpopulatie in Nederland gegarandeerd en onderzoek gestimuleerd wordt. Centrum DUKOP Binnen de afdeling urologie is in 2009 gestart met een Green Light Laser, een hypermoderne en patiëntvriendelijke techniek voor de operatieve behandeling van patiënten met een vergrote prostaat. De KNO-artsen en de oogartsen hebben hun spreekuren in Naaldwijk uitgebreid. De oogartsen hebben een Macula poli met onder meer de behandeling Maculadegeneratie met Avastin opgestart. Met de Zorggroep Eerstelijn zijn afspraken gemaakt voor fundusscreening bij diabetespatiënten. De Reinier de Graaf Groep is marktleider op het gebied van directe borstreconstructies bij borstkanker. In 2010 zal deze multidisciplinaire samenwerking tussen chirurgen en plastisch chirurgen verder worden uitgebreid. Centrum Orthopedie Chirurgie De chirurgen hebben in 2009 een liesbreukstraat opgezet die tot een kwaliteitsverbetering en productiestijging heeft geleid. Er is een polikliniek voor meniscusproblemen opgezet, waardoor de wachttijd en doorlooptijd sterk zijn teruggebracht. Er zijn projecten gedaan voor ligduurverkorting bij patiënten met een collumfractuur en patiënten die voor totale heup- of knieprothese zijn opgenomen. Er is in samenwerking met de Zorggroep Eerstelijn een voetenscreening opgezet voor diabetespatiënten. Centrum Interne Geneeskunde en Radiotherapie De vakgroep interne geneeskunde heeft een internist ouderenzorg aangetrokken in 2009. Hiermee zijn plannen ontwikkeld voor een dagbehandeling en speciale polikliniek voor ouderen. Deze functies zullen in 2010 operationeel zijn. De beddencapaciteit ten behoeve van Maag-, Darm- en Leverpatiënten is uitgebreid. In 2010 willen wij ook de scopie capaciteit uitbreiden, gelet op de fors toegenomen vraag. De afdeling radiotherapie is in 2009 een samenwerking gestart met het Leids Universitair Medisch Centrum. In 2010 zal deze samenwerking worden geformaliseerd. Centrum cardiologie, longgeneeskunde, neurologie en revalidatie geneeskunde Voor patiënten met een acuut coronair syndroom is een nazorg polikliniek gestart in 2009. De hoestpoli van de Longgeneeskunde die in 2008 is gestart is in 2009 uitgegroeid tot een volwaardige 9

polikliniek. Er is een multidisciplinaire samenwerking met de vakgroep KNO en logopedie. In november 2009 kreeg de vakgroep neurologie na visitatie de B-opleiding toegewezen. Centrum OK, IC, SEH In 2009 zijn de vier OK’s van het H-gebouw gerenoveerd. De laatste twee OK’s werden opgeleverd in 2010. Het was een complex project dat veel inventiviteit van medewerkers en artsen vergde. De kwaliteit van de zorg is hiermee verder verbeterd. De afdeling spoedeisende hulp heeft gewerkt aan het versnellen van de doorlooptijden. Het triagesysteem is verbeterd. Een mooi resultaat is dat de afdeling spoedeisende hulp het aantal klachten in de laatste zes maanden van 2009 met 40 procent heeft teruggebracht. Van eind 2008 tot begin 2009 heeft er op de intensive care een familietevredenheidsonderzoek plaatsgevonden, dat een score liet zien van 8,1 bij patiënten die kort, en 8,6 bij patiënten die lang verbleven. Het personeel van de afdeling intensive care is getraind in de principes van Team Resource Management, afkomstig uit de luchtvaart. De resultaten, een veiligere zorg, zullen in 2010 zichtbaar moeten zijn. Medisch Ondersteunend Bedrijf In 2008 is de Laboratoriumpraktijk Berg en Bosch overgenomen. De integratie van de activiteiten is in 2009 helemaal afgerond. Door de overname heeft het medisch laboratorium toegang gekregen tot de markt voor eerstelijnsdiagnostiek in heel Nederland. Mede door deze acquisitie zien de medische laboratoria hun productie, dankzij de inzet van de medewerkers, ook in 2009 weer fors stijgen. In 2009 is ter verbetering van de service binnen het Medisch Ondersteunend Bedrijf de bedrijfstijd verlengd. De doorlooptijd van het histologisch onderzoek is versneld, waardoor de helft van de aanvragen binnen 12 uur zijn voorzien van een uitslag. Voor de poortspecialismen is het sinds 2009 mogelijk elektronisch onderzoeken aan te vragen. De medische laboratoria en de afdeling pathologie ontvingen in 2009 het CCKL-certificaat. De klinische fysica kreeg in 2009 de opleidingsbevoegdheid. Verder ontving deze afdeling het ISO 9001-2008 certificaat. Dienstverlening In 2009 kwamen wij, nadat we in het jaar ervoor al problemen hadden geconstateerd, negatief in het nieuws door de kwaliteit van de schoonmaak. Het probleem is voortvarend opgepakt door de medewerkers en het nieuwe management. Een groot en succesvol project voor het Facilitair Bedrijf was de invoering in 2008 van het Assist-concept op alle verpleegafdelingen. In 2009 is de invoering afgerond en merken wij dat patiënten en familie erg enthousiast zijn over dit dienstverleningsconcept. Er is in 2009 hard gewerkt aan het afronden van de voorbereidingen voor het project Pharmafilter. In samenwerking met een ontwikkelingsbedrijf, waterschappen en Ministeries is gewerkt aan de ontwikkeling van disposable po’s, servies en bestek. De doelstellingen voor ons ziekenhuis zijn een snellere logistiek en het leveren van een bijdrage aan schoner milieu door zuiver afvalwater. Begin 2010 is gestart met de bouw van de installatie die nodig is voor dit uiterst innovatieve project. Er is in 2008 gestart met het opzetten van samenwerking met inkoop en logistiek inclusief een centraal magazijn. Hiertoe is een de gezamenlijke inkoop en logistiek afdeling met twee andere ziekenhuizen opgezet. Deze organisatie, genaamd Zorgservice XL, is volledig operationeel. De financiële voordelen tekenen zich begin 2010 al af. Veel energie is in 2009 gestoken in het voorbereiden en uitvoeren van renovatieprojecten om de veertig jaar oude gebouwen functioneel en veilig te houden. Dit vergt veel inzet en verloopt tot op heden succesvol. Ook voor 2010 zullen veel aanpassingen aan de gebouwen plaats moeten vinden. In 2009 is ook het opzetten van een professionele Bedrijfshulpverlening (BHV) organisatie afgerond. Om de klantvriendelijkheid en de uitstraling van het ziekenhuis te verbeteren is een grootscheepse vervanging van het sanitair uitgevoerd. Nieuwbouw Sinds 2001 is ons ziekenhuis bezig met het voorbereiden van nieuwbouw op locatie Delft. In januari 2008 heeft de overheid het bouwregime afgeschaft en vanaf die datum moesten ziekenhuizen hun nieuwbouw financieren uit een toeslag op de DBC’s. Over de exacte uitwerking van deze regelgeving en de financiële gevolgen bestaat landelijk, en dus ook voor ons ziekenhuis, begin 2010 nog steeds onduidelijkheid. Medio 2008 heeft de Raad van Bestuur een onderzoek door TNO laten uitvoeren naar de financiële haalbaarheid van de geplande vergunningplichtige nieuwbouw, gegeven het nieuwe

10

Reinier de Graaf Groep financieringssysteem. Het onderzoek van TNO wees uit dat de geplande nieuwbouw onder de nieuwe regelgeving niet haalbaar was. De situatie rond de huidige gebouwen van ons ziekenhuis is behoorlijk knellend. De gebouwen zijn bijna 40 jaar oud en de geplande midtermrenovatie is destijds op verzoek van VWS, met zicht op de toegezegde nieuwbouw, slechts summier doorgevoerd. Onderzoek, wederom door TNO in 2008 uitgevoerd, wijst uit dat wij voor minimaal 20 miljoen dienen te renoveren om nog een aantal jaren goed te kunnen werken. Eind 2008 is gestart met het ontwikkelen van plannen voor een doorstart van de nieuwbouw. De eisen die marktwerking en outputfinanciering aan kwaliteit, veiligheid en doelmatigheid van de zorg stellen zijn verwerkt in het Programma van Eisen en het Structuurplan zoals die in 2009 gereed zijn gekomen. Snelheid is vereist omdat wij de renovatiekosten voor de huidige gebouwen zo laag mogelijk willen houden. Dit kan alleen als nieuwbouw snel wordt gerealiseerd. Er is een businesscase opgesteld die in 2010 aan de banken zal worden voorgelegd. Door de verandering in de regelgeving en de gevolgen daarvan heeft ons ziekenhuis echter forse schade geleden. Hierover zijn in 2009 gesprekken gevoerd met VWS en de NZa. Het vertrouwen lijkt gerechtvaardigd dat hiervoor in 2010 een oplossing komt. Er is veel gebeurd in 2009. Een grote reorganisatie, de doorstart van de nieuwbouw, de hoge productie en de vele kwaliteitsprojecten hebben veel gevraagd van ons allen. De Raad van Bestuur dankt daarom alle medewerkers, specialisten en vrijwilligers van ons ziekenhuis voor hun grote inzet en inventiviteit in het afgelopen jaar. Raad van Bestuur dr. J. van den Heuvel, voorzitter

11

Verslag Bestuur Medische Staf De Vereniging Medische Staf (VMS) telde op 31 december 2009 188 (buiten)gewone leden en wordt vertegenwoordigd door het Bestuur Medische Staf (BMS). In bijlage II treft u een overzicht aan van de leden Medische Staf van de Reinier de Graaf Groep. Het bestuur houdt zich bezig met beleidsvorming die direct of indirect te maken heeft met medisch specialistische zorg. In nauwe samenwerking met onder andere de Raad van Bestuur draagt de Vereniging bij aan kwalitatief hoogwaardige zorgverlening in de Reinier de Graaf Groep. Kenmerkend in 2009 was de wijziging van de organisatiestructuur, het instellen van de Stafraad, het faciliteren van vakgroepen, de implementatie van het Individueel Functioneren Medisch Specialisten (IFMS) en de nieuwbouw. Er was wekelijks overleg met de Raad van Bestuur. Op deze wijze kon snel afstemming plaatsvinden over onderwerpen die gericht waren op de vormgeving van de bedrijfsvoering en de continuïteit van de medische zorgverlening. Ook was het hierdoor mogelijk flexibel in te spelen op in- en externe ontwikkelingen, zoals weten regelgeving, marktwerking en kwaliteitseisen. De verandering van de rol van de medisch specialist staat hierbij centraal en het Bestuur Medische Staf zag hierin een rol weggelegd. Het creëren van draagvlak onder de medisch specialisten en het betrekken van de Medische Staf bij nieuwe ontwikkelingen kreeg vorm in de Stafraad. Veel onderwerpen werden ter informatie, ter meningsvorming en ter besluitvorming aangeboden. Het initiatief om een gezamenlijke visie en missie te formuleren kwam naar voren. Dit zal in 2010 concreet worden gemaakt. Samenstelling bestuur Vereniging Medische Staf Carina Hilders, voorzitter Stephan Vehmeijer, vice-voorzitter Christine Segeren, secretaris Casper Smit, penningmeester Leo Smeets, lid Elly Babijn, beleidsmedewerker Ditty de Keizer, secretaresse Doelstellingen Vereniging Medische Staf De VMS heeft twee hoofddoelen:  Het onder gemeenschappelijke verantwoordelijkheid bevorderen van optimale medische zorg voor de patiënt  Het behartigen van de belangen van haar leden. Tot de taken voortvloeiend uit de doelstellingen van de VMS behoren:  Het onderhouden van goede communicatie met de Raad van Bestuur, de Raad van Toezicht, het personeel van het ziekenhuis, de eerstelijnsgezondheidszorg en (para)medici van andere instellingen  Het onder collectieve verantwoordelijkheid dienen van advies aan de Raad van Bestuur en het bevorderen van de juiste uitvoering van het vastgestelde beleid door een goede samenwerking tussen de leden van de Staf, de Raad van Bestuur en personen en instanties in en buiten het ziekenhuis  Het bevorderen van wetenschappelijk onderzoek, innovatie, opleiding en onderwijs  Het bevorderen van zowel de ontwikkeling als toepassing van medische registratie en verslaglegging  Het ontwikkelen van een medisch beleidsplan, ingepast in de totale organisatie van het ziekenhuis, dat gericht is op bedrijfseconomische en organisatorische implementatie. In de huidige gezondheidszorgstructuur zal dit aanleiding zijn tot het bevorderen van de integratie van de medisch specialist in de ziekenhuisorganisatie en het verantwoordelijk zijn voor een goede kwaliteit van het medisch handelen. Hiertoe heeft het Bestuur Medische Staf zich de volgende punten ten doel gesteld: a) Transparante en tijdige informatievoorziening van haar leden

12

Reinier de Graaf Groep b) Effectieve positionering van de Medische Staf, Stafbestuur, Stafraad en vakgroepvoorzitters c) Professionalisering van de medisch specialist d) Het dirigeren van kwaliteitsbeleid. Toelichting doelstellingen Bestuur Medisch Staf a) Het BMS vindt het belangrijk dat duidelijk is welke keuzes zij maakt en waarom die worden gemaakt. Daarom is tijdens de Stafraadvergadering een transparante besluitvormingsstructuur geïntroduceerd. Leden worden op verschillende momenten en manieren bij inhoudelijke vraagstukken betrokken. Actuele informatie wordt per mail verspreid en is tevens digitaal toegankelijk. b) Het BMS gaf in maart 2009 positief advies over het wijzigen van de organisatiestructuur van de Reinier de Graaf Groep. Doel van deze organisatieverandering was te komen tot een meer slagvaardige organisatie waarin medische zorg van hoge kwaliteit wordt geleverd en de medische inbreng geborgd is. Door met kleinere eenheden te werken die meer autonomie krijgen, is het mogelijk om flexibel en snel in te spelen op in- en externe ontwikkelingen. Na de zomer traden zes centrummanagers in dienst en werd de nieuwe organisatiestructuur operationeel. In het najaar vond een bijeenkomst met vakgroephoofden plaats, begeleid door externe adviseurs, om de dilemma’s van het ziekenhuis in kaart te brengen. De belangrijkste dilemma’s werden tijdens de beleidsdagen verder uitgewerkt, waarbij het BMS ook aanwezig was. In 2010 krijgen de Resultaat Verantwoordelijke Eenheden (RVE’s) verder gestalte. De leiding van de RVE is in handen van een medisch specialist uit de desbetreffende vakgroep en de centrummanager ondersteunt hem of haar bij de bedrijfsvoering. In april ging de Stafraad van start, waardoor slagvaardige besluitvorming door gemandateerde stafraadvertegenwoordigers mogelijk werd over onderwerpen die het collectieve belang van de leden betreffen. c) Zes vakgroepen startten met het Individueel Functioneren Medisch Specialisten (IFMS). Deze methodiek bestaat uit het opstellen van een vakgroepprofiel en intervisie. Naast zelfreflectie is de meerwaarde van de methodiek dat overeenstemming tussen specialisten tot stand komt. In 2010 volgen de overige vakgroepen. Het leiderschapsprogramma werd afgerond. Hierin werden handvatten op de harde (structuur en kritieke taken) en zachte as (competenties en cultuur) aangereikt om als leider te kunnen werken. Een aanzet werd gegeven om een gezamenlijke visie te ontwikkelen. Met dit initiatief werd verbinding tot stand gebracht tussen de deelnemers, de Stafleden en ziekenhuisorganisatie. Een aantal Stafleden nam deel aan de training ‘de essentie van leiderschap’ van Remco Claassen. In 2010 krijgt dit een vervolg. In maart gaf Fred Lee de lezing 'If Disney ran your hospital', die door stafleden werd bezocht. Voorbereidingen werden getroffen om een beleidsnotitie te schrijven waarin staat welke mogelijkheden geboden kunnen worden ter preventie, signalering en begeleiding van problemen van een Staflid of stafleden en bij wie een individu of een vakgroep/maatschap hiervoor terecht kan. De inhoud zal zich richten op het bevorderen van communicatie, faciliteren van vakgroepen en het zorgen voor een verbindende rol tussen de Stafleden. De notitie zal in 2010 afgerond worden. d) Het BMS heeft als ultieme doel om de Reinier de Graaf Groep het beste ziekenhuis van Nederland te laten worden. Daarvoor zetten we ons op de kaart als innovatief en kwalitatief uitstekend ziekenhuis. Kwaliteitsonderwerpen waaraan het BMS waarde hecht en waarvoor portefeuillehouders binnen het BMS werden aangesteld zijn: hoofdbehandelaarschap, indicatoren van de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ), Veiligheids Management Systeem (VMS) en stichting Topklinische Ziekenhuizen (STZ). De werkgroep hoofdbehandelaarschap maakte een leidraad verantwoordelijkheidsverdeling, die in 2010 ter besluitvorming wordt voorgelegd aan de Stafraad. Regulier overleg met de (specialist)manager kwaliteit vond plaats over onderwerpen zoals Veiligheids Management Systeem, Veilig Incident Melden, complicatieregistratie, Real Time Monitoring, Hospital Standardized Mortality Ratio (HSMR) en Nederlands Instituut Accreditatie Zorg (NIAZ). Hoofdthema’s  Instellen stafraad  Individueel Functioneren Medisch Specialisten (IFMS)  Leiderschapsprogramma medisch specialisten  Kwaliteit  Faciliteren vakgroepen  DBC/DOT (DBC’s op weg naar Transparantie) 13

   

EPD (Elektronisch Patiënten Dossier) en EVS (Elektronisch Voorschrijf Systeem) Hoofdbehandelaarschap Nieuwbouw Eerste lijn.

Naast bovengenoemde doelstellingen waren in 2009 belangrijke ontwikkelingen waarbij de Vereniging Medische Staf direct was betrokken:  De deelname van het BMS aan de beleidsdagen (Reinier-aan-Zee). Hier kon invulling plaatsvinden aan de organisatie van de Medische Staf in relatie tot de nieuwe organisatiestructuur  Voorzitter BMS als toehoorder bij het overleg met Management Team (MT). Adviezen en besluiten Het BMS is gevraagd advies uit te brengen c.q. te besluiten over onder andere de volgende onderwerpen:       

Uitbreiding en vervanging verschillende vakgroepen Voorstel organisatiewijziging Reinier de Graaf Groep Lid Raad van Toezicht EVS ‘Naar 1 EPD in Reinier de Graaf Groep’ Vereniging inkoop en logistiek met Haga en SFG Locatie nieuwbouw.

Overlegstructuur Het Bestuur Medisch Staf overlegt tweemaal per week. Eens per maand vindt een stafraadvergadering plaats, met tweemaal per jaar een plenaire stafvergadering. Een keer per week vindt overleg plaats met de Raad van Bestuur. Hierbij worden onderwerpen besproken zoals organisatiestructuur, nieuwbouw, problemen binnen vakgroepen, kwaliteitsbeleid, EPD en EVS, relatie Eerste-Tweede Lijn en externe ontwikkelingen. Het BMS heeft reguliere overlegstructuren met het Bestuur van de Vereniging Medische Staf in dienstverband, de specialist manager kwaliteit en de manager kwaliteit, de Ondernemingsraad en de Verpleegkundige Adviesraad. Bij alle ontwikkelingen en activiteiten die in 2009 vanuit de Vereniging Medische Staf hebben plaatsgevonden is de inzet en betrokkenheid van de specialisten van groot belang geweest. Tevens biedt de goede samenwerking met de Raad van Bestuur een goede basis om ons als ziekenhuis van de toekomst neer te zetten. Hierbij is het proces naar een collectieve ambitie ingezet. Met vertrouwen en enthousiasme hebben wij een bewogen 2009 afgerond, waarvan de resultaten de komende jaren zich zullen verbinden op weg naar een ‘nieuw ziekenhuis’! dr. C.G.J.M. Hilders Bestuur Medische Staf, voorzitter

14


1 Uitgangspunten van verslaglegging In dit document legt onze organisatie verantwoording af over het beleid, de activiteiten prestaties in het jaar 2009. Bij het opstellen van het jaardocument 2009 is de structuur gevolgd van het Jaardocument Maatschappelijke Verantwoording, zoals aangereikt door het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), met daarbij enkele aanvullende onderwerpen die door de Reinier de Graaf Groep van belang worden geacht. De verslagen van de Raad van Toezicht, de Raad van Bestuur en het Bestuur Medische Staf komen als eerste aan bod. In hoofdstuk twee wordt verslag gedaan van het profiel van de Reinier de Graaf Groep. Hierin wordt de organisatie- en juridische structuur weergegeven alsmede de kerngegevens van het ziekenhuis. Het hoofdstuk Bestuur, Toezicht en Bedrijfsvoering (hoofdstuk drie) beschrijft onder andere de bedrijfsvoering en de medezeggenschapstructuur. Hoofdstuk vier geeft een beeld van het algemene- en meerjarenbeleid van de Reinier de Graaf Groep en gaat specifiek in op het kwaliteitsbeleid. In hoofdstuk vijf komen de financiële prestaties aan de orde, weergegeven in de jaarrekening 2009. Het gehele verslag wordt afgesloten met een aantal bijlagen over personalia, governance code en een lijst met publicaties. Onlosmakelijk onderdeel van het Jaardocument is DigiMV. Met deze webapplicatie worden via een digitale vragenlijst kern- en productiegegevens uitgevraagd. De DigiMV en het tekstuele deel van het Jaardocument worden jaarlijks geregistreerd bij het CIBG en zijn in te zien via www.jaarverslagenzorg.nl. De prestaties van alle ziekenhuizen worden gemeten en transparant gemaakt door de kwaliteitsindicatoren. Deze kwaliteitsindicatoren zijn meetbare aspecten van de zorg die een aanwijzing geven over onder andere de kwaliteit, veiligheid en doelmatigheid van de zorg. De Reinier de Graaf Groep registreert en publiceert de kwaliteitsindicatoren zoals voorgeschreven door de IGZ. Deze zijn te raadplegen via www.ziekenhuizentransparant.nl en worden niet herhaald in dit Jaardocument. Het Jaardocument is goedgekeurd door de Raad van Toezicht van de Reinier de Graaf Groep op 28 mei 2010. De accountantsverklaring is opgenomen bij de jaarrekening.

15

2 Profiel van de organisatie De Reinier de Graaf Groep is een samenwerkingsverband tussen het Reinier de Graaf Gasthuis in Delft, het Diaconessenhuis in Voorburg, gezondheidcentrum De Reef in Den Haag-Ypenburg en Behandelcentrum Westland in Naaldwijk. Het is een topklinisch ziekenhuis dat topklinische en topreferente zorg levert. Het zorgaanbod hangt samen met de omvang van de patiëntenstroom, de subspecialisaties van de Stafleden, de specialistische vervolgopleidingen en het wetenschappelijk onderzoek dat binnen het ziekenhuis plaatsvindt.

2.1

Historie

Reinier de Graaf is het oudste, nog bestaande ziekenhuis van Nederland. In een oorkonde van paus Innocentius IV van 11 oktober 1252 wordt voor het eerst het gasthuis van Delft genoemd. Dit is één van de rechtsvoorgangers van het huidige Reinier de Graaf Gasthuis. In de beginperiode stond het Delftse gasthuis aan de oostzijde van de Koornmarkt. Omstreeks 1400 werd aan het Noordeinde het Sint Jorisgasthuis gesticht. De instelling aan de Koornmarkt werd daarna het Oude Gasthuis. Later kwam er een dependance bij aan de Verwersdijk: het Nieuwe Gasthuis. In 1654 werd er een nieuw gasthuis gebouwd ten oosten van Delft, buiten de stadswallen. Onder de naam Oude en Nieuwe Gasthuis bestond deze instelling als gemeentelijk ziekenhuis tot ver in de twintigste eeuw. Inmiddels was er echter al heel wat veranderd in de Delftse ziekenzorg onder invloed van de verzuiling. In de negentiende eeuw werd aan de Oude Delft de grondslag gelegd voor het katholieke Sint-Hippolytus ziekenhuis, dat zich geleidelijk naar achteren uitbreidde tot aan de Phoenixstraat. Iets verderop aan de Oude Delft, op de hoek met het Bagijnhof, werd in 1899 het protestantse Bethel ziekenhuis gesticht. Het Oude en Nieuwe Gasthuis verhuisde in 1968 naar de Westlandseweg, en het ’Hippolytus Gasthuis’ (in 1970) en het ‘Bethelziekenhuis’ (in 1972) pleegden elk apart nieuwbouw aan de Reinier de Graafweg. Met de fusie van Bethel en Hippolyt in 1982 kwam er tevens een eind aan de zelfstandigheid van het Oude en Nieuwe Gasthuis. De ziekenhuisfunctie werd geconcentreerd in de twee gebouwen aan de Reinier de Graafweg (het huidige H- en B-gebouw). Het pand aan de Westlandseweg werd afgestoten. Al medio 1990 werden door het Diaconessenhuis Voorburg (DHV) en de Reinier de Graaf Groep de wederzijdse voordelen van een samenwerking of fusie onderkend. Op 18 januari 1995 hebben de directies van de Reinier de Graaf Groep en het Diaconessenhuis Voorburg een gezamenlijke verklaring ondertekend om te komen tot ‘een organisatorische integratie van beide gezondheidszorginstellingen’. Dit heeft geleid tot een juridisch verankerde integratie door de fusie op 25 oktober 1995. Sindsdien maakt het Diaconessenhuis Voorburg onderdeel uit van de Reinier de Graaf Groep. Het Behandelcentrum in het Westland is gebouwd in 1992. Deze buitenpolikliniek opende haar deuren op 1 februari 1994. Westlanders kunnen hier terecht voor vrijwel alle medische specialismen. Ook kunnen er röntgenfoto’s gemaakt worden, zijn er ecg- en echofaciliteiten en is er een behandelkamer voor poliklinische ingrepen. Het gebouw huisvest ook de huisartsenpost, GGZ-Delfland en een afdeling Medische Trainingstherapie van Zorgkring Westland.

2.2

Algemene identificatiegegevens

Naam Verslagleggend Rechtspersoon Adres Postcode Plaats Telefoonnummer Identificatienummer Nza Identificatienummer Kamer van Koophandel Internet E-mailadres

16

Stichting Reinier de Graaf Groep Reinier de Graafweg 3 -11 2600 GA Delft 015 260 30 60 010 1511 41159777 www.rdgg.nl [email protected]


Adres Postcode Plaats Telefoon

Locatie Leidschendam -Voorburg Fonteynenburghlaan 5 2275 CX Voorburg 070 340 11 00


Locatie Naaldwijk Middelbroekweg 2a 2671 ME Naaldwijk 0174 63 77 00


Locatie Den Haag -Ypenburg Kiekendiefstraat 17 2496 RP Den Haag 015 270 68 00

2.3

Structuur van het concern

De Reinier de Graaf Groep is een stichting. Aan deze stichting is een aantal rechtspersonen verbonden. Deze zijn geconsolideerd in de jaarrekening van de Stichting. Vanuit de statuten zijn een Raad van Bestuur en een Raad van Toezicht ingesteld. 2.3.1 Besturingsmodel en organisatorische structuur Het besturingsmodel moet de relatie tussen de patiënt, de medisch specialist en het overige personeel optimaal faciliteren. De Raad van Bestuur draagt de eindverantwoordelijkheid voor de realisatie van de doelstellingen, de strategie en de daaruit voortvloeiende resultaten. De Raad van Toezicht houdt toezicht op de hoofdlijnen van beleid en de algemene gang van zaken binnen de organisatie. Specifieke taken en aandachtsgebieden van de Raad van Toezicht zijn:  Het goedkeuren van de begroting en de jaarrekening  Corporate Governance  Adviezen geven die van belang zijn bij het besturen van de Reinier de Graaf Groep  Toezicht houden op het functioneren van de Raad van bestuur van de Reinier de Graaf Groep. De Reinier de Graaf Groep werkt toe naar een steeds verdere decentralisatie van verantwoordelijkheden en bevoegdheden. In 2009 is een nieuwe organisatiestructuur ingevoerd. Van een clustermodel met drie zorgclusters is overgegaan naar een model met verschillende centra. Deze verandering is ingezet om de verantwoordelijkheden en bevoegdheden zo laag mogelijk in de organisatie neer te leggen. Op deze manier is de Reinier de Graaf Groep in staat snel in te spelen op ontwikkelingen vanuit de omgeving. Binnen de Reinier de Graaf Groep is een onderscheid gemaakt tussen vijf zorgcentra en een medisch ondersteunend bedrijf. Een centrum is in de meeste gevallen opgebouwd uit verschillende Resultaat Verantwoordelijke Eenheden (RVE’s). De centrummanager is samen met het vakgroephoofd eindverantwoordelijk voor de resultaten binnen de RVE, neemt dagelijkse beslissingen en voert de strategie uit binnen gestelde kaders. Met dit model wordt uitvoering gegeven aan de integratie van de medisch specialist in het ziekenhuis als bedrijf. Hiermee wordt een basis gelegd voor een andere manier van aansturing en een overgang naar meer integrale verantwoordelijkheid op alle niveaus binnen de organisatie. Binnen de Reinier de Graaf Groep zijn de volgende ondersteunende afdelingen te onderscheiden:  Personeel en Organisatie (P&O)  Onderwijs en Wetenschap (O&W)  Informatietechnologie & Automatisering (I&A)  Communicatie en Marketing  Kwaliteit, Innovatie en Veiligheid (KIV)  Financieel Beleid en Beheer (FB&B) 17



Facilitair Bedrijf (FAB).

Ook binnen de Vereniging van de Medische Staf zijn ontwikkelingen geweest in de structuur. Er is in het verslagjaar een Stafraad opgericht. Bij het besturen van de Vereniging legt het BMS verantwoordelijkheid af aan deze Stafraad, die bestaat uit gemandateerde vertegenwoordigers van de verschillende maatschappen en vakgroepen. In de Stafraadvergadering, die één keer per maand plaatsvindt, worden alle onderwerpen besproken die het collectieve belang van de leden betreffen op zowel tactisch als strategisch ziekenhuisniveau. De stafraadvergadering is het belangrijkste besluitvormende orgaan van de Vereniging Medische Staf. In de plenaire stafvergadering, die twee keer per jaar plaatsvindt, worden verenigingszaken zoals statuten en financiën besproken. De vertegenwoordigers in de stafraadvergadering zijn veelal tevens vakgroephoofd. Dit vakgroephoofd draagt in zijn of haar vakgroep, in samenwerking met de centrummanager, de verantwoordelijkheid voor een gezonde operationele en tactische bedrijfsvoering binnen de RVE. Hiermee wordt ‘op de werkvloer’ de verbinding tussen management en medische zorg geëffectueerd. Hogerop in de organisatie vindt deze verbinding plaats door een wekelijks overleg van het Bestuur Medische Staf met de Raad van Bestuur. Dit overleg kenmerkt zich door openheid en vertrouwen, waarbij met name strategische, medisch inhoudelijke en kwaliteitsaspecten worden besproken. Het Bestuur Medische Staf fungeert als adviseur voor de Raad van Bestuur en Raad van Toezicht. Haar instemmings- en adviesbevoegdheden zijn in een apart overzicht vastgelegd conform het Document Medische Staf. Het Bestuur Medische Staf vergadert periodiek met een vertegenwoordiging van de Raad van Toezicht, in aanwezigheid van een lid van de Raad van Bestuur. Het bestuur heeft onverminderd het recht om zich rechtstreeks tot de Raad van Toezicht te wenden indien nodig geacht.

2.3.2

18

Organisatorische en juridische structuur


Figuur 2.1 - Organogram per 31-12-2009

19

Stichting Reinier de Graaf Groep

100%

RMC Holding BV

100%

Stichting Specialisten RdGG

100%

Reinier Obesitas Centrum BV

100%

Stichting Combister

100%

Stichting Behandelcentrum Westland

33,3%

33,3%

Stichting HaagsRijswijks Artsenlab.

Vereniging Zorgservice XL

100%

Laboratoriumpraktijk Berg en Bosch BV

Figuur 2.2. Juridische structuur per 31-12-2009

2.3.3 Medezeggenschapstructuur De Reinier de Graaf Groep kent vier inspraak- en adviesorganen, die verschillende belangengroepen vertegenwoordigen:  Bestuur Medische Staf: vertegenwoordiging van de medische staf  Ondernemingsraad: vertegenwoordiging van medewerkers  Verpleegkundige Adviesraad: vertegenwoordiging van verpleegkundigen en verzorgenden  Patiëntenraad: vertegenwoordiging van patiënten. Deze organen geven gevraagd en ongevraagd advies aan de Raad van Bestuur over beleid en voorgenomen besluiten. Lees voor de werkwijze, de samenstelling en de uitgebrachte adviezen paragraaf 3.3. 2.3.4 Toelatingen van de Reinier de Graaf Groep In de Wet Toelatingen Zorginstellingen (WTZi) worden vanaf 1 januari 2006 academische, algemene en categorale ziekenhuizen instellingen voor medisch specialistische zorg (IMSZ) genoemd. De Reinier de Graaf Groep is een IMSZ type 2 waarbij alle voorkomende zorg wordt geleverd. Vergunningen die verkregen zijn op grond van artikel 2 Wet op bijzondere medische verrichtingen per 31 december 2009: - Radiotherapie - Klinisch genetisch onderzoek en erfelijkheidsadvisering - In-Vitro Fertilisatie - Post IC en HC neonatologie. Naast bovengenoemde vergunningen beschikt de Reinier de Graaf Groep over tal van vergunningen voor het verzorgen van opleidingen en het uitvoeren van wetenschappelijk onderzoek.

2.4

Kerngegevens

De Reinier de Graaf Groep heeft met vier locaties (Delft, Voorburg, Naaldwijk en Den HaagYpenburg). In 2009 bedroeg de poliklinische adherentie 248.360 inwoners en de klinische adherentie 243.461 inwoners. Voor enkele specifieke, topklinische en topreferente functies heeft de Reinier de Graaf Groep een groter verzorgingsgebied. Jaarlijks bezoeken ruim 165.000 patiënten de poliklinieken van de Reinier de Graaf Groep. Het ziekenhuis beschikt over 881 bedden en er zijn 173 specialisten werkzaam. Het ziekenhuis kent 29 vakgroepen en 32 verschillende specialismen. In 2009 waren er 43 AIOS (Arts In Opleiding tot Specialist) en 30 coassistenten werkzaam.

20


2.4.1 Kernactiviteiten en nadere typering De Reinier de Graaf Groep is een algemeen, topklinisch opleidingsziekenhuis dat zich richt op patiëntenzorg (diagnostiek, behandeling en nazorg), opleiding en onderzoek. In de Reinier de Graaf Groep zijn vrijwel alle belangrijke specialismen vertegenwoordigd. Het ziekenhuis heeft een aantal topklinische functies zoals:  IVF  Hemodialyse en peritoneale dialyse  Bedden post IC/HC neonatologie  Radiotherapie. Naast bovengenoemde topklinische functies beschikt de Reinier de Graaf Groep over de volgende bijzondere functies:  Vaatcentrum  Polikliniek voor Jeugd en Alcohol  Neurochirurgie  Level II IC  Diagnostisch centrum. Ook levert de Reinier de Graaf Groep een aantal topklinische zorginnovaties. Te weten:  Een nieuw zorgmodel voor Parkinson  Behandeling van vulvaproblematiek door Dermatologie en Gynaecologie  Behandeling van goedaardige vergroting van de prostaat middels een Green Light Laser. Ons laboratorium doet onderzoek voor bedrijven in de voedingsmiddelenbranche, farmacie en biotechnologie. Zo testen we de aanwezigheid van werkbare stoffen. Bovendien testen we de kwaliteit en bruikbaarheid van stoffen in onder andere geneesmiddelen die nog in de Research & Development- fase zitten. De Reinier de Graaf Groep beschikt over onderstaande medisch specialismen. Overzicht medisch specialismen Allergologie Anesthesiologie en pijnbestrijding Apotheek Cardiologie Chirurgie Vaatchirurgie Oncologie Dermatologie Gynaecologie en verloskunde Interne Geneeskunde Nefrologie Oncologie Intensive Care Kaakchirurgie Keel-, Neus- en Oorheelkunde Kindergeneeskunde Neonatologie Klinische chemie Klinische fysica

Klinische psychologie Longgeneeskunde Maag-, Darm-, Leverziekten Medische microbiologie Moleculaire biologie Medische immunologie Neurochirurgie Neurologie Nucleaire geneeskunde Oogheelkunde Orthopedie Pathologie Plastische chirurgie Radiologie Radiotherapie Reumatologie Revalidatiegeneeskunde Urologie

21

Speciale medische voorzieningen Afdeling prenatale diagnostiek Alcoholpolikliniek Centrum voor kind en allergie Cervicale intra-epitheliale neoplasie (CIN poli) CT-scan Geïntegreerde diabeteszorg Hartfalenpolikliniek Intensive Care afdeling IVF-behandeling Mammapoli Menstruatiepoli (two stop visit) MRI-scan

PET-CT-scan Pijnbestrijding Post IC en HC neonatologie Pre-conceptionele counseling Sociaal Pediatrisch Centrum (SPC) kindergeneeskunde Spoedeisende hulp 24/7 Sportarts Stroke service Stroke unit Uro-gyn polikliniek Verloskunde 24/7 Vulvapoli

Paramedische en overige afdelingen Diëtetiek Ergotherapie Fysiotherapie Geestelijke verzorging

Logopedie Maatschappelijk werk Transferbureau Ziekenhuishygiëne

Naast de medisch specialistische zorg die de Reinier de Graaf Groep verleent aan haar patiënten, heeft het ziekenhuis een opleidingstaak. Artsen worden in de Reinier de Graaf Groep opgeleid tot medisch specialist en voor verpleegkundigen zijn er specialistische vervolgopleidingen. Tevens biedt de Reinier de Graaf Groep een eigen Topklinische opleiding voor verpleegkundigen. In korte cursussen en bijeenkomsten levert het ziekenhuis nascholingsprogramma’s en themabijeenkomsten voor onder meer huisartsen, medewerkers in de thuiszorg en doktersassistenten. 2.4.2 Cliënten, capaciteit, productie, personeel en opbrengsten In onderstaande tabellen is een aantal kerngegevens opgenomen. In hoofdstuk 4.8 wordt uitgebreid inzicht gegeven op de financiële gegevens. Kerngegevens capaciteit Erkende bedden (werkelijk in gebruik) - Waarvan bedden Post IC - high care Wiegen Specialistenplaatsen gewogen

2009 881 (590) 4 24 101

2008 881 (590) 4 24 101

2009 259.793 249.194 28.333 164.985 25.242 4.090 136.521 4,8 2.359 1,7%

2008 248.538 247.900 26.431 161.715 23.990 3.724 134.520 5,1 3.786 2,7%

Kerngegevens productie Aantal geopende DBC’s Aantal gesloten DBC’s Aantal opnamen (ongewogen) Aantal eerstepolikliniekbezoeken (ongewogen) Aantal dagopnamen normaal Aantal dagopnamen zwaar Aantal klinische verpleegdagen Gemiddelde verpleegduur in dagen Aantal verkeerde beddagen Percentage verkeerde beddagen

In onderstaande figuren is te zien dat het aantal eerste polikliniekbezoeken (EPB’s) en (dag)opnamen enorm zijn gestegen de laatste drie jaren. De al lage gemiddelde verpleegduur is in de laatste drie jaar nog verder afgenomen naar 4,8 dagen.

22


166000 165000 164000 163000 162000 161000 160000 159000

29500 29000

Aantal EPB's

28500

Aantal dagopnamen

28000 27500 27000

2007

2008

2007

2009

2008

2009

5,5

28500 28000 27500 27000 26500 26000 25500 25000

5,3

Aantal opnamen

Verpleegduur

5,1 4,9 4,7

2007

2008

2007

2009

2008

2009

Figuur 2.3 Productiegegevens

Kerngegevens personeel 2009

2008

Medewerkers in loondienst (excl. med. specialisten)

3.104

2.883

Medewerkers in loondienst in fte (excl. med. specialisten)

2.187

2.051

41

37

34,6

30,8

5,3

4,6

2009 120.103 51.027 13.586 16.855 201.571

2008 128.651 35.278 14.097 10.000 188.026

Aantal medisch specialisten (loondienst) Aantal medisch specialisten in fte (loondienst) Ziekteverzuimpercentage Kerngegevens opbrengsten Wettelijk budget voor aanvaardbare kosten DBC-opbrengsten B-segment Niet gebudgetteerde zorgprestaties Overige bedrijfsopbrengsten Totaal

2.4.3 Werkgebieden De Reinier de Graaf Groep heeft verschillende locaties te weten in Delft, Voorburg, Naaldwijk, Den Haag-Ypenburg. Voor wat betreft de basiszorg heeft de Reinier de Graaf Groep een regionale functie. Het verzorgingsgebied van de Reinier de Graaf Groep bestaat uit de volgende gemeenten: Gemeenten Delft Honselersijk Maasdijk Naaldwijk De Lier Rijswijk Pijnacker Delfgauw Den Hoorn Schipluiden Nootdorp ’s Gravenzande

Kwintsheul Wateringen Voorburg Maasland Hoek van Holland Monster Poeldijk Ter Heijde Maassluis Leidschendam Zoetermeer

23

Voor wat betreft de topreferente en topklinische zorg heeft de Reinier de Graaf Groep een bovenregionale functie en is het werkgebied veel omvangrijker. De AWBZ-zorg wordt in overleg met het zorgkantoor DWO/NWN verleend.

2.5

Ketenzorg, belanghebbenden en samenwerkingsrelaties

Ketenzorg Voor het optimaliseren van de zorg aan onze patiënten zijn we afhankelijk van huisartsen en andere zorgpartners, zoals apothekers, verpleeghuizen, instellingen voor geestelijke gezondheidszorg en thuiszorginstanties. Er is veel aandacht voor de verbetering van de communicatie met onze zorgpartners om zo te zorgen voor een betere afstemming en stroomlijning van de zorg. Transferzorg Het is van groot belang dat de patiënt op de juiste plek wordt behandeld. Daarom besteedt Reinier de Graaf veel aandacht aan transmurale zorg, ofwel ketenzorg. Zo verloopt de doorstroming van patiënten soepeler en krijgt de patiënt de juiste zorg in de voor hem ofhaar beste omgeving. Ook in 2009 is er veel geïnvesteerd in de transmurale zorg en ketenzorg. Efficiënter inrichten van transferzorg Elke patiënt dient op het juiste moment op de juiste plek te verblijven met de juiste zorg. Het gaat hierbij niet alleen om snelheid van het medisch logistieke proces, maar ook om de psychosociale aandacht die de patiënt nodig heeft. De samenwerking met de Stichting Zorginstellingen Pieter van Foreest is geoptimaliseerd, waardoor de herstelunit binnen Reinier de Graaf verder vorm kreeg. Dit resulteerde in een snellere opname op de herstelunit vanuit de kliniek. Ook is samen met Pieter van Foreest een project gestart voor de volgende doelgroep: patiënten met cognitieve problematiek die een orthopedische en/of chirurgische ingreep moeten ondergaan. Deze patiënten krijgen intensieve revalidatie binnen deze instelling. Het uiteindelijke doel hiervan is dat deze patiënten weer terugkeren naar huis of naar een verzorgingshuis. Dit project is niet van toepassing op patiënten die zulke grote cognitieve problemen hebben dat er een indicatie is voor permanente opname op een psychogeriatrische afdeling. Aanvragen voor transferzorg vanaf de polikliniek voor patiënten met cognitieve problemen die nazorg nodig hebben worden ook in behandeling genomen door het transferpunt. In 2010 wordt in samenwerking met Pieter van Foreest geanalyseerd hoe de capaciteit beter op elkaar afgestemd kan worden. Geriatrisch netwerk In het kader van het Nationaal Programma Ouderenzorg (NPO) worden in Nederland rondom de academische medische centra geriatrische netwerken opgezet om de zorg voor ouderen te verbeteren. Het bestuur van de Regionale Commissie Gezondheidszorg (RCG) heeft voor onze regio het Leids Universitair Medisch Centrum als academische partner voor het Geriatrisch Netwerk DWO (Delft Westland Oostland) gekozen. Met de komst van de internist-ouderengeneeskundige in de Reinier de Graaf Groep kon vorm gegeven worden aan het Geriatrisch Netwerk DWO. De volgende organisaties nemen deel aan het Geriatrisch Netwerk DWO:  De Reinier de Graaf Groep  Pieter van Foreest  GGZ-Delfland  Sophia Revalidatie  Huisartsen  Welzijnsorganisaties DWO  Apotheek Voorhof  Stichting Careyn  Laurens en Vierstroomzorgring; met één vertegenwoordiger namens Lansingerland  GGD-ZHW  Zorgbelang  Ouderenbonden  Stichting Eerstelijns Ondersteuning.

24

Reinier de Graaf Groep Het doel van het Geriatrisch Netwerk DWO is het bereiken van onderlinge afstemming over en het bijhouden van ontwikkelingen in de geneeskunde, zorgverlening en het welzijn van ouderen. Ook het realiseren van verbeteringen door het opzetten van projecten op het gebied van valpreventie en polyfarmacie (behandeling met een combinatie van verschillende medicijnen tegelijk) is een belangrijk doel. In 2009 is er een startbijeenkomst georganiseerd van het Geriatrisch Netwerk DWO. De deelnemende organisaties hebben onderling kennis gemaakt en maakten een aanzet om te komen tot een inventarisatie van de knelpunten en behoeften op het gebied van ouderenzorg in deze regio. In 2010 zullen de eerste projecten gaan starten. Netwerk palliatieve zorg De Reinier de Graaf Groep vindt het belangrijk om de kwaliteit van leven in de laatste levensfase in stand te houden of daar waar mogelijk te verhogen. Een parttime palliatief verpleegkundige is werkzaam binnen ons ziekenhuis. Zij versterkt het palliatieve netwerk in het ziekenhuis. Sinds 2009 participeert de palliatief verpleegkundige in een tweetal projecten: het project ‘Zorgpad Stervensfase’ en het project ‘Netwerkzorg Op Maat’. Het doel hiervan is kwaliteitsverbetering van de palliatieve zorg in het ziekenhuis. Binnen de Reinier de Graaf Groep zijn ambassadeurs vanuit de afdelingen en de maatschappen aangesteld om hieraan mee te werken. Bovendien is een Kernteam van medisch specialisten gevormd dat betrokken is bij de palliatieve zorg in het ziekenhuis. Naast klinische lessen op de verpleegafdelingen en onderwijs voor arts-assistenten zijn er ook protocollen beschikbaar op het gebied van palliatieve zorg. Voordat de patiënt het ziekenhuis verlaat moet geïnventariseerd worden welke zorgproblemen er zijn of kunnen ontstaan. Ook moet gekeken worden naar de wensen van patiënten en hun naasten. De schakel naar de huisartsen is van cruciaal belang voor het realiseren van goede ketenzorg. 2.5.1 Huisartsen en andere zorgverleners Per 1 april 2009 is een evenementencoördinator en huisartsencoördinator aangesteld om de contacten met de eerste en derde lijn verder te intensiveren en formaliseren. Per 1 december 2009 heeft de manager externe betrekkingen een baan elders geaccepteerd. De taken van de manager externe betrekkingen zijn deels overgenomen door één van de centrummanagers (die de contacten met externe zorgverleners in de portefeuille heeft) en deels door de huisartsencoördinator. In 2009 zijn niet alleen de contacten met de huisartsen verder geïntensiveerd, maar ook die met andere zorgverleners, zoals de specialisten ouderengeneeskunde, de artsen voor verstandelijk gehandicapten (AVG-artsen) en de GGZ-artsen. De volgende activiteiten zijn ingezet in 2009:  (Deskundigheidsbevorderende) Evenementen (nascholing, gasthuispraatjes, eendaagse nascholing, symposia, ski-nascholing)  Relatie-/sportevenementen (stamppottenborrel, tennistoernooi)  Informatievoorziening  Nieuwsbrieven, website, mailings  Strategische afstemming met regionale zorginstellingen, Zorggroep Eerste Lijn, Haagse ziekenhuizen etc.  (Incidentele) productontwikkeling  Implementatie ZorgDomein. (Deskundigheidsbevorderende) Evenementen In 2009 vonden er negen Gasthuispraatjes plaats. Elke avond werd verzorgd door een vakgroep. De huisartsen vormen de grootste groep deelnemers. Steeds vaker komen er ook AVG (Arts voor Verstandelijk Gehandicapten)-artsen en specialisten ouderengeneeskunde op deze nascholingen. De vakgroep interne geneeskunde heeft in april 2009 een succesvolle eendaagse nascholing verzorgd op locatie. Vijftig huisartsen en andere zorgverleners namen hier aan deel. Eind 2009 was er ook voor de eerste keer een nascholing voor praktijkondersteuners en doktersassistenten uit de regio. Informatievoorziening In 2009 is er wekelijks richting de eerste en tweedelijn nieuws gerapporteerd via de nieuwsbrief van de Zorggroep Eerste Lijn. Daarnaast is vier keer de eigen huisartsennieuwsbrief van de Reinier de Graaf Groep verspreid. In 2010 wordt gestart met een digitale nieuwsbrief om zo de contactfrequentie te verhogen.

