Inhoudsopgave. Samenvatting. 1. Inleiding. 2. Fase 1, IBA- subsidieprojecten ( ) 3. Fase 2, handhaving ( ) 4. Resultaat. 5

PROJECT BEHANDELING HUISHOUDELIJK AFVALWATER

Inhoudsopgave Samenvatting 1.

Inleiding

2.

Fase 1, IBA- subsidieprojecten (2002 - 2007)

3.

Fase 2, handhaving (2008 – 2011)

4.

Resultaat

5.

Conclusie

6.

Bijlagen 1 2 3 4 5

Het lozingenbesluit huishoudens Principe van de septictank/vetvanger Benodigde volume van de voorziening voor de behandeling van het huishoudelijk afvalwater Krantenknipsel ”controle op lozing afvalwater”(6 oktober 2010) Enkele ontvangen foto‟s

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Project behandeling huishoudelijk afvalwater 2

Samenvatting Dit is de eindrapportage van het project „Behandeling huishoudelijk afvalwater‟. Dit project liep van 2002 tot en met 2011. Met de uitvoering van het project zijn alle ongezuiverde lozingen in het buitengebied gesaneerd en is daarmee de milieubelasting op het oppervlaktewater sterk afgenomen. Ondanks de grote investering die burgers moesten plegen, is door de meeste van hen goed meegewerkt en was het mogelijk om het project met een duidelijk positief resultaat af te sluiten.

Aanleiding Nadat het lozingenbesluit huishoudelijk afvalwater in 1997 van kracht werd, mocht huishoudelijk afvalwater niet meer ongezuiverd worden geloosd. In 2002 is gestart met het project “Behandeling huishoudelijk afvalwater” om de aanwezige ongezuiverde lozingen te saneren. Dit project is uitgevoerd in twee fasen.

IBA-subsidieprojecten (2002 – 2007)

Fase 1

Na een inventarisatie (2002 ) van de huishoudens in het buitengebied bleek, dat in totaal 3086 huishoudens niet op het riool waren aangesloten; In de periode 2002 - 2007 zijn in samenwerking met de gemeenten, IBAsubsidieprojecten uitgevoerd. Hieraan hebben 1213 huishoudens deelgenomen. In de gemeente Winsum, Loppersum en Ten Boer zijn maar op zeer beperkte schaal subsidieprojecten opgestart. Totaal aantal ongerioleerde huishoudens Huishoudens die hebben meegedaan aan een IBA-subsidieproject Huishoudens waarvan niet bekend was of werd voldaan aan het Besluit `

Fase 2

3086 1213 1873

Handhaving (2008 - 2011)

In fase 2a (2008 tot 2010) is bij 1017 huishoudens gecontroleerd of ze voldeden aan de regelgeving. Een aantal huishoudens beschikte over een afdoende voorziening voor de behandeling van het afvalwater. Met huishoudens die niet aan het Besluit voldeden, zijn afspraken gemaakt over de te treffen maatregelen, waarna een controle hierop heeft plaatsgevonden; In augustus 2010 heeft het dagelijks bestuur besloten om ook in de gemeenten Loppersum, Winsum en Ten Boer te gaan controleren (fase 2b). De reden hiervoor was dat er geen IBA- subsidieprojecten in deze gemeenten meer zouden worden gestart. De controles in deze gemeenten hebben plaatsgevonden in 2011.

Resultaat T Totaal ongezuiverde lozingen Fase 1 IBA-subsidieprojecten (2002 - 2007) Fase 2a Handhaving (2008 - 2010) Fase 2b Handhaving binnen de gemeenten Loppersum, Winsum en Ten Boer (2011)

Na inventarisatie Afgerond Percentage totaal 3086 1213 39 % 1017 72 % 729

96 %


Eind 2011 voldeed 96 % van de huishoudens aan de regelgeving. In ca. 4% is sprake van bijzondere situaties waardoor nog niet aan het Besluit wordt voldaan. Dit betreft onder andere huishoudens die: - bezig zijn met nieuwbouw of verbouw, - een waterverbruik hebben van minder dan 35 m3, - momenteel niet over de benodigde financiële middelen beschikken. Met deze huishoudens zijn afspraken gemaakt over uitsteltermijnen voor het plaatsen van een voorziening. Slechts negen huishoudens weigeren aan de regelgeving te voldoen en zullen het verdere handhavingtraject ingaan.


