Jaarverslag 2011 0
Inhoudsopgave Jaarverslag Centrum voor Jeugd en Gezin Achtkarspelen
Voorwoord 1. 2.
3.
4.
Pagina Inleiding 3 De CJG ontwikkeling in breder perspectief 4 2.1. Landelijke ontwikkelingen 4 2.2. Provinciale ontwikkelingen 4 2.3. Regionale ontwikkelingen 4 Het Centrum voor Jeugd en Gezin Achtkarspelen 5 3.1. Stuurgroep CJG 5 3.2. Doelstelling 5 3.3. De kernpartners 6 3.4. Het kernteam 8 3.5. Overige partners en bijzondere activiteiten 10 Hoofdbestanddelen CJG Achtkarspelen 12 4.1. De Jeugdgezondheidszorg 12 4.2. Opgroeien en opvoeden (prestatieveld 2 WMO) 12 4.2.1. Informatie en advies 12 4.2.2. Signaleren 15 4.2.3. Toeleiden naar hulp 17 4.2.4. Licht pedagogische hulp 18 4.2.5. Coördinatie van Zorg 20 4.3. Schakel met onderwijs 21 4.4. Schakel met Bureau Jeugdzorg 22
5. Ten slotte
22
Bijlagen - missie visie CJG - folder cjg
1
Voorwoord
Voor u ligt het jaarverslag van het CJG Achtkarspelen over 2011. Het gaat in dit verslag over de werkzaamheden van 'ons' CJG. Hoewel het CJG een netwerk organisatie is spreken we toch over het CJG van Achtkarspelen en daarom leggen we graag verantwoording af aan de raad van de gemeente. De stuurgroep verzorgt de coördinatie tussen de diverse partijen en is tevreden over de vorm en wijze waarop er wordt gewerkt. Alle partners onderschrijven nog steeds de doelstelling die we in 2010 in de vorm van een convenant, met elkaar hebben vastgelegd. In het afgelopen jaar hebben de ontwikkelingen rond de CJG's niet stil gestaan. De aanstaande ontvlechting van de jeugdzorg heeft ondertussen geleid tot het instellen van een provinciale stuurgroep "Zorg voor jeugd" waarvoor in 2011 de eerste stappen zijn gezet. Dit nieuwe beleid wierp zijn schaduwen vooruit en maakte steeds duidelijker dat we elkaar (Jeugdgezondheidszorg, Bureau Jeugdzorg, MEE Friesland, Algemeen Maatschappelijk Werk) stevig vast moesten houden om zo tot een sluitende keten te komen op het lokale niveau. In dit verslag wordt duidelijk dat het een breed veld is en dat er veel relaties zijn met organisaties op provinciaal niveau maar ook op lokaal niveau. Door de coördinatoren op het CJG-kantoor in Surhuisterveen is veel werk verzet. Dit verslag geeft een goed beeld van die werkzaamheden en ik prijs mij gelukkig dat het werk continue, op deskundige en gedreven wijze door kon gaan. K.H. Antuma Wethouder CJG oktober 2012
2
1. Inleiding In 2008 heeft iedere gemeente van het toenmalige programmaministerie voor Jeugd en Gezin de opdracht gekregen om voor 31 december 2011 minimaal één Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) per gemeente operationeel te hebben. Deze CJG's moesten minimaal voldoen aan de volgende voorwaarden: Uitvoering geven aan het basistakenpakket van de Jeugdgezondheidszorg (JGZ); Uitvoering geven aan de vijf preventieve taken op het gebied van opvoed- en opgroeiondersteuning van prestatieveld 2 van de WMO; Schakel CJG met Bureau Jeugdzorg; Schakel met het onderwijs; Tenminste één fysiek inlooppunt per gemeente; voldoen aan de eisen van regie en sluitende afspraken zoals die zijn neergelegd in de Wet op de Jeugdzorg. Het CJG heeft als doelgroep ouders/opvoeders met kinderen in de leeftijd van -9 maanden tot 23 jaar, jeugdigen tot 23 jaar en professionals. De Rijksoverheid verstrekte tot 31 december 2011 voor de realisatie van de CJG een brede doeluitkering waarmee zowel de CJG vorming en de JGZ uitvoering, maar ook extra opvoedondersteuning gefinancierd kon worden. Een jaarlijkse inhoudelijke verantwoording aan het Rijk, maakte het voor het ministerie mogelijk de landelijke CJG ontwikkeling op de voet te volgen. Begin 2012 constateerde het ministerie van VWS dat in iedere gemeente een Centrum voor Jeugd en Gezin was verrezen, al dan niet onder de naam CJG. Er was een goede basis gelegd voor de volgende stap; de transitie van de Jeugdzorg naar de Gemeenten. Voor Achtkarspelen en de overige Friese gemeenten betekende de vormgeving van een CJG een voortzetting en verdere uitbouw van Jong in Fryslân, maar dan gesteund door een wettelijk kader. De Friese samenwerking zorgt ervoor dat ongeacht de lokale invulling van de CJG's, er wel algemeen toepasbare afspraken kunnen worden gemaakt met regionaal en provinciaal werkende organisaties. In het Friese CJG model werd ter aanvulling op bovenstaande voorwaarden ook nog de betrokkenheid van het (school) maatschappelijk werk opgenomen. Specifiek Fries was ook de ViF Zizeo, een aangepaste versie van de Verwijsindex, die landelijk werd ingevoerd. Terugkijkend op vier jaar CJG ontwikkeling wordt duidelijk dat in de loop van het proces het CJG steeds meer haar positie in heeft genomen en samen met de kernpartners van het CJG steeds waardevoller wordt voor de ondersteuning bij opgroeien en opvoeden. Dit moge ook blijken uit het jaarverslag 2011 van het CJG Achtkarspelen.
3
2. De CJG ontwikkeling in breder perspectief Zoals in de inleiding al is aangeven heeft het CJG Achtkarspelen zich ontwikkelt binnen de brede context van landelijke, provinciale en regionale ontwikkelingen. in de onderstaande paragrafen wordt kort op de ontwikkelingen in 2011 ingegaan.
2.1. Landelijke ontwikkelingen Het wordt in 2011 steeds duidelijker dat de rijksoverheid besloten heeft tot een stelselwijziging rond de zorg voor jeugd met daarbij als meest belangrijke uitgangspunt de totale overdracht van de jeugdzorg naar de gemeente als overheidslaag die het meest nabij de burger staat. Er worden landelijke voorlichtingsbijeenkomsten georganiseerd om de gemeenten inzicht te verschaffen in het jeugdzorgstelsel (inclusief aantallen en budgetten) en er verschijnen notities die de transitie van de jeugdzorg beschouwen als dé kans op een transformatie van het hele stelsel zorg voor jeugd. Een ander gevolg van deze ontwikkeling is de positionering van MEE (landelijk als provinciaal en lokaal), die vooruitlopend op de transitie duidelijker gelinkt wordt aan de CJG's.
2.2. Provinciale ontwikkelingen Ook in Friesland zit men niet stil. Onder het 'convenant tussen de Friese gemeenten en de provincie Fryslân over de ontwikkeling van het CJG in Fryslân' (1-1-2008 t/m 31-122011) wordt gezamenlijk verder gewerkt aan de aansluiting CJG en Jeugdzorg en de nieuwe invulling van verantwoordelijkheden tussen beide partijen als gevolg van komende decentralisatie Jeugdzorg. Vanuit de provinciaal ambtelijke werkgroep CJG wordt in opdracht van de stuurgroep CJG gewerkt aan: - een missie/visiedocument voor de CJG's (zie bijlage 1) waar de CJG partners zich ook in kunnen vinden; - voorstellen (o.m. aanstellen van een CJGstiper) om wat in de afgelopen jaren is opgebouwd te borgen voor de toekomst (denk aan verwijsindex, ondersteuning procesmanagers CJG, RAAK); - een nieuw convenant met daarin de gemeenten in de lead in plaats van de provincie; - een provinciaal procesplan transitie jeugdzorg (o.m. globale processtappen met acties en tijdspad, aanstellen van een kwartiermaker). Hierdoor kunnen in 2012 beslissende stappen worden gezet voor de uitvoering van de komende transitie, maar ook voor de transformatie van de zorg voor jeugd.
2.3. Regionale ontwikkelingen Eind 2010 eindigde het NOFA project Jeugd waarbinnen de samenwerking rond de CJG ontwikkeling plaatsvond. De goede samenwerking op ambtelijk en uitvoerend niveau werd hierdoor niet verbroken en in 2011 gecontinueerd. Ambtelijk richtte de samenwerking zich op de aansluiting CJG en het bovengemeentelijke ZorgAdviesTeam en uitbreiding van het licht pedagogisch aanbod met Home Start. Uitvoerend werd kennis en informatie uitgewisseld en afgestemd over bijvoorbeeld de verwijsindex. Vanwege de nieuwe samenwerkingspartner van de gemeente, Tytsjerksteradiel, werd ambtelijk de band met CJG collega's in regio de Friese Wouden weer aangetrokken.