25

Productontwikkeling/Zorgdomein Eind februari 2009 ondertekenden de Reinier de Graaf Groep, het Vlietlandziekenhuis, de Zorggroep EersteLijn (ZEL) en Zorgverzekeraar DSW een intentieverklaring en een samenwerkingsovereenkomst met ZorgDomein Nederland BV. De ZorgDomeinapplicatie geeft de mogelijkheid via een gestandaardiseerde methode elektronische afspraakberichten, verwijsbrieven en aanvraagformulieren van huisarts naar medisch specialist te versturen. De Reinier de Graaf Groep wil met ZorgDomein bereiken dat:  De logistiek van zorgactiviteiten op het gebied van verwijzingen verbetert  De te leveren kwaliteit van zorg aan de patiënt wordt verhoogd  Serviceverhoging aan de huisarts wordt gerealiseerd. De Reinier de Graaf Groep is op 1 juli 2009 voor alle specialismen (reguliere en spoedverwijzingen) live gegaan met ZorgDomein. Zo’n 95% van de huisartsen uit de regio is aangesloten en verwijst sindsdien zijn of haar patiënten via deze webapplicatie naar de Reinier de Graaf Groep. De uitrol van de specificieke verwijzingen (combinatie -, verwijsafspraken en verkorte toegangstijden) zal in 2010 afgerond worden. In kwartaal drie en vier werden respectievelijk 3994 en 5782 verwijzingen via ZorgDomein gedaan. Het aantal verwijzingen per week was eind 2009 gemiddeld 450. Diabetesketenzorg Vanaf 2009 kunnen alle ZEL-huisartsen in het werkgebied Delft, Westland en Oostland (DWO) jaarlijks alle diabetespatiënten op diverse locaties in de regio insturen naar de Reinier de Graaf Groep voor een fundusscreening. De onderhandelingen met betrekking tot de eerstelijns DBC diabetes zijn opgestart met de Eerstelijns Zorggroep Haaglanden. Als eerste zal de fundusscreening gecontracteerd gaan worden. De start van de screening zal begin 2010 zijn. 2.5.2 Zorgverzekeraars Voor de financiering van een kwalitatief hoogwaardige zorgverlening zijn de zorgverzekeraars een belangrijke partner. De belangrijkste zorgverzekeraar voor de Reinier de Graaf Groep is Zorgverzekeraar DSW. De Reinier de Graaf Groep hecht veel waarde aan goede contacten met zorgverzekeraars. De contacten met Zorgverzekeraar DSW en de vertegenwoordigers van de overige verzekeraars vinden plaats via gestructureerde overleggen op strategisch, tactisch en technisch niveau. Gespreksonderwerpen zijn onder andere geweest: het beleid, medische en financiële ontwikkelingen en het herzien van de nieuwbouwplannen. In 2009 is voor € 2,1 miljoen euro aan zorgvernieuwingsprojecten overeengekomen. Hieronder volgen twee zorgvernieuwingsprojecten die in 2009 gerealiseerd zijn met behulp van de financiering door de zorgverzekeraars: Uitrol Elektronisch Voorschrijf Systeem Doel is het voorkomen van medicatiegerelateerde fouten, met gerichte aandacht voor de momenten van overdracht. Door de uitrol van EVS is de koppeling mogelijk met de medicatiegegevens van de eerste lijn en kunnen de medicatiegegevens 24 uur per dag worden ingezien en gewijzigd. Dit is van belang bij bijvoorbeeld opname in de tweede lijn. Platform Vitaal Bedreigde patiënt Er zijn drie doelstellingen geformuleerd, te weten:  Het combineren en stroomlijnen van verschillende ‘best practices’ om de zorg voor de vitaal bedreigde patiënt te optimaliseren met speciale aandacht voor de septische patiënt  Inzicht krijgen in relevante proces- en uitkomstindicatoren  De onbedoelde schade bij de vitaal bedreigde patiënt zoveel mogelijk te reduceren. 2.5.3 Overheid In 2009 heeft er regelmatig overleg plaatsgevonden met de Gemeente Delft inzake de nieuwbouwplannen. De gesprekken zijn onder andere gegaan over een eventuele nieuwe locatie voor het ontwikkelen van nieuwbouw. Uiteindelijk is gebleken dat de huidige locatie toch de meest geschikte is. De Raad van Bestuur en de Gemeente Delft hebben in februari 2010 een intentieverklaring ondertekend voor de nieuwbouw. De Reinier de Graaf Groep en de Gemeente Delft overleggen over onder meer passende parkeervoorzieningen voor het ziekenhuis, nieuwe woningen en een goede verkeersafwikkeling van het ziekenhuisterrein tijdens en na de bouw.

26


Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) Met het oog op het toezicht op kwaliteit van onze zorgverlening is de IGZ een belangrijke belanghebbende. De Inspectie is belast met het bewaken van de kwaliteit van de zorgverlening. De Reinier de Graaf Groep onderhoudt al jaren een open en transparante relatie met de IGZ. Het ziekenhuis houdt de Inspectie op de hoogte van de verschillende ontwikkelingen die plaatsvinden. Ook wordt de IGZ geïnformeerd over calamiteiten die zich onverhoopt voordoen in het huis, over de kwaliteitsindicatoren en over ontwikkelingen die de patiëntenzorg verbeteren. De Inspectie heeft de Reinier de Graaf Groep viermaal bezocht voor een specifiek onderwerp. De aandacht ging in deze bezoeken hoofdzakelijk uit naar de ziekenhuishygiëne, de hygiëne op de operatiekamers en de medicatiefouten. In het jaar 2009 zijn de volgende documenten en rapportages opgestuurd naar de Inspectie:  Het draaiboek Reinier de Graaf Groep Influenzapandemie  Plan van aanpak informatiebeveiliging (NEN7510)  Reglement kindermishandeling  Notitie oncologische zorg in de Reinier de Graaf Groep  Plan van aanpak Peroperatief Proces (TOP2). De Reinier de Graaf Groep heeft in 2009 elf maal een melding aan de Inspectie gedaan over een calamiteit. 2.5.4 Collega-ziekenhuizen Met het oog op de afstemming rondom de medische opleidingen en het onderwijs onderhoudt de Reinier de Graaf Groep reguliere contacten met de ziekenhuizen die verenigd zijn in het Opleidings en Onderwijs Regio Zuid West Nederland (OOR ZWN) en de Opleidings en Onderwijs Regio Leiden (OOR Leiden). De Reinier de Graaf Groep vormt, samen met 26 andere grote opleidingsziekenhuizen die hooggespecialiseerde medische zorg verlenen, de Vereniging Samenwerkende Topklinische opleidingsZiekenhuizen. De medisch-specialistische opleidingen en de topklinische en topreferente functies vormen de kern van het samenwerkingverband. De STZ-ziekenhuizen werken in gezamenlijke verantwoordelijkheid aan:  Zorginnovatie  Het bevorderen van hoogwaardige patiëntenzorg  Onderwijs en opleidingen in brede zin  Toegepast wetenschappelijk onderzoek  Topklinische behandelingen en topreferente zorg. 2.5.5 Samenwerkingsrelaties De Reinier de Graaf Groep participeert formeel en informeel in onderstaande vormen van samenwerking: IbMZ, Incidentbeheersingmanagement

Stichting IKW, Integraal Kankercentrum West TRE- Onderwijsgroep Mondriaan Stichting CombiSter RCG-DWO Regionale Commissie Gezondheidszorg Stichting BCW BehandelCentrum Westland

Zorginstelling en regionaal samenwerkingsverband met als doel de aanpak op de hoofdaandachtsgebieden Securityzorg, Veiligheid en Incidentbeheersing en Integriteit te bevorderen in relatie tot de Zorgbrede Governance Code. Regionaal samenwerkingsverband voor de behandeling van kankerpatiënten. Regionaal Opleidingscentrum voor onder meer verpleegkundigen. Houdt zich bezig met het steriliseren, bundelen en de logistiek van medisch instrumentarium. Samenwerkingsverband waarin alle zorgaanbieders, zorgverzekeraars, regionale overheden en regionale patiëntenverenigingen deelnemen. Samenwerkingsverband tussen Zorgverzekeraar DSW, verpleeghuis de Naaldhorst (Pieter van Foreest) en de Reinier de Graaf Groep ter exploitatie van het gebouw in Naaldwijk, met daarin onder andere een polikliniek van het ziekenhuis. 27

PALGA CBO Stichting HRL Stichting PRO-Z-Zorg Stichting GEMS

Stichting Fonds (sociaal Fonds) Stichting Vrienden van het Reinier de Graaf Gasthuis/ Stichting Vrienden Medisch Centrum Reinier de Graaf Stichting Jonkvrouwe Ricardis WAC SWO-RdGG

Ziekenhuisketen

Stichting Medisch Specialisten Reinier de Graaf Samenwerking GGZ Delfland Samenwerking Transmurale Zorg Delft, Westland en Oostland Stichting Careyn

Stichting HAP Delft Stichting HAP Westland STZ, Stichting Samenwerkende Topklinische opleidingsZiekenhuizen

Facilitaire Stichting Gezondheidszorg Stichting Medische Nascholing Stichting Breedband Delft

Stichting Zorgvenster DWO-NWN

28

Stichting Pathologisch Anatomisch Landelijk Geautomatiseerd Archiefsysteem. Centraal Begeleidingsorgaan voor de Intercollegiale Toetsing. Kwaliteitsinstituut voor de gezondheidszorg. Haags-Rijswijks Huisartsenlaboratorium Samenwerkingsverband met Zorgverzekeraar. Samenwerkingsverband tussen huisartsen, apothekers, Zorgverzekeraar DSW en de Reinier de Graaf Groep inzake het elektronisch berichtenverkeer. Hulpverlening aan medewerkers en patiënten die in financiële moeilijkheden zijn geraakt. Stichting die zich bezighoudt met dienstverlening aan de leden en fondsenwerving ten behoeve van de Reinier de Graaf Groep.

Beheer van het antiek en kunstbezit van de Reinier de Graaf Groep. Wetenschappelijke Activiteiten Commissie. Uitvoerend orgaan van de SWO-RdGG. Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Reinier de Graaf Groep. Opgericht door de Medische Staf om wetenschappelijk onderzoek binnen de Reinier de Graaf Groep te stimuleren, initiëren en coördineren. Een samenwerkingsverband van acht ziekenhuizen. De samenwerking is in hoofdzaak gericht op kwaliteitsverbetering en bedrijfsvergelijkingen. Werkgever van de radiotherapeuten met toelating tot de Reinier de Graaf Groep. De sector psychiatrie van de Reinier de Graaf Groep is ondergebracht bij GGZ-Delfland. Samenwerkingsverband met de Stichting Zorginstellingen Pieter van Foreest. De samenwerking met deze thuiszorgorganisatie is gericht op de ontwikkeling en ondersteuning van transmurale samenwerkingsprojecten. Stichting voor huisartsenpost Delft Stichting voor huisartsenpost Westland Vereniging van 27 Nederlandse Ziekenhuizen. De leden bieden topklinische patiëntenzorg. Ze verzorgen medisch-specialistische opleidingen, de opleiding verpleegkunde, verpleegkundigspecialistische, paramedische en medisch-ondersteunende opleidingen. Daarnaast initiëren de STZ-ziekenhuizen toegepast patiëntgebonden wetenschappelijk onderzoek. Op wetenschappelijk gebied hebben ze een brugfunctie tussen de academische wereld en de niet-academische ziekenhuizen. Stichting die facilitaire dienstverlening aan de gezondheidszorg ondersteunt. Stichting het mogelijk maakt om symposia voor huisartsen en specialisten van de Reinier de Graaf Groep te houden Samenwerkingsverband tussen de Gemeente Delft, TNO, TU Delft, Reinier de Graaf Groep, Sophia Revalidatie, lagere en middelbare scholen in de regio DWO en de Mondriaan onderwijsgroep. Doelstelling is het realiseren van een glasvezelnetwerk in de regio DWO. Stichting met als doel het beheren en exploiteren van het regionaal zorgvenster gericht op het op veilige, digitale en


Stichting Medische Voortplanting Voorburg Zorggroep Eerstelijn (ZEL)

OogZorgNetwerk (OZN)

geïntegreerde wijze toegang bieden tot regionale informatie over zorg, tot zorgtoepassingen en authentieke bronnen die medische, patiëntgebonden informatie bieden, alles in de ruimste zin van het woord. Stichting die de functie van In Vitro Fertilisatie voor het ziekenhuis uitvoert. De ZEL werkt ten behoeve van de coöperatieve vereniging van 163 huisartsen in de regio’s Nieuwe Waterweg Noord, Delft, Westland en Oostland met als doel ondersteuning van huisartsenvoorzieningen, het streven naar kwaliteitsverbeterende activiteiten en de belangenbehartiging van haar leden. Een samenwerkingverband tussen tien ziekenhuizen en optometristen om de kwaliteit van de patiëntenzorg te verbeteren door middel van het optimaliseren van de oogheelkundige zorgketen, verbeteren kwaliteit en veiligheid en zorglogistiek (toegangs- en doorlooptijden).

29

3 Bestuur, toezicht en bedrijfsvoering 3.1

Bestuur en toezicht

3.1.1 Zorgbrede Governance Code De Reinier de Graaf Groep hanteert de Zorgbrede Governance Code van de Brancheorganisatie Zorg (BoZ). Het ziekenhuis heeft de Code doorgevoerd en hanteert deze als leidraad. De activiteiten die hieruit voortvloeien zijn regelmatig onderwerp van overleg binnen de Raad van Bestuur en de Raad van Toezicht. Vooruitlopend op de Zorgbrede Governancecode 2010 van de Brancheorganisatie Zorg is er binnen de Reinier de Graaf Groep actie ondernomen om de statuten van de stichting in overeenstemming te brengen met de Code. Ook is bekeken of de statuten voldoen aan de eisen die worden gesteld aan de huidige status van Algemeen Nut Beogende Instelling (ANBI). In 2009 is gestart met het implementeren van de klokkenluidersregeling. De voorzitter van de Raad van Bestuur heeft een functionaris benoemd, waaraan werknemers vermeende misstanden en onregelmatigheden binnen de organisatie van financiële en operationele aard kunnen melden. Vermeende onregelmatigheden rondom het functioneren van leden van de Raad van Bestuur kunnen worden gemeld bij de voorzitter van de Raad van Toezicht. Overige wijzigingen die reeds zijn of nog worden doorgevoerd, hebben betrekking op onder andere de zittingstermijn. Conform de Code kan een lid van de Raad van Toezicht maximaal tweemaal voor een periode van vier jaar zitting hebben in de Raad van Toezicht. Tot op heden was dit binnen de Reinier de Graaf Groep driemaal een periode van vier jaar. Over het adviesrecht van de verschillende adviesorganen bij het benoemen van nieuwe leden Raad van Toezicht zal in 2010 een besluit worden genomen. Een aantal onderwerpen die in de Code aan de orde komen, staan niet verwerkt in de statuten. Deze zullen apart worden vastgelegd in een herzien reglement. 3.1.2 Raad van Bestuur De Reinier de Graaf Groep wordt geleid door een tweehoofdige Raad van Bestuur. Eind 2009 heeft één lid Raad van Bestuur zijn dienstverband beëindigd. Met inachtneming van de opzegtermijn is het dienstverband per 1 maart 2010 formeel beëindigd. Per 1 januari 2010 is er een interim bestuurder aangetrokken die zich vooral zal richten op de financiën. De Raad van Bestuur is verantwoordelijk voor de ontwikkeling en uitvoering van het strategisch beleid, de algemene aansturing van het ziekenhuis en de good governance. De Raad van Bestuur werkt volgens een reglement dat door de Raad van Toezicht is goedgekeurd en volgens de regelingen zoals deze zijn opgenomen in de statuten. De Raad van Bestuur vergadert wekelijks in aanwezigheid van de secretaris Raad van Bestuur en de secretaresse van de voorzitter Raad van Bestuur, die de notulen van deze vergadering verzorgt. Onderwerpen die in 2009 onder meer aan de orde zijn geweest:  Het ontwikkelen van nieuw beleid ten aanzien van de nieuwbouw  De ICT -ontwikkelingen  Verdere vormgeving van de overleg- en besturingsstructuur  De begroting  De adviezen van de verschillende adviesorganen  Algemene ontwikkelingen in de zorg. In 2009 nam de Raad van Bestuur onder meer besluiten over de volgende onderwerpen:  Het opheffen van de Graaflanden BV  De functionaliteit van ChipSoft die de komende jaren gefaseerd wordt uitgebreid  Plan van Aanpak voor de doorstart van de nieuwbouw dat is goedgekeurd  Het opstarten van de opleiding binnen de Klinische Fysica  De wijziging van de organisatiestructuur  Het reorganisatieplan Kwaliteit, Innovatie en Veiligheid, dat akkoord is bevonden

30

Reinier de Graaf Groep        

De invoering van Assist, die definitief is goedgekeurd Goedkeuring van de aanschaf van een Green Light laser voor de urologie De renovaties van de OK’s in het H-gebouw Het oprichten van een inkoopvereniging (Zorgservice XL) samen met het Sint Franciscus Gasthuis (Rotterdam) en het HAGA (Den Haag) Het benoemen van verschillende specialisten Het reorganisatieplan van de afdeling Informatietechnologie & Automatisering (I&A) Het zorgbeleidsplan van de IC, dat is goedgekeurd Het instellen van een Commissie Minimaal Invasie Chirurgie (MIC).

Naast de onderwerpen waar besluiten over zijn genomen heeft de Raad van Bestuur in de wekelijkse vergadering aandacht besteed aan:  Kwaliteitsbeleid  Ontwikkelingen op het gebied van de productie  Informatiebeveiliging  Structuur rondom de Resultaat Verantwoordelijke Eenheden (RVE’s)  Klachten vanuit de Klachtenopvang en Klachtencommissie  Marketing. De Raad van Bestuur heeft tweewekelijks overleg met het Management Team. De voorzitter van het Bestuur Medische Staf neemt als toehoorder deel aan dit overleg. In 2009 is de overlegstructuur geëvalueerd. Ook de onderwerpen besturingsfilosofie en besturingsstructuur zijn hierbij meegenomen. Dit was aanleiding om begin 2010 een extern bureau te vragen om voorstelen te doen ter verbetering van de overlegstructuur. Arbeidsvoorwaarden en bezoldiging bestuurders De arbeidsvoorwaarden en het jaarinkomen van de Raad van Bestuur zijn bepaald op basis van de Adviesregeling Arbeidsvoorwaarden Raden van Bestuur van de Nederlandse Vereniging van Bestuurders in de gezondheidszorg. Er is binnen de Reinier de Graaf Groep geen sprake van variabele beloning voor de leden van de Raad van Bestuur. Vertrekregeling Binnen de Reinier de Graaf Groep wordt de vertrekregeling gehanteerd zoals deze is vastgesteld door de NVZD (Nederlandse Vereniging van Toezichthouders in Zorginstellingen. In 2009 is deze vertrekregeling van toepassing geweest bij het vertrek van het lid Raad van Bestuur. Samenstelling Raad van Bestuur gedurende 2009 Naam Bestuursfunctie Dr. J. van den Heuvel Voorzitter Raad van Bestuur V.J. Krul MBA Lid Raad van Bestuur

Periode 01-01-2009 t/m 31-12-2009 01-01-2009 t/m 31-12-2009*

* het dienstverband eindigde formeel per 01-03-2010

Nevenfuncties Raad van Bestuur Naam Nevenfunctie Dr. J. van den Heuvel Bestuurslid Facilitaire Stichting Gezondheidszorg V.J. Krul MBA Bestuurslid HRL Bestuurslid ZW Haaglanden Bestuurslid Stichting Vrienden van Reinier de Graaf Taakverdeling Raad van Bestuur Dr. J. van den Heuvel Informatisering en Automatisering Communicatie en marketing Facilitair Bedrijf Juridische Zaken De zorgcentra Kwaliteit, Innovatie & Veiligheid V.J. Krul MBA Personeel & Organisatie/ Opleiding & Wetenschap 31

Medisch Ondersteunend Bedrijf Financieel Beleid & Beheer

3.2

Bedrijfsvoering

3.2.1 Planning en control De Reinier de Graaf Groep is in 2009 gestart met de implementatie van een nieuwe besturingsfilosofie gebaseerd op Resultaat Verantwoordelijke Eenheden (RVE’s). De planning- en controlcyclus en de managementinformatie wordt in lijn hiermee passend vorm gegeven. Er zal per RVE een resultatenrekening opgesteld worden, die als basis geldt voor het verantwoordingsoverleg met de Raad van Bestuur. Voor 2010 is een jaarplanning opgesteld, die gericht is op de totstandkoming van de begroting, tijdige en volledige oplevering van de maandelijkse rapportages en planning van de afgesproken verantwoordingsoverleggen. Maandelijks vindt er een voortgangsoverleg plaats tussen de Raad van Bestuur en het management van de afdelingen waar directe sturing nodig wordt geacht. Eenmaal per kwartaal vindt voortgangsoverleg plaats tussen Raad van Bestuur en management van alle afdelingen. Gemaakte afspraken en acties worden ten behoeve van de monitoring vastgelegd in een actie- en besluitenlijst. In 2010 zal het datawarehouse worden uitgebreid met personeelsinformatie. In juni zullen standaard rapportages met betrekking tot personeel (bezetting, verzuim, in-, uit- en doorstroom, gemiddeld salaris) beschikbaar zijn. Voor de Raad van Toezicht wordt maandelijks een geconsolideerde rapportage opgesteld, met daarin gegevens over omzet, kosten, productie, personeel en ziekteverzuim. 3.2.2 Administratieve Organisatie en Interne Controle (AO en IC) Volgens de kaderregeling AO en IC inzake DBC-registratie en facturering dient de Interne Controle functie periodiek te rapporteren aan het management en de Raad van Bestuur over de voortdurende goede werking van de AO en IC, zodanig dat de Raad van Bestuur op basis hiervan een Bestuursverklaring af kan geven over de DBC-registratie en de DBC-facturering. De administratieve organisatie is op orde en er zijn beschrijvingen van procedures en werkinstructies. Deze worden door middel van periodieke instructies aan medisch specialisten en medewerkers onder de aandacht gebracht. De voortdurende goede werking wordt onder meer getoetst aan de hand van de DBCsteekproef. In het jaar 2009 zijn 212 DBC-facturen opgenomen in de DBC-steekproef. Hierin zijn vier fouten geconstateerd met een totale foutfractie van 0,4. De foutfractie is hiermee ten opzichte van 2008 (3,3) sterk verbeterd en blijft ruim binnen de toegestane foutfractie van 5. Dit is mede het gevolg van het uitvoeren van verbeterpunten zoals deze eind 2008 zijn geformuleerd, zoals:  vervanging software voor registratie op SEH  toevoegen controleregels in Value Care (controlesysteem op de registratie)  invoering van Burger Service Nummer (BSN) per 1 juli 2009 heeft geleid tot betere registratie van patiëntgegevens (Naam, Adres en Woonplaats). Op grond van de uitgevoerde steekproef is een verantwoordingsdocument gefactureerde DBC’s 2009 afgegeven aan de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) en zorgverzekeraars. 3.2.3 Risicomanagement De Reinier de Graaf Groep probeert risico’s inzichtelijk en daarmee beheersbaar te maken, zodat zij de doelstellingen van het ziekenhuis niet negatief beïnvloeden. Jaarlijks maakt de Raad van Bestuur een vertrouwelijke risicoanalyse van het hele ziekenhuis voor de Raad van Toezicht.

32


Nieuwbouw en bekostiging kapitaalslasten In het kader van integrale prestatiebekostiging zal de Reinier de Graaf Groep het volledige risico gaan dragen voor de kapitaallasten. De Reinier de Graaf Groep heeft haar planvorming voor een nieuw ziekenhuis gestart onder het ‘oude’ bouwregime. Gelet op de financiële onzekerheden met betrekking tot de kapitaallastenbekostiging zijn bestaande bouwplannen begin januari 2009 afgebroken. De financiële risico’s van de oude bouwplannen, overbruggingsinvesteringen in de huidige gebouwen en het zogenoemde instapmoment zijn door de Reinier de Graaf Groep omgezet in claims bij de overheid. Tot op heden ontbreekt weten regelgeving om deze claims in behandeling te nemen. Dit belemmert de voortgang van de nieuwbouw, met name door de financierbaarheid bij voortdurende onzekerheid over de claims. Door de veranderende regelgeving rond de kapitaallasten leidt de Reinier de Graaf Groep ernstige financiële schade. Door de Reinier de Graaf Groep zijn juridische stappen voorbereid om zekerheid af te dwingen. Ons ziekenhuis heeft in 2009 de overgangsregeling toegepast. Dit houdt in dat van de in het B-segment opgenomen kapitaallasten nog 75% wordt vergoed via de nacalculatie. In 2010 en 2011 zal dit percentage wijzigen in respectievelijk 50% en 25%. Vanaf 2012 dient vergoeding van de in het B-segment opgenomen kapitaallasten volledig plaats te vinden uit de uitonderhandelde prijzen met zorgverzekeraars. DBC’s op weg naar transparantie Om medische herkenbaarheid, transparantie, (kosten)homogeniteit en betrouwbaarheid van de DBC’s te vergroten is door DBC Onderhoud een verbetertraject genaamd ‘DBC’s Op weg naar Transparantie (DOT)’ in gang gezet. DBC’s worden omgezet naar een beperkt aantal zorgproducten (ca 3.000) waarover tussen ziekenhuis en zorgverzekeraar onderhandeld moet worden over kwaliteit, volume en prijs. De noodzakelijke veranderingen in de registratie van verrichtingen zijn medio 2009 binnen de Reinier de Graaf Groep succesvol geïmplementeerd. In 2010 wordt de registratie van verrichtingen verder uitgebreid ten behoeve van bekostiging en volledigheid in zorgprofielen. Met de invoering van DOT verandert de bekostiging van het ziekenhuis, waarbij nacalculatie op het A-segment verdwijnt en prestatiebekostiging op landelijk vastgestelde tarieven zal plaatsvinden. De geplande invoerdatum voor DOT is 1 januari 2011. In februari 2010 heeft DBC Onderhoud conversietabellen en concepttarieven aan de ziekenhuizen beschikbaar gesteld. Met behulp van deze informatie wordt op basis van de geregistreerde verrichtingen vanaf 1 juli 2009 een financiële impactanalyse opgesteld, zodat vroegtijdig kan worden geanticipeerd op de gevolgen. Begin 2010 heeft Minister Klink het DOTproject uitgesteld. Financiële maandrapportages Aan de hand van de financiële rapportages wordt maandelijks de voortgang gevolgd. Verschillen met de begroting worden geanalyseerd. Ook vinden rapportages plaats op projecten, zoals nieuwbouw en ICT, zodat adequaat op financiële risico’s bijgestuurd kan worden. Centramonitor Verzekeraar Centramed heeft een risicomanagementinstrument voor haar leden ontwikkeld, de CentraMonitor. Dit monitoringsysteem signaleert per ziekenhuis de veiligheidsrisico’s op tien risicogebieden en vergelijkt deze met de andere ziekenhuizen. Op die wijze ontstaat benchmarkinformatie die als input dient bij het stellen van prioriteiten en het sturen in het veiligheidsbeleid. Net als de meeste Centramedziekenhuizen heeft de Reinier de Graaf Groep in 2009 de Centramonitor toegepast om de eigen resultaten op het gebied van patiëntveiligheid te beoordelen. Binnen de Reinier de Graaf Groep is de zorgmanagers gevraagd de gegevens behorende bij de verschillende indicatoren aan te leveren. De afdeling Kwaliteit, Innovatie en Veiligheid heeft vervolgens zorg gedragen voor de aanlevering van de gegevens (benchmarktool) en de organisatie van het geheel. De 10 risicogebieden zijn: operatiekamers, spoedeisende hulp, Intensive Care, verloskunde en neonatologie, verpleging en verzorging, medicatieproces, Radiologie, ziekenhuishygiëne, medische techniek en informatievoorziening Maandrapportage ten behoeve van de Raad van Toezicht Elke maand wordt er door de Raad van Bestuur een rapportage opgesteld ten behoeve van de Raad van Toezicht. Op deze manier is voor de Raad van Toezicht precies te volgen welke ontwikkelingen plaatsvinden en waar eventuele risico’s zich ontwikkelen. De rapportage gaat over onder andere de volgende deelgebieden: financiële resultaten, productie, concurrenten, zorgverzekeraars, KIV, HRM, ICT, Bestuur Medische Staf, maatschappen, huisartsen, calamiteiten en claims, inkoop, audits en visitaties, samenwerking en nieuwbouw.

33

Toenemende concurrentie in het verzorgingsgebied De gewenste groei van de omliggende ziekenhuizen en zelfstandige behandelcentra leidt tot toenemende concurrentie, die de ambities van de Reinier de Graaf Groep stimuleert. Het ziekenhuis wil zich inspannen om de toegangstijden kort en de doorstroming goed te houden. Het leveren van kwalitatief hoogwaardige zorg tegen een aantrekkelijke prijs is essentieel. Inmiddels heeft zich van Den Haag tot Gouda een ziekenhuisketen ontwikkeld. Of de concurrentie blijft toenemen hangt af van de liberalisering en de ontwikkelingen in de financiering van de zorg. De Reinier de Graaf Groep ziet dit, gelet op de geleverde kwaliteit, met vertrouwen tegemoet. 3.2.4 ICT in de zorg Het ICT-jaar 2009 is vooral gekenmerkt door het bouwen aan een nieuw fundament. Een groot aantal structurele wijzigingen is doorgevoerd in de techniek en ICT -organisatie om problemen in de continuïteit, zoals de netwerkuitval in 2008 te voorkomen. Het project, ‘Infra 2008’, is in het tweede kwartaal van 2009 opgeleverd met als resultaat een gezond ICT -fundament dat tot aan de oplevering van de nieuwbouw kan functioneren. Omdat er nog veel meer zaken op ICT -vlak moeten worden opgepakt, is er in 2009 een ICT -Stuurgroep opgericht. Aansturing ICT -organisatie De ICT -stuurgroep bestaat uit vertegenwoordigers uit alle geledingen van de organisatie en wordt voorgezeten door de voorzitter van de Raad van Bestuur. De taken van de ICT-stuurgroep zijn:  Sturing geven aan ICT-beleid  Toezicht houden op de ICT-veranderingen  Advisering van het Management Team van Reinier de Graaf  Beheersen van ICT-voorzieningen, organisatie, financiën en projecten  Bewaken van het informatiebeveiligingsbeleid  Bewaken van ICT-compliancy (voldoen aan wet - en regelgeving). Om deze taken te kunnen uitvoeren is onder andere een ICT-projectportfolio opgesteld om inzicht te krijgen in het aantal ICT-projecten en de status hiervan. De leden van de stuurgroep krijgen een consolidatie van de rapportages van de individuele projecten, waarin issues en beslispunten zijn opgenomen. Op basis hiervan stelt de stuurgroep ICT-beleid vast, zodat alle ontwikkelingen passen binnen de gewenste richting. Om alle veranderingen richting en sturing te geven zijn in 2009 de volgende beleidsrichtlijnen vastgesteld:  Reinier de Graaf ICT Technische Infrastructuur (Rita) Hierin staan de beleidsuitgangspunten van de ICT -infrastructuur. Dit kan worden beschouwd als de referentie architectuur voor de ICT -voorzieningen van Reinier de Graaf Groep. Het ziekenhuis heeft hiermee besloten om alleen nog maar onder deze ICT -architectuur te gaan ontwerpen en bouwen  Printerbeleid Hierin staat aangegeven hoe de toekomstige printvoorzieningen er uit zullen gaan zien.  Applicatiebeleid Hierin staat aangegeven hoe het toekomstige applicatielandschap van de Reinier de Graaf Groep wordt vormgegeven. ICT-Masterplan In 2009 is het ICT- Masterplan opgesteld. In het ICT -Masterplan zijn de externe ontwikkelingen gecombineerd met de relevante ICT- ontwikkelingen voor de komende jaren samengevoegd om de ICT- strategie voor de Reinier de Graaf Groep te bepalen. Vervolgens is door de ICT-stuurgroep gevraagd voor een meerjaren ICT- begroting (exploitatie & investering), waarin de realisatie van de visie uit het ICT -Masterplan is opgenomen. Voor het realiseren van de visie die in dit plan is opgenomen is een ICT -transformatieplan opgesteld. Dit plan bestaat uit vier onderdelen: 1. ICT 2010 programma Medio 2009 is een externe programmamanager begonnen met het inrichten van het programma ‘ICT 2010’. Afgelopen jaar zijn in het kader van dit programma de meeste ontwerpen opgeleverd. Er is besloten om het datacenter (inclusief storage en servers) uit te besteden. Ook is er een ‘Proof of Concept’ gemaakt voor de nieuwe werkplek, waarmee is aangetoond dat de gekozen technische invulling voldeed aan de eisen van de Reinier de Graaf Groep.

34


2. EPD - programma Tot 2009 was de Reinier de Graaf Groep op zoek naar het beste Elektronisch Patiënten Dossier (EPD). Deze werkwijze bleek niet tot werkende oplossingen te leiden. Daarom is besloten om begin 2009 een EPD -specialist een adviesrapport op te laten stellen. Het advies hield in dat de Reinier de Graaf Groep niet meer op zoek zou moeten gaan naar het beste EPD -pakket, maar verder moest gaan met een verregaande implementatie van Chipsoft modules. De chipsoftomgeving is al enige jaren actief binnen het ziekenhuis en door de implementatie van meer Chipsoftmodules zou het EPD vorm gaan krijgen. Ook dit EPD - programma is het laatste kwartaal gestart, vooruitlopend op definitieve goedkeuring van de begroting voor de ICT -transformatie. Onder leiding van een externe programmamanager is de opzet en structuur voor de uitvoering van dit programma ingericht. 3. Reorganisatie I&A afdeling Het verder structureren van de inrichting van de I&A -afdeling is ook in 2009 een belangrijk onderwerp geweest. De primaire processen (ondersteuning en beheer) waren in 2008 al opnieuw ingericht. In 2009 heeft de focus gelegen op de ondersteunende processen. Het contractmanagement, leveranciersmanagement en het bestelproces (inclusief bijbehorende logistieke handelingen) zijn allemaal opnieuw ingericht, zodat de afdeling I&A beter in staat is om voorspelbare en betrouwbare dienstverlening te leveren. Voor het werven van personeel is in 2009 gestart met een eigen ICT recruiter. Het bleek dat met de reguliere middelen de openstaande vacatures niet ingevuld konden worden. Vooruitlopend op het EPD -programma is in 2009 begonnen met het werven van projectmanagers en functioneel beheerders. Deze moeten op termijn binnen het EPD -programma de rollen van de externe medewerkers gaan invullen. 4. Webdiensten Er zal gestart worden met het aanbieden van digitale portalen voor doelgroepen binnen en buiten de Reinier de Graaf Groep. Het webdienstenprogramma zal hiervoor gaan zorgen. Overige ICT-projecten 2009 Project - Infra 2008 Dit project is medio 2009 opgeleverd. Hiermee zijn de risico’s voor een volledige netwerkuitval weggenomen. Op de werkplekapparatuur na is alle achterliggende apparatuur (switches en kabels) dubbel uitgevoerd. Als laatste fase van dit project is het beheer van de netwerkvoorzieningen uitbesteed. De netwerkinfrastructuur wordt 24/7 uur bewaakt door een externe leverancier die in geval van problemen direct handelt. De overeenkomst die hiervoor wordt gebruikt is in overleg met Ernst & Young opgesteld. De opzet van de overeenkomst voor afname van externe diensten is zo generiek mogelijk opgezet, zodat deze kan worden hergebruikt voor mogelijke andere in te kopen diensten. Burger Service Nummer Ook de Reinier de Graaf Groep moet voldoen aan de wettelijke eisen ten aanzien van het Burger Service Nummer (BSN). In een korte tijd en met veel inzet van de eigen mensen is het ziekenhuis onder aansturing van een externe projectleider ‘BSN geschikt’ gemaakt. Binnen de wettelijke termijnen heeft de Reinier de Graaf Groep aan de verplichtingen voldaan. Er waren enkele applicaties die niet geschikt konden worden gemaakt voor het Burger Service Nummer. Dit werd in alle gevallen door de leverancier van de applicatie veroorzaakt. Implementatie NEN 7510 De implementatie van de NEN 7510 norm wordt uitgevoerd tijdens het ICT 2010 en EPD -programma. Beide programma’s hebben deze norm als randvoorwaarde meegekregen. In 2010 wil het ziekenhuis grotendeels voldoen aan de eisen van de NEN 7510 norm.

3.3

Adviesorganen

3.3.1 Ondernemingsraad De medewerkers van de Reinier de Graaf Groep worden vertegenwoordigd door de Ondernemingsraad (OR). Tijdens de zittingsperiode 2007-2010 werken zij vanuit de volgende doelstelling: ‘De Ondernemingsraad ziet erop toe dat de belangen van de medewerkers voldoende worden meegewogen bij het formuleren en uitvoeren van het organisatiebeleid.’

35

De speerpunten van de OR voor 2009 waren:  Personeelstevredenheid  Veiligheid  Medezeggenschapsstructuur  Medewerkersparticipatie. Binnen dit kader participeert de OR in de MedewerkerTevredenheidsOnderzoek (MTO)-werkgroep, die de uitkomsten van het medewerkerstevredenheidsonderzoek benut voor praktische verbetervoorstellen. De OR heeft in 2009 ook aangedrongen op een samenhangend plan voor de BHV (Bedrijfshulpverlening)-organisatie om de veiligheid van medewerkers te waarborgen. Bovenstaande speerpunten waren regelmatig onderwerp van gesprek in het overleg met managers en Raad van Bestuur. Ook is de toegevoegde waarde van modernisering van de medezeggenschapsstructuur onderzocht en bleek gering. De voorbereidingen voor de OR-verkiezingen in maart 2010 zijn daarom op de gebruikelijke manier in gang gezet. De opzet van een samenwerkingsverband tussen de Reinier de Graaf Groep, het Sint Franciscus Gasthuis en HagaZiekenhuis op het gebied van inkoop en logistiek heeft veel inzet van de OR gevergd. In eerste instantie in het adviestraject, en daarna bij de opzet van medezeggenschap voor de nieuwe organisatie. De Ondernemingsraad heeft daarbij ruime aandacht besteed aan de mogelijke gevolgen voor het personeel. De komst van vijf centrummanagers heeft gevolgen voor het overleg tussen OR en managers in de zorg. Vanaf januari 2010 nemen de centrummanagers deel aan het overleg met de OR in de Informatiecommissie Zorg. Het hele jaar heeft de OR haar achterban op de hoogte gehouden van de lopende zaken via de OR-Nieuwsbrief, Reinierweb (intranet) en het personeelsmagazine Mijn Reinier. Samenstelling De samenstelling van de Ondernemingsraad vertoont in 2009 een aantal mutaties. Het jaar werd afgesloten met een bezetting van twaalf van de zeventien zetels. Leden OR Mw. M. Benard, Apotheek Mw. J.A.M. Bosma, röntgenadministratie – vice-voorzitter Mw. N. Breijer, Radiotherapie (vanaf 1 juli 2009) Mw. G. Brunink, Dialyse (tot 1 juni 2009, verpleegunit H 3Z) Hr. R. Koster, Technische Dienst Mw. Y. Legerstee, verpleegunit H 3N Mw. J. Meijer, Radiotherapie (tot 1 mei 2009) Mw. A. Mooij, OK en Anesthesie Mw M. Prosman, Radiotherapie (vanaf 1 juli 2009) Mw. D. de Ruiter, verpleegunit H 4N (tot 1 maart 2009) Mw. S. van der Sloot Mw. C.E. Spanbroek, verpleegunit H 5W – secretaris Hr. J.H. Tempelman, verpleegunit 2A locatie Voorburg Mw. J.C. Tharner, OK-voorzitter De OR is evenals in voorgaande jaren bijgestaan door de ambtelijk secretarissen Els van Eijck en Hanne te Raa. Commissies De OR kent de volgende vaste en informatiecommissies die specifieke onderwerpen behandelen:  Commissie veiligheid, gezondheid, welzijn en milieu (VGWM)  Commissie financiën  Commissie communicatie  Commissie nieuwbouw  Informatiecommissie Zorg (ICZ)  Informatiecommissie Facilitair Bedrijf en Stafdiensten (IC-FAB).

36

Reinier de Graaf Groep Deze commissies komen elke maand bijeen en kunnen uitgebreid worden met zogenoemde buitenleden die de OR-leden ondersteunen met hun specifieke kennis. Onderwerpen In het verslagjaar heeft zeven keer een overlegvergadering plaatsgevonden tussen OR en Raad van Bestuur. Iedere overlegvergadering wordt voorafgegaan door een agendaoverleg. Vaste onderwerpen op de agenda zijn onder andere:  Kwaliteit  Ziekteverzuim en reïntegratie  Externe ontwikkelingen  Bouw en nieuwbouw  Financiën  Arbo. Andere onderwerpen die aan de orde zijn geweest in de overlegvergadering:  Medewerkerstevredenheidsonderzoek  Werving en behoud medewerkers  Overleg met leden van de Raad van Toezicht (R.V. Kingma, G.J. van Luijk)  Diverse samenwerkingsverbanden  BHV-organisatie  Gang van zaken rond vertrek lid Raad van Bestuur  Ontwikkelingen rond nieuwbouw en renovatie. Advies- en instemmingsaanvragen De OR heeft geadviseerd over de volgende adviesaanvragen:  Reorganisatieplan Kwaliteit, Innovatie en Veiligheid  Invoering Assist  Benoeming lid Raad van Toezicht  Samenwerking inkoop en goederenlogistiek  Sluiting Reinier Obesitas Centrum  Evaluatie EVS-pilot  Naar één EPD. De OR heeft ingestemd met de volgende instemmingsaanvragen:  RI&E-stappenplan  Bereikbaarheidsdiensten Radiotherapie  Wijziging weekenddiensten Fysiotherapie  Uitbreiding werktijden Dialyseafdeling  Reductie bereikbaarheidsdiensten productie-unit Apotheek  Parttimebeleid verpleegkundigen en verzorgenden  Eenmalige tegemoetkoming OK-personeel. De OR heeft niet ingestemd met het voorgestelde parttimebeleid in combinatie met ouderschapsverlof vanwege strijdigheid met wettelijke bepalingen. 3.3.2 Patiëntenraad (PAR) De PAR behartigt de belangen van de patiënten van de Reinier de Graaf Groep en heeft haar uitgangspunten en taken beschreven in een samenwerkingsovereenkomst met de Raad van Bestuur. Hierbij staat de Wet Medezeggenschap Cliënten Zorginstellingen centraal. Op basis van deze wet functioneert de door de Raad van Bestuur ingestelde Patiëntenraad. Samenstelling PAR eind 2009 Mevrouw S.J. (Simone) van West

Voorzitter

Mevrouw J.D. (Jannie) Hooft

Secretaris

De heer C.A. (Kees) van Luttervelt

Lid

De heer (Martin) van Meurs

Lid

De heer H. Witjens

Lid 37

Mevrouw R. (Ria) Driessen-Immerzeel

Lid

Mevrouw M. (Marianne) Eijgenraam

Ambtelijk secretaris

De PAR heeft in 2009 in de nieuwe samenstelling elf keer vergaderd. In deze vergaderingen wordt belangrijke informatie verstrekt en besproken door en met een Lid van de Raad van Bestuur en de centrummanagers. Op afroep wordt een andere manager bij de vergadering uitgenodigd, afhankelijk van het onderwerp. Zo is er in 2009 van gedachten gewisseld met de manager communicatie over het te voeren PR-beleid van de PAR. Specifieke informatie met betrekking tot de klachten ontvangt de PAR per kwartaal van de klachtenfunctionaris. Na een oriëntatie- en inwerkperiode zijn de volgende aandachtsgebieden vastgesteld door de PAR:  (Nieuw)bouw  Zorg  Kwaliteit en veiligheid  Financiën. Bovendien gaat de PAR in 2010 aandacht besteden aan het te voeren parkeerbeleid, rookbeleid, het project ‘Assist’ en klantvriendelijkheid. In 2009 zijn vier adviesaanvragen ingediend en besproken, die alle positief zijn beoordeeld. Deze adviesaanvragen behelsden:  De aanstelling van twee leden van de Raad van Toezicht, mevrouw P.G. Boumeester en de heer D.G.H. v.d. Werf. Met deze nieuw te benoemen leden van deze Raad zijn kennismakingsgesprekken gevoerd  Invoering Assist  Opheffing van Graaflanden BV. Overige activiteiten van de PAR:  Aanwezigheid bij de spiegelgesprekken gehouden met orthopediepatiënten met een nieuwe heup  Aanwezigheid bij de merkkaderbijeenkomst, waar de ideeën omtrent het nieuwe merkkader van de Reinier de Graaf Groep zijn behandeld  Deelname aan de workshop nieuwbouw in het kader van Patiëntbeleving (twee leden hebben zitting in de Werkgroep Nieuwbouw)  Deelname aan een workshop en lezing van Fred Lee in het kader van klantvriendelijkheid  Bijwonen van een regionale bijeenkomst van het Landelijk Steunpunt Medezeggenschap (LSR). In de vergaderingen van oktober en november hebben de nieuw benoemde centrummanagers zich voorgesteld aan de Patiëntenraad hebben zij een (korte) presentatie gegeven van hun plannen en werkzaamheden. Dit jaar heeft de Patiëntenraad (PAR) afscheid genomen van de heer V. Krul, lid van de Raad van Bestuur, met wie de PAR een bijzonder prettige en constructieve samenwerking heeft gehad. De Patiëntenraad is met enthousiasme aan haar taak begonnen en streeft ernaar deze ambitie in 2010 voort te zetten en hiermee een positieve bijdrage te leveren voor de patiënten van de Reinier de Graaf Groep. 3.3.3 Verpleegkundige Advies Raad (VAR) De VAR) vertegenwoordigt alle verpleegkundigen en verzorgenden in de Reinier de Graaf Groep en heeft drie doelstellingen:  Adviseren vanuit een beroepsinhoudelijke optiek, gevraagd en ongevraagd, aan de Raad van Bestuur met als doel de kwaliteit van zorg te waarborgen en te verbeteren  Meedenken in het korte en langetermijnbeleid van de instelling vanuit de verpleegkundige optiek  Stimuleren van beroepsinhoudelijke ontwikkelingen.

38


Samenstelling De VAR bestaat uit 10 leden, drie leden vormen het dagelijks bestuur. Samenstelling VAR eind 2009 Naam Functie Nelleke van Kleef Teamleider Zorgafdeling Pauline Hansler Verpleegkundige Yvonne Meijndert Annelies Verhijde

Consultatief Psychiatrisch Verpleegkundige Kwaliteitsfunctionaris

Mieke de Munck

Reuma verpleegkundige

Iris Teeuwen

Teamleider praktijkdocenten

Alco Wijshake

Praktijkdocent

Linda de Hoog

Verpleegkundige Vacature Secretariële ondersteuning

Ria van Rutten

Aandachtsgebied BMS en OR Verpleegkundige bibliotheek en verpleegkundige lunchbijeenkomsten OR, Bouwcommissie en EPD BMS, OR, medicatiescholing verpleegkundigen en EPD PR en Communicatie, Verpleegkundige lunchbijeenkomsten en Bouwcommissie BMS, verpleegkundig onderzoek en verpleegkundige opleidingen PR en Communicatie en VAR intranet en nieuwsbrieven EPD

Cees van der Zande, adviseur Mariette van Swieten, kandidaat VAR-lid

Stafdirecteur Zorg Verpleegkundige

Samenstelling dagelijks bestuur Annelies Verhijde Yvonne Meijndert Nelleke van Kleef

Voorzitter Vicevoorzitter Secretaris

Het aantal vacatures baart de VAR zorgen. Het streven is om meer verpleegkundigen, die direct aan het bed op de werkvloer werken, op te nemen. Door persoonlijk mensen te vragen is er eind 2009 een verpleegkundige lid geworden van de VAR en een andere verpleegkundige wil graag kandidaat VARlid worden. De VAR is voornemens deze trend in 2010 voort te zetten. Overlegvormen De VAR voert jaarlijks de volgende overleggen  VAR-overleg. Voorafgaand heeft overleg met het Dagelijks Bestuur plaatsgevonden (tien keer per jaar)  Overleg tussen het Dagelijks Bestuur en de Adviseur van de VAR (twee keer per jaar en naar behoefte)  Overleg tussen het Dagelijks Bestuur en de voorzitter Raad van Bestuur (twee keer per jaar en naar behoefte)  Overleg tussen het Dagelijks Bestuur en het Bestuur Medische Staf (vier keer per jaar of naar behoefte)  Overleg tussen het Dagelijks Bestuur en een afvaardiging van de OR (vier keer per jaar of naar behoefte). Activiteiten Het verpleegkundig dossier Het Elektronisch Verpleegkundig Dossier is een onderwerp dat de VAR essentieel vindt voor het functioneren van de verpleegkundige beroepsgroep. De klankbordgroep EPD is in 2009 opgeheven en er is voor een andere organisatie rondom het EPD gekozen. De VAR is wel steeds betrokken bij de ontwikkelingen. Eind 2009 is er gekozen voor Chipsoft als leverancier. De VAR is hier positief over,

39

aangezien het advies voor de anamnese volgens de methodiek van Gordon3 is en deze anamnese ook in dit EPD zit. De VAR is gevraagd betrokken te zijn bij de verdere ontwikkelingen van het verpleegkundig dossier in het EPD. Naar aanleiding van het rapport ‘Visie op verpleegkundige zorg. Methodiek en classificatie van het verpleegkundig proces’ is het document met een standaardset in 2009 afgerond. Deze zal worden gebruikt in het aangeschafte EPD. Lunchbijeenkomsten De VAR heeft ook dit jaar weer een aantal lunchbijeenkomsten georganiseerd waarbij gesproken is over e-learning voor verpleegkundigen en de verpleegkundige bibliotheek. Symposium Op 12 mei heeft de VAR een symposium georganiseerd met als titel: ‘Gepassioneerde zorg, hoe zorg jij daarvoor?’. Het programma was erop gericht om verpleegkundigen in de organisatie stil te laten staan bij het feit dat het verpleegkundig beroep een prachtig beroep is. Voorafgaand aan het symposium is er een prijsvraag georganiseerd in samenwerking met de Raad van Bestuur: ‘Reinier daagt je uit’. Gevraagd werd naar het beste teamidee om de zorg te verbeteren. Hier is enthousiast op gereageerd en veel ideeën zijn ingezonden. De eerste prijs werd gewonnen door afdeling orthopedie met het kwaliteitsspel ‘Trigger me and you’. Het spel heeft als doel de patiëntveiligheid te verbeteren door medewerkers bewuster te maken van hun eigen en elkaars handelen. 3.3.4

Overige commissies

De Medisch Ethische Toetsings Commissie (METC) De Medisch Ethische Toetsings Commissie toetst mensgebonden wetenschappelijke studies op uitvoerbaarheid binnen het ziekenhuis. De Reinier de Graaf Groep houdt in samenwerking met het Haga Ziekenhuis, het Medisch Centrum Haaglanden en het Bronovo Ziekenhuis een regionale Medisch Ethische Toetsingscommissie in stand: de METC Zuidwest Holland. Het is in formele zin een zelfstandig bestuursorgaan, wat onder meer betekent dat een uitspraak van de commissie voor belanghebbenden bindend is. Al het medisch wetenschappelijk onderzoek dat binnen bovenstaande vier instellingen wordt uitgevoerd moet eerst ter beoordeling naar de METC Zuidwest Holland. Jaarlijks worden er circa 150 onderzoeken aan de commissie voorgelegd. De leden van de METC Zuidwest Holland zijn afkomstig uit de vier participerende ziekenhuizen, aangevuld met externe leden. Voor alle leden zijn plaatsvervangende leden beschikbaar. De leden ontvangen vacatiegeld. De commissie wordt ondersteund door een ambtelijk secretariaat. De METC Zuidwest Holland verzorgt een eigen jaarverslag. Deze is te vinden op www.metczwh.nl. Meldingscommissie Incidenten Patiëntenzorg (MIP) De Reinier de Graaf Groep heeft een MIP-commissie. Deze commissie heeft als doel incidenten in de patiëntenzorg te onderzoeken met het oog op het bewaken en bevorderen van de kwaliteit van de patiëntenzorg. De werkzaamheden van de commissie richten zich op de (toekomstige) vermijdbaarheid (preventie) van de gemelde incidenten en niet op eventueel verwijtbaarheid ervan. Er wordt veel belang gehecht aan het ‘blame free’ melden. De incidenten worden door het personeel gemeld via MIP-expert. In 2009 is er in vergelijking met 2008 een toename van het aantal meldingen met betrekking tot incidenten patiëntenzorg. Met 1300 meldingen in 2008 betekent dit een stijging met bijna 36 % ten opzichte van 2008. Aard van de melding Behandeling en verzorging Bloedproducten Medicatie en infusie Valincidenten Overige meldingen Totaal 3

2009 518 21 535 225 1 1300

2008 363 14 320 258 2 957

% verschil 43 50 67 -/- 13 -/- 50 36

Belangrijke onderliggende waarde in deze methodiek is het streven naar gelijkwaardigheid in relaties, zodat iedereen zichzelf kan zijn en zijn verantwoordelijkheid neemt, rekeninghoudend met de ander 40


4 Beleid, inspanningen en prestaties Mission Statement De Reinier de Graaf Groep is een topklinisch ziekenhuis dat actief de verbinding legt met en tussen onze medewerkers, patiënten en hun familie, (huis)artsen, therapeuten en andere ketenpartners en nieuw (medisch) talent in de zorgmarkt. Wij geloven dat dit leidt tot betere zorg en snellere, betere resultaten. We werken vanuit een dieper begrip van en gevoel voor elkaar. Dat geeft meer samenhang in de zorg, een prettiger verblijf en meer werkplezier. Wij vernieuwen en verbeteren door direct, open en in verbinding te staan. Daarbij creëren we steeds nieuwe oplossingen en perspectieven door gebruik te maken van de kennis en kracht van elkaar en van anderen. We willen hét ziekenhuis zijn waar patiënten zich in een gastvrije omgeving thuis, vertrouwd, veilig en goed geholpen voelen. Om deze missie te kunnen realiseren streven wij onderstaande drie strategische thema’s na:  Verbeteren van de veiligheid en kwaliteit van onze zorg  Onderscheidend zijn voor onze klanten  Optimaliseren van onze financiële resultaten.