1.

Inleiding Van 2002 tot en met 2011 liep het project „Behandeling huishoudelijk afvalwater‟ Noorderzijlvest. Nagenoeg alle ongezuiverde lozingen in het buitengebied zijn gesaneerd, waardoor de milieubelasting op het oppervlaktewater is afgenomen. Dit is de eindrapportage voor het algemeen bestuur van het waterschap Noorderzijlvest. Aanleiding project ‘Behandeling huishoudelijk afvalwater’ In 1997 werd het lozingenbesluit huishoudelijk afvalwater van kracht en werden alle huishoudens die op meer dan 40 meter van de bestaande gemeentelijke riolering waren gelegen, verplicht te beschikken over een septictank van minimaal 6 m3 of een gelijkwaardige voorziening (zie bijlage 1 en 2 voor de historie van het lozingenbesluit en de werking van een septictank). Met andere woorden: er mocht geen ongezuiverd huishoudelijk afvalwater meer worden geloosd op het oppervlaktewater. Projectfasen Fase 1: IBA subsidieprojecten (2002 – 2007). In 2002 is een inventarisatie gemaakt van alle huishoudens in het buitengebied binnen het beheergebied van het waterschap Noorderzijlvest. Hierna zijn in samenwerking met de gemeenten, de zogenaamde IBA*subsidieprojecten van start gegaan. Fase 2: Handhaving (2008 – 2011). In januari 2008 is het „Besluit lozing afvalwater huishoudens‟, hierna het Besluit genoemd, van kracht geworden. Hierbinnen werd meer beleidsruimte gecreëerd ten aanzien van het toepassen van maatwerk. Het waterschap Noorderzijlvest heeft eind 2007 binnen de kaders van dit Besluit, een meer praktisch beleid voor huishoudelijke lozingen ontwikkeld. De handhaving op het „Besluit‟ is pas begin 2008 opgestart, omdat voordien regelgeving nog vol op in beweging was (zie bijlage 1). Binnen het beheergebied van Noorderzijlvest is het volgende maatwerk toegepast: Het afwijken van het volume van de zuiveringsinstallatie. Deze is aangepast aan het aantal personen per huishouden (aantal v.e.); Het toestaan van maximaal drie zuiveringsvoorzieningen op het perceel waarop het huishouden wordt gevoerd; De grijze** en zwarte** waterstromen mogen gescheiden worden behandeld. Voor de vereiste volumes van een septictank, vetvanger of plaatsing van een T-stuk, zie bijlage 2; Bij senioren ouder dan 85 jaar wordt niet bestuursrechtelijk opgetreden. Nieuwe bewoners zullen wel aan het Besluit moeten voldoen; Indien het waterverbruik minder dan 35 m3 per jaar is, is er geen verplichting tot het treffen van een voorziening. (bijvoorbeeld bij recreatiewoningen zonder voorziening voor het grijze water).


*

IBA betekent: Individuele Behandeling van Afvalwater. Afvalwater wordt in Nederland meestal niet individueel behandeld, maar communaal. In het (buiten)gebied waar geen riool aanwezig is, wordt het huishoudelijk afvalwater individueel behandeld. Het meest bekende IBA-systeem is de septictank. IBA-subsidieprojecten zijn projecten waarbij de plaatsing van de IBA door de gemeente en het waterschap wordt geregeld. De gemeente is eigenaar van de IBA en het onderhoud wordt verzorgd door het waterschap.

**

2.

Grijs water is het afvalwater afkomstig van de keuken, douche en wasmachine. De zwarte afvalwaterstroom is het water afkomstig van het toilet.

