JAARVERSLAG 2011
Inhoudsopgave Over Afvalzorg
Directeur Bert Krom over 2011 Over onze ambities en dit verslag Onze missie en activiteiten
5 7 9
Van klant tot project Een actievere marktbenadering Locaties Het Groene Schip: kiel wordt gelegd
10 12 13
Duurzaam en maatschappelijk Van origine duurzaam en verantwoord Resultaat van onze duurzame ambitie in 2011 Uitbreiding Nauerna houdt gemoederen bezig
15 17 19
Innovatie en kennis Op weg naar schone bodemas Duurzaam Stortbeheer maakt eeuwige nazorg overbodig Storten krimpt, kennis groeit
20 21 23
Veilige locaties en landschappen Alternatieve afdichtingen maken maatwerk mogelijk Ilperveld veilig voor de toekomst Ruimte voor natuur en bedrijven in Brunssum Braambergen: eerste stap richting recreatiegebied
24 25 26 27
Onze medewerkers Veiligheidscultuur en kwaliteit Personeel en KAM in 2011
28 29
Financiële resultaten
30
3
Mensen, binnen en buiten ons bedrijf. Onze ambitie is onderlinge uitdagingen samen aan te gaan.
Directeur Bert Krom over
2011
2011 had verschillende gezichten, telde hoogte- en dieptepunten. Laat ik u in vogelvlucht meenemen in een jaar waarin successen en tegenslagen zich afwisselden en we de broekriem (verder) moesten aanhalen.
O
m met het laatste te beginnen: voor het eerst in de geschiedenis van Afvalzorg was er een behoorlijke terugval in het stortaanbod te zien. Dit is slechts beperkt te herleiden naar de huidige economische omstandigheden. Afvalzorg heeft haar storthoeveelheid namelijk, ondanks de vermindering van het landelijk stortaanbod gedurende de laatste 20 jaar, min of meer op hetzelfde peil gehouden door een groter marktaandeel te scoren. De belangrijkste oorzaak van de terugval is de aankondiging in 2011 dat stortbelasting (Wbm) per 1 januari 2012 zou verdwijnen. Zo zorgde het rijk ervoor dat de aanvoer naar onze locaties in de tweede helft van 2011 aanzienlijk terugliep. Onze klanten hielden hun te storten afvalstromen namelijk in voorraad.
Verantwoord omgaan met aangeboden stromen
Is dat erg? Nee, niet echt. Afvalzorg kan best wat hebben en zoals verwacht kwam de aanvoer vanaf 2 januari 2012 weer (flink) op gang; een typisch geval van uitgestelde omzet. Waar ik me wel zorgen over maak, is dat de rijksoverheid pas eind 2012 met nieuwe stortverboden zal komen. Dit betekent dat er de komende periode - ongewenst - ruimte is om specifieke stromen, die eigenlijk voor hergebruik in aanmerking komen, financieel gunstig af te buigen. Stromen die bijvoorbeeld bestemd zijn voor thermische verwerking, kwamen door de stortbelasting automatisch bij de geschikte installatie. Nu kunnen deze stromen echter worden aangeboden op stortlocaties. Wij gaan hier verantwoord
mee om en zullen slechts stromen storten waarvoor geen andere verwerkingscapaciteit beschikbaar is. Afvalzorg voert, naast storten, veel bewerkingsactiviteiten uit waarbij we grondstoffen terugwinnen uit granulaire afvalstromen. Het geeft een goed gevoel dat wij de terugval in het stortaanbod voor een groot deel konden compenseren door deze activiteiten verder te ontwikkelen.
Structureel kwaliteit leveren
In 2011 liepen we helaas ook de nodige schade op. Ik doel hierbij op reputatieschade die "gelukkig" alleen geldt voor de lokale omgeving rond onze locatie Nauerna. Onze (inter)nationale reputatie is nog steeds uitstekend. Het bewijs hiervan werd onder meer geleverd door de jaarlijkse benchmark waarin we (weer) van alle branchegenoten het hoogst op duurzaamheid scoorden. Daarnaast komen vanuit het buitenland veel verzoeken om onze kennis en ervaring op het gebied van stortlocaties te delen. Dit laat onverlet dat we het ons aantrekken dat de reputatie van Afvalzorg in onze directe omgeving onder druk staat. Alle argumenten, feiten en onderzoeksresultaten tonen aan dat onze exploitatie zeer milieuverantwoord was én is, en dat de uitbreiding van onze hoofdlocatie Nauerna zonder risico kan plaatsvinden. Desondanks blijft het lastig dit adequaat over te brengen. Negatieve berichtgeving, via de regionale en sociale media, maakt het voor relevante partijen moeilijk om juiste conclusies te trekken en correcte meningen te vormen. Maar we vertrouwen op een ommekeer en blijven onverstoord kwaliteit leveren.
over afvalzorg
5
Positieve ontwikkelingen voor de langere termijn
2011 was een succesvol jaar omdat we vooruitgang boekten op meerdere aspecten die van belang zijn voor de verre toekomst. Zo zetten wij ons zeer in voor nuttige toepassing van AEC-bodemassen op de korte termijn en hebben we grote stappen gezet om deze stroom op te werken naar een vrij toepasbare bouwstof. De oplossingen die we nu bieden, en de oplossingen die we voor de langere termijn ontwikkelen, kunnen menig afvalenergiecentrale ontlasten van hun groeiende grijze bergen. Zeer tevreden ben ik over de warme belangstelling en ondersteuning die provincies en rijksoverheid in het afgelopen jaar ontwikkelden voor Duurzaam Storten. Afvalzorg is mede-initiatiefnemer van deze methode van omgang met stortlocaties, die de risico's van storten voor toekomstige generaties wegneemt. Het is mooi dat dit initiatief in 2012 zal worden omgezet in de green deal Duurzaam Stortbeheer.
Dieptepunt
Van alles wat we in 2011 meemaakten, beleefden we op 23 maart 2011 het ergste dieptepunt toen een gewaardeerde externe medewerker ons ontviel als gevolg van een bedrijfsongeval op locatie Nauerna. Deze trieste gebeurtenis hebben we met de nabestaanden en betrokken collega's zo goed mogelijk een plaats proberen te geven. Vanzelfsprekend heeft een onderzoek plaatsgevonden en zijn adequate maatregelen genomen om de veiligheidsvoorzieningen en het veiligheidsbesef op een nog hoger niveau te brengen.
Bert Krom directeur
6
over afvalzorg
Over onze
ambities en dit verslag
Afvalzorg hecht veel waarde aan een uitstekende relatie met haar belanghebbenden: de samenleving, medewerkers, omwonenden, klanten, aandeelhouders, overheden, partners, branchegenoten. Dit jaarverslag is een van de kanalen die we inzetten om met hen te communiceren.
A
ls afvalverwerkingsbedrijf hebben we vaak te maken met uiteenlopende, vaak tegenstrijdige, belangen. Omdat we deze belangen respecteren, willen we open en constructief communiceren. Op die manier zijn we in staat de diverse belangen zorgvuldig af te wegen en streven we naar gezamenlijk goede oplossingen. Waarbij de continuïteit van ons bedrijf en de banen van onze medewerkers voor ons uiteraard leidend zijn.
Van bijeenkomst tot tweet
Voor de communicatie met onze belanghebbenden zetten we alle kanalen in die we tot onze beschikking hebben. Zo organiseren we bijeenkomsten, formele en informele overleggen, en excursies. We vragen naar meningen via onderzoeken, houden de website actueel, versturen tweets en nieuwsbrieven, en verspreiden ieder jaar ons jaarverslag en de financiële jaarrekening.
Dit jaarverslag
In dit jaarverslag leggen we verantwoording af over het kalenderjaar 2011. Behalve onze bedrijfsvoering en -strategie in het algemeen, staan onze duurzame rol en aanpak centraal. Naast een schets van onze activiteiten, kunt u in dit verslag lezen over onze prestaties, resultaten en initiatieven in 2011. We informeren u over onze plannen en doelen en schetsen ontwikkelingen die voor onze onderneming relevant zijn. Zo krimpt onze activiteit storten. Maar terwijl die functie in omvang daalt, groeien onze ambities.