4.1

Meerjarenbeleid

De Reinier de Graaf Groep bevindt zich in een buitengewoon turbulente omgeving. De ontwikkelingen rondom de financiering van ziekenhuizen zijn onduidelijk. Zet de marktwerking door of juist de overheidsregulering? Ook de financiering van vastgoed wordt bemoeilijkt. Onzekerheden over de ontwikkeling van de financiering van de zorg maken het moeilijk strategisch langetermijnbeleid te maken. De toenemende concurrentie vraagt maximale focus op de klanten en hun wensen. Daarom is ons algemene doel meer toegevoegde waarde te creëren voor onze klanten tegen lagere kosten. De komende jaren richten wij ons op drie thema’s, vanuit onze nieuwe strategische visie op ontwikkelingen en kansen. Het eerste thema is een verdere verbetering van kwaliteit en veiligheid. Onze patiënten mogen de beste kwaliteit en veiligheid als vanzelfsprekend van ons verwachten. Het tweede thema is het onderscheidend zijn voor klanten, waarbij we ons richten op service, beleving en het waarmaken van klantbeloften. Het derde thema is het realiseren van een financieel gezond ziekenhuis. De Reinier de Graaf Groep bestaat al meer dan 750 jaar en heeft de langste historie van de Nederlandse ziekenhuizen. Door de aard van ons werk; het leveren van goede medische zorg aan wie dat nodig heeft is ons bestaansrecht onomstreden. Het voortbestaan van ons ziekenhuis is door de politieke ontwikkelingen van de afgelopen jaren echter niet meer vanzelfsprekend. Daarom richten wij ons, behalve op onze patiënten, de kwaliteit en veiligheid ook op het realiseren van een financieel gezond ziekenhuis. Dit doen wij onder meer door de toegevoegde waarde die wij leveren vanuit alle mogelijke invalshoeken te maximaliseren. Voorbeelden hiervan zijn: de ontwikkeling van zorgproducten, het vormgeven van zorgprocessen, het beter inrichten van de organisatie en de ontwikkeling van de nieuwbouw. 4.1.1 Beleidsdoelstellingen In 2009 is de strategie van het ziekenhuis onder de loep genomen. Het ‘oude’ strategisch beleidsplan liep tot en met 2009. De ambities die in onderling overleg geformuleerd zijn, worden hieronder in grote lijnen beschreven. Product- en marktontwikkeling De Reinier de Graaf Groep wil een breed palet aan specialistische ziekenhuiszorg blijven leveren. Hiermee kunnen wij blijven inspelen op de zorgvraag van de steeds groter wordende groep oudere patiënten. Bij het bepalen van het totale zorgaanbod per specialisme wordt een adequate dekkingsbijdrage (positieve kasstroom) geëist. Bovendien streven we binnen bijna alle specialismen naar één of meer topzorgactiviteiten. Ten aanzien van de marktontwikkeling streven wij de komende jaren naar een beperkte groei van anderhalf tot twee procent. Hierbij dient het zorgaanbod continu afgestemd te worden op de veranderende behoefte van onze klanten. De gewenste groei is te realiseren met betere zorgproducten, betere service, inspelen op belevingsaspecten en betere marketing.

41

Kwaliteitsbeleid Binnen twee jaar dient de Reinier de Graaf Groep NIAZ-geaccrediteerd te zijn. Een goed functionerend kwaliteitssysteem werkt mee aan ons streven de kwaliteit en veiligheid steeds te verbeteren. Op het gebied van veiligheid willen wij periodieke risicoanalyses integreren in het kwaliteitssysteem en voldoen aan de speerpunten van de IGZ. Het kwaliteitssysteem Lean Six Sigma zal de komende jaren verder vorm krijgen in het ziekenhuis. Minimaal 200 medewerkers moeten opgeleid worden tot het niveau van Green Belt (parttime projectleider kwaliteitsprojecten) en minimaal vijf op het niveau van Black Belt (leidinggevende die de verantwoordelijkheid heeft over lopende kwaliteitsprojecten). Serviceverlening en belevingsmanagement Voor het verbeteren van onze serviceverlening en het beter managen van de belevingen die onze klanten opdoen in ons ziekenhuis gebruiken wij de ideeën van de Amerikaan Fred Lee. Enkele honderden medewerkers zijn in maart 2009 aanwezig geweest bij de, mede door ons ziekenhuis georganiseerde, lezingen van de heer Lee. Meer dan 700 medewerkers zijn getraind in zijn gastvrijheidsideeën. De trainingen zullen de komende jaren worden doorgezet, zodat zijn ideeën onderdeel gaan vormen van het denken en werken in de Reinier de Graaf Groep. Organisatieontwikkeling In 2009 is er binnen de Reinier de Graaf Groep gestart met het werken met Resultaat Verantwoordelijke Eenheden (RVE’s) per vakgroep van medisch specialisten. Deze RVE’s zijn ondergebracht in vijf centra, aangestuurd door centrummanagers. De centrummanager bepaalt samen met het vakgroephoofd het beleid en bewaakt de realisatie binnen de RVE. Op deze manier worden de verantwoordelijkheden zoveel mogelijk gedecentraliseerd. Men kan sneller inspelen op veranderende wensen van de klanten en er kan beter worden gestuurd op kosten en opbrengsten. De komende jaren zoeken we naar een manier om de medische staf te betrekken bij de resultaten van het hele ziekenhuis, zodat zij daarmee ook verantwoordelijkheid kan en wil nemen voor het realiseren van het beleid. Personeel Het ziekenhuis wil kunnen vertrouwen op deskundige en gemotiveerde medewerkers. De werkwijze rond de werving, selectie en begeleiding van medewerkers zal de komende tijd worden veranderd. Tweejaarlijks houden wij medewerkerstevredenheidsenquêtes om op basis daarvan de arbeidsomstandigheden te verbeteren. Ook stelt het ziekenhuis zich tot doel het ziekteverzuim binnen drie jaar te verlagen naar 4%. Voor de leiderschapsstijl hanteren bij binnen de Reinier de Graaf Groep de principes van Stephan Covey. In 2009 zijn er 80 leidinggevenden getraind in de principes van zijn leiderschapsstijl. ICT Er is sinds 2008 fors geïnvesteerd in de ICT-infrastructuur. Eind 2009 is besloten het Elektronisch Patiënten Dossier (EPD) en het Verpleegkundig Dossier in Chipsoft te implementeren. Met deze zorgapplicatie verwachten wij een enorme sprong te maken in het verbeteren van de kwaliteit en veiligheid van de zorgverlening. De bestaande papieren dossiers worden gedigitaliseerd. Dit zal tot flinke besparingen leiden. Binnen drie jaar zal het grootste deel van de ICT-infrastructuur in het ziekenhuis uitbesteed worden. Financieel beleid Er zal de komende jaren meer op resultaat worden gestuurd in plaats van op budget. Dit is nodig om de forse investering in de nieuwbouw verantwoord mogelijk te maken, maar ook om in de context van toenemende concurrentie onze continuïteit te waarborgen. Dit doen wij door een goede balans te vinden tussen verantwoorde investeringen in materiaal en mensen enerzijds, en het opbouwen van een toereikende eigen vermogen en rendement anderzijds. Na de ingebruikname van de nieuwbouw dringen we minimaal vijf procent van onze totale kosten, 10 miljoen euro, terug. Planning en control De procedures en werkwijzen rond de planning en control zullen de komende jaren geoptimaliseerd worden. Het werken met kostprijzen en businesscases zal verder ontwikkeld worden.

42


Samenwerking De Reinier de Graaf Groep gaat de komende jaren op zoek naar samenwerkingspartners. Het doel is te komen tot een verantwoorde herverdeling van de zorg, waarbij het brede palet van zorg binnen het samenwerkingsverband aangeboden kan blijven worden. Doel van een eventuele samenwerking is het verstevigen van de concurrentiepositie en het waarborgen van de continuïteit. Op dit moment zijn er voor diverse specialismen al samenwerkingsverbanden opgezet. Verder zal samenwerking worden gezocht met partijen waarmee tegelijk of achtereenvolgens aan dezelfde patiënten zorg wordt verleend. Hierbij zijn de huisartsen de belangrijkste partij. Ook de samenwerking met verpleeghuizen en thuiszorgorganisaties wordt verder ontwikkeld. Marketing en communicatie Het is essentieel dat de Reinier de Graaf Groep zich professioneel profileert en indringender en meer gestructureerd communiceert met (potentiële) klanten en andere stakeholders. De marketing- en communicatiefunctie zal daarom worden versterkt. In samenspraak met het management, Bestuur Medische Staf en medewerkers uit de organisatie is een merkkader ontwikkeld voor de Reinier de Graaf Groep. In dit merkkader staan onze identiteit en positionering, onze klantbeloftes, onze (kern)waarden en merkpersoonlijkheid helder omschreven. Het merkkader brengt samenhang in bestaande en nieuwe activiteiten van de Reinier de Graaf Groep en vormt de basis voor een sterk corporate ‘merk’. Het wordt een leidend document dat dient als toetssteen voor beleidsvisies en plannen, de organisatiecultuur, zorgconcepten, het medisch aanbod en de communicatie en marketing. Nieuwbouw De situatie omtrent de huidige gebouwen in Delft moet opgelost worden. Dit is van belang voor de continuïteit van de zorg. Beide gebouwen zijn sterk verouderd en het werken met twee gebouwen is zeer ondoelmatig en draagt niet bij aan de kwaliteit en de veiligheid van onze dienstverlening. De nieuwbouwplannen, die liepen vanaf 2000, zijn in 2008 opgeschort vanwege veranderend overheidsbeleid rond de bouwfinanciering. Op dit moment lopen er nog trajecten met de overheid om alsnog toereikende financiering te bewerkstelligen. Afhankelijk van de uitkomsten van dit traject kan definitief de aard en de omvang van de nieuwbouw worden vastgesteld. Intussen is in 2009 wel gewerkt aan de herstart van de nieuwbouwplannen. De nieuwe financieringstructuur heeft gezorgd voor een productiegestuurd Programma van Eisen. In de nieuwe plannen is flexibiliteit het sleutelwoord. Er is gekozen voor flexibele polikliniekruimten. Deze ruimten zijn allemaal gestandaardiseerd in vorm en maat en bieden de mogelijkheid tot uitbreiding of inkrimping van specialismen in de toekomst. Ook worden de verpleegafdelingen dusdanig gepositioneerd dat het mogelijk wordt om een zogenoemd harmonicamodel toe te passen. Dit model kenmerkt zich door de mogelijkheid om bedden (en personeel) uit te wisselen in tijden van krapte of overschot bij een bepaald specialisme. Hierbij worden afdelingen met een duidelijke relatie naast elkaar gepositioneerd. Op basis van het ontwikkelde zorgconcept is een structuurplan ontwikkeld; een 3D-vlekkenplan waarin de relaties tussen de (zorg)functies zijn vastgelegd. Dit plan is als dwingend gegeven opgelegd aan de ontwerpende partijen. Tijdens de herstartfase is ook de businesscase nieuwbouw opnieuw tegen het licht gehouden. Er is een marktanalyse gemaakt en op basis van de huidige productiegegevens worden de verouderde financiële rekenmodellen aangepast. Ook is gestart met het voeren van verkennende gesprekken met financiers.

4.2

Algemeen beleid en resultaten

Gedurende het jaar worden de prestaties van het ziekenhuis inzichtelijk gemaakt en gemeten met behulp van een zogenoemd datawarehouse. Op deze manier krijgen de Raad van Bestuur en het management maandelijks inzicht in de prestaties en kunnen zij adequaat sturen. De productie is in 2009 wederom gestegen. Het aantal opgenomen patiënten is met ruim 7% toegenomen ten opzichte van de realisatie 2008. Ook het aantal dagbehandelingen nam toe. Het aantal eerste polikliniekbezoeken steeg met 2% naar bijna 165.000 eerste polikliniekbezoeken. De stijgende klinische productie kon worden gerealiseerd binnen de huidige capaciteit. Dit komt door een verbeterde efficiency en door de gedaalde ligduur. In 2009 is deze verder afgenomen van 5,1 naar 4,8 dagen. Hiermee heeft de Reinier de Graaf Groep een van de laagste ligduren van Nederland. In 2009 is de daling vooral toe te schrijven aan Lean Six Sigma kwaliteitsprojecten die zich hierop richten. Om 43

de toegangstijden te verkorten zijn voor de poliklinische productie extra faciliteiten beschikbaar gekomen. Daarnaast is gestreefd naar een optimalisering van de bestaande capaciteit van onze buitenpoliklinieken. Centrum vrouw & kind Het centrum Vrouw en Kind bestaat uit drie Resultaat Verantwoordelijke Eenheden, te weten:  Kindergeneeskunde en neonatologie  Gynaecologie  Allergologie. Kindergeneeskunde en neonatologie In 2009 is gestart met het integreren van de afdeling kindergeneeskunde en neonatologie. Hoofddoel van deze integratie is betere afstemming en capaciteitsbenutting. In 2010 zal een begin gemaakt worden met een intensieve samenwerking binnen het centrum Vrouw en Kind tussen de afdeling kindergeneeskunde/ neonatologie en de verlos- en kraamafdeling. Dit om het concept ‘family centered care’4 verder vorm te geven. In het kader van de veiligheid, dat voor 2010 benoemd is als speerpunt, is de RVE kindergeneeskunde en neonatologie gestart met het implementeren van het Elektronisch Voorschrijf Systeem voor wat betreft medicatie, het Elektronisch Patiënten Dossier en het Veilig Incident Melden (VIM). Halverwege het jaar werd het voor alle ouders met een couveusebaby in de Reinier de Graaf Groep mogelijk om via de webcam hun kindje thuis te bewonderen. Gynaecologie In 2009 vonden er 2738 bevallingen plaats in ons ziekenhuis. Dit is weer een duidelijke stijging ten opzichte van voorgaande jaren. In 2010 zal een zichtbare invulling worden gegeven aan de nauwe samenwerking tussen de Eerste en de Tweede lijn door de opening van een eerstelijns geboortecentrum binnen de Reinier de Graaf Groep. Ook zijn de lactatiedeskundigen scholing gaan geven, zodat het borstvoedingscertificaat binnen handbereik is. Tevens zijn er binnen deze vakgroep twee Lean Six Sigma-projecten uitgevoerd die een duidelijk positief resultaat hebben laten zien. Allergologie In de regio is de Reinier de Graaf Groep het enige ziekenhuis met een allergiepoli. De poli draait erg goed en trekt patiënten aan van buiten de regio. Inmiddels is er een korte wachtlijst ontstaan, die door middel van uitbreiding in personeel en ruimte zo beperkt mogelijk zal worden gehouden. Centrum DUKOP & kaakchirurgie Het centrum bestaat uit zes verschillende RVE’s, te weten:  Dermatologie  Urologie  KNO  Oogheelkunde  Plastische chirurgie  Kaakchirurgie. Dermatologie Het aantal eerste polikliniekbezoeken is opnieuw toegenomen. Door de inzet van een extra dermatoloog is de wachttijd enigszins onder controle gehouden. Er is een stijging van 10% in het aantal patiënten met huidkanker. Mede om die reden is er in 2009 gestart met een melanomenspreekuur. In dit spreekuur worden de patiënten gezien door een dermatoloog, een chirurg en een oncologieverpleegkundige. Urologie In 2009 is de Reinier de Graaf Groep als eerste gestart met de Green Light Laser-behandeling. Dit is een hypermoderne en patiëntvriendelijke manier voor de operatieve behandeling van patiënten met een vergrote prostaat. Bij deze methodiek ontstaat er geen of nauwelijks bloedverlies en kunnen patiënten kort na de behandeling naar huis.

4

Family Centered Care is gezinsgerichte zorg, waarbij de ouder/verzorger en het kind centraal staan.

44


KNO Het aantal spreekuren op de locaties Naaldwijk (BCW) en de Reef (Den Haag-Ypenburg) is op beide locaties met een dagdeel uitgebreid. Bij een groot deel van de spreekuren wordt samengewerkt met de afdelingen neurologie, allergologie, kindergeneeskunde, longgeneeskunde en kaakchirurgie. Oogheelkunde Ook zijn de spreekuren van de vakgroep oogheelkunde uitgebreid in Naaldwijjk. Tevens is er een diabetespost opgestart. In samenwerking met de Zorggroep Eerstelijn (ZEL) zijn afspraken gemaakt voor de fundusscreening bij diabetespatiënten. Plastische chirurgie De Reinier de Graaf Groep behoort tot de marktleiders op het gebied van het uitvoeren van directe borstreconstructie en hebben een regio overstijgende aantrekkingskracht. Deze multidisciplinaire zorg geleverd door chirurgen en plastisch chirurgen zal in 2010 verder worden uitgebreid. Centrum orthopedie en chirurgie In het verslagjaar is er bij de RVE’s orthopedie en chirurgie fors ingezet op het realiseren van productie. Binnen het centrum is ingezet op een aantal doelmatigheidsprojecten via de methode van Lean Six Sigma. Een aantal lopende en afgeronde projecten zijn:  Realisatie liesbreukstraat, waardoor productieverhoging heeft kunnen plaatsvinden  Realisatie van een polikliniek voor meniscusproblemen. Wachttijd en doorlooptijd zijn sterk gereduceerd  Ligduurverkorting voor patiënten met een collumfractuur  Ligduurverkorting voor patiënten die voor een totale heup- of knieprothese zijn opgenomen. Naast deze LSS-projecten zijn er andere noemenswaardige zaken. De mammazorg van de Reinier de Graaf Groep behoort al jarenlang tot de beste van Nederland. Ook dit jaar werd er weer gunstig gescoord bij diverse onderzoeken, waaronder een onderzoek van de Consumentenbond. In samenwerking met het Regionaal OpleidingsCentrum (ROC) Mondriaan en de Haagse Hogeschool zijn er in 2009 twee leerunits gerealiseerd, waarvan één binnen de afdeling orthopedie. Een leerafdeling is een afdeling binnen een zorginstelling waar de zorg voor patiënten, cliënten of bewoners geheel in handen is van stagiaires die een BOL (BeroepsOpleidende Leerweg) of voltijdsopleiding volgen. Het betreft een nieuw concept van stage lopen, dat volledig is gericht op verbetering van de aansluiting tussen onderwijs en beroepspraktijk. Dit concept komt tegemoet aan de nieuwste principes van competentiegericht leren. Ook binnen het Centrum orthopedie en chirurgie is in 2009 gewerkt aan verdere samenwerking met de Zorggroep Eerstelijn ten behoeve van diabetespatiënten. De ZEL heeft met de zorgverzekeraar afgesproken bij deze patiëntengroep een voetenscreening op te zetten als onderdeel van de eerstelijns diabetes DBC. Deze screening zal door de Reinier de Graaf Groep worden uitgevoerd. Het transferpunt binnen de Reinier de Graaf Groep is van hoog niveau. Met de afronding van de implementatie van Point5 en het proactief volgen van patiënten, draagt dit mede zorg voor de behandeling van patiënten in de juiste omgeving. Centrum interne geneeskunde, radiotherapie en psychiatrie Interne geneeskunde De vakgroep interne geneeskunde heeft in 2009 een internist ouderenzorg aangetrokken. Zij heeft in de tweede helft van het jaar plannen ontwikkeld voor de opzet van een dagbehandelingsfunctie en speciale polikliniek voor ouderen. De verwachting is dat deze multidisciplinaire functies in 2010 operationeel zullen zijn. De internist ouderenzorg vervult daarnaast een medisch inhoudelijke expertiserol voor de overige specialismen en afdelingen in het ziekenhuis. De vakgroep van Maag-, Darm-, Leverartsen heeft in de tweede helft van 2010 het aantal bedden met 25% uitgebreid tot in totaal twintig.Hiermee verwacht het specialisme het beddenaanbod aan te passen aan de stijgende zorgvraag vanuit het verzorgingsgebied. Er zijn daarnaast plannen gemaakt 5

Punt voor Overdracht van Informatie over Nazorg en Transfers (POINT) is een programma om overdracht van informatie tussen zorginstellingen elektronisch te laten verlopen. 45

om de capaciteit voor endoscopische onderzoeken uit te breiden door een verbouwing van de endoscopieruimten. Deze uitbreiding, die gepland staat voor 2010, zal nodig zijn om de te lange wachtlijsten voor endoscopisch onderzoek aan te pakken. Radiotherapie In de loop van het verslagjaar hebben het Leids Universitair Medisch Centrum en de Reinier de Graaf Groep geconcludeerd dat een nauwere samenwerking op het gebied van Radiotherapie voor beide zorginstellingen voordelen met zich mee kan brengen. De mogelijkheden hiertoe zijn uitgewerkt en de verwachting is dat begin 2010 tot een structurele samenwerking zal worden gekomen. Het betreft in eerste instantie een samenwerking op het gebied van radiotherapeuten en medisch beleid, later mogelijk uit te breiden naar opleiding en onderzoek. Centrum cardiologie, longgeneeskunde, neurologie en revalidatie geneeskunde Cardiologie In 2009 is voor patiënten met een opname voor acuut coronair syndroom een nazorg polikliniek gestart. Op deze polikliniek worden patiënten gezien binnen twee weken na ontslag. Zij krijgen dan aanvullende informatie rondom hun ziektebeeld. Longgeneeskunde De hoestpoli die is gestart in 2008 is in 2009 uitgegroeid tot een volwaardige polikliniek. De polikliniek heeft een multidisciplinaire aanpak en vindt plaats in samenwerking met de vakgroep KNO en logopedie. Op de afdeling longgeneeskunde is in 2009 ook gestart met een leerafdeling. Een aantal studenten liep hier stage in 2009. Neurologie In november 2009 heeft de vakgroep neurologie, na visitatie, de B-opleiding toegewezen gekregen. In 2010 wordt er een start gemaakt met het opleiden van arts-assistenten Neurologie. Centrum OK, SEH en IC OK Gedurende de tweede helft van 2009 zijn de vier OK’s in het H-gebouw gerenoveerd in twee fases. De kwaliteit van zorg is daarmee verder verbeterd. Het ging om grote renovaties waarbij geschoven moest worden in de OK-programma’s van de drie ziekenhuislocaties. De laatste twee OK’s werden begin januari 2010 opgeleverd. Spoedeisende Hulp In 2009 heeft de Spoed Eisende Hulp van de Reinier de Graaf Groep 29.643 patiënten mogen ontvangen. Wederom een stijging van het aantal patiënten dat jaarlijks onze SEH bezoekt. Ondanks deze stijging is de gemiddelde doorlooptijd gelijk gebleven. In 2009 heeft de SEH een aantal speerpunten benoemd:  Klantwaardering  Inzet personeel SEH  Kwalitatief verantwoorde zorg en een gezondere bedrijfsvoering  Versterken marktpositie. De acties die in 2009 zijn geïnitieerd om aan de benoemde speerpunten te werken zijn:  De realisatie van een formatieve splitsing tussen SEH en het Observatorium. Bij Beide afdelingen hebben nu een eigen verpleegkundig team, waardoor ze beter in staat zijn om professionele ontwikkelingen op hun eigen specifieke vakgebied vorm te geven  De Reinier de Graaf Groep heeft in 2009 een verlenging van vijf jaar gekregen voor haar accreditatie van de verpleegkundige opleiding SEH. Deze opleiding wordt in samenwerking met het Albeda College verzorgd. Ook wordt de SEH-opleiding standaard aangevuld met de TNCC (Trauma Nursing Core Course)-opleiding van de Stichting Trauma Nursing Nederland  Binnen de Spoed Eisende Hulp is een functioneel triage systeem (MTS) en een fasttrack systeem geoptimaliseerd in 2009. Zowel de triage als de fasttrack zijn binnen de projecten van Lean Six Sigma vormgegeven. Naast een kwalitatieve beoordeling die in 2010 plaats moet

46




vinden, zal de benodigde verbouwing voor het goed laten functioneren van de verschillende patiëntenstromen in 2010 in gang worden gezet In 2009 heeft de SEH het aantal klachten significant gereduceerd. Het aantal klachten dat patiënten indienden over de SEH, is in de laatste zes maanden van 2009 met 40% gedaald ten opzichte van de eerste zes maandenDe commissie Kindermishandeling is bij besluit van de Raad van Bestuur gestart. Het gaat om een samenwerking tussen diverse disciplines, waaronder de kinderafdeling en -polikliniek en de SEH, waarbij wordt gestreefd naar het tijdig herkennen van mishandeling bij onze patiëntjes. Het digitale SputoVamo formulier wordt gebruikt als hulpmiddel bij de registratie hiervan.

Intensive Care Van november 2008 tot en met januari 2009 heeft het derde Familie Tevredenheidsonderzoek (FTO) plaatsgevonden, bedoeld als pilot om de digitale versie te introduceren. Deze score was goed; 8.1 bij patiënten die kort op de ic verbleven (minder dan vier dagen) en 8.6 bij patiënten die lang (langer dan vier dagen) op de ic verbleven. Jaarlijks in dezelfde periode (van 15 september tot 15 december) zal de FTO plaatsvinden. De afdeling KIV (Kwaliteit, Innovatie en Veiligheid) heeft de gegevens geanalyseerd. Het responspercentage was veel hoger, respectievelijk 54,3 en 68,9. Op de volgende onderdelen werden zeer goede scores behaald:  De vriendelijkheid, het respect en de betrokkenheid waarmee de patiënt en zijn of haar familieleden zijn behandeld  Onderzoeken en behandelen van pijn en benauwdheid  De vaardigheden en deskundigheid van de IC-verpleegkundigen en artsen  Het respecteren van de mening van de familieleden bij belangrijke beslissingen  Familieleden geven aan dat het leven van de patiënt niet onnodig verlengd of verkort werd en hadden de indruk dat de patiënt zich comfortabel voelde.      

Aandachtspunten zijn: Emotionele ondersteuning Informatievoorziening naar familieleden Bezoektijden Capaciteit van de familiekamer Onderhoud en presentatie van het gebouw Uitleg bij verplaatsing naar een andere afdeling.

Op de afdeling ic is een Commissie Vroege Mobilisatie ingesteld. Dankzij vele ontwikkelingen in de geneeskunde overleven meer patiënten met een ernstige ziekte de intensive care. De meerderheid van de patiënten die langer dan twee dagen op de ic zijn behandeld, is na een jaar nog niet volledig hersteld en ernstig beperkt in het dagelijks functioneren. De aard en ernst van deze stoornissen in functies, beperking in activiteiten en participatieproblemen vragen om een multidisciplinaire benadering tijdens en na het ontslag van de IC. Uit literatuuronderzoek blijkt dat vroege mobilisatie van de patiënt bijdraagt aan een sneller herstel. De aanwezigheid van tilliften blijkt hierbij een goed hulpmiddel te zijn. Op vier kamers hangen tilliften om patiënten sneller te kunnen mobiliseren. De manier van werken die wordt gehanteerd op de IC is Team Resource Management. Dit principe komt uit de luchtvaart, waar men erkende dat de gemaakte fouten veelal te wijten waren aan menselijk falen. In dit licht is het personeel van de afdeling IC samen met de intensivisten getraind. Het doel is te komen tot aanpassing van handelen en communicatie ten behoeve van de patiëntveiligheid. Hierbij worden mechanismen in de procedures gebouwd die naleving van de gemaakte afspraken moeten afdwingen. De resultaten hiervan zullen in 2010 zichtbaar worden. Medisch Ondersteunend Bedrijf (MOB) In 2009 heeft het Medisch Ondersteunend Bedrijf (MOB) een forse stijging in de doelmatigheid weten te realiseren. In het verslagjaar is sprake van gematigde groei in het aanvraagpatroon van de poortspecialismen en een forse groei van de eerstelijnsdiagnostiek. Dit laatste is voor het grootste gedeelte veroorzaakt door de overname van de laboratoriumpraktijk Berg en Bosch. De laboratoria, bestaande uit Klinische Chemie, Medische Immunologie, Medische Microbiologie en Pathologie, ontvingen het CCKL-certificaat. De afdelingen radiologie en klinische fysica hebben de NIAZ zelfevaluatie afgerond. De instelling onderbouwt met het zelfevaluatierapport dat voldaan wordt aan de voorwaarden voor het toekennen of continueren van de accreditatiestatus. Ook heeft de afdeling klinische fysica opleidingsbevoegdheid verkregen en kreeg deze een opleidingsplaats toegewezen. 47

Het MOB kenmerkt zich door het innovatieve karakter. Zo werd de validatie voor de HPV-test gestart ter verbetering van baarmoederhalskankerdiagnostiek. Ook is begonnen met het ‘computerondersteunend screenen’. Daarnaast is de moleculaire diagnostiek sterk in opkomst en zal zich de komende jaren verder ontwikkelen en groeien. Voor een dienstverlenend bedrijf als het MOB is service en bejegening een voortdurend onderwerp van aandacht. In 2009 is binnen dit bedrijf de bedrijfstijd voor een aantal diensten verlengd. Van maandag tot en met vrijdag wordt doorgaans tot 20.00 uur gewerkt en ook op de zaterdagochtend is het lab geopend. De priklocaties voor de eerstelijn zijn uitgebreid. De doorlooptijd voor histologisch onderzoek is versneld, waardoor 50 % van de aanvragen binnen 12 uur voorzien zijn van een uitslag. Voor de poortspecialismen is het Order Entry/Cyberlab op alle verpleegafdelingen geïntroduceerd. Men kan nu elektronisch aanvragen plaatsen, waardoor fouten worden voorkomen. Facilitair Bedrijf (FAB) Het Facilitair Bedrijf bestaat uit verschillende afdelingen. Per afdeling zal een korte omschrijving worden gegeven van de highlights in 2009. Afdeling logistiek In 2008 en 2009 is er een nieuw voedingsconcept ingevoerd binnen de Reinier de Graaf Groep. De patiënt kan zijn of haar brood of warme maaltijd op ieder gewenst moment laten serveren en kiest daarbij uit een ruim assortiment. De centrale keuken is omgebouwd tot een distributiecentrum waar de ontvangst en uitgifte van vriesversmaaltijden, koelverse en ‘droge’ producten naar de verpleegafdelingen plaatsvindt. Het laboratorium vraagt steeds meer service van de afdeling transport. Het aantal routes is in overleg met het laboratorium verder uitgebreid. Doordat de frequentie van aanvoer van labmateriaal hoog is, blijft de werkbelasting voor het laboratorium gelijkmatig. Afdeling facilitaire horeca Het implementeren van het Assist concept is afgerond. De Reinier Assisten voorzien onze patiënten op een gastvrije en vriendelijke manier van informatie, verzorgen licht huishoudelijk werk rondom het bed van de patiënt en zorgen voor alle dienstverlening op het vlak van eten en drinken. Door de invoering van Assist en het nieuwe voedingsconcept kregen veel medewerkers een andere functie of takenpakket gekregen. Afdeling gastvrijheid en service Er is extra aandacht voor het melden van zaken als agressie en diefstal. Dit heeft geleid tot een toename van het aantal in- en externe aangiftes. Ook is de schoonmaak op alle OK-locaties gereorganiseerd. Werkinstructies en protocollen zijn waar nodig aangepast. De huidige schoonmaaktechniek is door de Inspectie Gezondheidszorg beoordeeld en akkoord bevonden. Over de algemene schoonmaak kan gemeld worden dat er een reorganisatie in de aansturing en aanpak van de schoonmaak heeft plaatsgevonden. Afdeling techniek en vormgeving Binnen deze afdeling zijn een groot aantal projecten gestart in 2009. Het gaat onder meer om de renovatie van de OK’s in het H-gebouw, een nieuwe vriescel in het B-gebouw voor het opslaan van patiëntenmaaltijden, het uitbreiden van de noodstroom van het H-gebouw en het ontwikkelen van een aparte ingang voor de nierdialyse.

4.3

Algemeen kwaliteitsbeleid

Het kwaliteitsbeleid van de Reinier de Graaf Groep richt zich op het continu borgen en verbeteren van processen, zowel in de primaire zorg en dienstverlening als in de ondersteunende processen. 4.3.1 Kwaliteitsmanagementsysteem De Reinier de Graaf Groep kiest voor integrale kwaliteitszorg. Dit betekent dat wordt gewerkt met een kwaliteitsmanagementsysteem (KMS), waarmee kwaliteit en veiligheid worden gewaarborgd en daardoor continue verbeteren. In 2009 heeft het ziekenhuis besloten de Kwaliteitsnorm Zorginstelling 2.1 te gaan implementeren en accreditatie te behalen bij NIAZ. De streefdatum voor het behalen van deze accreditatie is eind 2011.

48

Reinier de Graaf Groep Als basis voor het KMS is in 2009 een model ontwikkeld, waarin alle hoofdprocessen in het ziekenhuis een plaats krijgen en aan elkaar gerelateerd worden. Een start is gemaakt met het beschrijven van deze hoofdprocessen en het schrijven van het ziekenhuisbrede zelfevaluatierapport. In december 2009 is de eerste nulmeting aan de hand van de Kwaliteitsnorm Zorginstelling 2.1 uitgevoerd op de SEH. Certificering en accreditatie Zowel ziekenhuisbreed als op afdelingsniveau zijn certificerings- en accreditatietrajecten operationeel. Onderstaand vindt u een overzicht van alle (beoogde) certificeringen en accreditaties. Certificering en accreditatie Reinier de Graaf Groep Naam beoogde accreditatie

NIAZ instellingsbrede accreditatie

Verwachte maand en jaar van uitreiking accreditatie

Eind 2011

Naam toetsende instantie

NIAZ

Combister Naam behaald certificaat

ISO 9001:2008

Datum van uitreiking certificaat

Mei 2004

Datum van expiratie geldigheid

Mei 2010


KEMA

Dialyse Naam beoogd certificaat

HKZ

Verwachte maand en jaar van uitreiking certificaat

Oktober 2010


Lloyd's Register Quality Assurance

Klinische Fysica Certificaat, label of accreditatie behaald Naam behaalde certificaat, label of accreditatie

Ja ISO 9001-2008

Datum van uitreiking certificaat, label of accreditatie

6 nov 2009

Datum van expiratie geldigheid Naam toetsende instantie

5 nov 2012 Lloyds

Medische laboratoria Certificaat, label of accreditatie behaald Naam behaalde certificaat, label of accreditatie Datum van uitreiking certificaat, label of accreditatie Datum van expiratie geldigheid Naam toetsende instantie Nucleaire Geneeskunde Er is een traject gestart om een kwaliteitscertificaat, -label of accreditatie te verkrijgen Naam beoogde certificaat, label of accreditatie Verwachte maand en jaar van uitreiking certificaat, label of accreditatie Naam toetsende instantie Pathologie Certificaat, label of accreditatie behaald Naam behaalde certificaat, label of accreditatie Reikwijdte (bijvoorbeeld voor een bepaalde afdeling of dienstverlening)

Ja CCKL 27 augustus 09 Feb 2013 CCKL/RvA Ja NIAZ/ Juli 2010 NIAZ Ja CCKL/RvA Klinische Pathologie/ 49

Datum van uitreiking certificaat, label of accreditatie Datum van expiratie geldigheid Naam toetsende instantie

cytologie tbv baarmoederhals kankeronderzoek 29 juli 2009 Juli 2014 CCKL/RvA

Radiologie Certificaat, label of accreditatie behaald Naam behaalde certificaat, label of accreditatie Datum van uitreiking certificaat, label of accreditatie Datum van expiratie geldigheid

Ja ISO 9001:2000 December 2007 December 2010


Lloyds Registered

4.3.2 Patiëntveiligheid Het landelijke Veiligheidsprogramma ‘Voorkom schade, werk veilig’ is gestart op 1 januari 2008 met als doel de patiëntveiligheid in de Nederlandse ziekenhuizen in vijf jaar tijd met 50 % te verbeteren. In het Veiligheidsplan van de Reinier de Graaf Groep wordt de implementatie van het landelijke Veiligheidsprogramma uitgewerkt. Het Veiligheidsplan wordt uitgevoerd in het Veiligheidsmanagementsysteem. De stand van zaken met betrekking tot de invoering van het Veiligheidsmanagementsysteem is eind 2009 in kaart gebracht met de VMS zelfevaluatietool, waarvoor alle afdelingen die direct of indirect betrokken zijn bij de patiëntenzorg een (digitale) enquête hebben ingevuld. In de onderstaande tabel staat de uitslag van deze enquête. Naar aanleiding van de uitslag zal in 2010 meer of minder nadruk komen op bepaalde onderdelen (zoals bijvoorbeeld leiderschap). VMS onderdeel Verantwoordelijkheid Raad van Bestuur Leiderschap Medewerkers Patiëntenparticipatie Beheren en beheersen van verandering Prospectieve risico-inventarisatie Melden van incidenten en retrospectieve risico-inventarisatie Monitoren van uitkomsten en rapportage Verbeteren van de veiligheid van zorgverlening

Score 86% 24% 63,2% 39,6% 69,8% 80% 68,6% 31,4% 60,1%

Het landelijk Veiligheidsprogramma bestaat uit een aantal pijlers waarin is verwoord waaraan het veiligheidsmanagementsysteem van het ziekenhuis moet voldoen. Om in korte tijd 50 % van de landelijke onbedoelde vermijdbare schade te voorkomen, dient elk ziekenhuis een aantal bewezen maatregelen in te voeren. Deze maatregelen zijn ondergebracht in tien thema’s met elk hun eigen interventiebundel(s). VMS Pijler Veilige Cultuur Een van de manieren waarop de patiëntveiligheidscultuur wordt gemeten is door middel van de COMPaZ cultuurenquête. De resultaten geven richting aan verbeteracties met als doel het leveren van veilige zorg. Deze nulmeting op de verpleegafdelingen wordt na een jaar herhaald om mogelijke veranderingen te kunnen waarnemen. Door de cultuurenquête gecombineerd met het VIM (Veilig Incident Melden) uit te voeren, ontstaat gefaseerd inzicht in de patiëntveiligheidscultuur. In 2009 hebben veertien afdelingen de enquête gedaan. Aan twee afdelingen is de rapportage teruggekoppeld zodat zij de aandachtspunten zelf kunnen oppakken. De overige afdelingen ontvangen hun rapportage terug in 2010. Door de teamleider van de verpleegafdeling orthopedie is een patiëntveiligheidsspel: ‘Trigger you and me’ ontwikkeld. Het spel wordt tijdens het werk gespeeld. Elke verpleegkundige krijgt een opdracht voor die dag mee, bijvoorbeeld: ‘Dragen je collega’s handschoenen tijdens de wondverzorging? Zo

50

Reinier de Graaf Groep nee, spreek je collega’s hierop aan’. Aan het eind van de dag vindt een evaluatie plaats over de bevindingen. Het resultaat is een flinke verbetering in patiëntveilig werken, bewustwording wat patiëntveilig werken inhoudt en het elkaar aanspreken op handelen. In 2009 heeft de Reinier de Graaf Groep meegedaan aan de landelijke patiëntveiligheidsweek. Die week liep het centrummanagement de eerste veiligheidsronde om het gesprek te openen over patiëntveilig werken tussen zorgverleners en management. Op de operatieafdelingen is er in 2009 gestart met themaweken over de hygiënecultuur. De navolging van hygiëneregels door de zorgverleners op de OK is hierdoor verbeterd en op een zeer hoog niveau. VMS Pijler Veilig Incidenten Melden (VIM) en Complicatieregistratie Het Veilig Incident Melden (VIM) houdt in dat een daarvoor op de afdeling geformeerd VIM-team meldingen bespreekt en met de analysemethode PRISMA6 meldingen analyseert om te komen tot structurele verbeteringen. In februari 2009 is de VIM-pilot op vier verpleegafdelingen succesvol afgesloten. Dit is af te lezen aan de verbeterde meldingsbereidheid. De rest van het jaar zijn op alle verpleegafdelingen VIM-teams geformeerd en getraind. Vanaf 1 januari 2010 gaan alle verpleegafdelingen ‘VIM-men’. VMS Pijler Beleid en Organisatie Ten aanzien van het VMS is in 2009 een belangrijke stap gezet omdat patiëntveiligheid is benoemd als het belangrijkste speerpunt van de Reinier de Graaf Groep. Patiëntveiligheid is inmiddels een vast onderdeel op de agenda van de Verpleegkundige Advies Raad. Eind 2009 is de voortgang van het VMS in een overzichtelijk dashboard gezet. Dit wordt begin 2010 opengesteld voor de leidinggevenden in de Reinier de Graaf Groep. De stand van zaken kan zo gemakkelijker gecommuniceerd worden en bijsturing vanuit het centrummanagement kan daarmee efficiënter verlopen. Voor de OK is in 2009 het OK Risicobeheersplan opgesteld, waarvan het OK Luchtbeheersplan uit 2008 een onderdeel is. Het OK Risicobeheersplan kent een stuurgroep die regelmatig op de verschillende gebieden (gebouw, materiaal en apparatuur, mens) risico’s evalueert en projectgroepen opdrachten geeft verbeteringen aan te brengen. In deze structuur worden tevens (verbeteringen naar aanleiding van) luchtmetingen en hygiëneaudits geborgd. VMS Pijler Continu Verbeteren In de Reinier de Graaf Groep wordt ‘continu verbeteren’ voor een belangrijk deel vormgegeven in Lean Six Sigma - projecten. Ook zijn er in de tweede helft van 2009 ‘Sneller Veilig Rondes’ bedacht en geïmplementeerd. Elke twee maanden worden met een Sneller Veilig Ronde verbeteringen rondom patiëntveiligheid in huis ingevoerd. Voorbeelden hiervan zijn het uitdelen van ‘medicatiehesjes’ waarop ‘niet storen ik deel medicijnen’ staat. Op deze manier kunnen de verpleegkundigen zich beter concentreren op het medicijndelen. In een andere ronde is alle verlichting op de verpleegafdelingen gecontroleerd. Goede verlichting is essentieel voor het reduceren van valincidenten. In 2009 is op de kinderafdeling en afdeling neonatologie en ic een test gedaan met een voedingssysteem dat verwisseling tussen voeding- en medicatielijnen voorkomt. Er is een uitrolplan gemaakt voor implementatie op alle andere verpleegafdelingen. Ook is aandacht besteed aan de werkwijze rondom fixatie bij patiënten met een delier. De aandachtsverpleegkundigen op de afdelingen zijn opnieuw geschoold en getoetst. In het landelijke veiligheidsprogramma gewerkt met onderstaande tien inhoudelijke thema’s: Thema: Voorkomen van ziekenhuisinfecties na een operatie (POWI) Surveillances rondom Post Operatieve Wond Infectie (POWI) worden sinds 1998 door de afdeling Hygiëne en Infectiepreventie uitgevoerd. Naast de surveillance van de POWI voor de Orthopedie en GE (Gastro Intestinale) chirurgie is op de OK speciale aandacht besteed aan ‘de bundel’ maatregelen die bewezen effectief zijn om POWI’s tegen te gaan. De bundel bestaat uit het tijdig toepassen van AB profylaxe7, een goede hygiënediscipline, het zorgen voor normothermie8 en het niet preoperatief ontharen. De hygiënediscipline is door een extern bureau geaudit en als zeer goed beoordeeld. Voor het tijdig toepassen van AB profylaxe en handhaving van de normothermie is een protocol opgesteld. Monitoring vindt plaats en de uitslagen worden onder andere verwerkt in de POWI-verslaglegging. 6

(Prevention and Recovery Information System for Monitoring and Analysis) Het preventief geven van antibioticum. 8 Het handhaven van de normale lichaamstemperatuur voor (en tijdens) de ingreep. 7

51

Rondom normothermie is naar aanleiding van de metingen verbeteringen doorgevoerd waardoor nu 90% van de patiënten met een juiste lichaamstemperatuur de OK verlaat. Het ziekenhuisbeleid en de werkwijze rondom preoperatief ontharen is met een aantal specialismen besproken en zal in 2010 worden afgerond. Thema Voorkomen van schade bij patiënten door lijnsepsis Sinds juli 2006 worden alle centrale lijnen die bij IC-patiënten worden ingebracht, gevolgd in het kader van de lijnsepsis surveillance. Hierbij wordt intensief samengewerkt met de afdeling H&I van het ziekenhuis. Ook de Hygiëne Kwaliteits Medewerkers (HKM’ers), verpleegkundigen met hygiëne en kwaliteit als aandachtsgebied, werken hieraan mee. Alleen lijnen die langer dan 48 uur in situ zijn worden meegeteld voor het bepalen van de lijnsepsis incidentie. In de onderstaande tabel staat de incidentie vanaf juli 2006. De doelstelling van het VMS, minder dan drie gevallen van lijnsepsis per 1000 katheterdagen, wordt in 2009 niet gehaald. Periode 2006 (juli t/m dec) 2007 2008 2009

Aantal lijndagen 826 1950 1903 2243

Aantal lijnsepsis per 1000 lijndagen 9,7 6,7 3,7 8,0

Thema Voorkomen van schade bij patiënten door ernstige sepsis (bloedvergiftiging) Wereldwijd is de ‘Surviving Sepsis Campaign’ gestart om de sterfte als gevolg van sepsis (bloedvergiftiging) met 25% terug te brengen. Het thema ‘Behandeling van ernstige sepsis’ is in de Reinier de Graaf Groep in 2008 gestart met een speciaal symposium. Het Spoed Interventie Team (SIT) heeft een speciale sepsiskaart, vergelijkbaar met de SIT-scorekaart, ontwikkeld waarmee verpleegkundigen en artsen op de verpleegafdeling sepsis eerder kunnen vaststellen. Ook staan er op deze kaart aanwijzingen voor de initiële behandeling, die zo vroeg mogelijk moet beginnen. In 2009 is de scholing voor SIT en sepsis voor zowel artsen (introductieprogramma) als verpleegkundigen (klinische lessen) geïntegreerd. In de eerste helft van 2009 zijn de werknemers van de Intensive Care extra geschoold in de behandeling van sepsis. De door VMS vastgestelde bundelelementen voor de behandeling van ernstige sepsis op de Intensive Care zijn geïmplementeerd in een sepsisprotocol, waarna in 1 juli 2009 gestart is met de registratie voor VMS. Vanaf die datum zijn in 2009 52 patiënten met ernstige sepsis op de Intensive Care behandeld. Negen van de tien bundelelementen werden bij meer dan 80% van de patiënten bereikt. Thema voorkomen van medicatiegerelateerde fouten, met name bij overdrachtsmomenten De Reinier de Graaf Groep is in 2008 gestart met het elektronisch voorschrijven van medicatie met behulp van het Elektronisch Voorschrijf Systeem (EVS) Klinicom met als resultaat: leesbare recepten, automatische bewaking van doseringen, koppelingen met apotheken in Delft, goede toegankelijkheid van medicatiegegevens bij afdelingen en specialisten en meer efficiënte en effectieve overdrachtsmomenten. In de Reinier de Graaf Groep is de ToeDieningsRegistratie (TDR) gekoppeld aan het EVS, waarmee verpleegkundigen ook elektronisch registreren welke medicatie zij toedienen. Toegang tot beide systemen is verbonden aan een gebruikersnaam, waardoor inzichtelijk is wie welke actie heeft uitgevoerd. In 2009 is het EVS uitgerold op de afdelingen interne geneeskunde, oncologie, cardiologie, longgeneeskunde en neurologie. Thema High Risk medicatie In 2009 is een projectgroep geformeerd om te komen tot een ziekenhuisbrede richtlijn VTGM (Voor Toediening Gereed Maken). In deze projectgroep is de Apotheek, afdeling ziekenhuishygiëne en de verpleging vertegenwoordigd. De concept richtlijn van de beroepsvereniging Verpleegkundigen en Verzorgenden Nederland (V&VN) en de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuisapothekers (NVZA) is daarbij als basis gebruikt. In 2009 is de ziekenhuisbrede VTGM-richtlijn afgerond en is ook een makkelijk te gebruiken instructiekaart (fotokaart) opgesteld. In de richtlijn staat verder genoemd dat er gebruik gemaakt gaat worden van mobiele werkbladen voor de VTGM-handelingen zodat het werkgebied te allen tijde goed afgebakend is. De richtlijn, de instructiekaart en het werkblad zullen in 2010 op de verpleegafdelingen geïmplementeerd worden.