4
3. Het Centrum voor Jeugd en Gezin Achtkarspelen Het Centrum voor Jeugd en Gezin Achtkarspelen heeft ook in 2011 verder gebouwd aan de samenwerking met alle partners betrokken bij het opgroeien en opvoeden van de jeugd. Er is veel aandacht besteed aan het vergroten van de naamsbekendheid en de dienstverlening is verder uitgebouwd (o.a. met CJG folder zie bijlage 2). In de onderstaande paragrafen wordt vooral ingegaan op de stuurgroep CJG en de (kern) partners. Informatie over de kernpartners in dit hoofdstuk en over hun inzet (hoofdstuk 4) is gedeeltelijk gebaseerd op informatie en kengetallen verstrekt door de betreffende partijen. De kernpartners hebben uitgesproken volgend jaar een actieve bijdrage aan het verslag te willen leveren.
3.1. De Stuurgroep CJG Achtkarspelen Met de ondertekening van het geregistreerd partnerschap in november 2010 was de stuurgroep CJG Achtkarspelen een feit. Onder voorzitterschap van de wethouder jeugdzaken, vergaderen 4x per jaar de structurele kernpartners van het CJG Achtkarspelen, te weten: de regiomanager van de Jeugdgezondheidszorg (JGZ); de regiomanager van het Stichting Maatschappelijk Werk Fryslân (SMWF); de regiomanager van Timpaan Welzijn; de na de zomervakantie aangeschoven nieuwe partner regiomanager MEE Fryslân; de CJGcoördinator en beleidsmedewerker CJG. De stuurgroep heeft o.m. een adviserende rol met betrekking tot de ontwikkeling CJG Achtkarspelen, bereidt besluiten voor, initieert en stuurt activiteiten aan, monitort de voortgang en inzet van mens en middelen, bewaakt de samenhang. Op verzoek van de leden of de CJG coördinator kunnen ook andere partijen voor overleg worden uitgenodigd. Zo is na diverse opmerkingen van netwerkpartners (basisonderwijs en peuterspeelzalen) ook de manager van bureau Jeugdzorg (BJZ) een keer aangeschoven om te bespreken hoe de afstemming uitvoering CJG Achtkarspelen en BJZ verbeterd zou kunnen worden.
3.2. Doelstelling en werkwijze CJG Achtkarspelen Het CJG Achtkarspelen is gehuisvest in het gebouw van thuiszorg de Friese Wouden in Surhuisterveen. In het gebouw is tevens het JGZ team Achtkarspelen gehuisvest. Met het School Maatschappelijk werk en Timpaan Welzijn in de nabijheid verloopt de samenwerking tussen deze parijen soepel en raakt men steeds beter op elkaar ingespeeld afgestemd. Met deze fysieke locatie voldoet de gemeente aan de wettelijke eis om minimaal één laagdrempelig (inloop) punt in de gemeente te hebben. Het CJG Achtkarspelen is zeven dagen via het internet bereikbaar en telefonisch zijn de CJG coördinatoren vijf dagen per week bereikbaar, niet alleen voor professionals maar ook voor ouders. Het CJG Achtkarspelen zelf kent geen (fysiek) spreekuur, de kernpartners wel zoals bijvoorbeeld het pedagogische spreekuur op de vrijdagmiddag. Het Centrum voor Jeugd en Gezin Achtkarspelen is de spil in de samenwerking tussen professionals en instellingen voor jeugd en gezin in onze gemeente. Doel van het CJG is het bevorderen van de algemene gezondheid, een optimale opvoeding en een brede ontwikkeling van de jeugd, waardoor problemen bij gezondheid, ontwikkeling, opgroeien en opvoeden kunnen worden voorkomen.
5
Belangrijke uitgangspunten in de werkwijze van het CJG zijn: Het kind/gezin staat centraal en niet het belang van de organisatie. Dit betekent dat ouders en jeugdigen zelf bij hun hulpverleningstraject betrokken worden; Vraaggericht werken; Het versterken van de eigen kracht van jeugdige, gezin en hun sociale omgeving; een passend aanbod op de vraag, passende zorg; Eén gezin, één plan; bij meervoudige problematiek wordt zorg integraal aangeboden, waarbij één organisatie de hulpverlening coördineert. Het CJG Achtkarspelen heeft uitvoerende taken op het gebied van voorlichting, informatie en advies en signalering (o.m. via de website, procesmanagement van de verwijsindex, stimuleren samenwerking, voorzitten en coördineren kernteam, de organisatie van trainingen en bijeenkomsten), maar is geen uitvoerend ‘Centrum’ wat hulpverlening en pedagogische ondersteuning betreft. Het is een coördinatiepunt en bundeling professionals en toeleiders naar zwaardere zorg. Voor de afstemming en het in samenhang (laten) uitvoeren van bovengenoemde taken zijn de CJG coördinatoren, in samenwerking met overige partners, actief verantwoordelijk.
3.3. De kernpartners De kernpartners van het CJG zijn tevens de partners die zitting hebben in de stuurgroep. Achtereenvolgens zullen zij worden voorgesteld. De gemeente Gezien de specifieke rol en verantwoordelijkheid van een gemeente binnen het CJG, wordt begonnen met de gemeente. In het CJG Achtkarspelen werken 2 coördinatoren (samen 1,6 fte) die invulling geven aan de gemeentelijke verantwoordelijkheid om in onderlinge samenhang doelstellingen, functies en taken van het CJG in goede banen te leiden. In de rol van adviseur en onafhankelijk spelverdeler zorgt de coördinator voor de gewenste en noodzakelijk verbindingen tussen de CJG-partners, maar ook tussen het CJG en andere partners. Een van de coördinatoren was in 2011 ook verantwoordelijk voor het jeugd-onderdeel van het project Minsken meitsje in Doarp in Twijzelerheide. Op deze wijze zou het CJG netwerk direct geschakeld zijn met een lokale jeugdnetwerkstructuur. Door verschillende omstandigheden is dit onderdeel niet goed uit de verf gekomen. De CJG coördinatoren zijn verantwoordelijk voor de Verwijsindex en voor het volgen en coördineren van samenwerking wanneer meerdere partijen bij een gezin/jongere betrokken zijn (zie paragraaf 3.4. en 4.3). Het resultaat van hun actieve stimulerende inzet in deze blijkt bijvoorbeeld uit de lokale gebruikscijfers vergeleken bij de provinciale gebruikscijfers van de verwijsindex. De gemeentelijke CJG vertegenwoordigers nemen ook in 2011 nog een (voor-)trekkersrol in ten aanzien van CJG publiciteit, PR, voorbereidingen stuurgroepoverleg en activiteiten zoals de week van de opvoeding. Wel ontstaat langzamerhand een breder CJG gevoel bij alle betrokkenen, zoals ook te zien is in het gezamenlijke schoolaffiche en ervaren wordt bij de evaluatiebijeenkomsten van de "veldwerkers". De coördinatoren zijn of worden nog geschoold in Triple P, Positief opvoeden. Dit geldt ook voor de meeste kernpartners van het CJG Achtkarspelen. Triple P zorgt voor een eenheid van taal/aanpak op alle niveaus van algemene voorlichting (Tipkrant) tot specifieke jeugdhulpverlening (Tjallingahiem). De Jeugdgezondheidszorg De JGZ verzorgt in Achtkarspelen onder andere de consultatiebureauwerkzaamheden voor de 0-4 jarigen op 10 locaties en doen daarnaast op de basisscholen (22) en de scholen voor voortgezet onderwijs (4 locaties) de gezondheidsonderzoeken.