Ambities
"Ambities" is dan ook het thema van dit jaarverslag. Onze primaire ambitie is dat we onverminderd gecommitteerd zijn om onze stortlocaties op verantwoorde wijze te benutten en
te beheren. En net als in voorgaande jaren blijven we innoveren, kennis ontwikkelen en delen met derden. Een andere ambitie is om nog beter in te spelen op onze klanten en de markt. Dit terwijl we uiteraard de belangen van milieu en omgeving bewaken. We willen onze stortlocaties optimaal gebruiken voor recycling en afvalverwerking, én herinrichten tot functionele, veilige landschappen.
Reikwijdte
Dit jaarverslag verschijnt als beknopte gedrukte versie en als een online versie op onze website, www.afvalzorg.nl. Ook aanvullende detailinformatie (vaak van kwantitatieve aard) en de financiële jaarrekening worden op de website geplaatst. Daarnaast wordt de financiële jaarrekening als aparte publicatie aan onze aandeelhouders en andere relevante partijen en geïnteresseerden verzonden. Onze milieugegevens rapporteren we volgens de richtlijnen van het ministerie van IenM.
Betrouwbaarheid en transparantie
Afvalzorg streeft een transparantie na die past bij een maatschappelijke, overheidsgedomineerde onderneming als de onze. Hierom hebben we bij het presenteren en ordenen van de informatie in dit verslag, in combinatie met de bijbehorende informatie op onze website, gebruik gemaakt van de richtlijnen van het Global Reporting Initiative (G3.1). We rapporteren op het B-niveau; de index is te vinden op onze site. Bij het opstellen van dit jaarverslag is gebruik gemaakt van verschillende managementinformatie systemen en aanvullende informatie van functioneel verantwoordelijke medewerkers en afdelingen. Wij wensen u veel leesplezier!
over afvalzorg
7
Flexibele en klantgerichte oplossingen: ambitieuze uitdaging 2011.
missie en activiteiten
Onze
Onze missie is
het op transparante wijze duurzaam beheren en benutten van stortlocaties. Dit betekent onder meer dat afval- en grondstoffen verantwoord bewerkt en opgeslagen worden, dat het afvallichaam verduurzaamd wordt zodat we het toekomstige milieurisico minimaliseren, en dat stortlocaties worden heringericht tot functionele landschappen.
Onze visie is
dat we met onze stortlocaties de maatschappij de garantie kunnen geven dat het afval uit de regio in de komende jaren verwerkt kan worden. Uit de stortlocaties creëren we mooie, veilige landschappen. Als Afvalzorg hebben wij een maatschappelijke rol en zijn we verantwoordelijk voor het milieu en de omgeving.
Over 2011
De effecten van de nog niet herstellende economische omstandigheden waren goed merkbaar. Om in de krimpende afvalmarkt het aanbod van afval- en hergebruikstromen op peil te houden, hebben we in 2011 onze commerciële werkwijze aangescherpt. In 2011 is de afschaffing van de Wet belasting op milieugrondslag per 1 januari 2012 aangekondigd, waardoor in de tweede helft van 2011 het stortaanbod sterk is teruggevallen. Het door Afvalzorg ontwikkelde concept Duurzaam Stortbeheer werd actief omarmd door het ministerie van IenM en de Vereniging Afvalbedrijven. Alle betrokken partijen erkennen het belang voor onze toekomstige maatschappij.
Samen met Balast Nedam zijn we onderzoeken gestart naar oplossingen voor de bodemas van de afvalenergiecentrales. Gekeken wordt naar de mogelijkheden van een grootschalig bewerkingscentrum op locatie Nauerna en naar het vrij toepasbaar maken van bodemas. O nder meer vanuit ons Meerjarenplan Energie hebben we diverse besparingen bereikt op het gebied van emissie, energie en kosten.
In 2012 zullen we
verdergaan op de ingeslagen weg en nieuwe initiatieven ontwikkelen vanuit onze maatschappelijke rol én onze rol als ondernemer. Belangrijke speerpunten hierbij zijn: een actieve inzet voor voldoende stortcapaciteit zodat het afval uit de regio gegarandeerd gestort kan worden; de start van een tienjarig onderzoeksprogramma in het kader van Duurzaam Stortbeheer; het opschalen van de proeven voor het oplossen van de bodemasproblematiek.
Onze activiteiten Storten Tijdelijke opslag Bewerken en hergebruik Nazorg Herinrichten verontreinigde stortlocaties Adviseren en kennis delen
over afvalzorg
9
Een
actievere marktbenadering
De crisis én de afschaffing van de afvalstoffenbelasting heeft de markt veranderd. Afvalzorg heeft hierop ingespeeld met een regionale in plaats van een centrale marktbenadering, en door flink in te zetten op accountmanagement. Met een flexibele, klantgerichte werkwijze als uitgangspunt.
A
fvalzorg biedt een breed dienstenpakket. We hebben een goede logistieke dekking en een uitgebreid netwerk. Bij verschillende locaties is aanvoer via de loswal mogelijk. Vijf dagen per week zijn we geopend en bij bijzondere projecten bieden we flexibele openingstijden aan. We komen proactief met oplossingen. Ontzorgen van onze klanten staat voorop. In de Randstad hoeven we dit niet meer uit te leggen. Maar daarbuiten bleek dat er op dit punt nog wel wat winst te behalen valt.
Wat wil de klant?
Onze klanten zijn tevreden over Afvalzorg, zo bleek uit het klanttevredenheidsonderzoek dat we in 2011 hebben gehouden. Maar belangrijker is het antwoord op de vraag: wat wíl de klant, waar is behoefte aan? Uit het onderzoek zijn nuttige verzoeken gekomen, die we in 2012 zullen omzetten in concrete diensten. Ook gaven klanten aan meer over de activiteiten en visie van Afvalzorg te willen weten. Daarom hebben we in 2011 een switch gemaakt en zijn we ons accountmanagersteam en onze marketingactiviteiten gaan uitbreiden. De accountmanagers gaan vaker bij de klant op bezoek om over de behoeftes te praten en we informeren onze klanten met regelmaat over de afvalmarkt en de diensten van ons bedrijf. Zo kunnen we nog beter op de wensen van onze klanten inspelen en met oplossingen komen. De volgende stap naar een actievere markt benadering is gezet!
10
van klant tot project
Optimaal informeren
In het najaar van 2011 hebben onze klanten de eerste nieuwsbrief ontvangen. Met deze nieuwsbrief willen we hen en potentiële klanten informeren over onze diensten en producten, onze activiteiten, toegevoegde waarde, kennis en expertise. Ook de marktontwikkelingen op het gebied van grondstromen en afval komen aan bod. Zo zullen we in 2012 uitgebreid communiceren over de nieuwe stortverboden die gaan gelden.
Verwerkte hoeveelheden 2011 in kton Ingaande stromen
Stort Bouwstoffen Bewerking en hergebruik Groenrecycling
Uitgaande stromen
Bewerking en hergebruik Groenrecycling
246 260 825 43
745 28
Recyclingbeurs
Om onze activiteiten breder onder de aandacht te brengen, hebben we in 2011 deelgenomen aan de Recyclingbeurs in Gorinchem. Tijdens deze beurs richtten we ons op organisaties in de regio die zich onder meer bezighouden met de inzameling en verwerking van reststromen en secundaire grondstoffen. Bezoekers van de beurs konden kennismaken met de activiteiten op onze locatie in Geldermalsen, en met onze activiteiten op locatie Mastwijk.
Groenrecycling; ook in de Randstad
Afvalzorg heeft grote kennis op het gebied van groen recycling. Het is onze specialisatie op locatie Brunssum in Limburg. Deze activiteiten bieden veel synergie met andere recyclingactiviteiten. Om onze klanten een nóg completer pakket aan te bieden, hebben we daarom besloten deze dienst na tien jaar ook weer in de Randstad aan te bieden op onze locaties De Liede en Nauerna.
Alleen als het volledig verantwoord kan
Dat niet altijd alles geaccepteerd kan worden door Afvalzorg illustreren de balen brandbaar bedrijfsafval die een klant, in het kader van een proef, had aangeleverd. De bedoeling was om de balen die uit Schotland en Duitsland kwamen, tijdelijk op te slaan. Maar het afval was zo slecht gebaald, dat het tijdens het lossen al uit elkaar viel. Omdat de aanvoercondities niet voldoende waren en de kapotte balen geuroverlast en verwaaiing van het afval veroorzaakten, heeft Afvalzorg het proefproject in overleg met de klant beëindigd. Afvalzorg staat garant voor flexibele en klantgerichte oplossingen, maar verliest daarbij zeker haar verantwoordelijkheid voor de omgeving en het milieu niet uit het oog.