52


Thema Kwetsbare ouderen Door de Consultatief Psychiatrisch Verpleegkundige en de internist ouderengeneeskunde is een start gemaakt met de projectgroep die het beleid rondom kwetsbare ouderen zal vormgeven. In 2010 zal dit thema verder zijn beslag krijgen in de organisatie. Thema Verwisselingen Door de specialisten van Oogheelkunde is een Time Out procedure ontwikkeld en getest. De procedure wordt ingezet ter voorkoming van verwisselingen bij patiënten die een ingreep ondergaan. Sinds de pilot, die is begonnen in februari 2009, hebben er geen verwisselingen meer plaatsgevonden. Het aantal meldingen van bijna-fouten is daarbij toegenomen. De Time Out procedure is daarmee een zeer succesvolle interventie gebleken. Voor de overige specialismen is de procedure tegen het licht gehouden en verfijnd. Thema Voorkomen van nierinsufficiëntie bij intravasculair gebruik van jodiumhoudende contrastmiddelen Binnen de Reinier de Graaf Groep was reeds vanaf 2003 een protocol van kracht ten aanzien van het voorkomen van nierinsufficiëntie bij intravasculair gebruik van jodiumhoudende contrastmiddelen. Dit protocol is in 2009 geactualiseerd naar aanleiding van de laatste inzichten. In 2010 zal gewerkt worden aan het meten van de effectiviteit van het protocol (borging) en naar aanleiding daarvan worden eventueel bijstellingen gedaan of maatregelen genomen. Thema Optimale zorg bij acute coronaire syndromen De Reinier de Graaf Groep wil op 31 december 2012 voldoen aan de richtlijnen van de European Society of Cardiology (ESC). De doelstellingen betreffende dit thema zijn nog niet geformuleerd binnen het landelijk Veiligheidsprogramma. Hygiëne en Infectiepreventie In 2009 heeft de afdeling Hygiëne en Infectiepreventie deelgenomen aan de VET - CAM studie (Veterinary and Community Acquired MRSA). Dit is een landelijk onderzoek naar MRSA met als doel het in kaart brengen van de bronnen van alle MRSA’s die gevonden worden bij patiënten en medewerkers. Een ander doel van onderzoek is om de determinanten, de overdraagbaarheid en de ziektelast van V-MRSA en CA-MRSA dragerschap te bepalen en te vergelijken met hospital-acquired MRSA (HA-MRSA) in de gemeenschap. Samen met een arts-microbioloog in opleiding wordt onderzoek gedaan naar het digitaliseren van de infectieregistratie om de registratie efficiënter te laten verlopen, zodat tijd en kosten kunnen worden bespaard. 4.3.3 Lean Six Sigma In september 2008 is het organisatiebrede kwaliteitsprogramma Lean Six Sigma (LSS) geïntroduceerd in de organisatie. 2009 was het jaar waarin LSS stevig werd neergezet binnen de Reinier de Graaf Groep. Met LSS heeft het ziekenhuis een methodiek in handen om de eigen bedrijfsprocessen meetbaar en aantoonbaar te optimaliseren via een projectmatige aanpak. LSS integreert twee belangrijke verbetermethodieken: beter en slimmer werken (met Six Sigma) en sneller en efficiënter werken (met Lean principes). Lean Six Sigma kent zijn eigen organisatie. De verschillende rollen zijn naar analogie van de karatesport gedefinieerd: Champions, Black Belts, Green Belts en Yellow Belts. Bij de Reinier de Graaf Groep nemen de Champions (personen uit het hoger management die verantwoordelijk zijn) de beslissingen nemen en zijn probleemeigenaar. Zij huren de Belts in om LSS- projecten uit te voeren. In totaal zijn 41 Green Belts, parttime project-leiders getraind (in 2009 21 Belts) in de LSS methodiek. Deze Green Belts hebben in totaal 42 LSS-projecten opgezet. Gedurende het afgelopen jaar zijn in totaal vijftien projecten met succes afgesloten en vier projecten zijn tussentijds beëindigd. In 2010 wordt gecontinueerd met de uitrol van het kwaliteitsprogramma LSS en het opleiden van meer Green en Black Belts. Het betreft de volgende afgeronde LSS-projecten:  Stroomlijnen ontslag procedure cardiologie  Fysiotherapie in beeld (inzet afstemmen op productie)  Van opname tot ontslag, steeds beter worden (ligduurverkorting op de afdeling interne geneeskunde)  Productiecapaciteit CT-onderzoeken verhogen 53

          

Een efficiënter opname- en ontslagbeleid Orthopedie (ligduurverkorting) Diabest (foutenreductie bij diabetesmedicatie) Digitalisering spreekuur kinderpoli Patiëntenvervoer (wachttijd reductie voor medewerkers en specialisten) Liesbreukstraat (verkorten van de toegangstijd poli en OK) Het ‘bevalt’ op de verloskamers (stroomlijnen van processen op de verloskamers) Time = Brain (verkorten van de totale ligduur van CVA-patiënten) Meniscus zorgpad (verkorten van de toegangstijd poli en de totale doorlooptijd) Vaatmanagement op de dialyse stroomlijnen (verkorten van wachttijden) Procesoptimalisatie op de SEH (verkorten van doorlooptijden) Pak maar een nieuwe, er zijn er toch genoeg (reductie afvalstromen op ic).

Bovenstaande LSS-projecten hebben geleid tot een betere kwaliteit van zorg onder andere door het aantal fouten en verspillingen te reduceren. De projectopbrengsten zijn groot door minder verspilling.

4.4

Kwaliteitsbeleid ten aanzien van patiënten en cliënten

Kwaliteit wordt alleen geleverd als de zorg voldoet aan de eisen van de patiënt. Feedback over de verwachtingen van de patiënt en de mate waarin daaraan voldaan wordt, is om deze reden essentieel voor het ziekenhuis. Resultaten van spiegelgesprekken (zie alinea 4.4.1) en tevredenheidsonderzoeken geven belangrijke input voor nieuwe verbeterinitiatieven. Bovendien wordt er binnen de gezondheidszorg in toenemende mate gebruik gemaakt van kwaliteitsindicatoren om de geleverde prestaties te meten en deze inzichtelijk te maken ten behoeve van de consument en de verzekeraar. De uitkomsten van deze kwaliteitsindicatoren dienen eveneens als bron voor het doorvoeren van verbeteringen. 4.4.1 Kwaliteit van zorg HSMR De Hospital Standardized Mortality Ratio (HSMR) zet de werkelijke sterfte in een ziekenhuis af tegen de sterfte die op basis van de patiëntkenmerken werd verwacht. Het is daarmee een indicator voor potentieel vermijdbare sterfte. De HSMR is ontwikkeld in Engeland en gebruikt administratieve gegevens die in ieder ziekenhuis beschikbaar zijn om sterftecijfers te standaardiseren voor een aantal patiëntfactoren. De HSMR is gebaseerd op vijftig diagnosegroepen die landelijk 80 % van de ziekenhuissterfte veroorzaken. In 2008 bedroeg onze HSMR 88 % bij een gemiddelde dat op 100 % ligt. Dit betekent dat de sterfte lager is dan verwacht op basis van de patiëntkenmerken. De HSMR over 2009 is 83%. Spiegelgesprekken In 2009 is er een pilot gestart op de verpleegafdeling orthopedie met het houden van spiegelgesprekken. Een spiegelgesprek is een groepsgesprek met een groep patiënten onder leiding van een onafhankelijke gespreksleider. Rondom de groep patiënten is een kring opgesteld met de bij de patiëntengroep betrokken ziekenhuismedewerkers waaronder artsen, verpleegkundigen en polikliniekmedewerkers. Het doel van een spiegelgesprek is het bevorderen van de patiëntgerichtheid en om te komen tot concrete verbeteracties. In Reinier hebben patiënten met een nieuwe heup centraal gestaan. De leerpunten die uit de eerste gesprekken deze patiënten naar voren kwam zijn: de begeleiding bij het ontslag, het ontbreken van een medicijnkaartje bij ontslag, de pijnbestrijding en de aanwezigheid van een vaste zaalarts. Alleen ten aanzien van de pijnbestrijding loopt nog een onderzoek, voor de andere leerpunten is nieuw beleid ontwikkeld. Het doel is om in 2010 de spiegelgesprekken uit te rollen naar in eerste instantie alle klinische afdelingen en vervolgens naar de ondersteunende en poliklinische afdelingen. Patiënttevredenheidsonderzoek In 2009 heeft Reinier de Graaf Groep voor het uitvoeren van patiënttevredenheidsonderzoek (PTO) wederom gebruikt gemaakt van het PTO systeem van de NVZ (www.nvz-onderzoek.nl). In het najaar van 2009 is voor de klinische afdelingen (exclusief kinderafdeling) een tevredenheidsmeting uitgevoerd. Ontslagen patiënten kregen een brief thuisgestuurd met daarin een code om de enquête online in te vullen. De module van de NVZ maakt het door gestandaardiseerde vragenlijsten ook mogelijk om te benchmarken met andere ziekenhuizen. Gemiddeld scoorden we een 7,7 en voldeden hiermee aan het gestelde doel in ons strategisch beleidsplan. Uiteraard zijn ook aandachtspunten uit het onderzoek naar voren gekomen. Over de nazorg, de informatieoverdracht van de ene naar de

54

Reinier de Graaf Groep andere persoon (bijvoorbeeld van arts naar verpleegkundige) en het schoonhouden van de kamers en het sanitair waren de respondenten minder tevreden. Zowel ziekenhuisbreed als op afdelingsniveau worden acties ingezet in 2010 om op deze punten te verbeteren. Tevredenheidsenquête mammapoli In 2009 heeft de mammapoli een patiënttevredenheidsonderzoek uitgevoerd met een responspercentage van 41,6. De mammapoli van Reinier scoorde gemiddeld een 8,1 waarmee ze hoger scoort dan de landelijke benchmark poliklinieken (7,8). De respondenten zijn erg tevreden over de bejegening en de hoeveelheid informatie die men krijgt. Aandachtspunten zijn de wachttijden in de wachtkamer en de eenduidigheid tussen de verschillende zorgverleners. Ook in 2010 zal er een enquête verspreid worden onder patiënten van de mammapoli. CQ-Index De CQ-index (Consumer Quality Index) is een verzameling meetinstrumenten die ontwikkeld zijn vanuit het perspectief van gebruikers van zorg. Op dit moment gaat het binnen de CQ-index vooral om schriftelijke vragenlijsten die de concrete ervaringen van patiënten en cliënten met de zorg meten. De vragenlijsten geven inzicht in twee zaken: wat patiënten belangrijk vinden én wat hun ervaringen zijn met de zorg. De CQ-Index onderzoeken worden op dit moment geïnitieerd door een samenwerkingsverband van verzekeraars. Elk ziekenhuis kan de eigen resultaten opvragen bij de hoofdverzekeraar. In 2009 heeft Reinier resultaten ontvangen van de CQI - metingen: CQI ziekenhuizen algemeen, CQI - heup/knie en CQI - cataract. De resultaten van de CQI - metingen zijn in 2009 meegenomen in de verbeteringsronde in het najaar van 2009. Aandachtspunten die uit de algemene meting ziekenhuizen naar voren kwamen waren: de bereikbaarheid van het ziekenhuis, voldoende tijd en aandacht voor patiënten en rumoer op de verpleegafdelingen. 4.4.2 Kwaliteitsindicatoren Kwaliteitsindicatoren zijn meetbare aspecten van de zorg, die een aanwijzing geven over bijvoorbeeld de kwaliteit, de veiligheid, de doelmatigheid en de toegankelijkheid van de zorg. Kwaliteitsindicatoren worden gebruikt door de Inspectie om toezicht te houden op de zorginstellingen. Bovendien zorgen ze voor het inzichtelijk maken van de zorg, zodat consumenten beter in staat zijn om keuzes te maken. Externe indicatorensets In toenemende mate wordt de geleverde zorg transparant gemaakt voor belanghebbenden als de patiënt, de Inspectie en zorgverzekeraars. De Reinier de Graaf Groep komt zo veel mogelijk tegemoet aan deze vraag naar transparantie en levert de gevraagde informatie aan de Inspectie, Zichtbare Zorg Ziekenhuizen en andere externe partijen. Deze toenemende hoeveelheid kwaliteitsindicatoren vraagt om een efficiënte organisatie van het uitzetten, verzamelen, overeenkomen, accorderen en publiceren van de resultaten. In 2009 is veel energie gestoken in de verbetering van de interne organisatie, waarbij nauwe samenwerking tussen het management en de medisch specialisten centraal staat. Na publicatie van de kwaliteitsindicatoren wordt op basis van de resultaten van voorgaand verslagjaar en benchmarkgegevens een rapportage opgesteld. Alle leidinggevenden worden geacht in de jaarplannen verbeteringen op te nemen naar aanleiding van de resultaten. Concrete resultaten van de kwaliteitsindicatoren zijn te raadplegen via www.ziekenhuistransparant.nl en openbaar beschikbaar via Zichtbare Zorg Ziekenhuizen.

4.5

Klachten en claims

De behandeling van klachten binnen de Reinier de Graaf Groep sluit aan op de Wet Klachtrecht Cliënten Zorgsector (WKCZ). De behandeling van de klachten is voor de patiënten vastgelegd in de procedure ‘klachten/claimafhandeling’, waarin staat vermeld dat zij de mogelijkheid hebben hun klachten voor te leggen aan een klachtenfunctionaris (afdeling klachtenopvang) en/of aan de onafhankelijke Klachtencommissie van het ziekenhuis. Procedure In de procedure klachten en claimafhandeling van de Reinier de Graaf Groep worden de volgende mogelijkheden onderscheiden om een klacht of claim in te dienen: 4.5.1 De afdeling klachtenopvang De klachtenfunctionaris neemt met alle klagers contact op die een klacht kenbaar maken (mondeling, schriftelijk of per e-mail) bij de klachtenfunctionaris of de Raad van Bestuur. De klachtenfunctionaris informeert de klager over de verschillende mogelijkheden om de klacht te laten behandelen. Wanneer 55

een patiënt kiest voor de afdeling klachtenopvang wordt er een bemiddelingstraject ingezet. Hierbij treedt de klachtenfunctionaris op als bemiddelaar tussen de klager en aangeklaagde. De klachtenfunctionarissen zijn onpartijdig en zullen nooit een uitspraak over de gegrondheid van de klacht doen. Wanneer de klager een uitspraak over de gegrondheid van een klacht wil, zal hij of zij de klacht moeten indienen bij de onafhankelijke klachtencommissie van het ziekenhuis. In 2009 dienden 535 klagers bij de klachtenfunctionarissen 704 klachten in. aantal ingediende klachten afdeling klachtenopvang 800 700 600 500

aantal ingediende klachten afdeling klachtenopvang

400 300 200 100 0

2009

2008

2007

Figuur 4.1 - Ingediende klachten bij de afdeling klachtenopvang

Uit patiënttevredenheidsonderzoek blijkt dat patiënten net zo tevreden zijn over ons ziekenhuis als in 2008. Een verklaring voor de stijging in het aantal klachtonderdelen is de verbeterde toegankelijkheid van de klachtenopvang in 2009. Op de website van het ziekenhuis is een elektronisch klachtenformulier geplaatst. Het indienen van klachten per e-mail is hiermee verbeterd. 4.5.2 De onafhankelijke klachtencommissie Patiënten kunnen hun klachten ook indienen bij de onafhankelijke klachtencommissie van het ziekenhuis. Een klacht dient schriftelijk te worden ingediend bij de Commissie, die hier een onderzoek naar instelt. Een hoorzitting of het raadplegen van externe deskundigen kan deel uit maken van het onderzoek. Op basis van alle haar ter beschikking staande stukken geeft de Commissie een schriftelijk oordeel over de gegrondheid van de klacht(onderdelen). De klager, aangeklaagde(n) en de Raad van Bestuur ontvangen hiervan een schriftelijk bericht. De Raad van Bestuur laat vervolgens schriftelijk weten of hij het oordeel en de aanbevelingen van de Commissie overneemt en of hij naar aanleiding hiervan maatregelen neemt en, zo ja, welke. Samenstelling commissie Samenstelling Klachtencommissie per 31 december 2009 Dhr. Mr.P.S.H.M. Goud Voorzitter (per 1 februari 2009) Mw. mr. drs. C. van der Klein-Boereboom Lid, medische discipline Mw. dr. J. Bouwmeester Lid, medische discipline Mw. mr. J. H. de Kort Vicevoorzitter (per 1 februari 2009) Mw. J.F.M. Vurens Lid, verpleegkundige discipline Mw. J.H. Phaff - van Ommen Ambtelijk secretaris De leden van de Klachtencommissie zijn onafhankelijk (behalve de ambtelijk secretaris) en dus niet in dienst van de Reinier de Graaf Groep. De Klachtencommissie heeft in het verslagjaar elf maal vergaderd. Het aantal en de aard van de door de Commissie behandelde klachten In het jaar 2009 heeft de Commissie 21 klachtbrieven ontvangen. Zes van deze klachtbrieven zijn, na overleg met de indiener, ter afhandeling doorgezonden naar de afdeling Klachtenopvang. Drie brieven hadden betrekking op een aansprakelijkstelling en deze zijn eveneens na overleg met de indiener

56

Reinier de Graaf Groep doorgestuurd naar de Raad van Bestuur. Op verzoek van de klagers is bij een viertal klachtbrieven de procedure voortijdig beëindigd. De resterende acht klachtbrieven heeft de Commissie in behandeling genomen. In het verslagjaar heeft de Commissie over zestien klachten een oordeel gegeven. Hieronder bevonden zich dertien klachten, die in het jaar 2008 waren ingediend en drie klachten die in het verslagjaar waren ingediend. Eind december 2009 had de Commissie nog vijf klachten in behandeling. Aantal ingediende klachten

Aantal afgehandelde klachten

60

30

40

20

20

10

0 2009

2008

0

2007

2009

Figuur 3.2 – Ingediende klachten

2008

2007

Figuur 3.3 – Afgehandelde klachten

De klachten omvatten soms meer aspecten; de 16 afgehandelde klachten waren onder te verdelen in 39 deelklachten.

Verdeling van de klachten 40 35 30 25

2009

20

2008

15

2007

10 5 0

Gegrond

Ongegrond

Geen oordeel

De verdeling naar de aard van de klachten is heel wisselend. De volgende deelgebieden zijn benoemd: informatie, medisch-technisch en diagnose onderzoek, medicatie, coördinatie, bejegening/communicatie, verpleegkundige aspecten, opnamebeleid, telefonische bereikbaarheid, apparatuur, ontslag, organisatie en diversen. Het merendeel van de klachten heeft betrekking op de medische behandeling of het diagnostisch onderzoek. Ook zijn er in verhouding veel klachten over de bejegening van en communicatie naar de patiënt. Maatregelen Op grond van de oordelen en aanbevelingen van de Klachtencommissie heeft de Raad van Bestuur in 2009 tien keer maatregelen genomen. De volgende acties zijn genomen:  Naar aanleiding van een uitspraak van de Klachtencommissie is het beleid rond de behandeling en diagnostiek van melanomen herzien.  De procedure voor het opvragen van medische dossiers is aangescherpt; dit dient voortaan binnen een redelijke termijn te gebeuren.  Een patiënt kan niet zonder informatie vooraf, en zonder diens toestemming, geconfronteerd worden met een andere behandelaar. De patiënt heeft het recht om zelf zijn arts te kiezen.

57

    

Een verbetering van de controle van de medicatielijsten bij ontslag is ingevoerd. Dit na een aanbeveling van de Klachtencommissie rondom een patiënt die bij ontslag ten onrechte een overbodig medicament meekreeg. Op grond van het oordeel van de Klachtencommissie zijn er bij een van de ziekenhuisingangen aanpassingen gedaan om overlast te verminderen. Het ging om een klacht over tocht bij een van de ingangen van het ziekenhuis. Er zijn maatregelen getroffen om communicatie naar de patiënt en zijn familie en betrokken zorginstellingen te verbeteren. Dit na twee gegronde klachten rondom de overdracht bij overplaatsing van de patiënt naar een verpleeghuis c.q. academisch ziekenhuis. Het protocol rondom de medische begeleiding bij het vervoer van patiënten is aangepast. Dit op grond van een klacht over de overplaatsing naar een academisch ziekenhuis. Het vigerende protocol ‘aanhangen / verwisselen van perifere infuussystemen’ is geëvalueerd en opnieuw onder de aandacht gebracht. Dit naar aanleiding van het niet-steriel handelen bij het inbrengen en aanhangen van een infuus.

De Raad van Bestuur behoort binnen vier weken na de uitspraak van de Klachtencommissie een reactie te geven op die uitspraak. Een enkele keer wordt deze termijn overschreden. De Raad van Bestuur bespreekt, indien dat naar zijn oordeel aangewezen is, de oordelen en de daar uit voortvloeiende aanbevelingen van de Klachtencommissie, binnen het aangewezen managementoverleg. Claims De mogelijkheid tot het indienen van een claim wordt vermeld in patiëntenfolders en op de website van het ziekenhuis. Alle ingediende schadeclaims worden binnen het ziekenhuis administratief verwerkt door het secretariaat van de Raad van Bestuur. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen zaakschaden en letselschaden. In 2009 is er 24 maal letselschade gemeld en 37 maal een zaakschade. In 2009 zijn zestien letselschadeclaims doorgeleid naar de verzekeraar. De overige claims worden afgehandeld door de jurist binnen het ziekenhuis. Twee klagers dienden na afhandeling van hun klacht door de afdeling Klachtenopvang alsnog een schadeclaim in. Resultaat schadeclaim Nog niet bekend Toegekend Afgewezen Ingetrokken

2009 20 29 11 1

2008 6 42 11 3

2007 7 37 11 2

Aanbevelingen naar aanleiding van schadeclaims In 2009 zijn er naar aanleiding van de zaakschaden / letselschaden geen aanbevelingen gedaan. Wel is er naar aanleiding van enkele gebitsschades gewezen op het belang van het maken van een goede gebitstatus voor een ingreep waarbij met instrumenteel in de mond gewerkt wordt.

4.6

Toegankelijkheid

De Reinier de Graaf Groep wil dat patiënten op tijd geholpen worden en niet onnodig lang hoeven te wachten. De wachttijden zijn zo kort mogelijk. Toch lukt het niet altijd om de juiste zorg op zeer korte termijn aan te bieden. Aangezien de vraag naar zorg steeds verandert, is het proces van het afstemmen van het aanbod op de vraag naar zorg een continu proces. Toegangstijden De Reinier de Graaf Groep publiceert haar wachtlijstgegevens voor de poliklinieken, klinieken en dagbehandelingen op de site van het ziekenhuis (www.rdgg.nl). In onderstaande tabel staan de wachtlijstgegevens per 31 december 2009.

58


Toegangstijd Polikliniek in weken Cardiologie  Pijn op de borst  Hartritme Chirurgie  Gastro enterologie  Mammapoli  Kleine verrichtingen  Liesbreuk  Traumatologie  Vaatchirurgie  Varices Dermatologie Gynaecologie MDL Interne geneeskunde  Endocrinologie  Nefrologie  Hematologie  Oncologie Kaakchirurgie Keel- neus en oorheelkunde Kindergeneeskunde Longgeneeskunde  Oncologie Neurochirurgie Neurologie Oogheelkunde Orthopedie  Heuppoli  Kniepoli  Polspoli  Schouderpoli  Voetpoli  Kinderorthopedie Pijnpoli Plastische chirurgie Radiotherapie Reumatologie Revalidatie  Kinderrevalidatie Urologie Diagnostiek  CT  Echo  Gastroscopie  Mammografie  MRI  Röntgenfoto

2 1 2

Wachttijd voor behandeling in weken 1

2 2 8 2 3 1 2 2

4

3 3 16 2 4 1 2 2

1 5 1 1

19 2 1 1 1 10 4 16 4 2 5 9 7 4 5

7 8 1 <1

8 6 2 3 6 2 1

7 8

4

2 2 3 8

1

4

<1 <1 5 <1 <1 <1

59

4.7

Kwaliteit ten aanzien van medewerkers

4.7.1 Personeelsbeleid Arbeidsvoorwaarden In 2009 heeft de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen het persoonlijk levensfasebudget (PLB) ingevoerd in de CAO Ziekenhuizen. Vanaf 1 januari 2010 ontvangen alle medewerkers dit budget. Hiermee wordt tegemoet gekomen aan de uitgangspunten van gelijke behandeling van medewerkers, ongeacht hun leeftijd. Er geldt een overgangsregeling met betrekking tot het vervallen van de huidige leeftijdsafhankelijke verlofregelingen; alle medewerkers die daarvoor in aanmerking komen zijn hierover in 2009 geïnformeerd. Om eenduidige toepassing binnen de organisatie te borgen is er een reglement opgesteld. In 2009 hebben medewerkers, die voor meer dan de helft van het aantal werkdagen op de fiets naar het werk komen, € 82,- voor met de fiets samenhangende zaken fiscaal kunnen laten verrekenen met hun eindejaarsuitkering. Dit is een eerste uitbreiding van het meerkeuzesysteem arbeidsvoorwaarden, dat in 2010 verder uitgebreid gaat worden met een bedrijfsfitnessregeling en fiscale uitruil reiskosten. Kwaliteit van de arbeid De Reinier de Graaf Groep gaat uit van volwassen arbeidsverhoudingen. De relatie tussen de Reinier de Graaf Groep en medewerker is gebaseerd op gedeelde verantwoordelijkheid, gelijkwaardigheid en zorgvuldigheid. Essentieel hierbij zijn de cultuur, communicatie, managementstijl en kwaliteit van de arbeid. Van managers verwachten wij dat hun drie belangrijkste kwaliteiten zijn: het situationeel leiden van betrokken medewerkers, het willen en kunnen hanteren van onze beoogde cultuur en het kunnen begeleiden van veranderingen. Het delegeren van bevoegdheden en het stimuleren dat medewerkers zelfstandig met plezier hun werk kunnen doen, zijn hierbij van groot belang. De stijl van leidinggeven is open, persoonlijk, professioneel en resultaatgericht. De adviseurs spelen in dit kader een belangrijke rol bij organisatieveranderingen en de ontwikkeling van leidinggevenden binnen de Reinier de Graaf Groep. Gedragsregels medewerkers In 2009 is begonnen met het opstellen van een gedragscode voor medewerkers van de Reinier de Graaf Groep. Hieronder vallen onder andere zaken als de juiste bejegening van patiënten en het weigeren van geld of geschenken van patiënten. In 2010 zal deze gedragscode worden afgerond en geïmplementeerd. Personele Planning De daadwerkelijke invulling van de personele bezetting zal in overleg met de leidinggevenden gebeuren. Personeelsplanning is essentieel om tijdig de ontwikkelingen van het team op het gebied van in-, door- en uitstroom, vakinhoudelijke ontwikkeling en potentieelontwikkeling te onderkennen en hierop in te spelen. Het instroombeleid is erop gericht om medewerkers aan te trekken, die in staat zijn continu te veranderen, ontwikkelen en verbeteren. Dit betekent veelal dat een medewerker na een aantal jaren toe is aan een andere functie. De Reinier de Graaf Groep streeft naar een optimale doorstroom. In dit kader wordt bij interne doorstroom ook altijd gesproken over de gewenste functieverblijftijd. Nieuwe werkwijze afdeling P&O Om beter maatwerk te kunnen leveren is de afdeling P&O in 2009 opgesplitst in drie teams met elk een eigen teamleider. De expertise van onze adviseurs is daardoor toegenomen, omdat ze zich volledig kunnen richten op één van de volgende aandachtsgebieden.  Servicecentrum Alles wat met weten regelgeving, cao en huisregels te maken heeft, valt onder de verantwoordelijkheid van dit team. Experts uit het team waarderen en omschrijven functies, bepalen mede het personeelsbeleid, maar begeleiden bijvoorbeeld ook het medewerkertevredenheidsonderzoek.  Carrièrebureau Werving, selectie en introductie van nieuwe medewerkers is een greep uit de taken van het carrièrebureau. Om de benadering van de huidige arbeidsmarkt vooruitstrevend en succesvol aan ta pakken, zijn recruiters aangetrokken ter versterking. Met de extra kennis die zij meebrengen, beogen we een sterke speler op de arbeidsmarkt te zijn.

60

Reinier de Graaf Groep  P&O Advies Advies kent een grote verscheidenheid aan aandachtgebieden, zowel op beleidsmatig als uitvoerend niveau. Onderwerpen zijn personele planning, verzuimproblematiek, leiderschapsontwikkeling, individuele casuïstiek, regelgeving en organisatieveranderingen. Naast deze drie teams maakt de afdeling Arbo deel uit van P&O. Deze houdt zich bezig met arbeidsomstandigheden, ziekteverzuim en reïntegratie. 4.7.2 Werving en selectie Met de komst van het carrièrebureau heeft het ‘nieuwe werven’ vorm gekregen. Aanmeldingen op diverse digitale sociale netwerken, Google analytics, aanwezigheid op beurzen en banenmarkten en een gerichte inzet van de arbeidsmarktcampagne zijn hier onderdeel van. Hoofdmotto in de campagne is ‘Reinier kan niet zonder jou’. Onderdeel van de campagne is de gelijknamige nieuwe website (voor werken en leren bij Reinier). Deze is per eind augustus online gegaan. Passend bij de toekomstige generatie en in lijn met de huidige trend op de arbeidsmarkt, zijn we in 2009 het meer informele je en jij in de arbeidsmarktcommunicatie gaan gebruiken. Binnen het carrièrebureau wordt anders dan voorheen ‘Reinierbreed’ geselecteerd. Niet de verschillende centra of afdelingen, maar de functiegroepen zijn verdeeld onder de recruiters. Hierdoor kan beter ingezoomd worden op specifieke doelgroepen en gaat geen enkele waardevolle sollicitant verloren. In 2009 hebben 2931 sollicitanten zich bij ons aangediend. 319 externe sollicitanten zijn aangenomen en 54 interne medewerkers zijn doorgestroomd naar een andere baan binnen Reinier. De gemiddelde doorlooptijd (van startdatum vacature tot datum arbeidsvoorwaardengesprek) was 75 kalenderdagen. 31 moeilijk vervulbare vacatures zijn vervuld omdat medewerkers een nieuwe medewerker hebben aangebracht. Er is ook meer energie gestoken in de klantvriendelijkheid en gastvrijheid naar sollicitanten. De spreekkamers zijn opgeknapt, een terugkoppeling van de recruiter over het gesprek wordt altijd telefonisch gegeven en voor sollicitanten die met de auto zijn wordt een uitrijkaart meegegeven. 4.7.3 Medewerkerstevredenheidsonderzoek Begin juni 2009 is het Medewerkertevredenheidsonderzoek (MTO) uitgezet binnen de organisatie in samenwerking met het gespecialiseerde bureau SKB. De uitkomsten van het onderzoek zijn tevens bruikbaar voor de risico-inventarisatie en evaluatie (RI&E) van de afdeling Arbo, wat een extra vragenlijst scheelt. In totaal heeft 44% van de medewerkers aan dit onderzoek deelgenomen. Om de resultaten om te zetten in concrete verbeteracties is de Werkgroep-MTO ingesteld. De WerkgroepMTO (Zorgmanagers, OR-lid, P&O-teamleiders) bespreekt de resultaten met de teams en zorgt dat de leidinggevenden met hun medewerkers verbeterpunten definiëren en borgen. Daarnaast worden op Reinierbreed niveau een drietal thema’s opgepakt onder verantwoording van een MT-lid. Over de resultaten zal regelmatig worden gecommuniceerd naar alle medewerkers. Jaargesprekken 2009 In 2009 zijn er 1040 jaargesprekken gevoerd met medewerkers. Dit is afgezet tegen het aantal medewerkers in dienst (exclusief medewerkers korter dan een jaar in dienst, arts-assistenten, oproepkrachten, zakgeldleerlingen, stagiaires en vakantiekrachten). Het betreft een percentage van 45%. Uit de exitrapportage blijkt dat de meeste in het jaargesprek gemaakte afspraken nagekomen worden. De leidinggevende scoort hierop een 3,63 en de medewerker een 4,04 op een vijfpuntschaal. 4.7.4 Plannen Personeelsbeleid 2010 Met het personeelsbeleid zal in 2010 gefocust worden op beleidsaspecten voor de middellange en lange termijn. Er zal onder andere een meerjarenopleidingsplan voor de zorg gemaakt worden. Met een steeds krappere arbeidmarkt zullen we ons nadrukkelijker moeten profileren als uitstekende werkgever, met aandacht voor individuele ontwikkeling en arbeidsvoorwaarden op maatwerkbasis. Een ander speerpunt is het terugdringen van het gestegen ziekteverzuim. 4.7.5 Opleidingen Medische opleidingen In 2009 is de implementatie van de nieuwe opleidingsplannen van de medische opleidingen actief ter hand genomen in nauwe samenwerking met de universitaire centra van Rotterdam en Leiden. Bovendien is op basis van een inventarisatie onder de Medische Staf en de arts-assistenten naar de 61

wensen en behoeften aan ondersteuning op het gebied van opleiding en wetenschap een programma van Disciplineoverstijgende onderwijsactiviteiten (DOO) ontwikkeld, waarmee in het najaar van 2009 is gestart. De Reinier de Graaf Groep is met de coördinator Medische Opleidingen en Wetenschap vertegenwoordigd in twee nationale werkgroepen die zich met de medische vervolgopleidingen bezighouden. Een daarvan is een werkgroep van de Nederlandse Vereniging van Medisch Onderwijs (NMVO) en de ander van de Koninklijke Nederlandsche Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst (KNMG). Bij de Reinier de Graaf Groep kunnen specialisten worden opgeleid in 21 specialistische vervolgopleidingen. Voor twee daarvan werd in 2009 accreditatie verworven. Het gaat hierbij zowel om medisch specialistische vervolgopleidingen als om de zogenaamde beta-specialismen. In 2009 werd accreditatie verworven voor de opleiding Neurologie en Klinische Fysica. In 2009 werd voor het eerst de Reinier de Graaf Groep wetenschapsprijs uitgereikt voor onderzoek verricht binnen de Reinier de Graaf Groep. Verpleegkundige opleidingen Inmiddels leidt de Reinier de Graaf Groep al een aantal jaar verpleegkundigen op met een eigen Topklinische opleiding. Het uitstroomniveau van deze studenten ligt hoger vergeleken met andere MBO-V afgestudeerden. Daarnaast zijn deze studenten zeer bekend met de manier van werken binnen de Reinier de Graaf Groep. In 2009 zijn tien topklinische studenten afgestudeerd en zijn er twee groepen leerlingen voor de Topklinische opleiding gestart. Dit zijn in totaal 46 leerlingen. In totaal zijn er zeventig Topklinische leerlingen in huis. Vanaf september 2009 krijgen de studenten van de Topklinische opleiding competentiegericht onderwijs aangeboden. Dit onderwijs wordt door praktijkdocenten van de Reinier de Graaf Groep samen met het ROC ontwikkeld. De leerunit in de Reinier de Graaf Groep is een nieuw concept van stage lopen en leren in de praktijk. Een uniek project waarbij stagiaires verpleegkunde (zowel HBO als MBO) meer verantwoordelijkheid krijgen voor een aantal patiënten. Het is gericht op verbetering en aansluiting van het onderwijs met de beroepspraktijk. Er zijn in september 2009 twee leerunits van start gegaan, één op de afdeling longgeneeskunde en één op de afdeling orthopedie. Het aantal stagiaires verpleegkunde in de Reinier de Graaf Groep is daarmee ook fors toegenomen, te weten 74 stagiaires in 2009. Een gunstige ontwikkeling waardoor wij ons naar meer potentiële medewerkers kunnen profileren als uitstekende werkgever. Stagiaires 2009 (exclusief Leerunits) Stagiaires 2009 op Leerunit Totaal

12 HBO 10 HBO 22 HBO

37 MBO 15 MBO 52 MBO

In 2009 zijn een aantal trainingen voor verpleegkundigen aangeboden. Te weten:  Train de trainer (inclusief terugkomdag)  Training Isotone vloeistoffen  Training voorbehouden handeling  Training medicatieveiligheid. Speerpunten op het gebied van verpleegkundige opleidingen voor 2010 zijn:  Ontwikkeling van het competentiegerichte curriculum afronden en het al ontwikkelde onderwijs bijstellen naar aanleiding van evaluaties van studenten en docenten  Inhoudsdeskundige rol vervullen bij het beschrijven van het functiehuis van de Reinier de Graaf Groep  Het opstellen van een opleidingsmeerjarenplan in samenwerking met P&O en centrummanagement waardoor inzichtelijk wordt hoeveel personen binnen welk niveau van de verpleegkundige beroepsgroep opgeleid moeten worden om te voldoen aan de behoefte van de zorg in de Reinier de Graaf Groep. Bedrijfsopleidingen In 2009 is vanuit Bedrijfsopleidingen veel energie en tijd gestoken om opleidingsactiviteiten te organiseren op het gebied van de strategische thema’s leiderschapsontwikkeling en gastvrijheid en in het verankeren van effecten van trainingen in de praktijk.

62


Gastvrijheid De Amerikaan Fred Lee, die gastvrijheid benadert vanuit de filosofie ‘If Disney ran your hospital’ heeft in maart 2009, mede op uitnodiging van ons ziekenhuis, een presentatie gegeven in het congrescentrum TU Delft waarbij enkele honderden medewerkers aanwezig waren. Deze energieke presentatie heeft er mede voor gezorgd dat het begrijp gastvrijheid goed op de kaart is gezet binnen de Reinier de Graaf Groep. Leiderschapsontwikkeling De ontwikkeling van het leiderschap binnen de Reinier de Graaf Groep vindt plaats op basis van de ideeën van Stephen Covey. Via trainingen die gegeven worden door Remco Claassen vindt dit gedachtegoed haar weg binnen de Reinier de Graaf Groep. TOP-modules Nieuwe en zittende leidinggevenden worden via korte opleidingsmodules (TOP-modules) verder bekwaamd in hun kennis en vaardigheden op het gebied van het leidinggeven. Deze TOP-modules gaan voornamelijk over kennis en vaardigheden met betrekking tot personeelbeleid, zoals werving en selectie, verzuimbeleid, reïntegratie van medewerkers en hoe om te gaan met disfunctioneren. Bij een aantal andere modules ligt het accent op de ontwikkeling van (basis)vaardigheden op het gebied van leidinggeven (zoals algemene gesprekvaardigheden, situationeel leidinggeven en het goed leiden van vergaderingen). In 2009 is er € 1.508.000,- begroot voor opleidingskosten voor het gehele ziekenhuis. De totale uitgaven zijn uitgekomen op € 1.585.000,-. Dit is vergelijkbaar met 2008. 4.7.6 Ziekteverzuim en reïntegratie Verzuim en reïntegratiebeleid staan elk jaar hoog op de agenda. Ondanks dit gegeven vertonen de verzuimcijfers in 2009 een ongunstige ontwikkeling. Het verzuimpercentage is aanzienlijk gestegen, tot 5,33 (4,7 in 2008). De gemiddelde verzuimduur vertoonde eveneens een stijging ten opzichte van 2008: van 12,2 naar 14 dagen. In vergelijking met de overige STZ-ziekenhuizen bevindt ons ziekenhuis zich in de hogere regionen wat betreft deze cijfers. Dit heeft geleid tot het maken van een Plan van Aanpak om in 2010 het verzuim weer terug te dringen naar minimaal het oude niveau, het liefst daaronder. In 2009 kende de Reinier de Graaf Groep 416 frequent verzuimende medewerkers (drie keer of meer verzuimen per half jaar) en hadden wij een constante van zeventig langdurig verzuimende medewerkers (langer dan drie maanden). De reïntegratiecoördinator is op verzoek van P&O advies als adviseur betrokken geweest bij twaalf verzuimcases en heeft zelf veertien reïntegranten actief begeleid. Van deze veertien mensen zijn twee teruggekeerd in de eigen functie. Drie medewerkers zijn herplaatst in passende functies binnen de organisatie en één medewerker is extern herplaatst. Met twee medewerkers is na succesvol herstel een beëindiging met wederzijds goedvinden overeengekomen. Drie personen zijn volledig arbeidsongeschikt en de WAO (één) of IVA (twee) ingestroomd. Voor drie personen loopt het traject nog verder in 2010. Verzuimcijfers 2009 Verzuimpercentage* organisatieonderdelen (bron: management informatie) Verzuim% Raad van Bestuur 2,5 Centrum Vrouw en Kind 6,9 Centrum Chirurgie en Orthopedie 4,9 Centrum DUKOP, Kaak en Buitenpoli’s 6,2 Centrum interne geneeskunde en 4,8 Radiotherapie Centrum neurologie, cardiologie, 3,8 longgeneeskunde en paramedische diensten Cluster OK, IC en SEH 5,6 Cluster Medisch ondersteunend 4,5 Facilitair Bedrijf 9,1 63

Informatisering & Automatisering Communicatie Kwaliteit, Innovatie en Veiligheid Personeel en Organisatie Opleiding en Wetenschap Financieel Beleid & Beheer Totaal Reinier de Graaf Groep

7,7 2,5 5,1 3,0 8,1 6,4 5,3

e

*Verzuimpercentage 1 ziektejaar, exclusief zwangeren

Verzuimpercentage, excl. zwangerschap, inclusief 1e en 2e ziektejaar 6 5 4

2007

3

2008

2

2009

1 0

RDGG

Regio

Landelijk

STZ

Figuur 4.2 - Verzuimpercentage RDGG van 2007-2009 in vergelijking met de landelijke branchecijfers en de STZ ziekenhuizen

1,8 1,6 1,4 1,2 1

2007

0,8

2008 2009

0,6 0,4 0,2 0

RDGG

Regio

Landelijk

STZ

Figuur 4.3 - Meldingsfrequentie RDGG van 2007-2009 in vergelijking met de landelijke branchecijfers en de STZ ziekenhuizen

Vacatures Hieronder volgt een overzicht van het aantal vacatures van de Reinier de Graaf Groep in 2009 en welke daarvan moeilijk vervulbaar waren.

64


Vacatures Totaal personeel Personeel met patiënt/cliëntgebonden functies 4.7.7

Totaal aantal Aantal moeilijk vacatures per einde vervulbare vacatures verslagjaar per einde verslagjaar 229 74 132

49

Kwaliteit van werk

Risico-inventarisatie en Evaluatie (RI&E) Een RI&E is een onderzoek van de werkgever of het werk gevaar kan opleveren of schade kan veroorzaken aan de gezondheid van de werknemers. Dit onderzoek moet schriftelijk worden vastgelegd. In 2009 is weer hard gewerkt aan het actualiseren van de RI&E. Hierbij wordt gebruikt gemaakt van de RI&E -scan. In totaal moeten 68 RI&E’s worden geactualiseerd. Op 31 december 2009 waren 40 RI&E’s definitief afgerond, zijn er 5 in behandeling en moeten er nog 23 RI&E’s worden opgestart. Het streven is de RI&E cyclus in 2010 af te ronden. Ergocoachproject In 2009 is het project ‘ergocoaches’ gecontinueerd. Er is in de zorgcentra een nieuwe groep medewerkers opgeleid tot ergocoach. In 2010 zal voor de zorgcentra, het Facilitair Bedrijf en de medisch laboratoria een evaluatie van het project ‘ergocoaches’ plaatsvinden met daarin een advies over hoe het project in de toekomst een goed vervolg kan krijgen. Voor de zorgcentra zullen in 2010 themamiddagen worden gepland en zal in het voorjaar een training worden aangeboden voor nieuwe ergocoaches. Vertrouwenspersonen In 2009 zijn de vertrouwenspersonen veertien maal door medewerkers benaderd. Dit betrof vijf maal een conflictsituatie, drie maal pestgedrag, drie maal een onhandelbare situatie, eenmaal bedreiging in de privésituatie en eenmaal een conflict over arbeidsvoorwaarden.

4.8

Samenleving

4.8.1 Milieu en organisatie De afdeling Milieu houdt zich bezig met het tijdig realiseren van de verplichtingen die voortkomen uit voorschriften van de vergunningen Wet Milieubeheer voor de locaties Delft en Voorburg. Milieuzorgsysteem In het verslagjaar is er verdere voortgang geboekt bij het ontwikkelen en vastleggen van werkinstructies en procedures betreffende de handelingen van werknemers. Voor een aantal procedures geldt dat deze binnen desbetreffende bedrijfsonderdelen zijn geïmplementeerd en in 2010 worden geëvalueerd. In 2010 zal het gehele systeem worden overgezet naar het documentbeheerssysteem (Prodoc). Inspecties en controles Gedurende het verslagjaar zijn periodieke controles uitgevoerd op de kwaliteit van het afvalwater van de gebouwen in Delft en Voorburg. De inspecties zijn uitgevoerd door een onafhankelijk en gecertificeerd bedrijf ‘Afvalwater Service’. In 2009 is een keer een lichte overschrijding geweest van het E.O.X gehalte, dit zijn halogeenrijke verbindingen, afkomstig uit het S-gebouw. Na een hermeting is deze overschrijding teniet gedaan. In 2009 is er in DHV een overschrijding geconstateerd van het vetgehalte. In het eerste kwartaal van 2010 zal er Voorburg een nieuwe vetvanger worden geïnstalleerd. In het verslagjaar hebben er geen milieu-inspecties plaatsgevonden in Delft (Reinier de Graaf Gasthuis), Den Haag-Ypenburg (De Reef), Naaldwijk (BCW) en op de Schieweg (magazijn). Bij een inspectiebezoek in Voorburg zijn geen overtredingen geconstateerd. Afval Het ziekenhuis kent acht afvalstromen: specifiek ziekenhuisafval, bedrijfsafval, chemisch afval, swill, papier en karton, glas, houten sloopafval en bruin- en witgoed. Dit afval wordt apart ingezameld en 65

aangeboden aan de afvalinzamelaar. De meeste stromen zijn iets toegenomen. Dit wordt veroorzaakt door de productiestijging van het ziekenhuis. De afvalstroom van het swill (keukenafval) is met 60 % afgenomen, wat neer komt in € 11.500. Oorzaak hiervan is een andere manier van het bereiden van de maaltijden voor de patiënten.

Totaal afvaloverzicht

Kg 600.000 500.000 400.000 300.000

2009 2008

200.000

2007

100.000 0

SZA

Bedrijfs Chemisch afval

Swill

Papier

Glas

Figuur 4.4 - Overzicht van afvalstromen 2007-2009 Energie & Water Er is onderzoek uitgevoerd naar het verlagen van het energieverbruik. De belangrijkste energiebesparende maatregelen zijn:  Op de locatie in Voorburg zijn we aan het experimenteren met andere spots met LEDverlichting. Afhankelijk van dit experiment wordt er gekeken of dit op andere locaties wordt ingevoerd  Zowel in het B- als H-gebouw zijn er thermische foto’s genomen om te bepalen op welke punten te veel warmte verloren gaat. Naar aanleiding hiervan vonden er op beide locatie isolaties plaats van pompen, leidingen en afsluiters  Bij de aanschaf van nieuwe apparatuur wordt er zeer kritisch gekeken naar energiezuinige apparatuur (A-label)  Ook in 2010 zal er voorlichting gegeven worden aan alle afdelingen over energiebesparing door het uitschakelen van apparatuur, pc’s en beeldschermen na werktijd en tijdens de pauzes  In 2009 is er een registratiesysteem opgezet voor het energieverbruik. Alle relevante energiemetingen worden nu maandelijks geanalyseerd. Gas-, elektriciteit- en waterverbruik 2009

2008

2007

Delft, B- en H-gebouw

50.029

52.888

51.617

Delft, S-gebouw

10.498

9.069

6.886

6.414

6.554

6.956

66.941

68.511

78.346

1.824.400

2.050.873

1.825.601

Delft, S-gebouw

277.412

251.568

218.819

Voorburg

746.007

772.839

655.298

2.847.817

3.075.278

2.699.718

Water (m3)

Voorburg Totaal Gas (m3) Delft, B- en H-gebouw

Totaal

66


Elektriciteit (kWh) Delft, B- en H-gebouw

9.191.841

7.687.883

7.388.363

Delft, S-gebouw

2.734.503

2.415.079

1.931.597

Voorburg

2.404.250

2.508.566

2.474.968

14.330.594

12.611.528

11.132.728

Totaal

Wat opvalt aan deze gegevens is dat het elektriciteitsverbruik in de laatste twee jaar in het S-gebouw aanzienlijk is gestegen. Een verklaring hiervoor is de toegenomen productiestijging; 30 % in 2008 en 15 % in 2009, en de uitbreiding van het aantal analyseapparaten. In 2007 was het warmer dan in 2008 en 2009 waardoor het gasverbruik in 2007 lager is uitgekomen. Het aantal graaddagen op basis van een binnentemperatuur van 21 graden was in 2007, 2008 en 2009 respectievelijk 3508, 3782 en 3748. Door het gasverbruik te delen door het aantal graaddagen wordt duidelijk dat er wel degelijk jaarlijks minder gas is verbruikt. Relatief gasverbruik 2007 = 770 m3/graaddag, 2008 = 813 m3/graaddag en 2009 = 760 m3/graaddag. De energiekosten worden vooral beperkt door de veel lagere kosten van elektriciteit en in mindere mate van gas in het B- en H-gebouw. De totale energiekosten in het B- en H-gebouw zijn gestegen ten opzichte van 2008. Deze stijging is te verklaren omdat er sinds 2009 met door elektra gedreven compressiekoelmachines gekoeld wordt. Deze machines hebben een veel hoger rendement. Dit is tevens de verklaring voor de afname van het gasverbruik. In DHV is er iets meer elektriciteit en iets minder gas ingekocht dan verwacht. Dit hangt samen met de inzet van Warmte Kracht Koppeling (WKK) die iets achter blijft bij de verwachting. De totale energiekosten in DHV komen daarmee 2 % hoger uit. Energiekosten in 2009 Budget in euro’s Gaskosten Elektrakosten Energiekosten

€ 997.994 € 1.329.069 € 2.327.063

Werkelijk gemaakte kosten in euro’s € 967.428 € 1.301.035 € 2.268.463

Milieu-incidenten en klachten Er is door ons ziekenhuis een klacht via de gemeente Voorburg-Leidschendam bij de afdeling milieu van de Provincie Zuid-Holland ingediend vanwege ernstige stankoverlast op de locatie Voorburg, met name op de OK. Nadat er extra koolstoffilters zijn geplaatst hebben dit soort klachten zich niet meer voorgedaan. Handhaving ADR weten regelgeving De ADR weten regelgeving bevat richtlijnen voor het vervoer van gevaarlijke stoffen over de weg. Hieronder vallen ook de diagnostische monsters die voor het laboratorium vervoerd worden en het specifieke ziekenhuisafval. Dit vervoer vindt onder andere plaats vanaf de vele prikpunten in de regio en tussen de locaties. Door steekproefsgewijs controles uit te voeren op de verplichte vervoersdocumenten en door het geven van interne voorlichting zijn er geen overtredingen geweest in 2009. Milieuprogramma 2010 In 2010 zullen alle afdelingen in kaart gebracht worden om te kijken naar de hoeveelheden afval. Vanuit dit oogpunt zal gekeken worden of er op de afvalstromen kan worden bespaard, met inachtname van de weten regelgeving. Pharmafilter 2009 Pharmafilter is een concept dat de afval- en afvalwaterstromen in ziekenhuizen bij elkaar brengt. De vuilwaterstroom bevat ook het vaste afval in de vorm van bioplastics en keukenafval. De innovatie is tweeledig. Enerzijds de toepassing van bioplastics (biologisch afbreekbaar materiaal) voor ondersteken, urinoirs en andere eenmalig te gebruiken hulpmiddelen. Anderzijds de verwerking hiervan in het ziekenhuis zelf. Hier komen diverse technieken aan te pas, onder andere een membraanbiofilter en ozonisatie. Gebruik van Pharmafilter minimaliseert de afvalstroom van het ziekenhuis. Dat is van belang vanwege de aanwezigheid van (resten van) medicijnen, desinfecteer67

middelen, ziekteverwekkende bacteriën, virussen en dergelijke in het afval en het afvalwater. De risico’s van het lozen van ziekenhuisafval in riolen krijgen steeds meer aandacht. Vast afval, dat biologisch afbreekbaar is, wordt afgevoerd via de riolering van het ziekenhuis. Met Pharmafilter worden in het ziekenhuis apparaten geplaatst die het vaste afval vermalen en samen met het afvalwater afvoeren naar het filter. De vaste stoffen komen terecht in een vergistinginstallatie op het terrein van het ziekenhuis. Hier worden de vaste deeltjes afgebroken met behulp van bacteriën. De vloeibare stoffen worden door een filtersysteem geleid, zodat schadelijke stoffen worden verwijderd. Het systeem biedt vele voordelen. Naast het feit dat afval op een milieuvriendelijke wijze wordt verwerkt, scheelt het in de logistieke bewegingen binnen het ziekenhuis. Afval en afwas hoeven niet apart van de afdelingen opgehaald te worden. Een besparing die ten goede komt aan de zorg.