6
Verder biedt de JGZ aanvullende activiteiten naar gelang de behoefte van het kind en de lokale situatie op basis van afspraken met de gemeente(n). De JGZ Fryslân heeft een breed aanbod dat ook ingezet wordt in Achtkarspelen. Ouders kunnen ook een beroep doen op licht pedagogische ondersteuning, Stevig Ouderschap en zijn er de Consultatiebureau-Plus teams. Daarnaast verzamelt de GGD/JGZ gegevens over de gezondheid van de jeugd die gebruikt kunnen worden om het gezondheidsbeleid richting te geven. Het JGZ team Achtkarspelen bestaat uit vier verpleegkundigen, twee consultatiebureau assistenten en twee consultatiebureau artsen voor de leeftijdsgroep 0-4 jaar, uit twee verpleegkundigen, een doktersassistente en twee schoolartsen voor de leeftijdsgroep 419 jaar. Het team wordt aangevuld met een pedagoog en een functionaris gezondheidsbevordering. Alle medewerkers van de JGZ zijn geschoold in Triple P; Positief opvoeden Binnen het CJG Achtkarspelen is er sprake van een goede samenwerking met de collega's van JGZ/GGD. Dit wordt versterkt door het feit dat de collega's onder een dak op locatie Surhuisterveen werken. Hierdoor zijn de communicatielijnen tot overleg of samenwerking van de coördinator CJG naar de verpleegkundigen, consultatieartsen, pedagoog of schoolarts snel en efficiënt te realiseren. Het Schoolmaatschappelijk werk Het schoolmaatschappelijk werk biedt voor problemen op school en/of thuis ondersteuning aan leerlingen en ouders en aan leerkrachten. Het schoolmaatschappelijk werk helpt scholen te voldoen aan de eisen die het zorgbeleid aan hen stelt. Onder meer door fysiek binnen de schoolmuren aanwezig te zijn (op het basisonderwijs is dit vaak op afroep) en direct bereikbaar ook voor ouders en leerkrachten. De afstand is daardoor relatief klein. De schoolmaatschappelijk werker neemt een unieke positie in, doordat aan de ene kant de lijnen kort en efficiënt zijn en aan de andere kant hij/zij een buitenstaander is van het schoolsysteem. Het team voor Achtkarspelen bestaat uit twee schoolmaatschappelijk werkers van SMWF voor het basisonderwijs, een schoolmaatschappelijk werker van SMWF en een schoolmaatschappelijk werker in dienst van OSG Singelland voor het voortgezet onderwijs. Er wordt samengewerkt en doorverwezen naar het algemeen maatschappelijk werk (AMW) van SMWF of Interzorg. In 2011 wordt in de voorbereidingsgroep Internethulpverlening Achtkarspelen, een samenwerking tussen SMWF en de gemeente, hard gewerkt aan een projectplan om deze vorm van hulpverlening in Achtkarspelen uit te gaan voeren. De schoolmaatschappelijk werkers zijn geschoold in Positief opvoeden. Binnen het CJG Achtkarspelen is er ondanks dat er geen locatie wordt gedeeld sprake van een goede samenwerking met de collega's van SMW en het AMW. Timpaan Welzijn Timpaan Welzijn voert in Achtkarspelen in het kader van het sociaal cultureel werk het kinder-, jeugd- en jongerenwerk uit. Daarnaast is het jongerenwerk actief op de vindplaatsen van de jeugd (op straat, bij de jeugdsozen en de scholen) en draagt bij tot het aanpakken van overlast. Het CJG Achtkarspelen zoekt wanneer dit nodig is contact met het jongerenwerk om zich te laten informeren over jongeren in onze gemeente. Ook voor de uitvoering van speciale projecten worden contacten gelegd. Timpaan is ook op het gebied van opvoed- en opgroeiondersteuning een belangrijke partner voor het CJG. Vanuit de consultatiefunctie peuterspeelzalen, vergelijkbaar met de (ortho) pedagogische inzet van de JGZ, worden o.a. observaties verricht. Tevens wordt er opvoedinsgondersteuning verzorgd. Daarnaast verzorgt Timpaan Welzijn de coördinatiefunctie van het sociaal team Achtkarspelen een belangrijk samenwerkingsnetwerk van het CJG Achtkarspelen.
7
Het team voor Achtkarspelen bestaat uit drie jeugd/jongerenwerkers en één orhopedagoge. De consultatiefunctionaris is geschoold in Positief opvoeden. Binnen het CJG Achtkarspelen wordt goed en veelvuldig samengewerkt met de consultatiefunctionaris en dat geldt ook, maar qua intensiteit in mindere mate, met de jongerenwerkers in het veld. MEE Fryslân MEE Fryslân is de nieuwste partner van het CJG Achtkarspelen (winter 2011). MEE biedt informatie,advies en ondersteuning aan ouders en kinderen met een beperking (verstandelijk, lichamelijk, psychiatrisch, autisme spectrum stoornis, niet aangeboren hersenletsel, chronisch ziek) op alle levensgebieden. Voor ouders met een kind met een beperking kan opvoeden extra lastig zijn MEE kent geen vast team in Achtkarspelen. Vanuit het regiokantoor in Dokkum zijn verschillende consulenten (generalisten) actief, die indien nodig ondersteund worden collega's met verschillende specialismen. MEE is nauw betrokken bij VTO-vroeghulp, een provinciaal netwerk integrale hulp (multidisciplinair). MEE Fryslân heeft nog niet besloten of zij medewerkers laten scholen in Positief Opvoeden. De verwachting over deze prille samenwerking is hoog gespannen.
3.4. Het kernteam Wie Bovengenoemde partners vertegenwoordigt door de verpleegkundige en de schoolarts van de JGZ, de schoolmaatschappelijke werker, de orthopedagoge van Timpaan, de consulent van MEE vormen de basis voor het kernteam Achtkarspelen onder voorzitterschap van de CJG coördinator. De coördinator bereidt de vergadering voor, doet de verslaglegging en bewaakt de voortgang. Het kernteam wordt aangevuld met de leerplichtambtenaar, de RMC trajectbegeleider, de jeugdcoördinator politie, een medewerker Bureau Jeugdzorg (toegang), de sociaal teamleider (om en om worden elkaars overleggen bezocht) en de WMO consulent (op afroep). Dit grote kernteam vergadert één keer per maand.
8
Het CJG kent ook nog een "kleintje" kernteam, bestaande uit de verpleegkundige, de schoolmaatschappelijk werker en de CJG coördinator. Ook dit team komt één keer per maand bij elkaar. Dit om ingebrachte casussen te beoordelen en daar waar haalbaar passend af te handelen of voor te bereiden voor het grote kernteam. Ook is dit de plek waar overstijgende activiteiten richting ouders en netwerkpartners afgestemd en samen opgepakt worden. Wanneer Ook binnen de gemeente Achtkarspelen zijn er kinderen die in hun ontwikkeling worden bedreigd. Er kan sprake zijn van factoren binnen een gezinssysteem, persoonlijke problemen bij de opvoeders, interne factoren bij het kind of een combinatie van genoemde factoren. Er zijn allerlei redenen waardoor een kind en zijn gezin in de knel kan komen te zitten en belemmerd wordt in zijn gezonde ontwikkeling. Een groot aantal advies- dan wel hulpvragen van ouders en kinderen worden door de eerst betrokken professional (school, JGZ, MEE etc) zelf afgehandeld. Een ander deel is te complex of het aanbod te divers voor een goed passend antwoord op de vraag. Dit deel komt dan via een van de partners terecht in het kernteam. Het kernteam komt bij elkaar om de zorgen rondom een kind te bespreken. Deze zorgen kunnen niet meer binnen de eigen organisatie opgelost worden of er bestaat behoefte voor overleg of diverse gezinsleden hebben een hulpvraag die niet door 1 organisatie opgelost kunnen worden. Op deze manier kan er een duidelijk plan ontwikkelt worden voor dat ene kind en zijn gezin, met een duidelijke regie. Eén gezin,één plan met één regievoerder. Dit bereiken we door samenwerking in het kernteam met de verschillende organisaties die met kinderen werken. De organisaties versterken elkaar, vullen elkaar aan en weten elkaar te vinden bij vragen, signalen of nieuwe ontwikkelingen binnen het gezin en gemeente. Het kernteam stelt zich tevens tot doel om het zorgaanbod zo snel en adequaat mogelijk aan te bieden wars van bureaucratische belemmeringen. Het belang van het kind stellen we echt centraal. Bijvoorbeeld: de leerplichtambtenaar is annex met een dertienjarig meisje wegens schoolverzuim. Het negenjarig broertje vertoont gedragsproblematiek op de basisschool. Moeder kampt met persoonlijke en financiële problemen weet Sociale Zaken. Binnen het kernteam worden afspraken gemaakt voor een gecoördineerd plan. Wat Door onderlinge samenwerking op lokaal niveau kan goed worden gekeken wat past bij de jeugdige en diens gezin. Zo worden er effectiever en efficiënter interventies ingezet en wordt er aangesloten bij de eigen kracht en mogelijkheden van de jeugdige/diens gezin. Het kernteam bepaalt ook bijvoorbeeld de inzet van gezinscoaches van de thuiszorg en de Begeleide Omgang aanvragen. De ingang kan divers zijn, dus de kans op succes bepaalt het aanbod. Door goed samen te werken willen we voorkomen dat problemen verergeren en jeugdigen uitvallen en zwaardere hulp nodig hebben. Hierbij ondersteunen organisaties en gemeente elkaar met diens expertise. Daar waar reeds zwaardere hulp is (van Jeugdhulp bijvoorbeeld) vindt afstemming plaats opdat goed gebruik gemaakt wordt van elkaar. Zodra lichtere hulp weer haalbaar is, nemen we het daar waar nodig lokaal weer over waardoor de doorgaande lijn gewaarborgd blijft. Het uitgangspunt is dat ouders en de jeugdige hierbij centraal staan en aanwezig zijn bij alle maatwerk overleggen om het gezinsplan mee te maken dan wel bij te stellen. We maken hierbij gebruik van het door alle partijen onderschreven privacy protocol van de Rijksoverheid ("privacytool voor samenwerken in de jeugdketen"). Onderzoek wijst zonder meer uit dat wanneer hulpverleners samen met ouders de hulpverleningsplannen opstellen, de interventies effectiever zijn. Mocht in het belang van het kind/de aanpak de betrokkenheid van ouders echter anders ingevuld moeten worden, dan weegt het belang van het kind zwaarder dan het belang en de wensen van de ouders.