Projecten in 2011
Schipholsneeuw
Het heeft even goed gesneeuwd, begin 2011. Door het gebruik van strooimiddelen is de sneeuw van de platformen van Schiphol licht vervuild. Omdat deze sneeuw niet op het terrein van Schiphol mag smelten, heeft Afvalzorg een oplossing geboden. Op locatie Nauerna hebben we de sneeuw langzaam laten smelten, het smeltwater gezuiverd en schoon weer teruggebracht in het oppervlaktewater.
Natte slib gehalveerd
Een nieuwe klant meldde zich met reinigingsresidu bij Afvalzorg. De klant zocht een oplossing om het slib te drogen voordat het gestort werd. Hierdoor kon de klant zelf een stap in het ontwateringsproces in de installatie overslaan. Op onze locatie in Geldermalsen heeft Afvalzorg de benodigde voorzieningen aangebracht en de faciliteit geboden. Door deze droogstap heeft de klant uiteindelijk bijna 50% minder slib afgevoerd naar onze stortlocatie. Dit betekende een aanzienlijke besparing voor onze relatie.
Tijdelijke opslagdepots
In 2011 hebben we voor diverse klanten tijdelijke opslagdepots ingezet voor de opslag van granulaire stortstromen. Hierbij werd ook gebruik gemaakt van locaties van derden. Zo konden klanten inspelen op aankomende overheidsontwikkelingen.
Grond uit Zwitserland
In 2011 is goedkeuring gekregen van de Zwitserse overheid om in totaal 160 kton ernstig verontreinigde grond door immobilisatie nuttig toe te passen in verhardingen en funderingen op onze stortlocaties. Na thermische reiniging in Eemshaven bevat deze grond nog zo veel restverontreiniging, dat toepassing van immobilisatietechnieken noodzakelijk is. Aangezien de Zwitserse overheid verlangt dat dit materiaal uit de "keten" wordt verwijderd, heeft Afvalzorg deze definitieve en tevens nuttige toepassing op onze stortlocaties aangeboden.
van klant tot project
11
Operationele locaties 1 Locatie Wieringermeer, Middenmeer
Storten afvalstoffen Op- en overslag grond- en bouwstoffen Stortgasonttrekking Waterzuiveringsinstallatie (eigen beheer) Buffer brandbaar afval
Locaties
2 Locatie Nauerna, Assendelft
1
Storten en verwerken afvalstoffen Op- en overslag grond- en bouwstoffen Baggerspecieverwerking Stortgasonttrekking en -benutting Grondreiniging en immobilisatie Waterzuiveringsinstallatie (eigen beheer) Aan- en afvoer loswal Hoofdkantoor Buffer brandbaar afval Groenrecycling Ontwikkeling 10 ha openbaar park
9 11 10 12 3
2
4 13
3 Locatie De Liede, Vijfhuizen
5
6
Op- en overslag bouwstoffen en grond Op- en overslag RKG-slib en veegvuil Productie en verkoop diverse grondproducten Immobilisatie Groenrecycling Verhuur terrein voor autorecycling
7
4 Locatie Zeeasterweg, Lelystad Storten en verwerken afvalstoffen Op- en overslag grond- en bouwstoffen, RKG-slib en veegvuil
5 Locatie Braambergen, Almere
Op- en overslag (grof ) huishoudelijk en bedrijfsafval, GFT, RKG-slib, veegvuil, grond- en bouwstoffen Stortgasonttrekking en -benutting Ontwikkeling nieuwe recreatieve bestemming
6 Locatie Mastwijk, Montfoort
14
Sanering oude stortlocatie Baggerspecieverwerking Herontwikkeling tot landgoed
7 Locatie Geldermalsen (AVRI)
Storten en verwerken afvalstoffen Op- en overslag grond- en bouwstoffen, RKG-slib en veegvuil Op- en overslag KTA en dakleer Baggerspecieverwerking
8 Locatie Brunssum
Groencompostering Aanmaak grondproducten Op- en overslag RKG-slib, veegvuil, grond- en bouwstoffen, bouw- en sloopafval Productie biomassa Immobilisatie Herontwikkeling deel locatie tot natuurpark
9 Locatie Overtoom, Heerhugowaard Verhuur terrein voor autorecycling
8
Gesloten locaties 10 Locatie Velsen
Heringericht als Recreatiegebied Spaarnwoude Nazorg
11 Locatie Schoteroog, Haarlem
Heringericht als Recreatiegebied Schoteroog Nazorg
12 Ridsterrein, Haarlem
Sanering bodemverontreiniging
13 Locatie Hollandse Brug, Naarden
Heringericht als golfbaan, onderdeel Recreatiepark Naarderbos Nazorg
14 Locatie Weert
Mogelijke herinrichting
Het Groene Schip: kiel wordt gelegd De ambitie van Het Groene Schip: een trekpleister voor recreanten én een buffer. De eerste plannen werden ruim tien jaar geleden gemaakt, in de zomer van 2011 ging de bouw van start.
I
n 2007 tekenden de gemeente Haarlemmerliede & Spaarnwoude, Dienst Landelijk Gebied, Staatsbosbeheer en Afvalzorg een PPS-overeenkomst voor het project Het Groene Schip. De eerste schop ging in 2011 de grond in en het zal meerdere jaren duren voordat er de laatste hand aan wordt gelegd. Een project van lange adem dus voor deze landschappelijke trekpleister. Maar meer dan de moeite waard voor de betrokken partners.
Schip voor anker: uitdagend project
Het Groene Schip met zijn terpen van 27 meter hoog, zal niet over het hoofd worden gezien. De twee terpen impliceren de contouren van een schip dat voor anker ligt in de haven van Amsterdam. De aanleg van dit project past in het rijksbufferzonebeleid, bedoeld om verstedelijking in de Randstad tegen te gaan en landelijke gebieden groen te houden. Het Groene Schip vormt de letterlijke buffer tussen de haven van Amsterdam en de Houtrakpolder. Deze "rijksbuffer" geeft de bewoners in de wijde omgeving ruimte te recreëren in de natuur. De inrichting van het gebied is nog niet definitief vastgesteld, maar er zijn ideeën genoeg, zoals fiets- en wandelpaden en een windhondenrenbaan in de buurt, en wellicht zelfs een restaurant op 25 meter hoogte. Met vanzelfsprekend een fantastisch uitzicht op het Noordzeekanaal.
Kunstwerk van twee terpen
De werkzaamheden startten in 2011 met het ophogen van de ondergrond. Dit vormt het fundament van het kunstwerk van de terpen. Deze terpen worden opgebouwd uit 3,5 miljoen m3 secundaire bouwstoffen en grond. Een groot deel van deze bouwstoffen bestaat uit AECbodemassen (reststoffen van afvalenergiecentrales). Toepassing van deze zogenoemde IBC-bouwstoffen, geleverd door Afvalzorg, zorgt ervoor dat dit omvangrijke project kan worden gefinancierd. Deze bouwstoffen worden vanzelfsprekend gecontroleerd en veilig toegepast. De gebruikte bouwstoffen moeten vrij worden gehouden van het grondwater, reden waarom eerst het fundament wordt gelegd. Vervolgens worden de bodemassen afgedekt met een laag folie waarop een leeflaag met grond wordt aangebracht. In 2012 wordt verder gewerkt aan de eerste echte contouren van Het Groene Schip.
van klant tot project
13
Afval omvormen tot nieuwe grondstoffen en anders duurzaam storten. Dat is onze ambitie.
duurzaam en verantwoord
Van origine
MVO en duurzaamheid vormen de kern van het beleid van Afvalzorg. Dit is al zo sinds de onderneming in 1993 werd opgericht. Niet voor niets handhaaft Afvalzorg zich de laatste zes jaar in de top van meest duurzame afvalondernemingen, zonder haar visie, strategie en werkwijze in essentie te wijzigen. In de benchmark van 2011 werd Afvalzorg op het aspect duurzaamheid opnieuw beloond met de hoogste score. En niet zomaar. In 2011 werden weer diverse duurzame projecten geïnitieerd én gerealiseerd.