In 2009 is de proef opstelling afgebroken. De testresultaten waren nog beter dan verwacht. Verder hebben we in 2009 een wijziging van de milieuvergunning gekregen en is er een bouwvergunning verleend voor het bouwen van een Pharmafilter waar het hele H-gebouw op aangesloten zal worden. De werking van Pharmafilter voor het H-gebouw zal medio 2010 gerealiseerd zijn. 4.8.2

Veiligheid

Bedrijfshulpverlening De Reinier de Graaf Groep beschikt over Bedrijfshulpverlening (BHV). Dit is een interne hulpdienst die is bedoeld om tijdens gevaarlijk situaties (calamiteiten) letsel en schade van patiënten, bezoekers en medewerkers zoveel mogelijk te voorkomen en te beperken. De Bedrijfshulpverlening bestaat uit medewerkers die zijn opgeleid om hulp te bieden bij calamiteiten: zogenoemde bedrijfshulpverleners (BHV’-ers). Gedurende het hele jaar zijn 24 uur per dag in ons ziekenhuis verpleegkundigen aanwezig die zijn opgeleid om te handelen bij brand. Zij weten allemaal hoe zij moeten ontruimen. Ook alle OKverpleegkundigen en laboranten uit het laboratoriumgebouw zijn opgeleid om te handelen bij brand. Vlucht- en ontruimingsplannen Op iedere afdeling van de Reinier de Graaf Groep hangen vluchtplannen, waarop is aangegeven langs welke route het gebouw moet worden verlaten bij een calamiteit (zoals een brand). Verder beschikt elke receptie over een ontruimingsplan. Hierin staat per afdeling aangegeven wat de specifieke kenmerken van die afdeling zijn in relatie tot brandveiligheid en hoe te handelen bij een ontruiming. Oefeningen Om goed voorbereid te zijn op een eventuele calamiteit houdt de Bedrijfshulpverlening van de Reinier de Graaf Groep regelmatig kleine en grote calamiteitenoefeningen in en rondom de gebouwen. Dit gebeurt al dan niet in samenwerking met de Delftse Brandweer. De Brandweer Delft heeft in 2009 ook lessen ontvangen wat te doen bij brand op een operatiekamer en ook heeft de gehele Brandweer Delft en Den Hoorn rondleidingen gehad op de OK’s om ook de omgeving op een operatiekamer te leren kennen.

68


Opgeleid in 2009

Medewerkers

Ontruimingsassistenten voor verpleegafdelingen

713

OK-medewerkers werkzaam op het ok complex

129

OK-medewerkers protocoltraining

150

Opleiding beheerder brandmeldcentrale Nieuwe medewerkers introductiedag brandtraining Training receptionisten

5 210 23

Competentie training BHV

129

Laboranten S-gebouw

200

BHV-medewerkers Ploegleiders

14 3

Om borging te houden binnen de afdeling veiligheid zullen we volgens het opleidingsjaarplan iedereen jaarlijks zoveel mogelijk trainen. Elke training is op maat gemaakt. Het waarborgen van de brandveiligheid van medewerkers, patiënten en bezoekers is en blijft een aandachtspunt voor de Raad van Bestuur. Daarom is een goed geoefende, parate en adequate veiligheidsorganisatie onontbeerlijk. Ziekenhuis Rampenopvangplan (ZiROP) Met het uitkomen van een door het ministerie van VWS geïnitieerd nieuwe referentiekader ZiROP 2009 worden ziekenhuizen in staat gesteld hun plannen weer aan te passen aan de gewijzigde inzichten rondom de interne en externe coördinatie, en het traject van opleiden, trainen en oefenen, kortweg OTO ZiROP. In samenwerking met het Traumacentrum West zal de Reinier de Graaf Groep de komende twee jaar een doorstart maken in het opleidingsprogramma op basis van de nog landelijk te presenteren competentieprofielen van de betrokken functionarissen bij het ZiROP. Verder hebben alle ziekenhuizen zich moeten richten op het voorbereid zijn op de ontvangst van zogenoemde CBRN (Chemische, Bacteriologische, Radiologische en Nucleaire) slachtoffers. De Reinier de Graaf Groep heeft hiermee met het inrichten van de influenzacommissie adequaat ingespeeld op mogelijke gevolgen van een Influenza pandemie. Deze commissie heeft een draaiboek ‘RdGG Influenza pandemie’ opgesteld waarin staat beschreven hoe de interne organisatie zich vormt en handelt bij het afkondigen van diverse stadia van ernst en omvang van een pandemie. Vakgerichte afspraken met de externe instanties en het eventueel voorbereid zijn op een uitval van een groot deel van het personeel, dat ook ziek thuis kon komen te zitten. Uiteindelijk heeft de praktijk aangetoond dat het nieuwe influenza H1N1 zich beheersbaar voordeed. Concluderend is vast te stellen is dat de Reinier de Graaf Groep goed voorbereid was. In totaal zijn er met betrekking tot deze influenza 124 patiënten binnengekomen op de afdeling SEH, waarvan er uiteindelijk 74 opgenomen zijn geweest. Eind 2009 is er gestart met het aanpassen van de tekst van het ZiROP naar aanleiding van het eerder genoemde referentiekader en door de herinrichting van de organisatiestructuur. Naar verwachting zal in het najaar 2010 een vernieuwd ZiROP kunnen worden vastgesteld. Brandveiligheid Brandveiligheid is van groot belang en krijgt dan ook de nodige aandacht in de Reinier de Graaf Groep. Zo zijn er in 2009 nog meer maatregelen getroffen die brand moeten voorkomen of de gevolgen tot een minimum beperken. Als netwerkorganisatie heeft het samenwerkingsverband Incidentbeheersing Management Zorginstellingen (IBMZ) dit verslagjaar vooral ingezet op het doorontwikkelen op de bestuurlijke betrokkenheid bij het dossier brandveiligheid. In een landelijk congres georganiseerd door VWS is er door IBMZ een voordracht gedaan om een gerichte besluitvorming mogelijk te maken door het feitelijk vaststellen van bestuurders van een brandveiligheidniveau. Voor de locatie Voorburg van de Reinier de Graaf Groep is een dergelijk document geformaliseerd. De overige locaties en de nieuwbouw zullen op dezelfde wijze de op risicogebaseerde benadering van het vastleggen van de brandveilig69

heidsvoorzieningen ondergaan. Verder heeft IBMZ zich als kenniscentrum voor securityzorg, veiligheid, incidentenbeheersing en integriteit maximaal ingezet. Ook presenteerde dit orgaan zich als beheerder van de convenanten met de regiopolitie, de regio brandweer en het Openbaar Ministerie. In het verslagjaar is ook weer door IBMZ ondersteuning gegeven aan bestuurders en het management van de Reinier de Graaf Groep. Er is onder andere een aanzet gegeven om het beleidsplan securityzorg en veiligheid aan te passen op de herinrichting van de ziekenhuisorganisatie. Onder meer de zogenoemde bestuursdocumenten voor de interne noodorganisatiestructuur (INO), de interne hulpverlening en het risicodiagram verstoringen zorginstelling zijn uitgewerkt en actief onder de aandacht gebracht van de vernieuwde managementstructuur. 4.8.3

Mens en maatschappij

In deze paragraaf belichten we een aantal activiteiten van het ziekenhuis die te maken hebben met zaken die leven binnen de maatschappij. Polikliniek voor Jeugd en Alcohol Alcoholvergiftiging onder jongeren is een groeiend probleem. Patiënten die met een alcoholintoxicatie worden opgenomen zijn de afgelopen jaren steeds jonger geworden. De gemiddelde leeftijd ligt op 15 jaar. Het aantal jongeren dat wordt opgenomen met een alcoholvergiftiging neemt nog steeds toe. Op de Delftse locatie van de Reinier de Graaf Groep is als reactie hierop in 2007 de polikliniek voor Jeugd & Alcohol geopend. Dit is een multidisciplinair nazorgtraject van onze Kindergeneeskunde en Kinderpsychologie. In april lanceerde de polikliniek haar eigen website, www.polikliniekjeugdenalcohol.nl. Deze website richt zich op zorgverleners. Zij kunnen hier naast het protocol met de multidisciplinaire werkwijze voor de behandeling van jongeren met alcoholvergiftiging ook informatie vinden over het project ‘Voorkom alcoholschade bij jongeren’. Hierbij dienen initiatiefnemer de Reinier de Graaf Groep, het Medisch Centrum Leeuwarden, het Westfriesgasthuis te Hoorn en de combinatie Máxima Medisch Centrum/Catharina Ziekenhuis te Eindhoven als pilotziekenhuizen. Zij testen de aanpak van de polikliniek voor Jeugd en Alcohol op toepasbaarheid, waarna het concept in Nederland en eventueel ook in het buitenland uitgerold kan worden. Reinier leidt dit project, dat wordt gesteund en gefinancierd door het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, samen met het Partnership Vroegsignalering. Patiëntenbijeenkomsten De Reinier de Graaf Groep organiseerde in 2009 meerdere themabijeenkomsten voor patiënten. Zo was er een patiëntenavond over de ziekte van Parkinson en over chronische darmziekten. Ook was er een themabijeenkomst voor Gravespatiënten en een symposium voor MS-patiënten. Iedere vrijdagmiddag is er in Delft een rondleiding voor zwangeren die in ons ziekenhuis gaan bevallen. Bovendien faciliteert de Reinier de Graaf Groep activiteiten van patiëntenverenigingen, zoals informatieavonden en bijeenkomsten voor lotgenotencontact. In 2009 waren er informatieavonden voor schildklier- en Coeliakiepatiënten en lotgenotenbijeenkomsten van onder meer de Nederlandse Vereniging van Blinden en Slechtzienden, de Whiplash Stichting en Nederlandse Vereniging voor Slechthorenden. Vrijwilligers In december 2009 zette de Reinier de Graaf Groep haar vrijwilligers in het zonnetje tijdens een feestelijk diner. Dankzij deze inzet van deze vrijwilligers kan het ziekenhuis extra service aan patiënten bieden. Zo verstrekken zij voorlichtingsmateriaal aan patiënten, brengen zij e-mails en krantjes bij verpleegafdelingen en halen ze patiënten op voor de wekelijkse kerkdienst. Er werken in totaal 180 vrijwilligers op diverse afdelingen. Radio Ziekenhuis Omroep Delft (RAZO) 60 jaar Een van de oudste omroepen in Nederland is de RAZO. In november 2009 vierde de RAZO haar 60jarig jubileum met een speciale jubileumuitzending in het B-gebouw in Delft. De Delftse omroep RAZO verzorgt ontspanning en informatie voor de patiënten die verblijven in de gebouwen van de Reinier de Graaf Groep in Delft en Voorburg.

70


Gepensioneerdendag In november organiseerde het ziekenhuis een gepensioneerdendag voor oud-medewerkers en specialisten. Ruim negentig gepensioneerden genoten van een uitgebreid middagprogramma dat zowel informatie als entertainment bood. Reinier de Graaf Journaal Dit is een tweejaarlijkse uitgave van het ziekenhuis, die inwoners in de regio informeert over de laatste medische ontwikkelingen en het aanbod van de Reinier de Graaf Groep. In 2009 verscheen het Reinier de Graaf Journaal in mei en november in een oplage van 465.000 exemplaren.

4.9

Financieel beleid

4.9.1 Algemeen Een van de beleidsuitgangspunten van het ziekenhuis is een financieel solide bedrijfsvoering. In dit kader wordt gestreefd naar een jaarlijkse groei van het eigen vermogen. Deze doelstelling wordt versterkt door de wens om tot nieuwbouw te komen. Financiers stellen daarbij voorwaarden aan de omvang van het eigen vermogen en een gezonde exploitatie. Het geconsolideerde resultaat over het verslagjaar bedraagt € 4,7 miljoen. Het resultaat is toegevoegd aan het eigen vermogen, hetgeen tot een aanzienlijke verbetering van de solvabiliteit leidt. Financiële positie (geconsolideerd) Resultaatratio ZVW-gefinancierde resultaten in % Solvabiliteit (eigen vermogen/balanstotoaal) in % Solvabiliteit (eigen vermogen/opbrengsten) in % EBITDA als % van de som der bedrijfsopbrengsten

4.9.2

2009 2,30 11,19 11,38 14,19

2008 0,79 8,47 9,71 13,93

2007 2,08 8,45 9,39 14,06

2006 0,11 8,41 10.53 10,68

2005 1,25 8,37 10,07 12,41

Financiële ontwikkeling

Passiva In 2009 is er wederom sprake van overfinanciering van het wettelijk budget als gevolg van te hoge DBC-tarieven in het A-segment. In 2009 heeft terugbetaling van de overfinanciering 2007 plaatsgevonden. De overfinanciering 2009 is toegevoegd aan de post ‘Schulden uit hoofde van financieringsoverschot’. Deze bedraagt ultimo 2009 € 40,3 miljoen en betreft met name de jaren 2008 en 2009. Baten Ten opzichte van 2008 zijn de baten met 6,9% gestegen tot € 201,6 miljoen. Baten (x € 1.000) Wettelijk budget voor aanvaardbare kosten Niet gebudgetteerde zorgprestaties DBC opbrengsten B-segment Overige bedrijfsopbrengsten Totaal

2009 120.103 13.586 51.027 16.855 201.571

2008 128.651 14.097 35.278 10.000 188.026

Het wettelijk budget voor aanvaardbare kosten is enerzijds gedaald door de opschoning als gevolg van de uitbreiding van het B-segment (€ 11 miljoen) en opschoning specialistenplaatsen (€ 3,8 miljoen) en anderzijds toegenomen als gevolg van verhoging van de productieafspraken (€ 1,9 miljoen), indexeringen (€ 2,6 miljoen) en nacalculeerbare kapitaalslasten (€ 1,4 miljoen). De DBC-opbrengsten in het B-segment zijn toegenomen als gevolg van de uitbreiding van het Bsegment, indexeringen en toegenomen productie. De overige bedrijfsopbrengsten zijn toegenomen als gevolg van een stijging van het honorarium van specialisten in loondienst, veroorzaakt door opschoning uit het wettelijk budget en toegenomen productie (€ 6 miljoen) en stijging van de subsidie uit het opleidingsfonds (€ 0,7 miljoen).

71

Lasten De lasten bedragen € 196,9 miljoen, een toename ten opzichte van 2008 met 5,5%. Lasten (x € 1.000)

2009

2008

Personeelskosten

111.877

102.605

Afschrijvingskosten

20.847

21.822

Overige bedrijfskosten

61.092

59.235

Financiële baten en lasten Totaal

3.076

2.873

196.892

186.535

De stijging van de personeelskosten bedraagt € 9,3 miljoen en wordt verklaard door de CAO-stijging, incidentele loonontwikkeling (periodieken e.d.), inhuur van interim-management en een toename van de formatie met, per saldo, 136 fte in verband met een hogere productie. De overige bedrijfskosten zijn met name gestegen in de facilitaire kosten en patiëntgebonden kosten. Investeringen De investeringen hebben in 2009 € 17,3 miljoen bedragen. Investeringen (x € 1.000)

2009

2008

Inventarissen

5.293

14.096

ICT

4.206

2.535

Bouw (instandhouding)

5.930

5.841

Bouw onderhanden projecten

1.307

1.567

16.736

24.039

Totaal

Ten opzichte van de begrote investeringsruimte in 2009 is € 3,6 extra geïnvesteerd. Deze extra investeringen betreffen de modernisering van het OK-complex in het H-gebouw (€ 3 miljoen) en ICTinvesteringen in netwerk en overige infrastructuur. Overige noemenswaardige investeringen zijn onder andere: echografie-apparatuur (€ 525.000,-), instrumentarium Combister (€ 440.000,-) en een patiëntmonitor voor de IC (€ 300.000,-). Verwachtingen 2010 Het beleid om het eigen vermogen te verhogen wordt gecontinueerd. Het begrotingsresultaat voor 2010 is gesteld op € 3 miljoen. Daarnaast zijn er financiële middelen vrij gemaakt om een omvangrijk ICT - programma in 2010 en 2011 uit te kunnen voeren. Voor 2010 zijn daarom op de kostenkant onder meer de volgende maatregelen ingezet:  Procesverbetering en kostenbeheersing met behulp van Lean Six Sigma  Inkoopvoordeel als gevolg van de samenwerking binnen Zorgservice XL  Optimalisering van de productmix  Terugdringing inzet van interim-management en externe adviseurs. Aan de opbrengstkant wordt op basis van de analyse van de productmix gekeken naar de kansen en bedreigingen, zowel in termen van positionering als financieel. Aan het financieel beleid wordt in 2010 richting gegeven binnen de resultaatverantwoordelijke eenheden. De managementinformatie wordt hierop toegespitst. 2010 is ook het jaar van de voorbereiding op de nieuwe financierings- en bekostigingssystematiek in 2011. Medio 2010 zal naar verwachting een eerste financiële impactanalyse beschikbaar komen waaruit de gevolgen van de nieuwe systematiek voor het ziekenhuisbudget zullen blijken. Via Laboratoriumpraktijk Berg en Bosch wordt in 2010 ingezet op een groei van de activiteiten in de Eerstelijns markt met circa 20 %. De laboratoria van de Reinier de Graaf Groep nemen hiermee een stevige positie in op de Nederlandse markt. De Reinier de Graaf Groep kent in 2010 een groot investeringsprogramma. Accenten hierin zijn de overbruggingsinvesteringen in de huidige gebouwen om functionaliteit tot aan de nieuwbouw te waarborgen en de ICT -investeringen, waaronder de implementatie van het EPD en de verbetering

72

Reinier de Graaf Groep van de infrastructuur (storage, servers). Financiering van de investeringen zal in principe plaatsvinden op de traditionele manier, onder borging van het Waarborgfonds voor de Zorgsector (WfZ). De overheid heeft per beleidsterrein een commissie ingesteld om tot bezuinigingen van 20 % op de overheidsbegroting te komen. Dit zal de zorg zeker niet ongemerkt voorbij gaan.

73

5 Jaarrekening 5.1 5.1.1

Geconsolideerde jaarrekening Geconsolideerde balans per 31 december 2009 (na resultaatsbestemming) Ref.

31-dec-09 €

31-dec-08 €

1 2 3

15.758.687 119.127.662 16.508.580 151.394.929

18.893.591 137.215.986 73.575 156.183.152

ACTIVA

Vaste activa Immateriële vaste activa Materiële vaste activa Financiële vaste activa Totaal vaste activa Vlottende activa Voorraden Onderhanden werk uit hoofde van DBC's Vorderingen en overlopende activa Liquide middelen Totaal vlottende activa

4 5 6 9

Totaal activa

Ref. PASSIVA

Eigen vermogen Kapitaal Collectief gefinancierd gebonden vermogen Niet collectief gefinancierd vrij vermogen Totaal eigen vermogen

3.394.359 1.809.43850.916.328 1.181.541 53.682.790

2.997.327 130.16242.559.199 13.912.122 59.338.486

205.077.719

215.521.638

31-dec-09 €

31-dec-08 €

1.382.803 19.737.890 1.817.861 22.938.554

1.479.384 15.055.487 1.724.906 18.259.777

337.688 23.276.242

286.300 18.546.077

10

Aandeel derden Totaal groepsvermogen Voorzieningen

11

570.000

2.043.000

Langlopende schulden

12

73.787.971

86.571.830

Kortlopende schulden Schulden uit hoofde van financieringsoverschot Kortlopende schulden en overlopende passiva

7 13

40.345.705 67.097.801

44.821.733 63.538.998

205.077.719

215.521.638

Totaal Passiva

74


5.1.2

Geconsolideerde resultatenrekening over 2009

Ref.

2009 €

2008 €

BEDRIJFSOPBRENGSTEN: Wettelijk budget voor aanvaardbare kosten en/of subsidie

15

120.102.547

128.651.289

Niet gebudgetteerde zorgprestaties

16

13.586.118

14.096.333

DBC opbrengsten B-segment

17

51.027.147

35.278.265

Overige bedrijfsopbrengsten

18

16.854.885

10.000.277

201.570.697

188.026.164

Som der bedrijfsopbrengsten

BEDRIJFSLASTEN: Personeelskosten

19

111.876.870

102.605.003

Afschrijvingen op immateriële en materiële vaste activa

20

20.846.799

21.822.097


22

61.092.442

59.235.398

193.816.111

183.662.498

7.754.586

4.363.666

3.075.808

2.872.866

4.678.778

1.490.800

2009 €

2008 €

4.638.877 39.901

1.491.928 1.128-

4.678.778

1.490.800

Som der bedrijfslasten BEDRIJFSRESULTAAT Financiële baten en lasten RESULTAAT BOEKJAAR

23

RESULTAATBESTEMMING Het resultaat is als volgt verdeeld:

Toevoeging/(onttrekking): Collectief gefinancieerd gebonden vermogen Niet collectief gefinancierd vrij vermogen

75

5.1.3

Geconsolideerd kasstroomoverzicht Ref. €

2009 €

€

2008 €

Kasstroom uit operationele activiteiten Bedrijfsresultaat Resultaat aandeel derden

7.754.586 51.385-

4.363.666 49.7997.703.201

Aanpassingen voor : - afschrijvingen - desinvesteringen - mutaties voorzieningen

21.602.472 380.344 -

4.313.867 22.232.474 1.046.563

21.982.816 Veranderingen in vlottende middelen: - voorraden - onderhanden werk DBC's - vorderingen - eigen vermogen - vorderingen/schulden uit hoofde van financieringstekort respectievelijk -overschot - kortlopende schulden (excl.schulden aan kredietinstellingen)

397.0321.679.276 8.357.12924.562

181.475123.892 3.013.77527.932

4.476.028-

7.349.050

358.440-

Kasstroom uit bedrijfsoperaties Ontvangen intrest Resultaat op deelnemingen Betaalde intrest

10.947.248 11.884.791-

15.252.872

17.801.226

42.845.776

189.217 26.830 3.213.640-

Totaal kasstroom uit operationele activiteiten Kasstroom uit investeringsactiviteiten Investeringen materiële vaste activa Investeringen immateriële vaste activa Investeringen deelnemingen en/of samenwerkingsverbanden Investeringen in financiele vaste activa (oude plankosten)

23.279.037

915.325 3.738.3922.997.593-

2.823.067-

14.803.633

40.022.709

469.588290.000-

27.608.02122.072.940-

73.575

6.710.944

16.508.580-

17.194.593-

Totaal kasstroom uit investeringsactiviteiten

42.970.017-

Kasstroom uit financieringsactiviteiten Nieuw opgenomen leningen Aflossing langlopende schulden

76

12.783.859-

20.230.374 11.108.663-

Totaal kasstroom uit financieringsactiviteiten

12.783.859-

9.121.711

Mutatie geldmiddelen

15.174.819-

6.174.403

Liquide middelen 31 december 2009 Liquide middelen 31 december 2008 Schulden aan kredietinstellingen (kortlopende schulden)

1.181.541 13.912.1222.444.23815.174.819-


5.1.4 5.1.4.1

Grondslagen van waardering en resultaatbepaling Algemeen

Grondslagen voor het opstellen van de jaarrekening De jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met BW2 titel 9 en de stellige uitspraken van de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving, uitgegeven door de Raad voor de Jaarverslaggeving. Vergelijking met voorgaand jaar De grondslagen van waardering en van resultaatbepaling zijn ongewijzigd ten opzichte van voorgaand jaar, met uitzondering van het volgende: Stelselwijziging Met ingang van het boekjaar 2009 is de waarderingsgrondslag van de onderhoudsvoorziening gewijzigd. Deze wijziging is op basis van aanpassingen in de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving 655 die vanaf 2008 van kracht is. In 2008 heeft de Raad voor de Jaarverslaggeving een aanpassing in de richtlijn RJ 655 gepubliceerd, welke ingaat op de verwerking in de jaarrekening van de onderhoudsvoorziening. De richtlijn geeft de keuze tussen het vormen van een onderhoudsvoorziening of voor het verwerken van de onderhoudskosten via de materiele vaste activa. In 2009 heeft een stelselwijziging plaatsgevonden waardoor de onderhoudsvoorziening is vrijgevallen ten gunste van het eigen vermogen. De vergelijkende cijfers zijn met terugwerkende kracht aangepast in overeenstemming met RJ 140 ten behoeve van het inzicht in de vergelijkende cijfers. Hierdoor is het eigen vermogen in 2008 in positieve zin aangepast met een bedrag van € 1.341.700. Invloed stelselwijziging op vermogen en resultaat De stelselwijziging is rechtstreeks verwerkt in het eigen vermogen per 31 december 2008. Het effect op het resultaat is nihil. Schattingswijziging Met ingang van het boekjaar 2009 is de afschrijvingstermijn voor de goodwill die betaald is bij de aankoop van Laboratoriumpraktijk Berg & Bosch B.V. aangepast. Deze goodwill werd afgeschreven in vier jaar en wordt met ingang van 2009 op basis van uitgevoerde impairment afgeschreven in zeven jaar. Invloed schattingswijziging op vermogen en resultaat De schattingswijziging heeft een effect op het resultaat 2009 van € 2.250.000. Materiële vaste activa In 2008 heeft een heroriëntatie plaatsgevonden op het lopende vergunningsplichtige nieuwbouwproject, hetgeen begin 2009 heeft geleid tot opschorting van het vergunningsplichtige nieuwbouwproject. Het opschorten van het nieuwbouwproject heeft financiële consequenties. In 2009 is een plan ontwikkeld en in gang gezet om de hoogst noodzakelijke herstelwerkzaamheden aan de gebouwen uit te voeren. Dit ten behoeve van de veiligheid van de patiënt en de medewerkers en eisen vanuit bouwreglementering.

Financiële vaste activa De met de hiervoor vergunningsplichtige nieuwbouw gemoeide aanloopkosten belopen € 20,5 mln. Van dit bedrag is € 16,5 mln op de balans opgenomen als financiele vaste activa. Het dossier is door RdGG neergelegd bij de Nederlandse Zorgautoriteit, die evenwel geen uitspraak kan doen als gevolg van ontbrekende duidelijkheid omtrent de afwikkeling van dergelijke dossiers vanuit de overheid. Omwille van een reëel level playing field in de toekomst zullen deze kosten gecompenseerd moeten worden. Op dit moment bestaat onzekerheid over de daadwerkelijke compensatie van deze aanloopkosten. De overige € 4 miljoen is deels opgenomen in het huidige nieuwbouwproject (€ 1,9 mln) en deels opgenomen onder de WTZi-vergunningsplichtige materiële vaste activa (€ 2,1 mln). Bij ingebruik name van de vergunningsplichtige nieuwbouw ultimo 2013 resteert een boekwaarde probleem van 19,8 mln. Dit betreft de boekwaarde van de te slopen gebouwen en het hiervoor genoemde renovatietraject. Op de boekwaarde zal de geschatte netto opbrengst van de verkoop van de grond (9,9 miljoen) in mindering worden gebracht, zodat een boekwaardeprobleem overblijft van 9,9 miljoen. Voor dit laatste bedrag heeft de RdGG een verzoek tot versnelde afschrijving met ingang van 1 januari 2009 ingediend bij de Nederlandse Zorgautoriteit. Overigens is de Reinier de Graaf Groep van mening dat een eventueel negatief verschil tussen realiseerbare waarde en boekwaarde, gegeven de historische bekostigingstoezeggingen door de overheid en de verschillen tussen bekostigingstermijnen en kortere bedrijfseconomische afschrijvingstermijnen, bij afwijzing van het verzoek tot versnelde afschrijving door de overheid gecompenseerd zal worden, zowel ten aanzien van materiële vaste activa als ten aanzien van voormalige immateriële vaste activa.

77

Consolidatie In de geconsolideerde jaarrekening zijn opgenomen de stichtingen en vennootschappen die tot de groep behoren. Dit betreft de volgende stichtingen en vennootschappen:

Naam en rechtsvorm en woonplaats rechtspersoon

Kern activiteit

Verschaft kapitaal

Kapitaalbelang (in % )

€ Rechtstreekse kapitaalbelangen en overige zeggenschapsbelangen Reinier Medische Centra Holding B.V. te Delft

Eigen vermogen €

Resultaat €

Holding maatschappij

Reinier Obesitas Centrum BV Obesitas te Delft centrum

20.000

100%

28.548

2.726.130-

20.000

100%

309.371-

26.831

-

100%

3.643.382

-

-

100%

-

169-

-

33 1/3%

88.603

42.624-

-

100%

-

-

-

33 1/3%

417.929

119.702

Laboratoriumpraktijk Berg en Huisartsen Bosch BV te Spijkenisse laboratorium

Zeggenschapsbelangen: Stichting Combister te Delft

Stichting Haags-Rijswijks Huisartsen laboratorium te Rijswijk

Sterilisatie medische app. Afname punt laboratoria

Stichting Specialisten Reinier Dienstde Graaf te Delft verlening

Stichting Behandelcentrum Westland te Naaldwijk

Verhuur ruimte

In de Stichtingen is een zeggenschapsbelang. De Stichting Haags-Rijswijks Huisartsenlaboratorium en Stichting Behandelcentrum Westland zijn integraal geconsolideerd. Voor beide stichtingen geldt een minderheidsbelang van 33 1/3%. De Reinier de Graaf Groep heeft aansprakelijkheidsstellingen overeenkomstig BW2 titel 9, artikel 403 voor Reinier Medische Centra Holding B.V., Laboratoriumpraktijk Berg en Bosch B.V. en Reinier Obesitas Centrum B.V. afgegeven. De Stichting Fonds Bijzondere Voorzieningen is een fonds waarop personeelsleden en patiënten in bijzondere omstandigheden een beroep kunnen doen. Deze stichting is niet opgenomen in de consolidatiekring, omdat er geen kapitaal- of zeggenschapsbelangen aanwezig zijn. Stichting Reinier de Graaf Groep is eigenaar van Graaflanden B.V., die per 31 december geen vermogen meer heeft en in liquidatie is. Deze BV is niet in de geconsolideerde jaarrekening opgenomen. In 2008 was Graaflanden B.V. wel in de consolidatie opgenomen. Verbonden rechtspersonen Alle stichtingen en vennootschappen, zoals opgenomen in paragraaf consolidatie, evenals de deelnemingen toegelicht onder de toelichting op de financiële vaste activa worden aangemerkt als verbonden partij. Transacties tussen groepsmaatschappijen worden in de consolidatie geëlimineerd.

78


5.1.4.2

Grondslagen van waardering van activa en passiva

Activa en passiva Activa en passiva worden in het algemeen gewaardeerd tegen de verkrijgings- of vervaardigingsprijs of de actuele waarde. Indien geen specifieke waarderingsgrondslag is vermeld, vindt waardering plaats tegen de verkrijgingsprijs. Toelichtingen op posten in de balans, resultatenrekening en kasstroomoverzicht zijn in de jaarrekening genummerd. Immateriële en materiële vaste activa Gevolgen wijziging bekostiging kapitaallasten en aanpassing Regeling verslaggeving WTZi en Richtlijn 655 Zorginstellingen op waardering van vaste activa Er is landelijk sprake van aanzienlijke onzekerheden over de toekomstige opbrengsten, bijvoorbeeld in de kapitaallasten van het A-segment en de uitbreiding van het B-segment. Ook ontbreekt een uniform kader van ervaringsnormen voor een bedrijfswaardeberekening door de zorgsector. De bedrijfswaardeberekening is sterk afhankelijk van veronderstellingen over toekomstige bekostigingssystemen, groei van de productie en disconteringsvoeten die mede afhankelijk zijn van de toekomstige bekostiging. In 2008 is duidelijk geworden dat de bekostiging van kapitaallasten van het vastgoed van ziekenhuizen sterk wordt aangepast. Het bouwregime is vervallen en meer en meer is sprake van integrale tarieven voor geleverde prestaties (Bsegment DBC's). Richtlijn 655 Zorginstellingen is aangepast aan het vervallen van het bouwregime en de wijzigingen in de bekostiging van de kapitaallasten van het vastgoed. Ook is sprake van aanpassingen in de regeling verslaggeving WTZi. De wijzigingen van de bekostiging (in samenhang met al geldende bepalingen in BW 2 titel 9 en de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving) leiden ertoe, dat er een einde komt aan de verwerking en waardering van vaste activa (met name het vastgoed) op grond van de bekostigingsvoorschriften. Dit hield ondermeer in waardering tegen historische kosten, een relatief lange voorgeschreven afschrijvingsduur, een eventuele restwaarde werd niet in aanmerking genomen. De verwerking en waardering van vaste activa dient daarmee mede volgende de algemene verslaggevingsregels van BW2 Titel 9 en de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving plaats te vinden. Het vervallen van het stelsel van bekostiging waarbij een integrale vergoeding voor de kapitaallasten van vaste activa was opgenomen, heeft ook gevolgen voor de waardering van materiële vaste activa en daarmee mogelijk ook voor de vermogenspositie van de Reinier de Graaf Groep. In lijn met hetgeen is opgenomen in de Handleiding Zorginstellingen 2009 is door de Reinier de Graaf Groep middels een uitgevoerd impairment de realiseerbare waarde opgesteld. Dit teneinde de noodzaak van een eventuele aanpassing van de boekwaarde van het vastgoed te bezien. Vastgesteld is dat geen impairment noodzakelijk is. De Raad van Bestuur van de Reinier de Graaf Groep heeft zoals toegelicht onder de waarderingsgrondslagen gekozen voor waardering op basis van verkrijgingsprijs.

Financiële vaste activa Deelnemingen in groepsmaatschappijen en overige deelnemingen waarin invloed van betekenis kan worden uitgeoefend worden gewaardeerd volgens de nettovermogenswaardemethode. Invloed van betekenis wordt in ieder geval verondersteld aanwezig te zijn bij het kunnen uitbrengen van 20% of meer van de stemrechten. De nettovermogenswaarde wordt berekend volgens de grondslagen die gelden voor deze jaarrekening; voor deelnemingen, waarvan onvoldoende gegevens beschikbaar zijn voor aanpassing aan deze grondslagen, wordt uitgegaan van de waarderingsgrondslagen van de desbetreffende deelneming. Indien de waardering van een deelneming volgens de nettovermogenswaarde negatief is, wordt deze op nihil gewaardeerd. Indien sprake is van een duurzame waardevermindering vindt waardering plaats tegen deze lagere waarde; afwaardering vindt plaats ten laste van de resultatenrekening. Voorraden Voorraden zijn gewaardeerd tegen kostprijs. Incourante voorraden worden niet in de waardering meegenomen. Onderhanden werk uit hoofde van DBC's Het onderhanden werk uit hoofde van DBC's wordt gewaardeerd tegen de vervaardigingsprijs, zijnde de kostprijs van de reeds bestede verrichtingen of tegen de opbrengstwaarde van de DBC indien deze lager is. De productie van het onderhanden werk is bepaald door de openstaande verrichtingen te koppelen aan de DBC's die ultimo boekjaar openstonden. Op het onderhanden werk worden de voorschotten die ontvangen zijn van verzekeraars in mindering gebracht.

79

Vorderingen Vorderingen worden opgenomen voor de nominale waarde. Een voorziening wordt getroffen op de vorderingen op grond van verwachte oninbaarheid. Liquide middelen Liquide middelen bestaan uit kas, banktegoeden en deposito’s met een looptijd korter dan twaalf maanden. Voorzieningen (algemeen) Voorzieningen worden gevormd voor in rechte afdwingbare of feitelijke verplichtingen die op de balansdatum bestaan waarbij het waarschijnlijk is dat een uitstroom van middelen noodzakelijk is en waarvan de omvang op betrouwbare wijze is te schatten. De voorzieningen worden gewaardeerd tegen de beste schatting van de bedragen die noodzakelijk zijn om de verplichtingen per balansdatum af te wikkelen. De voorzieningen worden gewaardeerd tegen de contante waarde van de uitgaven die naar verwachting noodzakelijk zijn om de verplichtingen af te wikkelen. Wanneer verplichtingen naar verwachting door een derde zullen worden vergoed, wordt deze vergoeding als een actief in de balans opgenomen indien het waarschijnlijk is dat deze vergoeding zal worden ontvangen bij de afwikkeling van de verplichting.Voor de voorziening onderhoud wordt verwezen naar het gestelde in paragraaf 5.1.4.1.

5.1.4.3

Grondslagen van resultaatbepaling

Algemeen Het resultaat wordt bepaald als het verschil tussen de baten en de lasten over het verslagjaar, met inachtneming van de hiervoor reeds vermelde waarderingsgrondslagen. De baten en lasten worden toegerekend aan de periode waarop deze betrekking hebben, uitgaande van historische kosten. Verliezen worden verantwoord als deze voorzienbaar zijn; baten worden verantwoord als deze gerealiseerd zijn. Baten (waaronder nagekomen budgetaanpassingen) en lasten uit voorgaande jaren die in dit boekjaar zijn geconstateerd, worden aan dit boekjaar toegerekend. Honoraria medisch specialisten De gedeclareerde en uitbetaalde honoraria van vrijgevestigde medisch specialisten zijn niet opgenomen in de resultatenrekening als bedrijfsopbrengsten resp. -lasten. Pensioenen De Reinier de Graaf Groep heeft voor haar werknemers een toegezegd-pensioenregeling. Hiervoor in aanmerking komende werknemers hebben op de pensioengerechtigde leeftijd recht op een pensioen welke afhankelijk is van leeftijd, salaris en dienstjaren. De regeling is ondergebracht bij het bedrijfstakpensioenfonds Zorg en Welzijn. De Reinier de Graaf Groep heeft geen verplichting tot het voldoen van aanvullende bijdragen in geval van een tekort bij Zorg en Welzijn, anders dan het effect van hogere toekomstige premies. De Reinier de Graaf Groep heeft daarom de pensioenregeling verwerkt als een toegezegde-bijdrage-regeling en heeft alleen de verschuldigde premies tot en met het einde van het boekjaar in de jaarrekening verantwoord.

80


5.1.5

Toelichting op de geconsolideerde balans

ACTIVA 1. Immateriële vaste activa De specificatie is als volgt :

31-dec-09 €

31-dec-08 €

Goodwill Licenties Overige

14.040.000 1.718.687 -

16.500.000 2.393.591 -

Totaal immateriële vaste activa

15.758.687

18.893.591

Het verloop van de immateriële activa in het verslagjaar is als volgt weer te geven:

2009 €

2008 €

Boekwaarde per 1 januari Bij: investeringen Af: afschrijvingen

18.893.591 290.000 3.424.904

2.265.199 22.072.940 5.444.548

Boekwaarde per 31 december

15.758.687

18.893.591

Toelichting: Voor een nadere specificatie van het verloop van de immateriële vaste activa per activagroep wordt verwezen naar het mutatieoverzicht onder 5.1.6

2. Materiële vaste activa De specificatie is als volgt :

Grond Terreinvoorzieningen Gebouwen Verbouwingen Installaties Interim voorzieningen Onderhanden projecten Trekkingsrechten Instandhouding Categorie III investeringen Inventaris Automatisering Totaal materiële vaste activa

31-dec-09 €

31-dec-08 €

2.319.553 134.941 14.992.178 5.335.927 4.114.216 1.538.308 4.870.143 31.161.019 6.576.677 8.041.644 32.844.155 7.198.901

2.298.876 196.599 17.401.699 6.409.696 4.643.322 23.144.567 33.509.864 6.509.626 4.131.968 34.842.037 4.127.732

119.127.662

137.215.986

81

Het verloop van de materiële activa in het verslagjaar is als volgt weer te geven :

2009 €

2008 €

Boekwaarde per 1 januari Bij: investeringen Af: afschrijvingen Af: desinvesteringen

137.215.986 469.588 18.177.568 380.344

130.015.773 24.038.919 16.787.926 50.780


119.127.662

137.215.986

Toelichting: Voor een nadere specificatie van het verloop van de materiële vaste activa per activagroep wordt verwezen naar het mutatieoverzicht onder 5.1.7. In toelichting 5.1.8 zijn overzichten opgenomen voor de onderhanden en gereedgekomen projecten. Categorie III investeringen zijn investeringen die door de wijzigingen in het bouwregime geen vergunningplicht meer kennen.

3. Financiële vaste activa De specificatie is als volgt :

31-dec-09 €

31-dec-08 €

Overige vorderingen Oude plankosten

16.508.580

73.575 -

Totaal financiële vaste activa

16.508.580

73.575

Het verloop van de financiële vaste activa is als volgt : € Boekwaarde per 1 januari M utaties in 2009 Af: desinvesteringen Bij: investeringen (oude plankosten)

73.575 73.575 16.508.580

Boekwaarde per 31 december 2008

16.508.580

Toelichting: Voor nadere toelichting op deze post wordt verwezen naar 5.1.4.1 waarderingsgrondslagen.

4. Voorraden De specificatie is als volgt :

31-dec-09 €

31-dec-08 €

M edische middelen Apotheek Overige voorraden: Centraal magazijn Laboratorium middelen

805.903 899.058

857.437 800.068

1.102.640 586.758

869.928 469.894

Totaal voorraden

3.394.359

2.997.327

Toelichting: De incourante artikelen zijn niet gewaardeerd en dus niet in de voorraad opgenomen.

82


5. Onderhanden werk uit hoofde van DBC's De specificatie is als volgt :

Onderhanden werk DBC's A-segment Onderhanden werk DBC's B-segment Af: ontvangen voorschotten Af: voorziening onderhanden werk Totaal onderhanden werk

31-dec-09 € 16.671.234 6.790.318 25.270.990 -

31-dec-08 € 16.335.928 4.139.867 20.605.957 -

1.809.438-

130.162-

31-dec-09 €

31-dec-08 €

6. Vorderingen en overlopende activa De specificatie is als volgt :

Vorderingen op debiteuren Nog te factureren omzet DBC's Overige vorderingen: Stichting M edisch Centrum Bilthoven Vooruitbetaalde bedragen: Frankeer machine Fiets project Nog te ontvangen bedragen: Te ontvangen ziekengeld Exploitatie gebouw De Gravin Overige overlopende activa: Vennootschapsbelasting Diverse vorderingen/vooruitbetaalde posten

13.064.631 33.368.406

26.504.097 10.413.143

1.883.608

2.911.895

12.155 35.241

12.155 55.935

59.416 332.978

38.500 183.824

25.500 2.134.393

503.800 1.935.850

Totaal vorderingen en overlopende activa

50.916.328

42.559.199

Toelichting: De voorziening die in aftrek op de vorderingen op debiteuren is gebracht bedraagt € 525.000. De hoge post nog te factureren omzet DBC's wordt veroorzaakt doordat de facturering van het B-segment aan zorgverzekeraars, uitgezonderd de grootste zorgverzekeraar, pas in februari 2010 kon plaatsvinden, omdat pas in januari 2010 een akkoord is bereikt over de prijzen.

9. Liquide middelen De specificatie is als volgt :

31-dec-09 €

Bankrekeningen Kassen

1.177.536 4.005

13.904.769 7.353

Totaal liquide middelen

1.181.541

13.912.122

31-dec-08 €

Toelichting: De liquide middelen staan ter vrije beschikking.

83

PAS S IVA 10. Eigen vermogen Het eigen vermogen bestaat uit de volgende componenten:

31-dec-09 €

31-dec-08 €

Kapitaal Collectief gefinancierd gebonden vermogen: Reserves aanvaardbare kosten Niet collectief gefinancierd vrij vermogen

1.382.803

1.479.384

19.737.890 1.817.861

15.055.487 1.724.906

Totaal eigen vermogen

22.938.554

18.259.777

Aandeel derden Totaal groepsvermogen

337.688 23.276.242

286.300 18.546.077

Overige mutaties €

S aldo per 31-dec-2009 €

Kapitaal Het verloop is als volgt weer te geven:

S aldo per 1-jan-2009 €

Resultaatbestemming €

Kapitaal

1.479.384

-

96.581-

1.382.803

1.479.384

-

96.581-

1.382.803

Toelichting: De overige mutaties hebben betrekking op herrubriceringen.

Collectief gefinancierd gebonden vermogen

Het verloop is als volgt weer te geven: Reserve aanvaardbare kosten: Reserves aanvaardbare kosten Bestemmingsreserves Totaal collectief gefin. gebonden vermogen



14.055.487

4.638.877

1.000.000

-

15.055.487

4.638.877

Overige mutaties € 1.043.526

S aldo per 31-dec-2009 € 19.737.890

1.000.00043.526

19.737.890

Toelichting: Op het saldo van de reserve aanvaardbare kosten per 1 januari 2009 heeft een mutatie plaatsgevonden vanuit de voorziening onderhoud van € 1.341.700.

84


Niet collectief gefinancierd vrij vermogen

Het verloop is als volgt weer te geven:





Algemene reserves: Niet collectief gefinancierd vrij vermogen

1.724.906

39.901

53.054

1.817.861

Totaal niet-collectief gefinancierd vrij vermogen

1.724.906

39.901

53.054

1.817.861

Toelichting: De overige mutaties hebben betrekking op herrubriceringen.

Aandeel derden

De samenstelling van deze post is als volgt: StichtingHaags Rijswijks Laboratorium Stichting Behandelcentrum Westland

Totaal € 88.603 417.929 506.532

2/3-aandeel €

337.688

Toelichting: Van de Stichting Haags-Rijswijks Huisartsenlaboratorium en de Stichting Behandelcentrum Westland bedraagt het zeggenschapsbelang van Stichting Reinier de Graaf Groep 1/3-deel en het "aandeel derden" 2/3-deel.

S pecificatie aansluiting geconsolideerd - enkelvoudig vermogen 31 december 2009 en resultaat over 2009 De specificatie is als volgt : Enkelvoudig eigen vermogen en resultaat: Reinier de Graaf Groep Stichting Combister Stichting Haags-Rijswijks Laboratorium Stichting Behandelcentrum Westland Totaal eigen vermogen Aandeel derden Totaal groepsvermogen en resultaat

Eigen vermogen € 22.769.710 29.534 139.310 22.938.554 337.688 23.276.242

Resultaat € 4.653.254 16914.20839.901 4.678.778 4.678.778

85

11. Voorzieningen Het verloop is als volgt weer te geven:


Dotatie

Onttrekking

€

€


Voorziening onderhoud Uitgestelde beloningen

1.473.000 570.000

-

1.473.000 -

570.000

Totaal voorzieningen

2.043.000

-

1.473.000

570.000

Toelichting in welke mate (het totaal van) de voorzieningen als langlopend moet worden beschouwd: 31-dec-2009 Kortlopend deel van de voorzieningen (< 1 jr.) Langlopend deel van de voorzieningen (> 1 jr.) Hiervan langlopend (> 5 jaar)

570.000 570.000

Toelichting: Op de voorziening onderhoud heeft per 1 januari 2009 een mutatie plaatsgevonden naar het collectief gefinanciering gebonden vermogen van € 1.341.700. Voorziening uitgestelde beloningen: met betrekking tot uitgestelde beloningen is met ingang van 2005, gebaseerd op RJ271, de verplichting berekend voor de op termijn eventueel verschuldigde jubileumuitkeringen aan personeel.

12. Langlopende schulden

Schulden aan kredietinstellingen Te betalen earn out (2010 - 2011) Totaal langlopende schulden

2009 € 68.287.971 5.500.000 73.787.971

Het verloop van de schulden aan kredietinstellingen is als volgt weer te geven:

2008 € 76.571.830 10.000.000 86.571.830

2009 €

2008 €

Stand per 1 januari Bij: nieuwe leningen Bij: Leningen Stichting Behandelcentrum Westland Af: aflossingen

85.292.505 8.720.675

86.170.794 8.000.000 2.230.374 11.108.663

Stand per 31 december

76.571.830

85.292.505

Af: aflossingsverplichting komend boekjaar

8.283.859

8.720.675

Stand langlopende schulden per 31 december

68.287.971

76.571.830

Toelichting in welke mate (het totaal van) de voorzieningen als langlopend moet worden beschouwd: Kortlopend deel van de langlopende schulden (< 1 jr.), aflossingsverplichtingen Langlopend deel van de langlopende schulden (> 1 jr.) (balanspost) Hiervan langlopend (> 5 jaar)

8.283.859 68.287.971 39.256.497

8.720.675 76.571.830 45.360.198

Toelichting: Voor een nadere toelichting op de langlopende schulden wordt verwezen naar het overzicht langlopende leningen (5.1.9). De aflossingsverplichtingen 2009 zijn verantwoord onder de kortlopende schulden. De te betalen earn out betreft een schatting van de jaarlijkse betaling aan de vorige eigenaar van de in 2008 aangekochte Laboratoriumpraktijk Berg en Bosch B.V. Het te betalen aandeel voor 2010 is opgenomen onder de kortlopende schulden en overlopende passiva.