9
Naast diverse afstemming- en meedenkvragen waren er 64 casussen wat resulteerde in het coördineren van de uitvoering van de hulpverlening en samenwerking waar meer dan één partij bij een gezin/jeugdige betrokken was.
3.5. Overige partners en bijzondere activiteiten Het CJG Achtkarspelen werkt ook samen met Thuiszorg de Friese Wouden. Zowel voor de huisvesting als ook voor de inzet van gezinscoaches waarover het CJG in maart 2011 een overeenkomst heeft afgesloten. Daarmee werden de werkafspraken tussen beide partijen vastgelegd en een korting op de uurprijs verkregen. Zoals bij de paragraaf over het kernteam al is aangegeven gaat de inzet van gezinscoaches via het kernteam. Soms ook wel rechtstreeks door een kernpartner, maar dan met fiattering van de CJG coördinator. Het CJG werkt ook samen met lokale zorgaanbieders zoals bijvoorbeeeld Praktijk Buitenpost; Centrum voor ambulante Geestelijke Gezondheidszorg en Psychologenpraktijk Buitenpost; Centrum voor opvoedings- en gedragsproblemen. Project Gamma In de kerstvakantie 2011 kwamen er bij de gemeente, politie, scholen en jongerenwerk veel signalen binnen rondom problematisch middelengebruik door jeugdigen. Sommige betrokkenen waren nog erg jong (vanaf 12 jaar). De signalen werden direct opgepakt en er werd besloten om intensief rond dit thema samen te werken. Dit onder de naam GAMMA: Grenzen aan Middelen Misbruik Achtkarspelen. Er is een plan van aanpak gemaakt en er is vrijwel direct met de uitvoering gestart. De coördinator van het CJG is voorzitter van de werkgroep Preventie en Voorlichting. In deze rol is er toenemende mate overleg wat betreft doelgroepbenadering en het informeren van professionals over deze problematiek. Aansluiting 1e en 2e lijns Op initiatief van het CJG en onder voorzitterschap van de wethouder is er in juni een denktankbijeenkomst om de eerste lijns zorg (zoals JGZ, huisarts, verloskundigen, kraamzorg, Schoolmaatschappelijk werk) en de tweede lijns zorg (zoals GGZ, Jeugdzorg, Psychologenpraktijk) in Achtkarspelen beter op elkaar te laten aansluiten door elkaar te leren kennen, weten wat een ieder doet en kan en waar men elkaar nodig heeft/kan gebruiken. Deze bijeenkomst beoogde een start te geven aan het vergroten van het netwerk met de partners van de eerste en tweede lijns gezondheidszorg. Dit past in de werkwijze van het CJG Achtkarspelen: wederkerige relaties tot stand te brengen tussen de partners. Het Veiligheidshuis Fryslân Een veiligheidshuis is een provinciaal samenwerkingsverband tussen verschillende veiligheidspartners gericht op een integrale, probleemgerichte aanpak om de objectieve en subjectieve sociale veiligheid te bevorderen. In het Veiligheidshuis werken verschillende organisaties samen die bij veiligheid en handhaving zijn betrokken en nu letterlijk onder één dak de werkzaamheden verrichten. Hierdoor vindt vrijwel doorlopend informatie-uitwisseling plaats over zorg- en risicojongeren. Het Veiligheidshuis zorgt voor institutionalisering van de samenwerking en een duidelijke regievoering op uitgezette trajecten. De coördinator van het CJG Achtkarspelen heeft zitting in het casusoverleg 18- 23 jaar en is betrokken bij de pilot aansluiting veiligheidshuis en de 31 lokale CJG's in Fryslân. Doelstelling is de samenwerking met Justitie in relatie tot een algemene provinciale
10
toepasbare lijn waar de keten elkaar raakt, te optimaliseren. Vanuit de CJG's ligt het belang bij praktisch uitvoerbare lijn. Eind 2011 was de pilot nog steeds niet afgerond. Onderstaande casus is een voorbeeld in welke context de coördinator van het CJG in samenwerking met het Veiligheidshuis en de coördinator Integrale Veiligheid van de gemeente Achtkarspelen de regie oppakt. Voorbeeld: bij het jongerenwerk valt een 19 jarige jongen telkens negatief op; veel alcoholgebruik en agressie. Jongen staat niet open voor een gesprek oid. Vermoeden is dat hij telkens wegkomt bij Justitie met een boete of taakstraf hetgeen niet afdoende is om negatief gedrag te stoppen. Door middel van afstemming binnen het Veiligheidshuis kunnen de lokale signalen meegenomen worden. In de opdracht voor de reclassering kan tevens de agressieproblematiek meegenomen worden en een plan gemaakt worden voor de onrust in de buurt.
11
4. Hoofdbestanddelen CJG Achtkarspelen Zoals in de inleiding is aangegeven omvat een CJG een aantal specifieke onderdelen, die goed ingevuld een basis zijn voor de ondersteuning van ouders en kinderen bij het opvoeden en opgroeien. Deze onderdelen, de JGZ, de taken behorende bij het prestatieveld opvoeden en opgroeien en de schakels met het onderwijs en bureau jeugdzorg zullen in dit hoofdstuk achtereenvolgens aan de orde komen.
4.1. De Jeugdgezondheidszorg De Jeugdgezondheidszorg biedt alle kinderen in de leeftijd van 0 tot 19 jaar op basis van de Wet publieke gezondheid het Basistakenpakket JGZ en voor de kleinsten het Rijksvaccinatieprogramma en de hielprik aan. De uitvoering gebeurt op de consultatiebureaus (screening, informatie en advies geven bij opvoedingsvragen) en op de scholen (gezondheidsonderzoeken, informatie en advies bij opvoedingsvragen). De samenwerking met JGZ is ook in het verkrijgen van data van leeftijdsgroepen van groot belang. JGZ heeft de mogelijkheid om data te verzamelen onder de doelgroep bijvoorbeeld over gezondheid, eetgewoonten, alcoholgebruik en roken of psycho speciale problematiek. Deze data kunnen gebruikt worden om met ketenpartners collectieve activiteiten te ontwikkelen (o.m. met de gezondheidsfunctionaris).
Een voorbeeld van verzamelde data is het onderstaande staatje Percentage jongeren VMBO klas 1 dat zegt de afgelopen 4 weken te hebben gedronken Percentage jongeren Havo/vwo klas 1,2 dat zegt de afgelopen 4 weken te hebben gedronken
10% (P: 8%) (GGD 2009-2010) 21% (P: 12%) (GGD 2009-2010)
Percentage pscychosociale problematiek groep 7
40% (P: 33%) (GGD 2009-2010)
Percentage psychosociale problematiek klas 1 VMBO
40% (P: 33%) (GGD 2009-2010)
Aantal scholen met schoolspecifiek gezondheidsbeleid (programma Gezonde school Fryslan)
4.2
10 (GGD 2012)
Opgroeien en Opvoeden (prestatieveld 2 WMO)
Achtereenvolgend zullen de vijf taakgebieden bij opgroeien en opvoeden toegelicht worden van preventief tot aan curatief.
4.2.1. Informatie en advies Voorlichting is en zal binnen het CJG in de toekomst steeds meer aandacht krijgen. In 2011 heeft het CJG binnen dit prestatieveld zowel kwalitatief danwel kwantitatief een sprong vooruit kunnen maken. Gebruik maken van Social media, zoals Facebook of Twitter is binnen het CJG inmiddels geïntroduceerd. Het Twitterspreekuur tijdens de Week van de Opvoeding in 2010 is een eerste voorzichtige aanzet geweest om te kijken hoe wij als CJG via dit medium contact kunnen onderhouden met ouders op een interactieve manier. Het kunnen kiezen welk medium voor een bepaald onderwerp het meest geschikt is, geeft de mogelijkheid doelgroepen van het CJG op diverse wijze te informeren.