D
at MVO op vanzelfsprekende wijze bij Afvalzorg past, komt voort uit het besef van onze maatschappelijke functie. Ons verantwoordelijkheidsbesef is groot. Zowel voor de samenleving in het geheel, als voor onze directe omgeving en onze eigen medewerkers. Alle betrokkenen hebben recht op maximaal veilige voorzieningen en minimale overlast van de bedrijfsactiviteiten. Afvalzorg is zich zeer bewust van de milieueffecten van haar activiteiten en stelt alles in het werk om deze nu en in de toekomst zo veel mogelijk te voorkomen of te beperken.
Perspectief op lange termijn
Voor het beheren en ontwikkelen van stort- en andere milieulocaties is een visie op de verre toekomst nodig. Ook na 30 of 50 jaar, en zelfs eeuwigdurend moet een locatie veilig zijn. Maar het lang gehuldigde principe "eeuwigdurende nazorg" impliceert een irreële ambitie en zorgt ervoor dat het probleem wordt doorgegeven aan volgende generaties. Het is deze fundamentele overweging die Afvalzorg ertoe zette om Duurzaam Stortbeheer te introduceren zodat we locaties zonder (milieu)problemen kunnen overdragen aan volgende generaties. Dit initiatief werd in 2011 definitief omarmd door het ministerie van IenM.
Benchmark: Afvalzorg weer duurzaamste De FFact benchmark vergelijkt en waardeert afval ondernemingen jaarlijks op de aspecten duurzaamheid, rendement en MVO. In 2011 bleek Afvalzorg weer tot de top te behoren. Op het aspect duurzaamheid werd Afvalzorg zelfs - als enige onderneming beloond met de hoogst haalbare score.
Speerpunten MVO
Naast de zorg voor lange termijn heeft Afvalzorg ook in de dagelijkse praktijk voortdurend aandacht voor de effecten en bijdragen van onze locaties en activiteiten. Vanuit onze verantwoordelijkheid voor het milieu en onze omgeving willen we onze emissies zo veel mogelijk beperken. Een van de speerpunten is daarbij het onttrekken en benutten van stortgas. Maar ook de verdere verduurzaming van onze locaties was een belangrijk aandachtspunt. Met als tastbaar resultaat het oprichten van Energiezorg in 2011. Daarnaast lopen er meerdere initiatieven om het benzine- en dieselverbruik en elektriciteit- en aardgasverbruik terug te dringen.
duurzaam en maatschappelijk
15
Het wagenpark is vergroend en er zijn energiebesparende maatregelen genomen op ons hoofdkantoor De Vouw.
Dertigste project MJP-E
In 2009 zijn we gestart met het Meerjarenprogramma Energie (MJP-E). Een programma met als doel om initiatieven te ontplooien die emissies verder verminderen en ons energieverbruik vergroenen. Er zijn sinds 2009 diverse kleine én grote initiatieven ontwikkeld om stortgas zo veel mogelijk te benutten, het verbruik van aardgas en elektriciteit terug te brengen en te verduurzamen. Uit evaluatie van het meerjarenprogramma bleek dat veel van de projecten al hebben geleid tot vermindering van de uitstoot van broeikasgassen, beperking van het gebruik van fossiele brandstoffen én kostenreducties. Afgelopen jaar ging het dertigste project van het Meerjarenprogramma Energie van start.
MJP-E projecten in 2011 Afvalzorg startte in 2011 vijf nieuwe MJP-E projecten: verminderen warmteverlies waterzuivering stortlocatie Nauerna; optimalisatie stortgasonttrekking stortlocatie Zeeasterweg; verwarming technische ruimte Nauerna m.b.v. warmtepompsysteem; onderzoek energiebesparing grondreinigings installatie stortlocatie Nauerna; verlaging procestemperatuur waterzuivering stortlocatie Nauerna.
16
duurzaam en maatschappelijk
Milieuprestaties 2011 Energieverbruik Elektra (kWh) Aardgas (m3) Stortgas (m3) Dieselolie (l)
Afvalwater
Gezuiverd percolaat (m3)
CO2-voetafdruk
CO2-voetafdruk (kton CO2-eq.)
Resultaat emissiereductie: 120.000 autokilometers
3.360.943 52.072 409.264 741.708
388.428
40,5
Het doel dat Afvalzorg zich heeft gesteld binnen haar Meerjarenprogramma Energie is om haar emissie van broeikasgassen in 2020 te halveren ten opzichte van 2008. Om dit doel eenvoudig te kunnen toetsen, hebben we ervoor gekozen om onze totale emissie (carbon footprint) uit te drukken in kiloton CO2. De emissiereductie die we vanaf 2009 met de meer dan 30 projecten uit het MJP-E gerealiseerd hebben, is 16.200 ton CO2. Dat staat gelijk aan de emissie van 120.000 autokilometers; drie keer de omtrek van de aarde. De hoeveelheid elektriciteit en aardgas die we sinds de start van het MJP-E op onze locaties bespaard hebben, is te vergelijken met het verbruik van 365 huishoudens per jaar. Onze evaluatie in 2011 laat goede vooruitzichten zien. We lopen voor op schema en het einddoel "halvering van onze emissies in 2020" is binnen bereik.
Resultaat van onze
duurzame
Ons stortgas nuttig toegepast
H
oogtepunt in 2011 was de start van het project om het stortgas op onze locatie Nauerna om te zetten in warmte voor onze "buurman" bromeliakwekerij Corn. Bak. Het onttrokken stortgas op Nauerna werd al benut voor de verwarming van de waterzuivering op de locatie en voor de verwarming en koeling van ons hoofdkantoor, maar de rest van het stortgas werd afgefakkeld. In samenwerking met Corn. Bak werd een oplossing gevonden om ook het overige stortgas zo veel mogelijk duurzaam te benutten. Eind 2011 is gestart met de aanleg van een 3,6 km lange warmtetransportleiding tussen beide bedrijven. Het onttrokken stortgas wordt bij Afvalzorg verbrand in ketels die water opwarmen. Het warme water wordt getransporteerd en verwarmt de kassen van de kwekerij. De uitstoot van broeikasgas vermindert en er worden minder fossiele brandstoffen gebruikt. Naar verwachting zal de bromeliakwekerij een derde minder aardgas nodig hebben.
ambitie in
2011
Op onze gesloten stortlocatie Schoteroog wordt momenteel een project gerealiseerd waarbij stortgas wordt opgewerkt tot groen gas samen met het biogas dat ontstaat op de naastgelegen rioolwaterzuivering.
Energiezorg: verduurzamen locaties Afvalzorg
Windenergie op Nauerna en Wieringermeer
Grootschalige zonneparken?
fvalzorg en HVC zijn in 2011 samen Energiezorg gestart. Dit bedrijf is speciaal opgericht om duurzame energieproductiemiddelen te ontwikkelen en te exploiteren op stortlocaties van Afvalzorg. Energiezorg gaat de opgewekte energie leveren aan Afvalzorg en aan de aandeelhouders (gemeenten en waterschappen) van HVC. Op alle Afvalzorg locaties zijn haalbaarheidsstudies uitgevoerd om te bepalen in hoeverre verduurzaming mogelijk is. Uit deze scans blijkt dat er op verschillende locaties mogelijkheden zijn voor de plaatsing van windmolens en het opwekken van zonne-energie.
n 2011 is op basis van een gunstige haalbaarheidsstudie een vergunning aangevraagd voor twee extra windturbines op locatie Nauerna aan het Noordzeekanaal. In een open en transparant voorlichtingstraject is de naaste omgeving door Energiezorg geïnformeerd. De turbines wekken jaarlijks 14 miljoen kWh op, voldoende elektriciteit voor 4.000 huishoudens. Naar verwachting wordt de definitieve vergunning voor plaatsing in 2012 verleend.
aast wind kijkt Energiezorg ook naar de mogelijkheden om op de locaties van Afvalzorg zonne-energie op te wekken. In 2011 is een klein zonneproject afgerond. Op locatie Nauerna is op een loods een PV-opstelling (PhotoVoltaic) gerealiseerd die per jaar 12.000 kWh oplevert. Maar we hebben grotere ambities. Er wordt onderzocht of het mogelijk is om opstellingen met zonnepanelen te plaatsen die enkele tot tientallen hectares beslaan. De zuidelijke taluds van onze locaties lenen zich prima voor dit soort grootschalige projecten. Op dit moment zijn de kosten voor de productie van elektriciteit uit zonnepanelen nog te hoog vergeleken met de opbrengsten en beschikbare subsidies. Met diverse partijen wordt gekeken of we aanvullende inkomsten kunnen genereren om energie uit zon financieel haalbaar te maken zodat we grootschalige zonneparken op onze stortlocaties kunnen realiseren.