86


7. Vorderingen uit hoofde van financieringstekort en/of schulden uit hoofde van financieringsoverschot

S aldo per 1 januari Financieringsverschil boekjaar Correcties voorgaande jaren Betalingen/ontvangsten Sub-totaal mutatie boekjaar S aldo per 31 december

t/m 2006 €

2007 €

2008 €

10.401.847-

26.204.443-

8.215.443-

2009 €

1.036.620

19.911.528-

44.821.73319.911.5281.036.620 23.350.936 4.476.028

7.178.823-

19.911.528-

40.345.705-

19.911.528-

1.036.620 220.987-

23.571.923 23.571.923

10.401.847C

2.632.520C

totaal €

C

A

Stadium van vaststelling (per erkenning): Door de NZa zijn de budgetten definitief vastgesteld t/m 2008. De verrekening hiervan wordt in 2010 verwacht. De cijfers over 2009 zijn gebaseerd op de concept nacalculatie. A= interne berekening B= overeenstemming met zorgverzekeraars C= definitieve vaststelling NZa S pecificatie financieringsverschil in het boekjaar

Wettelijk budget aanvaardbare kosten boekjaar Vergoedingen ter dekking van het wettelijk budget: Opbrengsten DBC A-segment inclusief toeslagen Honoraria-opbrengsten voor specialisten in loondienst M utatie onderhanden werk honoraria voor specialisten in loondienst Kapitaalslasten DBC B-segment Overige opbrengsten Afrekening lumpsum Overige mutaties Ondersteuning en overige productie 1e lijns Overige trajecten Radiotherapie Totaal financieringsverschil

2009 €

2008 €

119.065.928

127.558.505

112.267.623 1.038.842

120.643.480 6.409.147

1.537.259 3.734.121

1.872.583 933.701-

4.096.200 9.035.330 7.268.081

7.206.496 7.957.427 5.277.403

19.911.528-

20.874.330-

87

13. Kortlopende schulden en overlopende passiva De specificatie is als volgt :

2009 €

2008 €

Schulden aan kredietinstellingen Crediteuren Aflossingsverplichtingen langlopende leningen Belastingen en sociale premies Schulden terzake pensioenen Nog te betalen salarissen Vakantiegeld Vakantiedagen Overige schulden: Rekening courant specialisten Diverse rekeningcouranten Nog te betalen kosten: Interest op leningen en kredieten Overige nog te betalen kosten Voorziening WAO-verplichting Overige passiva: Lokaal initiatief (verrekeningen NZA) Te betalen earn out Claims WA-verzekering Inkopen in bestelling

2.444.238 11.018.665 8.283.859 4.846.257 1.380.313 3.354.571 2.831.100

10.073.816 8.720.675 4.733.876 1.341.000 37.591 3.216.972 2.331.600

9.855.471 1.984.326

9.402.821 2.381.990

1.438.147 8.939.678 346.400

1.586.635 7.468.959 346.400

5.177.511 2.028.949 3.168.316

5.000.000 2.224.200 4.672.463

Totaal kortlopende schulden en overlopende passiva

67.097.801

63.538.998

14. Niet in de balans opgenomen activa en verplichtingen A. Samen met de Stichting Phoenix te Schiedam en de Stichting Katholieke Gezondheidszorg Westland te Naaldwijk is in 1993 de Stichting Behandelcentrum Westland opgericht. De Stichting Reinier de Graaf Groep staat voor een gelijk aandeel als de Stichting Phoenix borg voor eventuele nadelige exploitatieresultaten. Bij liquidatie van de Stichting Behandelcentrum Westland staat de Stichting Reinier de Graaf Groep garant voor een eventueel nadelig saldo tot maximaal € 1.633.600. Tot een bedrag van € 226.890 plus rente is door de Stichting Reinier de Graaf Groep pandrecht verleend aan de Rabobank M idden Delfland te Delft als zekerheidsstelling op de door de Rabobank aan de Stichting Behandelcentrum Westland verstrekte geldlening. Het pandrecht heeft betrekking op de vordering van de Stichting Reinier de Graaf Groep op de Stichting Behandelcentrum Westland uit hoofde van een door haar verstrekte lening ad € 226.890. B. De Reinier de Graaf Groep heeft in het kader van het Wfz-deelnemerschap een obligo-verplichting richting het Wfz. Dit houdt in dat indien het Wfz zou worden aangesproken op zijn garantieverplichtingen en het eigen vermogen van het Wfz onvoldoende zou blijken om aan de garantieverplichtingen te voldoen, dan kan het Wfz een beroep doen op financiële hulp van de deelnemers. Deze hulp wordt in dat geval geboden in de vorm van renteloze leningen aan het Wfz. Het obliogo bedraagt maximaal 3% van de restantschuld van de geborgde leningen van de deelnemer (€ 2.161.627). C. De Rabobank is de huisbankier van de Reinier de Graaf Groep. M et de Rabobank is een kredietfaciliteit overeengekomen voor de exploitatie ( € 20 miljoen) en de investeringen (€ 20 miljoen). Van de kredietfaciliteit voor de axploitatie is gering gebruik gemaakt, van de kredietfaciliteit voor de investeringen is wel gebruik gemaakt. M et de Bank Nederlandse Gemeenten is een kasgeldfaciliteit (€ 15 miljoen) overeengekomen onder de borging van het Waarborgfonds voor de Zorgsector. Van deze faciliteit is in 2009 geen gebruik D. De Stichting Reinier de Graaf Groep past artikel 403 toe, waarbij de Stichting Reinier de Graaf Groep aansprakelijk gesteld kan worden voor de uit de rechtshandelingen van de hierna te noemen besloten vennootschappen voortvloeiende schulden: Reinier M edische Centra Holding B.V. Laboratoriumpraktijk Berg en Bosch B.V. Reinier Obesitas Centrum B.V.

88


5.1.6

Geconsolideerd mutatieoverzicht immateriële vaste activa WTZi-vergunningsplichtige vaste activa Aanloopkosten €

S tand per 1 januari 2009 - aanschafwaarde - cumulatieve afschrijvingen

Goodwill €

WMG-gefinancierde vaste activa Boeterente €

S ubtotaal €

Goodwill €

Licentiekosten €

Overige €

S ubtotaal €

Totaal €

1.004.072 1.004.072

272.268 272.268

34.033 34.033

1.310.373 1.310.373

21.000.000 4.500.000

5.559.224 3.165.633

-

26.559.224 7.665.633

27.869.597 8.976.006

Boekwaarde per 1 januari 2009

-

-

-

-

16.500.000

2.393.591

-

18.893.591

18.893.591

Mutaties in het boekjaar - investeringen - afschrijvingen

-

-

-

-

290.000 2.750.000

674.904

-

290.000 3.424.904

290.000 3.424.904

- terugname geheel afgeschreven activa .aanschafwaarde .cumulatieve afschrijvingen

-

-

-

-

-

-

-

-

-

1.004.072 1.004.072 -

272.268 272.268 -

34.033 34.033 -

1.310.373 1.310.373 -

-

-

-

-

1.310.373 1.310.373 -

M utaties in boekwaarde (per saldo)

-

-

-

-

S tand per 31 december 2009 - aanschafwaarde - cumulatieve afschrijvingen

-

-

-

-

21.290.000 7.250.000

5.559.224 3.840.537

-

26.849.224 11.090.537

26.849.224 11.090.537


-

-

-

-

14.040.000

1.718.687

-

15.758.687

15.758.687

-

-

- desinvesteringen aanschafwaarde cumulatieve afschrijvingen per saldo

Afschrijvingspercentage

2,5%

20,0%

2,5 - 6,7%

-

2.460.000-

0,0 -20,0%

674.904-

20,0%

-

6,7 - 20%

3.134.904-

3.134.904-

89

5.1.7

5.1.7.1

Geconsolideerd mutatieoverzicht materiële vaste activa

WTZi - vergunningsplichtige materiële vaste activa Grond

Gebouwen

Bouwrente

€

€

€

Verbouwingen €

Installaties

Interim voorzieningen € €

Onderhanden Projecten €

S ub-totaal vergunning €

Totaal €


2.453.549 154.673

32.968.416 26.966.747

4.490.134 4.204.612

20.743.802 16.767.314

7.999.664 6.681.838

-

18.986.195

87.641.760 54.775.184

255.068.384 117.852.398


2.298.876

6.001.669

285.522

3.976.488

1.317.826

-

18.986.195

32.866.576

137.215.986

26.084 5.407 -

2.014.624

112.253

7.060 836.736

22.908 327.365

2.051.078 512.770

16.473.809-

14.366.6793.809.155

469.588 18.177.568


-

-

-

-

-

-

-

-

-


-

106.638 106.638 -

-

599.658 599.658 -

1.682.448 1.682.448 -

-

-

2.388.744 2.388.744 -

9.268.884 8.888.540 380.344 18.088.324-



20.677

2.014.624-

112.253-

829.676-

304.457-

1.538.308

16.473.809-

18.175.834-


2.479.633 160.080

32.861.778 28.874.733

4.490.134 4.316.865

20.151.204 17.004.392

6.340.124 5.326.755

2.051.078 512.770

2.512.386 -

70.886.337 56.195.595

246.269.088 127.141.426


2.319.553

3.987.045

173.269

3.146.812

1.013.369

1.538.308

2.512.386

14.690.742

119.127.662


0,0 - 3,0%

2,0 - 20,0%

90

2,5%

3,0 - 5,0%

5,0%

25,0%

0,0%


5.1.7.2

WTZi – instandhoudings materiële vaste activa Bouwinvesteringen onder nieuw bouwregime €

S ub-totaal Instandhoudings activa €

Trekkingsrechten €

Instandhoudingen €


46.976.890 13.467.026

13.937.970 7.428.344

4.349.440 217.472

65.264.300 21.112.842


33.509.864

6.509.626

4.131.968

44.151.458

2.348.845

1.529.975 1.462.924

4.344.366 434.690

5.874.341 4.246.459


-

-

-

-


-

58.662 58.662 -

-

58.662 58.662 -

67.051

3.909.676

1.627.882



2.348.845-


46.976.890 15.815.871

15.409.283 8.832.606

8.693.806 652.162

71.079.979 25.300.639


31.161.019

6.576.677

8.041.644

45.779.340


5,0%

5,0 - 10,0%

5,0%

-

91

5.1.7.3

WMG gefinancierde materiële vaste activa Gebouwen €

Installaties €

Inventaris €

Automati- Onderhanden sering Projecten € €

S ub-totaal WMG €


12.749.255 1.634.747

4.492.995 1.167.499

66.220.118 31.377.867

8.371.002 4.243.484

1.658.372

93.491.742 38.423.597


11.114.508

3.325.496

34.842.251

4.127.518

1.658.372

55.068.145

282.644

224.649

5.293.075 6.910.827

5.004.935 1.933.552


-

-

-

-

-

-


-

-

6.235.371 5.855.027 380.344

586.107 586.107 -

-

6.821.478 6.441.134 380.344



282.644-

224.649-

1.998.096-

-799.372 -

3.071.383

799.372-

9.498.638 9.351.672

233.378-


12.749.255 1.917.391

4.492.995 1.392.148

65.277.822 32.433.667

12.789.830 5.590.929

859.000 -

96.168.902 41.334.135


10.831.864

3.100.847

32.844.155

7.198.901

859.000

54.834.767


92

2,0%

5,0%

10,0 - 20,0%

20,0%

0,0%


5.1.7.4

Niet WTZi/WMG gefinancierde materiële vaste activa

Terreinen Voorzieningen €

Gebouwen €

Verbouwingen €


S ub-totaal niet WTZi/ WMG €


697.128 500.529

-

5.473.454 3.040.246

2.500.000

8.670.582 3.540.775


196.599

-

2.433.208

2.500.000

5.129.807

61.658

-

464.531 708.624

- terugname geheel afgeschreven activa aanschafwaarde cumulatieve afschrijvingen

-

-

-

-

-


-

-

-

-

-



61.658-

-

244.093-

1.001.243-

536.712770.282

1.001.243-

1.306.994-


697.128 562.187

-

5.937.985 3.748.870

1.498.757 -

8.133.870 4.311.057


134.941

-

2.189.115

1.498.757

3.822.813


10,0%

10,0%

5,0 - 10,0%

0,0%

-

93

5.1.8

5.1.8.1

Specificatie projecten

Specificatie ultimo boekjaar onderhanden projecten Projectgegevens

Investeringen

Goedkeuringen t/m 2009

Nummer

Totaal

94

Brief-nummer

Datum

A02063/U379

37.502

M04637/bg

38.266

Omschrijving

WTZi-type

Nieuwbouw 2005 Nieuwbouw 2014 SSDZ 2006

normale procedure nieuw concept instandhouding

t/m 2008 €

2009 €

18.954.588 11.664 19.943

1.273.062 2.500.722

18.986.195

3.773.784

gereed €

onderhanden €

Nominaal bedrag €

Index €

Aangepaste goedkeuring €

20.227.650 2.512.386

139.913.314

139.913.314

2.512.386

139.913.314

139.913.314

19.943

20.247.593

Jaar van oplevering


5.1.8.2

Specificatie in het boekjaar gereedgekomen projecten Projectgegevens

Nummer

Brief-nummer

A02063/U379 M04637/bg

Totaal

Datum

37.502 37.823

Investeringen

Omschrijving

WTZi-type

Activa-post

Nieuwbouw 2005 SSDZ DHV Delft B + H DHV Delft operatiekamers Installaties

normale procedure jaarlijkse instandhouding jaarlijkse instandhouding A segm cat 3 investering eigen rekening eigen rekening eigen rekening

WTZi €

WMG €

Overige €

2.051.078 455.687 1.074.288 565.535 624.071 3.154.759

7.925.418

Totaal €

Toekomstige lasten Afschrijving WTZi Rentekosten € €

464.531

2.051.078 455.687 1.074.288 565.535 624.071 3.154.759 464.531

512.770 45.569 107.429 56.554 62.407 315.476 46.453

464.531

8.389.949

1.146.658

Toelichting: Voor een toelichting op de afwikkeling van het onderhandenwerk project nieuwbouw 2005 wordt verwezen naar 5.1.4.1 waarderingsgrondslagen.

95

5.1.9

Overzicht langlopende schulden ultimo 2009

Leninggever

Datum

Hoofdsom

Totale loopS oort lening tijd

€

Nieuwe Werke- Restschuld lijke- 31 december leningen in 2009 2008 rente %

€

€

Aflossing in 2009

Restschuld 31 december 2009

€

Resteren-de Afloslooptijd in singsjaren eind wijze 2009

Rest-schuld over 5 jaar

€

€

Aflossing 2010

Gestelde zekerheden

€

BNG

18-apr-01

6.806.703

15

lineair

5,095%

3.630.242

453.780

3.176.462

907.562

7

jaar

453.780 Borgstelling WfZ

BNG

1-okt-01

11.340.000

15

lineair

3,967%

6.048.000

756.000

5.292.000

1.512.000

7

jaar


BNG

1-mrt-02

6.330.000

15

lineair

4,238%

3.587.000

422.000

3.165.000

1.055.000

8

jaar


BNG

2-dec-02

10.000.000

10

lineair

4,280%

4.000.000

1.000.000

3.000.000

-

3

jaar

1.000.000 Borgstelling WfZ

BNG

10-jan-05

3.001.259

20

fixe

4,180%

2.737.577

87.894

2.649.683

2.210.213

16

jaar

87.894 geen

BNG

28-feb-05

1.198.741

10

fixe

3,630%

1.093.423

35.106

1.058.317

882.787

6

jaar


BNG

16-feb-07

7.000.000

7

lineair

4,208%

6.000.000

1.000.000

5.000.000

-

5

jaar


BNG

24-jul-07

7.000.000

15

lineair

4,886%

6.533.333

466.667

6.066.666

3.733.331

13

jaar


90.756

nvt

nvt

6,020%

90.756

-

90.756

90.756 jaar

- Borgstelling WfZ

Fonds Sociale Voorzieningen Rabobank Delflanden Rabobank Delflanden Waterschapsbank

11-okt-01

- geen

4.537.802

7

lineair

3,950%

453.781

453.781

-

-

0

1-mrt-03

4.820.000

15

annuiteit

5,800%

3.384.157

284.803

3.099.354

1.399.734

9

maand


14-mei-01

6.432.335

17

lineair

4,265%

3.471.419

408.402

3.063.017

1.021.007

8

kwartaal

408.402 Borgstelling WfZ 267.300 Borgstelling WfZ

Waterschapsbank

2-dec-02

5.346.000

20

lineair

4,780%

3.742.200

267.300

3.474.900

2.138.400

13

jaar

Waterschapsbank

1-sep-03

13.000.000

15

fixe

4,755%

13.000.000

-

13.000.000

13.000.000

9

in 2018

Waterschapsbank

16-feb-04

8.000.000

15

lineair

4,255%

5.866.667

533.333

5.333.334

2.666.669

10

jaar


Waterschapsbank

15-okt-04

5.400.000

8

lineair

3,500%

2.700.000

675.000

2.025.000

-

3

jaar


Waterschapsbank

1-mrt-05

3.593.060

40

fixe

3,796%

3.314.462

92.866

3.221.596

2.757.266

36

jaar


Waterschapsbank

20-mei-05

5.500.000

10

lineair

3,230%

3.850.000

550.000

3.300.000

550.000

6

jaar


Waterschapsbank

20-feb-06

2.500.000

7

lineair

3,375%

1.785.716

357.143

1.428.573

-

4

jaar


Waterschapsbank

17-okt-08

5.000.000

10

lineair

4,430%

5.000.000

500.000

4.500.000

2.000.000

9

jaar


Waterschapsbank

17-okt-08

3.000.000

20

lineair

4,530%

3.000.000

150.000

2.850.000

2.100.000

19

jaar


- Borgstelling WfZ

Stichting Phoenix

272.268

onderhands

0,000%

272.268

-

272.268

272.268

onbepaald

-

Stichting Phoenix

680.670

onderhands

3,850%

680.670

-

680.670

680.670

onbepaald

-

Zorginstellingen Pieter vanForeest

136.134

onderhands

0,000%

136.134

-

136.134

136.134

onbepaald

-

Verplichtingen inzake erfpach

142.700

onderhands

0,000%

142.700

-

142.700

142.700

onbepaald

liniair

5,600%

772.000

226.600

545.400

-

Rabobank Delflanden

2.858.815

85.292.505

96

-

8.720.675

76.571.830

39.256.497

3

jaar

226.600 8.283.859


5.1.10 Toelichting op de geconsolideerde resultatenrekening BATEN 15. Wettelijk budget aanvaardbare kosten €

2009 €

€

2008 €

Wettelijk budget voor aanvaardbare kosten voorgaand boekjaar Productieafspraken verslagjaar Overheidsbijdrage in de arbeidskostenontwikkeling Prijsindexatie materiële kosten

127.558.505

140.636.592

1.929.730

2.631.912

2.350.816 277.669

3.063.482 792.266 2.628.485

Uitbreiding erkenning en toelating: - loonkosten - materiële kosten - normatieve kapitaalslasten

3.822.537-

3.855.748 14.816 30.000 -

3.822.537Beleidsmaatregelen overheid: Prestatiecontract Opschoning B-segment Korting 2008 Capaciteitsbudget post ic/highcare + uitbreiding specialistencapaciteit

180.33711.012.970180.706-

44.816 17.893.0402.054.474-

142.277

11.231.736-

Nacalculeerbare kapitaalslasten: - rente - afschrijvingen - overige

160.5711.293.339 326.122

19.947.51450.579256.040 69.534

1.458.890 Overige mutaties: Lokale component Overige kleine mutaties

Wettelijk budget voor aanvaardbare kosten boekjaar Correcties voorgaande jaren Totaal wettelijk budget voor aanvaardbare kosten

731.595 187.005-

274.995 158.515 96.559-

544.590

61.956

119.065.927

127.558.505

1.036.620

1.092.784

120.102.547

128.651.289

97

16. Toelichting niet-gebudgetteerde zorgprestaties De specificatie is als volgt :

Zorgprestaties tussen instellingen Zorgprestaties cliënten Apotheek, doorberekend aan derden Overige zorgprestaties Totaal

2009 €

2008 €

4.776.136 7.458.746 587.172 764.064

8.061.882 5.193.308 557.973 283.170

13.586.118

14.096.333

17. DBC opbrengsten B-segment De specificatie is als volgt :

2009 €

2008 €

Opbrengst B-segment Onderhandenwerk

44.236.829 6.790.318

31.138.398 4.139.867

Totaal

51.027.147

35.278.265

18. Toelichting overige bedrijfsopbrengsten De specificatie is als volgt :

Overige dienstverlening: Algemene administratieve diensten Bereide maaltijden Facilitaire dienstverlening Huuropbrengsten Overige opbrengsten: Opleidingsfonds arts-assistenten Honorarium specialisten in loondienst Overige opbrengsten: Totaal

98

2009 €

2008 €

532.830 524.046 304.345 281.473

437.394 539.039 376.106 306.856

7.290.394 7.883.763 38.034

6.567.101 1.741.967 31.814

16.854.885

10.000.277


LAS TEN 19. Personeelskosten De specificatie is als volgt :

Lonen en salarissen Sociale lasten Pensioenpremie Andere personeelskosten: Opleidingen Reiskosten woon/werk Subsidies op personeelskosten Overige personeelskosten Sub-totaal Personeel niet in loondienst Totaal personeelskosten

2009 €

2008 €

86.954.369 9.785.327 6.989.507

80.591.329 9.816.848 6.337.864

1.607.839 522.944 777.8581.305.957 106.388.085 5.488.785 111.876.870

1.580.773 412.062 629.8981.187.270 99.296.248 3.308.755 102.605.003

Gemiddeld aantal personeelsleden (in FTE's)

2.187,4

2.051,2

20. Afschrijvingen immateriële en materiële vaste activa De specificatie is als volgt :

Nacalculeerbare afschrijvingen: - immateriële vaste activa - materiële vaste activa

2009 €

2008 €

7.784.806

53.463 7.274.765

Overige afschrijvingen: - immateriële vaste activa - materiële vaste activa

3.424.904 10.392.762

5.391.085 9.513.161

Sub-totaal afschrijvingen

21.602.472

22.232.474

Doorberekende afschrijvingen e.d. Totaal afschrijvingen

755.67320.846.799

Aansluiting afschrijvingen resultatenrekening - vergoeding nacalculeerbare afschrijvingslasten

Totaal afschrijvingslasten resultatenrekening waarvan nacalculeerbare afschrijvingen In het externe budget verwerkte vergoeding voor nacalculeerbare afschrijvingslasten: - WTZi-vergunningplichtige vaste activa - WTZi-meldingsplichtige vaste activa - WM G-gefinancierde vaste activa - DHAZ-gefinancierde vaste activa Totaal vergoeding nacalculeerbare afschrijvingslasten Aanschafwaarde desbetreffende vaste activa Cumulatieve afschrijvingslasten desbetreffende vaste activa Cumulatieve vergoedingen voor nacalculeerbare afschrijvingslasten desbetreffende vaste activa

410.37721.822.097

2009 € 21.602.472 7.784.806

3.403.397 4.215.282 166.127 0 7.784.806 246.269.088 127.141.426 80.051.519

99

22. Overige bedrijfskosten De specificatie is als volgt :

2009 €

2008 €

Voedingsmiddelen en hotelmatige kosten Algemene kosten Patiënt- en bewonersgebonden kosten Onderhoud en energiekosten Huur en leasing Afschrijving debiteuren Kosten samenwerkingsverbanden Bonussen en betalingskortingen

10.381.723 9.280.068 34.617.402 4.565.581 665.016 536.242 1.303.200 256.790-

8.600.247 10.242.454 33.972.046 4.265.574 748.915 320.251 1.290.518 204.607-

Totaal bedrijfskosten

61.092.442

59.235.398

23. Financiële baten en lasten De specificatie is als volgt :

Rentebaten Resultaat deelnemingen Sub-totaal financiële baten

2009 €

2008 €

189.217189.217-

915.325915.325-

Rentelasten Resultaat deelnemingen Sub-totaal financiële lasten

3.213.640 51.385 3.265.025

3.738.392 49.799 3.788.191

Totaal financiële baten en lasten

3.075.808

2.872.866

Toelichting: Resultaat deelnemingen betreft het resultaat van het aandeel derden in de zeggenschapsbelangen over 2009: Totaal Stichting Haags-Rijswijks Huisartsenlaboratorium Stichting Behandelcentrum Westland

100

2/3-aandeel

€ 42.624119.702

€ 28.41679.801

77.078

51.385


25. Bezoldiging bestuurders en toezichthouders

Welk bestuursmodel is van toepassing op uw Wat is de samenstelling van het bestuur of de directie?

Eindverantwoordelijke Raad van Bestuur met Raad van Toezicht. Tweehoofdig met voorzitter.

De bezoldiging van de bestuurders en gewezen bestuurders van de zorginstelling over het jaar 2009 is als volgt: Naam 1 Vanaf welke datum is de persoon als bestuurder werkzaam in uw organisatie? 2 M aakt de persoon op dit moment nog steeds deel uit van het bestuur? 3 Tot welke datum was de persoon als bestuurder werkzaam in uw organisatie? 4 Is de persoon in het verslagjaar voorzitter van het bestuur geweest? 5 Hoeveel maanden is de persoon voorzitter geweest in het verslagjaar? 6 Wat is de aard van de (arbeids)overeenkomst? 7 Welke salarisregeling is toegepast? 8 Wat is de deeltijdfactor? (percentage) 9 Bruto-inkomen, incl. vakantiegeld, eindejaarsuitkeringsalaris en andere vaste toelagen

10 11 12 13 14 15 16 17

a. Waarvan verkoop verlofuren b. Waarvan nabetalingen voorgaande jaren Bruto-onkostenvergoeding Werkgeversbijdrage sociale lasten Werkgeversbijdrage pensioen, VUT, FPU Ontslagvergoeding Bonussen Totaal inkomen (9 t/m 14, excl. 9a en b) Cataloguswaarde auto van de zaak Eigen bijdrage auto van de zaak

dr. J. van den Heuvel 2009

2008

V.J. Krul 2009

2008

1-mrt-08

1-mrt-08

1-jul-08

1-jul-08

ja

ja

nee

nee

31-dec-09

31-dec-08

31-dec-09

31-dec-08

ja

ja

nee

nee

12

10

0

0

1 1 100%

1 1 100%

1 1 100%

1 1 100%

209.472 0 0 3.300 7.523 22.692 0 0 242.988 28.195 0

167.351 0 0 4.910 3.809 19.173 0 0 195.243 28.195 0

180.222 0 0 5.184 7.324 19.169 222.982 0 434.881 42.628 0

85.417 0 0 4.365 3.710 10.353 0 0 103.845 0 0

Toelichting: In de ontslagvergoeding zijn tevens de salarisbetalingen van 2010 tot de datum uit dienst (1 maart 2010) opgenomen.

De bezoldiging van de leden van de raad van toezicht van de zorginstelling over het jaar 2009 is als volgt: Naam Functie Bezoldiging 2009 € Ir. R.V. Kingma ir. G.J. van Luijk J.F. van Wagtendonk drs. R.H. Dupuis mw. drs. P.G. Boumeester drs. D.G.H. van der Werf, RA ir. T. van de Putte mw. mr. J. Thunnissen

voorzitter vicevoorzitter m.i.v. 1 juli 2008 lid, tot 30 juni 2009 lid lid, m.i.v. 19 maart 2009 lid, m.i.v. 1 oktober 2009 lid, tot 1 juli 2008 vice voorzitter tot 31 maart 2008

8.000 6.369 2.138 4.275 3.352 1.069

2008 € 8.000 3.216 4.287 4.287

2.000 1.544

101

26. Wet openbaarmaking uit publieke middelen gefinancierde topinkomens (Wopt) De bezoldiging van de functionarissen die over 2009 in het kader van de Wopt verantwoord worden, is als volgt: Functionaris In dienst vanaf In dienst tot Belastbaar loon (in €) Voorzieningen ten behoeve van beloningen betaalbaar op termijn (in €) Uitkeringen in verband met beeindiging van het dienstverband (in €) Totaal beloning in kader van Wopt

voorzitter RvB 1-mrt-08 heden 191.741

lid RvB 1-jul-08 31-dec-09 172.599

0 0

0 222.982

191.741

395.581

Toelichting: De beloning van deze functionarissen is gebaseerd op de regeling NVZD.

27. Honoraria accountant

2009 €

2008 €

114.201 8.190 87.896

99.365 7.021 22.001

97.735

77.687

308.022

206.074

De honoraria van de accountant over 2009 zijn als volgt: 1 Controle van de jaarrekening 2 Overige controlewerkzaamheden (w.o. Regeling AO/IC en Nacalculatie) 3 Fiscale advisering 4 Niet-controlediensten Totaal honoraria accountant

Toelichting: De honoraria voor de accountant betreffen de totale accountantskosten voor alle onder de Stichting Reinier de Graaf behorende entiteiten.

102


5.1.11 Enkelvoudige balans per 31 december 2009 (na resultaatsbestemming) Ref.

31-dec-09 €

31-dec-08 €

1 2 3

2.008.687 113.056.320 26.085.616 141.150.623

2.393.591 130.328.034 9.319.098 142.040.723

4 5 6 9

3.375.722 1.809.43848.577.475 62.827 50.206.586

2.979.802 130.16242.625.853 12.014.826 57.490.319

191.357.209

199.531.042

31-dec-09 €

31-dec-08 €

1.381.290 19.709.869 1.678.551 22.769.710

1.381.290 15.056.615 1.678.551 18.116.456

ACTIVA

Vaste activa Immateriële vaste activa Materiële vaste activa Financiële vaste activa Totaal vaste activa Vlottende activa Voorraden Onderhanden werk uit hoofde van DBC's Vorderingen en overlopende activa Liquide middelen Totaal vlottende activa Totaal activa

Ref. PASSIVA

Eigen vermogen Kapitaal Collectief gefinancierd gebonden vermogen Niet collectief gefinancierd vrij vermogen

10

Totaal eigen vermogen Voorzieningen

11

570.000

2.043.000

Langlopende schulden

12

66.737.399

74.794.658

Kortlopende schulden Schulden uit hoofde van financieringsoverschot Kortlopende schulden en overlopende passiva

7 13

40.231.779 61.048.321

44.685.602 59.891.326

191.357.209

199.531.042

Totaal Passiva

103

5.1.12 Enkelvoudige resultatenrekening over 2009 Ref.

2009 €

2008 €

BEDRIJFSOPBRENGSTEN: Wettelijk budget voor aanvaardbare kosten en/of subsidie

15

117.186.286

125.928.089

Niet gebudgetteerde zorgprestaties

16

8.045.918

5.751.281

DBC opbrengsten B-segment

17

51.027.147

35.278.265

Overige bedrijfsopbrengsten

18

19.852.787

14.129.148

196.112.138

181.086.783

Som der bedrijfsopbrengsten

BEDRIJFSLASTEN: Personeelskosten

19

107.489.512

99.286.671

Afschrijvingen op immateriële en materiële vaste activa

20

17.159.463

16.072.038


22

61.196.552

56.854.697

185.845.527

172.213.406

10.266.611

8.873.377

5.613.357-

7.381.449-

4.653.254

1.491.928

2009 €

2008 €

4.653.254

1.491.928

4.653.254

1.491.928

Som der bedrijfslasten BEDRIJFSRESULTAAT Financiële baten en lasten RESULTAAT BOEKJAAR

23

RESULTAATBESTEMMING Het resultaat is als volgt verdeeld:

Toevoeging/(onttrekking): Collectief gefinancierd gebonden vermogen

104


5.1.13 Enkelvoudig kasstroomoverzicht €

2009 €

€

2008 €

Kasstroom uit operationele activiteiten Bedrijfsresultaat Aanpassingen voor : - afschrijvingen - mutaties voorzieningen

10.266.611

17.831.204 -

8.873.377

16.465.832 1.046.563 17.831.204

Veranderingen in vlottende middelen: - voorraden - onderhanden werk DBC's - vorderingen - eigenvermogen - vorderingen/schulden uit hoofde van financieringstekort respectievelijk overschot - kortlopende schulden (excl.schulden aan kredietinstellingen)

395.9201.679.276 5.951.622-

177.391123.892 3.258.381206.195-

4.453.823-

7.232.068

2.760.236-

Kasstroom uit bedrijfsoperaties Ontvangen intrest Betaalde intrest Buitengewoon resultaat

17.512.395

5.360.816 11.882.325-

9.074.809

16.215.490

35.460.581

173.344 3.060.5702.726.131-

1.086.302 3.653.4125.613.357-

2.567.110-

10.602.133

Totaal kasstroom uit operationele activiteiten

32.893.471

Kasstroom uit investeringsactiviteiten Investeringen materiële vaste activa Investeringen immateriële vaste activa Investeringen deelnemingen en/of samenwerkingsverbanden Investeringen financiële vaste activa (oude plankosten) Totaal kasstroom uit

115.407 290.000-

23.360.9241.072.940-

257.938-

3.361.048-

16.508.580-

16.941.111-

27.794.912-

Kasstroom uit financieringsactiviteiten Nieuw opgenomen leningen Aflossing langlopende schulden

8.057.259-

Totaal kasstroom uit financieringsactiviteiten

8.000.000 8.494.0758.057.259-

Mutatie geldmiddelen

14.396.237-

Liquide middelen 31 december 2009 Liquide middelen 31 december 2008 Schulden aan kredietinstellingen (kortlopende schulden)

62.827 12.014.8262.444.23814.396.237-

494.0754.604.484

105

5.1.14 Grondslagen van waardering en resultaatbepaling Zie de geconsolideerde gegevens onder 5.1.4

5.1.15 Toelichting op de enkelvoudige balans ACTIVA 1. Immateriële vaste activa De specificatie is als volgt : Aanloopkosten Aanloopverliezen Boeterente Goodwill Licenties Overige

31-dec-09 € 290.000 1.718.687 -

31-dec-08 € 2.393.591 -

Totaal immateriële vaste activa

2.008.687

2.393.591

Het verloop van de immateriële activa in het verslagjaar is als volgt weer te geven :

2009 €

2008 €

Boekwaarde per 1 januari Bij: investeringen Af: afschrijvingen

2.393.591 290.000 674.904

2.265.199 1.072.940 944.548


2.008.687

2.393.591

Toelichting: Voor een nadere specificatie van het verloop van de immateriële vaste activa per activagroep wordt verwezen naar het mutatieoverzicht onder 5.1.16 2. Materiële vaste activa De specificatie is als volgt :

Grond Terreinvoorzieningen Gebouwen Verbouwingen Installaties Interim voorzieningen Onderhanden projecten Trekkingsrechten Instandhouding Bouwinvesteringen onder nieuw bouwregime Inventaris Automatisering Totaal materiële vaste activa

106

31-dec-09 €

31-dec-08 €

1.975.750 134.941 12.840.533 5.022.519 3.386.889 1.538.308 4.859.143 31.161.019 6.451.969

1.979.115 196.599 15.128.593 6.011.172 3.748.824 23.110.347 33.509.871 6.353.741

8.041.644 30.564.320 7.079.285

4.131.968 32.156.585 4.001.219

113.056.320

130.328.034


Het verloop van de materiële activa in het verslagjaar is als volgt weer te geven : Boekwaarde per 1 januari Bij: investeringen Af: afschrijvingen

2009 € 130.328.034 115.41417.156.300

2008 € 122.488.394 23.360.924 15.521.284


113.056.320

130.328.034

Toelichting: Voor een nadere specificatie van het verloop van de materiële vaste activa per activagroep wordt verwezen naar het mutatieoverzicht onder 5.1.16. In toelichting 5.1.17 zijn overzichten opgenomen voor de onderhanden en gereedgekomen projecten.

3. Financiële vaste activa De specificatie is als volgt :

31-dec-09 €

31-dec-08 €

Deelnemingen Vorderingen op deelnemingen Overige vorderingen Oude plankosten

28.548 9.548.488 16.508.580

28.063 9.217.460 73.575 -

Totaal financiële vaste activa

26.085.616

9.319.098

28.548 28.548

23.384 4.679 28.063

5.822.358 3.226.972 499.158 9.548.488

5.116.454 380.344 3.221.504 499.158 9.217.460

-

73.575

-

73.575

16.508.580

-

Het verloop van de financiële vaste activa is als volgt :

Deelnemingen: Graaflanden B.V. Reinier M edische Centra Holding B.V. Vorderingen op deelnemingen: Reinier M edische Centra Holding B.V. Graaflanden B.V. Stichting Combister Stichting Behandelcentrum Westland

Overige vorderingen: M edirisk

Oude plankosten Toelichting: Voor nadere toelichting op deze post wordt verwezen naar 5.1.4.1 waarderingsgrondslagen.

107

4. Voorraden De specificatie is als volgt :

31-dec-09 €

31-dec-08 €

M edische middelen Hulpmiddelen Overige voorraden: Centraal magazijn Laboratorium middelen

899.058 805.903

848.593 800.068

1.084.003 586.758

861.247 469.894

Totaal voorraden

3.375.722

2.979.802

31-dec-09 €

31-dec-08 €

Toelichting: De incourante artikelen zijn niet gewaardeerd en dus niet in de voorraad opgenomen. 5. Onderhanden werk uit hoofde van DBC's De specificatie is als volgt :

Onderhanden werk DBC's A-segment Onderhanden werk DBC's B-segment Af: ontvangen voorschotten Af: voorziening onderhanden werk Totaal onderhanden werk

16.671.234 6.790.318 25.270.990 -

16.335.928 4.139.867 20.605.957 -

1.809.438-

130.162-

31-dec-09 €

31-dec-08 €

6. Vorderingen en overlopende activa De specificatie is als volgt :

Vorderingen op debiteuren Vorderingen op participanten en maatschappijen waarin wordt deelgenomen Reinier M edisch Centra Holding BV Laboratoriumpraktijk Berg en Bosch BV Reinier Obesitas Centrum St. Haags-Rijswijks Huisartsenlaboratorium Nog te factureren omzet DBC's Overige vorderingen: Te ontvangen ziekengeld e.d. Frankeermachine Vooruitbetaalde bedragen: Exploitatie gebouw De Gravin CHP Westland Nog te ontvangen bedragen: Fietsproject Overige overlopende activa: Diverse vorderingen en vooruitbetaalde posten Totaal vorderingen en overlopende activa

11.769.136

25.289.404

2.900 62.388 893.362 211.870 33.128.701

4.512.481 513.752 10.413.143

59.415 12.155

38.500 12.155

332.978 -

183.824 20.820

35.241

55.935

2.069.329

1.585.839

48.577.475

42.625.853

Toelichting: De voorziening die in aftrek op de vorderingen op debiteuren is gebracht bedraagt € 225.000. De hoge post nog te factureren omzet DBC's wordt veroorzaakt doordat de facturering van het B-segment aan zorgverzekeraars, uitgezonderd de grootste zorgverzekeraar, pas in februari 2010 kon plaatsvinden, omdat pas in januari 2010 een akkoord is bereikt over de prijzen.

108


9. Liquide middelen De specificatie is als volgt :

31-dec-09 €

31-dec-08 €

Bankrekeningen Kassen

59.342 3.485

12.008.015 6.811

Totaal liquide middelen

62.827

12.014.826

PAS S IVA 10. Eigen vermogen De specificatie is als volgt :

31-dec-09 €

31-dec-08 €

Kapitaal Collectief gefinancierd gebonden vermogen Niet collectief gefinancierd vrij vermogen

1.381.290 19.709.869 1.678.551

1.381.290 15.056.615 1.678.551

Totaal eigen vermogen

22.769.710

18.116.456

Kapitaal Het verloop is als volgt weer te geven:





Kapitaal

1.381.290

-

-

1.381.290

1.381.290

-

-

1.381.290

109

Collectief gefinancierd gebonden vermogen

Het verloop is als volgt weer te geven: Reserve aanvaardbare kosten: Reserve aanvaardbare kosten Bestemmingsreserves Totaal collectief gefin. gebonden vermogen



14.056.615

4.653.254

1.000.000

-

15.056.615

4.653.254

Overige mutaties € 1.000.000 1.000.000-

S aldo per 31-dec-2009 € 19.709.869 19.709.869

Toelichting: Op het saldo van de reserve aanvaardbare kosten per 1 januari 2009 heeft een mutatie plaatsgevonden vanuit de voorziening onderhoud van € 1.341.700.

Niet collectief gefinancierd vrij vermogen Het verloop is als volgt weer te geven:





Algemene reserves: Niet-collectief gefinancierd vrij vermogen

1.678.551

-

-

1.678.551

Totaal niet-collectief gefinancierd vrij vermogen

1.678.551

-

-

1.678.551

11. Voorzieningen Het verloop is als volgt weer te geven:


Dotatie

Onttrekking

€

€


Projecten ICT Uitgestelde beloningen

1.473.000 570.000

-

1.473.000 -

570.000

Totaal voorzieningen

2.043.000

-

1.473.000

570.000

Toelichting in welke mate (het totaal van) de voorzieningen als langlopend moet worden beschouwd: 31-dec-2009 Kortlopend deel van de voorzieningen (< 1 jr.) Langlopend deel van de voorzieningen (> 1 jr.) Hiervan langlopend (> 5 jaar)

570.000 -

Toelichting: Op de voorziening onderhoud heeft per 1 januari 2009 een mutatie plaatsgevonden naar het collectief gefinanciering gebonden vermogen Voorziening uitgestelde beloningen: met betrekking tot uitgestelde beloningen is met ingang van 2005, gebaseerd op RJ271, de verplichting berekend voor de op termijn eventueel verschuldigde jubileumuitkeringen aan personeel.

110


12. Langlopende schulden De specificatie is als volgt :

31-dec-09 €

Totaal schulden aan kredietinstellingen

66.737.399

Het verloop van de schulden aan kredietinstellingen is als volgt weer te geven:

2009 €

31-dec-08 € 74.794.658

2008 €

Stand per 1 januari Bij: nieuwe leningen Af: aflossingen

83.288.733 8.494.075

86.170.795 8.000.000 10.882.062

Stand per 31 december

74.794.658

83.288.733

Af: aflossingsverplichting komend boekjaar

8.057.259

8.494.075

Stand langlopende schulden per 31 december

66.737.399

74.794.658

8.057.259 66.737.399 38.024.725

8.494.075 74.794.658 44.128.426

Toelichting in welke mate (het totaal van) de voorzieningen als langlopend moet worden beschouwd: Kortlopend deel van de langlopende schulden (< 1 jr.), aflossingsverplichtingen Langlopend deel van de langlopende schulden (> 1 jr.) (balanspost) Hiervan langlopend (> 5 jaar)

Toelichting: Voor een nadere toelichting op de langlopende schulden wordt verwezen naar bijlage overzicht langlopende leningen 5.1.9. De aflossingsverplichtingen zijn verantwoord onder de kortlopende schulden. 7. Vorderingen uit hoofde van financieringstekort en/of schulden uit hoofde van financieringsoverschot

S aldo per 1 januari

t/m 2006 €

2007 €

2008 €

10.478.003-

26.109.138-

8.098.461-

Financierings verschil boekjaar Correcties voorgaande jaren Betalingen/ontvangsten Sub-totaal mutatie boekjaar S aldo per 31 december

-

2009 € -

44.685.602-

-

-

220.987-

23.571.923

1.036.620 -

220.987-

23.571.923

1.036.620

19.933.733-

4.453.823

7.061.841-

19.933.733-

40.231.779-

10.698.990C

2.537.215C

C

19.933.733-

totaal €

-

19.933.7331.036.620 23.350.936

A

Stadium van vaststelling (per erkenning): Door de NZa zijn de budgetten definitief vastgesteld t/m 2008. De verrekening hiervan wordt in 2010 verwacht. De cijfers over 2009 zijn gebaseerd op de concept nacalculatie. A= interne berekening B= overeenstemming met zorgverzekeraars C= definitieve vaststelling NZa

111

S pecificatie financieringsverschil in het boekjaar

Wettelijk budget aanvaardbare kosten boekjaar

2009 €

2008 €

116.149.666

124.835.305

112.267.623 1.038.842 1.537.259 3.734.121

120.643.480 6.409.147 1.872.583 933.701-

Vergoedingen ter dekking van het wettelijk budget: Opbrengsten DBC A-segment inclusief toeslagen Honoraria-opbrengsten voor specialisten in loondienst Kapitaalslasten DBC B-segment Overige opbrengsten Afrekening lumpsum Overige mutaties Radiotherapie Ondersteuning en overige producten 1e lijns Overige trajecten Totaal financieringsverschil

1.202.143 9.035.330 7.268.081

4.366.314 7.957.427 5.277.403

19.933.733-

20.757.348-

31-dec-09

31-dec-08

13. Kortlopende schulden en overlopende passiva De specificatie is als volgt : Schulden aan kredietinstellingen Crediteuren Aflossingsverplichtingen langlopende leningen Belastingen en sociale premies Schulden terzake pensioenen Nog te betalen salarissen Vakantiegeld Vakantiedagen Overige schulden: Inkopen in bestelling Overige kortlopende schulden Reinier M edische Centra Holding BV Laboratoriumpraktijk Berg en Bosch BV De Graaflanden B.V. Stichting Combister Stichting Specialisten Reinier de Graaf Nog te betalen kosten: Interest Overige nog te betalen kosten Overige passiva: Te verrekenen met specialisten Fonds bijzondere voorzieningen Claims inzake WA-verzekeringen Voorziening WAO-verplichting Totaal kortlopende schulden en overlopende passiva

14. Niet in de balans opgenomen activa en verplichtingen Zie hiervoor 5.1.5 Toelichting op de geconsolideerde balans.

112

2.444.238 10.870.079 8.057.259 5.167.831 1.396.000 18.299 3.260.000 2.719.000

9.916.849 8.494.075 4.523.007 1.341.000 37.591 3.200.000 2.270.000

3.168.316 216.701 1.092.860 607.037 4.429 523.296 17.410

4.450.017 117.117 5.000.000 24.500 389.541 15.667

1.438.147 7.542.373

1.586.635 6.283.932

9.810.787 318.910 2.028.949 346.400 61.048.321

9.364.601 306.194 2.224.200 346.400 59.891.326


5.1.16 Enkelvoudig mutatieoverzicht immateriële vaste activa WTZi-vergunningsplichtige vaste activa Aanloopkosten € S tand per 1 januari 2009 - aanschafwaarde - cumulatieve afschrijvingen

Goodwill €

WMG-gefinancierde vaste activa Boeterente €

S ubtotaal €

Goodwill €

Licentiekosten €

Overige €

S ubtotaal €

Totaal €

1.004.072 1.004.072

272.268 272.268

34.033 34.033

1.310.373 1.310.373

-

5.559.224 3.165.633

-

5.559.224 3.165.633

6.869.597 4.476.006


-

-

-

-

-

2.393.591

-

2.393.591

2.393.591


-

-

-

-

290.000 -

674.904

-

290.000 674.904

290.000 674.904


-

-

-

-

-

-

-

-

-

1.004.072 1.004.072 -

272.268 272.268 -

34.033 34.033 -

1.310.373 1.310.373 -

-

-

-

-

1.310.373 1.310.373 -


-

-

-

-

290.000


-

-

-

-

290.000 -

5.559.224 3.840.537

-

5.849.224 3.840.537

5.849.224 3.840.537


-

-

-

-

290.000

1.718.687

-

2.008.687

2.008.687

-

-

-

-



2,5%

20,0%

2,5 - 6,7%

674.904-

20,0%

-

6,7 - 20%

384.904-

384.904-

113

5.1.17 Enkelvoudig mutatieoverzicht materiële vaste activa 5.1.17.1 WTZi – vergunningsplichtige materiële vaste activa Grond

Gebouwen

Bouwrente

Verbouwingen €

Installaties


S ub-totaal vergunning €

Totaal

€

€

€


2.131.943 152.828

29.658.144 25.929.581

4.490.134 4.204.612

19.818.264 16.240.300

5.128.212 4.704.884

-

18.986.195

80.212.892 51.232.205

239.298.087 108.970.060


1.979.115

3.728.563

285.522

3.577.964

423.328

-

18.986.195

28.980.687

130.328.027

3.365

1.893.163

112.253

744.560

137.286

2.051.078 512.770

16.473.809-

14.422.7313.403.397


-

-

-

-

-

-

-

-

-


-

-

-

599.658 599.658 -

1.575.810 1.575.810 -

-

-

2.175.468 2.175.468 -

5.933.864 5.933.864 17.271.707-



3.365-

1.893.163-

112.253-

744.560-

€

Iterim Voorzieningen €

137.286-

1.538.308

16.473.809-

17.826.128-

€

115.40717.156.300


2.131.943 156.193

29.658.144 27.822.744

4.490.134 4.316.865

19.218.606 16.385.202

3.552.402 3.266.360

2.051.078 512.770

2.512.386 -

63.614.693 52.460.134

233.248.816 120.192.496


1.975.750

1.835.400

173.269

2.833.404

286.042

1.538.308

2.512.386

11.154.559

113.056.320


0,0 - 3,0 %

-

-

114

2,0%

2,5%

3,0 - 5,0%

5,0%

25,0%

0,0%


5.1.17.2 WTZi – instandhoudings materiële vaste activa Bouwinvesteringen onder nieuw bouwregime €

S ub-totaal instandhoudings activa €

Trekkings rechten €

Instandhoudingen €


46.976.890 13.467.026

13.314.431 6.960.690

4.349.440 217.472

64.640.761 20.645.188


33.509.864

6.353.741

4.131.968

43.995.573

2.348.845

1.529.975 1.431.747

4.344.366 434.690

5.874.341 4.215.282


-

-

-

-


-

58.662 58.662 -

-

58.662 58.662 -

98.228

3.909.676

1.659.059



2.348.845-


46.976.890 15.815.871

14.785.744 8.333.775

8.693.806 652.162

70.456.440 24.801.808


31.161.019

6.451.969

8.041.644

45.654.632


5,0%

5,0 - 10,0%

5,0%

-

115

5.1.17.3 WMG gefinancierde materiële vaste activa Gebouwen

Installaties

Inventaris

Automatisering €


S ub-totaal WMG €

€

€

€


12.749.255 1.634.747

4.492.995 1.167.499

58.877.790 26.721.205

8.029.660 4.028.441

1.624.152 -

85.773.852 33.551.892


11.114.508

3.325.496

32.156.585

4.001.219

1.624.152

52.221.960

282.644

224.649

4.773.889 6.366.154

4.971.958 1.893.892


-

-

-

-


-

-

3.264.201 3.264.201 -

435.533 435.533



282.644-

224.649-

1.592.265-

776.152-

8.969.695 8.767.339

-

-

-

3.699.734 3.699.734 -

3.078.066

776.152-

202.356


12.749.255 1.917.391

4.492.995 1.392.148

60.387.478 29.823.158

12.566.085 5.486.800

848.000 -

91.043.813 38.619.497


10.831.864

3.100.847

30.564.320

7.079.285

848.000

52.424.316


116

2%

5%

10,0 - 20,0%

20%

0%


5.1.17.4 Niet WTZi/WMG gefinancierde materiële vaste activa

Terreinen voorzieningen €

Gebouwen €

Verbouwingen €


S ub-totaal niet WTZi/ WMG €


697.128 500.529

-

5.473.454 3.040.246

2.500.000

8.670.582 3.540.775


196.599

-

2.433.208

2.500.000

5.129.807

61.658

-

464.531 708.624

-

-

-


1.001.243-

536.712770.282

- terugname geheel afgeschreven activa aanschafwaarde cumulatieve afschrijvingen - desinvesteringen aanschafwaarde cumulatieve afschrijvingen per saldo M utaties in boekwaarde (per saldo)

61.658-

-

244.093-

-

-

1.001.243-

1.306.994-


697.128 562.187

-

5.937.985 3.748.870

1.498.757 -

8.133.870 4.311.057


134.941

-

2.189.115

1.498.757

3.822.813


10,0%

10,0%

5,0 - 10,0%

0,0%

-

117

5.1.18 Specificatie ultimo boekjaar onderhanden projecten en gereedgekomen projecten 5.1.18.1 Specificatie ultimo boekjaar onderhanden projecten Projectgegevens

Investeringen

Goedkeuringen t/m 2009

Nummer

Brief-nummer

Datum

A02063/U379

37.502

M04637/bg

38.266

Omschrijving

WTZi-type

Nieuwbouw 2005 Nieuwbouw 2014 SSDZ 2006

normale procedure nieuw concept instandhouding

Totaal

t/m 2008 €

2009 €

onderhanden €

gereed €

18.954.588 11.664 19.943

1.273.062 2.500.722

18.986.195

3.773.784

Nominaal bedrag €

Index €

Aangepaste goedkeuring €

Jaar van oplevering

20.227.650 2.512.386

139.913.314

139.913.314

2.512.386

139.913.314

139.913.314

19.943

20.247.593

5.1.18.2 Specificatie in het boekjaar gereedgekomen projecten Projectgegevens Nummer

Brief-nummer

A02063/U379 M04637/bg

Totaal

Datum

37.502 37.823

Investeringen

Omschrijving

WTZi-type

Activa-post

Nieuwbouw 2005 SSDZ DHV Delft B + H DHV Delft operatiekamers Installaties

normale procedure jaarlijkse instandhouding jaarlijkse instandhouding A segm cat 3 investering eigen rekening eigen rekening eigen rekening

WTZi €

WMG €

2.051.078 455.687 1.074.288 565.535 624.071 3.154.759

7.925.418

Toelichting: Voor een toelichting op de afwikkeling van het onderhandenwerk project nieuwbouw 2005 wordt verwezen naar 5.1.4.1 waarderingsgrondslagen.