12
WWW.CJGACHTKARSPELEN.NL De CJG Achtkarspelen website biedt iedere inwoner in de gemeente de mogelijkheid om informatie en advies in te winnen op het gebied van opvoeden en opgroeien. Zo is er de mogelijkheid om informatie te krijgen over baby's, peuter, basisschool kinderen en pubers en jong volwassen. Op de site zijn diverse themafolders te vinden zoals pesten, opvoeden, e.d. Daarnaast is er informatie te vinden over locale activiteiten of bijeenkomsten die binnen de gemeente worden georganiseerd. De site van CJG Achtkarspelen is ook te bezoeken via de gemeentelijke site. Het is een gegeven dat met name jonge ouders steeds vaker via internet informatie zoekt wat betreft opvoeden en opgroeien. De site www.cjgachtkarspelen.nl biedt hiervoor de mogelijkheid om anoniem digitaal vragen te stellen aan deskundigen van diverse kennisinstituten zoals: Trimbos, Voedingscentrum, Nederlands instituut voor sport en bewegen. Door deze kennisinstituten wordt de kwaliteit en betrouwbaarheid van de antwoorden gewaarborgd. Website CJG Achtkarspelen Unieke bezoekers Januari Februari Maart April Mei Juni Juli Augustus september Oktober november december
81 120 173 194 190 140 106 78 146 417 317 219
In totaal hebben 2181 bezoekers de www.cjgachtkarspelen.nl. bezocht. In de maand oktober zijn we een aanzienlijke groei van het aantal bezoekers. Deze opvallende stijging komt o.m. door de extra publiciteit over de website van het CJG in de Week van de opvoeding, waar natuurlijk ook de weekvandeopvoedingactiviteiten op gepubliceerd op de site. Het onderhouden en de actualiteit op de site is een verantwoordelijkheid van de coördinator van het CJG. Ouders worden op deze wijze betrokken via de site. Tipkrant Positief Opvoeden Niveau 1 van Positief Opvoeden (Triple P) is gericht op alle ouders en opvoeders. De Tipkrant Positief Opvoeden is hier een voorbeeld van. Het geeft ouders met kinderen in de leeftijd van 0-13 jaar informatie en concrete tips voor alledaagse en herkenbare opvoedsituaties, kortom wil ouders een steuntje in de rug geven. Ook wil het ouders laten inzien dat zij niet de enige zijn met opvoedvragen. Daarnaast helpt de krant ouders om gemakkelijker en sneller hulp te zoeken. Positief Opvoeden niveau 1 sluit aan op de interventies op de andere niveaus. Er wordt actief doorverwezen naar het lokale aanbod van Positief Opvoeden als een ouder meer behoefte heeft aan informatie of advies. De Tipkrant bestaat voor 2/3 uit algemene landelijke copy en voor 1/3 uit copy gericht op Friesland. In 2011 heeft het de coördinator deelgenomen in de redactie van de Tipkrant en samen met de collega van Tystsjerkstradiel daarvoor een artikel geschreven. Het CJG Achtkarspelen heeft er voor gekozen om alle ouders jaarlijks in samenwerking met de basisscholen, peuterspeelzaal, consultatiebureau of kinderopvang de krant aan te bieden. Inzet is dat de Tipkrant op zoveel mogelijk locaties wordt neergelegd. In totaal zijn er 4500 exemplaren van de Tipkrant verspreid. Wat betreft de verspreiding heeft het CJG hiervoor de verantwoordelijkheid en doet dit in samenwerking met de overige samenwerkingspartners. De reacties van ouders waren na 13
aanleiding van de 1e editie in 2011 zeer positief en een welkome ondersteuning voor opvoedkundige kwesties. Training Positief Opvoeden voor ouders Een gerichte vorm van informatie en advies aan ouders zijn ouderbijeenkomsten over Positief opvoeden. Triple P/Positief opvoeden is een aanpak waarmee ouders leren om op een positieve wijze hun kinderen op te voeden. Doel is dat ouders meer 'bagage' krijgen wat betreft kinderen in praktische zin. Ouders die positief opvoeden, vinden het ouderschap plezieriger waardoor er meer tijd en energie is om te genieten van hun kinderen. Wanneer opvoeden op een positievere wijze plaatsvindt is de kans aanzienlijk kleiner dat er op latere leeftijd problemen ontstaan met gedrag. Een training bestaat uit 3 bijeenkomsten waarin de volgende thema's aan de orde komen: : De kracht van Positief Opvoeden; Zelfvertrouwen en Sociale vaardigheden bij kinderen stimuleren;, Veerkracht bij kinderen bevorderen. Er zijn dit jaar 2 trainingen Positief opvoeden georganiseerd: één in dorpshuis te Twijzelerheide in het kader van Minsken meitsje in Doarp; één in het clubhuis Harkema. In Surhuisterveen werd begin 2011 nog de laatste bijeenkomst gehouden van de cyclus die in 2010 was gestart. CJG Achtkarspelen organiseert in samenwerking met GGD Fryslân deze avonden. Het CJG is ook verantwoordelijk voor de publicatie. De avonden zijn gemiddeld door 60 ouders bezocht. Uit de reacties van de deelnemende ouders blijkt dat zij tevreden zijn over de manier waarop deze informatie wordt aangeboden mede gelet op het praktische gehalte en de herkenbaarheid Week van de Opvoeding 2011 Deze landelijke week is er op gericht om ouders met kinderen op diverse wijze te benaderen en te informeren over opgroei- en opvoedkundige onderwerpen. Het CJG Achtkarspelen heeft hierop actief ingespeeld. Inzet van het CJG is dat in deze week van oktober in de gemeente Achtkarspelen activiteiten worden georganiseerd voor ouders ter ondersteuning van de opvoeding. De inhoud heeft altijd een praktisch en leerzaam karakter. Het CJG Achtkarspelen organiseerde in 2011 de onderstaande activiteiten: -Op de lokale radio Kanaal 30 werd door de wethouder en coördinator informatie verstrekt over de week van Opvoeding en over het CJG Achtkarspelen, inclusief de website; -Uitdelen van informatiepakketjes over het CJG Achtkarspelen en de Tipkrant Positief Opvoeden Deze informatiepakketjes zijn in de loop van de week uitgedeeld via scholen, peuterspeelzalen, kinderopvang en consultatiebureau verspreid aan alle ouders van kinderen van 0-12 jaar in de gemeente Achtkarspelen; - Lezing over het Puberbrein in Surhuisterveen (65 bezoekers ); - Ouderbijeenkomst Positief Opvoeden voor ouders 0- 12 jaar in Harkema (60 bezoekers ); -Op onze website is een zoektocht naar de gouden opvoedtip van ouders/opvoeders uitgeschreven; -Ouders konden in de week van de opvoeding met ons twitteren over opvoeden en opgroeien. De pedagoog zat klaar om vragen te beantwoorden over opvoeden/opgroeien aan de hand van een aantal stellingen en vragen te peilen.
De 2 coördinatoren van het CJG zijn zelf de initiatiefnemers tot het samenstellen en uitvoeren van het programma Week van de Opvoeding geweest. Natuurlijk werd hierbij onder regie van het CJG met de andere partners samengewerkt. Achtkarspelen zwangert mee Het CJG kent als doelgroep ouders met kinderen van -9 maand tot 23 jaar. Het verzorgen van prenatale voorlichting vanuit het CJG Achtkarspelen is een nieuwe taak. Prenatale voorlichting is bedoeld om aanstaande ouders goed voor te bereiden op
14
de komst van hun kind, wijst op mogelijke risico’s en geeft informatie over instanties die zorg, hulp of ondersteuning kunnen bieden. Percentage zwangeren dat aangeeft prenatale voorlichting te willen ontvangen tijdens de zwangerschap
72% (GGD, 2011)
In mei 2011 was er de markt 'Achtkarspelen zwangert mee' georganiseerd die goed bezocht is door tientallen enthousiaste ouders. Op de markt presenteerde zich een tal van organisaties op het gebied van prenatale voorlichting. De activiteiten (buiten deze markt is er bijvoorbeeld ook een onderzoek onder zwangeren gehouden) zijn bedacht door de Denktank Prenatale Voorlichting Achtkarspelen. Hierin zijn de volgende organisaties vertegenwoordigd kraamzorgorganisaties, verloskundigenpraktijken, huisartsen, Stichting Maatschappelijk Werk Fryslân, JGZ/GGD Fryslân, CJG Achtkarspelen, afdeling Samenleving van de gemeente Achtkarspelen. De coördinator CJG is lid van deze Denktank. WWW.ONDERTUSSENINACHTKARSPELEN.NL Omdat jongeren natuurlijk niet een op saaie site als cjgachtkarspelen.nl gaan kijken, is voor deze doelgroep op de Wegwijsdag op het gemeentehuis in November de jongerensite www.ondertusseninachtkarspelen.nl gelanceerd. De site biedt nieuws uit de regio op een wijze die jongeren in de leeftijd van 12 tot 20 jaar aanspreekt. Daarnaast biedt de site de mogelijkheid om digitale vragen te stellen over thema's zoals verslaving, voeding, bewegen, geld. Voor de beantwoording van deze vragen zijn diverse landelijke kennisinstituten gecontracteerd. Hiermee wordt de kwaliteit van beantwoording van de gestelde vragen gewaarborgd. De site wordt beheerd door de CJG coördinator en Ondertussen.nl, die ook de redactie verzorgt. Het ligt in de bedoeling dat de redactie van deze site door de jongeren uit deze gemeente wordt overgenomen. Hiervoor worden contacten gelegd met de scholen voor voortgezet onderwijs en jongerenwerk/jeugdsozen in Achtkarspelen. Brief Jongeren In september 2011 zijn alle jongeren en ouders in de gemeente Achtkarspelen met een flyer en een brief van de wethouder, geïnformeerd over het bestaan van het Centrum Jeugd en Gezin. Deze actie was van belang om jongeren van deze leeftijd te laten weten dat het CJG Achtkarspelen zeer zeker ook voor deze leeftijdsgroep bestaat. Dit initiatief heeft er toe bijgedragen dat meer jongeren, maar vooral ook de ouders van deze jongeren het CJG weten te vinden met name via internet. Regionale Funavond voor Jonge mantelzorgers In november 2011 heeft in het Koartling een regionale ontmoetingsavond plaatsgevonden voor jonge mantelzorgers, ook uit onze gemeente. De organisatie was in handen van Fawaka, de provinciale organisatie voor jonge mantelzorgers en de CJG's uit de regio. De activiteit bestond uit het volgen van een graffiti workshop. Jonge mantelzorgers konden elkaar spreken en ervaringen met elkaar uitwisselen. Daarnaast was er op deze avond een coach aanwezig waar praktisch vragen aan konden worden gesteld.