A
I
Ook op locatie Wieringermeer vindt overleg plaats over windmolens. In 2011 is door de gemeente Wieringermeer de structuurvisie Windplan Wieringermeer definitief vastgesteld. Hierdoor is het in principe mogelijk om een of meerdere windturbines op deze locatie te plaatsen. In 2012 zal hierover overleg worden gevoerd met diverse betrokken partijen.
N
duurzaam en maatschappelijk
17
Onze locaties: veilig en verantwoord. Met ambitieuze nieuwe functies, want ruimte is schaars.
Nauerna
Uitbreiding houdt gemoederen bezig In 2011 waren er verschillende ontwikkelingen rond het project om locatie Nauerna uit te breiden. In de juridische trajecten werd averij opgelopen, gelijktijdig toonden nieuwe onderzoeken aan dat de stortlocatie en de ophoging veilig zijn. Uitbreiding is volgens Afvalzorg voor de meeste betrokkenen een uitstekende oplossing. Vanuit milieu- en ruimtelijk beleid is ophoging het meest duurzame alternatief, het storten en recyclen van afval is in de regio gewaarborgd, terwijl de locatie al op korte termijn aantrekkelijker kan worden voor de omgeving.
H
et plan om locatie Nauerna op te hogen draait om het uitbreiden van de stortcapaciteit met 3,7 miljoen m3. Dit is het resultaat van een beleidsmatige afweging die gericht is op het in stand houden van een adequate afvalverwerking in de regio. In vergelijking met het inrichten van een nieuwe locatie elders, heeft uitbreiding van Nauerna veel voordelen. De consequentie is echter dat omwonenden langer dan gedacht een operationele stortlocatie als "buur" hebben. Om hen tegemoet te komen, is in het uitbreidingsplan opgenomen dat een aanzienlijk deel van de locatie versneld wordt ingericht tot park. Het Park Nauerna zal minimaal 10 hectare beslaan en zorgt ervoor dat de locatie aan het zicht van de omwonenden wordt onttrokken.
Onverminderde weerstand
Ondanks de maatschappelijke voordelen en het belang van het uitbreidingsplan bleef in 2011 de weerstand van enkele omwonenden onverminderd. Deze buurtbewoners, verenigd in Belangengroep Nauerna, stellen zich op het standpunt dat de locatie Nauerna binnen afzienbare tijd moet sluiten. In 2011 vernietigde de rechtbank het besluit van de gemeente Zaanstad om vrijstelling van het bestemmingsplan te verlenen. Hier tekenden de gemeente en Afvalzorg beroep tegen aan. De milieuvergunning, afgegeven door de provincie Noord-Holland, werd door de Raad van State vernietigd, op procedurele, niet-inhoudelijke gronden. Naast de juridische procedures betwistten de buurt bewoners (en in hun kielzog enkele plaatselijke politici) de veiligheid van stortlocatie Nauerna en de integriteit van
Afvalzorg. Dit gebeurde door onder meer onjuiste gegevens in de openbaarheid te brengen en negatieve conclusies te hechten aan rapportages en meldingen. Ondanks dat diverse onafhankelijke onderzoeken het tegendeel aantonen. Hierdoor is de reputatie van Afvalzorg geschaad en wordt onder de buurtbewoners en klanten onnodig onrust gecreëerd.
Onderzoeken in 2011
In 2011 heeft Afvalzorg opdracht gegeven voor een aantal externe onafhankelijke onderzoeken. Met als doel een einde te maken aan de discussie rond de resterende stortcapaciteit en de veiligheid van locatie Nauerna. Hieruit bleek dat de locatie Nauerna nog niet vol is; binnen de huidige vergunning is nog ruimte voor 900.000 tot 1.500.000 m3 afval. Ook onderzoek naar de staat van de milieuvoorzieningen (tweejaarlijkse keuring) bevestigt de veiligheid van de locatie. De milieuvoorzieningen kregen na uitgebreide evaluatie de goedkeuring van een extern onderzoeksbureau, én van de Milieufederatie NoordHolland. De laatste was door Afvalzorg gevraagd ook haar visie te geven. Eind 2011 heeft Afvalzorg bovendien een gespecialiseerd bureau opdracht gegeven om het monitoringsplan van Nauerna te optimaliseren. Met deze optimalisatie zijn ook de laatste aanbevelingen van onderzoeksbureau ACV uitgevoerd. Dit bureau heeft in 2010 in opdracht van de gemeente Zaanstad een second opinion onderzoek gedaan naar de veiligheid van de ophoging. En kwam tot dezelfde conclusie als het eerdere extern onderzoek van Arcadis: uitbreiding is veilig!
duurzaam en maatschappelijk
19
Op weg naar
schone bodemas Een oplossing bieden voor de AEC-bodemasproblematiek. Bodemas schoner maken. Zorgen voor een volgende generatie opwerking. Afvalzorg ziet er grote mogelijkheden in. Wij gingen op zoek naar net zo'n enthousiaste en toegewijde partner, en vonden die in Ballast Nedam.
I
eder jaar produceren de afvalenergiecentrales ongeveer 1,5 miljoen ton bodemas. Dit wordt veel toegepast onder wegen en taluds. Maar Rijkswaterstaat is de afgelopen jaren iets terughoudender geworden om bodemas toe te passen. Omdat dit product het IBC-label draagt (IBC staat voor Isoleren, Beheersen en Controleren), zijn er aanvullende voorzieningen nodig om het als bouwstof in infrastructurele werken te mogen toepassen. En dit label blijft er altijd op zitten. Ook als de toepassing ooit zijn functie verliest en de bodemas ergens anders opnieuw moet worden toegepast. Daarom wil Rijkswaterstaat op termijn van IBC-toepassingen af. Er zal dus iets moeten gebeuren.
Kennis en faciliteiten bundelen
Afvalzorg is ervan overtuigd dat hoogwaardige toepassing van bodemas mogelijk is. Zij wil de afvalenergiecentrales een oplossing bieden voor de lange termijn. Met een grootschalig bewerkingscentrum op onze locatie Nauerna kunnen we vele voordelen bieden ten opzichte van de huidige opwerkingsinstallaties. Zoals schaalgrootte, aan- en afvoer via een loswal en ruime opslagmogelijk heden. Maar om de kwaliteit van het eindproduct verder te verhogen, is er meer nodig dan de gebruikelijke techniek. Ballast Nedam wil deze toegevoegde waarde graag leveren. Dit bedrijf is via haar dochter Ballast Nedam Milieutechniek gespecialiseerd in grondreinigingstechniek en via haar dochter Feniks Recycling in de conventionele bodemasopwerking. We hebben de handen ineengeslagen en zijn twee onderzoeken gestart. Eén naar de economische haalbaarheid van een grootschalig opslag- en bewerkingscentrum, en één naar de technische
20
innovatie en kennis
haalbaarheid om van AEC-bodemas een gewone, vrij toepasbare, bouwstof te maken.
Bouwstof zonder IBC-label
Het afgelopen jaar hebben we ons vooral gericht op een verdere kwaliteitsverbetering van de minerale fractie door middel van wastechnieken. Er zijn labtesten uitgevoerd die gericht zijn op fractioneren, uitspoelen en vastleggen van de probleemstoffen met behulp van additieven. Het streven is te komen tot een bouwstof die volledig zonder IBC-label toegepast kan worden. De resultaten zijn veelbelovend. Vanaf begin 2012 zullen de testen worden opgeschaald. Hiervoor is op onze locatie Nauerna een mobiele grondreinigingsinstallatie omgebouwd tot een installatie voor het wassen en fractioneren van bodemas. Met deze installatie gaan we in 2012 nog diverse testen doen met bodemas van zo veel mogelijk verschillende afvalenergiecentrales in Nederland.