118

Overige €

Totaal €

Toekomstige lasten Afschrijving WTZi Rentekosten € €

464.531

2.051.078 455.687 1.074.288 565.535 624.071 3.154.759 464.531

512.770 45.569 107.429 56.554 62.407 315.476 46.453

464.531

8.389.949

1.146.658


5.1.19 Overzicht langlopende schulden ultimo 2009

Leninggever

Datum

Totale S oort lening loop-tijd

Hoofdsom

€

Werkelijkerente %

Nieuwe Restschuld 31 december leningen in 2009 2008 €

€

Aflossing in 2009

Restschuld 31 december 2009

€

€

Resteren-de Afloslooptijd in singsjaren eind wijze 2009

Rest-schuld over 5 jaar

€

Aflossing 2010

Gestelde zekerheden

€

BNG

18-apr-01

6.806.703

14

lineair

5,095%

3.630.242

453.780

3.176.462

907.562

7

jaar


BNG

1-okt-01

11.340.000

14

lineair

3,967%

6.048.000

756.000

5.292.000

1.512.000

7

jaar


BNG

1-mrt-02

6.330.000

14

lineair

4,238%

3.587.000

422.000

3.165.000

1.055.000

8

jaar


BNG

2-dec-02

10.000.000

9

lineair

4,280%

4.000.000

1.000.000

3.000.000

-

3

jaar


BNG

10-jan-05

3.001.259

19

fixe

4,180%

2.737.577

87.894

2.649.683

2.210.213

16

jaar

87.894 geen

BNG

28-feb-05

1.198.741

9

fixe

3,630%

1.093.423

35.106

1.058.317

882.787

6

jaar


BNG

16-feb-07

7.000.000

6

lineair

4,208%

6.000.000

1.000.000

5.000.000

-

5

jaar


BNG

24-jul-07

7.000.000

14

lineair

4,886%

6.533.333

466.667

6.066.666

3.733.331

13

jaar


90.756

nvt

nvt

3,140%

90.756

-

90.756

90.756

lineair

3,950%

453.781

453.781

-

-

0

jaar

- Borgstelling WfZ

Fonds Sociale Voorzieningen Rabobank Delflanden Rabobank Delflanden Waterschapsbank

11-okt-01

4.537.802

6

- geen

1-mrt-03

4.820.000

14

annuiteit

5,800%

3.384.157

284.803

3.099.354

1.399.734

9

maand


14-mei-01

6.432.335

16

lineair

4,265%

3.471.419

408.402

3.063.017

1.021.007

8

kwartaal

408.402 Borgstelling WfZ 267.300 Borgstelling WfZ

Waterschapsbank

2-dec-02

5.346.000

19

lineair

4,780%

3.742.200

267.300

3.474.900

2.138.400

13

jaar

Waterschapsbank

1-sep-03

13.000.000

14

fixe

4,755%

13.000.000

-

13.000.000

13.000.000

10

in 2018

Waterschapsbank

16-feb-04

8.000.000

14

lineair

4,255%

5.866.667

533.333

5.333.334

2.666.669

10

jaar


Waterschapsbank

15-okt-04

5.400.000

7

lineair

3,500%

2.700.000

675.000

2.025.000

-

3

jaar


Waterschapsbank

1-mrt-05

3.593.060

39

fixe

3,796%

3.314.462

92.866

3.221.596

2.757.266

36

jaar


Waterschapsbank

20-mei-05

5.500.000

9

lineair

3,230%

3.850.000

550.000

3.300.000

550.000

6

jaar


Waterschapsbank

20-feb-06

2.500.000

6

lineair

3,375%

1.785.716

357.143

1.428.573

-

4

jaar


Waterschapsbank

17-okt-08

5.000.000

9

lineair

4,430%

5.000.000

500.000

4.500.000

2.000.000

9

jaar


Waterschapsbank Totaal

17-okt-08

3.000.000

19

lineair

4,530%

3.000.000

150.000

2.850.000

2.100.000

19

jaar

83.288.733

-

8.494.075

74.794.658

38.024.725

- Borgstelling WfZ

150.000 Borgstelling WfZ 8.057.259

119

5.1.20 Toelichting op de enkelvoudige resultatenrekening 15. Wettelijk budget aanvaardbare kosten €

2009 €

€

2008 €

Wettelijk budget voor aanvaardbare kosten voorgaand boekjaar Productieafspraken verslagjaar Overheidsbijdrage in de arbeidskostenontwikkeling Prijsindexatie materiële kosten

124.835.305

138.248.696

1.744.798

2.309.834

2.350.816 277.669

3.050.621 792.266 2.628.485

Uitbreiding erkenning en toelating: - loonkosten - materiele kosten - normatieve kapitaalslasten

3.822.537-

3.842.887 14.816 30.000

3.822.537Beleidsmaatregelen overheid: Prestatiecontract Opschoning B-segment Korting 2009/8 Uitbreiding specialisten capaciteit

180.33711.012.970180.706142.277

44.816 17.893.0402.054.474-

11.231.736Nacalculeerbare kapitaalslasten: - rente - afschrijvingen - overige

160.5711.293.339 317.993

19.947.51451.003256.040 69.534

1.450.761

274.571

Overige mutaties Lokale component Kleine aanpassingen

Wettelijk budget voor aanvaardbare kosten boekjaar Correcties voorgaande jaren Totaal wettelijk budget voor aanvaardbare kosten

120

731.595 187.005-

158.515 96.500544.590

62.015

116.149.666

124.835.305

1.036.620

1.092.784

117.186.286

125.928.089


BATEN 16. Toelichting niet-gebudgetteerde zorgprestaties De specificatie is als volgt :

2009 €

2008 €

Zorgprestaties cliënten Apotheek, doorberekend aan derden

7.458.746 587.172

5.193.308 557.973

Totaal

8.045.918

5.751.281

17. DBC opbrengsten B-segment De specificatie is als volgt :

2009 €

2008 €

Opbrengst B-segment Onderhandenwerk

44.236.829 6.790.318

31.138.398 4.139.867

Totaal

51.027.147

35.278.265

18. Toelichting overige bedrijfsopbrengsten De specificatie is als volgt :

Algemene administratieve diensten idem aan groepsmaatschappijen Bereide maaltijden Facilitaire dienstverlening Verhuur ruimten Opleidingsfonds arts-assistenten Honorarium specialisten in loondienst B-segment Vergoeding donoraanmeldingen Schenking Laboratoriumpraktijk Berg en Bosch BV Totaal

2009 €

2008 €

430.435 197.911 524.102 304.345 208.719 7.290.394 7.883.763 38.034 2.975.084

506.982 539.039 376.106 252.578 6.567.101 1.741.967 31.814 4.113.561

19.852.787

14.129.148

121

LAS TEN 19. Personeelskosten De specificatie is als volgt :

2009 €

2008 €

Lonen en salarissen Sociale lasten Pensioenpremie Andere personeelskosten: Opleidingen Reiskosten woon/werk Subsidies op personeelskosten Overige personeelskosten Sub-totaal Personeel niet in loondienst

83.512.441 9.523.921 6.796.614

78.129.662 9.312.668 6.230.983

1.585.651 408.799 777.8581.193.176 102.242.744 5.246.768

1.579.742 376.603 629.8981.120.275 96.120.035 3.166.636

Totaal personeelskosten

107.489.512

99.286.671

Gemiddeld aantal personeelsleden (in FTE's):

2.094,2

1.982,6

Toelichting: De post lonen en salarissen 2008 en de sociale lasten 2008 zijn i.v.m. de vergelijkbaarheid met 2009 aangepast.

20. Afschrijvingen immateriële en materiële vaste activa De specificatie is als volgt :

2009 €

2008 €

Nacalculeerbare afschrijvingen: - immateriële vaste activa - materiële vaste activa

7.784.806

53.463 7.181.157

Overige afschrijvingen: - immateriële vaste activa - materiële vaste activa

674.904 8.699.753

891.085 7.946.333

17.159.463

16.072.038

Totaal afschrijvingen

Aansluiting afschrijvingen resultatenrekening - vergoeding nacalculeerbare afschrijvingslasten 2009 € Totaal afschrijvingslasten resultatenrekening waarvan nacalculeerbare afschrijvingen In het externe budget verwerkte vergoeding voor nacalculeerbare afschrijvingslasten: - WTZi-vergunningplichtige vaste activa - WTZi-meldingsplichtige vaste activa - WM G-gefinancierde vaste activa - DHAZ-gefinancierde vaste activa Totaal vergoeding nacalculeerbare afschrijvingslasten Aanschafwaarde desbetreffende vaste activa Cumulatieve afschrijvingslasten desbetreffende vaste activa Cumulatieve vergoedingen voor nacalculeerbare afschrijvingslasten desbetreffende vaste activa

122

17.159.463 7.784.806

3.403.397 4.215.282 166.127 0 7.784.806 233.248.816 120.192.496 80.051.519


2009 € 17.831.204

2008 € 16.465.832

671.741-

-393.794

17.159.463

16.072.038

2009 €

2008 €

Voedingsmiddelen en hotelmatige kosten Algemene kosten Patiënt- en bewonersgebonden kosten Onderhoud en energiekosten Huur en leasing Afschrijving debiteuren Kosten samenwerkingsverbanden Kosten samenwerkingsverbanden groepsmaatschappijen Bonussen en betalingskortingen

9.643.903 8.528.314 35.736.863 4.115.701 1.813.661 276.584 1.303.200 35.116 256.790-

8.051.737 9.497.223 32.557.628 3.675.717 1.673.979 320.251 1.255.402 35.116 212.356-

Totaal bedrijfskosten

61.196.552

56.854.697

Totaal afschrijvingen volgens verloopoverzichten Doorberekende afschrijvingen Totaal afschrijvingen resultatenrekening

22. Overige bedrijfskosten De specificatie is als volgt :

23. Financiële baten en lasten De specificatie is als volgt :

2009 €

2008 €

Rentebaten Resultaat deelnemingen Winstuitkering

173.344 -

1.086.302 -

Sub-totaal financiële baten

173.344

1.086.302

Rentelasten Resultaat deelnemingen Overige financiële lasten

3.060.5702.726.131-

3.653.4124.814.339-

Sub-totaal financiële lasten

5.786.701-

8.467.751-

Totaal financiële baten en lasten

5.613.357-

7.381.449-

2.726.1312.726.131-

4.805.2369.1034.814.339-

Resultaat deelnemingen: Reinier M edische Centra Holding B.V. Graaflanden B.V.

123

5.2

Overige gegevens

5.2.1 Vaststelling en goedkeuring jaarrekening De Raad van Bestuur van de Stichting Reinier de Graaf Groep heeft de jaarrekening 2009 opgemaakt. De Raad van Toezicht van de Stichting Reinier de Graaf Groep heeft de jaarrekening 2009 vastgesteld in de vergadering van 28 mei 2010. 5.2.2 Resultaatsbestemming Het resultaat wordt verdeeld volgens de resultaatverdeling in de resultatenrekening.

5.2.3

Ondertekening door bestuurders en toezichthouders

w.g. dr. J. van den Heuvel, voorzitter Raad van Bestuur

w.g. ir. R.V. Kingma, voorzitter en lid van de financiële commissie

w.g. ir. G.J. van Luijk, vice-voorzitter

w.g. drs. D.G.H. van der Werf RA, lid en lid van de financiële commissie

w.g. drs. R.H. Dupuis, huisarts, lid

w.g. mw. drs. P.G. Boumeester, lid

w.g. drs. J.S.T. Tiemstra RA, lid en lid van de financiële commissie

124


5.3

Accountantsverklaring

125

126


5.4 5.4.1

Bijlagen bij de jaarrekening Overzicht 2009/2008

Specialis(t)(me) 2009 2008 aantal opname Cardiologie Chirurgie Dermatologie Maag-darm-lever Gynaecologie Interne geneeskunde Kaakchirurgie Kindergeneeskunde KNO-heelkunde Longgeneeskunde Neurochirurgie Neurologie Oogheelkunde Orthopaedie Plastische chirurgie Pijnbestrijding Reumatologie Urologie

2009 2008 verpleegdagen

2009 2008 gemidd. verpl. duur

1.006 3.372 3 1.090 1.751 3.201 31 2.739 372 1.505 8 943 7 928 196 100 7 454

2.117 3.311 4 1.045 1.950 2.916 42 2.516 499 1.482 40 1.508 9 963 310 87 15 630

6.697 18.253 28 6.592 4.206 19.557 88 12.939 865 11.530 43 6.322 23 4.274 645 373 50 1.777

12.004 18.617 43 6.579 4.774 19.970 116 12.826 986 11.364 345 11.784 14 4.859 1.004 361 110 2.810

6,66 5,41 9,33 6,05 2,40 6,11 2,84 4,72 2,33 7,66 5,38 6,70 3,29 4,61 3,29 3,73 7,14 3,91

5,67 5,62 10,75 6,30 2,45 6,85 2,76 5,10 1,98 7,67 8,63 7,81 1,56 5,05 3,24 4,15 7,33 4,46

A-segment, totaal

17.713

19.444

94.262

108.566

5,32

5,58

B-segment, totaal

10.620

6.987

42.259

25.954

3,98

3,71

28.333

26.431

136.521

134.520

4,82

5,09

Totaal

127

5.4.2

Overzicht 2009/2008

Specialis(t)(me) 2009 2008 1e poli bezoek Cardiologie Chirurgie Dermatologie Maag-darm-lever Gynaecologie Interne geneeskunde Kaakchirurgie Kindergeneeskunde KNO-heelkunde Longgeneeskunde Neurochirurgie Neurologie Oogheelkunde Orthopaedie Plastische chirurgie Pijnbestrijding Reumatologie Revalidatie Urologie

2009 2008 herhalingsbezoeken

6.170 19.075 11.964 4.762 9.792 11.022 2.012 5.441 10.023 6.419 415 6.788 8.769 12.637 2.943 922 1.573 1.401 5.938

11.277 19.149 12.895 5.009 10.646 11.119 2.256 5.995 10.127 6.308 386 7.622 15.742 12.058 3.165 1.572 1.615 1.287 6.218

22.738 36.695 23.991 8.763 40.628 29.772 2.678 8.822 23.625 16.858 472 16.225 19.405 24.708 5.312 4.317 4.397 1.359 14.824

19.450 32.593 23.690 8.355 35.205 28.736 2.968 8.121 23.225 15.474 512 13.984 19.111 20.835 6.046 4.400 4.275 1.222 15.618

A-segment, totaal

128.066

144.446

305.589

283.820

B-segment, totaal

36.919

17.269

164.985

161.715

Totaal

128

305.589

283.820

2009 normaal 176 1.129 876 2.592 1.219 2.728 113 255 314 379 16 564 361 540 234 1.556 78

2009 2008 dagverpleging (M10) zwaar normaal 2 655 177 1.163 1.063 8 2.476 131 1.242 19 3.264 97 113 311 95 433 407 13 623 9 168 77 503 339 372 1 2.038 125

2008

2009 2008 M10 met cytostatica

zwaar 9 209 11 130 20 76

2.544

3.681

54

96

550

349

4-

4

115

10 210 427

841

25

718

25

247

231

13.971

980

15.687

1.242

3.391

4.361

6.536

3.110

3.941

2.482

1.344

1

20.507

4.090

19.628

3.724

4.735

4.362


5.4.3

Realisatie productieafspraken

(A-segment, in aantallen)

opnamen verpleegdagen dagbehandeling (M10), normaal dagbehandeling (M10), incl. cytostaticaverstrekking dagbehandeling (M10), zwaar 1e polibezoeken in-vitrofertalisatie 1e lijnsbudget: röntgendiagnostiek huisartsen funktie-onderzoeken huisartsen(opbrengst x € 1) polikl. fysiotherapie (opbrengst x € 1) polikl. bevallingen laboratoriumonderzoeken: - afnamen - huisbezoeken - analysekosten (opbrengst x € 1) - cervix cytologie chirurgische kunstmiddelen: - knieën - heupen radiotherapie - teletherapie

afspraak 2009

realisatie 2009

afspraak 2008

realisatie 2008

17.838 97.112 13.978 3.323 1.269 127.408 797

17.713 94.262 13.971 3.391 980 128.066 754

18.826 117.131 15.659 5.099 893 142.959 797

19.444 108.566 15.687 4.361 1.242 144.446 867

2.144.583 312.550 5.000 393

2.484.591 324.456 375

2.049.969 49.847 219.206 423

2.192.861 352.065 192.589 384

125.724 5.372 4.078.340 2.446

127.501 5.967 4.592.819 4.249

118.463 4.489 3.654.560 2.446

117.853 5.288 4.038.224 3.267

0 27

10 25

12 59

11 48

834

794

834

823

129

Bijlage I Governance Code Onderstaand wordt de Governance Code weergegeven en de mate waarin deze in de Reinier de Graaf Groep wordt toegepast. 1.

1.1.

1.2.

2. 2.1.

2.2.

2.3.

3. 3.1.

130

De zorgorganisatie als zorgonderneming met een bijzondere maatschappelijke verantwoordelijkheid Ja De zorgorganisatie realiseert als zorgonderneming met een bijzondere √ maatschappelijke verantwoordelijkheid verantwoorde en resultaatgerichte zorg. Zij draagt daarbij zorg voor een doelmatige en transparante uitvoering. Het feit dat de zorgorganisatie een zorgonderneming met een bijzondere maatschappelijke verantwoordelijkheid is, blijkt uit het hanteren van (tenminste) de volgende uitgangspunten: - De zorgorganisatie stelt de patiënt/cliënt en diens gerechtvaardigde √ wensen en behoeften bij de zorgverlening centraal; - De zorgverlening geschiedt zodanig dat de daartoe beschikbaar √ staande middelen zo effectief en doelmatig mogelijk aangewend worden; - De door of vanuit de zorgorganisatie geleverde zorg voldoet aan √ eigentijdse kwaliteitseisen.

Nee

Invloed en betrokkenheid van belanghebbende bij het beleid van de zorgorganisatie Ja Nee De zorgorganisatie heeft een beleid voor de dialoog met de belanghebbenden die actief zijn binnen zijn verzorgingsgebied. In het kader van dat beleid stelt de organisatie vast: - Wie (in beginsel) de belanghebbenden van de organisatie zijn; √ - Waarover aan deze belanghebbenden informatie wordt gegeven en √ hoe de zorgorganisatie de door haar gewenste inbreng bij beleidsontwikkelingen organiseert. De relevant zijnde belanghebbenden worden door de zorgorganisatie in elk geval geraadpleegd over de volgende onderwerpen: - De vaststelling of wijziging van de missie, doelstelling of grondslag √ van de zorgorganisatie; - Het overdragen van de zeggenschap over de zorgorganisatie of over √ een belangrijke deel daarvan en over besluiten tot fusie of tot het aangaan of verbreken van een duurzame samenwerking met een andere zorgorganisatie; - De systematische bewaking, beheersing of verbetering van de √ kwaliteit van de te verlenen zorg. De statuten van de zorgorganisatie die voldoet aan de in art. 344 Boek 2 BW √ gestelde omschrijving, worden zodanig aangepast dat één of meer in die statuten nader omschreven belanghebbenden het recht van enquête wordt toegekend en zij daarmee toegang hebben tot de Ondernemingskamer van het Gerechtshof te Amsterdam. Verantwoording aan belanghebbenden De zorgorganisatie legt jaarlijks aan alle belanghebbenden verantwoording af middels een openbare publicatie over het in de het jaarverslag gevoerde beleid en over de (totale) in dat jaar geleverde prestaties. De inhoud van deze verantwoording sluit aan op de eisen die in het Document Jaarverantwoording Maatschappelijke Verantwoording zijn vastgelegd.

Ja √

Nee

Reinier de Graaf Groep 3.2.

3.3.

3.4.

4.

4.1.

4.2. 4.3.

4.4.

4.5.

5. 5.1.

5.2.

5.3.

5.4.

6. 6.1. 6.2.

De Raad van Bestuur is verantwoordelijk voor de kwaliteit, de juistheid en de volledigheid van de jaarlijkse verantwoording zoals bedoeld in lid 1. De Raad van Toezicht ziet er op toe dat de Raad van Bestuur deze verantwoordelijkheid vervult. De Jaarlijkse verantwoording bevat, waar noodzakelijk, een bestuursverklaring. De zorgorganisatie draagt er zorg voor dat ook alle aan de zorgorganisatie verbonden vrijgevestigde (medische) professionals op geaggregeerd niveau (in ieder geval op het niveau van maatschappen en medische staven) verantwoording afleggen over de wijze van hun handelen en behandelen De Raad van Toezicht legt in de in lid 1 genoemde openbare publicatie jaarlijks verantwoording af over zijn in het verslagjaar verrichtte werkzaamheden

√

√

√

De externe accountant en diens relatie en communicatie met de organen van de zorgorgansatie Ja Nee De externe accountant wordt benoemd, ontslagen en gedechargeerd door de √ Raad van Toezicht. De Raad van Bestuur kan hierover advies uitbrengen aan de Raad van Toezicht De externe accountant wordt qua persoon periodiek gewisseld √ De externe accountant verricht bij voorkeur geen advieswerkzaamheden voor √ de zorgorganisatie en maakt – indien dit in het te controleren boekjaar wel gebeurd is – in het verslag over de jaarrekening melding van de in dat jaar verrichte advieswerkzaamheden. De externe accountant woont het van belang zijnde gedeelte van de √ vergadering van de Raad van Toezicht bij waarin de jaarrekening wordt besproken/vastgesteld De externe accountant rapporteert zijn bevindingen betreffende het √ onderzoek van de jaarrekening gelijktijdig aan de Raad van Bestuur en de Raad van Toezicht Taken en werkwijze van de Raad van Bestuur De Raad van Bestuur is eindverantwoordelijk voor en belast met het besturen van de zorgorganisatie, hetgeen onder meer inhoudt dat zij verantwoordelijk is voor de realisatie van de doelstellingen van de zorgorganisatie, de strategie en het beleid en de daaruit voortvloeiende resultaatontwikkeling. De Raad van Bestuur legt hierover verantwoording af aan de Raad van Toezicht. Bij de vervulling van zijn taak richt de Raad van Bestuur zich naar het belang van de zorgorganisatie, rekening houdend met het feit dat de zorgorganisatie een onderneming met een bijzondere maatschappelijke verantwoordelijkheid is. De Raad van Bestuur is verantwoordelijk voor het beheersen van de risico’s verbonden aan de activiteiten van de zorgorganisatie en voor de financiering van de zorgorganisatie. De Raad van Bestuur rapporteert hierover aan en bespreekt de interne risicobeheersings- en controlesystemen met de Raad van Toezicht. De Raad van Bestuur verschaft de Raad van Toezicht tijdig alle informatie die nodig is voor een goede uitoefening van de taak van de Raad van Toezicht

Ja √

Nee

√

√

√

Bezoldiging en openbaarmaking De Raad van Toezicht stelt de bezoldiging van de leden van de Raad van Bestuur vast. De jaarlijkse verantwoording van de zorgorganisatie bevat de door de wet voorgeschreven informatie over de hoogte en de structuur van de bezoldiging van de individuele leden van de Raad van Bestuur.

Ja √

Nee

√

131

7. 7.1.

7.2.

7.3.

7.4.

8.

Belangenverstrengelingen De Raad van Bestuur is integer en stelt zich toetsbaar op ten aanzien van zijn eigen functioneren. Elke vorm en schijn van persoonlijke bevoordeling dan wel belangenverstrengeling tussen enig lid en de Raad van Bestuur en de zorgorganisatie wordt vermeden. Een lid van de Raad van Bestuur kan niet tegelijkertijd de functie vervullen van lid van de Raad van Toezicht van een binnen het werkgebied van de zorgorganisatie werkzame zorgorganisatie of onderneming die geheel of gedeeltelijk dezelfde werkzaamheden als de zorgorganisatie vervult. Een lid Raad van Bestuur zal zonder de toestemming van de Raad van Toezicht geen betaalde of onbetaalde nevenfuncties aanvaarden of continueren als deze nevenfuncties, al dan niet in samenhang met andere betaalde of onbetaalde nevenfuncties, een meer dan minimale werkbelasting kan opleveren of anderszins strijdig kan zijn met de belangen van de zorgorganisatie. De Raad van Bestuur geeft de Raad van Toezicht op eerste verzoek inzicht in de door hem uitgeoefende nevenfuncties.

Ja √

√

√

√

Taak en werkwijze Raad van Toezicht Ja

8.1.

.

8.2.

8.3. 8.4. 8.5.

8.6.

De Raad van Toezicht heeft tot taak toezicht te houden op het besturen door de Raad van Bestuur en op de algemene gang van zaken in de zorgorganisatie. In dit kader bewaakt de Raad van Toezicht c.q. houdt deze toezicht op ten minste: - De realisatie van de doelstellingen van de organisatie; - De strategie en de risico’s verbonden aan de activiteiten van de zorgorganisatie; - De opzet en werking van de interne risicobeheersing- en controlesystemen; - De financiële verslaglegging; - De naleving van weten regelgeving; - Het als zorgorganisatie op passende wijze uitvoering geven aan het zijn van een zorgonderneming met een bijzondere maatschappelijke verantwoordelijkheid. Bij de vervulling van haar taak richt de Raad van Toezicht zich naar het belang van de zorgorganisatie, rekeninghoudend met het feit dat de zorgorganisatie een onderneming met een bijzondere maatschappelijke verantwoordelijkheid is. De Raad van Toezicht voert tenminste jaarlijks met elk van de leden van de Raad van Bestuur een functionering- en beoordelingsgesprek. De Raad van Toezicht is verantwoordelijk voor de kwaliteit van zijn eigen functioneren. De Raad van Toezicht evalueert zijn functioneren tenminste jaarlijks buiten de aanwezigheid van de Raad van Bestuur en informeert de Raad van Bestuur over de uitkomsten hiervan. De Raad van Toezicht voert tenminste jaarlijks met de Raad van Bestuur als geheel een evaluatiegesprek over het wederzijds functioneren van beide organen op zich en in relatie tot elkaar.

9.

Benoeming, ontslag, deskundigheid en samenstelling

9.1.

De Raad van Toezicht dient zodanig samengesteld te zijn dat zij haar taak naar behoren kan vervullen. Ieder lid van de Raad van Toezicht dient geschikt te zijn om de hoofdlijnen van het totale beleid te beoordelen. Ieder lid van de Raad van Toezicht

9.2.

132

Nee

Nee

√ √ √ √ √ √

√

√ √ √

√

Ja √ √

Nee


9.3. 9.4.

9.5.

beschikt over de specifieke deskundigheid die noodzakelijk is voor de vervulling van zijn taak, binnen zijn rol in het kader van de profielschets van de Raad. Een lid van de Raad van Toezicht kan twee maal voor een periode van (maximaal) vier jaar zitten hebben in de Raad van Toezicht. Bij de werving, selectie en benoeming van nieuwe leden van de Raad van Toezicht wordt gebruik gemaakt van een voor de betreffende vacature opgestelde profielschets. De leden van de Raad van Toezicht worden op openbare wijze geworven, tenzij voor een bepaalde plaats in de Raad van Toezicht op grond van een wettelijke of statutaire bepaling geldt dat deze plaats op voordracht wordt ingevuld of het recht tot benoeming aan een andere partij van de Raad van Toezicht toekomt. Statutair is vastgelegd op welke gronden de Raad van Toezicht een lid van zijn Raad kan schorsen of ontslaan, welke meerderheid van stemmen hiertoe vereist is en welke eventuele daarbij te hanteren procedures worden gevolgd.

√ √

√

Ad.9.3. De Reinier de Graaf Groep wijkt hier af met de volgende reden: Wij menen bij een kleine Raad van Toezicht dat nieuwe leden zich de eerste periode van vier jaar inwerken en de ziekenhuisorganisatie grondig leren kennen. Vervolgens volgt een periode van acht jaar waarin zij in het laatste paar jaar hun kennis overdragen aan de nieuwe leden. De leden van Raad van Bestuur zijn meestel korter dan twaalf jaar in hun functie. Een langere zittingstermijn van de leden van de Raad van Toezicht draagt bij aan het constitutioneel geheugen en de continuïteit. 10. 10.1. 10.2. 10.3.

Bezoldiging De Raad van Toezicht stelt de bezoldiging van de leden van de Raad Toezicht vast. De bezoldiging van een lid van de Raad van Toezicht is niet afhankelijk van de resultaten van de zorgorganisatie. De jaarlijkse verantwoording van de zorgorganisatie bevat de door de wet voorgeschreven informatie over de hoogte en de structuur van de bezoldiging van de individuele leden van de Raad van Toezicht.

11.

Onafhankelijkheid

11.1.

De Raad van Toezicht is zodanig samengesteld dat de leden ten opzichte van elkaar, de Raad van Bestuur en welk deelbelang dan ook onafhankelijk en kritisch kunnen opereren. De leden van de Raad van Toezicht geven in de jaarlijkse verantwoording van de zorgorganisatie inzicht in de door hen uitgeoefende nevenfuncties. Het is niet gewenst dat de leden van de Raad van Toezicht op voordracht worden benoemd, dan wel door derden worden benoemd. Waar het hiervoor vermelde wettelijk bepaald of in de statuten is opgenomen, geldt in ieder geval dat een lid van de Raad van Toezicht dat op voordracht is benoemd, dan wel door een derde is benoemd, zijn functie vervult zonder last en ruggespraak van degene door wie hij is voorgedragen of benoemd en zonder diens deelbelang te laten prevaleren. Leden van de Raad van Toezicht verrichten nimmer taken van de Raad van Bestuur. Een lid van de Raad van Toezicht kan niet tegelijkertijd de functie vervullen van lid van een Raad van Bestuur van een binnen het werkgebeid van de zorgorganisatie werkzame zorgorganisatie of onderneming, die geheel of gedeeltelijk dezelfde werkzaamheden als de zorgorganisatie vervult. Tot lid van de Raad van Toezicht is niet benoembaar een voormalig lid van de Raad van Bestuur van de zorgorganisatie tot drie jaar na het einde van de die functie. Evenmin zijn tot leden van de Raad van Toezicht benoembaar werknemers of personen die tot de zorgorganisatie toegelaten zijn tot drie

11.2.

11.3. 11.4.

11.5.

Ja √

Nee

√ √

Ja √

Nee

√

√ √

√

133

jaar na het einde van hun arbeidscontract of toelating. 12. 12.1.

Belangenverstrengelingen

12.2

Elke vorm en schijn van persoonlijke bevoordeling dan wel belangenverstrengeling tussen enig lid van de Raad van Toezicht en de zorgorganisatie worden vermeden. De Raad van Toezicht is verantwoordelijk voor de besluitvorming over het oplossen van zaken waarbij belangenverstrengelingen aan de orde kan zijn bij leden van de Raad van Toezicht, de Raad van Bestuur en bij de externe accountant in relatie tot de zorgorganisatie.

13.

Openbaarmaking en uitvoeringsdatum van deze Code

13.1.

De Raad van Bestuur en de Raad van Toezicht zijn verantwoordelijk voor de corporate governancestructuur van de zorgorganisatie en voor de naleving van de principes van deze Code. Deze Governance Code is op 1 januari 2006 volledig van kracht, met dien verstande dat de eerste verantwoording die conform art. 1.3.1. van deze code wordt uitgebracht, betrekking heeft op het verslagjaar 2006 De hoofdlijnen van de governancestructuur van de zorgorganisatie worden jaarlijks mede aan de hand van de principes die in deze code zijn genoemd, in de jaarlijkse verantwoording van de zorgorganisatie uiteengezet In de hiervoor bedoelde verantwoording geeft de zorgorganisatie uitdrukkelijk aan dat zij de principes van deze Governance Code heeft opgevolgd en naleeft en zo niet, waarom niet en op welke punten zij met welke vervangende regels daarvan afwijkt.

13.2

13.3.

13.4

134

Ja √

Nee

√

Ja √

√

√

√

Nee


Bijlage II Samenstelling Medische Staf Bestuur Medische Staf per 31 december 2009 mw. dr. C.G.J.M. Hilders, voorzitter mw. dr. C.M. Segeren, secretaris dr. L.C. Smeets, lid dr. P.C. Smit, penningmeester dr. S.B.W. Vehmeijer, vice-voorzitter ------------------------------------------------------------------Leden Vereniging Medische Staf per 31 december 2009 Anesthesiologie H.B. Cornelisse J. van Cosburgh dr. N.T. van Dasselaar T. Inan R.S.M. Kuijpers B.J.H.M. Lombaers J.F. van Poorten E.M. Stouten F.T. Tergau B.C. Verdouw dr. M.F.M. Wagemans R.W.P. van der Weerd Cardiologie: dr. G.J.W. Bech dr. S.H.J. Monnink ir. E.G.M. Stassen dr. M.C. van der Zee Chirurgie: dr. M. van der Elst dr. P.W. de Graaf S. Festen W.H. Hoffmann dr. T.M. Karsten dr. J. Koning I.H. Oei mw. C.C. van der Pol mw. dr. M. van 't Riet dr. P.C. Smit dr. M.R. de Vries Dermatologie: dr. M.W. Bekkenk mw. J.C. Bijlmer-Iest mw.. M. Brakman mw. C.L.M. van Hees mw. M.M. Hulshof mw. A.C.M. Kunkeler mw. S.A.E. Stadhouders-Keet dr. ir. K.H. Tjiam Gynaecologie: mw. A. Baalbergen dr. H.A. Bremer 135

mw. K. de Graaff dr. W.A. ter Harmsel M.P.M. Hermans mw. dr. C.G.J.M. Hilders dr. C.A.M. Jansen dr. H. Kragt dr. J.C. Kuijpers A.L. Milani mw. dr. A.L.J.M. Pietersma-de Bruyn mw. F.C. Siemens Intensive care: mw. L. Dawson I.A. Meynaar S.J. Sleeswijk Visser mw. M. Verheijen P.L. Tangkau Interne Geneeskunde: mw. M.M.E.M. Bos dr. R.E. Brouwer dr. E.J.J. Duschek dr. M.C.W. Jebbink dr. E. Maartense P.T.E. Postema dr. E.F.M. Posthuma dr. D.H. Schweitzer mw. dr. C.M. Segeren mw. M.A. Tervoort dr. H. Walinga Maag-, Darm en Leverziekten C.J.M. Bolwerk dr. J.T. Brouwer mw. G.W. Erkelens R. Quispel mw. dr. C. Rogge-Wolf J. Scherpenisse Nefrologie dr. H. Boom F. Borst dr. P.C. Chang mw. dr. F.M.E. Hoekstra Reumatologie dr. C. Bijkerk dr. A.J. Peeters Kaakchirurgie E.W. van Roessel Kindergeneeskunde dr. B. Bakker mw. dr. A.P.M. van den Elzen dr. H. de Groot mw. L.C. ten Have mw. M.W. Hekkelaan dr. N. van der Lelij mw. L.H. van der Meer-Kappelle

136

Reinier de Graaf Groep dr. J.G. Noordzij mw. S.M.H. Timmermans mw. L.N. van Veen J.O. Wishaupt mw. M.C. Woltering Kinderpsychologie mw. E.J. van Rijn van Alkemade mw. S.B. Visser mw. M.D.C. de Visser Klinische chemie dr. P.M.M. van Haard dr. F.A.L. van der Horst dr. J.M. Pekelharing dr. F.P.L. van der Dijs Klinische fysica mw. drs. B.P.H.M. Geelen J.A. Groot dr. M. de Langen dr. ir. V.W.J. Verhoeven KNO M.F.F. Franken mw. dr. H.C. Hafkamp J.A.D. Jol D.P. Kooper mw. J.M. Kruyt F.A.W. Peek Longziekten dr. E.F.L. Dubois dr. R.E.T. Nocker B.J.M. Pannekoek R.N. van Rossem Medische immunologie mw. L.E. Bakker mw. dr. M.R. Batstra dr. P. Herbrink Medische microbiologie mw. dr. E.E. Mattsson dr. L.C. Smeets dr. E.R. van der Vorm dr. R.W. Vreede Neurochirurgie A. Kloet (B) Neurologie dr. L.A.M. Aerden dr. H.J. Gilhuis W.J.H.M. Grosveld J.F. Hallmann D.J. Kamphuis H.Th.J. Niekus J.W.A. Swen mw. dr. K.I. Roon 137

Neuro-Psychologie P.J.J. van der Werff Nucleaire geneeskunde J.J.J. Borm M.R.J. ten Broek A. Lafeber Oogheelkunde mw. H.E. Bijlmer-Gorter O.L.H. van Hemel mw. dr. A.C. Lambooij mw. M.J.P. MacLaren-Vervoort dr. M.G. Prost Orthopedie dr. R.M. Bloem D.D. Niesten dr. S.B.W. Vehmeijer H. Verburg Pathologie dr. A.W.F.M. van Leeuwen mw. dr. E.M. van der Loo mw. dr. H.H. van Ravenswaay Claasen mw. I. Snieders mw. J.M.J. Spitzer-Naaijkens M.C.D. van der Vegt (B) Plastische chirurgie M.C. Schuringa dr. E.J.F. Timmenga Psychiatrie M. de Boo mw. R.G. Eendebak Radiologie R.J. Dallinga J. Eleveld K.M. Han mw. P. Kraayeveld mw. J.M. Reijnen-Hemmer N.S. Renken mw. J.M. Scheffers H.R. Speelman mw. S.L. Tjiam T.F. Le Maire Radiotherapie mw. P. Noach mw. dr J. Pomp mw. J.M. Immink mw. D.A.R.H. Grootenboers Revalidatiegeneeskunde mw. H.A. Berendsen M. Terburg mw. A.D. Rambaran Mishre

138


Urologie P.J. Ausems J.F.A.T. Bogdanowicz Dr. P.M. Groenendijk J. van der Hoeven Ziekenhuisfarmacie mw. S. Coenradie mw. T. Feberwee P.N.J. Langendijk E. Meijer W.S.C.J.M. van der Pol BUITENGEWONE LEDEN (B) mw. dr. C.J. van Asperen, klinisch geneticus mw. Y. Hilhorst-Hofstee, klinisch geneticus mw. S.S.G. Kant, klinisch geneticus dr. H.W.D. Mooren, business development manager medische laboratoria dr. W.V.G. Quint, moleculair bioloog dr. L.J. van Doorn, moleculair bioloog prof. dr. P.H.M. Savelkoul, moleculair bioloog M.C.D. van der Vegt, patholoog (B) mw. V. Plasschaert, revalidatiearts mw. J.J.M.F. van der Putten, revalidatiearts mw. I. Aangenendt, verpleeghuisarts P.B. Iserief, verpleeghuisarts A. Kloet, neurochirurg mw. L.V.C. Bouman, SEH-arts mw. M.G. Ibelings, SEH-arts mw. dr. G.A. Blok, coördinator Medische Opleidingen en Wetenschap

IN 2009 TOEGELATEN IN VRIJE VESTIGING OF IN DIENST GETREDEN 1 januari : mw. dr. E. (Eva) Mattsson, arts-microbioloog 1 januari : dr. J.G. (Jeroen) Noordzij, kinderarts 1 januari : dhr. J. (Jeroen) Eleveld, radioloog 1 april : dhr. J. (Jurjan) van Cosburgh, anesthesioloog 1 juli : dhr. F.A.W. (Nanno) Peek, KNO-arts 15 augustus : mw. dr. A.P.M. (Annette) v.d. Elzen, kinderarts 1 september : mw. D.A.R.H. (Diana) Grootenboers, radiotherapeut 1 september : mw. L.E. (Liesbeth) Bakker, medisch immunoloog 1 oktober : S. (Sebastiaan) Festen, chirurg 1 oktober : P.N.J. (Pim) Langendijk, ziekenhuisapotheker VERTROKKEN IN 2009 1 januari : P.D. (Pieter) Boomsma, anesthesioloog 1 januari : M. (Michael) Lacki, anesthesioloog 1 januari : D. (Dick) Rehorst, cardioloog 1 januari : C. (Charles) Niël, radiotherapeut 1 januari : dr. G.A. van der Kleij, cardioloog 1 januari : J.G. de Wall 1 februari : LE. (Liesbeth) Kalma 1 mei : D.G. (Duco) van den Broecke, plastisch chirurg 1 juni : mw. M. (Manon) van der Vegt, revalidatiearts 1 juli : G. (Gooitzen) Zitman, KNO-arts 1 juli : A.J.A.M. (Adrie) Withagen, cardioloog 1 juli : E.B.W.M. (Bodo) Treu, radioloog 1 augustus : dr. R.L.M. (Ruud) Deijkers, orthopedisch chirurg 15 augustus : dr. L.P.S. (Laurents) Stassen, chirurg 139

1 september 1 september 1 november 1 november 1 december

: L.G. (Lode) Rijks, klinisch chemicus : mw. C.J.(Carmen) Cools, neuropsycholoog : mw. P.E.J. van Pol, cardioloog : mw. M. J. (Marja) Bogaards, ziekenhuisapotheker : J.M. de Roon Hertoge, oogarts

OVERLEDEN IN 2009 3 mei : dr. R.L. (Ron) te Slaa, orthopedisch chirurg

140


Bijlage III samenstelling MT Per 31-12-2009 C.J.A.M. van der Zande, Stafdirecteur Zorg J.C. Kuijpers, gynaecoloog, specialist-manager D.R. de Haan, manager Medisch Ondersteunend Bedrijf R.J. Dallinga, radioloog, specialist-manager Medisch Ondersteunend Bedrijf R.J. van der Ent Braat, manager Facilitair Bedrijf R. de Rijke, manager Financieel Beleid en Beheer J.P.S. Verver, manager Kwaliteit, Innovatie en Veiligheid mw. M.A. Tervoort, specialist-manager Kwaliteit, Innovatie en Veiligheid mw. J.M.M.C. Claassen, manager Personeel & Organisatie en Opleiding & Wetenschap E.F.M. Posthuma, specialist-manager Opleiding & Wetenschap E. Gorter, manager Informatisering en Automatisering mw. M.T. de Spaey, manager Communicatie mw. E.T. Archer-Wijn, centrummanager DUKOP en buitenpoli’s mw. S.A. Koppert, centrummanager Vrouw & Kind C. Broekman, centrummanager Chirurgie & Orthopedie L.A. van Dam, centrummanager Interne geneeskunde, Radiotherapie, Psychiatrie mw. C.E. van Driel, centrummanager Cardiologie, Longgeneeskunde, Revalidatie, Paramedische Dienst B.B.M. Jansen, centrummanager IC/SEH/OK mw. S.F. van der Lee, secretaris Raad van Bestuur J. van den Heuvel, voorzitter Raad van Bestuur

141

Bijlage IV Publicatielijst Artikelen gepubliceerd in 2009 door Stafleden en arts-assistenten Reinier de Graaf Groep Verzameld door de Wetenschappelijke Activiteiten Commissie (WAC)

Allergologie Bot CM De, Moed H, Schellevis FG, Groot H de, Wijk RG van, Wouden JC van der. Allergic rhinitis in children: incidence and treatment in Dutch general practice in 1987 and 2001. Pediatr Allergy Immunol. 2009; 20(6):571-577. Groot H de, Bijl AMH. Anaphylactic reaction after the first dose of sublingual immunotherapy with grass pollen tablet. Allergy. 2009;64(6):963-964. Groot H de. Allergische rinoconjunctivitis bij kinderen. Ned Tijdschr Allergie. 2009;9:154-158. Duijvestijn YCM, Leer EHG van, Groot H de. Consensus immunotherapie voor inhalatieallergenen op de kinderleeftijd. Ned Tijdschr Allergie. 2009;9:174-176. Groot H de. Anafylaxie bij kinderen, enkele kenmerken. Ned Tijdschr Allergie. 2009;9:34. Groot H de. Effect van sigarettenrook op allergeenpenetratie door luchtwegepitheel. Ned Tijdschr Allergie. 2009;9:140-141. Groot H de. Heeft immunotherapie zin bij een beroepsallergie? Ned Tijdschr Allergie – huisartseditie. 2009;4:26. Heide R, Doorn K van, Mulder PG, Toorenenbergen AW van, Beishuizen A, Groot H de, et al. Serum tryptase and SCORMA (SCORing MAstocytosis). Index as disease severity parameters in childhood and adult cutaneous mastocytosis. Clin Exp Dermatol. 2009;34(4):462-468. Moscato G, Vandenplas O, Wijk RG Van, Malo JL, Perfetti L, Quirce S, et al waaronder Groot H de. European Academy of Allergology and Clinical Immunology. EAACI position paper on occupational rhinitis. Respir Res. 2009;10:16. Review. Tjon GM, Groot H de. De ‘World Allergy Organization’, de moeder van alle allergologieverenigingen; wat betekent zij voor allergie en astma, voor patiënten en voor het specialisme? Ned Tijdschr Allergie. 2009; 9:30-33.

Anesthesiologie Cornelisse HB, Kostering BJ, Poorten JF van. Anisocoria during general anesthesia. Ned Tijdschr Anesthesiologie. 2009(21):20-22. Dunkelgrun M, Boersma E, Schouten O, Koopman-van Gemert AW, Poorten F van, Baxx JJ, et al. Bisoprolol and Fluvastatine for the Reduction of Perioperative Cardiac Mortality and Myocardial Infarction in Intermediate-Risk Patients Undergoing Non-Cardiovascular Surgery: A Randomized Controlled Trial (Dutch Echocardiographic Cardiac Risk Evaluation Applying Stress Echo IV; Decrease IV). Ann. Surg. 2009;249(6):921-926. Rijn MA van, Munts AG, Marinus J, Voormolen JH, Boer KS de, Teepe-Twiss IM, et al waaronder Dasselaar NT van. Intrathecal baclofen for dystonia of complex regional pain syndrome. Pain. 2009;143 (1-2):41-47. Epub 200 Feb 18. Vermin B, Poorten F van, Stienstra R. Paraplegie na een transurethrale prostaatresectie; het aspinalis-anteriorsyndroom. Ned Tijdschr Geneeskd. 2009;153(42):2061-2065. Vissers K, Besse K, Wagemans M, Zuurmond W, Giezeman M. Pijn bij Kanker. Anesthesiologische pijnbehandelingstechnieken voor pijn bij kanker. In: Praktische richtlijnen anesthesiologische pijnbestrijding gebaseerd op klinische diagnosen. Pijn Kennis Centrum Maastricht; 2009. 293-312.

142


Chirurgie Bertleff MJ, Halm JA, Bemelman WA, van der Ham AC, van der Harst E, Oei HI, et al. Randomized clinical trial of laparoscopic versus open repair of the perforated peptic ulcer: the LAMA Trial. World J Surg. 2009;33(7):1368-73. Cornette J, Festen S, van den Hoonaard TL, Steegers EA. Mesenchymal hamartoma of the liver: a benign tumor with deceptive prognosis in the perinatal period. Case report and review of the literature. Fetal Diagn Ther. 2009;25(2):196-202. Epub 2009 Apr 9. Dols LF, Verhoef C, Eskens FA, Schouten O, Nonner J, Hop WC, et al. Improvement of 5 year survival rate after liver resection for colorectal metastases between 1984-2006. Ned Tijdschr Geneeskd. 2009;153(11):490-495. Dunkelgrun M, Boersma E, Schouten O Koopman-van Gemert AW, van Poorten F, Bax JJ, et al. Dutch Echocardiographic Cardiac Risk Evaluation Applying Stress Echocardiography Study Group. Bisoprolol and fluvastatin for the reduction of perioperative cardiac mortality and myocardial infarction in intermediate-risk patients undergoing noncardiovascular surgery: a randomized controlled trial (DECREASE-IV). Ann Surg. 2009;249(6):921-6. Dunkelgrun M, Hoeks SE, Schouten O, Feringa HH, Welten GM, Vidakovic R, et al. Methionine loading does not enhance the predictive value of homocysteine serum testing for all-cause mortality or major adverse cardiac events. Intern Med J. 2009;39(1):13-18. Festen S, Geloven AA van, Gerhards MF. Redo procedure for prolapse and haemorrhoids (PPH) for persistent and recurrent prolapse after PPH. Dig Surg. 2009;26(5):418-421. Epub 2009 Nov 13. Festen S, Gisbertz SS, Schaagen F van, Gerhards MF. Blinded randomized clinical trial of botulinum toxin versus isosorbide dinitrate ointment for treatment of anal fissure. Br J Surg. 2009;96(12):13931399. Festen S, van Hoogstraten MJ, van Geloven AA, Gerhards MF. Treatment of grade III and IV haemorrhoidal disease with PPH or THD. A randomized trial on postoperative complications and short-term results. Int J Colorectal Dis. 2009;24(12):1401-5. Flu WJ, Kuijk JP van, Hoeks SE, Kuiper R, Schouten O, Goei D, et al. Intima media thickness of the common carotid artery in vascular surgery patients: a predictor of postoperative cardiovascular events. Am Heart J. 2009;158(2):202-208. Geel AN van, Lans TE, Wouters MW, Pol CC van der, Schmitz PI. Indicaties en complicaties van uitgebreide thoraxwandresecties. Ned Tijdschr Oncol. 2009;6:262-271. Geel AN van, Wouters MW, Pol C van der, Schmitz PI, Lans T. Chest wall resection for internal mammary lymph node metastases of breast cancer. Breast. 2009;18(2):94-9. Epub 2009 Feb 24. Goei D, Flu WJ, Hoeks SE, Galal W, Dunkelgrun M, Boersma E, et al waaronder Schouten O. The interrelationship between preoperative anemia and N-terminal pro-B-type natriuretic peptide: the effect on predicting postoperative cardiac outcome in vascular surgery patients. Anesth Analg. 2009;109(5):1403-1408. Goei D, Hoeks SE, Boersma E, Winkel TA, Dunkelgrun M, Flu WJ, et al waaronder Schouten O. Incremental value of high-sensitivity C-reactive protein and N-terminal pro-B-type natriuretic peptide for the prediction of postoperative cardiac events in noncardiac vascular surgery patients. Coron Artery Dis. 2009;20(3):219-224. Hilling DE, Koppert LB, Keijzer R, Stassen LP, Oei IH. Laparoscopic correction of umbilical hernias using a transabdominal preperitoneal approach: results of a pilot study. Surg Endosc. 2009;23(8):1740-1744. Epub 2008 Nov 18.