4.2.2. Signaleren Wat is de Verwijsindex? In de zorg en hulpverlening aan kinderen en jongeren in Fryslân werken veel organisaties samen. Voor een tijdige en goede hulpverlening is het belangrijk dat deze organisaties elkaar nog sneller en beter kunnen vinden. Daarom is de Verwijsindex Friesland ingevoerd: een instrument dat beoogt te voorkomen dat kinderen en jongeren met problemen die hun ontwikkeling bedreigen tussen wal en schip raken. De Verwijsindex is een internetsysteem dat ketensamenwerking en onderlinge afstemming moet bevorderen als verschillende beroepskrachten zoals hulpverleners, beroepskrachten binnen scholen
15
en begeleiders kinderen en jongeren tot 23 jaar risico’s hebben gesignaleerd bij hetzelfde kind. Een beroepskracht koppelt zijn naam en diens organisatie aan de naam van het kind waar bij hij betrokken is en een zorg over heeft. Wanneer een andere beroepskracht, waar dan ook in Nederland, dat ook doet, krijgen ze beide een bericht met elkaars contactgegevens. Het signaal bevat geen inhoudelijke informatie alleen dat iemand betrokken is bij een kind. Wanneer men niet binnen 5 werkdagen in het systeem afvinkt dat er contact is geweest met de ander en er een plan is gemaakt, wordt de coördinator van het CJG hierover geïnformeerd en gaat over tot actie en laat pas los als er de gewenste interventie heeft plaatsgevonden. Bijvoorbeeld: een match tussen de Raad voor de Kinderbescherming en het voortgezet onderwijs in de zomervakantie van 2011. De school is dicht en vanzelf kan er geen afstemming plaatsvinden waarop de CJG coördinator bericht krijgt. De coördinator contact de leerplichtambtenaar en die draagt zorg voor de informatie overdracht. Op deze wijze hebben de lokale zorgen alsnog een plek gekregen in het kortdurende strafonderzoek van de Raad voor de Kinderbescherming. Waarom een Verwijsindex? • zorgt voor vroegtijdige signalering van problemen • zorgt dat de professionals informatie sneller delen (na een match) • zorgt dat kinderen en jongeren met meerdere problemen sneller én beter hulp krijgen door een gezamenlijk plan van aanpak • zorgt dat professionals de voortgang van de hulpverlening bewaken • regelt de afstemming rond zorgcoördinatie tussen de organisaties en vergroot de efficiency binnen de keten Zo blijven kinderen in beeld! Verwijsindex en CJG De Verwijsindex is een onderdeel van en een belangrijke voorwaarde voor een succesvol Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG). Het bevordert de ketensamenwerking. Bij zorg of risico’s in de opvoedingssituatie maken de betrokken organisaties na een match sluitende afspraken voor een integraal plan van aanpak. Deze werkwijze sluit naadloos aan op het motto voor de Friese CJG’s: ‘één kind/ gezin - één plan’. Provinciaal zijn op de Verwijsindex aangesloten: Bureau Jeugdzorg Friesland, Raad voor de Kinderbescherming, Tjallingahiem, Leger des Heils, alle Samenwerkingsverbanden basis- en voortgezet onderwijs en ROC Friesland College/Friese Poost, HVD, Welzijn Centraal/Maatschappelijk Werk Interzorg/Maatschappelijk Werk Fryslân, Timpaan Welzijn, MEE Friesland, AOC, RENN4, Ambulant FIOM Friesland, Halt, GGZ/Kinnek, Cedin, VNN, Thuiszorg Zuidwest-Friesland/de Friese Wouden/Het Friese Land, De Skelp. Accare, Talant, Jeugdhulp Friesland, School Lyndensteyn, William Schrikkergroep, Zienn, Limor, Kids2care en Community Support. De gemeente Achtkarspelen is convenantpartij bij de Verwijsindex en heeft ervoor gezorgd dat de meest wenselijke lokale instanties aangesloten en geschoold zijn. In de gemeente Achtkarspelen zijn buiten bovengenoemde provinciale organisaties alle basis (22)- en voortgezet onderwijs (4 locaties) scholen, de lokale kinderopvangorganisaties en de peuterspeelzalen aangesloten op de Verwijsindex. Maar natuurlijk ook de leerplicht, wmo en sociale zaken. In 2011 zijn hier nog een aantal lokale medewerkers van provinciale/ regionale organisaties aan toegevoegd zoals Kids2care Kinderthuiszorg en Thuiszorg voor gezinnen en meerdere medewerkers van het Lauwers College Achtkarspelen. De eerste verkennende gesprekken met Praktijk Jongsma te Buitenpost en mevr. De Haan van psychologenpraktijk te Buitenpost hebben plaatsgevonden in 2011.
16
In 2011 zijn er in de gemeente Achtkarspelen 183 signalen afgegeven en waren er daarvan 45 een match. ROC/MBO/V(en speciaal) Onderwijsl MEE RMC/Leerplicht Maatschappelijk Werk Halt/VNN Basis (en Speciaal) Onderwijs Kinderopvang BJZ/JeugdHulp/Leger des Heils GGD Fryslan
24 2 14 31 4 14 1 75 18
De Coördinator van het CJG Achtkarspelen is als Procesmanager verantwoordelijk voor het controleren en beheer van de Verwijsindex. Onder het beheer valt ook de informatieoverdracht naar de onderwijs en overige instanties hoe het systeem te gebruiken. Training gebruikers VIF De scholing van gebruikers die met de verwijsindex werken, is een vaste taak van de coördinator van het CJG. Kwaliteit van invoer en het borgen van kwaliteit van gebruik is van groot belang. Lokale afstemming en samenwerking is hierbij van belang. Begin 2011 is wederom een voorlichting- dan wel bijscholingsbijeenkomst en "knoppentraining' voor de meldgerechtigden in Achtkarspelen georganiseerd. De aangesloten instanties hebben conform het convenant een eigen verantwoordelijkheid in het scholen en enthousiasmeren van de aangesloten medewerkers. De gemeente, in de persoon van de coördinator van het CJG brengt de meldgerechtigden jaarlijks bijeen om de kennis en het gebruik op peil te houden dan wel te verhogen. Het aantal gebruikers van de Verwijsindex en de afgegeven signalen zijn in Achtkarspelen nog steeds oplopend. De functioneel beheerder van de Verwijsindex Partoer heeft in 2011 voor instellingscoördinatoren (verantwoordelijk voor de technische processen bij grote provinciale organisaties) 3 keer een training verzorgd. Raak Fryslân (Friese meldcode kindermishandeling) De webiste CJG wijst iedereen (professional maar ook iedere burger) op het bestaan van de Friese meldcode en het meldpunt kindermishandeling (AMK). Professionals worden gewezen op de deskundigheidsbevordering die het sneller signaleren van mishandeling moet vergroten. Het CJG Achtkarspelen is aangesloten op meldcode en volgt hierin in het protocol in zake kindermishandeling.
