Inhoudsopgave
Inleiding
1 Taal en taalonderwijs
1.1 1.2 1.3 1.4
Achtergrondkennis: wat is taal? 1.1.1 Functies van taal 1.1.2 Betekenis van taal 1.1.3 Systeem van taal 1.1.4 Componenten van de kennis over taal Taalonderwijs 1.2.1 Visies op taalonderwijs 1.2.2 Inhouden van het taalonderwijs 1.2.3 Didactiek van het taalonderwijs 1.2.4 Tijd besteed aan taalonderwijs 1.2.5 Evaluatie van het taalonderwijs Uitgangspunten van Portaal Keuzes maken 1.4.1 Verdieping
2 Taalverwerving
2.1 2.2 2.3
Taalverwerving via spreken en luisteren 2.1.1 Visies op taalverwerving 2.1.2 Ontwikkeling van taalelementen 2.1.3 Fasen in de taalverwerving 2.1.4 Schema van de mondelinge taalverwerving 2.1.5 Factoren die taalverwerving beïnvloeden Taalverwerving via lezen en schrijven 2.2.1 Vroeg schriftelijk taalaanbod thuis 2.2.2 Lezen en schrijven op school 2.2.3 Uitwerking van voorbeelden Keuzes maken 2.3.1 Verdieping
Harry Paus e.a. - Portaal - © Uitgeverij Coutinho
Portaal HD3.indd 7
04-02-2010 15:18:44
3 Mondelinge taalvaardigheid
3.1 3.2 3.3 3.4
Achtergrondkennis 3.1.1 Luistervaardigheid 3.1.2 Spreekvaardigheid 3.1.3 Gespreksvaardigheid 3.1.4 Mondelinge taalontwikkeling op school Ontwikkelingslijnen van spreken en luisteren Didactiek van spreken en luisteren 3.3.1 Visies op onderwijs van mondelinge taalvaardigheid 3.3.2 Aanpak van de leraar 3.3.4 Onderwijs in mondelinge taalvaardigheid 3.3.5 Methodes en materialen 3.3.6 Evalueren en omgaan met verschillen Keuzes maken 3.4.1 Casus 3.4.2 Reflectie 3.4.3 Verdieping
4 Woordenschatonderwijs
4.1 4.2 4.3 4.4
Achtergrondkennis 4.1.1 Vormaspecten 4.1.2 Betekenisaspecten 4.1.3 De relatie tussen vorm en betekenis 4.1.4 Het mentale lexicon Ontwikkelingslijnen van woordenschat 4.2.1 Woordenschat binnen de verschillende domeinen Didactiek van woordenschat 4.3.1 Visies 4.3.2 Wat doet de leraar? 4.3.3 Methodes en materialen 4.3.4 Evalueren Keuzes maken 4.4.1 Casus 4.4.2 Reflectie 4.4.3 Verdieping
Harry Paus e.a. - Portaal - © Uitgeverij Coutinho
Portaal HD3.indd 8
04-02-2010 15:18:44
5 Geletterdheid: lezen
5.1 Achtergrondkennis 5.1.1 Kennis over lezen 5.1.2 Het belang van lezen 5.1.3 Achtergronden en tendensen bij leesonderwijs 5.1.4 Hardop lezen 5.2 Ontwikkelingslijnen van lezen 5.2.1 Ontluikende geletterdheid 5.2.2 Beginnende geletterdheid in groep 1, 2 en 3 5.2.3 Gevorderde geletterdheid in groep 4-8 5.3 Didactiek van lezen 5.3.1 Visies op leesonderwijs 5.3.2 Aanpakken van de leraar bij leesonderwijs De leeromgeving Beginnende geletterdheid in groep 1, 2, en 3 Gevorderde geletterdheid in groep 4-8 Andere visies 5.3.3 Methoden en materialen 5.3.4 Evaluatie en omgaan met verschillen 5.4 Keuzes maken 5.4.1 Praktijkvoorbeelden 5.4.2 Reflectie 5.4.3 Verdieping
6 Geletterdheid: schrijven
6.1 6.2 6.3
Achtergrondkennis 6.1.1 Kennis over schrijven 6.1.2 Het belang van schrijven 6.1.3 Grondregels en spellingsvernieuwing Ontwikkelingslijnen van schrijven 6.2.1 Ontluikende geletterdheid 6.2.2 Beginnende geletterdheid in groep 1-3 6.2.3 Gevorderde geletterdheid in groep 4-8 Didactiek van stellen en spelling 6.3.1 Visies op schrijfonderwijs 6.3.2 Aanpak door de leraar 6.3.3 Methoden en materialen 6.3.4 Evaluatie en omgaan met verschillen