Fase 1, IBA- subsidieprojecten (2002 - 2007) Na een inventarisatie (in 2002) van het aantal huishoudens in het buitengebied bleek, dat 3086 huishoudens niet op het riool waren aangesloten en dus mogelijk ongezuiverd huishoudelijk afvalwater op het oppervlaktewater loosden; Vanaf 2002 heeft het waterschap in samenwerking met de gemeenten IBAsubsidieprojecten opgezet. In tegenstelling tot andere gemeenten hebben de gemeenten Ten Boer, Loppersum en Winsum hieraan maar op zeer beperkte schaal meegedaan; 1213 huishoudens hebben in dit kader meegedaan met een IBA-subsidieproject. Bij deze huishoudens zijn IBA‟s aangelegd en in onderhoud bij het waterschap. Totaal aantal huishoudens in buitengebied Op riool aangesloten Niet op riool aangesloten Meegedaan aan IBA- subsidieproject Geen gegevens bekend over wijze van lozen

4421 1335 3086 1213 1873

Gegraven put voor plaatsing tank ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Project behandeling huishoudelijk afvalwater 6

3.

Fase 2, handhaving (2008 – 2011) In 2007 heeft het algemeen bestuur besloten om in vervolg op de IBA-subsidieprojecten, bij ongerioleerde huishoudens die niet aan subsidieprojecten hebben deelgenomen, te gaan handhaven op de regels van het „Besluit‟. In 2010 hebben als laatste de gemeenten Ten Boer, Loppersum en Winsum aangegeven geen IBA-subsidieprojecten meer te op te starten. Daarom heeft het dagelijks bestuur op 18 augustus 2010 besloten om ook binnen deze gemeenten een handhavingtraject in te zetten voor de huishoudens die nog geen afdoende voorziening hadden getroffen. In fase 2 is het volgende stappenplan gevolgd: Inventarisatie huishoudens buitengebied (fase 2a). Aan 1873 huishoudens waarvan nog niet bekend was of ze voldeden aan het Besluit, is een meldingsformulier toegezonden. Op het formulier kon worden aangegeven welke voorziening op het perceel aanwezig is. Na retournering van de meldingsformulieren bleek, dat bij een aantal huishoudens een afdoende voorziening aanwezig was. Met de huishoudens van welke de behandeling van het huishoudelijk afvalwater niet afdoende was, zijn afspraken gemaakt over de te nemen maatregelen. Op deze afspraken is gehandhaafd. Huisbezoek. Na plaatsing van de voorziening werd op locatie een controle uitgevoerd op het voldoen aan het Besluit. Daarnaast kon de ingeland ook foto‟s en/of kopieën van facturen opsturen, zodat een locatiebezoek achterwege kon blijven (zie foto‟s); Ambtelijke aanmaning. Huishoudens die voor de afgesproken einddatum geen voorziening hadden getroffen hebben een ambtelijke aanmaning gekregen; Bestuurlijke voorwaarschuwing. Principiële “weigeraars” hebben na een ambtelijke aanmaning een bestuurlijke voorwaarschuwing gekregen; Registratie huishoudens (voorlopig) zonder voorziening. Huishoudens die met een gegronde reden (voorlopig) geen voorziening hoeven te treffen, zijn apart geregistreerd. Dit doet zich voor bijvoorbeeld voor bij nieuwbouw, verbouwing, gering waterverbruik. Met deze eigenaren zijn de einddata, waarop moet worden voldaan aan het Besluit, afgesproken en schriftelijk vastgelegd. Alle gegevens zijn in een database vastgelegd. In 2011 (fase 2b) is ook in de gemeente Winsum, Loppersum en Ten Boer gecontroleerd bij huishoudens die nog niet voldeden aan het Besluit. Communicatie

Contacten met de huishoudens verliep schriftelijk (brieven) of persoonlijk (locatiebezoeken). Hierbij is zorgvuldig te werk gegaan. Daar waar mogelijk is maatwerk toegepast om de kosten voor een voorziening van het huishouden laag te houden. Het geven van duidelijke informatie, advisering en een flexibele opstelling van het waterschap hebben ervoor gezorgd dat bijna alle huishoudens de vereiste voorziening hebben getroffen. Slechts negen huishoudens weigeren een voorziening te treffen. Deze huishoudens zullen het verdere handhavingtraject ingaan. Daarnaast zijn er 17 huishoudens die bezwaar hebben gemaakt tegen de opgelegde plaatsing van de voorziening. De bezwaren betroffen toezeggingen over subsidiëring die in het verleden door de gemeente zijn gedaan. Deze gevallen doen zich alleen voor in de gemeenten Loppersum en Winsum.