4.2.3. Toeleiden naar hulp De vraag en de kans op succes, bepaalt het hulpaanbod. Dit maakt dat de vraag leidend is bij welk hulpaanbod dan ook. Passende hulp is het centrale woord. Het toeleiden naar zwaardere en/of geïndiceerde zorg is een taak die door alle kernpartners van het CJG regelmatig wordt uitgevoerd. De ene keer via de zogeheten zorgmeldingen, maar daar waar haalbaar in gezamenlijk overleg met ouders en jongeren, dan spreek je van een aanmelding. Dit om in een vrijwillig kader de benodigde hulp zo snel mogelijk op gang te brengen en indien dat niet haalbaar maar wel wenselijk wordt geacht, bemoeizorg te arrangeren. Het belang van het kind en diens ontwikkeling is van doorslaggevende betekenis. Het onderwijs, het school-maatschappelijk werk en de leerplicht spelen bij de toeleiding naar hulp een belangrijke rol. Naast de kernpartners van het CJG is hier ook een taak in weggelegd voor huisartsen. Belangrijk voor alle medewerkers binnen het CJG is, dat ze goed op de hoogte zijn van de lichtere vormen van opvoedingsondersteuning. Deze vorm van preventie is juist zo 17
belangrijk, omdat op deze wijze vaak wordt voorkomen dat men een beroep moet doen op de geïndiceerde zorg. Daarnaast is het zaak goed op de hoogte te zijn van de mogelijkheden van zwaardere jeugdhulpverlening. Consultatiefunctie peuterspeelzalen De consultatiefunctionaris heeft in 2011 48 peuters (30 jongens, 18 meisjes) geobserveerd, ingebracht door o.a speelzaalleidsters, pedagogische team, JGZ, kernteam, de ouder(s) zelf en het team VTO VroegTijdigOnderkennen. Doel van de inzet is: intake sociaal medische indicaties voor plaatsing (6 kinderen) bij een medisch kinderdagcentrum; intake voor extra dagdelen (7) peuterspeelzaalbezoek; observaties (37) voor juiste diagnose verdere hulpverlening en advisering aan leidsters en ouders inzake gedragsproblemen ed. De aangemelde peuters zijn afkomstig uit alle dorpen van Achtkarspelen. Bureau Jeugdzorg Vanuit bureau Jeugdzorg zijn de volgende gegevens ontvangen over doorverwijzingen en aanmeldingen: - Vrijwillige afdeling 90 nieuwe aanmeldingen; - Jeugdreclassering 6 nieuwe aanmeldingen; - Jeugdbescherming 6 nieuwe aanmeldingen; - AMK 63 nieuwe aanmeldingen. In onze gemeente maken 1 op de 14 (7,3%) mensen onder de 22 jaarlijks gebruik maakt van Jeugd-GGZ (600 op de 8200). Eigen Kracht Conferentie CJG Achtkarspelen biedt ouders in 2011 opnieuw de mogelijkheid om gebruik te maken van een Eigen Kracht Conferentie. De Eigen Kracht Conferentie is wanneer er oplossingen moeten worden gevonden voor ingewikkelde problemen in het gezin, er met een Eigen Kracht Conferentie een plan wordt gemaakt. Dit plan wordt opgemaakt met mensen die belangrijk zijn voor het gezin. In 2011 is 1 keer getracht om de Eigen Kracht Conferentie in te zetten hiervoor was uiteindelijk te weinig draagkracht om dit volledig af te ronden. Ook is er geprobeerd om in een straat een Eigen Kracht Conferentie in de buurt te organiseren. Wantrouwen van betrokken maakten het uitnodigen van een zinvol Eigen Kracht netwerk onmogelijk. De Eigen Kracht Conferentie blijft voor toekomst in haar toepassing zeer zinvol om in te zetten in situaties waarin gezinnen van problematiek naar oplossingen willen zoeken. Op de site van het CJG kunnen de bezoekers informatie vinden over Eigen Kracht Conferentie.
4.2.4.
Licht pedagogische hulp
Licht pedagogische hulp is de 4e taak die het CJG wettelijk verplicht is uit te voeren. Hiermee wordt bedoeld dat naast het geven van informatie en advies, het CJG ook zelf verschillende vormen van ondersteuning mag aanbieden. Het gaat met name om ‘lichte’ ondersteuning zoals scholingen en lezingen over opvoedthema’s, cursussen, training en coaching bij (kleine) problemen. Pedagogische hulp is een van de kernactiviteiten in de opvoed- en opgroeipraktijk. Het betreft een preventief vrijwillig aanbod voor advies hulp of steun aan gezinnen waar de opvoeding stagneert en gaat verder dan alleen het geven van informatie en voorlichting. Het aanbod heeft een verbinding met de algemeen preventieve activiteiten gericht op informatie en voorlichting en de signalering van zorgverleners in de eerste lijn. Belangrijk is dat er een doorlopende lijn is in het aanbod van lichtere vormen van hulp tot meer intensieve steun aan gezinnen die geboden wordt door instellingen voor geïndiceerde jeugdzorg. 18
Stevig Ouderschap door JGZ 0-4 In de eerste weken na de geboorte wordt de ouders gevraagd een vragenlijst Stevig Ouderschap in te vullen. Met deze vragenlijst worden risicofactoren voor opvoedingsproblematiek in kaart gebracht. De verpleegkundige JGZ bepaalt met behulp van de vragenlijst of ouders de interventie Stevig Ouderschap krijgen aangeboden. Stevig Ouderschap is een programma voor opvoedingsondersteuning aan ouders met een verzwaarde belasting voor het ouderschap. In Achtkarspelen komt voor het Stevig Ouderschapsprogramma gemiddeld 8% van de ouders in aanmerking. De JGZ pedagoog heeft in 2011 onderstaande inzet in Achtkarspelen gepleegd: - pedagogische huisbezoeken 0-12 jaar 165 - pedagogische consulten telefonisch 45 uren - pedagogische observatie Kinderopvang en Peuterspeelzalen in het kader van huisbezoeken 36 Positief Opvoeden voor Professionals In October 2011 heeft het CJG in samenwerking met GGD ook voor de professionals in het werkveld een training in het kader van Positief Opvoeden aangeboden. 25 professionals uit de gemeente Achtkarspelen hebben deze training gevolgd. Positief is te noemen dat nu de methodiek van Positief Opvoeden binnen de meeste kindercentra, peuterzalen wordt gebruikt. Voor 2012 staat een nieuwe training op het programma voor nivo 2. SCHOOL MAATSCHAPPELIJK WERK Het schoolmaatschappelijk werk in Achtkarspelen heeft in 2011 148 nieuwe meldingen op zich genomen. In onderstaande tabel het aantal nieuwe cliënten per problematiek: 41 PROBLEMATIEK AANTAL Verwerving inkomen 1 Vorming/opleiding 9 Gezondheid 3 Echtscheiding 12 Relatie ouder/kind 29 Relatie tot anderen 41 Verwerking 19 Identiteit 2 Overige psychische problemen 31 Slachtoffer machtsmisbruik/geweld1
% 1% 7% 3% 9% 20% 28% 13% 2% 21% 1%
totaal 148
100%
Opvoedingsondersteuning/Spel aan huis: In 2011 hebben 22 gezinnen met totaal 45 kinderen (26 jongens, 19 meisjes in de leeftijd 0-16 jaar) opvoedingondersteuning aan huis gekregen. De gezinnen zijn afkomstig uit de volgende dorpen Augustinusga, Boelenslaan, Drogeham, Gerkesklooster, Harkema, Kootstertille, Surhuisterveen, Surhuizum en Twijzelerheide. De volgende redenen zijn van toepassing op de aanmelding: concentratieproblemen, ouder-kinderinteractie; interactiekind/gezin/school, psychische problematiek (adhd/ass), verwerken eigen verleden in relatie met omgaan eigen kind, verstandelijke beperking. MEE In 2011 hebben 140 jeugdigen in de leeftijd van 0 tot 24 jaar gebruik gemaakt van de diensten van MEE: opvoeding en ondersteuning (43); VTO (31); aanvraag indicatie (23); 19
VTO/VVI (20); cursus en training (15); Wonen (13); Diagnostiek basisonderwijs (10); Werk (9); Onderwijs (7); Psycho sociale ondersteuning (5); VHT (5). Prevalentie jongeren Achtkarspelen vergeleken bij jongeren Friesland Prevalentie jongeren 0-4 jaar 5-9 jaar 10-14 jaar 15-19 jaar 20-24 jaar
Aantal in leeftijdsgroep 1784 1908 1776 1687 1655
Gebruik MEE 41 28 25 24 22
Prevalentie 2011 2,30 % 1,47% 1,41% 1,42% 1,33%
Prevalentie Friesland 2011 1,65% 1,90% 1,87% 2,10% 1,49%
Gezinscoaching Er zijn twee vormen van gezinscoaches: de gezinscoach die ingezet kan worden vanuit de gemeentelijke functie licht pedagogische hulp bieden en de gezinscoach die ingezet kan worden op basis van een indicatie van Bureau Jeugdzorg bij multi probleem gezinnen. Dit valt onder verantwoordelijkheid van de provincie volgens de Wet op de Jeugdzorg. In 2011 is de gezinscoaching vanuit het CJG Achtkarspelen voortgezet op basis van indicatie van BJZ, gezinscoaches ingezet werkzaam bij: Connecting Hands (PGB bureau), 10 voor de Toekomst Jeugdhulp Friesland. Door het CJG Achtkarspelen (kernteam) is in 2011 4 keer een gezinscoach van Thuiszorg de Friese Wouden ingezet om licht pedagogische hulp te bieden. De gezinscoaches die door het CJG Achtkarspelen ingezet worden vanuit de gemeentelijke functie licht pedagogische hulp bieden gezinnen praktische ondersteuning en opvoedingstips aan gezinnen (huishouden op orde, kinderen naar school brengen etc.). Indien sprake is van huishoudelijke ondersteuning wordt contact gezocht met de collega's van de afdeling WMO. Casus gezinscoach: Moeder overlijdt plotseling. Moeder was de spil van het prima functionerende gezin met 2 nog kleine kinderen. Vader is een prima man, hart op de goede plek, sociaal, betrouwbaar, harde werker. Was altijd veel van huis door zijn werk. Vader is logischerwijs erg verdrietig en in de rouw gezien het grote verlies van zijn vrouw maar ook overrompeld en overstuur hoe het allemaal moet. Dit qua passende aandacht voor de kinderen, verlies van hun moeder goed begeleiden, hun sport, school dan wel peuterspeelzaal en andere activiteiten, het huishouden en zijn werk. In overleg met de school van de kinderen, zet de schoolmaatschappelijk werker de gezinscoaching in vanuit het CJG. Die vangt de kinderen professioneel op, gaat in gesprek met vader, organiseert het sociaal netwerk rondom vader opdat vader ondersteunt wordt door het eigen netwerk maar er wel rust en regelmaat is voor de kinderen en er duidelijkheid is voor de kinderen en het sociale netwerk wie wanneer kan bijspringen. Wanneer dit toch niet afdoende blijkt, wordt dit snel duidelijk, springt dezelfde gezinscoach opnieuw bij en regelt een specialistische verwijzing voor en met vader. De gezinscoach houdt vinger aan de pols.