Harry Paus e.a. - Portaal - © Uitgeverij Coutinho
Portaal HD3.indd 9
04-02-2010 15:18:44
6.4
Keuzes maken 6.4.1 Casus stelonderwijs 6.4.2 Reflectie 6.4.3 Verdieping
7 Taalbeschouwing
7.1 Achtergrondkennis 7.1.1 Wat is taalbeschouwing? 7.1.2 Terreinen van taalbeschouwing 7.2 Ontwikkelingslijnen van taalbeschouwing in de basisschool 7.2.1 Het metalinguïstisch bewustzijn 7.2.2 Differentiatiefase en voltooiingsfase 7.2.3 Ontwikkeling van de taalbeschouwing in relatie tot de algemene taalontwikkeling 7.2.4 Gebruikmaken van het metalinguïstisch bewustzijn 7.3 Didactiek van taalbeschouwing 7.3.1 Taalbeschouwingsstrategieën 7.3.2 Traditionele grammatica 7.3.3 Onderwerpen van taalbeschouwing 7.3.4 Methodes en materialen 7.3.5 Evalueren en omgaan met verschillen 7.4 Keuzes maken 7.4.1 Casus 7.4.2 Reflectie 7.4.3 Verdieping
8 Jeugdliteratuur
8.1 8.2
Achtergrondkennis 8.1.1 Kinderboeken, jeugdboeken en boeken voor volwassenen 8.1.2 Klassieke en historische kinderboeken 8.1.3 Wijzer worden van informatieve boeken 8.1.4 Geloof in sprookjes 8.1.5 Verhalende literatuur 8.1.6 Prentenboeken 8.1.7 Rijm of poëzie? 8.1.8 Lezen landelijk Ontwikkelingslijnen van jeugdliteratuur 8.2.1 Groep 1 en 2 8.2.2 Verschillende indelingen 8.2.3 De literaire competentie Harry Paus e.a. - Portaal - © Uitgeverij Coutinho
Portaal HD3.indd 10
04-02-2010 15:18:44
8.3 8.4
Didactiek van jeugdliteratuur 8.3.1 Hoera, voorlezen! 8.3.2 Vertellen 8.3.3 Boekpromotie 8.3.4 Gebruik van informatieve boeken 8.3.5 Sprookjes in de klas 8.3.6 Prentenboeken 8.3.7 Methodes en materialen 8.3.8 Omgaan met verschillen Keuzes maken 8.4.1 Casus 8.4.2 Reflectie 8.4.3 Verdieping
9 Meertaligheid en Nederlands als tweede taal
9.1 Achtergrondkennis 9.1.1 Situatieschets 9.2 Ontwikkelingslijnen van meertaligheid 9.2.1 Fases in de tweede-taalontwikkeling 9.2.2 Leerstof voor tweedetaal-verwerving 9.3 Didactiek van meertaligheid 9.3.1 Opvattingen over de rol van het onderwijs bij tweede taalverwerving 9.3.2 De didactische aanpak van het tweede-taalonderwijs 9.4 Keuzes maken 9.4.1 Casussen 9.4.2 Reflectie 9.4.3 Verdieping
10 Taalbeleid
10.1 10.2
Achtergrondkennis 10.1.1 Kwaliteitsimpulsen 10.1.2 Taalbeleid in het algemene schoolbeleid 10.1.3 Wat is taalbeleid? 10.1.4 Analyse van taalonderwijs 10.1.5 Opzet en uitwerking van taalbeleid De beleidscyclus in de praktijk 10.2.1 De Zonnewijzer (voortgezet technisch lezen) 10.2.2 De Omgang (coöperatief leren en stelonderwijs) 10.2.3 De Regenboog (begrijpend lezen en wereldoriëntatie) Harry Paus e.a. - Portaal - © Uitgeverij Coutinho
Portaal HD3.indd 11
04-02-2010 15:18:44
10.3 10.4 10.5
De taalcoördinator 10.3.1 Wat is een taalcoördinator? 10.3.2 De taalcoördinator en het taalbeleid 10.3.3 Opleiding en verdere professionalisering Mogelijkheden tijdens stage 10.4.1 Op schoolniveau Keuzes maken 10.5.1 Verdieping
Harry Paus e.a. - Portaal - © Uitgeverij Coutinho
Portaal HD3.indd 12
04-02-2010 15:18:44