Dit heeft geleid tot bestuurlijk overleg tussen het waterschap en de beide gemeenten. Beide gemeenten hebben naar aanleiding van de overleggen alsnog besloten (geheel of gedeeltelijk) tegemoet te komen in de kosten van de te plaatsen voorzieningen. De gemeente Loppersum zal ook huishoudens waarmee in het verleden afspraken zijn gemaakt en die op eigen kosten een voorziening hebben aangelegd, met terugwerkende kracht financieel tegemoet komen. Het betreft in totaal circa 80 huishoudens.

Aanvoer van een IBA, 3 compartimenten (voorbezink, beluchting en nabezink)

4.

Resultaat 96 % ( in totaal 2959) van de benaderde huishoudens voldoet aan het Besluit; 4 % dient te worden gemonitord (zie hieronder) Slechts negen huishoudens weigeren om aan de regelgeving te voldoen en zullen het verdere handhavingtraject ingaan (bestuurlijke voorwaarschuwing, dwangsom). Huishoudens die onder monitoring vallen, zijn huishoudens die uitstel hebben gevraagd in verband met nieuwbouw of verbouw. Hiermee zijn afspraken gemaakt over de te treffen maatregelen en daarvan zijn uitsteltermijnen vastgelegd; nu nog onbewoond zijn. Bij bewoning zal de voorziening alsnog moeten worden getroffen; momenteel niet over de benodigde financiële middelen beschikken. Ook deze huishoudens hebben een uitsteltermijn gekregen;


een waterverbruik van minder dan 35 m3 per jaar hebben (meestal recreatiewoningen en eenpersoonshuishoudens). Op het moment van een toename in het waterverbruik zal een voorziening moeten worden getroffen; gevoerd worden door senioren ouder dan 85 jaar. Bij nieuwe bewoning zal moeten worden voldaan aan het Besluit; op basis van het toegepaste maatwerk een voorziening van slechts 1 v.e. hebben getroffen. Bij een stijging van het bewonersaantal zal ook de voorziening moeten worden aangepast. In onderstaande tabel is het eindresultaat van het project weergegeven Na inventarisatie

T Totaal ongezuiverde lozingen Fase 1 (2002 - 2007) Fase 2a (2008 - 2010) Fase 2b (handhavingtraject in 2011) Monitoring

Afgerond

Percentage totaal

3086 1213 1017 729 127

39 % 72 % 96 % 4%

De huishoudens die uitstel hebben gevraagd in verband met nieuw- , verbouw of om financiële redenen hebben dit verzoek schriftelijk gedaan en de reden daarvoor aangegeven. Op basis hiervan heeft het waterschap een uitsteltermijn verleend. Deze huishoudens worden na het verlopen van de uitsteltermijn gecontroleerd. Verwacht wordt dat deze huishoudens zich aan de gemaakte afspraken houden, omdat ze hebben aangegeven positief te staan tegenover de te nemen maatregelen ten behoeve van de behandeling van het huishoudelijk afvalwater.

Plaatsing van de tank


5.

Conclusie Het overgrote deel (96%) van de huishoudens in het buitengebied heeft een voorziening getroffen voor de behandeling van het afvalwater, zodat er geen ongezuiverd huishoudelijk afvalwater meer op het oppervlaktewater wordt geloosd; 4% dient te worden gemonitord; Hiermee is de vuillast van de huishoudelijke lozingen op het oppervlaktewater sterk afgenomen.

Plaatsing voorziening

Scheiden van “zwarte” en “grijze”waterstroom

Twee IBA‟s in serie geplaatst om het vereiste volume te bereiken ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Project behandeling huishoudelijk afvalwater 10