143

Hoeks SE, Scholte op Reimer WJ, Gestel YR van, Schouten O, Lenzen MJ, Flu WJ, et al. Medication underuseduring long-term follow-up in patients with peripheral arterial disease. Circ Cardiovasc Qual Outcomes. 2009;2(4):338-343. Hommes M, Waes van OJF, Meynaar IA, Koning J. Continuous measurement of bladder pressure is equal to discontinuous measurement of the bladder pressure via the Krohn's method. Acta Clinic Belg. 2009;64(3):242. Abstracts of the World Society of Abdominal Compartment Syndrome meeting, 25-27 June 2009, Trinity College, Dublin, Ireland Hommes M, Kazemier G, van Dijk L, Kuipers EJ, van Ijsseldijk A, Vogels LM, et al. Complex liver trauma with bilhemia treated with perihepatic packing and endovascular stent in the vena cava. J Trauma. 2009;67(2):E51-53 Huntjes K, Scheffers J, Elst M van der. Hangman's Fracture: discrepantie tussen kliniek en fractuur. Ned Tijdschr Traum. 2009;17(6):171. Kuijk JP van, Flu WJ, Schouten O, Hoeks SE, Schenkeveld L, de Jaegere PP, et al. Timing of noncardiac surgery after coronary artery stenting with bare metal or drug-eluting stents. Am J Cardiol. 2009;104(9):1229-1234. Kuijk JP van, Flu WJ, Voûte MT, Poldermans D, Schouten O. Asymptomatic perioperative cardiac damage: long-term prognosis. Future Cardiol. 2009;5(5):417-420. Kuijk JP van, Schouten O, Flu WJ, Uil CA den, Bax JJ, Poldermans D. Perioperative blood glucose monitoring and control in major vascular surgery patients. Eur J Vasc Endovasc Surg. 2009;38(5):627634. Lans TE, Pol C van der, Wouters MW, Schmitz PI, Geel AN van. Complications in wound healing after chest wall resection in cancer patients; a multivariate analysis of 220 patients. J Thorac Oncol. 2009;4(5): 639-643. Lier F van, Schouten O, Domburg RT van, Geest PJ van, Boersma E, Fleisher LA, et al. Effect of chronic beta-blocker use on stroke after noncardiac surgery. Am J Cardiol. 2009;104(3):429-433. Pol CC van der, Geel AN van, Menke-Pluymers MB, Schmitz PI, Lans TE. Prognostic factors in 77 curative chest wall resections for isolated breast cancer recurrence. Ann Surg Oncol. 2009;16(12):3414-3421. Poldermans D, Schouten O, Lier F van, Hoeks SE, Ven L van de, Stolker RJ, et al. Perioperative strokes and beta-blockade. Anesthesiology. 2009;111(5):940-945. Schepers T. Displaced intra-articular calcaneal fractures. Thesis abstract. In dit Verband. 2009;19(3):11-12. Schepers T. Displaced intra-articular calcaneal fractures. Thesis abstract. Ned Tijdschr Traum. 2009;17(5):145-146. Schepers T. Displaced Intra-articular Fractures of the Calcaneus – with an Emphasis on Minimally Invasive Surgery. PhD thesis. Rotterdam: Erasmus Universiteit; 2009. Schepers T, Elst M van der, Patka P. De behandeling van teen-en metatarsaalfracturen. In dit Verband. 2009;19(3):8-11. Schepers T, Patka P. Treatment of displaced intra-articular calcaneal fractures by ligamentotaxis: current concepts' review. Arch Orthop Trauma Surg. 2009;129(12):1677-1683. Epub 2009 Jun 19. Schepers T, Lieshout EM van, Ginai AZ, Mulder PG, Heetveld MJ, Patka P. Calcaneal fracture classification: a comparative study. J Foot Ankle Surg. 2009;48(2):156-162. Review.

144

Reinier de Graaf Groep Schouten O, Boersma E, Hoeks SE, Benner R, Urk H van, Sambeek MR van, et al. Dutch Echocardiographic Cardiac Risk Evaluation Applying Stress Echocardiography Study Group: Fluvastatin and perioperative events in patients undergoing vascular surgery. N Engl J Med. 2009;361(10):980-989. Schouten O, Kuijk JP van, Flu WJ, Winkel TA, Welten GM, Boersma E, et al. DECREASE Study Group: Long-term outcome of prophylactic coronary revascularization in cardiac high-risk patients undergoing major vascular surgery (from the randomized DECREASE-V Pilot Study). Am J Cardiol. 2009;103(7):897-901. Schouten O, Hoeks SE, Goei D, Bax JJ, Verhagen HJ, Poldermans D. Plasma N-terminal pro-B-type natriuretic peptide as a predictor of perioperative and long-term outcome after vascular surgery. J Vasc Surg. 2009;49(2):435-441. Schouten O, Sillesen H, Poldermans D. New Guidelines from the European Society of Cardiology for Perioperative Cardiac Care: A Summary of Implications for Elective Vascular Surgery Patients. Eur J Vasc Endovasc Surg. 2009 Nov 2.[Epub ahead of print] Verdaasdonk E, Dankelman J, Schijven M, Lange J, Wentink M, Stassen L. Serious gaming and voluntary laparoscopic skills training: A multicenter study. Minim Invasive Ther Allied Technol. 2009 Jan 1:1-7. [Epub ahead of print] Verdaasdonk EG, Stassen LP, Widhiasmara PP, Dankelman J. Requirements for the design and implementation of checklists for surgical processes. Surg Endosc. 2009;3(4):715-26. Epub 2008 Jul 18. Review. Vidakovic R, Schouten O, Kuiper R, Hoeks SE, Flu WJ, Kuijk JP van, et al. The prevalence of polyvascular disease in patients referred for peripheral arterial disease. Eur J Vasc Endovasc Surg. 2009;38(4):435-440. Welten GM, Schouten O, Chonchol M, Hoeks SE, Bax JJ, Domburg RT van, et al. Prognosis of patients with peripheral arterial disease. J Cardiovasc Surg(Torino). 2009;50(1):109-121. Winkel TA, Schouten O, Hoeks SE, Verhagen HJ, Bax JJ, Poldermans D. Prognosis of transient newonset atrial fibrillation during vascular surgery. Eur J Vasc Endovasc Surg. 2009;38(6):683-688. Winkel TA, Schouten O, Kuijk JP van, Verhagen HJ, Bax JJ, Poldermans D. Perioperative asymptomatic cardiac damage after endovascular abdominal aneurysm repair is associated with poor long-term outcome. J Vasc Surg. 2009;50(4):749-754; discussion 754.

Dermatologie Sanders C, Hees C van. H23, Dermatologie. In: Coschap over de grenzen, een praktische leidraad voor een stage in het buitenland. Redactie Stilma JS, Borleffs JCC, Deursen AMM van. ISBN 9789085620389, Prelum Uitgevers, Houten, 2009. Stewart SM, Spitzer-Naaykens J, Bekkenk, MW. Steatocystoma Multiplex van de vulva: 3 case reports en review van de engelstalige literatuur. Ned Tijdschr Dermatol Venereol. 2009;19(9):538-540. Hees C.L.M. van. De vulvapoli. Ned Tijdschr Dermatol Venereol. 2009;19(9):509-512. Hees Colette van, Naafs Ben. Common skin diseases in Africa, an illustrated guide. Second revised edition. Stichting Troderma, 2009. ISBN/EAN: 978-90-808016-2-2 Schimmel RJ, Pasmans SG, Xu M, Stadhouders-Keet SA, Shore EM, Kaplan FS, Wulffraat M. GNASassociated disorders of cutaneous ossification: Two different clinical presentations. Bone. 2009 Nov 10. [Epub ahead of print]

Gynaecologie & obstetrie Boer T de, Milani F, Kluivers K, Withagen M, Vierhout M. Abstract. The effectiveness of surgical correction of uterine prolapse: Cervical amputation with uterosacral ligament plication versus vaginal 145

hysterectomy with high uterosacral ligament plication. Abstract. Annual meeting ICS San Francisco Sept 29th- Oct. 3rd 2009. Boer TA de, Milani AL, Kluivers KB, Withagen MI, Vierhout ME. The effectiveness of surgical correction of uterine prolapse: cervical amputation with uterosacral ligament plication (modified Manchester) versus vaginal hysterectomy with high uterosacral ligament plication. Int Urogynecol J Pelvic Floor Dysfunct. 2009;20(11):1313-1319. Epub 2009 Aug 11. Dillen J van, Diesch M, Schutte J, Zwart J, Wolterbeek R, van Roosmalen J. Comparing grades of urgency for classification of cesarean delivery. Int J Gynaecol Obstet. 2009:107(1):16-18. Epub 2009 May 27. Dillen J van. Audit als instrument voor kwaliteitsverbetering van de obstetrische zorg. In: Proceedings 17e Congres Infertiliteit, Gynaecologie en Obstetrie 4-6 Maart 2009, De Doelen, Rotterdam;804-808. Dillen J van. Obstetric Audit in Namibia and the Netherlands. PhD. Amsterdam: Vrije Universiteit: 2009. Gerestein CG, Eijkemans MJ, de Jong D, van der Burg ME, Dykgraaf RH, Kooi GS, et al waaronder Baalbergen A. The prediction of progression-free and overall survival in women with an advanced stage of epithelial ovarian carcinoma. BJOG. 2009;116(3):372-380. Hinoul P, Vervest HAM, Venema P, Boon J den, Milani F, Dessel N van, et al. On behalf of the European TVT-O/TVT-Secur trial Group. TVT-Secur: eerste resultaten en patiëntentevredenheid. Proceedings 17e Congres Infertiliteit, Gynaecologie en Obstetrie 4-6 Maart 2009, De Doelen, Rotterdam. Hinoul P, Vervest HA, Venema P, Boon J den, Milani AL, Roovers JP. Abstract. TVT obturator system versus TVT secur: a randomized controlled trial, short term results. Oral poster. 34th Annual Meeting of the International Urogynecological Association Como, Italy, 16-20 June 2009. Jansen CAM, Van Os HC, Rijnders, PM, Tucker KE. The obstetric outcome of twin pregnancies after Double Embryo Transfer (DET) in patients ´deselected´ for risk factors associated with premature delivery. Hum Reprod. 2009;24(Suppl):i126 (abstract) Jansen CAM, Os HC van, Rijnders PM, Tucker KE: When SET or DET? The obstetric outcome of singleton pregnancies after Compulsory Sinle Embryo Transfer CSET and of twin pregnancies after Double Embryo Transfer (DET) in deselected cases after IVF or ICSI. Abstract book Controversies in Obstetrics and Gynaecology (pp) Kramer HMC, Kwee A, Bremer HA. Eens een sectio altijd een sectio? Ned tijdschr Geneeskd 2009;153:B49. Leijsen SA van, Kluivers KB, Mol BW, Broekhuis SR, Milani AL, Vaart CH van der, et al. Protocol for the value of urodynamics prior to stress incontinence surgery (VUSIS) study: a multicenter randomized controlled trial to assess the cost effectiveness of urodynamics in women with symptoms of stress urinary incontinence in whom surgical treatment is considered. BMC Womens Health. 2009;9:22. Louwers JA, Kocken M, Harmsel WA ter, Verheijen RH. Digital colposcopy: ready for use? An overview of literature. BJOG. 2009;116(2):220-229. Milani AL, Lobodasch K, Reisenauer C, Khandwala S, Drie D van, Cosson M, et al. Abstract. A lightweight mesh system for trans-vaginal prolapse repair: interim 3-month results. Oral Poster. 34th Annual Meeting of the International Urogynecological Association Como, Italy, 16-20 June 2009. Presented June 20th 2009.. Milani AL, Withagen MIJ, Vierhout ME. Abstract. Non discussion Poster: Trocar-guided Total tension free Vaginal Mesh repair of post hysterectomy Vaginal Vault Prolapse. 34th Annual Meeting of the International Urogynecological Association Como, Italy, 16-20 June 2009.

146

Reinier de Graaf Groep Milani AL, Withagen MIJ, Vierhout ME. Trocar-guided Total Tension free Vaginal Mesh repair of post hysterectomy Vaginal Vault Prolapse. Int Urogynecol J Pelvic Floor Dysfunct. 2009;20(10):1203-1211. Os HC van, Rijnders PM, Tucker KE, Jansen CAM. The obstetric outcome of singletons after Compulsory Single Embryo Transfer (CSET). Hum Reprod. 2009;24(Suppl):i149-150 (abstract). Tucker KE, Jansen-Hulseboom DJM, Rijnders PM, Os HC van, Jansen CAM. Absence of post-thaw embryo development becomes increasingly more predictive of pregnancy loss with later stage cryopreservation. Hum Reprod. 2009;24(Suppl):i37. Tucker KE, Jansen-Hulsenboom D, Rijnders PM, Jansen CAM. Embryo development after thaw is highly predictive of pregnancy outcome regardless of the stage of cryopreservation. Proceedings Annual Meeting American Board of Bioanalysis 2009. Tucker KE, Jansen CAM. What can the early embryo tell us? Proceedings Annual Meeting American Board of Bioanalysis 2009. Tucker KE, Jansen CAM. Is there prognostic value in early cleavage assessment for patients 40 years and older? Fertil Steril. 2009;92(3 Suppl ):138 (abstract). Withagen MIJ, Milani AL, Vierhout ME: RCT. Mesh chirurgie bij recidief. Eerste resultaten van de VROUW (Vaginal Recurrence and Operative treatment of Urogenital prolapse in Women)-studie. Proceedings 17e Congres Infertiliteit, Gynaecologie en Obstetrie 4-6 Maart 2009. Withagen MIJ, Milani AL, Boon J den, Vervest HA. Vierhout ME. Abstract. Tension Free Vaginal Mesh compared to conventional vaginal prolapse surgery in recurrent prolapse; a randomized controlled trial. Oral podium presentation. 34th Annual Meeting of the International Urogynecological Association Como, Italy, 16-20 June 2009. Presented June 19th 2009. Withagen MI, Vierhout ME, Milani AL. Does Trocar-guided tension-free vaginal mesh (Prolift) repair provoke prolapse of the unaffected compartments? Int Urogynecol J Pelvic Floor Dysfunct. 2009, Nov 10. [Epub ahead of print]

Interne geneeskunde Bos MMEM, Berg LM van den, Leeuwen AW van, Posthuma EF. Splenectomy-induced long-term remission in a patient with multicentric Castleman's disease. Neth.J.Med. 2009;67(8):351-354. Broekhuis SR, Kluivers KB, Hendriks JC, Massolt ET, Groen J, Vierhout ME. Reproducibility of same session repeated cystometry and pressure-flow studies in women with symptoms of urinary incontinence. Neurourol Urodyn. 2009;29(3):428-431 Bueno-de-Mesquita JM, Linn SC, Keijzer R, Wesseling J, Nuyten DS, van Krimpen C, et al waaronder Bos MM. Validation of 70-gene prognosis signature in node-negative breast cancer. Breast Cancer Res Treat. 2009;117(3):483-95. Gilhuis HJ, Bos MMEM, Postma TJ. Bilateral paclitaxel-induced vocal cord paralysis. Belg J Med Oncol. 2009;3(6):260-261. Jonge E de, Bos MM. Patients with cancer on the ICU: the times they are changing. Crit Care. 2009;13(2):122. Duschek EJJ. Het metabool Geheugen. Bulletin Huisartsenzorg Regio DWO-NWN 25 maart 2009. Indhirajanti S, Maartense E, Posthuma EFM, Pannekoek BJM, Vreede RW. Pulmonary coccidioidomycosis: import illness and the importance of travel history. Neth J Med. 2009;67(10):353-355. Kuiper EM, den Ouden-Muller JW, van Buuren HR. Primary biliary cirrhosis. Ned Tijdschr Geneeskd. 2009;153:A483.

147

Kuiper EM, Hansen BE, de Vries RA, den Ouden-Muller JW, van Ditzhuijsen TJ, Haagsma EB, et al. Dutch PBC Study Group: Improved prognosis of patients with primary biliary cirrhosis that have a biochemical response to ursodeoxycholic acid. Gastroenterology. 2009;136(4):1281-1287 Minckwitz G von, Bois A du, Schmidt M, Maass N, Cufer T,,Jongh FE de, et al, waaronder Maartense E. Trastuzumab beyond progression in human epidermal growth factor receptor2-positive advanced breast cancer: a German breast Group 26 / Breast International Group 03-05 study. J Clin Oncol. 2009;27(12):1999-2006. Rodenburg EM, Maartense E, Posthuma EFM. Improved survival for patients with large B-cell lymphoma after introduction of rituximab. Neth J Med. 2009;67(8):355-358. (Ook als abstract op NIV dagen 2009, A 119). Seynaeve C, Velde van de CJH, Maartense E, et al. Tamoxifen and exemestane adjuvant multinational (TEAM) trial; findings from the Dutch-Belgian subset. European J Cancer. 2009;7:A5136 (ECCO congres 2009). Smorenburg CH, Wymenga ANM, Maartense E, Nortier JWR, Seynaeve C. De Omega studie. Ned Tijdschr voor Oncol. 2009;6:275-277. Nes van JGH, Seynaeve C, Maartense E, et al. Patterns of care in Dutch postmenopausal patients with hormone-sensitive early breast cancer participating in the Tamoxifen Exemestane Adjuvant Multinational (TEAM) trial. Ann Oncol. 2009 Oct 29. Epub ahead of print. Uyl D den, Geusens P, Berkum F van, Houben H, Jebbink MCW, Lems WF. Patient preference and acceptability of calciuim plus vitamin D3 supplementation: a randomised, open, cross-over trial. Clin Rheumatol. 2009 Dec 22. Epub ahead of print. Waldinger MD, Venema PL, Gils AP van, Schutter EM, Schweitzer DH. Restless Genital Syndrome Before and After Clitoridectomy for Spontaneous Orgasms: A Case Report. J Sex Med. 2009 Nov 13. Epub ahead of print. Waldinger MD, Janssen PK, Schweitzer DH. Re:Polymorphisms of the serotonin transporter gene and their relation to premature ejaculation in individuals from Iran. M. R. Safarinejad. J Urol. 2009;181(6):2656-2661. Author reply. J Urol. 2009;182(6):2983-2984. Waldinger MD, Lint GJ de, Venema PL, van Gils AP, Schweitzer DH. Successful Transcutaneous Electrical Nerve Stimulation in Two Women with Restless Genital Syndrome: The Role of Adelta- and C-Nerve Fibers. J Sex Med. 2009 Oct 13. Epub ahead of print. Waldinger MD, Venema PL, Gils AP van, Schweitzer DH. New insights into restless genital syndrome: static mechanical hyperesthesia and neuropathy of the nervus dorsalis clitoridis. J Sex Med. 2009;6(10):2778-2787. Waldinger MD, McIntosh J, Schweitzer DH. A five-nation survey to assess the distribution of the intravaginal ejaculatory latency time among the general male population. J Sex Med. 2009;6(10):28882895. Waldinger MD, Janssen PK, Schweitzer DH. Hardy Weinberg equilibrium in genetic PE research remains critical to avoid misinterpretation. Asian J Androl. 2009;11(4):524; author reply 525. Waldinger MD, Schweitzer DH. Persistent genital arousal disorder in 18 Dutch women: Part II. A syndrome clustered with restless legs and overactive bladder. J Sex Med. 2009;6(2):482-497. Graaff LC de, De Bellis A, Bellastella A, Hokken-Koelega AC. Antipituitary antibodies in dutch patients with idiopathic hypopituitarism. Horm Res. 2009;71(1):22-27. Graaff LC de, Argente J, Veenma DC, Herrebout MA, Friesema EC, Uitterlinden AG, et al. Genetic screening of a Dutch population with isolated GH deficiency (IGHD). Clin Endocrinol (Oxford). 2009;70(5):742-750.

148


Maag-, Darm en leverziekten Quispel R, van Boxel OS, Schipper ME, Sigurdsson V, Canninga-van Dijk MR, Kerckhoffs A, et al. High prevalence of esophageal involvement in lichen planus: a study using magnification chromoendoscopy. Endoscopy. 2009;41(3):187-193. Quispel R: Colecystitis mimicking gallbladder cancer. Case report. Endoscopy. 2009;41(3):187-193. Waanders E, van Keimpema L, Brouwer JT, Oijen MG van, Aerts R, Sweep FC, et al. Carbohydrate antigen 19-9 is extremely elevated in polycystic liver disease. Liver Int. 2009;29(9):1389-1395. Arends P, Erkelens GW. Poster: Analysis and management of perforations after endoscopic retrograde cholangiopancreatography (ERCP) in a single experienced centre. 25-06-09 Complications in Gastro-enterology, Hannover, Duitsland.

Reumatologie Boer IG de, Peeters AJ, Ronday HK, Mertens BJ, Huizinga TW, Vliet Vlieland TP. Assistive devices: usage in patients with rheumatoid arthritis. Clin Rheumatol. 2009;28(2):119-128. Dirven L, Ewals JAPM, Huizinga TWJ, Kerstens PJSM, Peeters AJ, Dijkmans BAC, et al. Predictors of HAQ Response After 3 Months of Treatment with Different Strategies in Recent Onset Active RA [abstract]. Arthritis Rheum. 2009;60(Suppl 10):1192. Giesen FJ van der, Lankveld WJ van, Kremers-Selten C, Peeters AJ, Stern EB, Le Cessie S, et al. Effectiveness of two finger splints for swan neck deformity in patients with rheumatoid arthritis: a randomized crossover trial. Arthritis Rheum. 2009;61(8):1025-1031. Giesen FJ van der, Nelissen RGHH, Lankveld WJ van der, Kremers C, Peeters AJ, Stern EB, et al. Finger splints for swan neck deformities in patients with rheumatoid arthritis; which patients to treat and which splint to choose? Ann Rheum Dis. 2009;68(Suppl 3):776. Kooij SM van der, Vries-Bouwstra JK de, Goekoop-Ruiterman YP, Ewals JA, Han KH, Hazes JM, et al waaronder Peeters AJ. Patient-reported outcomes in a randomized trial comparing four different treatment strategies in recent-onset rheumatoid arthritis. Arthritis Rheum. 2009;61(1):4-12. Tuyl LH van, Boers M, Lems WF, Landewé RB, Han H, Linden S van der, et al waaronder Peeters AJ. Survival, comorbidities and joint damage 11 years after the COBRA combination therapy trial in early rheumatoid arthritis. Ann Rheum Dis. 2009 May 17. Epub ahead of print Visser K, Aken van J, Dongen van H, Lard LR, Ronday HK, Speyer I, et al waaronder Peeters AJ. Disease Activity, Joint Damage and Functional Disability and the Effect of Methotrexate Treatment in Patients with Undifferentiated Arthritis with or without Anti-Citrullinated Protein Antibodies [abstract]. Arthritis Rheum. 2009;60(Suppl 10):1620. Visser K, Aken J van, Dongen H van, Ronday LR, Hulsmans HK, Lar HMJ, et al waaronder Peeters AJ. Disease activitiy is related to functional ability and radiographic progression already in undifferentiated arthritis patients. Ann Rheum Dis. 2009:68(Suppl 3):402. Woude D van der, Visser K, Brand K, Klarenbeek NB, Hulsmans HMJ, Peeters AJ et al. More drugfree remission in ACPA-positive rheumatoid arthritis patients teated with DAS-driven than conventional therapy. Ann Rheum Dis. 2009;68(Suppl 3):225.

Intensive care Droog W, Thiel SW van, Sleeswijk Visser SJ, Rhemrev JP. Complications due to transfusion-related acute lung injury. Obstet Gynecol. 2009;113(2 Pt 2): 560-563. Kleijn R, Spreuwel-Verheijen M van, Kalkman B, Tangkau P, Dawson L, Sleeswijk Visser S, Meynaar IA. SmartCare is faster than paper-protocol weaning. Crit Care. 2009;13(Suppl 1):P25.

149

Meynaar IA, Spreuwel M van, Tangkau PL, Dawson L, Sleeswijk Visser S, Rijks L, et al. Accuracy of AccuChek glucose measurement in intensive care patients. Crit Care Med. 2009;37(10):2691-2696. Meynaar IA, Spoel JI van der, Rommes JH, Spreuwel-Verheijen M van, Bosman RJ, Spronk PE. Off hour admission to an intensivist-led ICU is not associated with increased mortality. Crit Care. 2009;13(3):R84.. Meynaar I, Visser SS, Dawson L, Tangkau P, Spreuwel-Verheijen M van. Outcome of patients with metastatic cancer or haematological malignancy in intensive care. Crit Care. 2009;13(Suppl 1):P496 (13 March 2009). Meynaar IA, Dijk H van, Spreuwel M van, Dawson L, Sleeswijk Visser S, Tangkau PL. Do medical emergency team activation criteria indeed identify patients at risk? Neth J Crit Care. 2008;12(6):317. abstract, intensivistendagen 2009 Spreuwel-Verheijen van, Tangkau PL, Dawson L, Meynaar I. Surviving sepsis in our ICU before implementation of the surviving sepsis campaign. Intens Care Med. 2009;35:S33. Vijverberg MCH, Zuurbier JJ, Tilborg F van, Meynaar IA. What is the price of one day of intensive care? Neth J Crit Care. 2008;12(6):327.abstract, intensivistendagen 2009.

Kindergeneeskunde Avihingsanon A, Lugt J van der, Kerr SJ, Gorowara M, Chanmano S, Ohata P, et al. A low dose of ritonavir-boosted atazanavir provides adequate pharmacokinetic parameters in HIV-1-infected Thai adults. Clin Pharmacol Ther. 2009;85(4):402-408. Bergen J van, Verhoeven DHJ, Zwaginga JJ. Natural killer cellen voor therapie. Ned Tijdschr Hematologie. 2009;6(3):97-103. Bunupuradah T, Lugt J van der, Kosalaraksa P, Engchanil C, Boonrak P, Puthanakit T, et al. HIV-NAT 017 Study Team: Safety and efficacy of a double-boosted protease inhibitor combination, saquinavir and lopinavir/ritonavir, in pretreated children at 96 weeks. Antivir Ther. 2009;14(2):241-248. Hill A, Lugt J van der,, Sawyer W, Boffito M. How much ritonavir is needed to boost protease inhibitors? Systematic review of 17 dose-ranging pharmacokinetic trials. AIDS. 2009;23(17):22372245. Jongste JC de, Carraro S, Hop WC; CHARISM Study Group, Aanstoot HJ, Baraldi E, et al waaronder Veen LN van. Daily telemonitoring of exhaled nitric oxide and symptoms in the treatment of childhood asthma. Am J Respir Crit Care Med. 2009;179(2):93-97. Kaay DC van der, Hendriks AE, Ester WA, Leunissen RW, Willemsen RH, de Kort SW, et al. Genetic and epigenetic variability in the gene for IGFBP-3 (IGFBP3): correlation with serum IGFBP-3 levels and growth in short children born small for gestational age. Growth Horm IGF Res. 2009;19(3):198-205. Kerkhof GF, Leunissen RW, Willemsen RH, Jong FH de, Stijnen T, Hokken-Koelega AC. Influence of preterm birth and birth size on gonadal function in young men. J Clin Endocrinol Metab. 2009;94(11):4243-4250. Kort SW de, Willemsen RH, Kaay DC van der, Hokken-Koelega AC. The effect of growth hormone treatment on metabolic and cardiovascular risk factors is similar in preterm and term short, small for gestational age children. Clin Endocrinol(Oxford). 2009;71(1):65-73. Kort SW de, Willemsen RH, Kaay DC van der, Duivenvoorden HJ, Hokken-Koelega AC. Does preterm birth influence the response to growth hormone treatment in short, small for gestational age children? Clin Endocrinol(Oxford). 2009;70(4):582-587.

150

Reinier de Graaf Groep Lely N van der. Alcoholintoxication among children in The Netherlands. Chinese Journal of Pediatrics. Published only PU 364 APPA. 13th Asian Pacific Congress of Pediatrics, Shanghai. Li AH, Phanuphak N, Sahasrabuddhe VV, Chaithongwongwatthana S, Vermund SH, Jenkins CA, et al waaronder Lugt J van der. Anal squamous intraepithelial lesions among HIV positive and HIV negative men who have sex with men in Thailand. Sex Transm Infect. 2009;85(7):503-507. de Lind van Wijngaarden RF, Siemensma EP, Festen DA, Otten BJ, van Mil EG, Rotteveel J, et al waaronder Bakker B. Efficacy and safety of long-term continuous growth hormone treatment in children with Prader-Willi syndrome. J Clin Endocrinol Metab. 2009;94(11):4205-4215. Lugt J van der, Lange J, Avihingsanon A, Ananworanich J, Sealoo S, Burger D, et al. Plasma concentrations of generic lopinavir/ritonavir in HIV type-1-infected individuals. Antivir Ther. 2009;14(7):1001-1004. Lugt J van der,, Colbers A, Molto J, Hawkins D, van der Ende M, Vogel M, et al. SARA study team: The pharmacokinetics, safety and efficacy of boosted saquinavir tablets in HIV type-1-infected pregnant women. Antivir Ther. 2009;14(3):443-450. Lugt J van der, Gorowara M, Avihingsanon A, Burger D, Ananworanich J, Sringam K, et al. Reducing the boosting dose of ritonavir does not affect saquinavir plasma concentrations in HIV-1-infected individuals. AIDS. 2009;23(9):1176-1179. Noordzij JG, Wulffraat NM, Haraldsson A, Meyts I, van't Veer LJ, Hogervorst FB, et al. Ataxiatelangiectasia patients presenting with hyper-IgM syndrome. Arch Dis Child. 2009;94(6):448-449. Puthanakit T, Lugt J van der, Bunupuradah T, Ananworanich J, Gorowara M, Phasomsap C, et al. Pharmacokinetics and 48 week efficacy of low-dose lopinavir/ritonavir in HIV-infected children. J Antimicrob Chemother. 2009;64(5):1080-1086. Schreuder MF, Wilhelm AJ, Bökenkamp A, Timmermans SMH, Delemarre-van de Waal HA, Wijk JAE van. Impact of Gestational Age and Birth Weight on Amikacin Clearance on Day 1 of Life. Clin J Am Soc Nephrol. 2009;4(11):1774–1778. Winkel LPF, Ham I van der, Vreede RW, Kamphuis DJ, Lely N van der: Ernstige Salmonella infecties bij kinderen en overzicht van de nieuwe nomenclatuur van salmonellosen. Tijdschr Infectieziekten. 2009;3:103-108. Willemsen RH, Leunissen RW, Stijnen T, Hokken-Koelega AC. Prematurity is not associated with reduced insulin sensitivity in adulthood. J Clin Endocrinol Metab. 2009;94(5):1695-1700.

Klinische chemie Pekelharing JM, Hooijkaas H, Punt JMHM, Smeets LC, Souverijn JHM: Handboek Medische Laboratoriumdiagnostiek. Prelum Uitgevers, Houten, 2009. ISBN 978 90 8562 013 6, xvii + 612 pp.

KNO Hafkamp HC, Mooren JJ, Claessen SM, Klingenberg B, Voogd AC, Bot FJ, et al. P21 Cip1/WAF1 expression is strongly associated with HPV-positive tonsillar carcinoma and a favorable prognosis. Mod Pathol. 2009;22(5):686-698.

Klinische genetica Ahmed S, Thomas G, Ghoussaini M, Healey CS, Humphreys MK, Platte R et al. waaronder Asperen CJ van: Newly discovered breast cancer susceptibility loci on 3p24 and 17q23.2. Nat Genet. 2009;41(5):585-590. Dijk FS van, Hamel BC, Hilhorst-Hofstee Y, Mulder BJ, Timmermans J, Pals G, et al. Compoundheterozygous Marfan syndrome. Eur J Med Genet. 2009;52(1):1-5. Dijk FS van, Nesbitt IM, Nikkels PG, Dalton A, Bongers EM, van de Kamp JM, et al waaronder Hilhorst-Hofstee Y. CRTAP mutations in lethal and severe osteogenesis imperfecta: the importance of 151

combining biochemical and molecular genetic analysis. Eur J Hum Genet. 2009;17(12):1560-1569. Erratum in: Eur J Hum Genet. 2009;17(12):1692. Doornbos M, Sikkema-Raddatz B, Ruijvenkamp CA, Dijkhuizen T, Bijlsma EK, Gijsbers AC, et al waaronder Hilhorst-Hofstee Y. Nine patients with a microdeletion 15q11.2 between breakpoints 1 and 2 of the Prader-Willi critical region, possibly associated with behavioural disturbances. Eur J Med Genet. 2009;52(2-3):108-115. Evans DG, Gaarenstroom KN, Stirling D, Shenton A, Maehle L, Dørum A, et al waaronder Asperen CJ van. Screening for familial ovarian cancer: poor survival of BRCA1/2 related cancers. J Med Genet. 2009;46(9):593-597. Gijsbers AC, Lew JY, Bosch CA, Schuurs-Hoeijmakers JH, van Haeringen A, den Hollander NS, et al waaronder Kant SG. A new diagnostic workflow for patients with mental retardation and/or multiple congenital abnormalities: test arrays first. Eur J Hum Genet. 2009;17(11):1394-1402. Gómez García EB, Oosterwijk JC, Timmermans M, Asperen CJ van, Hogervorst FB, Hoogerbrugge N, et al.: A method to assess the clinical significance of unclassified variants in the BRCA1 and BRCA2 genes based on cancer family history. Breast Cancer Res. 2009;11(1):R8. Hilhorst-Hofstee Y, Tümer Z, Born P, Knijnenburg J, Hansson K, Yatawara V, et al. Molecular characterization of two patients with de novo interstitial deletions in 4q22-q24. Am J Med Genet A. 2009;149A(8):1830-1833. Jacobi CE, de Bock GH, Siegerink B, Asperen CJ van. Differences and similarities in breast cancer risk assessment models in clinical practice: which model to choose? Breast Cancer Res Treat. 2009;115(2):381-390. Kratz CP, Zampino G, Kriek M, Kant SG, Leoni C, Pantaleoni F, et al. Craniosynostosis in patients with Noonan syndrome caused by germline KRAS mutations. Am J Med Genet. 2009;149A(5):10361040. Milne RL, Benítez J, Nevanlinna H, Heikkinen T, Aittomäki K, Blomqvist C et al. waaronder Asperen CJ van. Risk of estrogen receptor-positive and -negative breast cancer and single-nucleotide polymorphism 2q35-rs13387042. J Natl Cancer Inst. 2009;101(14):1012-1018. Mohammadi L, Vreeswijk MP, Oldenburg R, Ouweland A van den, Oosterwijk JC, Hout AH van der, et al waaronder Asperen CJ van. A simple method for co-segregation analysis to evaluate the pathogenicity of unclassified variants; BRCA1 and BRCA2 as an example. BMC Cancer. 2009;9:211. Rosa-Rosa JM, Pita G, González-Neira A, Milne RL, Fernandez V, Ruivenkamp C, et al waaronder Asperen CJ van. A 7 Mb region within 11q13 may contain a high penetrance gene for breast cancer. Breast Cancer Res Treat. 2009;118(1):151-159. Visser R, Koelma N, Vijfhuizen L, van der Wielen MJ, Kant SG, Breuning MH, et al. RNF135 mutations are not present in patients with Sotos syndrome-like features. Am J Med Genet. 2009;149A(4):806-808. Visser R, Kant SG, Wit JM, Breuning MH. Overgrowth syndromes: from classical to new. Pediatr Endocrinol Rev. 2009;6(3):375-394. Vos J, Asperen CJ van, Wijnen JT, Stiggelbout AM, Tibben A. Disentangling the Babylonian speech confusion in genetic counseling: an analysis of the reliability and validity of the nomenclature for BRCA1/2 DNA-test results other than pathogenic. Genet Med. 2009;11(10):742-749. Review. Vreeswijk MP, Kraan JN, Klift HM van der, Vink GR, Cornelisse CJ, Wijnen JT, et al waaronder Asperen CJ van. Intronic variants in BRCA1 and BRCA2 that affect RNA splicing can be reliably selected by splice-site prediction programs. Hum Mutat. 2009;30(1):107-114.

Longziekten

152

Reinier de Graaf Groep Indhirajanti S, Maartense E, Posthuma EFM, Pannekoek BJM, Vreede RW. Pulmonary coccidioidomycosis: import illness and the importance of travel history. Neth J Med. 2009;67(10):353-355.

Medische Immunologie Duijts L, Bakker-Jonges LE, Labout JA, Jaddoe VW, Hofman A, Steegers EA, et al. Fetal growth influences lymphocyte subset counts at birth: the Generation R Study. Neonatology. 2009;95(2):149156. Duijts L, Bakker-Jonges LE, Mook-Kanamori DO, Labout JA, Hofman A, Duijn CM van, et al. Variation in the IGF-1 gene is associated with lymphocyte subset counts in neonates: the Generation R Study. Clin Endocrinol(Oxford). 2009;70(1):53-59.

Medische Microbiologie Indhirajanti S, Maartense E, Posthuma EFM, Pannekoek BJM, Vreede RW. Pulmonary coccidioidomycosis: import illness and the importance of travel history. Neth J Med. 2009;67(10):353-355. Winkel LP, Ham I van der, Vreede RW, Kamphuis DJ, Lely N van der. Ernstige Salmonella-infecties bij kinderen en overzicht van de nieuwe nomenclatuur van salmonellosen.Tijdschr Infectieziekten. 2009;3:103-108.

Moleculaire Biologie Doorn LJ van, Kleter B, Hoefnagel E, Stainier I, Poliszczak A, Colau B, Quint W. Detection and genotyping of human rotavirus VP4 and VP7 genes by reverse transcriptase PCR and reverse hybridization. J Clin Microbiol. 2009;47(9):2704-2712. GlaxoSmithKline Vaccine HPV-007 Study Group, Romanowski B, Borba PC de, Naud PS, RoteliMartins CM, Carvalho NS de, et al waaronder Doorn LJ van. Sustained efficacy and immunogenicity of the human papillomavirus (HPV)-16/18 AS04-adjuvanted vaccine: analysis of a randomised placebo-controlled trial up to 6.4 years. Lancet. 2009;374(9706):1975-85. Koning MN de, Weissenborn SJ, Abeni D, Bouwes Bavinck JN, Euvrard S, Green AC, et al waaronder Quint WG. EPI-HPV-UV-CA group: Prevalence and associated factors of betapapillomavirus infections in individuals without cutaneous squamous cell carcinoma. J Gen Virol. 2009;90(Pt 7):1611-1621. Küsters-Vandevelde HV, Koning MN de, Melchers WJ, Quint WG, Wilde PC de, Jong EM de, et al. Expression of p14ARF, p16INK4a and p53 in relation to HPV in (pre-)malignant squamous skin tumours. J Cell Mol Med. 2009;13(8B):2148-2157. Küsters-Vandevelde HV, Leeuwen A van, Verdijk MA, Koning MN de, Quint WG, Melchers WJ, et al. CDKN2A but not TP53 mutations nor HPV presence predict poor outcome in metastatic squamous cell carcinoma of the skin. Int J Cancer. 2009;26(9):2123-2132. Lenselink CH, Bie RP de, Hamont D van, Bakkers JM, Quint WG, Massuger LF, et al. Detection and genotyping of human papillomavirus in self-obtained cervicovaginal samples by using the FTA cartridge: new possibilities for cervical cancer screening. J Clin Microbiol. 2009;47(8):2564-2570. Mackintosh LJ, Koning MN de, Quint WG, Schegget J ter, Morgan IM, Herd RM, et al. Presence of beta human papillomaviruses in nonmelanoma skin cancer from organ transplant recipients and immunocompetent patients in the West of Scotland. Br J Dermatol. 2009;161(1):56-62. Martel C de, Plummer M, Parsonnet J, Doorn LJ van, Franceschi S. Helicobacter species in cancers of the gallbladder and extrahepatic biliary tract. Br J Cancer. 2009;100(1):194-199. Paavonen J, Naud P, Salmerón J, Wheeler CM, Chow SN, Apter D, et al waaronder Doorn LJ van. Efficacy of human papillomavirus (HPV)-16/18 AS04-adjuvanted vaccine against cervical infection and precancer caused by oncogenic HPV types (PATRICIA): final analysis of a double-blind, randomised study in young women. Lancet. 2009;374(9686):301-314.

153

Plasmeijer EI, Neale RE, Koning MN de, Quint WG, McBride P, Feltkamp MC, et al. Persistence of betapapillomavirus infections as a risk factor for actinic keratoses, precursor to cutaneous squamous cell carcinoma. Cancer Res. 2009;69(23):8926-8931. Plasmeijer EI, Neale RE, Buettner PG, Koning MN de, Schegget J ter, Quint WG, et al. Betapapillomavirus infection profiles in tissue sets from cutaneous squamous cell-carcinoma patients. Int J Cancer. 2009 Oct 23. Epub ahead of print Quint KD, Koning MN de, Geraets DT, Quint WG, Pirog EC. Comprehensive analysis of Human Papillomavirus and Chlamydia trachomatis in in-situ and invasive cervical adenocarcinoma. Gynecol Oncol. 2009;114(3):390-394. Smelov V, Quint KD, Pleijster J, Savelkoul PH, Shalepo K, Shipitsyna E, et al waaronder Quint WG. Chlamydia trachomatis serovar distributions in Russian men and women: a comparison with Dutch serovar distributions. Drugs Today (Barc). 2009;45(Suppl B):33-38. Tábora N, Bakkers JM, Quint WG, Massuger LF, Matute JA, Melchers WJ, et al. Human papillomavirus infection in Honduran women with normal cytology. Cancer Causes Control. 2009;20(9):1663-1670. Trottier H, Mahmud SM, Lindsay L, Jenkins D, Quint W, Wieting SL, et al waaronder Doorn LJ van. Persistence of an incident human papillomavirus infection and timing of cervical lesions in previously unexposed young women. Cancer Epidemiol Biomarkers Prev. 2009;18(3):854-62. Verweij SP, Bax CJ, Quint KD, Quint WG, Leeuwen AP van, Peters RP, et al. Significantly higher serologic responses of Chlamydia trachomatis B group serovars versus C and I serogroups. Drugs Today (Barc). 2009;45(Suppl B):135-40. Waterboer T, Neale R, Michael KM, Sehr P, de Koning MN, Weissenborn SJ, et al waaronder Doorn LJ van en Quint WG. Antibody responses to 26 skin human papillomavirus types in the Netherlands, Italy and Australia. J Gen Virol. 2009;90(Pt 8):1986-1998. Weissenborn SJ, Neale R, de Koning MN, Waterboer T, Abeni D, Bouwes Bavinck JN, et al waaronder Doorn LJ van. Prevalence and multiplicity of cutaneous beta papilloma viruses in plucked hairs depend on cellular DNA input. J Virol Methods. 2009;161(2):280-283. Wheeler CM, Hunt WC, Joste NE, Key CR, Quint WG, Castle PE. Human papillomavirus genotype distributions: implications for vaccination and cancer screening in the United States. J Natl Cancer Inst. 2009;101(7):475-487. Weissenborn SJ, De Koning MN, Wieland U, Quint WG, Pfister HJ. Intrafamilial transmission and family-specific spectra of cutaneous betapapillomaviruses. J Virol. 2009;83(2):811-816. Wilkinson DE, Baylis SA, Padley D, Heath AB, Ferguson M, Pagliusi SR, et al waaronder Quint WG. Establishment of the 1st World Health Organization international standards for human papillomavirus type 16 DNA and type 18 DNA. Int J Cancer. 2009 Nov 10. Epub ahead of print.

Neurochirurgie Kloet,A, Krouwer HGJ, Koehler PJ. American influence on the origins of neurosurgery in the Netherlands. Historical vignette. OJ Verbeek letter to the editor. Authors reply. J Neurosurg. 2009;111:199-200. Jonkman EJ, Kloet A, Jongen L. Vrese es groet in alle herssenbeckene ontwee: over schedelwonden in de Cyrurgie van Jan Yperman. Geschiedenis der Geneeskunde. 2009:301-309.

Neurologie Gilhuis HJ, Bos MMEM, Postma TJ. Bilateral paclitaxel-induced vocal cord paralysis. Belg J Med Oncol. 2009;3(6):260-261.

154

Reinier de Graaf Groep Gilhuis HJ, Zöphel OT, Lammens M, Zwarts MJ. Congenital monomelic muscular hypertrophy of the upper extremity. Neuromuscul disord. 2009;19(10):714-717. Hama-Amin AD, Gilhuis HJ, Portegies P. Teaching neuroimages: pneumocephalus due to bacterial meningitis. Neurology. 2009;73(10):e53. Munneke M, Nijkrake MJ, Keus SH, Kwakkel G, Berendse HW, Roos RA, et al waaronder Kamphuis D. Efficacy of community-based physiotherapy networks for patients with Parkinson's disease: a cluster-randomised trial. Lancet Neurol. 2010;9(1):46-54. Chaturvedi S, Zivin J, Breazna A, Amarenco P, Callahan A, Goldstein LB, et al waaronder Kamphuis D. Effect of atorvastatin in elderly patients with a recent stroke or transient ischemic attack. Neurology. 2009;72(8):688-694. Post B, Frijns CMJ, Kamphuis DJ, Koning-Tijssen MA de. Drie patienten met een subacute spraakstoornis. Tijdschr Neurol Neurochir. 2009;110:289-295. Winkel LP, Ham I van der, Vreede RW, Kamphuis DJ, Lely N van der. Ernstige Salmonella-infecties bij kinderen en overzicht van de nieuwe nomenclatuur van salmonellosen. Tijdschr Infectieziekten. 2009;3:103-108.

Orthopedie Bell CA, Pilot P, van den Boogaart M, Verburg AD. Effect of a distal centralizer on the positioning of an anatomical stem. Acta Orthop Belg. 2009;75:41-44. Bramer JA, van Linge JH, Grimer RJ, Scholte RJ. Prognostic factors in localized extremity osteosarcoma: a systematic review. Eur J Surg Oncol. 2009;35(10):1030-1036. Kraan GA, Hoogland PV, Wuisman PI. Extraforaminal ligament attachments of the thoracic spinal nerves in humans. Eur Spine J. 2009;18(4):490-498. Pilot Peter, Vehmeijer Stephan, Verburg Hennie, Cornelisse Dick, Bloem Rolf. Stand van zaken rond de totale heupen knieartroplastiek. H&W. 2009;52(11):542-546. Röling MA, Bloem RM, Pilot P. Uitkomsten van 19 jaar totaleheupprotheserevisies – een retrospectieve kwaliteitsanalyse. NTvO. 2009;16(1):11-15. Schop D, Janssen FW, Rijn LD van, Fernandes H, Bloem RM, Bruijn JD de, et al. Growth, Metabolism, and Growth Inhibitors of Mesenchymal Stem Cells. Tissue Eng Part A. 2009;15(8)18771886 So-Osman C, Nelissen R, Te Slaa R, Coene L, Brand R, Brand A. A randomized comparison of transfusion triggers in elective orthopaedic surgery using leucocyte-depleted red blood cells. Vox Sang. 2009 Jul 31. Epub ahead of print. Vincken PW, ter Braak BP, van Erkel AR, Bloem RM, van Luijt PA, Coene LN, et al. Only MR can safely exclude patients from arthroscopy. Skeletal Radiol. 2009;38(10):977-82. Vochteloo AJH, Niesten DD, Cornelisse D, de Vries MR, Bloem RM, Pilot P. Voor elke heup een rode map; Collum care, een zorgpad voor patiënten met een gebroken heup. Med Cont. 2009;64(4):158162. Vochteloo AJH, Niesten DD, Riedijk R, Rijnberg WJ, Bolder SBT, Koëter S, et al waaronder Pilot P. Cemented versus non-cemented hemiarthroplasty of the hip as a treatment for a displaced femoral neck fracture - Design of a randomised controlled trial. BMC Musculoskelet Disord. 2009;10(1):56. Zuurmond RG, Pilot P, Verburg AD, Buma P, Bulstra SK. No significant corrosion after bridging nail osteosynthesis of a periprosthetic fractured femur: A retrieval report. Injury Extra. 2009;40(1):19-23.

155

Wuite S, Bulthuis G, van Raay JJAM. De conservatieve behandeling van de geïsoleerde biceps femoris peesruptuur. NTvO. 2009;16(4):172-5.

Pathologie Courrech Staal EF, Wouters MW, Sandick JW van, Takkenberg MM, Smit VT, Junggeburt JM, et al waaronder Spitzer-Naaykens JM, Karsten T. The stromal part of adenocarcinomas of the oesophagus: Does it conceal targets for therapy? Eur J Cancer. 2009 Dec 29. Epub ahead of print. Stewart SM, Spitzer-Naaykens J, Bekkenk, MW. Steatocystoma Multiplex van de vulva: 3 case reports en review van de engelstalige literatuur. Ned Tijd Dermatol Venereol. 2009;19(9):538-540. Bos MMEM, Berg LM van den, Leeuwen AWFM, Posthuma EFM. Splenectomy-induced long-term remission in a patient with Castleman's disease. Neth J Med. 2009;67(8):351-354

Raad van Bestuur Does RJMM, Vermaat TMB, Verver JPS, Bisgaard S, Heuvel J van den. Reducing Start Time Delays in Operating Rooms. Journal of Quality Technology 2009;41(1):95-106 Does RJMM. Vermaat TMB, Koning H de, Bisgaard S, Heuvel J van den. Standardizing healthcare projects; generic templates are useful for early DMAIC phases. In: Bisgaard S, editor. Solutions to the Healthcare Quality Crisis. Milwaukee (Wisconsin) : ASQ Quality Press; 2009. p. 151-168. Heuvel J van den, Does RJMM, Bisgaard S. Dutch hospital implements Six Sigma: even small projects can make a big difference. In: Bisgaard S, editor. Solutions to the Healthcare Quality Crisis. Milwaukee (Wisconsin) : ASQ Quality Press; 2009. p. 41-48.

Radiologie Krestin GP, Renken NS. Hoofdstuk 13. Computertomografie en magnetic resonance imaging. In: Bosch JLHR. Urologie (serie Praktische Huisartsgeneeskunde) 2e dr. Houten: Bohn Stafleu en van Loghum uitgevers, 2009. p.131-144. Weustink AC, Hunink MGM, Dijke CF van, Renken NS, Krestin GP, Oosthuis JW. Minimally invasive autopsy: An alternative to conventional autopsy? Radiology. 2009;250(3):897-904.

Revalidatie geneeskunde Plasschaert VFP, Ketelaar M, Nijnuis MG, Enkelaar L, Gorter JW. Classification of manual abilities in children with cerebral palsy under 5 years of age: how reliable is the Manual Ability Classification System? Clinical Rehab. 2009;23(2):164-170.

Urologie Groenendijk PM, Heesakkers JP, Ouwerkerk TJ, Lycklama a Nijeholt AA. Urethral Instability:current pathofysiological cocept. Urol Int. 2009;83(2):125-133. Groenendijk PM. Urethra-instabiliteit: huidge stand van zaken. Uroscope 2009;4:9-13. Bergh RC van den, Vasarainen H, Poel HG van der, Vis-Maters JJ, Rietbergen JB, Pickles T, et al waaronder Hoeven J van der. Short-term outcomes of the prospective multicentre 'Prostate Cancer Research International: Active Surveillance' study. BJU Int. 2009 Oct 8. Epub ahead of print Kemmer H. The relationship between sleep apnea and overactive bladder. Curr Urol Rep. 2009;10(6):448-50.

156

INHOUDSOPGAVE VERSLAG RAAD VAN TOEZICHT... 1 VERSLAG RAAD VAN BESTUUR... 6 VERSLAG BESTUUR MEDISCHE STAF

Recommend Documents