Green deal
Om tijdens de overgangsfase naar een kwalitatief hoogwaardiger product de afzet van de huidige productie goed te laten verlopen, zijn de afvalbedrijven en de overheid een "green deal" overeengekomen. De Vereniging Afvalbedrijven (waarin ook de afvalenergiecentrales zijn verenigd) heeft toegezegd dat vóór 2017 50% van alle bodemas niet meer onder het IBC-label valt. Daartegenover staat dat Rijkswaterstaat de toepassing van bodemas in IBC-werken niet zal belemmeren. Aan het ministerie van IenM is gevraagd om te onderzoeken of voor twee probleem parameters (mits milieuverantwoord) de normen iets verruimd kunnen worden.
Duurzaam Stortbeheer maakt eeuwige nazorg overbodig Storten gebeurt in Nederland volledig veilig. Wel brengt het eeuwigdurende nazorg met zich mee. En dat is een lastig uitvoerbare en dure aangelegenheid voor de samenleving. Daarom werkt Afvalzorg voortdurend aan innovatie. Het antwoord ligt in Duurzaam Stortbeheer.
M
et Duurzaam Stortbeheer is het risico van bodemverontreiniging op de lange termijn minimaal. Het gaat een stap verder dan het veilig eindverwerken van afval. De eenvoudige gedachte achter deze techniek: "niet inpakken maar aanpakken". Het afvalpakket "inpakken" is wat we nu doen. Maar door het recirculeren van water en het inblazen van lucht kan het afval zo stabiel gemaakt worden, dat het risico op verontreiniging van de bodem zeer klein is. Het aanbrengen van een laag grond is dan voldoende.
De techniek werkt, nu de regelgeving
Uit onderzoek blijkt dat de techniek van Duurzaam Stortbeheer werkt. Het ultieme doel is dat met deze techniek de stortlocaties binnen één generatie in evenwicht zijn met hun omgeving. Ze zijn dan vrij van emissies en (na)zorg is overbodig. We kunnen de techniek alleen nog niet in de praktijk brengen. Eerst moet nog vastgelegd worden hoe je de resultaten vaststelt en welke eisen je aan de afwerking moet stellen. En daar is een wijziging in de regelgeving voor nodig. Daarom zijn we nu druk in gesprek met de overheid.
2011: minister enorm enthousiast
We hebben in 2011 grote stappen gemaakt. Alle stort exploitanten, ook degene die niet bij de Vereniging Afvalbedrijven aangesloten zijn, ondersteunen de ontwikkeling van Duurzaam Stortbeheer. Bovendien hebben we het ministerie en de provincies zo enthousiast gekregen
dat ze actief meewerken. Samen met demissionair minister Schultz van Haegen praten we nu over de invulling en de randvoorwaarden.
2012: start tienjarig onderzoeksprogramma
We gaan ervan uit dat eind 2012 een convenant ondertekend wordt tussen de overheid en de Stichting Duurzaam Storten. Dit moet het startsein worden van een tienjarig onderzoeksprogramma om de beoordelingsmethode verder in te vullen. Als na tien jaar blijkt dat alles werkt, worden de regels hierop aangepast en kunnen we Duurzaam Stortbeheer werkelijkheid maken.
De voordelen van Duurzaam Stortbeheer Minder risico's voor de toekomst Kostenbesparing voor de overheid, en daarmee voor de samenleving Kostenbesparing voor de exploitant Een duurzamere samenleving Geen nazorg meer voor volgende generaties
innovatie en kennis
21
Ambitie = innoveren, initiëren en inspireren.
Storten krimpt,
kennis groeit Storten is een krimpende markt in Nederland. Maar dat geldt niet voor alle Europese landen, en zeker niet buiten Europa. Waarbij bovendien geldt dat de voorzieningen op buitenlandse locaties bij lange na niet het kwaliteitsniveau van ons land halen. Juist voor deze locaties kan de deskundigheid en ervaring van Afvalzorg een groot verschil maken. Overigens maken ook Nederlandse branchegenoten hier steeds vaker gebruik van.
S
inds een aantal jaren krijgt Afvalzorg regelmatig vragen vanuit het buitenland over het inrichten, ontwikkelen en afwerken van stortlocaties. Zo hebben medewerkers in 2011 twee zogenaamde government-to-government projecten afgerond met het Turkse ministerie van Milieu en diverse Turkse gemeenten. Met als doel de stortplaatsproblematiek in Turkije aan te pakken. Afvalzorg trad hierbij op als adviseur van het Nederlandse Agentschap NL. In het eerste project is gewerkt aan een strategie en methode voor de sluiting van bestaande stortplaatsen waar sprake is van een ontoereikend voorzieningenniveau. Het tweede project was gericht op stortgas. Twee stortgasmodellen en een handleiding gaven veel inzicht in stortgasemissie en de benuttingsmogelijkheden van stortgas. In de loop van 2011 werd Afvalzorg ook gevraagd voor de (her)ontwikkeling en sanering van een stortplaats in Libanon. Gesprekken hierover worden in 2012 vervolgd.
In eigen land
Sinds 2010 accepteert Afvalzorg afvalstoffen op de stortlocatie Geldermalsen. Dat is het resultaat van een samenwerking waarbij AVRI (Afvalverwijdering Rivierenland) het benutten en afwerken overdroeg aan Afvalzorg. Door deze specialistische activiteiten uit te besteden, kan AVRI zich richten op haar kernactiviteiten. Een vergelijkbaar project ging in 2011 de eindfase in: de locatie Crayestein in Dordrecht werd afgedicht om later te worden afgewerkt en ingepast in het landschap. Op deze locatie heeft Afvalzorg vanaf 2007 de milieuvoorzieningen, het herprofileren en de monitoring verzorgd. In 2012 ontwikkelt Afvalzorg het nazorgplan waarna de locatie wordt overgedragen.
SufalNet4EU
Op Europese schaal zijn medewerkers nauw betrokken bij SufalNet4EU. Dit programma zet in op het herontwikkelen en het verminderen van milieurisico's van oude, voormalige stortplaatsen in Europa. Sinds 2011 is Afvalzorg betrokken bij onderzoek naar een standaardprogramma voor het herontwikkelen van deze locaties.
innovatie en kennis
23
Alternatieve afdichtingen maken
maatwerk mogelijk Operationeel of gesloten, beheer en (na)zorg van stortlocaties vereisen zorgvuldige keuzes en procedures. Tenslotte moeten deze terreinen veilig zijn voor mens en milieu. Afvalzorg staat voor adequate monitoring en controle en zoekt ook daarbij naar slimmer, beter, en soms goedkoper. En we streven naar maatwerk en actief beheer op onze locaties.
W
et- en regelgeving stellen heldere richtlijnen om de veiligheid van stortlocaties te garanderen. Afvalzorg onderschrijft dit volledig: met stortlocaties mogen geen risico's worden genomen. Dit is de reden dat veiligheidsvoorzieningen vaak dubbel worden uitgevoerd.
Innovatie en maatwerk
De wet- en regelgeving, zoals het inmiddels twintig jaar oude Stortbesluit, lopen nogal eens achter op nieuwe technische mogelijkheden en inzichten. Innovatie wordt daardoor geremd, maar ook het leveren van maatwerk vraagt veel overleg. Gelukkig wordt momenteel positief meegedacht over de introductie van het concept Duurzaam Stortbeheer. Dit geldt nog niet helemaal voor de Geologger-afdichting, die Afvalzorg heeft aangelegd op haar locaties Hollandse Brug en Schoteroog. Hierin detecteert een netwerk van elektroden direct eventuele lekkages in de bovenafdichting, hetgeen Geologger veel effectiever maakt dan de traditionele afwerking van een stortlocatie. Verschil van inzicht tussen Afvalzorg en het bevoegd gezag over de verwachte levensduur maakt Geologger echter nog relatief duur. Afvalzorg wil door onderzoek aantonen dat Geologger, net als traditionele afdichtingen, minimaal 75 jaar mee kan gaan.