Lozingenbesluit huishoudens

Bijlage 1

Historisch overzicht 1997 Lozingenbesluit Wvo huishoudelijk afvalwater. Op grond van dit besluit moeten alle percelen die meer dan 40 meter vanaf de bestaande riolering liggen vóór 1 januari 2005 beschikken over een septictank van 6 m3, ofwel beschikken over een gelijkwaardige voorziening. 2002 In medio 2002 start men de IBA-subsidieprojecten. Dit is om de verbrede zorgplicht bij gemeenten te stimuleren. Met subsidie van het waterschap Noorderzijlvest en gemeenten plaatst men individuele zuiveringssystemen voor de behandeling van huishoudelijk afvalwater. Na 2002 De waterschappen krijgen meer beleidsvrijheid op het terrein van de verwerking van huishoudelijk afvalwater. 2004 Het algemeen bestuur bepaalt dat de handhaving op ongerioleerde huishoudens wordt opgeschort, in afwachting van een nieuw besluit. 2007 (28 nov) Het algemeen bestuur stelt nieuw beleid vast voor huishoudelijke lozingen. 2007 Een plan van aanpak is opgesteld voor de controle van ongerioleerde percelen. Omdat er geen IBA-subsidieprojecten waren in Ten Boer, Loppersum en Winsum, zijn deze gemeenten niet in het plan van aanpak opgenomen. 2008 (1 jan) Nieuw besluit lozing afvalwater huishoudens van kracht. ('Het Besluit') Het waterschap ontwikkelt specifiek beleid voor huishoudelijke lozingen, omdat er nu meer eigen beleidsruimte is. Project 2002 - 2007 Uitvoering IBA-subsidieproject. De gemeenten Winsum, Loppersum en Ten Boer doen maar op zeer beperkte schaal mee. 2008 - 2011 Handhaving van ongezuiverde lozingen i/h beheergebied van waterschap Noorderzijlvest. 2010 (18 aug) Het dagelijks bestuur neemt een besluit over de uitvoering van een handhavingproject voor de gemeenten Ten Boer, Loppersum en Winsum. 2011 Uitvoering handhavingproject binnen de gemeenten Ten Boer, Loppersum en Winsum. Verantwoordelijkheden de gemeenten de provincies het waterschap de ingeland

dragen zorg voor aanleggen riolering verlenen ontheffing als rioolaanleg niet doelmatig is stelt nadere eisen aan de behandeling van huishoudelijk afvalwater en houdt toezicht op de lozing draagt zorg voor de aansluiting op het riool of IBA (indien IBA geplaatst door gemeente) of treft zelf een dusdanige voorziening voor het te lozen huishoudelijk afvalwater, dat wordt voldaan aan het Besluit

Belasting

Rioolaansluiting of IBA-subsidieprojecten gemeente/ waterschap IBA-klasse 2, in eigen beheer IBA IBA klasse 1, in eigen beheer IBA

Aantal v.e. + rioolrechten Altijd 1 v.e., geen rioolrechten Aantal v.e., geen rioolrechten

IBA-klasse 1 - is een driekamer septictank en een voldoende verblijftijd (6 m3) IBA-klasse 2 - is een drie compartimententank bestaande uit een voorbezinkdeel, een beluchtingsdeel en een nabezinking. ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Project behandeling huishoudelijk afvalwater 11

Principe van een septictank/vetvanger

Bijlage 2

De verontreinigingen in het huishoudelijk afvalwater De verontreinigingen van het huishoudelijke afvalwater bestaan onder meer uit onopgeloste delen BZV, CZV, stikstof en fosfaten. Deze dienen zoveel mogelijk uit het afvalwater te worden verwijderd alvorens er wordt geloosd. Het zwarte water (toilet) bevat veel onopgeloste bestanddelen (bezinkbare stoffen). Het grijze water (keuken douche,wasmachine) bevat daarentegen weinig zwevende deeltjes, maar bestaat meer uit “lichtere” (opdrijvende) stoffen. Het grijze water bevat ca. 80% van de totale BZV vracht van huishoudelijk afvalwater (grijs + zwart) bevat, ca. 50% van de CZV vracht en slechts 1,5% van de zwevende deeltjes. 60% tot 80% van de zwevende deeltjes in het grijze water bezinkt in 5-8 dagen. De behandeling van het afvalwater in het verleden In het verleden werd van het huishoudelijk afvalwater alleen het water afkomstig van het toilet (het zwarte water) via een septic tank op het oppervlaktewater geloosd. Het zwarte water werd ook vaak in zogenaamde beerputten opgevangen en daarna op het land gebracht. Het 'grijze water' (douche, keuken, wasmachine) ging rechtstreeks de sloot in of werd op de landbodem gebracht. De zuiveringsprocessen De processen die plaatsvinden bij de behandeling van het afvalwater zijn onder andere: Biologisch ( aerobe en anaerobe afbraakprocessen). Fysisch (scheiding op basis van verschillen in soortelijke massa, zoals bezinking en opdrijven).