4.2.5 Coördinatie van zorg Zorgcoördinatie De coördinator van het CJG heeft tot taak de coördinatie van hulp/zorg zowel op casusniveau en op procesniveau actief te regisseren.
20
Zorgcoördinatie op casusniveau door regievoerder: Binnen één gezin is de regievoerder het aanspreekpunt (1 gezin, 1 plan, 1 regievoerder). De regievoerder is die professional die in die casus de meest geëigende partij daarvoor is en waarin ouders vertrouwen hebben. De coördinator CJG regelt dit in overleg met de betrokken kernpartners CJG. Indien er sprake is van een indicatiestelling van een kind/jeugdige, dan is per definitie Bureau Jeugd Zorg (BJZ) degene die de casusregie van het gezin op zich neemt. De regievoerder stelt samen met het gezin en eventuele andere partijen een plan van aanpak op, coördineert de zorg op verschillende probleemgebieden binnen het gezin, werkt intensief samen met de andere partners die bij het gezin betrokken zijn en zorgt voor een juiste afstemming. De regievoerder informeert de coördinator CJG wanneer het traject afgesloten kan worden. Als het wenselijk is dat regievoering door een instantie buiten het CJG wordt opgepakt en uitgevoerd, dan zal de coördinator CJG het traject monitoren. Zorgcoördinatie op procesniveau Het CJG heeft als taak de voortgang van een casus op hoofdlijnen te monitoren en te bewaken. Dit gebeurt op procesmatig gebied, bijvoorbeeld of gestelde termijnen gehaald worden, of overdracht heeft plaatsgevonden etc. De functie van procescoördinator wordt uitgevoerd door de coördinator CJG. Indien de regievoerder meldt dat de betrokken professionals onvoldoende overleg met elkaar plegen, of er niet in voldoende mate in slagen om tot een gezamenlijke aanpak te komen, neemt de coördinator die maatregelen neemt die noodzakelijk zijn om de hulp aan de risicojongere alsnog op gang te brengen. De coördinator CJG is functioneel bevoegd om instellingen en professionals die zorg leveren aan een kind/gezin, aan te spreken op hun bijdrage aan de samenwerking en de bestuurlijke verantwoordelijkheid om hen tot medewerking aan te sporen als de gebruikelijke afstemming onvoldoende lukt en de zorg stagneert of wanneer er sprake is van een ernstig bedreigende situatie voor het kind. Daarnaast volgt de coördinator CJG de voortgang van de verwijsindex-meldingen.
4.3 Schakel met onderwijs Zorg en Advies Teams Het CJG heeft ook tot taak om een schakel te hebben met de Zorg en Advies Teams op het voortgezet onderwijs. Op het voortgezet onderwijs heet het interne zorgoverleg: zorgteam. Bovenlokale samenwerkingsverbanden heten zorg advies teams (ZAT) en kennen meerdere externe partijen. De zorgcoördinator van het VO maakt deel uit van het ZAT (zorgadviesteam) van het SWV NOF. Leerlingen kunnen daar ter bespreking ingebracht worden. Een verwijzing naar Rebound (tijdelijke opvangvoorziening voor leerlingen met gedragsproblemen) of aanmelding bij RMC (Regionale Meld en Coördinatiefunctie Voortijdig Schoolverlaten) kan het gevolg zijn. Indien de zorgen niet in het zorgoverleg op school afgedaan kunnen worden, vindt opschaling plaats door de school naar het bovenschoolse ZAT. Op basis van gesprekken met alle zorgcoördinatoren van het voortgezet onderwijs in Achtkarspelen blijkt dat de zorgen vaak breder zijn dan onderwijs alleen en dat hier een gewenste mogelijkheid ligt voor CJG-interventies. Doorverwijzing van de zorgteams naar het CJG kunnen plaatsvinden indien zorgen breder zijn dan ”belemmering in het volgen van onderwijs” en breder dan school kan bieden. Dit is afgestemd met de zorgcoördinatoren van het voortgezet onderwijs in onze gemeente. Al deze zaken kunnen in het kernteam besproken worden dan wel anderszins adequaat opgepakt worden in het CJG.
21
Wat de aansluiting betreft met het bovenschoolse ZAT is er overleg met de overige CJG’s in NOFA verband aangezien het ZAT voor (noord-)Achtkarspelen onder dit samenwerkingsverband valt. Het ZAT van het Singelland in Surhuisterveen vindt plaats in de regio De Friese Wouden. Met de CJG coördinator van Smallingerland is vooralsnog de afspraak gemaakt dat zij daarbij de schakel is naar ons CJG indien het jongeren uit Achtkarspelen betreft. Het zorgteam (op locatie in Surhuisterveen) is goed op de hoogte van het kernteam en maakt veelal nu zelf de selectie bij welke zorgvragen men ons raadpleegt.
Schakel met Bureau Jeugdzorg Het volgen en naleven van de protocollen zijn voor Bureau Jeugdzorg een wettelijke verplichting. Hier is in 2011 in samenwerking met het CJG Achtkarspelen over gesproken. Voor Bureau Jeugdzorg is het vanwege het volgen van de protocollen niet altijd mogelijk om flexibel te kunnen reageren. Dit is voor het functioneren binnen het CJG Achtkarspelen in de praktijk lastig om tot uitvoering te komen. Het CJG en Jeugdzorg zijn in 2011 zijn in relatie tot de wachtlijsten problematiek met elkaar in gesprek geweest. Binnen het Kernteam Achtkarspelen is dit onderwerp aan de orde gekomen om te komen tot tijdelijke oplossingen. Eén praktisch uitvloeisel van dit overleg is: zaken die op de wachtlijst staan voor Bureau jeugdzorg worden standaard ingebracht in het kernteam van het CJG. Per casus wordt met BJZ bekeken of en welke interventie ter overbrugging haalbaar en wenselijk is. Bv: bij een gezin op de wachtlijs is duidelijk zwaardere jeugdhulpverlening noodzakelijk. Echter gezien de wachtlijstproblematiek in 2011 (verdeling: "spoed, spoeder, spoedst..") valt "ons" gezin voorlopig nog buiten de boot. In het kernteamoverleg wordt besloten om de gezinscoach van de Thuiszorg in te zetten in het belang van de kinderen. Bovendien komt er door deze professionele "ogen" in het gezin een up to date beeld van de situatie hetgeen BJZ helpt bij de start van hun hulpverlening. Anderzijds: wij krijgen signalen van een basisschool dat het niet langer verantwoord is dat BJZ wacht met hun indicatie. Wij laten BJZ weten dat wij gezien onze lokale kennis en kennis met dit gezin het onverantwoord vinden en wij anders wederom onze gezinscoach moeten inzetten. BJZ regelt voorrang en geeft op basis van onze informatie met spoed –dezelfde dag!- de indicatie af.
5.
Tot slot
Eind 2011 voldoet ons CJG Achtkarspelen aan de eisen die het programma ministerie van Jeugd en Gezin stelde aan de CJG's. Zoals uit het jaarverslag blijkt zijn er in 2011 verdere stappen gezet om ons CJG Achtkarspelen steeds meer en meer vorm te geven. Voor de uitdagingen die het CJG te wachten staat bij de transitie jeugdzorg is een dergelijk goed fundament noodzakelijk, want het is geen sinecure wat op de gemeente afkomt. Alle partners van het CJG kennen een groot enthousiasme om samen de schouders eronder te zetten opdat het goed kan gaan met de kinderen in onze gemeente!
22