Monitoring
Beheer en nazorg van een stortlocatie bestaat voor het grootste deel uit het monitoren van grondwater, het zuiveren van percolaat (neerslag die door het stortlichaam sijpelt) en het onttrekken en benutten van stortgas. Zowel voor als na sluiting van een locatie worden monsters genomen van percolaat, grondwater en, indien nodig, uit
24
veilige locaties en landschappen
omliggend oppervlaktewater. Hiervoor worden onder en naast het stortlichaam peilbuizen en drainagesystemen aangebracht. De monsters worden geanalyseerd op verontreinigingen en de resultaten gerapporteerd aan het bevoegd gezag (meestal provincie). De monitoring- en veiligheidsvoorzieningen worden elke twee jaar deskundig gekeurd. Afvalzorg beoordeelt regelmatig of monitoringsplannen moeten worden aangepast, dit in afstemming met het bevoegd gezag.
Vrijwillig onderzoek naar onderafdichting
In 2011 heeft Afvalzorg door een externe expert onderzoek laten doen naar mogelijke negatieve effecten van diffusie (doorlating) van schadelijke stoffen via de HDPE-folie in de onderafdichting van locatie Nauerna. Uit dit onderzoek is gebleken dat hier geen sprake van is.
Actief of passief beheer
Het Stortbesluit stelt strikte eisen aan de afdichting van een stortlocatie, waardoor een stortlocatie altijd volledig en tot in lengte van jaren milieuhygiënisch wordt geïsoleerd van de omgeving. In de afgelopen jaren is de vraag opgekomen of het wel duurzaam is om een stortlichaam zo af te sluiten. Afvalzorg vindt dat elke locatie om maatwerk vraagt. Duurzaam Stortbeheer heeft de voorkeur, maar als dat niet mogelijk is, is actief stortbeheer met de Geologger-techniek een goed alternatief. Bij de traditionele afdichting conform het Stortbesluit is sprake van passief stortbeheer en kan een lekkage pas later worden geconstateerd. Afvalzorg streeft naar een actief beheer van stortlocaties waardoor risico's voor toekomstige generaties niet meer aan de orde zijn.
Ilperveld veilig voor de toekomst Het saneringsproject Ilperveld Integraal is in 2011 vrijwel afgerond. Op 2 april 2011 droeg de provincie Noord-Holland de nazorg van de oude stortplaatsen in het Ilperveld officieel over aan Bodemzorg, een dochteronderneming van Afvalzorg.
H
et Ilperveld is een uniek waterrijk veenweidegebied in Landsmeer. Door de slechte afwerking van de oude stortplaatsen en onvoldoende waterkwaliteit en vervuilde bagger in de watergangen, zijn de natuurwaarden van het gebied in de loop van de jaren sterk onder druk komen te staan. Provincie Noord-Holland, Landschap Noord-Holland, Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier en gemeente Landsmeer zijn daarom tien jaar geleden gestart met het herstel van het gebied.
Nazorg overgedragen aan Bodemzorg
Bodemzorg is vanaf de eerste plannen in 1997, in opdracht van deze partijen bij het project betrokken geweest. Inmiddels zijn de stortplaatsen bijna volledig gesaneerd en is alle bagger uit het gebied opgeruimd. De gebieden worden weer teruggegeven aan de natuur in het grootste natuurgebied dat in beheer is van Landschap Noord-Holland. Nu het project vrijwel is afgerond, heeft de provincie de nazorg van het gebied overgedragen aan Bodemzorg, die ook de nazorg van ruim 40 andere locaties onder haar hoede heeft. Een dankbare taak: we zullen er tot in de verre toekomst zorg voor dragen dat de stortplaatsen in dit unieke natuurgebied niet opnieuw een gevaar zullen vormen voor het milieu.
Bodemzorg neemt zorg voor milieulocaties over Als specialist biedt Bodemzorg de mogelijkheid om de nazorg voor (afgewerkte/gesaneerde) milieulocaties over te nemen. De eigenaar van een bodem koopt dan min of meer de verantwoordelijkheid voor restverontreinigingen af. Of anders gezegd: hij koopt de garantie dat Bodemzorg de betrokken locatie controleert, zo nodig saneert en aangesproken kan worden op eventuele onvolkomenheden. Naast de locaties in het Ilperveld kreeg Bodemzorg in 2011 ook de verantwoordelijkheid voor de nazorg van het Zaanse Rooswijk, een locatie met voornamelijk openbare ruimte.
Expertise in de praktijk
Afvalzorg kon bij Ilperveld Integraal haar expertise laten gelden, met verschillende disciplines werken en onze maatschappelijke rol vervullen. In totaal is sinds 2009 voor de deelsanering circa 40.000 ton hergebruikgrond vanuit Nauerna geleverd.
veilige locaties en landschappen
25
natuur en bedrijven in Brunssum Ruimte voor
Het ontwikkelingstraject van een milieulocatie naar een waardevol landschap is vaak lang. Daarom beginnen we er zo vroeg mogelijk mee. Zo initieerden we al in 2004 de herinrichting van de locatie Brunssum en vorig jaar kwam de besluit vorming hierover in een afrondende fase. Ons plan om ruimte voor bedrijven én voor natuur te creëren, viel in goede aarde. Een gewijzigd bestemmingsplan is op handen.
D
e locatie Brunssum ontstond nadat voormalige klei- en zandgroeven werden opgevuld met mijnsteen en deels werden benut voor stort van zuiveringsslib. In 2005 startte Afvalzorg met het afdekken van het terrein met circa 200.000 m3 grond. Grond uit de eigen regio, om zo veel mogelijk vreemde vegetatie te weren.
Acht hectare natuurgebied
Op de locatie van zo'n 22 ha verwerkt Afvalzorg groenafval tot hoogwaardige compostproducten. Het is de ambitie om hiervan 8 ha te ontwikkelen tot een waardevol natuurgebied dat aansluit bij de Duitse Teverener Heide en de Schinveldse bossen. Al geruime tijd werkt Afvalzorg op dit braakliggende deel aan een heuvellandschap met flauwe en steile taluds. In het vernieuwde bestemmingsplan is voorzien in uitbreiding van het bedrijventerrein met 3 ha. Hiervoor is concrete belangstelling van bedrijven uit de omgeving. Door de aanleg van een nieuwe ringweg in de naaste omgeving wordt onze bedrijfslocatie uitstekend ontsloten.
26
veilige locaties en landschappen
Braambergen: eerste stap richting
recreatiegebied Het project Boshart, waar onze locatie Braambergen onderdeel van uitmaakt, wordt de komende vier jaar verder ontwikkeld tot recreatiegebied. Braambergen zelf komt na 2016 aan de beurt, want er zijn nog activiteiten op onze stortlocatie.
H
et Boshart bestaat uit stadslandgoed De Kemphaan (gemeente Almere), het Tussenbos (Staatsbosbeheer) en Braambergen (Afvalzorg). Gezamenlijk is er een ontwikkelingsvisie opgesteld, met een toeristisch recreatieve bestemming voor onze stortlocatie Braambergen. Voor de ontwikkeling van De Kemphaan en het Tussenbos hebben provincie Flevoland, gemeente Almere en Staatsbosbeheer ruim 5 miljoen euro vrijgemaakt. Zo komt er onder andere een klimbos, een bed & breakfast, een nieuw gebouw voor Stichting AAP en een buitencentrum voor Staatsbosbeheer. In 2015 moet dit deel gerealiseerd zijn.
Zorgwijngaard
Overigens wordt één recreatieve activiteit op Braambergen al gerealiseerd: de stad- en zorgwijngaard Hof van Almere. Zo'n 1.000 druivenstokken zullen hier uitgroeien tot een wijngaard die beheerd zal worden door mensen met een beperking en mensen uit een reïntegratieproject. We zijn trots dat zo'n initiatief op onze locatie mogelijk is.
Nog diverse activiteiten
Braambergen zal mooi in dit geheel ingepast gaan worden, maar niet vóór 2017. Gemeente Almere gebruikt in ieder geval tot die tijd het overslagstation voor grof huishoudelijk afval. Bovendien starten we in 2013 op deze locatie een proef in het kader van Duurzaam Stortbeheer. Daarbij zal gekeken worden of het in de toekomst nog nodig is om stortheuvels af te dichten. Ook vinden er nog grondbankactiviteiten op Braambergen plaats en hebben we in 2011 gekeken of we warmte kunnen leveren aan onze buren, Stichting AAP. Dit bleek mogelijk, maar helaas om praktische redenen niet uitvoerbaar.
veilige locaties en landschappen
27
Veiligheidscultuur en
kwaliteit
"Veiligheid" en "kwaliteit" waren in 2011 de twee belangrijkste personeelsthema's voor Afvalzorg. Niet verrassend, want dit zijn sinds een paar jaar vaste onderwerpen in ons personeelsbeleid.