Het tankvolume Om een goede werking van de installatie te bewerkstelligen dient de verblijftijd van het afvalwater in de tank voldoende groot te zijn. Een goed rendement wordt verkregen bij een gemiddeld waterverbruik (zwart plus grijs) van ca. 600 liter per dag en een verblijftijd van 10 dagen. Dit betekent dat een septic tank met een volume van 6 m3 voldoende is voor een gezinsgrootte van vier personen. Om turbulentie te voorkomen worden in de septic tank schotten geplaatst en wordt de tank verdeeld in drie delen in verhouding 2 : 1 : 1 (de zogenaamde verbeterde septic tank).


principe van een septic tank / vetvanger Maaiveld Deksel

Deksel

Waterspiegel

Schuim en vetten

Aanvoer huishoudelijk afvalwater

Afvoer van behandeld water naar de sloot Water gescheiden van opdrijvende en bezinkbare delen

1m Slib


Bepaling benodigde volume voorziening (voorbehandeling) huishoudelijk afvalwater

Bijlage 3

Bepaling volume voorziening zwarte en grijze waterstroom Er wordt voldaan aan het Besluit indien op de locatie een 6 m³ septic tank aanwezig is waarop het “zwarte” (toilet) en het “grijze” (douche, keuken, wasruimte en andere waterafvoerruimtes) afvalwater zijn aangesloten. De benodigde grootte van de septictank is afhankelijk van het aantal vervuilingseenheden (v.e.). Uitgegaan wordt van een totaal watergebruik (zwart 45 l en grijs 90 l) van 135 liter per dag per persoon. Het volume van de voorziening dient minimaal 10 keer het dagvolume van de betreffende afvalwaterstroom te bedragen. In de onderstaande tabel is de grootte van de septictank aangegeven. Tabel 1 Aantal v.e. (personen) 1 2 3 4

Verbruik per dag in liter 135 270 405 540

Type effluent

Volume septictank in m³

zwart + grijs zwart + grijs zwart + grijs zwart + grijs

2 3 4 5,5

Bepaling volume voorziening zwarte waterstroom (septictank) Wordt het grijze afvalwater apart verwerkt (dus niet op de septictank is aangesloten), dan geldt voor de septictank (zwartwaterstroom) de hieronder vermelde volumes (tabel 2). Voor de berekening zie bovenstaande uitgangspunten. Tabel 2 Aantal v.e. (personen) 1 2 3 4


Type effluent zwart zwart zwart zwart

Volume septictank in m³ 1(minimaal) 1 1,5 2

Bepaling volume voorziening grijze waterstroom (vetvanger) In de meest voorkomende gevallen is een septictank aanwezig. Het grijze afvalwater wordt vaak rechtstreeks op het oppervlaktewater geloosd. Voor de behandeling van het grijze afvalwater dient een vetvanger (bezinkput) te worden geplaatst alvorens het afvalwater op het oppervlaktewater wordt geloosd. Voor de berekening van het vereiste volume van de vetvanger voor het grijze afvalwater zijn de bovenvermelde uitgangspunten gebruikt. Een vetvanger is bijvoorbeeld: een (bezink)tank voorzien van een duikschot of T-stuk. ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Project behandeling huishoudelijk afvalwater 14

In tabel 3 zijn de benodigde volumes voor een vetvanger weergegeven. Tabel 3 Aantal v.e. (personen) 1 2 3 4


Daarnaast dient de vetvanger:

Type effluent grijs grijs grijs grijs

-

Volume vetvanger in m³ 1 2 3 4

waterdicht te zijn voorzien te zijn van een T-stuk of duikschot goed bereikbaar te zijn voor een slibzuiger en interne inspectie een minimale waterhoogte van 1 meter te kunnen bevatten periodiek te worden geleegd

-

Hieronder is schematisch weergegeven hoe de vetvanger dient te worden geplaatst.

w o n i n g

vetverwijderingspunt

x

Doorspuitpunt

T-stuk 1m

sloot vetvanger bezinkput,

vetten

bezinksel


Bijlage 4


Bijlage 5









Inhoudsopgave. Samenvatting. 1. Inleiding. 2. Fase 1, IBA- subsidieprojecten ( ) 3. Fase 2, handhaving ( ) 4. Resultaat. 5

Recommend Documents