Verbetering veiligheidscultuur
Begin 2011 is binnen de afvalbranche het project "verbete ring veiligheidscultuur" van start gegaan. Ook Afvalzorg doet hier uiteraard aan mee. Naar aanleiding van gegevens uit de branche is er een enquête onder het personeel uitgezet en zijn wij ons gaan heroriënteren op de organisatie van de activiteiten in relatie tot veiligheidscultuur. Dit project is in een stroomversnelling terechtgekomen door een tragisch ongeval eind maart, waarbij een ZZP'er van onze aannemer om het leven is gekomen op onze locatie. Een gebeurtenis die een enorm verlies betekent voor zijn naaste familie en een gebeurtenis die, nog steeds, grote impact heeft op alle medewerkers van de locatie Nauerna, de rest van Afvalzorg en de aannemer. Met externe deskundigen hebben we de kritische processen op het gebied van de veiligheidscultuur doorlopen, niet alleen op de locaties maar in de gehele organisatie. Het aspect communicatie had hierbij extra aandacht. Zo zijn de uitkomsten van het branchebrede onderzoek met het personeel besproken en zal er in 2012 een workshop gehouden worden over het effectief aanspreken op gedrag. Er zijn zinvolle punten uit het project gekomen, aan de hand waarvan we enkele aanpassingen doorgevoerd hebben.
Opleidingen, bewustwording en vitaliteit
Verder investeerde Afvalzorg in 2011, net als in andere jaren, veel in opleidingen, bewustwording en kennisvergroting. Zo deden medewerkers mee aan trainingen, workshops en oefeningen op het gebied van EHBO, BHV en veiligheidscultuur, zowel op management- als op uitvoeringsniveau. Op individueel niveau waren er passende trajecten. Ook hebben we in 2011 aandacht besteed aan het nog beter bespreekbaar maken van ongewenste situaties. Want medewerkers moeten in alle vertrouwen, en ongeremd, kunnen aangeven als er iets is wat beter zou kunnen. Bijvoorbeeld op het gebied van systemen of cultuur. We bieden nu meerdere meldvormen aan. Zo
28
onze medewerkers
kan elke medewerker die vorm kiezen waar hij of zij zich goed bij voelt. Deze laagdrempelige opzet heeft geleid tot meer openheid en interne betrokkenheid bij bepaalde werksituaties. Een ander speerpunt van 2011 is het vitaliteitsprogramma voor medewerkers. Dit programma rond gezond bewegen en eten werd in 2010 geïnitieerd. In 2011 is enthousiast gebruik gemaakt van de aangeboden faciliteiten.
Investeren in nieuw en bestaand personeel
Een belangrijk proces dat we in 2011 in gang gezet hebben, is de vergroting van de commerciële slagkracht. Daarom zijn we gestart met het extra investeren in nieuw en bestaand personeel. Zo is ons accountmanagersteam uitgebreid en is een marketingadviseur aangetrokken. Om de acquisitie en het relatiebeheer offensief in te kunnen zetten, is meer onderscheid gemaakt in de focus van de verschillende functies (projectleiding, acceptatie, accountmanagement). Bij het verdelen van de taken en verantwoordelijkheden is in grote mate rekening gehouden met de kwaliteiten van de medewerkers.
In 2012...
In het kader van ISO 9001 en ISO 14001 is in 2011 het managementsysteem opnieuw beoordeeld en zijn de certificaten voor drie jaar verlengd. In 2012 komt er een heroriëntatie op het systeem. Gekeken wordt of er meer synergie mogelijk is tussen de diverse certificaten, systemen, procedures en interne en externe audits. Verder staat voor 2012 onder meer op het programma: scholing en gerichte werving t.b.v. de "commerciële slagkracht"; continue afstemming van de optimale personeelsomvang; aanscherping van regels en aanpassing van diverse (locatie)voorschriften; een nieuwe risico-inventarisatie en -evaluatie.
Personeel en KAM in 2011 Aantal medewerkers
Verzuim
leeftijd
man
vrouw
totaal
<25 jaar 25-34 jaar 35-44 jaar 45-54 jaar 55-59 jaar 60-65 jaar >65 jaar
0 9 20 23 6 5 1
0 5 7 11 3 1 2
0 14 27 34 9 6 3
64
29
93
totaal
Verloop personeel
Ziekteverzuim excl. zwangerschap Ziekteverzuim incl. zwangerschap Verzuimfrequentie Gemiddelde verzuimduur Totaal dagen ziek
2,97% 4,09% 0,80% 22,69 dagen 884 dagen
Dienstverbanden
jaar
percentage
2008 2009 2010 2011
7,2% 2,1% 4,3% 3,2%
tijdelijk vast jaar fte fulltime parttime dienstverband dienstverband
2009 2010 2011
84,04 80,29 80,29
63 60 58
32 32 35
2 2 2
93 92 93
Meldingen en ongevallen 2011
Certificaten
Meldingen Ongeval Ongeval met dodelijke afloop
In 2011 zijn diverse certificaten gecontinueerd. Het gaat om ISO 9001 ISO 14001 VCA** diverse beoordelingsrichtlijnen, BRL's
41 1 1
Meldingen op het gebied van kwaliteit, arbo en milieu Onder meer: klachten, onvoorziene omstandigheden, bedrijfsstoringen en controles
onze medewerkers
29
Financiële resultaten Geconsolideerde balans per 31 december 2011
Geconsolideerde resultatenrekening over 2011
(voor winstbestemming, in duizenden euro's) Activa
(in duizenden euro's)
31 december 2011
31 december 2010
20.372 104.723 125.095
31.770 100.664 132.434
Vlottende activa Voorraden Vorderingen Liquide middelen Totaal vlottende activa
75 6.882 13.358 20.315
60 7.340 21.626 29.026
Totaal activa
145.410
161.460
31 december 2011
31 december 2010
Groepsvermogen Aandeel derden Voorzieningen Langlopende schulden Kortlopende schulden
56.613 299 72.732 1.700 14.066
53.480 283 86.475 714 20.508
Totaal passiva
145.410
161.460
Vaste activa Materiële vaste activa Financiële vaste activa Totaal vaste activa
Passiva
Ratio's Eigen vermogen/bedrijfsvermogen Vlottende activa/vlottende passiva Nettowinst/eigen vermogen (minus aandeel derden)
30
financiële resultaten
2011
2010
2009
2008
39,14 1,44 8,08
33,30 1,42 10,36
31,39 0,61 14,30
27,98 3,56 16,19
2011
2010
23.120 -22.440 3.720
26.341 -26.656 2.804
Bedrijfsresultaat
4.400
2.489
Financiële baten en lasten Af: toegerekend aan voorzieningen Belastingen over resultaat
4.461 -3.720 -429
6.040 -2.804 -65
Resultaat Aandeel van derden
4.712 -137
5.660 -120
Nettoresultaat
4.575
5.540
Bedrijfsopbrengsten Bedrijfslasten Toegerekende rente aan voorzieningen
Bedrijfsopbrengsten (in duizenden euro's)
2011 2010
2011 in %
2010 in %
Opbrengst stortlocaties Opbrengst bewerkingen en diensten
4.353 15.322
8.626 13.452
22,1 77,9
39,1 60,9
Totaal netto-omzet
19.675
22.078
100,0
100,0
Overige bedrijfsopbrengsten
3.445
4.263
Totaal bedrijfsopbrengsten
23.120
26.341
100,0
100,0
Colofon NV Afvalzorg Holding Postbus 2, 1566 ZG Assendelft Telefoon 088 - 801 08 01 Fax 088 - 801 08 08 www.afvalzorg.nl Teksten, redactie en productiebegeleiding Afvalzorg Assendelft Intervolvement Haarlem Kommanucatie Heemskerk Vormgeving Icke Design Haarlem Druk Drukwerk Totaal Badhoevedorp
